ПолитикаСеверна МакедонијаМакедонскиот црковен спор влегува во следниот кругБГ /КНА24.04.202424 април 2024Дали признавањето на автокефалноста на МПЦ-ОА предизвика нов судир во православниот свет и каква е улогата на Русија во тоа? Католичката новинска агенција КНА го анализира судирот меѓу МПЦ-ОА и Вселенската патријаршија.https://p.dw.com/p/4f5HnЗаедничка литургија на поглаварите на МПЦ-ОА и СПЦ, Стефан и ПорфиријФотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаКога Македонската православна црква - Охридска архиепископија (МПЦ-ОА) доби автокефален статус од Српската патријаршија во јуни 2022 година, всушност владееше радост низ Православната Црква. Со ова заврши деценискиот раскол. Во 1967 година, Охридската архиепископија, која пропадна во Отоманската империја во 18 век, се прогласи за автокефална против волјата на Српската патријаршија, што значеше раскол што траеше повеќе од 50 години. Иако барањето упатено до Бугарската православна црква во 2018 година за признавање на македонското православие беше неуспешно поради притисокот на Српската, Руската и Вселенската патријаршија, во 2022 година се случи неочекуваното: Македонското православие беше признаено од Цариградската патријаршија како Охридска Архиепископија, во границите на државата Северна Македонија призната како канонска, иако Фанарот сè уште го задржа правото детално да го регулира нивниот статус. Грчките резерви Работите се сменија со одлука на Српската православна црква: накусо Македонците се вратија на автономниот статус. Но, тие потоа добија целосна независност со предавањето на Томосот на 5 јуни 2022 година. И последователно, исто така, признавањето на автокефалноста од повеќето други автокефални цркви. Веќе во 2023 година седум православни цркви ја признаа автокефалноста. Сепак, целосното признавање на автокефалноста на МПЦ-ОА од страна на Вселенската патријаршија и Грчката црква досега не се оствари. Главна причина за тоа веројатно е прашањето кому му е дозволено да одлучува за автокефалноста – на мајката црква или на Вселенската патријаршија според Канонот 28 на Халкидонскиот собор. Тука е и спорот за името. Страна во овој спор е и Цариградската патријаршија бидејќи таа се гледа себеси како чувар на елинизмот. Цариградскиот патријарх ВартоломејФотографија: Getty Images/AFP//A. Kisbenedek По „Преспанскиот договор“ двете држави се договорија за името „Република Северна Македонија“. Но, на грчката страна се уште има црковни резерви. Во секој случај, Томос од Фанар се уште не е дојден во Скопје. МПЦ-ОА има целосна автокефалност и не мора да го менува името за да добие нов томос од Цариградската патријаршија, пишува митрополитот повардарски Агатангел (Станковски), кој е владика во МПЦ-ОА од 1998 година, а епископ од 2000 година и поглавар на оваа епархија. Митрополитот Агатангел инсистира на тоа дека Православната црква „не познава источно папство“, туку дека секоја автокефална црква одлучува за себе. На пример, Светиот синод на МПЦ-ОА во март минатата година одлучи да не сослужува со „Православната црква на Украина (УПЦ)“ додека конечно не се разјасни нејзиниот статус во Православната црква. Дебарско-кичевскиот митрополит Тимотеј (Јовановски) исто така тврди дека оваа одлука го налутила патријархот Вартоломеј, а тоа е уште една причина зошто тој досега одбива да ја признае македонската автокефалност. Канонска автокефалија Во врска со тоа, митрополитот Агатангел даде остра изјава. Овој „благороден христијански чин“ меѓу македонската и српската црква ги спречил плановите за „целосно... истребување на Македонците“, вели тој. Затоа потоа, тврди митрополитот Агатангел, била измислена теоријата за „руското влијание“ и тезата за „Приматот на Константинопол“. Меѓутоа, во реалноста нема такво влијание. Македонскиот митрополит воопшто не е на линија со Константинопол кога станува збор за статусот на православието во Украина: „Со длабока тага гледаме на катастрофата во братска Украина, во која до крв се судрија два православни народа, од чиј епилог на крајот полза ќе има само лакомиот сатански корпоративен либерализам, кој е подготвен да гази и низ трупови само да се добере до владение на обилните украински и руски ресурси." „Нема да заземаме страна, нема да паднеме на нивните евтини пропагандни трикови“, нагласува митрополитот Агатангел и продолжува со фронтален напад. Идејата дека само Цариград може да даде целосна автокефалија нема канонска основа: „Нека ми докажат дека грешам со канон... Цариград не е на Истокот она што е папата на Западот. Никаде во каноните не е категорично кажано и наведено дека тие се „все и всја“, дека тие имаат ексклузивно право за давање автокефалност." Приматот на Константинопол е само почест. „Цезаропапизмот“ на Цариград мора да се „замолчи“ за да не го „крунисаме папството на исток“. „Срам за Црквата“ Не треба да изненадува што малку подоцна македонската позиција беше проследена со не помалку ригорозен и полемичен став од Цариград, овојпат од Митрополитот Кирил (Драгунис). Кирил е човекот кој остро ја критикува српската автокефалност за МПЦ - може да се претпостави, не без координација со Патријархот.Дебарско-кичевскиот митрополит Тимотеј Фотографија: DW/M. Jovanoski Митрополитот Кирил во интервју вели дека е „срам за Црквата“ што Србија го доделила „томосот на автокефалноста“ на Охридската архиепископија; но на крајот ова не е ништо друго освен интрига на Московската патријаршија. Митрополитот додава дека Вселенската патријаршија со години се обидувала да најде решение за проблемот на Црквата на Северна Македонија, „но тие што пружале отпор биле Србите“. По Договорот од Преспа, вселенскиот патријарх во консултација со владите на Скопје и Атина буквално ги молеше Србите да дојдат на маса за да се најде решение. Но, покојниот српски патријарх Иринеј не одговори на писмата од Цариград. Митрополитот Кирил наведува дека „вселенскиот патријарх Вартоломиј од љубов и почит не сакал да направи ништо што би ги игнорирало Србите. Патријархот не доаѓа да интервенира и да освојува“. По изборот на патријархот Порфирије, имаше нов обид за пишување писма, „но одговорот што го доби беше гнасно исмевање на Вселенскиот патријарх“, како што објаснува митрополитот Кирил. Според него, она што најмногу ја повредува Вселенската патријаршија се „сите лаги што се слушнаа неодамна и кои ги замрзнаа сите овие напори за канонско единство". Се тврдеше дека патријаршијата сакала да ја потчини црквата. „Напротив, можеше да се каже: Вие сте митрополија на Српската црква, јас ве препознавам како такви и тоа беше тоа. Исто како што Охридската црква сега е митрополија на Српската црква, исто како што Архиепископијата на Америка и Архиепископијата на Австралија се дел од Вселенската Патријаршија." Тука не се работи за автокефална црква. Каква е таа автокефална црква, која не прави ништо без да праша и да го направи тоа што и го наметнуваат Русија и Србија, прашува архиерејот Кирил. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГерманијаБум на кинеската и руската шионажа во Германија Кристоф Хаселбах24.04.202424 април 2024Во Германија едно по друго се откриени шестмина осомничени шпиони. Нивни мотиви - војната против Украина, економски интереси и напад на демократијата. https://p.dw.com/p/4f7EzРусија и Кина - овде симболизирани со нивните знамиња насликани на напукнат ѕид - ја загрозуваат безбедноста на Германија преку шпионажаФотографија: daniel0Z/Zoonar/picture allianceРекламаВо прес-службата на Сојузниот јавен обвинител (ГБА) во Германија деновиве има голема активност: „Апсење поради осомничена активност на агенти на тајна служба“ - ова е наслов на една вест од 23 април 2024 година. Ист наслов има и соопштението за медиумите од 22 април. Во двата случаи, четворицата осомничени - тројца мажи и една жена - наводно шпионирале за Кина. Во информација од 18 април станува збор за двајца мажи, за кои се вели дека планирале напади врз воени цели во Германија во име на Русија. Насловот гласи: „Апсења, меѓу другото, поради активност на агенти на тајните служби и членство во странската терористичка организација 'Народна Република Доњецк' (ВРД)“. Загриженост за безбедноста Апсењата доведоа до загрижени коментари во политиката и медиумите. Пратеникот во Бундестагот, Константин фон Ноц, е вознемирен: „Конечно мора да сфатиме дека ова е многу сериозна и многу реална закана за нашата безбедност“, нагласува претседателот на парламентарната Комисија за контрола на тајните служби (ПКГр). И додава: „Како демократија која смее да се брани, ние мора да дејствуваме брзо и решително и во спроведувањето на законот и во откривањето на структурите и мрежите од страна на сите безбедносни органи“. Она што Фон Ноц го бара се чини дека се случува токму сега. Така барем може да се сфати претседателот на Сојузната служба за заштита на Уставот (БфВ), Томас Халденванг во интервјуто за ДВ: „Ние ги инициравме овие истраги, а откако доказите беа јасни, можевме да го предадеме овој предмет на полицијата и јавното обвинителство“.Константин фон Ноц: Конечно мора да сфатиме дека ова е многу сериозна и многу реална закана за нашата безбедностФотографија: Thomas Trutschel/photothek/picture alliance Службата за заштита на Уставот ги скицира глобалните цели на Кина За шефот на германската разузнавачка служба, актуелниот развој на работите не е изненадување. Она што неговата служба верува дека Кина може да го направи, може да се прочита во извештајот на Службата за заштита на Уставот објавен во 2023 година: „Глобалните амбиции на Кина се спроведуваат со општ стремеж кон сè повеќе и повеќе моќ за да ги спроведе сопствените стремежи за обликување и лидерство и може да се очекува натамошно интензивирање на шпионските активности како и активностите за влијание од страна на државните актери.“ Претседателот на БфВ за потенцијалната опасност зборуваше и на симпозиумот организиран од Сојузната канцеларија за заштита на Уставот во Берлин, кој се одржа на денот кога беа уапсени тројца осомничени шпиони. Кина има време, одговори Халденванг на прашањето на ДВ за тоа каква стратегија води земјата кога е во прашање шпионажата: „До 2049 година сакаат да бидат политичка, воена и економска сила број еден во светот. Тие континуирано ја следат оваа цел - со легални средства, но и со незаконски средства“.Министерката за внатрешни работи Ненси Фезер (д.) и претседателот на Сојузната служба за заштита на уставот, Томас Халденванг го презентираат годишниот извештај на разузнавачката служба за 2022 годинаФотографија: Christoph Soeder/dpa/picture alliance Класични места за шпионажа - универзитети и компании Халденванг како пример го наведува распоредувањето на кинески гости научници и студенти на германските универзитети: „Овие луѓе се обврзани да ѝ предаваат информации на државата“, вели Халденванг. Германската министерка за образование и истражување, Бетина Штарк-Вацингер, исто така сериозно го сфаќа ова предупредување: Не треба да се биде наивен кога се работи за Кина, вели таа. Она што е неопходно е „уште покритична проценка на ризиците и придобивките при соработката, особено во науката и универзитетите“. Службата за заштита на Уставот гледа така на работите и кога се работи за економијата. Со секое заедничко вложување и секоја директна инвестиција, менаџери и друг персонал од Кина доаѓаат во Германија, нагласува Халденванг, со тоа укажувајќи на потенцијална порта за шпионажа. „Трговските тајни можат да стигнат и до Кина“, предупредува тој на можните последици. Шпион во канцеларијата на политичар од АфД? Неодамна уапсен осомничен агент може да се вклопи во ова сценарио. Особено пикантно е што тој е близок соработник на Максимилијан Крах, главниот кандидат на Алтернативата за Германија (АфД) на европските избори во јуни 2024 година. На АфД, која е под лупа на Службата за заштита на Уставот како осомничен десноекстремен случај, постојано ѝ се префрлаат блиски контакти со Русија. Меѓутоа, според разузнавачките наоди, шпионските активности на Москва, за разлика од Кина, често се фокусираат на краткорочни цели. Од гледна точка на Халденванг, оваа оценка важи повеќе од кога и да е од нападот на Русија врз Украина: „Со оглед на војната со огромна употреба на сила од страна на Русија, би било невнимателно да не се претпостави способноста и волјата на нејзините разузнавачки служби за извршување на комплексни операции во Европа“.Максимилијан Крах, главен кандидат на Алтернативата за Германија (АфД) на европските избори во јуни 2024 година - неодамна е уапсен негов соработник Фотографија: Sebastian Kahnert/dpa/picture alliance Во потрага по проруски настроени жени и мажи Претседателот на Службата за заштита на Уставот очекува дека руската шпионажаќе продолжи да се зголемува и дека за таа цел ќе се регрутираат нови кадри. Причина - набргу по почетокот на војната, Германија протера околу 40 осомничени агенти кои беа акредитирани во руската амбасада во Берлин. Но, како што се вели, во меѓувреме тоа е компензирано. Притоа, како што се вели, рускиот претседател Владимир Путин цели на луѓе со руско мигрантско потекло кои живеат во Германија. „Досега заедницата покажа дека е многу отпорна“, нагласува Халденванг. Меѓутоа, во овој круг повремено се забележуваат и луѓе кои имаат високо ниво на симпатии кон Путин и Русија. „Оттука, во тој дел може да има на располагање резервоар на луѓе кои се подготвени да дејствуваат во интерес на Русија“, претпоставува шефот на Службата за заштита на Уставот. Овој текст првично еобјавен на ДВ на германски јазик КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСоединети Американски ДржавиСенатот ја одобри долгоочекуваната воена помош за Украина ЖА24.04.202424 април 2024По повеќемесечни одлагања, и Сенатот на САД го одобри пакетот помош за Украина од 61 милијарда долари. Се очекува уште оваа недела првите пратки ново американско оружје да стигнат во земјата. https://p.dw.com/p/4f7EoСАД: Сенатот ја одобри помошта за УкраинаФотографија: picture-alliance/dpa/M. ReynoldsРекламаСо 79 гласа „за“ и 18 – „не“, значи со големо, надпартиско мнозинство и во Сенатот беше одобрена помошта за Украина од 61 милијарда долари, по шест месеци натегања. Лидерот на демократското мнозинство во Сенатот, Чак Шумер изјави дека тоа претставува „обединета порака од Сенатот до целиот свет“. Америка „секогаш ќе ја брани демократијата кога има потреба“, рече Шумер. Веднаш по гласањето во Сенатот, претседателот Џо Бајден најави дека ќе го потпише законот веднаш штом ќе биде на неговото биро оваа среда. Бајден ги најави првите нови испораки на оружје за Украина уште оваа недела. Според весникот „Њујорк тајмс", тука се вклучени и залихите на американската армија кои се веќе складирани во Германија и може да се донесат во Украина со воз за многу кратко време. Пат Рајдер, портпарол на американското Министерство за одбрана, веќе најави пред гласањето во Сенатот дека првично ќе бидат доставени првенствено противвоздушни системи и артилериска муниција. На прашањето колкаво е значењето на долгоочекуваната одлука на САД за текот на војната, поранешниот американски амбасадор во Украина Џон Хербст оцени: „Дефинитивно не е уште доцна за Украина. Нашиот неуспех, шест месеци да не обезбедиме воена помош, доведе до значително повеќе мртви во Украина, вклучително и меѓу цивилното население, со оглед на масовните руски воздушни напади“, рече Хербст на радио станицата НПР. Но, украинскиот фронт во голема мера се одржа. „Од сега па натаму, ако ја одржиме поддршката за Украина на нивото пред ова одложување, Украина ќе победи“, убеден е Хербст. „И ако владата на САД има храброст да и` обезбеди на Украина оружје со уште подолг дострел, таа победа ќе се случи уште побрзо.“ Пакетот одобрен од американскиот Сенат вклучува и нова поддршка за Израел во вредност од 26 милијарди долари. И тука, меѓу другото, вклучува и противвоздушни системи и дополнителна воена помош. Девет милијарди долари се наменети за хуманитарна помош, вклучително и за луѓето во Појасот Газа. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаПретседателски избори: Седум кандидати го трчаат првиот кругКатерина Блажевска24.04.202424 април 2024Денешниот изборен процес се одвива во присуство на голем број домашни и странски набљудувачи. https://p.dw.com/p/4f7AMНа избирачките места тече гласањето на седмите претседателски избори во Северна МакедонијаФотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаНа избирачките места отворени од 7 часот тече гласањето на седмите претседателски избори во Северна Македонија, на кои се натпреваруваат седум кандидати, што е најголем број споредено со кои било претседателски избори досега. За функцијата претседател на Република Северна Македонија се натпреваруваат актуелниот претседател и кандидат на СДСМ и коалицијата, Стево Пендаровски, кандидатката на ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата, Гордана Силјановска-Давкова, Стевчо Јакимовски од ГРОМ, Бујар Османи од ДУИ, Билјана Ванковска поддржана од Левица, Арбен Таравари поддржан од Коалицијата „Вреди“ и Максим Димитриевски, кандидат на ЗНАМ. Во првиот круг победник е кандидатот кој ќе освои мнозинство (50 % + 1 гласач) од вкупниот број регистрирани гласачи во Избирачкиот список. Доколку ниту еден од кандидатите не го постигне неопходното мнозинство, по 14 дена (8-ми мај) се спроведува втор круг на гласање во кој влегуваат двајцата кандидати со најмногу освоени гласови во првиот круг. И денеска се издаваат лични карти Во Избирачкиот список се запишани вкупно 1.814.317 гласачи со право на глас за претседателските избори, кои тоа право ќе можат да го остварат на 3.480 избирачки места во земјата. Граѓаните денеска ќе можат да гласаат со важечки документ за лична идентификација, со лична карта и патна исправа со старото уставно име на државата, како и со лична карта и патна исправа чија важност истекла девет месеци пред денот на одржувањето на изборите (на 24-ти јули 2023 година). Министерството за внатрешни работи извести дека Одделот за граѓански работи, односно сите отсеци за управни работи на оваа организациска единица, денеска ќе работат за издавање на лични документи од 8 до 19 часот. Исто така, граѓаните на Скопје ќе можат да ги подигнат готовите лични карти во полициските станици. Во канцеларијата на Народниот правобранител, денеска од 7 до 19 часот, граѓаните ќе можат да пријават каква било повреда на избирачкото право на бесплатната телефонска линија 0800 54321. Освен на оваа линија, граѓаните ќе можат да пријават и лично во главната канцеларија во Скопје, како и на телефонските броеви во подрачните канцеларии во Струмица, Кичево Тетово, Битола, Штип и Куманово. Под лупа на набљудувачите Вчера веќе заврши гласањето во дипломатско-конзуларните претставништва во странство, во казнено поправните установи и гласањето на болни и немоќни лица. Годинава во дипломатско-конзуларните претставништва во странство за гласање беа пријавени само 2.569 гласачи. Во казнено поправните установи вчера правото на глас го оствариле 1.380 гласачи или 64% од вкупно запишаните 2.147 гласач. Гласаа и лица сместени во центри за вонсемејна грижа, при што правото го искористиле 208 од вкупно 250 гласачи, или 83%. Од пријавените 6.935 граѓани болни и немоќни лица, во нивните домови гласачкото право го оствариле 6.543, односно 94%. Вчера беа објавени информации само за излезноста, а резултатите од вчерашното гласање ќе бидат сублимирани и објавени заедно со гласовите од денешното гласање. Денешниот изборен процес се одвива во присуство на голем број домашни и странски набљудувачи. Државната изборна комисија (ДИК) издаде акредитации на 915 домашни и 628 странски/меѓународни набљудувачи, како и на 38 странски новинари, меѓу кои голем дел се од земјите од соседството. Гласачките места ќе бидат отворени до 19 часот. Потоа вниманието се сели во изборните штабови на кандидатите, каде во присуство на нивни поддржувачи ќе се следи сукцесивното пристигнување на изборните резултати. И домашните телевизии најавија отворени програми во кои ќе се следат и коментираат резултатите од првиот изборен круг. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

Природа и животна срединаГрцијаСахарска прашина ја обви Атина24.04.202424 април 2024Сцени како од филм: прашината од Сахара во воздухот не е редок природен феномен. Но, оваа година се случува особено интензивно, вклучително и во грчката престолнина Атина. https://p.dw.com/p/4f79pСахарска прашина ја обви Атина, Грција Фотографија: Angelos Tzortzinis/AFP/Getty ImagesРекламаЦрвено-портокалова боја до каде што може да стигне окото: Двојка седи на ридот Турковунија во близина на грчката престолнина Атина и набљудува речиси дистописки пејзаж. Јужните ветрови донесоа сахарска прашина во градот - една од најжестоките епизоди од 2018 година наваму. Жолто-портокаловата магла загушува неколку региони на Грција и ја намалува видливоста. Постојат и здравствени ризици - властите предупредуваат на тешкотии со дишењето КоментарВаш коментар...

ПолитикаСеверна МакедонијаПрвото полувреме од кампањата – гола борба за властСоња КрамарскаКолумна24.04.202424 април 2024Досегашната кампања покажа дека во Македонија инстинктот за преживување на политичарите е нивното најсилно оружје во битката за власт. Пишува Соња Крамарскаhttps://p.dw.com/p/4f6egРекламаФотографија: Reuters/O. TeofilovskiЗавршува првото полувреме од претседателските и парламентарните избори, а првиот впечаток што се доби од пораките е дека поларизацијата меѓу двата политичка блока и натаму бележи тренд на продлабочување. Јазот меѓу левиот и десниот центар зјае како амбис, а клучното прашање дали Македонија ќе остане на европскиот курс остана неодговорено. Десниот коалициски блок партии иако јасно се противи на преговарачката рамка со ЕУ, не ја негира определбата на земјата за членство во Унијата. Левиот блок партии за себе си го приграби префиксот на проевропска коалиција но политичката основа врз која почива не ветува доминација за водење на ефективни политики. Или, кампањски осврт од она што досега го видовме може да се сведе на оценката: горе-долу, лево-десно, ништо ново.Досегашната кампања покажа дека во Македонија инстинктот за преживување на политичарите е нивното најсилно оружје во битката за власт. Извинувања за грешките, рециклирање на стари неостварени ветувања, кокетирање со сиромаштијата и отворена понуда на пари преку наводни акции во државни компании или зголемувања на плати и пензии, неизбежно се вклопува во повикот „дајте ни власт“. Притоа, останаа многу теми недопрени или избегнати како минско поле кое може да доведе до експлозија при секое наредно освежување на меморијата на избирачите со видео снимки од кампањата. Изостана, на пример, одговор на прашањето што ќе се направи за да се подобри перцепцијата на Фридом Хаус дека Македонија е во фазата на цикличен хибриден режим. Обвинувања имаше – но предлози за решение немаше. Оваа оценка сериозно ги доведува во прашање темелите на секоја политика бидејќи посочува дека земјата сѐ уште се наоѓа во некаков свој модел на транзиција кој успешно ја анулира демократијата и го кочи напредокот на сите полиња. Без нови имиња на хоризонтот Понатаму, изостана и цврсто решение, предлог или идеја како да се надмине бугарската блокада на патот на Македонија кон ЕУ. Како што рековме и на почетокот, и двата политички блока се за европска интеграција на државата, но пречката на тој пат создава нерешлив проблем со оглед на противењето на едната од главните партии да се исполни поставениот услов. Оваа тема покажа дека во досегашната кампања немаше пробив на свежи идеи и нов пристап туку се реафирмираа старите политики и позиции. Како што можеше да се забележи досегашната кампања не исфрли ниту едно ново име на хоризонтот па дури и некои новоформирани партии се решија на враќање на поранешни кадри. Смената на генерации во македонската политика очигледно се одвива бавно а и таму каде што ја има е непродуктивна и повеќе е во интерес на компактноста отколку на прогресот и идеите. Тоа е забележливо во ВМРО-ДПМНЕ која транзитираше од ерата на Груевски задржувајќи многу имиња од претходната постава, додека кај СДСМ отсуството на кадровска свежина најмногу дојде до израз на врвот на кандидатските листи за пратеници и кај носителите на листите. Реформите кои се суштина за напредокот на државата исто така беа прескокнати во кампањата затоа што тие не носат политички поени. Реформите, меѓутоа, се услов за добивање на парични средства од Планот на ЕУ за раст на Западен Балкан 2024-2027 кој е веќе усвоен но нашата држава две третини од оваа година ќе ги потроши на избори и формирање на нова влада. Меѓу правилата за распределба на средствата има и клаузула дека доколку некоја од државите на Западен Балкан не го исполни условот за реформи, средствата можат да бидат пренасочени кон друга држава. Крикот на здравството Во кампањата не слушнавме одговор ниту на извештајот на Светска банка дека Македонија минатата година имала најнизок економски раст во регионот. Економскиот раст е еден од најважните параметри за напредокот на државата и стандардот на граѓаните. Здравството, кое е рак рана на општеството се најде на маргините во првото полувреме од кампањата. Крикот на приватните специјализанти, и на медицинскиот персонал од Клиниката за токсикологија не успеа да ги пробуди кандидатите барем за реторичка поддршка ако не за повеќе. Иако изборните процеси се водат во интерес на граѓаните, а здравството го зазема највисокото место во животот на секој поединец, како никогаш досега се зацврсти впечатокот дека здравството освен што е заборавено е и партиски угнетено. Одлуката на министерот Илир Демири да го разреши медицинскиот директор и да ја „помилува“ организациската директорка укажува на силна партиска поларизираност и давање приоритет на партискиот интерес наместо на јавниот интерес. Допрва ќе видиме дали пролетните двојни избори ќе ја разбудат Македонија и ќе го забрзаат нејзиниот напредок. Во регионот се чувствува голема раздвиженост, Албанија е веќе нестрплива да го продолжи својот пат во преговорите со ЕУ, Србија и Косово во континуитет им задаваат главоболка на ЕУ и САД, а Босна и Херцеговина повторно го вклучува алармот на меѓународната заедница. Македонија во овие геополитички околности нема многу избор или отворена врата за промена на генералните политики како што заговараат некои, за среќа, помалку влијателни партии врз гласачкото тело. Меѓутоа секои избори се и шанса за нов почеток. Што секако зависи од избирачите но и од оние кои ќе бидат избрани. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Соња Крамарска Уредник, новинар и политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаИзборни правила: што е забрането на изборниот ден? ДТЗ23.04.202423 април 2024На претседателските избори можат да гласаат 1.814.317 избирачи. Но, за некој да го оствари своето гласачко право ќе треба да поседувачки важечки документи за идентификација и да ги почитува изборните правила. https://p.dw.com/p/4f5LnИзборни правила: се гласа тајно, со отисок од прст и валидни документиФотографија: picture-alliance/AP Photo/B.GrdanoskiРекламаНа седмите избори за претседател на Северна Македонија, што ќе се одржат во среда, 24 април можат да гласаат вкупно 1.814.317 избирачи. Но, за некој да го оствари своето гласачко право ќе треба да поседувачки важечки документи за идентификација и да ги почитува изборните правила. Во пресрет на првиот круг од претседателските избори, Државната изборна комисија (ДИК) објави упатство за гласање на македонски, албански, турски, српски, ромски и влашки јазик. Гласање со биометриска идентификација Гласањето се врши лично на гласачките места во Република Северна Македонија и во дипломатско - конзуларните претставништва (ДКП/КК). Избирачкиот одбор на гласачите им го објаснува начинот на гласање и им овозможува да гласаат. Гласачот може само еднаш да се појави на гласачкото место за остварување на своето избирачко право. Тој го приложува документот за лична идентификација – важечка лична карта или патна исправа односно лична карта или патна исправа чија важност истекла во периодот од 24 јули 2023 до 24 април 2024 година. Потоа е потребно гласачот да остави отпечаток од показалецот од десната рака на уредот за биометриска идентификација, а доколку нема десен показалец се зема отпечаток од показалецот од левата рака или во случај на гласачот да му недостигаат овие два прста се зема отпечаток од наредниот прст од десната рака. Доколку гласачот нема две раце гласачот се внесува во техничката опрема со пребарување преку неговиот единствен матичен број (ЕМБГ). По потврдувањето на идентитетот, гласачот го става својот потпис во изводот од Избирачкиот список. Гласањето е тајно Гласачкото ливче се откинува од кочанот по нумерички редослед, задолжително му се става печат на предната страна на местото определено за печат и потоа му се дава на гласачот. Гласачот добива едно гласачко ливче. Гласачот гласа сам, тајно зад гласачки параван. Гласањето го врши на тој начин што го заокружува редниот број пред називот/името на листата со хемиско пенкало со мастило во сина боја. Превитканото гласачко ливче гласачот го става во гласачката кутија, по што го подигнува документот за лична идентификација. Гласач кој има физички недостаток или е неписмен и поради тоа не може да гласа на начин утврден со Изборниот законик, со себе има право да доведе лице кое ќе му помогне при гласањето. Ако не доведе со себе лице кое ќе му помогне при гласањето, тогаш избирачкиот одбор ќе определи друго лице од редот на гласачите. Лицето не смее да влијае врз одлуката на гласачот. Забрани Забрането е семејното и групното гласање, како и гласањето за друго лице, како и фотографирање на гласачкото ливче со мобилен телефон или апарат за фотографирање. Забрането е и носење оружје на гласачкото место. Изборниот молк за првиот круг од претседателските избори ќе трае до среда, 24 април до 19 часот, кога ќе се затворат избирачките места. Во тек е гласање на 6.935 болни и изнемоштени, затвореници во казнено-поправните домови и притвореници, лица во старските домови, како и на дијаспората. Право на глас на седмите претседателски избори имаат 1.814. 317 избирачи. Избирачките места се отвораат во 7 часот, а гласањето трае до 19 часот. Се гласа на 3 480 избирачки места во земјата. Право на глас на седмите претседателски избори имаат 1.814. 317 избирачи.Фотографија: Petr Stojanovski/DW Изборни правила Претседателот се избира на општи и непосредни избори, со тајно гласање за мандат од 5 години, со право на најмногу два мандати. Неговиот избор е уреден со Уставот и Изборниот законик. Избор на претседател се врши на Република Северна Македонија и во нејзините дипломатско-конзуларни претставништва, како една изборна единица според мнозинскиот изборен систем. Право да се биде избран има секој македонски државјанин кој на денот на изборите има наполнето 40 години и е жител на државата најмалку десет во последните 15 години. Кандидат за претседател можат да предложат најмалку 10.000 избирачи или најмалку 30 пратеници. Изборот на претседател речиси секогаш се спроведува во два изборни круга. Во првиот круг победник е кандидатот кој ќе освои мнозинство (50 % + 1 гласач) од вкупниот број регистрирани гласачи во Избирачкиот список. Доколку ниту еден од кандидатите не го постигне бараното мнозинство, во рок од 14 дена се спроведува втор круг на гласање во кој влегуваат двајцата кандидати со најмногу гласови во првиот круг. Во вториот круг ќе биде избран кандидатот кој освоил мнозинство од вкупниот број гласови, при што е потребно најмалку 40 % од регистрираните гласачи да го оствариле своето право на глас. Доколку ниту еден од кандидатите не ги исполни двата услови, целата изборна постапка се повторува. На изборите за претседател на државата што ќе се одржат на 24 април право на глас имаат вкупно 1.814.317 избирачи. Привилегии, но и одговорност Со стапување на функција претседателот добива низа функции и ексклузивни права. Тој го наследува мандатот да ја претставува земјата дома и во странство, тој е врховен командант на вооружените сили, го доделува мандатот за состав на Владата, ги поставува и отповикува амбасадорите и пратениците во странство, ги прима акредитивите на странските дипломатски претставници во земјава, предлага двајца судии на Уставниот суд, двајца членови на Републичкиот судски совет, тројца членови на Советот за безбедност и именува и разрешува други носители на државни и јавни функции утврдени со Уставот и законите. Дополнително, доделува одликувања и признанија, дава помилување во согласност со закон и врши други функции што се утврдени со Уставот на државата. Функцијата претседател е неспојлива со друга јавна, политичка или професионална функција. Претседателот ужива имунитет во вршењето на својата функција, но доколку го прекрши Уставот и законите за тоа мора да одговара. Постапката за утврдување на ваква одговорност ја покренува Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. КоментарВаш коментарРеклама...

ЕкономијаЕвропаЕУ: Расипаните апарати ќе се поправаат наместо да се фрлаат ЕМФ | АРД23.04.202423 април 2024На потрошувачите во ЕУ во иднина ќе им биде полесно да ги поправаат своите неисправни уреди, како фрижидери или мобилни телефони. Европскиот парламент денеска даде зелено светло за т.н. право на поправка.https://p.dw.com/p/4f5f7Поправка наместо фрлање - ново право во ЕУФотографија: dorapics/Shotshop/IMAGOРекламаПравото на поправка би требало да помогне за стимулирање на кружната економија во ЕУ и за намалување на планините од отпад. Според пресметките на Европската комисија, поради тоа што производите се фрлаат прерано наместо да се поправаат, секоја година се создаваат околу 35 милиони тони отпад. Годишната штета за потрошувачите како резултат на тоа изнесува околу 12 милијарди евра. „Ние ги правиме попривлечни поправките за време на законскиот период на гаранција со тоа што законскиот гарантен рок се продолжува за една година, доколку потрошувачот тогаш се одлучи за поправката“, вели европратеникот Рене Репаси. Стимулации за поправки Дури и откако ќе истече гаранцијата, потрошувачите треба да можат да вршат едноставни и исплатливи поправки секогаш кога е тоа можно. „Згора на тоа, создаваме право на барање од производителите да мора да поправаат производ дури и по истекот на гарантниот период“, вели Репаси, „и создаваме обврска за сите земји-членки да промовираат поправки на своите територии“.Поради тоа што производите се фрлаат прерано наместо да се поправаат, секоја година се создаваат околу 35 милиони тони отпадФотографија: Fotolia/Eisenhans Тоа може да се прави, на пример, со ваучери или национални фондови за поправка. За поправките да бидат попривлечни во иднина предвидени се и други стимулации, како дозвола за продавачите и трговците да изнајмат уред за замена за време на поправката или да понудат стар модел на производот, доколку тој не може повторно да се поправи. Исто така, во иднина нема веќе да може да се одбива поправка на веќе поправани производи. Полесни поправки во независни работилници Новите правила се однесуваат на тешките апарати за домаќинство, како што се фрижидери, машини за миење садови, но и смартфони, таблети и велосипеди. Сепак, списокот може да се прошири во наредните години. Потрошувачите кои сакаат да ја поправат расипаната правосмукалка, тоа во иднина ќе може полесно да го прават во независни работилници. Во иднина, производителите ќе треба да имаат достапни резервни делови и упатства за очекуваниот животен век на производот. Европска платформа за поправки ќе треба да им го покажува на потрошувачите најбрзиот пат до работилниците за поправка.Новите правила се однесуваат на тешките апарати за домаќинство, како што се фрижидери, машини за миење садови, но и смартфони, таблети и велосипедиФотографија: Westend61/imago images Производите мора да може да се поправаат Новите правила, исто така, им ја олеснуваат поправката на мајсторите и хоби-мајсторите. Тоа ќе започнува со развојот на производите. Производителите се обврзани да се погрижат производите да може да се поправаат, односно да нема пречки вградени во софтверот или хардверот што го отежнуваат отворањето на уредите со стандарден алат. „Во иднина ќе можеме да ги поправаме нашите мобилни телефони, лаптопи и машини за перење полесно и поевтино“, вели европратеничката на Зелените, Ана Кавацини, фалејќи ги новите правила „Ѝ пославме тепих на кружната економија, го менуваме начинот на кој работиме, правејќи ја одржливоста вреден бизнис-модел.“ Државите членки на ЕУ имаат рок од две години за вклучување на правото напоправка во своите национални закони. КоментарВаш коментарРеклама...

ЕкономијаГерманијаЗнаете ли што е „фајерабенд“?To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoЕкономијаГерманијаДенис Брент23.04.202423 април 2024Странците кои доаѓаат да работат во Германија понекогаш се зачудени од тоа колку „фајерабенд“ се сфаќа сериозно во земјата. https://p.dw.com/p/4f5PoРеклама...

КонфликтиУкраинаРусија најавува интензивирање на нападите врз Украина ЖА23.04.202423 април 2024Москва смета дека и натаму е во предност и планира засилување на нападите врз Украина. Рускиот министер за одбрана Шојгу тврди дека Украина загубила половина милион војници. https://p.dw.com/p/4f5fVПоследица од фруски ракетен напад во Чернихив, УкраинаФотографија: Valentyn Ogirenko/REUTERSРекламаПо најавата за нова американска воена помош за Украина, Русија најави уште позасилени напади врз соседот врз кого што изврши инвазија пред повеќе од две години. „Ќе го зголемиме интензитетот на ударите против логистички центри и складишта со западно оружје“, изјави рускиот министер за одбрана Сергеј Шојгу на денешен состанок на воениот врв. Западни воени аналитичари со денови предупредуваат дека испраќањето и стигнувањето на ново оружје и муниција за Украина може да се искористи за интензивирање на нападите. По Претставничкиот дом, за пакетот од 61 милијарда долари треба да даде согласност и Сенатот на САД, по што би ја одобрил претседателот Џо Бајден. Иако Москва при ракетирањето најчесто уништува цивилна инфраструктура, руското воено раководство тврди дека во визирот има само воени цели. Руската борбена авијација ги бомбардира првенствено енергетските објекти во Украина. Шојгу тврди дека руската армија ги има цврсто во свои раце уздите на фронтот, дека украинските трупи се потиснувани и контраофанзивата на Киев е неуспешна. „Од почетокот на специјалната воена операција загубите на украинската војска изнесуваат речиси половина милион војници“, тврди Шојгу. Наспроти тоа, украинскиот претседател Володимир Зеленски на крајот на февруари објави бројка од 31.000 загинати украински војници. Западни воени експерти проценуваат дека загубите – убиени или тешко ранети – на двете страни изнесуваат по преку 100.000 војници. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГерманијаШтајнмајер во Турција: Се работи за повеќе од донерЕркан Арикан23.04.202423 април 2024Еден германски претседател е во посета на Турција по повеќе од 10 години. Пред посетата многу се зборуваше за „донер тежок 60 килограми“. Но за турската заедница во Германија патувањето на Штајнмајер има поинакво значењеhttps://p.dw.com/p/4f557Германскиот претседател Штајнмајер и турскиот гастроном Келеш со раженот донер во летната резиденција на германскиот амбасадор во ТурцијаФотографија: Bernd von Jutrczenka/picture alliance/dpaРекламаСончев ден во Истанбул. Германскиот претседател Франк-Валтер Штајнмајер оди по перонот на железничката станица Сиркеџи, каде што пред повеќе од 60 години 100.000 турски гастарбајтери тргнуваа во потрага по својата среќа и надеж во Германија. „Не случајно денеска го започнавме патувањето со посета на оваа железничка станица. Ме радува што првата станица од посетата е оваа железничка станица, која е место од големо значење за судбината на многу луѓе од Турција кои патуваат во Германија, ова е место на големи емоции.“ Штајнмајер, видно трогнат од историјата, нагласи дека во Германија живеат повеќе од 3 милиони луѓе со турско потекло: „Луѓето од Турција станаа дел од нашето општество. Нивните приказни се и наши приказни, не приказни на луѓе со мигрантско потекло, туку приказни на земја со мигрантска позадина“. Програмата беше нарушена од про-Хамас група, која гласно извикуваше: „Германија е злосторник во Газа, Германија е убиец на деца“, пред полицијата да интервенира и да се обиде да ги спречи протестите.Германскиот претседател Франк-Валтер Штајнмајер во железничката станица СиркеџиФотографија: IBB Пријателството меѓу Германија и Турција е важно Во германската делегација е и потпретседателката на Бундестагот, Ајдан Озогуз. Нејзините родители исто така доаѓаат од Турција. За неа тоа е „значајно патување на Сојузниот претседател“ бидејќи „гледаме во минатото и во сегашноста и сакаме да откриеме дали проблемите меѓу Германија и Турција се исти“, рече таа и продолжи: „Јас мислам дека не, направивме многу чекори напред и мислам дека овие чекори ќе нѐ доведат до позитивна иднина“. Но, Озогуз е и реалист. Таа додава дека за односите да бидат пријателски, неопходно е повеќе од „едно“ патување од сојузниот претседател. Односите меѓу Берлин и Анкара се студени со години. Берлин не само што ги критикува масовните прекршувања на човековите права, недостатокот на владеење на правото и демократските дефицити, туку и зголеменото влијание на турската влада врз германските Турци, што често доведува до тензии меѓу двете земји. Заканите на Ердоган со бегалците или обидите за уцена, како неодамна во врска со приемот на Шведска во НАТО, уште повеќе ги затегнуваат релациите. И неговите изјави за Израел - дека Израел е терористичка држава, а Хамас ослободителна организација - исто така предизвикаа бурни реакции во Берлин. Ердоган и за време на викендот, додека го примаше лидерот на Хамас, Исмаил Ханија во Истанбул, повторно го нападна израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху . Но, Ердоган е на функција до 2028 година, иако неговиот сојуз претрпе пораз на локалните избори на 31 март. Поради тоа, потребен е акт на балансирање, и германскиот претседател сака да го постигне тоа. На почетокот на патувањето се сретна со политичката ѕвезда на опозицијата, градоначалникот на Истанбул, Екрем Имамоглу. Денеска Штајнмајер патува во регионот погоден од земјотресот, а потоа лета за Анкара, каде утре (24.04) ќе биде примен од турскиот претседател во неговата палата.Германскиот претседател Франк-Валтер Штајнмајер (д.) со градоначалникот на Истанбул, Екрем Имамоглу (во средина)Фотографија: Bernd von Jutrczenka/dpa/picture alliance Линднер: Турција има голем потенцијал Покрај пратеници, државни секретари и гости од светот на уметноста, литературата и бизнисот, дел од делегацијата е и германскиот министер за финансии Кристијан Линдер. Тој денеска ќе се сретне со својот турски колега Мехмет Шимшек, кој се обидува да донесе нови инвестиции во економски загрозената Турција, но исто така и не успева да ја стави под контрола неконтролираната инфлација. На прашањето на ДВ каков економски совет би му дал Линднер на својот колега Шимшек, германскиот министер одговара: „Ние не сме тука да даваме совети, но многу ги поддржуваме напорите на турската влада да го стабилизира економскиот развој. Тоа значи борба против инфлацијата. Она што овде го видовме, покажува напор да се постигне поголема сигурност.“ За Линднер е јасно дека Турција има голем потенцијал, особено со нејзиниот пазар на труд. Доколку се надминат проблемите во економската и монетарната сфера во Турција, германскиот министер за финансии претпоставува дека и германските и меѓународните инвеститори повторно ќе дојдат во земјата.Германскиот министер за финансии Кристијан Линдер (л.) оценува дека Турција има голем потенцијалФотографија: Bernd von Jutrczenka/dpa/picture alliance Чест е да се биде таму Во германската делегација има и многумина со турско потекло. Несомнено најинтервјуираниот меѓу нив е гастрономот Ариф Келеш, кој има ресторан за донер во Берлин. Сојузниот претседател вчеравечер, на прием во летната резиденција на германскиот амбасадор рече дека донерот е еден од вкусовите што ги поврзува Турција и Германија и дека и самиот сака да јаде донер. Така и се случило, вели Келеш за ДВ, да добие барање од кабинетот на германскиот претседател: „Ми се јавија по телефон и ми рекоа дека сум поканет да го придружувам сојузниот претседател во Турција. Се разбира, тоа е чест за мене и горд сум што сум овде.“ И така тој во авионот за Истанбул понел ражен со замрзнато месо за донер, тежок цели 60 килограми, заедно со сосови и други состојки. За Штајнмајер, Келеш ја симболизира успешната приказна што тој ја спомна на железничката станица Сиркеџи. Луѓето со турско потекло се составен дел на културата, економијата и особено угостителството во Германија. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаСите македонски претседатели - од Глигоров до Пендаровски ДТЗ23.04.202423 април 2024Од 1991 година досега, петмина претседатели избрани од парламентот и од народот ја имале привилегијата да бидат на чело на државата. https://p.dw.com/p/4f5GvПрвиот претседател на независна Македонија, Киро Глигоров говори пред парламентотФотографија: DnevnikРекламаСеверна Македонија во среда (24 април) е исправена пред седмите по ред претседателски избори од независноста на земјата,на кои дури седуммина кандидати се во трка за престижната функција на Водно. Од 1991 година досега, петмина избрани од парламентот и од народот ја имале привилегијата да бидат на чело на државата. Сите македонски претседатели Првиот претседател на независна Македонија беше Киро Глигоров, избран со тајно гласање во македонското Собрание на 27 јануари 1991 година, со 114 пратенички гласа „ЗА“. Сите следни избори за претседател се одвиваа на општи и непосредни избори. На првите такви избори на 16 октомври 1994 година, тогашниот претседател Глигоров го освои својот втор последователен мандат. На изборите учествуваа двајца кандидати, а Глигоров е единствениот досега кој успеал да победи во првиот изборен круг со освоени 715.087 гласови односно 78,4 проценти, како кандидат на коалицијата предводена од СДСМ. Неговиот противкандидат Љубиша Георгиевски поддржан од ВМРО-ДПМНЕ освои 197.109 гласови, односно 21,6 проценти. Првиот претседател на независна Македонија беше Киро Глигоров, избран со тајно гласање во македонското Собрание на 27 јануари 1991 година,Фотографија: Dnevnik На вторите општи и непосредни избори во 1999 година во претседателската трка влегоа шест кандидати, а во вториот круг победи кандидатот на ВМРО-ДПМНЕ, Борис Трајковски, кој функцијата ја извршуваше до неговата трагична смрт во авионска несреќа во 2004 година. Во првиот круг учествуваа кандидатите - Муарем Неџипи, Васил Тупурковски, Мухамед Халили, Тито Петковски, Стојан Андов и Борис Трајковски. Во вториот круг победи Борис Трајковски со 582.808 гласови, а Тито Петковски освои 513.614 гласови, или 52,40 проценти наспроти 46,18 проценти. ​​​​Борис Трајковски функцијата ја извршуваше до неговата трагична смрт во авионска несреќа во 2004 година.Фотографија: picture-alliance/dpa/Licovski Третите претседателски избори во 2004 година се одржаа предвреме поради смртта на претседателот Борис Трајковски. Првиот круг се одржа на 14 април 2004 година, а вториот на 28 април 2004 година. На изборите учествуваа четворица кандидати - Бранко Црвенковски поддржан од СДСМ, Сашко Кедев од ВМРО-ДПМНЕ, Гзим Острени од ДУИ, Зуди Џелили од ДПА. На овие избори победи Бранко Црвенковски со освоени 550.317 гласови или 62,6 отсто, наспроти Сашко Кедев со 329.179 гласови или 37,4 проценти. Бранко ЦрвенковскиФотографија: Darko Popov/MIA Четвртите претседателски избори се одржаа на 22 март и на 5 април 2009, во исто време со изборите за локална самоуправа. На изборите учествува седум кандидати - Ѓорѓе Иванов поддржан од ВМРО-ДПМНЕ, Љубомир Фрчкоски од СДСМ, Имер Селмани од Нова Демократија, Љубе Бошкоски како независен кандидат, Агрон Буџаку од ДУИ, Нано Ружин од ЛДП и Мируше Хоџа од ДПА. На овие претседателски избори победи Ѓорѓе Иванов со 453.616 гласови или 63,14 проценти. Петтите претседателски избори беа редовни, а се одржаа на 13 април и 27 април 2014 година. Истовремено со вториот круг на претседателските избори беа одржани и предвремени парламентарни избори. Вториот круг беше на 27 април 2014 година. Во него се пласираа кандидатите Ѓорге Иванов и Стево Пендаровски. На овие петти претседателски избори победи кандидатот на ВМРО-ДПНМЕ, Ѓорѓе Иванов со освоени 534.910 гласови наспроти кандидатот на СДСМ Стево Пендаровски со 398.077 гласови. На овие претседателски избори освен Пендаровски и Иванов, учествуваа и Зоран Попоски поддржан од ГРОМ и Илјаз Халими од ДПА. Ѓорге Иванов беше претседател на државата во два мандатиФотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski Актуелниот претседател, Стево Пендаровски, во својот втор обид успеа да го освои местото во претседателскиот кабинет откако победи по два изборни круга на шестите претседателски избори. Во претседателската трка во 2019 година учествуваа тројца кандидати: Стево Пендаровски, кандидат на СДСМ соподдршка на ДУИ, Гордана Силјановска Давкова, кандидатка на ВМРО-ДПМНЕ, и Блерим Река, кој настапи како независен кандидат, но поддржан од Алијанса за Албанците и БЕСА. Во првиот изборен круг на 21 април 2019 година правото на глас го искористија 753. 556 граѓани, односно 41,68 % од регистрираните гласачи. По пребројувањето на гласовите, Пендаровски имаше освоено 42,81 % од гласовите, односно 322.581, Силјановска Давкова освои 318.341 или 42,25 % од гласовите и кандидатот Блерим Река со освоени 79.888 или 10,60 % од вкупниот број гласови. Место во вториот круг, кој се одржа на 5 мај 2019 година, обезбедија кандидатите поддржани од СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ. Победник на изборите во вториот круг беше Пендаровски, со освоени 51,65 % (435.656 гласови), додека неговата противкандидатка, Гордана Силјановска Давкова освои 44,75 % (377. 446 гласови). Излезноста на граѓаните во вториот изборен круг беше 46,65 %, односно 843.508 гласачи. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаСериозна владина корупција - стара болка, нов извештајКатерина Блажевска23.04.202423 април 2024Владата усвои измени на Кривичниот законик, значително намалувајќи ги обвиненијата и казните за кривични дела поврзани со корупција, се вели во Извештајот на Стејт департментот за РСМ во 2023 година. https://p.dw.com/p/4f4v4Извештајот на Стејт департментот за РСМ во 2023 година содржи сериозни забелешкиФотографија: Alex Brandon/AP Photo/picture allianceРекламаСериозна владина корупција, сериозни ограничувања на слободата на изразување и слободата на медиумите, и ограничени владини чекори за идентификување и казнување на службениците кои можеби извршиле кршење на човековите права. Ова е супстрат од Извештајот на Стејт департментот за состојбата со човековите права во Северна Македонија во 2023 година. Во Извештајот се наведува дека законот предвидува кривични казни за корупција од страна на функционери, но оти владата не го спровела ефективно. „Во септември, владата усвои измени на Кривичниот законик, значително намалувајќи ги обвиненијата и казните за кривични дела поврзани со корупција. Невладините организации тврдеа дека како најголем работодавач во земјата, доминантната улога на владата во економијата создава широки можности за корупција“, се наведува во Извештајот. Во него се нотира и дека Државната комисија за спречување на корупцијата (ДКСК) забележала дека корупцијата генерално се влошила. Непотизам, клиентелизам, притисок Значаен дел од Извештајот се однесува на состојбите во судството. „Имаше значителни одложувања во судењата кои вклучуваат сериозна корупција, при што само неколку беа завршени до септември, вклучително и оние против поранешни владини функционери“, се констатира во него. Извештајот прави осврт и на ланските случувања во Судскиот совет, унапредувања во судството и обвинителството под политичко влијание, без заслуга или транспарентност, и на недовербата на граѓаните во таков систем. Значаен дел од Извештајот се однесува на состојбите во судството и на Судскиот советФотографија: Petr Stojanovski/DW „Уставот предвидува независно судство, но владата не секогаш ја почитуваше судската независност и непристрасност. Веродостојните извештаи за неоправдано судско несоодветно однесување, непотребен политички и деловен притисок врз судиите, непотизам, клиентелизам, долготрајна правда, несоодветно финансирање, отпор кон користење на законски задолжителна технологија и недоволен кадар, ја попречија судската ефикасност и влијаеше на довербата на јавноста во владеењето на правото. Анкетите покажаа силна недоверба на јавноста кон судството. Унапредување под политичко влијание без заслуга или транспарентност се случи во судството и обвинителството“, се вели во Извештајот. Кусо се нотира и дека ОЈО Скопје покренало истрага за наводите дека персоналот на Државната клиника за онкологија крадел лекови за рак и ги продавал на црниот пазар, случај поради кој граѓаните во многу наврати протестирале поради тие наводи. Спомнат е и случајот со градоначалникот на Струга Рамиз Мерко, за кој Комисијата назначена од ОЈО утврдила дека од 2006 година, од приближно 30 случаи во кои бил вклучен Мерко и биле поднесени пред обвинителите, половина биле отфрлени или застарени по различни основи. Притисок врз истражувачи на корупција Во однос на слободата на изразување, во Извештајот се вели дека според медиумите и граѓанските организации, слободата на изразување била поткопана од неефикасноста на правосудниот систем, недостатокот на транспарентност во однос на медиумското рекламирање од страна на државните институции, несоодветното однесување во име на јавните службеници во нивната интеракција со новинарите, притисокот врз новинарите кои истражуваат корупција, дезинформациите, говорот на омраза во онлајн и социјалните медиуми, и самоцензура. Наведен е примерот со документарецот на Истражувачката репортерска лабораторија, кој го истражува пожарот во модуларната болница во Тетово COVID-19 во 2020 година, во кој загинаа 14 лица, а во кој била истакната долготрајната истрага на ОЈО, вклучително и за наводно изманипулиран тендер за несоодветната болница. Се нотира дека ИРЛ добила закани од бизнисмен и поранешен владин функционер поврзан со градежната компанија и одредени владини и правосудни органи и дека Здружението за новинари, Советот за етика во медиумите, Самостојниот медиумски синдикат и Македонскиот институт за медиуми најостро ги осудиле тие закани. ИРЛ објави истражување за пожарот во кој загинаа 14 лица, Обвинителството тврдеше дека се „манипулира со информации“Фотографија: DW/Petr Stojanovski Извештајот се осврнува и на регулатива која може да ја влоши медиумската корупција. „Независните медиумски здруженија изразија стравување во врска со предложените измени на Законот за аудио и аудио-визуелни услуги, кои би можеле да дозволат владини кампањи од ‘висок јавен интерес’ да се рекламираат преку комерцијалните радиодифузери. Критичарите тврдеа дека ова може да ја влоши медиумската корупција и уредувачкото мешање. Медиумскиот синдикат извести за случаи на притисоци и закани врз членовите поради спротивставување на овие амандмани“, се наведува во Извештајот. Ограничени чекори „Владата презеде ограничени чекори за да ги идентификува и казни службениците кои можеби извршиле кршење на човековите права“, забележува Извештајот. Во него се посочуваат податоци за исходот од пријави против полицајци и затворски чувари за незаконско апсење, малтретирање на затворениците или полициска бруталност, за условите за живот и работа во психијатриските болници, за прекршувања на правата на ранливи групи во однос на пристап до здравствена и социјална заштита, како и за насилство и закани за насилство врз припадници на ЛГБТК заедницата. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаОбединето КралствоВелика Британија го донесе спорниот закон за протерување ЕМФ | АРД23.04.202423 април 2024„Стоп за чамците“, гласи ветувањето на британскиот премиер Сунак: Секој што ќе дојде во Велика Британија без документи, треба да биде депортиран во Руанда. Парламентот сега го одобри овој контроверзен проект.https://p.dw.com/p/4f4fIБританскиот премиер Риши Сунак на прес-конференција во Лондон (22.04.2024)Фотографија: Toby Melville/PA Wire/empics/picture alliance РекламаНа крајот, мнозинството пратеници во Горниот дом на парламентот се откажаа од својот отпор. Во текот на целата вечер (22.04) имаше неколку гласања во горниот и долниот дом, таканаречен пинг-понг процес, со барања за промени и амандмани. А, само до вчераутро лордот Карлајл за Би-Би-Си објаснуваше зошто, според него, е погрешно Руанда со закон да се ​​прогласи за безбедна трета земја: „Риши Сунак бара од парламентот да одлучи дека една невистина е вистина.“ Врховниот суд пресуди дека Руанда не е безбедна трета земја. А Руанда не ги спроведе договорите постигнати со Обединетото Кралство, изјави пратеникот. Сунак дополнително го зголеми притисокот Еве за што станува збор: По пресуда на Врховниот суд, депортациите во Руанда беа стопирани. Судиите аргументираа дека се прекршуваат неколку меѓународни договори: Конвенцијата за човекови права, Конвенцијата на ОН за бегалци и Конвенцијата против тортура. Образложение - во Руанда нема безбедни процедури за азил и нема заштита од прогон. Конзервативната влада потоа го изнесе предлогот за прогласување на Руанда за безбедна земја за на тој начин да се спречи секаква можност за преземање правна акција против депортациите. Пред гласањето во горниот и долниот дом на парламентот, Риши Сунак повторно се појави пред новинарите и значително го зголеми притисокот. „Без приговори, летовите ќе одат за Руанда“, рече премиерот. Конзервативната влада е на мислење дека со депортациите се дава сигнал и бегалците се спречуваат да тргнат на опасното патување преку Ла Манш.Парламентот гласаше за контроверзниот закон по т.н. пинг-понг процес, со барања за промени и амандманиФотографија: House of Commons/UK Parliament/PA Wire/empics/picture alliance Првиот лет за десет до дванаесет недели Договорот со Руанда го иницираше Борис Џонсон во 2022 година, додека беше премиер. Риши Сунак сака конечно да го спроведе ветувањето, непосредно пред регионалните и националните избори, кои најверојатно ќе се одржат во октомври. Рејтингот на Сунак во анкетите е на најниско ниво. Неговата влада сега го носи ова заплашување и со тоа го нарушува бизнисот на шверцерите, вели Сунак. Првиот лет треба да се реализира за десет до дванаесет недели. Веќе е најдена авиокомпанија која ќе ги транспротира депортираните, а обучени се и 500 луѓе кои треба да ги придружуваат бегалците. „Успехот на одвраќањето зависи од натамошните летови што ќе ги реализираме во текот на летото, сѐ додека чамците не бидат запрени“, изјави Сунак. Има уште многу отворени прашања Британската влада сака да го оневозможи влезот и поднесувањето барање за азил во Обединетото Кралство за мигрантите кои пристигнале нерегуларно, без оглед на нивното потекло. Наместо тоа, тие треба да бидат однесени во Руанда и таму треба да поднесат барање за азил. Враќање во Велика Британија не е предвидено. Експертите не се сигурни дека со депортациите навистина ќе бидат одвратени бегалци. Активистите за човекови права ова го гледаат како прекршување на меѓународните обврски за азилантска заштита и ја обвинуваат Руанда за кршење на човековите права. Опозицијата ги критикува високите трошоци. Се вели дека на Руанда ќе ѝ се исплаќаат стотици милиони фунти од британските даночни обврзници, а веројатно ќе бидат депортирани само мал дел од луѓето кои нерегуларно влегле во земјата. Премиерот Сунак вети дека ќе ја сузбие миграцијата и сака да го искористи ова прашање за да им помогне на своите конзервативци да го надокнадат заостанувањето во анкетите пред парламентарните избори годинава. Дали авионите со бегалци навистина ќе полетаат за Руанда за неколку недели, веројатно ќе зависи од судовите. Затоа што, поединци сè уште можат да тужат. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГерманијаСоработник на АфД уапсен поради шпионажа за Кина ЖА23.04.202423 април 2024Полицијата во Дрезден уапсила лице за кое постои сомневање за шпионажа во корист на Кина. Станува збор за соработник на водечкиот кандидат на АфД за европските избори, Максимилијан Крах. https://p.dw.com/p/4f4kZУапсен соработник на европскиот пратеник на АфД, Максимилијан КрахФотографија: Ronny Hartmann/AFP/Getty ImagesРекламаПолицијата во Дрезден ноќеска го уапсила 43-годишниот Џиан Г., кого германскиот Сојузен обвинител го сомничи дека бил агент на тајна служба на странска држава, односно дека работел за кинеската тајна служба. Џиан Г. работи како асистент на европскиот пратеник на АфД, Максимилијан Крах и според информациите живее и во Брисел и во Дрезден. Истрагата претпоставува дека во оваа улога тој пренесувал информации од парламентарните активности во Европскиот парламент до кинеското Министерство за државна безбедност (МСС). Првенствено го обвинуваат дека ги шпионирал кинеските опозиционери во Германија. Г. не им е непознат на германските безбедносни власти, според истражувањата, пред најмалку десет години им се понудил да работи како информант. Сепак, очигледно не дошло воопшто до никаква соработка. Во тоа време, тој се сметал за несигурен и можен двоен агент на Кина. Г. е германски државјанин веќе неколку години, но има кинески корени. Тој дошол во Дрезден во 2002 година како студент и на крајот работел како бизнисмен. Привремено бил член на СПД. Со Максимилијан Кра, кој работел како адвокат во Дрезден, се запознал во врска со основањето компанија. Минатата година, информативниот порталот t-online беше првиот што објави за сомнителните односи на пратеникот од АфД, Крах со Кина, како и на неговиот помошник Г. и основачки компании и здруженија поврзани со Кина. Кога Крах влезе во Европскиот парламент за АфД во 2019 година, како асистент го ангажирал Г. Во оваа улога тој имал пристап до информации од парламентарните активности, кои несомнено би биле од голема вредност за кинеската тајна служба. Долги години Г. бил активен и во кинеското опозициско движење во странство. Се вели дека тој ја искористил оваа врска за да ги шпионира членовите на кинеската опозиција за кинеската тајна служба. Вчера во германските покраини Хесен и Северна Рајна Вестфалија беа уапсени еден маж и еден брачен пар, за кои Сојузното обвинителство има сомнеж дека биле во контакт со кинеската тајна служба на која и` обезбедувале информации за воени технологии. Според АРД, јавниот германски сервис, двата случаи не се поврзани. Кинеската амбасада во Берлин вчера ги отфрли наводите за шпионирање од страна на трите уапсени лица. Кинеската новинска агенција Ксинхуа објави: „Ја повикуваме германската страна да престане да го користи обвинението за шпионажа за политичко манипулирање со имиџот на Кина и клеветење на Кина“. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаСекој граѓанин акционер - исправање на неправдаЕрол РизаовКолумна23.04.202423 април 2024Би било добро идејата за доделување акции во државните енергетски компании да опфати уште дејности во државна сопственост, кои и натаму ќе останат со мнозински пакет, но со учество и на граѓаните. Пишува Ерол Ризаовhttps://p.dw.com/p/4f4XqРекламаСДСМ ветува дека граѓаните ќе добијат акции како надомест од државата за неправедната приватизација и болната транзицијаФотографија: Christin Klose/dpa/picture allianceЕве, за почеток една саркастична порака од стар новинарски циник за предизборната кампања. Одвај го чекам 9 мај, денот на победата над фашизмот. Тој ден, по поразот на окупаторите, Македонија ќе биде повторно моја. Само кога ВМРО ДПМНЕ е на власт Македонија е моја, а кога е во опозиција револуционерната ни партија таа е заробена од домашни предавници и надворешни непријатели и не ја чувствувам како своја. Во изминатите 33 години слобода и независност цели 16 и пол години Македонија беше моја, а 16 и пол години туѓа. Како наближува денот на големата победа сѐ повеќе ми се враќа гордоста поради што многу подостоинствено се чувствувам. Ете, ова е големата милина што ме опфаќа од симболиката и пораката од слоганот на ВМРО ДПМНЕ и Христијан Мицкоски за парламентарните избори „Македонија повторно твоја. “ Поглупав и поштетен повик на делби во предизборен проглас за национално единство освен онаа на Хитлер „Германијо разбуди се“ од триесеттите години од минатиот век немам ни чуено, ни прочитано. Толку за моја, твоја, наша, ваша, недај боже и ничија Македонија, со или без ВМРО ДПМНЕ на власт. Да се вратиме малку од еден друг агол на истата тема од која ни ја потекоа главата повеќе од пролетните алергии и вируси и од магарешката кашлица. Предизборните ветувања одамна ги слушам и читам како забава, или што би рекле Србите како „обечање, лудом радовање“, или по нашки ветувањата се радост за будалите. Во новинарството, кога тоа беше професија, ветувањата на политичарите во изборните кампањи во првите години на независноста беа многу поинтересни на крајот на нивните мандати, кога ревносно пребројувавме што од тоа што ветиле оствариле , за да дојдат на власт, а што не. Мислам дека тоа во еден период пресудно влијаше на изборните резултати кога власта се менуваше на секои четири години. Тоа беше главната причина повеќе да се гласа „против“ отколку „за“. Бомбата на СДСМ допрва ќе експлодира При голема и оправдана недоверба кон предизборните ветувања, кои кај луѓето со здрав разум служат главно за мајтап и исмевање на волшебни решенија и големи остварувања најмногу ми падна во око една најава која колегите ја нарекоа „бомба“ што ја приопшти СДСМ во предизборната кампања. Големо ветување кое се разликува од сите други и за чудо поминува без некои пожестоки реакции што може да се протолкува на различни начини, или како нешто небитно, или како одобрување и од јавноста и од експертите од оваа област. Претседателот на СДСМ Димитар Ковачевски и Бојан Маричиќ, партиски секретар за меѓународни односи во свои јавни настапи ветија дека секој граѓанин на Македонија, вклучувајќи ги и децата ќе добијат акции во државните енергетски објекти, веројатно се мисли не само на ЕСМ, првично во износ од 8.000 денари. Или, едно просечно четиричлено семејство ќе добие акции во вредност од 500 евра. Износот на вкупната вредност на акциите не е ни малку безначаен како што изгледа на прв поглед, но уште позначајна е идејата за поседувањето на приватна сопственост во големи државни ресурси. Бегла и непрецизна пресметка кажува дека на овој начин би биле дадени акции во вредност од повеќе од 100 милиони евра. Колку се тоа проценти од реалната вредност на ЕСМ не е точно познато, но сигурно претставува близу до половината од износот на оваа најголема и по многу што најзначајна државна компанија. Побарав нешто повеќе детали за ова, но не најдов ништо поконкретно. Можеби и затоа не доби поголема гласност како што се очекува за една ваква најава која во суштина беше многу актуелна тема уште пред повеќе од три децении. Дали станува збор за вистинска бомба која допрва ќе експлодира многу посилно, или празно ветување како и многу други, веројатно ќе се соочиме во натамошната кампања на парламентарните избори. Но, темата навистина заслужува посебно внимание, пред сѐ дали се работи за прецизен програмски и стручен пристап за исправање на голема неправда направена во Македонија кон илјадници, да не речам повеќе од милион луѓе, или се работи за едно од многубројните ветувања кои се вбројуваат во списокот во подгревање на илузии. Се потсетив дека уште во првите години на независната држава, па дури и пред тоа кога се отвори расправата за приватизација на државниот и општествениот имот имаше повеќе предлози за давање на ваучери на сите граѓани кои ќе им обезбедат некаков удел од сопственоста што ќе се приватизира. За жал, приватизацијата на еден огромен дел од државниот имот се претвори во озаконет грабеж при што беа елиминирани од било каков надомест илјадници граѓани вработени во разни дејности како здравството, образованието, во сите институции, во армијата, државната администрација и во многу други дејности. Друг дел од вработените во општествените компании по таканаречениот закон на поранешниот премиер на Југославија, Анте Марковиќ добија извесен број акции за минат труд и право на купување акции, но со текот на времето голем дел од тие хартии завршија за мали пари во рацете на новата класа на новиот општествено економски поредок кои беа именувани како олигарси, богаташи, тајкуни...кои брзо стекнаа големи богатства, што унесреќи многу луѓе. Кога некој брзо се богати, многумина брзо осиромашуваат. Да не се повтори катастрофалната грешка Ваучерите, тогаш како идеја да се ублажи неправдата кај нас не поминаа. Беше укажувано на некои лоши искуства во источноевропските земји каде е примената таа метода. Но, и таму ваучерите завршиле кај олигарсите, бидејќи сиромашните луѓе брзо ги продавале за мали пари, а многу често и за кригла пиво, или шише вотка. На тој начин се преземани големи компании, фабрики, рудници и нафтоносни полиња. Ваучерите послужиле само како еден од начините да се озакони криминалот. Сегашната идеја на СДСМ која ја соопшти СДСМ со недоволно јасно образложение, која сѐ уште е обвиткана со молк по веќе насобраните искуства, може да биде оправдана само ако се обезбеди заштитен механизам тоа да не се повтори во катастрофална приватизација какви што имаше во Македонија. Од друга страна, имаше и позитивни примери на успешни приватизации по кои еден дел од вработените добија можност со своите акции да остварат одредени приходи од дивиденди, или пак од продажба на акциите кога нивната номинална вредност на берзата пораснала повеќекратно. Би било добро идејата за доделување акции во државните енергетски компании да опфати уште дејности кои се во државна сопственост и кои и натаму ќе останат со мнозински пакет, но со добар дел на учество и на граѓаните кои ќе имаат свои акции како надомест од државата за неправедната приватизација и болната транзиција. ЕВН ги доби без денар надомест и трафостаниците кои се изградени со самопридонес на граѓанитеФотографија: Petr Stojanovski Што значи тоа конкретно. Граѓаните на Македонија во најголем дел се онеправдани не само со приватизацијата, туку и со одземен личен имот што е стекнат со сопствено учество во финансирање на значајни државни капацитети. На пример, во Телеком една од најрентабилните државни компании која во најголем дел е приватизирана, но уште таму има свое учество државата, повозрасните граѓани сигурно не заборавиле дека за да се добие статичен телефон во своите домови плаќале цела годишна плата која во еден период изнесуваше над 1000 западногермански марки за телефонски приклучок. Висока, нереална цена која била употребена меѓу другото за изградба на една од најдобрите телекомуникациски мрежи во целиот регион. Такво учество денес би обезбедило сопственост на удели, или одреден број акции. Втор карактеристичен пример е ЕВН која меѓу другото ги доби без денар надомест и трафостаниците кои се изградени со самопридонес на граѓаните. Дали се сеќавате за заемот на државата од граѓаните за изградба на патишта со обврзници кои завршија обезвреднети во канти за ѓубре. Има стотици такви примери на учество на граѓаните во изградба на државни добра, дури и со откажувања од лични примања во корист на компаниите кои подоцна се приватизирани без надомест, или останале во сопственост на државата која сега може да возврати на еден чесен и транспарентен начин. Ако идејата на СДСМ поаѓа од вакви мотиви и ако добро се спроведе со поголеми пакети акции не само од енергетските државни ресурси, туку од државните патишта, железници, од делот на државата во веќе приватизираните компании, тоа би бил полн погодок на исправање на една голема неправда. Такви успешни примери има и во регионот. Од друга страна, сопственоста на акции во големи државни компании може да изврши силен притисок за рентабилно работење, а што е уште позначајно за праведна и компетентна кадровска селекција која ќе овозможи профитабилни резултати. Тоа би означило и крај на енормните партиски вработувања во државните компании. Сите наши златни кокошки што ги купија странските компании работеа со загуби кога беа во државна сопственост, а денес прават милионски профити. Менаџерскиот начин на работење и во државни компании, особено каде што има и приватна сопственост може да предизвика голем успех. Толку за предизборното ветување на СДСМ во оваа фаза. Ќе биде навистина значајно дали ова ќе остане само како едно од бројните ветувања, или ќе се отвори еден значаен многу поширок процес на јавно и приватно партнерство кое може да даде извонредни резултати. Неопходни се попрецизни и подетални информации за оваа тема која има многу поголемо значење од предизборна кампања. Можно е за ова прашање на исправање на долгогодишна неправда да падне првиот консензус и да се примени во живот без оглед кој ќе победи на изборите. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Ерол Ризаов Новинар и публицистКоментарВаш коментарРеклама...

Природа и животна срединаШвајцаријаСвеќи за спас на лозјата од доцниот мраз 23.04.202423 април 2024Доцниот мраз и во Швајцарија се заканува да ги оштети овошните култури и лозовите насади. Земјоделците се обидуваат да спасат што можат. https://p.dw.com/p/4f4Y0Свеќи за спас на лозјата од мразот, ШвајцаријаФотографија: Fabrice Coffrini/AFP/Getty ImagesРекламаОваа фотографија е направена вчера, на 22 април 2024 година во Фули, западна Швајцарија и покажува запалени свеќи поставени во лозје за да ги загреат растенијата. Тоа е дел од борбата против мразот што ги уништува новопојавените пупки. Со доцниот мраз во големи делови од Европа се зголемува ризикот од оштетување на овошните култури и лозовите насади. Како резултат на климатските промени, зимите стануваат поблаги, а сезоната на растење се продолжува, тврди швајцарската метеоролошка служба Метеоњус. КоментарВаш коментар...

ЕкономијаГерманијаДали германската владејачка коалиција е пред колапс?23.04.202423 април 2024Намалување на социјалната помош и подоцна пензионирање: германските либерали формулираа барања што ги налутија редовите на социјалдемократите. Дали е ова почеток на распадот на владејачката „семафор“ коалиција?https://p.dw.com/p/4f3yRПретседателот на Либералната партија (ФДП) Кристијан Линднер во БундестаготФотографија: Serhat Kocak/dpa/picture allianceРекламаГерманските либерали (ФДП) инсистираат на дополнително заострување за т.н граѓански приход (Bürgergeld) и сакаат да ја укинат можноста за пензионирање на возраст од 63 години. Во документот, кој треба да се најде на партискиот конгрес следниот викенд, се бара намалување на надоместокот за 30 отсто за оние кои одбиваат работа без оправдана причина. „Оние кои не ги исполнуваат своите обврски поврзани со граѓански доход (социјална помош) и на пример, одбиваат прифатливо работно место без важна причина, треба да има намалување на бенефициите за 30 проценти“, се наведува во документот. Просторот за заострување на санкциите треба да се искористи „до целосно укинување на надокнадата“. Фази за намалување на поволностите Сегашната регулатива предвидува Заводот за вработување да може да го намали граѓанскиот приход за најмногу 10 проценти во текот на еден месец за оние кои првпат ќе ја прекршат обврската. После тоа постои можност за намалување од 20 отсто, а на крајот и до 30 отсто. Законот за воведување на граѓански доход стапи на сила на 1 јануари 2023 година. Првично беа предвидени поблаги опции за санкционирање, намерата беше повеќе да се потпира на соработка, а помалку на притисок преку казни. Но, неодамна беа усвоени заострени мерки: од март, заводите за вработување можат целосно да го укинат граѓанскиот приход на невработените најмногу до два месеци, доколку се покаже дека „целосно одбиваат да соработуваат“. ФДП: пензионирањето на 63 години повеќе не е одржливо Но, ФДП не ги таргетираше само примателите на граѓански приход. Партијата сака да ја укине досегашната можност за пензионирање на 63 години, доколку некое лице има 45 години стаж. Германија, велат тие, повеќе не може да си го дозволи тоа поради недостиг на експерти. Наместо тоа, либералите се залагаат да ја направат работата во пензија поатрактивна. Во Германија има околу 5,5 милиони приматели на социјална помошФотографија: K. Schmitt/Fotostand/picture alliance Дополнително, во документот се наведува дека обновливите извори на енергија треба „конечно да бидат целосно вклучени на пазарот“, и затоа повеќе не треба да се субвенционираат од државата. Сегашниот придонес на граѓаните во потрошувачката на електрична енергија, таканаречениот ЕЕГ, кој се користи за финансирање на изградбата на обновливи извори на енергија, треба да се намали и постепено да се укинува. Ова треба да ја поевтини енергијата во Германија. ФДП, исто така, го потврдува своето противење на германскиот и европскиот закон за синџирот на снабдување: германските регулативи треба да бидат суспендирани, а при спроведувањето на директивата на ЕУ за синџирот на снабдување, „треба да се искористи секоја можност за да се спречат неоправдани и неприменливи оптоварувања на економијата“. Социјалдемократите ги отфрлаат плановите на либералите „Предлозите на ФДП се остаток од минатото и не одговараат на современите барања“, рече шефот на пратеничката група на социјалдемократите во Бундестагот, Ролф Муцених, „Овие предлози немаат врска со економската компетентност, туку со дополнителни товари за вработените. Нема да направиме ништо што би ги ослабнало работниците и би ги прекршило основните општествени вредности запишани во Уставот“, нагласи Муцених. Генералниот секретар на партијата Кевин Кинерт остро ги отфрла предлозите на коалициониот партнер. „СПД нема да дозволи нашата земја да ја водат инвестициски банкари. Темелот на коалицијата останува коалицискиот договор“, рече политичарот од СПД. Од редот на третиот партнер во т.н семаф коалиција - Зелените засега нема коментар. „Предлозите на ФДП се остаток од минатото“, смета социјалдемократот Ролф Муцених.Фотографија: Mathias Bölinger/DW „Либералите на крстопат“ Шефот на СПД, Ларс Клингбејл, предлозите на ФДП ги толкува како напад на вистинските носители на напредокот: „Нема да дозволиме политиката да се води на сметка на оние кои работат напорно и ја одржуваат земјата во движење. Право на пензија без одбитоци има секој што 45 години работел во болници, градинки или градилишта за нашата земја. Тоа останува“, рече Клингбајл. „Точно е дека мора да се направи нешто за да се стимулира економијата, да се обезбедат постојните работни места и да се отворат нови. За ова сме одговорни заеднички во Владата. Но, ако ФДП верува дека економијата ќе биде подобра ако им е полошо за занаетчиите, медицинските сестри или воспитувачите, тогаш тие се во голема заблуда“, додаде Клингбајл. Претседателот на партијата Левица, Мартин Ширдеван, исто така го критикува документот на ФДП како „документ за социјална суровост“. Ако СПД и Зелените повторно им попуштат на либералите, „тие се политички се готови“, смета тој. Потпретседателот на Либералната партија, Јоханес Фогел, предупредува, повикувајќи се на изјавите на Муцених, дека „сегашната слабост на германската економија“ ја загрозува и силната социјална држава. „Сите коалициски партнери мора да имаат заеднички интерес за постигнување економски пресврт“, рече Фогел. Тука спаѓа и намалувањето на даноците на граѓаните, но и постигнувањето „праведност“ во примањето социјална помош. Колку долго ќе седат во Бундестагот: Кристијан Линднер (ФДП), Роберт Хабек (Зелени) и Олаф Шолц (Социјалдемократска партија (СПД))Фотографија: Kay Nietfeld/dpa/picture alliance Опозицијата се радува Шефот на баварските христијански социјалисти (ЦСУ) Маркус Содер го нарече овој документ на либералите „барање за развод на семафор коалицијата“. Според него, тоа е показател дека коалицијата е при крај. Секретарот на Христијанско-демократската унија (ЦДУ) Карстен Линеман бара: „ФДП мора да биде искрена. Или ќе ја напушти коалицијата, или ќе наметне некои неопходни мерки. Постојат неколку точки што би можеле брзо да се спроведат ако коалицијата на демохристијаните и либералите биде на власт“. Но, ваквото гледање на овој документ на либералната партија не е резервирано само за опозицијата. И пратеникот на СПД во Бундестагот и експерт за социјални прашања, Хелге Линд, во изјава за таблоидот Билд рече: „Ако ФДП е сериозна во врска со ова - односно планира веднаш да ги спроведе овие планови - тогаш ова е документ кој се чита како изјава за напуштање на коалицијата“. Мал број од оние кои „одбиваат да работат“ Конкретните бројки сведочат дека идејата за намалувањето на висината на примањата на оние приматели на социјална помош кои без причина одбиваат да работат, не е економски релевантен проблем, туку пред се светоглед и идеолошко позиционирање. Од февруари до декември 2023 година, Федералната канцеларија за вработување (БА) забележа 15.774 случаи на намалени бенефиции поради одбивање да работат - од вкупно околу 5,5 милиони приматели на граѓански приход. Од тој број, 3.9 милиони се сметаат за работоспособни. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаПоследни часови од кампањата - од полноќ изборен молк ДТЗ22.04.202422 април 2024Седуммина кандидати за претседател денеска ја заокружуваат изборната кампања пред гласањето на 24 април. На полноќ почнува изборниот молк, кој ќе трае се до завршувањето на изборниот ден во среда.https://p.dw.com/p/4f3eCПоследни часови од кампањата - од полноќ изборен молкФотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаСедуммина кандидати за претседател денеска ја заокружуваат изборната кампања пред гласањето на 24 април. На полноќ почнува изборниот молк, кој ќе трае се до завршувањето на изборниот ден во среда. Гласачите на овие претседателски избори имаат можност да го дадат својот глас за петмина мажи и две жени коишто влегоа во трката за претседател, по обезбедувањето на неопходните граѓански потписи за поддршка. Претседателот Стево Пендаровски поддржан од СДСМ и коалицијата по вторпат ќе ја бара довербата на гласачите, а негов противкандидат е Гордана Силјановска Давкова од ВМРО-ДПМНЕ. На гласачкото ливче ќе се најде и името на професорката Билјана Ванковска поддржана од Левица, како и на градоначалниците - Максим Димитриевски од ЗНАМ, Стевчо Јакимовски од ГРОМ и Арбен Таравари од коалицијата Вреди. На поддршка на гласачите се надева и шефот на дипломатијата, Бујар Османи, кој влезе во трката за претседател со поддршка на ДУИ како предводник на Европскиот фронт. Што ветија? Кандидатите на почетокот на кампањата ветија чесна и интересна битка за претседател, но во изминатите недели покрај нивните програми и изборни ветувања, граѓаните беа сведоци и на црна кампања, обвинувања, напади и навреди и меѓу кандидатите, но и меѓу партиите коишто застанаа зад нив. Пендаровски во своите настапи побара мандат од граѓаните за придвижување на државата напред, кон евроинтеграции и подобар животен стандард. Професорката Силјановска во своите настапи го критикуваше Преспанскиот договор, како и европскиот предлог и условот за уставни измени. Порачуваше дека најважниот предизвик за сите е беспоштедната битка со корупцијата и криминалот. Последни часови од кампањата - од полноќ изборен молкФотографија: Petr Stojanovski/DW Професорката Ванковска беше децидна дека „Левица' не бара реформа, туку радикална промена, порачувајќи дека „ние припаѓаме на Европа, не не и на Европската Унија“. „Моите противкандидати велат ќе ја направеле европска Македонија. Целава приказна за ЕУ јас сакам да ја боцнам како балон и да се види дека зад таа приказна нема бајка“, порача деновиве Ванковска од Битола. Максим Димитриевски со поддршка од неговата партија ЗНАМ - За наша Македонија, влезе во претседателска битка, со програма која се базира на пет стратешки начела: единствени во надворешната политика, глас на разумот и обединувањето, поцврсти во одбраната и безбедноста, силни институции за заштита на граѓанинот и државата, и вклученост и одговорност. Максим Димитриевски со поддршка од неговата партија ЗНАМ - За наша Македонија, влезе во претседателска биткаФотографија: Petr Stojanovski/DW Градоначалникот на Карпош, Стевчо Јакимовски кој не се откажа од трката за претседател, иако во меѓувреме се најде на „црната листа“ на САД, во кампањата бараше јакнење на улогата на Македонија во структурите на НАТО и повеќе почит за државата и нејзините граѓани од Алијансата, САД и ЕУ. Тој одлучи да не го потпише кодексот за фер избори - ниту како претседателски кандидат, ниту како лидер на партија, незадоволен од распределбата на буџетските средства за кампањите. Мобилизација на гласачкото тело Албанското гласачко тело на овие избори има можност за гласа за двајца кандидати - Арбен Таравари и Бујар Османи. За Таравари европскиот пат е „пред сѐ и над сѐ“ и повика на мобилизација на гласачкото тело. Неговата изборна платформа се темели на четири столба: Северна Македонија интегрирана во регионот и во Европа, производител на безбедност, правна држава и консензуална демократија. Кампањата на Османи ја одбележаа неколку ветувања и барања - тој се залага за интеграција во ЕУ до 2030 година и стратешки дијалог со САД, но за време на кампањата ги изнесе и партиските барања на ДУИ за избор на претседател во Собранието, како и за ветинг спроведен преку формирање на меѓународен одбор со САД, ЕУ и НАТО за сертификација на сите носители на јавни функции. Кампањата на Османи ја одбележаа неколку ветувања и барања - тој се залага за интеграција во ЕУ до 2030 година и стратешки дијалог со САД, но за време на кампањата ги изнесе и партиските барања на ДУИ за избор на претседател во СобраниетоФотографија: Petr Stojanovski/DW Дијаспората ќе го „скрши ледот“ За изборите за претседател во Избирачкиот список се запишани 1.814.317 избирачи. Во изводите од Избирачкиот список за гласање во државата се запишани 1.713.758 избирачи, додека во странство во ДКП-та или конзуларни канцеларии ќе гласаат 2.569 избирачи. Во посебниот извод од Избирачкиот список за лица кои за време на изборите се наоѓаат на издржување казна затвор или се во притвор, има 2.147 избирачи. Дијаспората, затворениците, лицата во старските домови, болните и изнемоштените лица гласаат ден пред изборите односно во вторник на 23 април. Во дипломатските претставништва и конзуларни канцеларии во вторник, 23 април, врз основа на прифатените 2.571 пријави на македонски државјани, гласање треба да се спроведе во Абу Даби каде се пријавени 26 гласачи, во Белград-31, Берлин-260, Берн – 186, Бон – 164, Брисел -93, Вашингтон-34, Венеција – 79, Виена – 123, Детроит-34, Загреб-87, Канбера-31, Копехаген-74, Лондон-87, Љубљана-332, Минхен-166, Мелбурн-64, Њујорк-85, Осло-41, Париз-44, Прага-52, Рим-30, Стокхолм-85, Торонто-117, Хаг-65, Чикаго-88, Анкара-18, Варшава-23, Мадрид-18, Пекинг-12 и Софија 22. Првичните информации за изборните резултати би требало ДИК да ги објави пред полноќ на 24 април. Вториот круг од претседателските избори ќе се поклопи со парламентарните избори на 8 мај, а гласачите кога ќе дојдат на избирачките места пред да ги добијат гласачките ливчиња, ќе треба да се изјаснат дали ќе гласаат за двата избори или не. Во канцеларијата на Народниот правобранител, во среда од 7 до 19 часот, на денот на одржување на првиот круг за избор на претседател на државата, граѓаните ќе можат да пријават каква било повреда на избирачкото право на бесплатната телефонска линија 0800 54321. КоментарВаш коментарРеклама...

УметностЦрна ГораСликање со кафеTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoУметностЦрна ГораЈелена Контиќ22.04.202422 април 2024Во светот на Матан Вукчевиќ кафето не е само пијалок, туку и извор на инспирација, но и средство за работа. Академскиот сликар и професор во своето студио ѝ се препушта на креативноста која е истовремено и слободна и контролирана. https://p.dw.com/p/4f2H7РекламаМатан Вукчевиќ наместо да го пие кафето, со него слика. Во неговото студио во Подгорица создава слики на кои се прикажани жени: „Го споив, така да кажам, називот кафе и жена, значи 'Слатка, без шеќер'. Некогаш тоа кафе е од Бразил, некогаш е од Африка, односно од разни делови на светот. Некогаш имам модели, некогаш ми позираат модели, понекогаш наоѓам мотив и инспирација за одредена жена врз основа на одредена фотографија, но ако се работи за актови, се трудам да нема вулгарност во нив.“ Акварелот со кафе не е лесна техника. Но, Матан ги знае нејзините тајни. Повеќе во видеото!...

Природа и животна срединаЕвропа2023 - година на климатски екстреми во Европа Жанет Цвјенк22.04.202422 април 2024Шумски пожари, поплави и рекорден број денови со екстремна жештина ја одбележаа 2023 година. Но, имаше и позитивни појави. https://p.dw.com/p/4f3EwРекордер во шумски пожари во 2023 година е Грција Фотографија: Achilleas Chiras/AP/picture allianceРекламаЕвропа не е исклучок – последиците од климатските промени се сè поочигледни, особено ако се разгледаат податоците од Службата за климатски промени на ЕУ, Коперник, и од Светската организација за метеорологија сумирани во најновиот извештај. Трите најтопли години во Европа се измерени од 2020-та година наваму, десетте најтопли од кога се води статистиката се во периодот од 2007-ма до денеска. И 2023 година уриваше рекорди. Заедно со 2020-та година тоа беше најтоплата година во Европа со околу еден степен над референтниот период од 1991 до 2020. Минатата година севкупно во однос на климатските закани била комплексна и повеќеслојна година, вели директорот на Коперник, Карло Буонтемпо во однос на резултатите од анализата. „Во 2023 година во Европа имаше најголеми било кога забележани шумски пожари. Една од највлажните години, тешки топлински бранови и широко распространети страшни поплави", сумира Буонтемпо. Речиси 11 милијарди штета од поплавите Севкупно во Европа во 2023. година имало околу 7 проценти повеќе дождови од вообичаено. Една третина од реките беа многу надојдени, делумно предизвикуваа поплави. Поплавени куќи во Карлово, БугаријаФотографија: Impact Press Group/NurPhoto/IMAGO Околу 1,6 милиони лица во Европа биле погодени од поплавите, според прелиминарни проценки на Меѓународната база на податоци за катастрофи. Најмалку 40 се загинати. Дополнителни 63 лица загинале во невремиња, 44 во шумски пожари. 13,4 милијарди евра изнесува висината на штетата предизвикана од невремето и климатски поврзаните појави, а убедливо најголемиот дел од неа, односно 80 проценти, е од поплавите. „Климатската криза е најголемиот предизвик за нашата генерација. Трошоците за климатскиот пресврт можеби се чинат високи, но трошоците за непреземање ништо се многу повисоки", вели Селест Сауло, генералната секретарка на Светската метеоролошка организација. Сѐ повеќе денови со екстремна жештина во Европа И здравствените последици од екстремните метеоролошки и климатски појави во Европа се зголемуваат, наведуваат истражувачите и посочуваат дека бројот на луѓе кои починале како последица на жештината, во изминатите 20 години е зголемен за околу 30 проценти. Во цела Европа има сѐ повеќе денови со голема жештина, а во 2023 година е урнат рекордот за бројот на денови со екстремна жештина. Под неа се подразбира перцепирана температура од повеќе од 46 степени Целзиусови, при која мора да бидат преземени мерки за избегнување на здравствени ризици како топлотен удар. Суша и жештини во Европа - речиси пресушена река во Франција Фотографија: Mohamad Salaheldin Abdelg Alsayed/AA/picture alliance На врвот на топлотниот бран во јули, 41 процент од јужна Европа беа погодени од силна, многу силна или екстремна жештина и многу луѓе беа изложени на топлотен стрес. Поимот ги опишува последиците од изложеноста на човековото тело на високите температури во комбинација со други фактори како висока влажност во воздухот и брзината на ветрот, зрачењето на сонцето или топлината. Ризиците од топлотниот стрес во Европа сѐ уште се потценуваат Подолготраен топлински стрес може да влоши здравствени состојби и го зголемува ризикот од исцрпеност и топлотен удар, особено кај мали деца, возрасни лица и луѓе со болничка историја. Сепак, ризикот што го носат зголемените жештини во јавноста уште се потценува, потенцираат авторите на извештајот. Тоа се однесува на загрозените групи луѓе, како и на делови од здравствениот систем. Силно топење на глечерите во Алпите и шуми што горат Жештината во Европа во 2023 беше погубна и за глечерите на континентот. Насекаде ледот се топеше, а во Алпите во особено големи количини. Тоа се должи на фактот дека во зимата во тие региони имаше многу малку снег. Во изминатите две години глечерите во Алпите имаат загубено околу 10 проценти од преостанатиот волумен, стои во извештајот од Коперник. Таквиот развој ја отсликува и поврзаноста меѓу жештината, снегот и сушата. Поради премалиот слој на снег, количината на водата во реките преку цела година била под просекот. Таа вода потоа недостигаше во Северна Италија, каде и претходно имаше суша. Жештината и сушата поттикнуваат шумски пожари. Во 2023 година во Европа ги имаше насекаде. Во текот на цела година изгоре вкупна површина колку Лондон, Париз и Берлин заедно. Најголемиот било кога регистриран шумски пожар во Европа се случи во Грција, каде уништениот предел беше двојно поголем од површината на Атина. Зошто Европа толку екстремно се загрева? Европа е континентот кој најбрзо се загрева, а температурите тука бележат двојно побрз пораст во однос на глобалниот просек. Според заменик директорката на Коперник, Саманта Бургес, тоа меѓу другото се должи на близината на Европа до Арктикот, кој се загрева околу четири пати побрзо отколку остатокот од светот. И подобрувањето на квалитетот на воздухот, според Бургес придонело за затоплувањето, бидејќи на тој начин во воздухот има помалку честички кои ја рефлектираат сочевата светлина и на тој начин придонесуваат за ладењето. Позитивното за крај: рекорд на енергија од обновливи извори Никогаш досега во Европа немало толку струја од обновливи извори како што имало во 2023 година, односно вкупно 43 проценти од сета произведена струја. За споредба, во 2022 година цифрата беше 36 проценти. Есенските и зимските невремиња придонеле за надпросечно многу енергија од ветер, а високиот водостој на реките за хидроенергија. Со тоа веќе втора година се произведува повеќе енергија од обновливи извори, отколку од фосилни кои се штетни за климата. Но, авторите предупредуваат дека и во 2023 година е зголемено нивото на стакленички гасови, кои се одговорни за забележаното загревање. Мала прогноза за 2024: светлина и сенки За жал не е многу веројатно дека таквите климатски последици ќе се намалат, смета директорот на Коперник, Буонтемпо, барем што се однесува на блиската иднина. Луѓето треба да очекуваат постојано нови рекорди, сѐ додека не се постигне целта за нето-нула и не се стабилизира климата, вели Бургес. Тој посочува дека барем за ова лето не би требало да има нов рекорд на жештина во Европа, пред сѐ заради тоа што ефектот на метеоролошкиот феномен Ел Нињо годинава завршува. КоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиИзраелОставка на шефот на военото разузнавање на Израел ЖА22.04.202422 април 2024Пред половина година исламистички Хамас го изненади Израел со напад без преседан. Сега Ахарон Халива, шеф на израелската воена тајна служба, поднесе оставка поради тоа. https://p.dw.com/p/4f35JПротестен марш на Израелците во Ерусалим за ослободување на заложниците од рацете на ХамасФотографија: Mahmoud Illean/AP/picture alliance РекламаШест месеци по терористичкиот напад на исламистички Хамас врз Израел, шефот на израелското воено разузнавање поднесе оставка. На овој начин Ахарон Халива презема одговорност по нападот на екстремистите на 7 октомври, соопшти израелската армија, според која министерот за одбрана Јоав Галант ја прифатил оставката. Терористите на Хамас и други групи на 7 октомври 2023 година убија 1200 луѓе и околу 250 одвлечкаа како заложници во Појасот Газа. Халива уште тогаш, кратко по нападот, изјави дека сноси одговорност за грешката која го овозможила терористичкиот напад, а за нејзино расветлување сега бара формирање државна истражна комисија. Од воени извори се дознава дека Халива планира да ја напушти војската штом ќе биде најдена замена за него, што во моментов не е познато. Во образложението на оставката, Халива признава дека тајната служба не била на висина на задачата. Потегот на Халива може да значи и зголемување на притисокот врз израелската влада за тематизирање на нејзините сопствени грешки. Шефот на израелското воено разузнавање, Ахарон Халива Фотографија: Israel Defense Forces via AP/picture alliance Израелскиот опозициски лидер Јаир Лапид на платформата Х ја пофали „оправданата и чесна“ одлука за оставка на Халива, при што уште напиша: „Би било добро доколку премиерот Нетанјаху го направи истото.“ Многумина Израелци го обвинуваат премиерот Бенјамин Нетанјаху поради досегашното избегнување да преземе лична одговорност за политичките и воените потфрлувања на 7 октомври. Нетанјаху, против кого одамна се води процес поради корупција, инсистира истрагата да се води дури по војната во Појасот Газа. Критичарите му замеруваат дека ја одолговлекува војната за да остане на функцијата. Анкетите покажуваат дека мнозинството Израелци сакаат Нетанјаху да поднесе оставка најдоцна по крајот на војната. Резултатите на испитувањето на јавното мислење покажуваат дека на нови избори најсилна би била партијата на Бени Ганц, министер во воениот кабинет на Нетанјаху. Членовите на десно-религиозниот владин кабинет на Нетанјаху во изминатите месеци го обвинија шефот на Генералштабот Херзи Халеви поради неговите планови да се формира истражна комисија за расветлување на грешките на армијата во терористичкиот напад на Хамас. На масакрот Израел реагираше со масивни воздушни напади и копнена офанзива во Појасот Газа. Поради големиот број цивилни жртви и катастрофалната хуманитарна ситуација во Појасот Газа, Израел е изложен на се` поостри меѓународни критики. КоментарВаш коментарРеклама...

КултураГерманијаИмануел Кант: „Имај храброст да го користиш својот разум“Штефан Деге22.04.202422 април 2024На 22 април се навршуваат 300 години од раѓањето на германскиот филозоф Имануел Кант. Што има да ни каже денес човекот кој рече: „Имај храброст да го користиш својот разум“?https://p.dw.com/p/4f2krПортрет и ракопис на Имануел Кант (1724 - 1804)Фотографија: Heinz-Dieter Falkenstein/imageBROKER/picture alliance РекламаГерманскиот филозоф Имануел Кант е еден од најважните мислители на сите времиња. Некои од неговите мисли ги знаат дури и оние кои никогаш не студирале филозофија или не ги читале неговите дела. Од него доаѓа и мислата: „Не му го прави никому она што не сакаш да ти го прават тебе“. Едноставно, но Кант дошол до такви бисери размислувајќи за универзумот и човечкото постоење во потрага по одговор на суштинското прашање“. : „Што е човекот“? Тој го разложил на три основни прашања на филозофијата и одговорил на нив во неговите три клучни дела: Што можам да знам? - „Критика на чистиот ум“, 1781 година. Што треба да направам? - „Критика на практичниот ум“, 1788 година. На што можам да се надевам? - „Критика на моќта на судењето“, 1790 година. Кант зад себе остави сеопфатна работа не само за филозофски прашања , туку и за проблемите на астрономијата, физиката, географијата и образованието. Учењата и списите на Имануел Кант ги поставија темелите за нов начин на размислување. Тој ја направи старолатинската поговорка „Sapere aude“ што значи „Осмели се да бидеш мудар“ позната во толкувањето „Имај храброст да го користиш својот разум“ и таа стана мисла водилка на движењето на просветителството. Млечниот пат и светилникот на северот на ЕвропаФотографија: Owen Humphreys/PA Wire/picture alliance „Ѕвезденото небо над мене и моралниот закон во мене“ За разлика од многу филозофи пред него, тој верува дека човечкиот ум не може да одговори на прашања како што се постоењето на Бог, душата или почетокот на светот. Човек тоа едноставно мора да го издржи. Кант верувал дека човекот е способен да преземе одговорност - за себе и за светот - и во своите дела ги повикувал луѓето да се ослободат од какви било упатства за животот (како Божјите заповеди). Тој верувал дека човекот треба да живее воден од разумот и за тоа го формулирал основното правило: „Постапувајте така што максимата на вашата волја може секогаш да важи како принцип на општото законодавство“ Тој го нарече ова „категоричен императив“ или „морален императив“. Денеска би можеле тоа да го толкувамевака: „Прави го само она што е за доброто на сите“. Во своето дело „Критика на практичниот ум“, објавено кога имал 64 години, тој напишал: „Две работи секогаш ме исполнуваат со ново и растечко восхитување и стравопочит, што почесто и подолго размислувам за нив: ѕвезденото небо над мене и моралниот закон во мене“. Ова ги сумира прашањата што доминираат во размислувањето на Кант: убавината на природата и нејзиниот ред и почитување на моралниот закон во кој се покажува слободата на чистата волја. За вечниот мир Според Кант, политичкото дејствување мора да биде фундаментално водено од законот на моралот. Кант не ги заснова човечкото достоинство и човековите права на религијата, на Бога, туку филозофски - на разумот. Во своето дело „За вечниот мир“ во 1795 година, Кант ја препорача „Лигата на народите“ како федерална заедница на републикански држави. Неговото дело беше клучната идеја зад основањето на Лигата на народите по Првата светска војна (1914-1918), претходник на Обединетите нации, во чија повелба за човекови права остави свој белег. Покрај меѓународното право, Кант го развил и космополитското право. Притоа, тој ги отфрла колонијализмот и империјализмот и формулира идеи за хуман третман на бегалците: Според овој филозоф, секој човек има право да ја посети секоја земја, но не мора да има право на гостопримство. Кант и Кенигсберг Името на Кант е нераскинливо поврзано со Кенигсберг, тогашен главен град на Источна Прусија. Кенигсберг (кралскиот рид) е основан во 1255 година од страна на тевтонските витези во чест на тевтонскиот крал Отокар II од Бохемија. Во тоа важно балтичко пристаниште и жив трговски град, кој во негово време се нарекуваше Венеција на северот, Кант е роден во релативно сиромашно лутеранско семејство, неговиот татко бил самарџија. Но, на 16 години почнал да студира и добил повисок статус - академски граѓанин. Како студент заработувал играјќи билијард и карти. По смртта на неговите родители, тој морал да се грижи за своите сестри и осум години работел како приватен учител. Тогаш за прв и единствен пат оди малку подалеку од Кенигсберг. Потоа се вратил и со години работел како доцент. Универзитетот во Кенигсберг му обезбедил просторија и програма за работа, но не и платата: доцентите ги плаќале студентите, кои можелр да избираат меѓу неколку предавачи. Кант бил популарен и секогаш имал доволно студенти, односно од тоа можел добро да живее. На 46-годишна возраст конечно ја исполнил својата желба и станал професор по метафизика и логика на универзитетот во неговиот роден град. Легендарни ручеци и прошетки Легендарни се ручеците на кои професорот Кант секојдневно поканувал гости - секогаш точно во 1 часот попладне. На нив секогаш имало омилени јадења и омилени вина (Кант не сакал пиво), омилени гости и омилени теми. Ако атмосферата била весела и опуштена, ручекот траел и по неколку часа. Дело на Емил ДерстлингФотографија: Leihgabe Stiftung Königsberg / Ostpreußisches Landesmuseum, Lüneburg „Еден од принципите за овој собир на трепезата бил овој: бројот на поканети не смеел да биде помал од бројот на божици и не поголем од бројот на музите, односно не помалку од три и не повеќе од девет. Никогаш немало жени. А, разговорите на оваа маса никогаш не биле за филозофијата“, пишува Штефен Диц, германски филозоф. Точно во седум часот навечер, Кант тргнувал во својата позната прошетка секој ден, секогаш по истата рута. Има многу анегдоти за тоа. Тој тоа го правел со толкава редовност и точност што жителите на Кенигсберг можеле да ги подесат своите часовници, а за неговите обожаватели „кантисти“ тоа било можност да го видат и поздрават славниот професор, доколку веќе не ја имале честа да бидат поканети на неговата маса. Кант секогаш возвраќал на поздравите, но не сакал да зборува на улица. Гробот на Кант во Калининград, РусијаФотографија: Bastian/Caro/picture alliance Кант починал на речиси 80-годишна возраст, на 12 февруари 1804 година. Илјадници луѓе дошле на погребот на големиот професор. Неговиот гроб, таканаречената Стоа Кантиана, го краси задниот ѕид на познатата Кенигсбершка катедрала. Готската црква е една од ретките историски градби кои го преживеаја британското бомбардирање во Втората светска војна и бранот на уривање што следеше во советската држава. Калининград е руска ексклава од крајот на Втората светска војна. Се наоѓа меѓу Полска и Литванија и денес има околу половина милион жители. Дали Кант бил расист, мизогинист, изрод...? „Кант не е светлината на светот, туку цел блескав Сончев систем“ - е комплиментот кој на својот современик му го даде писателот Жан Пол (1763-1825). Но, на другите големи мислители им беше тешко да ги сварат делата на Кант. Филозофот Мозес Менделсон рекол дека читањето на Кант го исцедува мозокот и дека тој не може да го поднесе тоа. За Кант сè уште кружат бројни предрасуди. Со некои од нив се занимава германскиот филозоф и истражувач на Кант, Отфрид Хефе во својата нова книга „Граѓанин на светот од Кенигсберг“, вклучувајќи ги и прашањата - дали Кант бил „евроцентричен расист“ или дали Кант ги дискриминирал жените. Во двата случаи, неговиот одговор е: „Да, но...“. Кант не е расист во денешна смисла, напротив: тој ги осудувал колонијализмот и ропството. Споменикот на Кант пред универзитетот што го носи неговото име во КалининградФотографија: picture-alliance/dpa/TASS/V. Nevar Во оваа јубилејна 2024 година ќе бидат објавени цела серија книги за големиот филозоф, на германски и на други јазици, а многу настани ширум светот ќе го одбележат 300-тиот роденден на Имануел Кант. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаТурцијаШто ја поврзува Турција со Хамас?Астрид Пранге | Јан Валтер22.04.202422 април 2024Членката на НАТО, Турција, важи за прибежиште за водачи на милитантно-исламистичката организација Хамас. Претседателот Ердоган повторно имаше средба со шефот на Хамас, Ханија.https://p.dw.com/p/4f2eEТурскиот претседател Реџеп Таип Ердоган и лидерот на Хамас, Исмаил ХанијаФотографија: Murat Cetinmuhurdar/TUR Presidency/Anadolu/picture alliance РекламаРеџеп Таип Ердоган во саботата повторно се сретна со лидерот на Хамас, Исмаил Ханија. Ергодан во таа прилика ги повика Палестинците на единство и се изјасни за примирје во Газа. Според информации на турската државна телевизија ТРТ, средбата се случила во Истанбул. Членката на НАТО со години одржува контакти со милитантно-исламистички Палестинци. Според конзервативниот американски тинк-тенк „Фондација за одбрана на демократии“ Хамас не само што добива политичка, туку и финансиска и материјална поддршка од Турција. „Група на отпорот" контра „терористичка држава" Хамас од 2007 година го контролира Појасот Газа и тамошните административни структури. Околу 40 држави милитантните исламисти ги категоризираат како терористичка организација, меѓу кои и Израел, ЕУ и повеќето членки на НАТО, но не и Турција. Ердоган го осуди големиот напад од 7 октомври минатата година врз Израел, во кој терористи од Хамас убија околу 1200 лица и земаа 240 заложници во Појасот. Истовремено тој палестинската организација ја нарече „група на отпорот“, а Израел, кој е сојузник на НАТО, во повеќе наврати го нарекува „терористичка држава". Лидери на Хамас со турски пасоши Актуелно политичките контакти меѓу Хамас и Турција се особено интензивни. Неколку дена пред средбата со Ердоган, лидерот на Хамас, Ханија, се сретна со министерот за надворешни работи на Турција, Хакан Фидан, на разговори во Катар. Релациите со турската владејачка партија АКП датираат од пред повеќе од десет години. На почетокот на 2012 година Ердоган, во тоа време премиер на Турција, го покани Ханија, кој стана премиер по засега последните одржани избори во палестинските автономни подрачја во 2006 година. Турција во меѓувреме важи за сигурно прибежиште за раководството на Хамас. Во изминатите години земјата им даде турско државјанство на Ханија и други команданти на Хамас, меѓу кои и неговиот заменик Салех Ал Арури, кој беше убиен на почетокот на годинава во напад со дронови во Либан, за кој се верува дека го извеле Израелците. Турскиот претседател Ердоган во средината на 2023 година беше домаќин на лидерот на Хамас, Исмаил Ханија и на Фатах, Махмуд АбасФотографија: Mustafa Kamaci/Anadolu Agency via REUTERS Финансиска помош од Турција Освен тоа, има бројни индиции дека Турција игра важна улога во финансирањето на Хамас. Организацијата според различни истражувања, има банкарски сметки во турски банки, преку кои меѓу другото се одлеваат средства за исламистите од поддржувачи од земји од ЕУ. Според информации на турските медиуми, и турската влада под водство на Ердоган на милитантните исламисти во Газа во 2012 година им ставила на располагање околу 300 милиони долари. Турски невладини организации исто така се сомничат дека собираат донации за Хамас. Повеќе фирми со седиште во Турција се поврзуваат со Хамас и се санкционирани од страна на американското Министерство за финансии заради поддржување тероризам. Истото важи и за Џихад Јагмур, претставникот на Хамас во Турција, кој наводно собирал донации во Турција. Како што утврди еден суд во САД, Јагмур финансирал терористички напад на Хамас на Западниот Брег во кој во 2015 година беа убиени двајца Израелци со американско државјанство. Кратко по терористичкиот напад од 7 октомври 2023 година, министерството на листата на санкционирани лица заради тероризам, стави уште четворица осомничени поддржувачи на Хамас со место на живеење во Турција. Плановите на Ердоган со Хамас Веќе подолго време турскиот претседател се обидува да посредува меѓу раскараните политички крила на Палестинците, имено исламистичката Хамас и лаицистичката Фатах, од чие редови е претседателот на палестинските автономни власти, Махмуд Абас и која го контролира Западниот Брег. Турскиот новинар Фехим Тастекин, кој живее во егзил, во интервју за Втората канал на германската телевизија објаснува дека Ердоган сака Хамас да ја придвижи кон умереност за да ја седне на иста маса со Фатах и на тој начин да ја направи меѓународно прифатлива. „Ако на Турција и` успее да ја трансформира Хамас, тоа значи и дека Хамас ќе се дистанцира од Иран", вели Тастекин. Целта на Ердоган според тоа би можела да биде на тој начин да го намали влијанието на Иран во регионот и пошироко, а да го засили влијанието на Турција. КоментарВаш коментарРеклама...

Закон и правосудствоГерманијаТројца Германци уапсени поради шпионажа за Кина ЖА22.04.202422 април 2024По налог на Сојузното обвинителство, уапсени се тројца Германци поради сомнение за вршење шпионажа во корист на Кина. Триото испорачало воено релевантни податоци.https://p.dw.com/p/4f2c8Тројца Германци уапсени поради шпионажа во корист на КинаФотографија: Jens Büttner/dpa/picture allianceРеклама„Постои сомнеж дека тројцата осомничени, двајца мажи и една жена, од неутврден точен датум пред јуни 2022 година работеле за кинеска тајна служба“, соопшти Сојузниот обвинител. Трите лица се уапсени денеска по издаден налог на истражен судија во Диселдорф и во Бад Хомбург, а во нивните станови и канцеларии е извршен претрес. На осомничените им се става на товар и прекршување на Законот за надворешна трговија. Главниот осомничен, Томас Р. работел како агент за соработник на кинеската тајна служба МСС, кој живее во Кина. По налог на ова лице, уапсениот во Германија собирал информации за воено корисни иновативни технологии. Контактот настанал со посредство на брачна двојка од Диселдорф и нивната тамошна фирма. Брачниот пар преку своето претпријатие склучило и договор за соработка и научен трансфер со германски универзитет. Предмет почетно била студија за кинески партнер за состојбата на техниката за машински делови, кои се составен дел на моќни бродски мотори, вклучително и воени бродови. Финансирањето на проектот одело преку кинески државни фондови. Во моментот на нивното апсење, осомничените вршеле натамошни преговори за истражувачки проекти кои се релевантни за изградба на воените сили на Кина, соопшти германското Сојузно обвинителство. За пари, на кинеската тајна служба МСС без дозвола и` биле испорачани и специјални ласери, иако со тоа се крши регулативата на ЕУ за извоз на инструменти кои можат да имаат двојна намена – за цивилни и воени цели. Апсењата се извршени по информациите добиени во текот на истрагата на Сојузната служба за заштита на уставот, а осомничените биле свесни дека работата за кинеската тајна служба. Кинеската шпионажа фокусирана на економски план, но и на воен, се смета за една од главните закани за германската економија и универзитетите. Минатата недела беа уапсени двајца германски Руси во Баварија поради сомнеж дека вршеле шпионажа поврзана со војната во Украина. Безбедносните органи во Германија со месеци предупредуваат на засилена шпионска активност од страна на Русија и на Кина. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаШто е Европа во Македонија?Кица КолбеКолумна22.04.202422 април 2024Почитта за јазикот на другиот е израз на вистинскиот европски хабитус. Во таа смисла, Бугарија и Грција можат многу да научат од правата на малцинствата во Македонија. Колумна на Кица Колбеhttps://p.dw.com/p/4f2NiРекламаЦентарот на Скопје, Северна МакедонијаФотографија: Reinhard Kaufhold/picture alliance/dpaВо Македонија отсекогаш се вели, „ние имаме што да и‘ понудиме на Европа, нашата култура и уметност”. Ова, секако, е убаво и полезно кредо. Македонската култура со право се стреми да биде прифатена во Европа и во светот. Сепак, таа мисла, напати, како да сугерира дека Македонија е некоја егзотична ориентална, но не европска земја. За волја на вистината, тој мит за балканската егзотика на Македонија го култивираа и некои македонски уметници. Затоа е полезно еднаш да се промени „лупата” во гледањето на нештата, па да се запрашаме: има ли нешта кои веќе сега се Европа во Македонија? Ми се чини дека е полезно кога „лупата” ја насочуваат кон Македонија тие како мене, тие што одамна живеат на Западот на Европа. Можеби визурата на заминатите би им помогнала на Македонците во татковината да сознаат каде, всушност, се наоѓа Македонија. Затоа што, во последно време, често имам впечаток дека во жестоката партиско-популистичка „хибридна војна” од информации многумина како да го изгубиле компасот за тоа кој пат води во една Македонија на европските вредности: европскиот, „евроазискиот” или (дури) и „кинескиот”? Во целиот тој рекламен паноптикум од политичко-партиски, но и идеолошки опции и визии, човек добива впечаток дека Македонија е голема како во времето на македонската династија на Александар Македонски. И небаре се протегала се‘ до Индија! Сообраќајни врски Признавам, и јас досега најчесто се прашував, што не е Европа во Македонија, иако отсекогаш ми беше јасно дека Македонија е (во) Европа. Што значи, добро е конечно да се запрашаме: ако е така, тогаш што е Европа во Македонија? Прво, непобитниот факт дека територијата на Македонија припаѓа географски на Европа. Иако во самоперцепцијата на Македонците е често поинаку. Притоа тие забораваат дека за тоа дали една земја е свесна за својата припадност на некој географски простор, станува јасно, пред се‘, од тоа како таа е поврзана сообраќајно со него. Најстариот пат кој го поврзувал европскиот Запад со Македонија била прочуената римска „Виа игнација”. Остатоците од тој пат во Македонија треба редовно да ги посетуваат македонските ученици, за да ја сознаат припадноста на нивната земја на Европа уште од дамнина. Римскиот Виадукт крај Скопје е Европа во Македонија. Израз на ниска „европска свест” на денешните Македонци што го оставаат да пропаѓа. Европското однесување има еден принцип: кој е немарен кон најмалото, тој е немарен и кон најголемото. Тој што го остава да пропадне римскиот Виадукт, не е свесен за европските вредности во својата околина. Затоа можеби и не му е јасно кој пат води успешно во ЕУ. Да се потсетиме дека дури и кога Македонија била дел од Османското царство, таа била железнички поврзана со Западна Европа преку прочуениот воз „Ориент-Експрес”. Со него се патувало од Париз до Истанбул. Тој европски воз ја поврзувал Македонија со европските метрополи. Подоцна, во времето на Југославија, железничката врска со Западот на Европа беше прочуениот воз „Атина-Париз”, со кој секој од нас, родените во средината на педесеттите, барем еднаш патувал до Париз. Ако не до Париз, барем до Трст и Венеција, на задолжителниот „шопинг”. Некој неодамна ми рече дека тој воз повеќе не сообраќал, затоа што „шините” биле стари, што многу говори и за актуелната состојба на духот, не само како метафора. Само неупатените веруваат дека географијата и железницата немаат значење за интеграцијата со Европа. Улогата на јазиците Европскиот идентитет во Македонија се препознава и во изучувањето на европските јазици во образованието. Децата во македонските училишта не го учат, покрај македонскиот, на пример, како прв странски јазик рускиот, кинескиот или јапонскиот, туку англискиот. Тоа во Македонија не е поинаку од западните европски земји како Германија, каде што првиот странски јазик, покрај латинскиот, е англискиот или францускиот. „Мапата” на странски јазици кои ги учиме од детство, влијае и на нашиот поглед на светот, но и на нашето чувство на културна припадност. А кога сме кај јазиците, често се заборава и еден друг изразито европски белег на современа Македонија, поврзан со многујазичноста на ЕУ. Во Македонија се почитува правото на секој народ и малцинство да го учи и говори својот мајчин јазик. Прочуена е мислата на Хелдерлин, според која, онаму каде што ни се чини дека е загрозата, таму е и спасот. Пренесено во македонски контекст тоа значи, дека јазичните права на малцинствата не го загрозуваат јазичниот суверенитет на Македонците, туку само го реализираат уште сега во Македонија принципот на многујазичноста кој важи во ЕУ. Македонската политика може од тоа да направи силен аргумент во своја полза на нејзиниот пат кон ЕУ. Тоа што некои Македонци го доживуваат како опасност за својот јазик, погледнато од европската перспектива е веќе остварена европска вредност на демократско меѓусебно живеење.ДВ во Нивици: „Цело село сме Македонци“To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video На основачите на ЕУ им беше јасно дека е многу подобро народите да се разбираат со преведувачи (како во европскиот, но и во македонскиот парламент), отколку со мировни посредници во воени конфликти. Големиот германски Европеец и основач на теоријата на културалното паметење, Јан Асман, кој почина во февруари, во едно интервју за тоа што за него е Европа, ги истакна токму мноштвото од јазици, образованието и културата. Неговата визија е Европа во која во училиштата би се учеле и неколку словенски јазици, на пример рускиот. Историчарот, кој познаваше толку модерни и стари јазици, египтологот, кој го читаше египетското писмо, изрази желење што никогаш не научил руски. Тоа е вистински европски дух. Почитта за јазикот на Другиот е израз на вистинскиот европски хабитус. Во таа смисла, Бугарија и Грција можат многу да научат од правата на малцинствата во Македонија. Само тој однос на државно почитување на јазикот на малцинствата во едно општество ја исклучува опасноста од културен империјализам, за кој најтажниот доказ денес е односот на Русија кон Украина. Македонија има и други нешта со кои може уште сега да се гордее како со европски вредности, а правата на малцинствата е само една од нив. Изразита европска вредност е Музејот на Холокаустот во Скопје и чувството на припадност на малечката еврејска заедница на македонската култура и историја. И од ова македонско искуство може многу да научат нејзините соседи кои уште немаат храброст да се соочат со улогата на нивните држави во окупацијата на Македонија во Втората светска војна. Зошто е толку важно македонските граѓани да сфатат дека тие и сега се Европа? Затоа што само така тие ќе сознаат дека кога веќе живеат и остваруваат многу европски вредности, тие сигурно ќе имаат сила да ги спроведат европските критериуми и во останатите области во општеството. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Кица Колбе Филозофина и македонска и германска писателка.КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаВнимателно со метафорите! Димитар ДимитровГостински коментар22.04.202422 април 2024И двете опции се антиевропска диверзија: метафоричната - со замена на реалноста со бајка; „Европскиот фронт” - со директна деструкција на поимот на Европа. Пишува Димитар Димитров https://p.dw.com/p/4f2LuРекламаЗнамиња со „Сонцето од Вергина“ и натаму се редовен декор на многу митинзи и политички собири. фото:архиваФотографија: Reuters/M. DjuricaЛани, во колумната Празнична елегија обрнав внимание на ризикот од ползувањето на метафорите, со примерот на двајцата противставени лидери, кои во изјавите по повод на државниот празник, зборот пиреј, од метафора за неуништливост, го вратиле во изворното значење на поимот како вид плевел! Така, наместо да се истакне некоја особина на некое конкретно битие, што е смислата на метафората, се постига ефект на мечкина услуга - до целосна негација на тоа битие. Сега, на предизборниот митинг пред Владата, со симбиоза на државни и антички знамиња, опозициониот лидер се послужи со една друга метафора, во вид на „порака кон Македонија” - со метафората „вода подземна”. И ја изрецитира целата патриотска песна „Заветна”, со поентата: „Само ти си бесмртна, жива вода подземна”. Денови пред митингот, навивачката/младинската унија „Комити”, на стадион, од трибина покриена со антички знамиња, во хор ја испеа истата песна, спротивставувајќи и’ конкретна политичка порака: „Никогаш северна - само Македонија!” Пораката дотолку ја уточнува метафората, што од „бесмртната, жива вода подземна” ја исклучува актуелната Република Северна Македонија. Со тоа хорот на „Комитите” се утврдува како дел од поголем медиумски/политички/академски хор, што пее против „северна - секогаш Македонија”; што бега од конкретниот вид на државата, каков што го посредувала реалната историја - сѐ до Преспанскиот договор; и „креира” имагинарна Македонија – „бесмртна, жива вода подземна”, што, со култот на Александар Велики и на Сонцето од Еге/Вергина, добива контури на категоријален идентитет и континуитет со исход од/во античката македонска династија. Во оваа ракова историја, скромната, понижената држава, „притеснета" на 38% од географска Македонија, еволуира во „достоинствена” и „горда” Македонија - вечна и цела. Ваквиот имагинарен маневар нѐ изведува на патот на грчкиот панмакедонизам/панелинизам, од чија фундаменталистичка позиција Преспанскиот договор е предавнички, зашто го допушти терминот Македонија во името и јазикот на другата страна. Во легитимни историски рамки, во контекстот на решенијата на Берлинскиот конгрес, за цела Македонија се бореле и Гоце Делчев, и Крсте Мисирков. Но, победиле силите за делба на Македонија, санкционирана со Букурешкиот мировен договор (1913). Револуционерот Делчев не ја дочекал таа трагедија. Еволуционистот Мисирков следната година поднесол меморандум до Русија, во кој предлага заштитничката на славјанството и на православието да се заложи за елиминација на Букурешкиот и на Берлинскиот договор и за враќање на Санстефанскиот договор, со вклучување на цела Македонија во бугарската држава! (Писма.) Цела Македонија, но веќе како фарса, била дел на Титовото геополитичко кокетирање по Втората светска војна. Во услови на блоковската поделба на Европа, Тито ја провоцира Граѓанската војна во Грција, што заедно со Грците ја плативме со залудни жртви, а ние „Егејците” ја доплативме со последен масовен бран на егзодус и на пречек од Колишевски како безбедносен ризик, со проследување низ социјалистичките земји, сѐ до Узбекистан! Прикривање на идентитетот „Македонија цела" од метафората како програмски ориентир, е уште потешка мисија. Таа не може ни да се мисли, камоли, пак, од збор да се стави во дело, зашто на државата посредувана со „капитулантските договори” и’ спротивставува фикција од хетерогени цивилизациски и политички реалности. Таа магла може да биде опиум за „обезглавен народ” (Карнегиевиот извештај за Балканските војни), но не им прилега на мислечки и одговорни субјекти, кои се во дослух со актуелното пулсирање на современа Европа. Напротив, станува збор за диверзија на балканското и европското обединување, заради што подолго одржување на нашата татковина како плен на партиските хиени. Метафорите и „Европскиот фронт” се само заштитна повелба за прикривање на нивните нелегитимни практики и на нивниот реален идентитет на грабливци. Имено тој споделен реален идентитет на грабливци, ја конфронтира Македонија со Европа. Не придавката северна, која го премости јазот меѓу нас и Европа. Натпреварот против тој идентитет, е вистинската вододелница на промакедонско/проевропско и антимакедонско/антиевропско позиционирање. Во прашање е ослободувањето на државата од партиските узурпации и нејзино обликување/одгледување по европски терк. Надвор од тој фокус, реториката што ја применува „Европскиот фронт” за европска и антиевропска/руска опција, е гола демагогија, бидејќи и двете опции се антиевропска диверзија: метафоричната - со замена на реалноста со бајка; „Европскиот фронт” - со директна деструкција на поимот на Европа, зашто објективно претставува драстично партиско-мафијашко владение со државата. Во актуелното предизборно надлажување грабежот е присутен како синоним на другите. Логично е да се очекува и свртување кон својот двор, под внатрешно граѓанско влијание и во соработка со ЕУ и САД, па татковината, од плен, да ни’ стане општо добро. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Димитар Димитров Димитар Димитров е пензиониран професор на Филолошкиот факултет во Скопје и поранешен министер.КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСоединети Американски ДржавиАмериканска помош за Украина: Оружјето може брзо да стигне22.04.202422 април 2024По клучниот чекор во американскиот Конгрес за пакетот со помош за Украина, од Сенатот има позитивни сигнали дека за скоро време ќе може да има испорака на оружје, вклучително и ракетни системи со подолг дострел. https://p.dw.com/p/4f2KHУкраина ќе ги добие и моќните американски ракетни системи АТАЦМС Фотографија: U.S. Army/Avalon/Photoshot/picture allianceРекламаОткако Претставничкиот дом на САД одобри нов пакет помош за Украина кој тежи милијарди, Украина сега притиска за брза испорака на оружјето. Претседателот на Комисијата за тајните служби при американскиот Сенат, Марк Ворнер, даде надеж, особено за ракетниот систем со долг дострел од типот АТАЦМС. Ворнер за телевизијата Си-Би-Ес изјави дека штом претседателот Џо Бајден го потпише законот, испораката на оружје ќе може да почне до крајот на неделата. „Мислам дека владата во изминатите месеци се подготвуваше да ги стави на располагање системите АТАЦМС", одговори сенаторот на прашањето дали ќе бидат испорачани и системи со подолг дострел, а не само муниција и е убеден дека ќе бидат испратени веднаш штом се стави потпис на законот. Зеленски: Сега е шанса да се стабилизира ситуацијата Украинскиот претседател апелира на САД за брза испорака на одобрената помош и според преводот на телевизијата Ен-Би-Си вели дека „сега имаме шанса да ја стабилизираме ситуацијата и да преземеме иницијатива". Тој додава дека „сакаме што е можно побрзо да ги придвижиме нештата, за да може на војниците на фронтот најбрзо што може да им дадеме конкретна помош. А, не дури за шест месеци" и посочува дека уште пред една година било одлучено на земјата да и` се стават на располагање нови борбени авиони од типот Ф-16. „Помина една година. А, авионите уште ги нема во Украина“, рече тој. Зеленски не сакаше да наведе временска рамка, но повторно предупреди од Путин, тврдејќи дека „ако Украина изгуби, Путин во секој случај ќе вмаршира во балтичките земји. Тој сака да си ги поврати сите поранешни советски републики, кои сега се независни држави. Дали се во НАТО или не, нему му е сеедно“. И германскиот канцелар Олаф Шолц се надева на брза реакција од Сенатот. „Добра порака е што Претставничкиот дом ја донесе одлуката за натамошна финансиска поддршка на Украина со оружје", рече тој и додаде дека „се надеваме оти наскоро ќе има одлука и од Сенатот, така што помошта ќе биде обезбедена и за иднината." Експерт: Помошта доцни и не е доволна Од Украина се слуша и критика. Се истакнува дека се среќни што пакетот е одобрен, но „проблемот е искрено кажано, што помошта доцни и тоа е премалку", вели украинскиот експерт Алексеј Харан, кој е професор за компаративна политика при Националниот универзитет во Киев-Мохила. Харан посочува дека нема доволно ракети и воздушниот простор не може да биде одбранет, а неодамна имало и недостиг од артилериска муниција. САД прв пат со ракетни системи со поголем дострел Претставничкиот дом во саботата со надпартиско мнозинство изгласа пакет помош вреден 61 милијарда долари (57 милијарди евра), кој содржи и итно потребна испорака на оружје за одбраната од Русија. Се чека на потребното одобрение од Сенатот, кое важи за сигурно и се очекува да уследи кон средината на неделава. Потоа Бајден треба да го потпише законот. Во содржината се бара испорака на ракетни системи од типот АТАЦСМС со голем дострел, односно Бајден на Украина „што е можно побрзо“ да и` ги стави ракетите на располагање. До сега САД испорачуваа АТАЦСМС со краток дострел од 165 километри, додека Украина си ја посакува варијантата со дострел од 300 километри. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаУставот на раскрсница: „Ако веќе се отвора...“Катерина Блажевска22.04.202422 април 2024Темелни или парцијални измени - седумте кандидати за претседател на државата во тв-соочување дадоа различни предлози во однос на највисокиот правен акт.https://p.dw.com/p/4f2GyПретседателски избори 2024 Северна МакедонијаФотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаОд нов граѓански устав, односно темелни уставни измени - до парцијални интервенции за во него да се внесат уште шест делови од народи, суспензивното вето на претседателот да стане апсолутно, да се зајакнат ингеренциите на шефот на државата и да се промени формулација од „20 отсто“ за албанскиот јазик. Ова се дел од различните предлози што синоќа ги дадоа седумте кандидатати за председател на државата, во единственето предизборно соочување на МРТ 1. Кандидатите ги аргументираа нивните ставови еден ден пред крајот на кампањата за претседателските избори на 24-ти април која завршува вечерва на полноќ. Највисокиот правен акт на државата донесен по независноста на Македонија, на 17-ти ноември 1991 година, досега има претрпено осум измени со 36 амандмани, поради што и во изминатите години, а особено во тековната кампања некои кандидати жестоко го критикуваа како „крпен“ или „партал устав“. Актуелниот претседател и кандидат за нов мандат Стево Пендаровски поддржан од СДСМ и коалицијата,смета дека не е потребна промена на целиот Устав, туку на она што е приоритет за патот кон ЕУ. „Мислам дека не би требало Уставот да се отвора секој понеделник, но ако влеземе во уставни промени во однос на тоа дека Бугарите треба да ги ставиме во Уставот, заедно со други пет делови од народи - значи ако се отвора, може да го промениме делот на „20%“ (за албанскиот јазик- н.з.) и во делот од суспензивно во апсолутно вето. Немам дилеми околу тоа. Не велам дека само за сусупензивно-апсолутно вето треба да се менува Уставот, но ако веќе го отвораме за ова што ни е главна пречка кон Европската Унија, треба да го направиме и тоа“, се заложи Пендаровски. Тој досега вложил две суспензивни вета и најавил две други, поради кои до него и не дошле соодветните законски проекти затоа што веќе се знаело дека ќе им стави вето. Кандидатката поддржана од ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата, Гордана Силјановска Давкова,го посочи примерот на САД, каде кога претседателот ќе го врати законот ставајќи вето, потоа е потребно двотретинско мнозинство тој да биде усвоен. Или, решението како во многу демократски држави, каде Уставниот суд уште во текот на носење на законот кажува дали тој е во рамки на Уставот, односно однапред има оценка на уставноста, како на пример во Франција. Таа смета дека е потребна темелна уставна реформа. „Рамнотежата на трите власти е пореметена во однос на егзекутивата. Кај нас е особено пореметена и проблем е што има две влади, што има два парламента во кои нема комуникација, а мора да има. Треба темелни уставни реформи на овој ‘Франкенштајн устав’, што тешко се чита и од експерти. Но треба врз основа на поширока експертска анализа. Ние во уставната комисија немаме експерти, а мора да имаме, кои постојано дијагностицираат нефункционалност и предлгаат соодветни решенија“, рече Силјановска. Каде ќе се избира претседателот Покрај уставните измени кои се нужни за евроинтергацискиот пат, кандидатот на ДУИ и Европскиот фронт, Бујар Османи, се залага и за уставни измени со кои шефот на државата ќе се избира во Собранието, бидејќи смета дека сегашниот модел резултира со дополнителна поларизација. „Во минатото опозицијата не им се обраќаше со ‘претседател’, туку со име, тој немаше авторитет да ги смири политичките кризи како причина за стагнација. Мислам дека во еден инклузивен процес помеѓу македонскиот блок ќе има деполаризација, меѓутоа и вклучување на сите останати во донесување на одлуката. Тоа не значи бегање од соочување со граѓаните, туку унапредување на демократијата во духот на Охридскиот договор“, порача Османи. Кандидатот на ДУИ и Европскиот фронт, Бујар Османи, се залага шефот на државата да се избира во СобраниетоФотографија: Petr Stojanovski/DW Арбен Таравари, претседателски кандидат на опозициската коалиција „Вреди“, смета дека треба да се разговара за сѐ. „Да отвориме дебата и да разговараме и за нов устав и за нови ингеренции на претседателот и за други евентуални решенија за проблемите во државата“, порача Таравари. Тој ja повтори заложбата за промена на формулацијата „20 проценти“ за албанскиот јазик. „Најдете ми една држава во светот каде дефинирањето за употребата на еден јазик е дефинирана со проценти или бројки. Пред 50 години службени јазици беа македонски, албански и турски. А сега зборуваме дали ќе употребиме 20 отсто или не“, рече Таравари. Арбен Таравари, претседателски кандидат на опозициската коалиција „Вреди“, е за промена на формулацијата „20 проценти“ за албанскиот јазикФотографија: Petr Stojanovski/DW Кандидатката поддржана од Левица, Билјана Ванковска, посочи дека се залага за радикални промени на Уставот. „Ние во 1991 година тргнавме по една патека, во 2001 година залутавме по друга патека и сега веќе не знаеме каков ни е системот. Јас сум за нов Устав со сите овие слабости што уставниот поредок ги покажува, меѓутоа и тој самиот ги продуцира. Ако во 2001 година бил причина за војна, сега е причина за катастрофа“, порача Ванковска. Кандидатката поддржана од Левица, Билјана Ванковска, се залага за радикални промени на УставотФотографија: Petr Stojanovski/DW Силата да извира од граѓаните Претседателскиот кандидат на ГРОМ, Стевчо Јакимовски, е „за“ зголемување на надлежностите на шефот на државата. „Претседателот назначува началник на Генералштаб и директор на Агенцијата за разузнавање, а не назначува гувернер на НБРМ. Назначувањето гувернер на НБРМ ќе значи поголема самостојност на Централната банка, која има најголема доверба. И сметам дека во Уставниот суд и во Судскиот совет претседателот треба директно да предлага членови, без политичко пазарење“, се заложи кандидатот на ГРОМ. Претседателскиот кандидат на ГРОМ, Стевчо Јакимовски, е „за“ зголемување на надлежностите на шефот на државатаФотографија: Petr Stojanovski/DW Тој е категорично против избор на шеф на државата во Собранието. „Силата на претседателот мора да извира од граѓаните, а не од партиско-политички пазарења. Функцијата претседател мора да биде стабилна и да не падне дури и кога паѓаат владите, а не кога ќе падне Владата, да падне и Претседателот“, рече Јакимовски. Според Максим Димитриевски, претседателски кандидат на ЗНАМ, не е потребна промена на Уставот. „Не е потребно да се менува, да не се дозволи уривање на унитарноста на државата и да се дозволи скриена трансформација на Македонија од прост во сложен тип на уредување. Отворено веќе трета деценија поедини политичари говорат, а нашата политичка елита водејќи се субјективно и лукративно, отстапува во континуитет“, критикува Димитревски. Според Максим Димитриевски, претседателски кандидат на ЗНАМ, не е потребна промена на УставотФотографија: Petr Stojanovski/DW Претседателските кандидатите синоќа ги искажаа нивните ставови и на други теми, а денешниот ден од кампањата ќе го искористат за последни предизборни пораки најдоцна до полноќ, кога почнува молкот за претседателските избори. Во исто време продолжува изборната кампања за парламентарните избори на 8-ми мај. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

СпортОбединето КралствоМаратонец во телефонска говорница22.04.202422 април 2024Лондонскиот маратон е голем спортски настан, но за некои очигледно и прилика да се привлече внимание.https://p.dw.com/p/4f2FtЛондонски маратонФотографија: John Sibley/REUTERSРекламаНа Лондонскиот маратон оваа година имаше повеќе од 50.000 учесници. Додека за некои трката беше прилика за победа и спортски успех, за некои беше важно и привлекувањето внимание, ккао за овој маратонец во телефонска говорница на фотографијава. КоментарВаш коментар...

КонфликтиСиријаАмериканска воена база во Сирија нападната со ракети од Ирак ЖА22.04.202422 април 2024Од северен Ирак во неделата вечерта биле испалени повеќе ракети кон американска воена база во Сирија, соопштија ирачките безбедносни сили. https://p.dw.com/p/4f2CxАмерикански војници во Сирија, архивска фотографијаФотографија: picture alliance/AP/Z. Garbarino РекламаПо нападот врз американска база во Сирија, каде се стационирани војници на од САД предводената меѓународна антиџихадистичка коалиција, била спроведена голема потрага во северната ирачка провинција Нинивех за да биде откриена локацијата од каде што се истрелани ракетите, соопшти ирачката армија. Подоцна, САД потврдија дека борбен авион на коалицијата уништил ракетен фрлач во Ирак во рамките на самоодбрана. Ирачките претставници првично соопштија дека ракетниот фрлач експлодирал на возилото кое служело како платформа од неиспалените ракети. Возилото од кое биле истрелани најмалку пет ракети било паркирано во пограничниот ирачки град Зумар. Станува збор за прв поголем напад по повеќе недели пауза. Во зимата про-ирански вооружени групи, по избувнувањето на војната меѓу Израел и радикално исламистичкиот Хамас, извршија серија воздушни напади со дронови и ракети против американските војници стационирани во Блискиот Исток. Во Ирак се стационирани околу 2500 војници на САД, а во Сирија околу 900. Тие се дел од напорите за спречување на повторен подем на т.н. Исламска држава, која во двете земји порано контролираше големи области, но во повеќегодишниот крвав конфликт беше потисната од локалните копнени трупи, поддржани од меѓународни воздушни напади. КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоГерманија„Кој ќе дојде до социјален стан, добил на лото!“Оливер Пипер22.04.202422 април 2024Темата домување е социјалното прашање на 21 век, нагласуваат постојано политичарите и експертите во Германија. Засега на повидок нема подобрување, а кризата со достапноста на простор за домување се заострува.https://p.dw.com/p/4ewXoБарање стан низ огласите на универзитетот во БонФотографија: Ute Grabowsky/photothek/IMAGOРекламаКошмарот на Амир Шраф (името е сменето од страна на редакцијата) започнал точно на 24 декември 2022 година, кога самохраниот татко на три деца, кој по потекло е од Авганистан и веќе 16 години живее во Германија, добил отказ на договорот за кирија заради наводна лична потреба на сопствениците. Тоа што следува е судбина која актуелно ја делат стотици илјади луѓе во Германија – повеќемесечна очајна потрага по стан што може да си го дозволат. Со десетици неодговорени писма, стотици конкуренти и бескрајни редици за термин за гледање на стан -доколку човек воопшто има среќа да биде меѓу поканетите. И тоа само за на крај да се добие задолжителниот одговор: „Жалиме, но се одлучивме за друг кандидат!“ Шраф поднел тужба против откажувањето на договорот за кирија и за ДВ вели: „Ситуацијата со становите во Германија станува сѐ подраматична.“ 400.000 нови станови годишно - целта е недостижна Колку е експлозивна состојбата на германскиот пазар покажуваат бројките. Во Германија има недостиг од 800 илјади станови, тенденцијата е растечка. Повеќе од 9,5 милиони лица, пред сѐ самохрани родители и нивните деца живеат на тесен простор, велат од Сојузниот завод за статистика. Амбициозната цел за изградба на 400 илјади нови станови на годишно ниво, вклучително и 100 илјади социјални, се чини недостижна поради високите камати и зголемените трошоци за градба. Според институтот ИФО, во 2023 година биле изградени само 245 илјади станови, годинава ќе бидат само 210 илјади. Понудата е мала, побарувачката е голема, па така и кириите енормно се зголемуваат. Сѐ повеќе луѓе како Шраф во својот очај се обраќаат до организации како Германското здружение на потстанари, кое се залага за интересите на потстанарите. Петер Кокс, директор на здружението за регионот Бон, за ДВ вели дека „во големите општини како Диселдорф, Келн, или Бон, речиси 50 проценти од луѓето веќе имаат право на потврда за социјален стан, односно стан каде висината на киријата е ограничена. Во денешно време не се ‚вообичаените‘ приматели на социјална помош оние кои секако често ги користат нашите советувања, туку и луѓе од средната класа.“ „Домувањето е социјално прашање на 21 век“ е само фраза? Кога канцеларот Олаф Шолц зборува за тоа дека домувањето е клучното социјално прашање во Германија, тоа е со добра причина. Имено, за малата понуда на простор за живеење по достапна кирија не се борат само самохрани родители со деца, луѓе без работа, студенти и бегалци, туку и сѐ повеќе луѓе од средната класа. Тоа е социјален експлозив. Кокс вели дека неговата организација сега има рекордни 25 илјади членови и тој број секој ден станува сѐ поголем. „Луѓето се многу очајни. Изминатите години доживеавме кај нас да доаѓаат не само луѓе кои имаат акутно нови проблеми, како неможност да се доплати за потрошената електрична енергија“, вели Кокс и додава дека доаѓаат и луѓе кои со години ги немало, затоа што сега „на пример им ги откажуваат становите во обид да ги издадат повторно за повисока кирија“. Се зголемува и бројот на бездомници Доаѓаат и лица кои во борбата за стан извисуваат и мора да кампуваат надвор, или да шетаат од пријател до пријател, или да преспиваат во државни сместувалишта. Кокс проценува дека нивниот број само во реонот Бон изнесува веќе 3500 лица, десетпати повеќе отколку пред неколку години. Тој итно апелира дека „се потребни 15 илјади домови за 30 илјади лица кои во следните години ќе се доселат во Бон, а 10 илјади од тие единици за домување треба да бидат градени со субвенции, ако се земе предвид фактот дека на здрав пазар околу 12 до 14 проценти од становите се субвенционирани, или со фиксна висина на киријата.“Петер Кокс: Луѓето се многу очајни.Фотографија: privat Германија - земја на потстанари Германија е земја на потстанари и тоа убедливо број еден во Европа. Повеќе од половина од населението не живее во сопствени четири ѕида, а земјата е единствена во ЕУ во која бројот на кираџии е поголем од бројот на сопственици на простор за живеење. Германија сега го плаќа цехот за политичките грешки од минатото, кога сојузната држава илјадници станови продаде на приватни инвеститори, а покраините наголемо се повлекоа од изградбата на социјални станови. Матијас Бернт, експерт за политика за домување, за ДВ вели: „Порано имавме четири милиони социјални станови и 15 милиони домаќинства под кирија, сооднос од 1 спрема 4. Денес имаме еден милион социјални станови и 21 милиони домаќинства кои живеат под кирија, значи сооднос од 1спрема 21. Кој сега во овие услови успее да добие социјален стан, добил на лото.“Матијас Бернт, експерт за политика на домувањеФотографија: Leibniz-Institut für Raumbezogene Sozialforschung (IRS) Бернт е шеф на истражувачкиот проект „Политика и планирање“ на институтот во Лајбниц за просторни социјални истражувања. Тој забележал дека кризата е особено нагласена во големите и универзитетските градови. Во Берлин, на пример, има сѐ повеќе станови за издавање на краток период, додека кириите за нов кираџија во просек се двојно повисоки отколку за оние кои одамна имаат договори. Сојузната влада очајно се обидува да преземе контрамерки и ја продолжи кочницата за зголемување на кириите до 2029 година. Според неа, при склучување на нов договор за закуп, киријата не смее да биде повисока од 10 проценти од вообичаената кирија за тоа место. Исклучоци има за новоградби, за модернизирани или делумно уредени станови. Тоа се дупки во законот, кои мора итно да бидат затворени, смета Бернт. „Мислам дека краткорочно ни треба посилно регулирање на пазарот за станови под кирија. Не е можно во Берлин половината од становите со помош на трик да се нудат како делумно уредени и издавачите на тој начин да го заобиколуваат ограничувањето на киријата со тоа што ќе стават маса и шкаф во станот и потоа ќе бараат страшна разлика во висината на киријата.“Мини решение за големиот проблем на пазарот за недвижности?To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Оливер Пипер DW- Репортер и уредникКоментарВаш коментарРеклама...

ЗдравјеГлобалноДали кафето создава зависност?Јулија Фергин20.04.202420 април 2024Кафето се ужива, тоа расонува и поврзува луѓе. Кофеинот кој е содржан во него е најомилената психоактивна дрога на светот. Дали тоа претставува некаков проблем?https://p.dw.com/p/4ewWGКафето релаксира, разведрува и претставува средство за социјално поврзување, но може да создаде и зависностФотографија: Andres Victorero/Zoonar/picture allianceРекламаЕдна шолја кафе наутро, по будењето. „Кафенисување“ со колеги или пријатели. Кафето релаксира, разведрува и претставува средство за социјално поврзување. Со други зборови - животот на некои луѓе не може да се замисли без кафе. „Кафето дефинитивно знае да направи зависност“, вели Карстен Шлех. Овој токсиколог е автор на книгата „Вистината за нашите дроги“. Многу студии доаѓаат до истиот резултат, поради што неправилности во консумирањето на кофеин веќе е признаена медицинска дијагноза. Можно е консумирањето кафе во претстојните години да се намали, затоа што климатските промени се одразуваат на производството на кафе и жетвата, па оттаму влијаат и на пораст на цените. Но, засега трендот оди во другиот правец. Луксембург минатата година со 8,5 килограми по глава на жител беше најголем потрошувач на кафе. Во Германија цифрата лани изнесувала 4,8 килограми по жител, а во Бразил - 4,5 килограми. Што има во кафето? Кафето е комплексна мешавина од пивеќе од илјада состојки, меѓу кои полифеноли кои во растенијата ги има како боја или вкус, витамин Б2 и магнезиум. Но, кафето како пијалок е многу омилено пред сѐ поради кофеинот. Тоа е природна состојка, која се наоѓа во зрната кафе и какао и во некои листови чај. Енергетските пијалоци исто така изобилуваат со кофеин.Кафето „штити“ од депресија?To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Како дејствува кофеинот во организмот? 15 до 30 минути по првата голтка кафе, кофеинот содржан во него стасува до мозокот и „таму се врзува на аденозин-рецепторите", вели Шлех. Аденозинот ги блокира допаминот или норадреналинот. „Аденозинот делува приспивно, стануваме уморни и мрзеливи”, објаснува Шлех. Кофеинот ги блокира рецепторите за аденозин и му го зема местото. Така изостанува смирувачкото и приспивно дејство на овој молекул. Или со други зборови кажано: кој пие кафе, останува буден. „Кафето го поттикнува крвниот притисок и ве прави поподготвени, поагилни и поактивни", ги истакнува Шлех добрите страни на пиењето кафе.Омилениот пијалок на БалканотTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Кога човек важи за зависен? Кофеинот е најчесто консумираната психоактивна дрога на светот, се вели во еден текст во списанието „Психофармакологија“. Како и многу психоактивни супстанци, и кофеинот го зголемува нивото на допамин, кој дејствува позитивно поттикнувачки на оргснизмот и затоа се вика и хормон на среќата. Аденозинот, штом се врзе на рецепторите, го блокира испуштањето допамин. Ако рецепторите се веќе окупирани од кофеинот, тогаш нивото на хормонот на среќата останува непроменето високо. Тоа има и телесни последици. „Ако пиете многу кафе, се формираат дополнителни аденозин-рецептори", вели Шлех. Тоа значи дека ако нема дотур на кафе аденозинот има многу празни рецептори и последицата може да биде замор и надразливост како последица на недостигот на кафе. Други симптоми се главоболка, потешкотии со концентрацијата, нерасположение, незадоволство. „Прекрасното релаксирачко чувство со првата шолја кафе наутро е резултат и на тоа што ги намалуваме последиците од непиењето кафе“, вели Шлех. Дали е кафето здраво или не? Иако кофеинот во кафето има потенцијал за создавање зависност,умерено консумирање кафе не му штети на возрасен здрав човек. „Сѐ зависи од дозата“, вели токсикологот Шлех. Европската служба за безбедност на прехранбените намирници (ЕФСА) препорачува количество на кофеин од околу 400 милиграми за цел ден. Тоа се, во зависнот од големината на шолјата, околу две до пет шолји. Бремени жени не треба да пречекорат 200 милиграми на ден. Во рамки на овие вредности кафето има дури и предности. Тоа се поврзува со помала веројатност за дијабетес од типот 2, помал ризик за срцеви заболувања, канцер на црниот дроб и на матката, Паркинсонова болест и депресија. Оној кој кога не пие кафе реагира со симптоми како тресење, потење или депресија, би можел да страда од зависност од кофеин. Тоа долго време не беше призната зависност, па погодените лица не беа сфаќани сериозно. Карстен Шлех препорачува постепено намалување на количеството, доколку некој пие повеќе од препорачаната доза. „Кофеинот е една од полесните дроги", вели тој. „Ретко е потребно целосно откажување наеднаш, кое може да биде поврзано со непријатни симптоми и опасноста за повторно враќање кон консумирањето кафе е посебно голема”, вели Шлех.#dw_BalkanBooster: Без кафе не можамTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video КоментарВаш коментарРеклама...

ЕкономијаГерманијаГерманија - случај за санација, а кој да ја плати?Сабине Кинкарц 20.04.202420 април 2024Улици, мостови, шини – застарени и нагризани од времето. Енергетскиот пресврт е невозможен без нова дистрибутивна мрежа за струјата. За германската инфраструктура се потребни многу милијарди евра, а буџетот е празен.https://p.dw.com/p/4evx5Прво затворен, а потоа разнесен: автопатски мост во близина на Зиген, во покраината Северна Рајна-Вестфалија кој веќе не е прооденФотографија: Bernd Thissen/dpa/picture-allianceРекламаКонцернот БАСФ е меѓу тешкашите во германската индустрија. Активен ширум светот, со производствени капацитети на 230 места и со 112 илјади вработени. Една третина од нив работат во седиштето во Лудвигсхафен, на еден час возење од Франкфурт на Мајна. „Ова е најголема локација за хемиска индустрија во светот", вели првиот човек на БАСФ, Мартин Брудермилер. Но, истовремено, кон средината на март на еден настан во Берлин, тој посочи дека „во 2023 година секаде во светот постигнавме добивка, само во Лудвигсхафен бележиме загуби од 1,5 милијарди евра“. За концернот се проблем пред сѐ зголемените трошоци за енергија и законските обврски за поголема заштита на климата. Транспортот на струјата е поскап од самото производство Производството треба да биде електрифицирано, потребата од електрична енергија со тоа ќе порасне три- до четирикратно. Но, од каде да дојде толку енергија? „Мора да ги исклучиме високо ефикасните гасни централи“, се жали Брудермилер, кој мора да најде алтернативно решение и додава: „Ако бидам присилен, ќе направам и ветерници во Северно Море." Веќе има учество на компанијата во парк на ветерници пред холандското крајбрежје. Но, германските оператори на дистрибутивната мрежа за електрична енергија во јануари 2024 година ги дуплираа цените за услугата, па, така, сега повеќе чини струјата да се донесе до Лудвигсхафен отколку самото нејзино производство во Северно Море.Првиот човек на БАСФ, Мартин Брудермилер: Ако бидам присилен, ќе направам и ветерници во Северно МореФотографија: BASF SE Цената на енергетскиот пресврт На дистрибутерите парите им се потребни за проширување на енергетската инфраструктура. Досега се планира 14 илјади километри мрежа со висок напон, предвидливо е дека ќе бидат потребни уште илјадници дополнителни километри. Планираните субвенции од сојузната влада отпаднаа, откако Уставниот суд го оцени планираниот буџет како делумно противуставен. Државата сега мора да штеди, корисниците и компаниите мора да бркнат подлабоко во џебот. Во однос на тоа шефот на БАСФ е скептичен, исто како и неговите колеги од Германски Телеком и енергетскиот гигант Е.он, со кои заеднички составија документ во кој тројцата топ менаџери бараат трошоците за трансформација поради енергетскиот пресврт да бидат финансирани на друг начин, затоа што трошоците за користење на мрежата и натаму ќе растат. Инфраструктурата како прашање од витално значење Не е проблем само енергетската инфраструктура. И останата инфраструктура во Германија е „во многу погледи недоволна“ и претставува „кочница за растот". Меѓународната конкурентност на Германија со децении се потпираше на одлична и сигурна инфраструктура, особено во енергетиката, транспортот и телекомуникациите. Сега постои опасност, овој, едновремено фактор на конкурентска предност, да се сврти во обратна насока. „Инфраструктурата е прашање на преживување", вели Брудермилер и посочува на лошата состојба на улиците, мостовите и пловните патишта, заостанувањето во проширувањето на брзиот интернет и недоволна дигитализација на администрацијата. „Ако тоа не се реши, компаниите веќе нема да доаѓаат во Германија", сумира Брудермилер.Илјадници километри енергетски кабли се поставени под земја - тоа е поскапо од надземните водови, но мора да се прави поради премногу протести против видливите далноводиФотографија: Carsten Rehder/dpa/picture alliance Улици, мостови, шини – сѐ е застарено Критика, која наидува на „отворени уши“ во сојузната влада. Министерот за дигитализација и транспорт, Фолкер Висинг, смета дека има огромна потреба од санација. На прво место за него е сообраќајот, пред сѐ железницата и автопатиштата. 4500 мостови над автопати се толку пропаднати, што решение за дел од нив е само кревање во воздух и изградба од почеток. Кај железницата, на 40 делници со вкупна должина од 4 илјади километри шините се толку изабени, што е потребно одново да се постават. Владата до 2027 година субвенционира со 27 милијарди евра, но веќе сега е извесно дека тоа нема да биде доволно.Германската инфраструктура во распаѓањеTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Кавга околу кочницата за задолжување Сојузот, покраините и општините немаат ни приближно доволно средства за да бидат носители на санацијата и модернизацијата. Кочницата за задолжување која ја пропишува Уставот, предвидува дека државата може да троши само онолку колку што има. Таквиот пропис предизвика сериозна кавга во тековните преговори во коалицијата за буџетот за 2025 година. СПД и Зелените најрадо повторно на определен период би ја исклучиле кочницата, како што беше случајот во ситуацијата на нужда за време на короната и заради војната во Украина. Либералите се против и инсистираат на тоа од 2025 година сите министерства да штедат. И без поголеми трошоци за инфраструктурата во буџетот има дупка од 25 до 30 милијради евра.Сојузниот министер за транспорт Фолкер Висинг (ФДП, во средина) при предавањето на нови брз воз на железницата - кога шините се дотраени, дури и брзите возови ретко стигнуваат навремеФотографија: Sebastian Gollnow/dpa/(picture alliance Да се најдат приватни инвестиртори Министерот Висинг од Либералите стои цврсто зад кочницата за задолжување и вели дека ако во буџетот не може да се најдат средства за потребните инвестиции, тогаш мора да се најде друг начин за нивна реализација. Германското општество е богато, наведува тој и додава дека „мора да мобилизираат приватен капитал“. За таа цел сака да формира фонд за инфраструктура кој треба да тежи милијарди и во кој финансиските средства ќе може да се собираат за повеќе години и тие ќе може да бидат здружувани. Висинг ги планира парите првенствено за сообраќајната инфраструктура, а министерот за финансии Линднер, исто така од Либералите, оди подалеку. Во интервју за АРД посочува дека осигурителните друштва располагаат со огромни суми од нивните клиенти и дека вредат сите напори за „мобилизација на тие средства за, на пример, проширување на дистрибутивната мрежа за електрична енергија и водород." Но, како би функционирал еден таков фонд? Приватни инвеститори би ставиле свои средства долгорочно на располагање, само ако може да сметаат на добивка. Дали тогаш на автопат сите ќе плаќаат патарини, или ќе мора да се плати за да се помине преку некој мост? Од министерството за транспорт на вакви технички прашања засега нема одговори.Германија: Инфраструктура во распаѓањеTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Инфраструктура финансирана од задолжување? СПД и Зелените многу повеќе би сакале кочницата за задолжувања да се реформира на начин што инвестиции во инфраструктурата ќе може да се финансираат и преку кредити. Поддршка за тоа имаат од цела низа економисти. Дури и во самата економија, каде што инаку се залагаат за строга буџетска дисциплина, растат симпатиите за малку пофлексибилна интерпретација на кочницата за задолжување. Михаел Хитнер, шеф на Институтот за германска економија кој е близок до работодавците, предлага покрај државниот буџет да се основа специјален фонд од 500 милијарди евра за инфраструктура и трансформација. Како пример за тоа го наведува специјалниот фонд за Бундесверот, за кој државата зема кредити во висина од 100 милијради евра и кој со двотретинско мнозинство беше интегриран во Уставот. Со оглед на тоа дека се најде во Уставот, ужива ист статус како и кочницата за задолжување. Овој текст првично е објавен на ДВ на германски јазик Сабине Кинкарц новинарка на ДВКоментарВаш коментарРеклама...

УметностИталијаБиенале на уметноста во Венеција: „Странци насекаде“Штефан Деге20.04.202420 април 2024Во Венеција денеска (20.04) започнува јубилејното 60-то Биенале на уметноста. Актуелните вооружени судири во светот, во прв ред војната во Појасот Газа, оставаат своја трага и во Венеција. https://p.dw.com/p/4eybZИзраелскиот павилјон на Биеналето во Венеција нема да биде отворен додека не дојде до прекин на огнот во Појасот ГазаФотографија: Colleen Barry/AP Photo/picture allianceРекламаУметничката Рут Патир, која го претставува Израел на прочуеното уметничко Биенале во Венеција, не сака да го отвори павилјонот на нејзината земја за јавноста додека не се договори прекин на огнот во војната во Газа. Видео-инсталацијата насловена како „(Т)атковина“, всушност требаше да биде претставена во сабота во павилјон во италијанскиот град. Сепак, Патир во вторникот најави дека нејзиното уметничко дело ќе остане покриено. Со оглед на актуелните дискусии за учеството на Израел на Биеналето во заднина на војната во Газа, уметничката на Инстаграм објасни дека таа и кустосите Мира Лапидо и Тамар Маргалит сега станаа вест, а не уметност. „А, кога ќе ми се даде таква извонредна бина, сакам и тоа да се смета.“ Тие „затоа одлучија дека павилјонот ќе биде отворен само кога ќе бидат ослободени заложниците од страна на Хамас и кога ќе има прекин на огнот“. Тековниот конфликт повеќе не може да се издржи, вели. Таа е дел од голема група во Израел која „повикува на промени“.Со оваа порака уметничката Рут Патир и кураторите објаснуваат зошто е затворен израелскиот павилјонФотографија: Luca Bruno/AP Photo/picture alliance Војната во Газа веројатно ќе биде една од доминантните теми во Венеција оваа година, која во наредните неколку месеци (од 20 април до 24 ноември) повторно ќе стане центар на меѓународниот уметнички свет. Пред две години, повеќе од 800.000 љубители на уметноста отидоа на аџилак во тој лагунски град изграден на потпорници, од кои две третини од странство. Тоа беше нов рекорд. Политичка ориентација на Биеналето Најстарото уметничко Биенале во светот веројатно сега е уште повеќе политички ориентирано, но и сè повеќе меѓународно. За првпат, на пример, павилјони имаат Источен Тимор и Панама. Сè поприсутен е и африканскиот континент. Гана и Мадагаскар првпат учествуваа во 2019 година, а потоа Уганда, Камерун и Намибија во 2022 година. Новодојденците од Африка на овој - заедно со Документа во Касел, Германија - најзначајниот уметнички спектакл во светот, се и Етиопија, Бенин, Танзанија и Сенегал. Под слоганот „Сè што е скапоцено е кревко“, Азу Нвагбогу го претставува придонесот на западноафриканскиот Бенин. Кустосот од Нигерија со силни меѓународни врски ги комбинира делата на уметниците Клои Квенум и Муфула Бело, нивниот колега Ишола Акпо и делото на Ромуалд Хазуме, актуелна ѕвезда на уметничката сцена во Бенин. Нвагбогу е основач и директор на Фото фестивалот Лагос и Фондацијата Африкански уметници, непрофитна организација посветена на промоција на современата африканска уметност и нејзина промоција низ целиот свет.Последните подготовски за БиеналетоФотографија: Gabriel Bouys/AFP Гласовите на Африка на уметничкото Биенале Со успех, како што се испостави: емотивното дело на Хазуме „Сон“ го направи сега 62-годишниот уметник светски познат на Документа 12 во Касел во 2007 година. Хазуме претстави чамец долг неколку метри, направен од пластични канистри, стаклени шишиња, писма и фотографии, кои ги стави пред платното за фотографија. Бегство, протерување, губење на домот - овие асоцијации не настанале случајно. Кустосот Нвагбогу, исто така, сака да го искористи националниот придонес на Бенин, како што им рече на новинарите, за да ја промовира „реституцијата на знаењето“ и, со помош на „библиотеката на отпорот“, да им даде глас особено на жените - на теми како што се африканскиот идентитет, екологијата и науката. Дали африканските гласови веќе се доволно присутни во Венеција? „Би сакал да видам многу повеќе“, вели Нвагбогу во интервју за Дојче веле, „пред сè, би сакал да видам да се изгради посеопфатна културна инфраструктура на континентот и поголема поддршка за импресивните настани кои веќе ги имаме низ Африка“. Мотото на Биеналето се врти околу „странско“ Оваа година за главната изложба на уметничкото Биенале е одговорен Бразилецот Адријано Педроса, првиот Латиноамериканец кој некогаш ја имал оваа престижна позиција. „Stranieri Ovunque“ (Странци насекаде), како што ја крсти својата претстава, се простира низ градини како паркови, историските сали на бродоградилиштето наречено „Арсенале“ и други уметнички локации во градот на лагуната. Фокусот на Педросин, како што најави, е „на уметници кои и самите се странци, имигранти, емигранти, дијаспора, емигранти, прогонети или бегалци“. Кругот е огромен. Беа поканети вкупно 330 уметници, 88 земји имаат павилјони, а низ градот се распоредени 34 придружни настани. Идејата на главниот кустос: Тој сака да прикаже уметност од помалку привилегираните и помалку индустријализираните региони на глобалниот југ. Самиот слоган потекнува од парискиот уметнички колектив Клер Фонтен, кој го произведе како неонски знак на 53 различни јазици. Сега свети во „Арсенал“.„Странци насекаде“ - мотото на овогодинешното БиеналеФотографија: Robert Messer/dpa/picture alliance Рускиот павилјон повторно останува празен Малку е веројатно дека воените ривали Украина и Русија ќе се судрат во Венеција: рускиот павилјон повторно ќе остане празен. Украина, пак, учествува со групната изложба „Изградба на гнездо“. По нападот на соседната земја во февруари 2022 година, уметниците и кураторите избрани за рускиот павилјон отстапија од функцијата. Но, немаше официјално исклучување Русија. Годинава на Биеналето учествуваат вкупно 88 земји. Повеќето од нив изложуваат во историските хали на бродоградилиштето, без сопствена изложбена сала. И за крај, да напоменеме дека Ватикан го има еден од најспектакуларните настани оваа година: својот павилјон го поставува во женскиот затвор во градот во лагуната. Затвореничките ги придружуваат посетителите по уметничка патека низ затворот. Павилјонот сака да го посети и папата Франциско. Тој би бил првиот папа кој некогаш го посетил Биеналето. КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоСоединети Американски ДржавиПочина човекот којшто се самозапали пред судот во Њујорк ЕМФ / ртр20.04.202420 април 2024Почина човекот којшто вчера (19.04) се самозапали пред њујоршката судница каде што се одржуваше судењето на Доналд Трамп.https://p.dw.com/p/4f0BTПрипадници на полицијата и на спасувачките служби на местото каде што се самозапали 30-годишниот маж во ЊујоркФотографија: Brendan McDermid/REUTERSРекламаСпоред официјални информации, Доналд Трамп не му бил мета на човекот којшто гореше неколку минути пред телевизиските камери поставени пред зградата на судот во Њујорк. Ен-Би-Си Њус и други американски медиуми денеска (20.04) рано изутрина информираа дека мажот починал. Ен-Би-Си Њус ја цитира њујоршката полиција, од каде се вели дека болницата во која бил однесен мажот го прогласила за мртов. Официјални лица претходно изјавија дека мажот, кој имал 30-ти години, е во критична состојба. Според изјави на сведоци, мажот извадил памфлети од ранец и ги фрлил во воздух пред да се полие со течност и да се запали. Во еден од тие памфлети има референци за „злобни милијардери“, но деловите во кои има увид агенцијата Ројтерс не го спомнуваат Трамп. Полициската управа на Њујорк соопшти дека човекот, кого го идентификува како Макс Азарело од Сент Августин, Флорида, не изгледа дека го имал за цел Трамп или други вклучени во судењето. „Во моментов го етикетираме како еден вид теоретичар на заговор и поаѓаме оттаму“, рече на прес-конференција Тарик Шепард, заменик комесар во њујоршката полиција. Во онлајн манифест, човек кој го користи тоа име вели дека се самозапалил и им се извинува на пријателите, сведоците и првите лица кои реагираа. Објавата предупредува на „апокалиптичен фашистички удар“ и ги критикува криптовалутите и американските политичари, но не го издвојува особено Трамп. Шокантното самозапалување се случи по завршувањето на изборот на поротата за судењето на Трамп во процесот за наводна исплата на 130.000 долари на порно ѕвездата Сторми Даниелс во замена за нејзиниот молк пред претседателските избори во 2016 година. Сторми Даниелс тврдела дека имала секс со Доналд Трамп. Поранешниот американски претседател негира дека имал афера со порно ѕвездата, но не и дека биле исплатени пари. Договори за молк помеѓу две страни во основа не се нелегални, но Трамп е обвинет дека исплатата ја завел спротивно на законот, односно се обидел да ја камуфлира на нелегален начин, со што направил повеќе прекршоци. КоментарВаш коментарРеклама...

ЗдравјеСеверна МакедонијаЗвучна терапија за да се чуеме себесиTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoЗдравјеСеверна МакедонијаАна Арсеновска-Зафирова20.04.202420 април 2024Како да го ослободите телото од стрес? Меѓу другото, со звучна терапија. Со моќта на звуците од инструментите се стигнува до медитација. Звучниот терапевт Ива Зафировска објаснува како. https://p.dw.com/p/4eyaVРеклама Ива Зафировска, која во Ковид-пандемијата се обучи за звучен терапевт, го изведува звучното патување со сет на необични инструменти: „Звукотерапијата се изведува со повеќе инструменти како кристални садови, кристални ѕвончиња, океански тапан, дождовниот стап, кристалната вилушка и гонг. Исто така може да има и други инструменти како флејта и џариду“, набројува таа. Со моќта на звуците од инструментите се стигнува до медитација. Во таа трета состојба на свест, меѓу сон и јаве, телото се ослободува од секојдневниот стрес: „Помага за опуштање на мускулите, за несоница, ја засилува интуицијата и исто така ни помага да се наполниме со нашата енергија и да се сакаме повеќе.“ Како да го слушнеме внатрешниот звук? Погледнете во видеото!...

ПолитикаСоединети Американски ДржавиАмериканскиот Конгрес треба да гласа за помошта за Украина ЕМФ | АРД20.04.202420 април 2024Украина со месеци чека воена помош од САД. Денеска претседателот на Претставничкиот дом сака да го стави пакетот помош на гласање. Тврдокорните десничари веќе најавија отпор.https://p.dw.com/p/4f09XФотографија: imago/Mario AurichРекламаМајк Џонсон - спикерот на Претставничкиот дом на САД - е под огромен притисок. Ултрадесничарските републиканци од неговата партија уште пред неколку недели се заканија дека ќе го сменат, доколку во Конгресот го стави на дневен ред гласањето за помош за Украина. Џонсон сега го прави тоа и убеден е дека денеска (20.04) ќе го добие потребното мнозинство гласови. Мајк Џонсон за Си-Ен-Ен пред неколку дена изјави дека ќе си ја работи работата, исто како и колегите, и верува дека и покрај целата драма на крајот тоа ќе биде завршено. Отстапки за тврдокорните Вчера, републиканците и демократите се изјаснија за продолжување на постапката на гласање за пакетот помош од 95 милијарди долари. Планот е да се гласа поединечно за помош за Украина, Израел и Индо-Пацификот. Како отстапка за скептичните републиканци, дел од пакетот помош од 61 милијарда долари за Украина треба да биде доделен како заем. Се очекува да се гласа и за предлог-закон со построги мерки за обезбедување на границата на САД. Мајк Џонсон за Си-Ен-Ен изјави дека е време Конгресот да дејствува: „Ние ќе застанеме покрај Израел, нашиот близок сојузник. Ќе се залагаме за слобода и ќе се погрижиме Путин да не маршира низ Европа. Силна Америка е добра за целиот свет.“Мајк Џонсон, спикер на Претставничкиот дом на САД, е под огромен притисокФотографија: ALEX WONG/Getty Images/AFP Политичките набљудувачи се релативно уверени дека пакетите помош ќе поминат во Конгресот. Некои републиканци, како Џаред Московиц, јавно се залагаа за помош за Украина. САД испраќаат порака до своите сојузници ширум светот дека можат да се потпрат на Америка и дека Русија и Кина нема да добијат уште поголема моќ, изјави конгресменот. Ако овој закон не успее, тогаш Русија и Кина ќе бидат победници. Пратеници од десницата повторно се закануваат со револт Сепак, некои тврдокорни десничари во Републиканската партија силно се противат на поддршката за Киев и најавија дека поради тоа сакаат да го сменат спикерот Мајк Џонсон. Минатата година неговиот претходник Кевин Мекарти беше соборен во слична ситуација. Еден од тврдокорните е Томас Мејси од Кентаки. Тој рече дека е загрижен што спикерот Мајк Џонсон склучил договор со Демократите за финансирање на странски војни наместо да се обезбедува сопствената граница. Дали бунтот на тврдокорните ќе биде успешен зависи од тоа дали Демократите, ако дојде до гласање, ќе гласаат против соборувањето на поддржувачот на Трамп, Мајк Џонсон. Во секој случај, ако Конгресот денеска ги одобри пакетите за помош, тие ќе треба да поминат и низ Сенатот и да бидат потпишани од претседателот Бајден. Сето ова треба да се случи брзо за Украинците да ги добијат итно потребните средства. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСрбија„САД и Берлин да создадат коалиција меѓу Загреб и Сараево“20.04.202420 април 2024Западот треба да „повлече граница“ кон Вучиќ и Додик. „Вашингтон и Берлин би требало, како пред 30 години, да создадат коалиција меѓу Загреб и Сараево, со вклучување на Приштина“, пишува Александер Ротерт за „Велт“.https://p.dw.com/p/4ez9vМилорад Додик и Александар Вучиќ Фотографија: Darko Vojinovic/AP Photo/picture allianceРеклама„Србија располага со повеќе модерни воени системи од сите други земји од Западен Балкан заедно, без да постои препознатлива закана за оваа најголема земја на Западен Балкан“, пишува Александар Ротерт во гостинскиот коментар за „Велт“. Тој ги критикува западните политичари, кои и покрај деструктивната улога на Белград во Косово и Босна и Херцеговина, се обидуваат да ја претстават Србија како „бастион на стабилноста“. Во тој контекст ја споменува и посетата на баварскиот премиер Маркус Зедер на Белград. Зедер, како што се наведува, се обидел да го оживее она што Вашингтон не успеа да го направи пред половина година: да го привлече Белград на страната на Западот. Се потсетува и на предупредувањето на Вучиќ до Западот, упатено само неколку дена пред посетата на Зедер, во кое тој побара од Западот да одлучи меѓу Косово и Србија. Ако изборот би бил Косово, Србија би сочекала поволен момент и ќе ја „искористеше шансата“. Посета на баварскиот премиер Маркус Зедер на Белград - средба со претседателот ВучиќФотографија: Michael Donhauser/dpa/picture alliance Идеологија на крв и територија Во врска со ова, Александар Ротерт потсетува дека постоела евидентна „заборавност“ на западните политичари во однос на блиското минато и војните од 90-тите години. Се посочуваат заканите на денешниот претседател на Србија, Вучиќ, за време на седницата на Државното собрание на 20 јули 1995 година, „за време на српскиот геноцид во Сребреница врз повеќе од 8.300 Бошњаци, во кој учествуваа ‘Скорпионите' - специјална единица на српското Министерство за внатрешни работи од Белград, кога рече дека за секој убиен Србин од НАТО, ќе бидат убиени 100 муслимани.“ Тоа, потсетува авторот, е квотата која ја одредија нацистите во текот на германската окупација на Југославија во Втората светска војна, односно да се убијат 100 југословенски цивили за секој убиен војник на Вермахтот. Вучиќ и неговите следбеници се придржуваат до планот „Српски свет“, адаптирано издание на Голема Србија на Милошевиќ, односно припојување кон Србија на области од поранешна Југославија каде што претежно живеат Срби. Ова особено се однесува на половина од Босна и Херцеговина и северот на Косово. Оваа идеологија на крв и територија се совпаѓа со „рускиот свет“, се додава во коментарот. Создавање нова коалиција меѓу Загреб и Сараево? Авторот на коментарот потсетува и на ситуацијата пред 30 години, за време на војната во Босна и Херцеговина, кога постоеја српско-хрватски планови за поделба на таа земја. Тој нагласува дека овие планови денеска повторно ги поддржуваат некои политичари, особено Милорад Додик. „Тогаш се вмешаа САД и го принудија Загреб да ја прекине војната против Сараево. Во март 1994 година во Вашингтон беше потпишан истоимениот договор меѓу Хрватска и Босна, што беше пресвртница во војната. Хрватските и босанските воени сили, кои оттогаш дејствуваа заедно, постепено ги потиснаа агресорите. Кога хрватската армија, со поддршка на САД, ја ослободи територијата што ја држеа Србите во август 1995 година, а НАТО ги бомбардираше српските позиции, рамнотежата на силите фундаментално се промени. Српската страна беше подготвена да преговара за мир, бидејќи воспоставениот однос на силите беше предуслов за мир на Балканот“, пишува Ротерт и заклучува: „Денес таа рамнотежа повеќе не постои“.Бомбардирање на НАТО на Србија, 18 април 1999 година Фотографија: picture-alliance/ dpa Затоа, додава тој, „Вашингтон и Берлин, исто како и пред 30 години, треба да создадат коалиција меѓу Загреб и Сараево, со вклучување на Приштина, бидејќи мнозинството од населението во Хрватска, Босна и Косово е проевропско. За жал, тоа не е случај со Србите, бидејќи многу од нив ја претпочитаат Русија пред Западот“, смета Александар Ротерт. Западот треба да повлече линија „Западот треба да повлече линија, бидејќи сè друго се покажа како квадратура на кругот, а српските политичари тоа го толкуваат како политика на смирување и како слабост на Западот“, се наведува во коментарот. „Ако Белград навистина го промени својот политички курс за 180 степени, Западот треба да го поздрави тоа, во манирот на Зедер. ЕУ пак треба да се прости од илузиите:националистичките автократи како Вучиќ и Додик не се поткупливи и остануваат верни на своите принципи. Иако земаат пари од Брисел, сепак ги отфрлаат нашите западни вредности, како што тоа секојдневно го прави српската пропагандна машинерија во медиумите. Вучиќ и Додик во последните години, особено по вториот руски напад врз Украина, јасно ставија до знаење дека се на страната на Москва. Треба да ги држиме за збор и да не се препуштаме на нереални желби“, заклучува Александар Ротерт во гостинскиот коментар за „Велт". Александар Ротерт е дипломиран политиколог. Од 1996 до 2016 година работел за ОН, НАТО, ОБСЕ, ЕУ и Канцеларијата на високиот претставник на меѓународната заедница во Босна и Херцеговина. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаИранБез шамија покрај плакат со ирански ракети20.04.202420 април 2024Млади Иранки без задолжителните шамии минуваат покрај плакат кој прикажува лансирање ракети на карта од Иран. https://p.dw.com/p/4f05DФотографија: Vahid Salemi/AP Photo/picture alliance/dpaРекламаФотографијата е направена во Техеран, на денот на нападот врз Иран, кој, според американски медиумски извештаи, го извршил Израел. По него следуваше блага реакција од страна на Техеран. Со тоа можеби е запрена спиралата на насилство меѓу Израел и Иран, барем засега. Претходно, со оглед на опасноста од пожар во целиот регион, на деескалација повикаа не само западните партнери на Израел, како САД, Германија и ЕУ, туку и Русија и Кина. КоментарВаш коментар...

ПолитикаСеверна МакедонијаКаде е вистинската кампања?Љупчо ПоповскиКолумна20.04.202420 април 2024Зошто медиумите станаа пренесувачи на она што им го дистрибуираат партиските штабови со текстови и фотографии, а новинарите ги нема речиси на ниеден митинг да известуваат што навистина се случува? Пишува Љупчо Поповскиhttps://p.dw.com/p/4f04gРекламаФотографија: Reuters/O. TeofilovskiПо телевизиските дебати, главно, се зборува дека кампањата за претседателските избори (и за парламентарните, во заднината) била здодевна, дека нема ништо спектакуларно, ниту од идеи, ниту од луѓе, ниту од ораторство. Тоа не е баш точно. Има неколку причини зошто овие тврдења се парцијални, па дури и површни. Најважната од сите е дека јавноста речиси и да не е информирана како, всушност, тече претседателската кампања. Што се случува на митинзите, какво е расположението во градовите и помалите места, што мислат оние што ги слушаат говорите, што мислат оние што само поминуваат покрај насобраните луѓе, какви се целосните пораки на говорниците, што најмногу одѕвонува кај оние што слушаат, колку време се задржува карванот, особено во помалите места? За жал, за навистина голема жал, ништо од тоа нема да најдете во медиумите. Освен можеби во неколку исклучоци. Тоа го нема ниту на главните телевизиски станици, го нема во неколкуте весници што останаа, го нема ни во интернет порталите, кои продуцираат најмногу вести за кампањата. А потоа дел од тие информации се појавуваат на агрегаторите за вести. Причината е многу едноставна – новинарските редакции (каде и да се) се страшно осиромашени со новинарски кадар, а издавачите некако успеваат да го закрпат основното работење на медиумите. А единствената идеја во телевизиите е да организираат дебати, дебати и само дебати. Јавноста треба да знае. Речиси сето она што се појавува по медиумите (електронски и други) е напишано, снимено, селектирано и доставено од штабовите на претседателските кандидати и од партиите. Малубројните членови на редакциите можат преку стримуваните преноси на митинзите да го слушаат она што го зборуваат говорниците од главниот настан на двете големи партии тој ден. Тоа некои новинари ќе го направат еден ден, два, три – потоа повеќе настани се преклопуваат во исто време.Љупчо ПоповскиФотографија: Petr Stojanovski Брутална слика И резултатот од ова новинарско осиромашување е редакциите на своите електронски адреси да ги чекаат соопштенијата на партиите и штабовите на претседателските кандидати за тоа што рекле на одреден собир или митинг, плус дополнето со фотографии и видео инсерти. Целата новинарска работа ја вршат тимовите на оние коишто учествуваат во кампањата, тие тоа им го дистрибуираат на редакциите, а таму се одбираат повеќе вести (не сите) за настаните од кампањите тој ден. И затоа после многумина ќе се чудат како на агрегаторите за вести се појавуваат редица информации со исти наслови, кои не се продуцирани, на пример, од државната новинска агенција, туку од штабовите во кампањата. Тоа е бруталната слика за тоа како се следи оваа кампања во медиумите. Новинарите треба да си признаат себеси дека, всушност, се неми набљудувачи и преземачи на она што се случува на митинзите. И дека темите што ќе се обработат, како, на пример, за објавата на лидерот на опозицијата за мораториум на нападите кон другите две опозициски партии, се само инцидентни, ретки инцидентни случувања. Затоа, кога се зборува дека во кампањата немало ништо специјално, па била дури и здодевна, тоа се заклучоци кои се базирани, генерално, врз материјалите што ги доставуваат партиите до редакциите, а не врз она што главните претставници на јавноста – новинарите, го слушнале, запишале или виделе на митинзите или во разговорите со луѓето кои се наклонети или не се наклонети да гласаат за оние политичари кои тој ден биле гости во нивните градови. Како и за многу други работи во државата, може да се дојде до погрешни заклучоци врз основа на дистрибуирани материјали, а потоа пренесени во јавноста. Друго тврдење е дека митинзите и средбите со граѓаните биле генерално надмината работа, дека во дигиталното време има други алатки за кампања. Се разбира, таквиот став е легитимен, но дали средбите со граѓаните се навистина надмината работа? Тешко дека ќе е така, многу тешко. Кампањата преку социјалните медиуми може да надополни важен дел од кампањата, но е инсуфициентен кога се во прашање личните контакти. Поранешниот американски претседател Доналд Трамп со својот авион ја крстари Америка оваа година за да се сретне со својата база на верни поддржувачи, кои знаат што ќе каже на митинзите, кои егзалтирано ги слушаат неговите пораки дека ќе ја „направи Америка повторно голема“. На некои од тие митинзи присуствуваат по неколку илјади луѓе, на некои по десетина илјади. На некои доаѓаат луѓе кои се од градови кои се оддалечени и до 300 километри да го слушнат она што сакаат да го слушнат, а потоа пораката да се пренесе кон оние што не биле таму. Има ли магија без контакт? Овие неколку дена се полни со драматика во САД додека се бира поротата за судењето на Трамп во Њујорк, за наводите дека тој фалсификувал деловни досиеја за да прикрие секс скандал за време на неговата кампања во 2016 година. Тоа е политички настан од невиден интензитет, затоа што првпат еден американски претседател е на обвинителна клупа во еден криминален процес. Трамп мора да седи во судницата додека се бираат поротниците кои треба да бидат непристрасни, што е ужасно тешко во длабоката поларизација на американското општество. Потенцијалните поротници се подложени на длабинско испитување и испрашување од обвинителите и адвокатите. Многу од нив беа прогласени за неприкладни и политички можно пристрасни да бидат поротници за процесот од огромно значење за Америка. Трамп вчера пред влегувањето во судот изјави: „Сите се огорчени од тоа. Знаете дека целиот свет ја гледа оваа измама во Њујорк“. Тоа беше една од пораките, но главната негова порака беше дека за тие четири дена додека по цел ден мора да седи во судницата требаше да биде во кампања во пет американски држави. Тие средби со неговите поддржувачи не можат со ништо да се заменат. И дека за неговата кампања за претседател тоа се тешко надоместливи денови. Десетици илјади луѓе од неговата кампања работат како кртици тропајќи на вратите на милиони домови за да ја претстават агендата на Трамп, тимовите задолжени за работа на социјалните мрежи работат непрекинато ден и ноќ. Но, ако Доналд Трамп не се појавува многу често пред неговите поддржувачи, магијата може да исчезне. Сето да остане само како дигитален сон.Доналд Трамп со својот авион ја крстари Америка за да се сретне со својата база на верни поддржувачи Фотографија: Charlie Neibergall/AP Photo/picture alliance Во Британија лани конзервативците се жалеа дека доживеаја голем пораз на локалните избори затоа што не го практикувале доволно она што тие го нарекуваат doorstep, или одење од врата до врата, бидејќи граѓаните почнале да ги чувствуваат како отуѓени нивните претставници. Па, дојде и казната. Македонските политички средби со граѓани можеби ја немаат таа длабочина на истражување и пристап со потенцијалните гласачи. Но оние што учествувале во кампањи знаат колку е важно да се зборува со граѓаните, а не да се слушаат препораките од телевизиските студија. Можеби штабовите треба да сменат нешто во пристапот, можеби треба пораките да им бидат поедноставни, но поумни, можеби треба да ги таргетираат повеќе оние што се неодлучни. Но демократијата не може да биде само дигитална кога треба некого да убедиш да ти го даде својот глас. Па макар бил и еден. Мораториумот се гледаше и порано Во кампањата на претседателските кандидати имаше прилично интересни моменти. ДУИ е многу вешта да наметне политички наратив околу кој ќе се води дебата недела-две. Додека не исфрли нов. Прво тоа беше планот и условот претседателот на државата да се избира во парламентот, а не од граѓаните на непосредни избори, затоа што ние сме „парламентарна демократија“. Само во осум паралментарни демократии во Европа претседателот се избира во парламентот, а дури во 22 на непосредни избори. Оние што се против таа идеја (сите во македонскиот политички блок) ги презентираа своите контрааргументи, но тие освен резолутноста немаа некое подлабоко толкување зошто на граѓаните треба да им се остави да одлучуваат за шефот на државата. Можеби имајќи на ум дека во некоја претпоставена ситуација, повторно ќе треба да преговараат со ДУИ за идната влада, па подобро е тоа да се отфрли, но да не се зборува премногу. Потоа дојде другата идеја на Бујар Османи – дека тој ќе предложи Македонија да излезе од Отворен Балкан, затоа што во него не се сите шест земји од регионот кои аспирираат за ЕУ. Јасно е како ден дека тоа е дел од кампањата на Османи за да привлече дел од поддржувачите на Арбен Таравари, кој цврсто се залага за таа идеја. И јасно е дека таа платформа на косовскиот премиер Албин Курти наидува на плодно тло меѓу македонските Албанци, чии два политички блока водат тешка рововска битка. Османи го поврзува тој предлог со наводните сознанија што тој ги имал околу инцидентот во Бањска на северот од Косово лани во септември. И тоа е дел од тој политички сентимент што треба да му донесе повеќе гласови. Во кампањата многу работи што изгледаат нелогично се појавуваат како дозволени – на пример, една техничка влада, задолжена за спроведување на изборите, да одлучува за стратешките правци на државата. Па, тука беше и и онаа фантомска симулирана седница на новото Собрание, каде сите функции ги добија кандидатите на „Европскиот фронт“ предводен од ДУИ, а на кое Бујар Османи се обраќаше како избран претседател на Македонија. Се нижат идеи од ДУИ, но колку и да изгледаат „спектакуларни“ ним им недостасува погонска сила за поголемо движење. Како да дошол период на политичка инсуфициенција кај интегративците, па секоја нова идеја носи осиромашување на политичката супстанција на ДУИ. Со тоа осиромашување, засега, главно се бори Бујар Османи. Кампањата за парламентарните избори драматично ја отвори Христијан Мицкоски од Охрид со објавата дека ВМРО-ДПМНЕ објавува мораториум за нападите кон Левица и ЗНАМ за да се постигнело македонско национално единство. Иако изгледаше како крешчендо во најава, оваа објава само го потврди она што се гледа подолго време. ВМРО-ДПМНЕ и самиот Мицкоски одамна не ги споменуваат ниту Левица, ниту ЗНАМ во своите обраќања – главна цел е само ДУИ и „некои измеќари“ од СДСМ. Вратата на ВМРО-ДПМНЕ е одамна отворена за Левица и ЗНАМ за формирање на идната влада, само требаше тоа и да се официјализира. Некои тоа го толкуваат како знак на слабост на Мицкоски поради наводните полоши бројки во анкетите кои не се објавуваат. Може да е тоа. Но уште повеќе обид на Мицкоски, откако ги прибра во коалицијата оние кои со години него жестоко го критикуваа од идеолошката десница и подалеку од неа, да се обиде да го остави СДСМ и неговите партнери осамени во македонскиот блок. Таа стратегија не е без веродостојни премиси. Но има еден проблем во неа – дали предвременото раширување на вмровската прегратка може да оддалечи некои од гласачите на овие две партии, особено на ЗНАМ, каде во голем број има разочарани сдсмовци. Дали тие уште сега прифаќаат да бидат дел од вмровското јато, против кое се бореа со години? Тоа го става во непријатна позиција Максим Димитриевски да најде вистинско објаснување за тоа какви би биле неговите идни намери. За него постои опасност едно значајно конто од претпоставените гласови да почне да се осипува до 8 мај. Каде би отишле тие, никој со сигурност не би можел да каже. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Љупчо Поповски Уредник, новинар и политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиБлиски ИстокКонфликт Иран-Израел: Кој има влијание врз Техеран?Шабнам фон Хајн | Катрин Шаер | Олга Тикомирова | Чанг Јун-Чин | Ѓулсен Солакер20.04.202420 април 2024Со оглед на опасноста од војна, има голема раздвиженост во дипломатските активности околу Иран. Но, кој реално има влијание?https://p.dw.com/p/4evekИрански балистички ракети пресретнати од Израел во воената база Јулис во Израел Фотографија: Tsafrir Abayov/AP/picture allianceРекламаПо големиот напад со дронови од страна на Иран, Израел сака одмазда. „Мора да бидат исто толку нервозни, колку што нѐ направија и нас", рече премиерот Нетанјаху во вторникот (16.04.24). Нападот ќе биде обмислен, додаде тој. Иран во ноќта кон неделата (14.04.24) за првпат го нападна Израел од сопствена територија, како одмазда за ракетен напад врз иранскиот конзулат во сирискиот град Дамаск, во кој загинаа седум членови на Иранската револуционерна гарда. Иран и неговите сојузници го обвинуваат Израел за нападот. Израел не се изјасни за обвинувањата. Според податоци на израелските власти, биле пресретнати речиси сите од Иран лансирани дронови, ракети и крстосувачки ракети. Сега Иран предупредува дека „и најмала акција“ на Израел против „интересите на Иран" ќе има како последица „тешка, сеопфатна и болна реакција" од нивна страна. САД и ЕУ се обидуваат да влијаат врз Израел за умереност. Но, кој има влијание врз Иран и би можел да спречи ескалација по можен одмазднички напад од Израел? Катар Според информации од Кабинетот на иранскиот претседател Ебрахим Раизи, тој во вторникот (16.04.24) разговарал телефонски со катарскиот емир Тамим бин Хамад ал-Тани. Иран и Катар имаат блиски дипломатски релации, особено по кризата во Катар, кога од 2017 до 2021 година емиратот беше изолиран во арапскиот свет под влијание на Саудиска Арабија. Ријад на Катар му префрлаше, меѓу другото, дека поддржува терористички групи во регионот. Иран и Катар важат за поддржувачи на терористичката организација Хамас. Со одобрение на израелската влада, Катар е меѓу најважните финансиери на хуманитарната помош за Појасот Газа и важи за најважен посредник меѓу Израел и милитантниот Хамас. Со посредништво на Катар беше договорен и краткиот прекин на огнот во ноември 2023 година и размената на заробеници меѓу Израел и Хамас. Оман Оман дејствува под радарот на јавноста и одамна игра клучна улога како посредник меѓу Иран и САД. Без Оман не би биле можни договори во преговорите за иранската атомска програма во изминатите две децении. Оман на арапскиот полуостров освен тоа се залага и за ослободување на американски и европски затвореници во Иран. Весникот „Њујорк тајмс“ јавува дека американската влада од минатата недела преку Оман и Швајцарија се обидува да воспостави дијалог со иранските власти. САД и Иран немаат дипломатски релации. Контактот мора да оди преку трети држави.Средба во Рехеран на иранскиот верски водач Али Хамнеи (д.) и султанот на Оман, Хаитам бин Тарик Ал Саид (29.05.2023)Фотографија: Isna Саудиска Арабија Саудиска Арабија, историски погледнато контра-играч на Иран во регионот и близок сојузник на САД, исто така има интерес ситуацијата да не ескалира понатаму, затоа што земјата живее од извозот на нафта, кој би бил загрозен ако војната се прошири. Дури во 2023 година дојде до нормализација на односите меѓу Саудиска Арабија и Иран со посредништво на Кина. Двете земји повторно испратија амбасадори, ја засилија меѓусебната трговија, па дури и разговараа за соработка во одбраната. Но, Саудиска Арабија и историски погледнато не може да има директно влијание врз Иран, и наместо тоа следи индиректна стратегија. Министерот за надворешни работи на Саудиска Арабија, Фајсал бин Фархан бин Абдула ја предлага Кина за посредник. Неговата земја има големи очекувања и надежи дека Кина ќе игра активна и важна улога во тоа загрозувачката состојба на Блискиот Исток да се врати во нормала, рекол министерот во разговор со неговиот кинески колега. Кина Пекинг, според сопствени наводи, сака да спречи натамошна ескалација на Блискиот Исток, пренесува државната новинска агенција Ксинхуа. Кина е најважниот трговски партнер на Иран. Двете земји имаат и соработка на воен план. Во телефонскиот разговор со иранскиот колега, првиот човек на кинеската дипломатија Ванг Ји побарал воздржаност од Иран. Кина како земја со право на вето во Советот за безбедност на ОН го осудила ракетниот напад врз дипломатското претставништво на Иран во Дамаск. Во самиот Совет за безбедност сепак не можеше да биде постигнато единство околу осуда на инцидентот.Кинескиот министер за надворешни работи Ванг Ји со неговиот колега Фајсал бин Фархан ал Сауд од Саудиска Арабија (архивска фотографија)Фотографија: Andy Wong/AP/picture alliance „Кина не сака ситуацијата на Блискиот Исток да излезе од контрола. Земјата веќе е конфронтирана со растечки трошоци за транспорт и драстичен пораст на ризиците за снабдување со енергенси“, вели Џејмс Дорси, политиколог на Техничкиот универзитет Нанјанг во Сингапур, за сингапурскиот весник „Заобао“. Но, Кина нема канали за комуникација со Тел Авив, смета Дорси и додава дека „единственото што Кина може да го стори е заеднички апел со меѓународната заедница до Израел, да се избегне ескалација и да се реагира воздржано.“ Русија Русија традицонално има добри политички релации со сите вклучени страни – Израел, палестинските групи, Саудиска Арабија и Иран. Во Иран, Русија важи за близок сојузник. За време на американските санкции, Москва и Техеран ја продлабочија меѓусебната соработка. Иран испорачува дронови за руската армија, кои се користат против Украина. Растечките тензии меѓу Иран и Израел го одвлекуваат вниманието од војната во Украина, па оттаму се поставува прашањето - дали Русија навистина е заинтересирана на деескалација на Блискиот Исток? „Сѐ што доведува до пораст на цената на енергенсите, особено на нафтата, краткорочно, па дури и среднорочно, е предност за Русија“, вели израелскиот воен експерт Дејвид Шарп, во интервју за ДВ. „Но, ако Иран биде вовлечен во голема војна и се води војна против него, теоретски е можно ограничување на иранската испорака на оружје за Русија", посочува експертот. Москва побара воздржаност, како од Израел, така и од Иран. Секретарот на Рускиот совет за безбедност, Николај Патрушев, во понеделникот (15.04.), во разговор со шефот на израелскиот Национален совет за безбедност, Захи Ха-Негби, ја нагласи потребата од „воздржаност на сите страни вклучени во конфликтот на Блискиот Исток, за да се спречи ескалација". Патрушев нагласил дека Русија смета оти разликите во мислењата треба да се решат „исклучиво со политички и дипломатски средства“, пренесуваат руските новински агенции. Турција Турција уште од првите денови на конфликтот на Блискиот Исток ја поддржува позицијата на Палестинците. Минатата недела Анкара дури најави економски санкции против Израел. И турската влада стравува од натамошни тензии и насилство меѓу Иран и Израел и побара воздржаност од двете страни. „За разлика од другите земји во регионот, како Катар, Оман и Саудиска Арабија, Турција има долга копнена граница со Иран“, вели Гулру Гезер, дипломатка и директорка за надворешна политика на Турската истражувачка фондација за економска политика ТЕПАВ. „Можна дестабилизација во соседната земја би можела да има огромни последици за Турција, особено во поглед на миграција од Иран. Тоа Турција, за жал, веќе еднаш го доживеа со војните во Ирак и Сирија.“ Овој текст првично е објавен на КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаБлиски ИстокГ7: Да се спречи натамошна ескалација на Блискиот Исток ЖА19.04.202419 април 2024Министрите за надворешни работи на Г7 предупредија од проширување на конфликтот на Блискиот Исток, повикувајќи на деескалација. Кон Иран е упатена порака: можни се натамошни санкции.https://p.dw.com/p/4ezRdМинистрите за надворешни работи на Г7 предупредија од проширување на конфликтот на Блискиот ИстокФотографија: Kira Hofmann/IMAGO/photothekРекламаПо ноќешните експлозии во иранскиот регион Исфахан, министрите за надворешни работи на седумте најголеми западни индустриски нации повикаа на избегнување натамошни ескалации на Блискиот Исток. „Во светлина на воздушните напади од 19 април, ги повикуваме сите страни да се заложат за спречување на натамошна ескалација“, се вели во завршната декларација на тридневниот состанок на министрите за надворешни работи од земјите на Г7 одржан во Италија. Шефот на американската дипломатија Ентони Блинкен исто така повика на деескалација. Според германската министерка за надворешни работи Аналена Бербок, сега е „часот за да се направи сѐ можно за избегнување нов степен на ескалација со непредвидливи последици за целиот регион“. Во Г7 спаѓаат САД, Германија, Италија, Франција, Велика Британија, Канада и Јапонија. Министрите го осудуваат нападот врз Израел на викендот. Бербок го обвини Техеран за невидена ескалација на ситуацијата со масивниот напад врз Израел, што не смее да остане без консеквенции. Во завршното соопштение стои дека Г7 се спремни за воведување натамошни санкции и мерки, со барање Иран и неговите сојузници да ги прекинат нивните напади. Во иранската провинција Исфахан ноќеска според иранските медиуми се чуле неколку експлозиии. Американски медиуми, повикувајќи се на извори од владини кругови во Вашингтон, известија дека тоа била одмаздничка акција на Израел за масивниот напад од страна на Иран во минатиот викенд. Американскиот министер за надворешни работи Ентони Блинкен не даде официјална потврда дека бил извршен израелски напад, оградувајќи се од соодветни извештаи и истакна дека САД не биле вклучени во никаква офанзивна операција. Иран пак ги отфрли американските извештаи како погрешни. Министрите за надворешни работи на Г7 освен за конфликтот со Иран разговарале и за војната во Појасот Газа, осудувајќи ги плановите на Израел за офанзива во Рафах и високиот број на жртви. Според Блинкен, Г7 инсистираат на овозможување да се доставуви повеќе хуманитарна помош за луѓето во Појасот Газа, за што во изминатите недели се направени важни чекори. Најавена поголема помош за воздушна одбрана за Украина Во завршната декларација станува збор и за ситуацијата во Украина. Според неа, Г7 сакаат да ги зајакнат „капацитетите за воздушна одбрана на Украина“, но сè уште нема конкретни нови ветувања. Генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг и министерката Баербок се заложија за испраќање на дополнителни системи за воздушна одбрана на Украина. Апелите се упатени кон САД, но и кон Франција и Италија. Германија во моментов се подготвува да испорача трет систем „Патриот“. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаМицкоски повикa на национално единство - Апасиев го одби ДТЗ19.04.202419 април 2024„Не верувај им на дмпнејците, дури и кога ти носат подароци. Термометарот на жестокоста во критиката не смее да се спушти ниту за степен“, порача лидерот на Левица, Димитар Апасиевhttps://p.dw.com/p/4ez6hМицкоски повикa на национално единство - Апасиев го одбиФотографија: Boris Georgievski/DWРекламаПовикот на лидерот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски за национално единство и мораториум на нападите кон дел од партиите, наиде на поддршка кај претседателскиот кандидат и лидер на ЗНАМ, Максим Димитриевски, но не и кај лидерот на Левица, Димитар Апасиев. Дали е можно национално единство? „Можно е национално единство“, вели претседателскиот кандидат на ЗНАМ и градоначалник на Куманово, Максим Димитриевски, за кој е прифатлива идејата на лидерот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, кој во четвртокот (18.04) на митингот во Охрид објави мораториум на нападите врз Левица и ЗНАМ и повика на обединување. Димитриевски веќе децидно изјави дека постизборно исклучува каква било соработка со актуелното раководство на СДСМ. „Мене искрено ме импонира што не само во овој случај, туку во голем број случаи лидерот на ВМРО-ДПМНЕ нè копира во некои постапки. Излеговме како партија и рековме дека нема да преговараме со никој додека не се понуди една национална платформа. Не можете да постигнете поголем ефект во имплементација на мултиетничко движење ако немате национално единство. Тоа може да се стори. Без ЗНАМ нема идна влада. Ние не напаѓаме, ние само конструктивно дискутираме“, изјави Димитриевски во гостување на радио Лидер. „Можно е национално единство“, вели претседателскиот кандидат на ЗНАМ и градоначалник на Куманово, Максим ДимитриевскиФотографија: Petr Stojanovski/DW Тој рече дека ЗНАМ е нова политичка партија која е конструктивна опозиција во однос на централната власт. „На локално ниво имплементираме власт, таму немаме официјално потпишано коалиција со ВМРО-ДПМНЕ, но дефинитивно има соработка. Имаме соработка со ВМРО-ДПМНЕ и со албанската опозиција“, рече Димитриевски. „Не им верувајте на дмпнејците“ Лидерот на Левица, пак, Димитар Апасиев, по повикот на Мицкоски за единство, на Фејсбук испрати порака: „Не верувај им на дмпнејците, дури и кога ти носат подароци. Термометарот на жестокоста во критиката не смее да се спушти ниту за степен!“. Реакцијата следи откако Мицкоски во Охрид рече дека чувствувал оти македонскиот народ има потреба за национално единство и дека оваа негова идеја ќе се обиде да ја реализира. „Мојата прва иницијатива за обезбедување на македонско национално единство ќе ја започнам со тоа што сакам да обзнанам мораториум во нападите кон партиите Левица и ЗНАМ. Ова го чувствувам како потреба на македонскиот народ, но и како моја обврска да се обидам да ја реализирам идејата за национално единство во моменти кога таа ѝ е најпотребна на Македонија“, рече Мицкоски. „Не верувај им на дмпнејците, дури и кога ти носат подароци“, .порача лидерот на Левица, Димитар АпасиевФотографија: Petr Stojanovski Иако ВМРО-ДПМНЕ имала разлики со Левица и ЗНАМ по повеќе прашања, и од идеолошка, и од принципиелна природа, сепак, Мицкоски смета дека во моментов нешто друго е поважно. „Ценам дека во моментов најклучно за иднината на земјата е да се фокусираме на оние кои ја киднапираа Македонија од рацете на граѓаните. Разидувањата сигурно ќе продолжат, но мора да наоѓаме заеднички јазик без разлика на лични и партиски суети и интереси. Од нив не очекувам да го направат истото. Дури можеби и ќе ме нападнат за овој гест, можеби некои оправдано ќе кажат дека е задоцнет, но и покрај тоа, како и да се однесуваат споменатите партии, ние како партија ќе опстоиме на нашиот збор“, порача Мицкоски. КоментарВаш коментарРеклама...

ЗдравјеСеверна МакедонијаГолемата кашлица не стивнува - за една недела 46 нови случаи ДТЗ19.04.202419 април 2024Во Северна Македонија досега се регистрирани 489 случаи на голема кашлица, што е неколкупати повеќе во споредба со податоците од минатите пет годиниhttps://p.dw.com/p/4ez6jГолемата кашлица не стивнува - за една недела 46 нови случаиФотографија: Matej Kastelic/Zoonar/picture allianceРекламаЗа една недела има 46 нови случаи на голема кашлица, од кои деветмина се хоспитализирани. Ова го покажуваат најновите податоци на Институтот за јавно здравје. Според нив, во периодот од 12 до 18 април пријавени се 46 нови случаи на голема кашлица, со зголемување од 4,5% споредено со претходниот седмодневен период. Во однос на географската дистрибуција, најголем дел од случаите се пријавени во рамките на епидемијата во Скопје, а пријавени се случаи и во Битола, Куманово и по еден случај во Тетово, Крива Паланка, Прилеп и Струмица. Возраста на заболените се движи од 1 месец до 73 години, а најголем број на случаи се од возрасната група 10-14 години. Повеќето од заболените не се вакцинирани Од вкупниот број на регистрирани случаи (489), 294 случаи (односно 60,1%) не биле вакцинирани, не се комплетно вакцинирани согласно возраста или нема доказ за вакцинација. Од случаите кои се комплетно вакцинирани, просек на поминато време од последната доза на вакцина до заболување изнесува 12,8 години. Во Северна Македонија досега се регистрирани вкупно 489 случаи на голема кашлица, со инциденца од 26,6/100 000 жители. Тоа претставува неколкукратно зголемување на бројот на заболени во однос на изминатиот петгодишен период (2019-2023 година), кога се регистрирани вкупно 10 случаи. Најголем број од заболените живеат во Скопје - 392 (80,2%). Во рамките на епидемијата во Куманово се пријавени 27 заболени лица (5,5%), а случаи се пријавени и во други 15 градови низ државата. Согласно препораките од Комисијата за заразни болести и Институтот за јавно здравје, во периодот од 18.01.2024 досега, сите вакцинални пунктови во земјата, во соработка со епидемиолошките служби од ЦЈЗ, вршат интензивно избарување на неевидентирани, невакцинирани и некомплетно вакцинирани лица, како и на лицата кои подлежат на редовна вакцинација, со цел нивно повикување и вакцинирање согласно националниот Календар за имунизација. Од 18 јануари до 18 април дадени се вкупно 41.044 дози на вакцина која содржи компонента против голема кашлица. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаКој се плаши од ветинг? ДТЗ19.04.202419 април 2024Идејата за ветинг не е нова, но сега е созреано времето да се реализира. Без прочистување на судството, земјата не може да се справи со корупција и криминал, вели аналитичарот Сефер Селимиhttps://p.dw.com/p/4exe3Празни ветувања за ветинг или идеја зрела за реализација?Фотографија: ColourboxРекламаВетингот на судството и прочистувањето на политиката од корумпирани функционери е една од главните теми коишто ја одбележаа кампањата за претседателските избори, која што се приближува кон својот финиш. Темата, која што се провлекува од 2016 година, претседателот Стево Пендаровски, смета дека уште не е доцна за да се спроведе. Неговиот противкандидат, Бујар Османи, пак, ја наметнува како еден од условите за формирање на влада. Зошто не е доцна за ветинг? Претседателскиот кандидат Стево Пендаровски смета дека е крајно време да се направи ветинг на сите судии и обвинители како и на сите политичари. Тој на митинзите во Кочани и во Гостивар деновиве образложи зошто не е доцна во државата да се спроведе ветинг. Претседателскиот кандидат Стево Пендаровски смета дека е крајно време да се направи ветинг на сите судии и обвинители како и на сите политичари.Фотографија: Boris Georgievski/DW „Ветинг на судии и обвинители да, ама овој пат до крај независно што ќе каже Америка или Европа. Мислам дека е крајно време да го направиме тоа, но пред се проверка на имотот на нас политичарите, почнувајќи од мене па надолу, за да видиме дали некој навистина живеел од плата во неговиот мандат од четири или пет години или имал и други приходи, односно дали несразмерно го зголемил својот имот“, порача Пендаровски. Ако несразмерно го зголемил својот имот, ќе треба не само да ги врати тие пари, туку да оди во затвор. Меѓутоа, за да оди во затвор мора да има и домаќини луѓе кои ќе го минат тој ветинг за да можат да бидат обвинители и судии, додаде Пендаровски. Претседателскиот кандидат Бујар Османи отиде чекор понатаму. Порача дека нема да има влада без договор за целосен ветинг на сите носители на јавни функции. „Секој кој сака да стане министер, директор, судија или обвинител, прво ќе треба да добие сертификат што ќе го издадат САД, Европската Унија и НАТО во две насоки. Дали имаат некаква врска со руските интереси и дали се вмешани во корупција…“, рече Бујар Османи, кандидат за претседател на „Европскиот фронт“. На оваа изјава реагираше кандидатот за претседател од редовите на коалицијата „ВРЕДИ“, Арбен Таравари. Според него, ДУИ има формирано шест - седум различни влади, но ветинг никогаш не спровеле. Таравари рече дека лично го поканил Османи и тоа неколку пати да потпишат ветинг за обвинители, судии и политичари. Претседателскиот кандидат Бујар Османи отиде чекор понатаму. Порача дека нема да има влада без договор за целосен ветинг на сите носители на јавни функции.Фотографија: Petr Stojanovski/DW Идеја зрела за реализација Политичкиот аналитичар Сефер Селими за ДВ вели дека темата за ветинг не е нова, и дека и во минатото беше една од главните изборни ветувања и на ДУИ и на СДСМ. „Но, тогаш не наиде на поддршка од меѓународните партнери и поради обемниот процес, но и поради други причини кои секако беа поврзани со очекувањето како тоа би можело да заврши во Албанија, каде што се одвиваше ваков процес. Сега гледаме дека таа реформа и тој ветинг посебно на судиите почнува да дава резултати и мислам дека е созреано времето за да влеземе и ние во таков процес на прочистување на судството од корумпирани и партизирани судии“, вели Селими. Проблемите во правосудството се присутни долги години наназад. Пендаровски смета дека тие не се решаваат со неколку разрешувања или кадровски промени, туку со системски промени. „Една од тие системски промени, е комплетниот ветинг во правосудниот систем и жалам што, слушајќи ги советите на високите европски функционери во 2016 и 2017 година, кога се промени структурата на власта, ние не влеговме во тој процес. Гледајќи ги ефектите од немањето ветинг во Македонија, мислам дека не можеше да биде полошо во таа смисла ако направевме комплетен ветинг“, рече тој изминатите месеци говорејќи за владеењето на правото, во гостување во „Тема на денот“ на телевизија Сител. Ваквите ставови тој ги повтори и за време на кампањата. Вели дека не само оваа политичка структура, туку по изборите сите треба да се заложат да се спроведе ветинг на судиите и на обвинителите, но и на политичарите. „Значи не можеме ние целата вина да ја ставаме на судии и обвинителите, а самите да се амнестираме од тоа. Прво да се тргне од претседателот, од премиерот, од неговите роднини, пријатели, колеги, блиски, подалечни роднини, да не случајно си префрлил имот на друго име, само така ќе знаеме кој е човек со образ, кој суди по Устав и по закон. Сè друго е лажење на народот”, вели Пендаровски. Тој на митингот во Кочани во четвртокот (18.04) рече: „Потребно е да го спроведеме ветингот, за граѓаните да не се сомневаат дали судиите и обвинителите работат согласно со законите или како што ќе им наложи некој друг. Да нема генерална перцепција во народот дека за 10 ќебапчиња или за 50 денари украдени на наплатна рампа одиш во затвор, а за милијарди украдени си живееш лагодно по не знам кој светски даночен рај. За да го избегнеме тоа, јас сум за ветинг или проверка на имотот на секој од нас и не само последните пет години. Ајде да тераме од 1990. Зошто да не? Јас немам од што да се плашам. Меѓутоа, знам некои од другата страна што имаат многу причини за страв”, заклучи Пендаровски. Спроведување на ветингот најавуваше и лидерот на СДСМ, Димитар Ковачевски. Тој пред неколку месеци рече дека процесот на ветинг на именувани и избрани функционери, можеби треба да се прошири на физички и правни лица. Според аналитичарот Сефер Селими, ветувањата за проширување на ветингот и во политиката, повеќе е во функција на предизборната кампања и е обид за оддалечување од одговорностаФотографија: picture alliance/Bildagentur-online/Begsteiger „Тој процес Албанија го спроведе. Во нашата држава Владата сакаше да го спроведе, но беше спречена од ЕУ, не знам од кои причини. Меѓутоа нема кој да го спречи тој процес на наредните избори кога повторно ќе ја добиеме честа да ја водиме владата, и во тој процес точно ќе може да се идентификува кој е за унапредување, кој е за доусовршување, а кој не може да извршува одредена фукнција и при тоа ќе бидат опфатени сите, а не само да го имате премиерот и министрите секој ден на телевизија, и секој ден да се гледаат нивните анкетни листови, туку треба да се гледаат на сите - од царина, до судови и обвинителства“, рече Ковачевски во декември 2023 година. Според аналитичарот Сефер Селими, ветувањата за проширување на ветингот и во политиката, повеќе е во функција на предизборната кампања и е обид за одалечување од одговорноста поради лошите резултати во борбата против корупцијата. и од страна на опозицијата, но и од страна на власта. „Топката се префрла на друг терен - во судството, кое навистина има проблеми и со партизација и со корупција и за сето она што се обвинува и во јавните дискусии, но и во извештаите на меѓународните институции. И затоа мислам дека нивниот (де)фокус е да се префли топката само во судството“, вели Селими, кој се согласува дека без да се прочисти судството, земјата не може да се справи со корупција и криминал. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаХрватска„Формирање влада на Хрватска – невозможна мисија“Обработка: Ненад Крајцер19.04.202419 април 2024Составувањето на влада ќе биде макотрпно, а не се исклучува ни можноста за повторување на парламентарните избори во Хрватска, пишуваат германските и медиумите на германски јазик. https://p.dw.com/p/4eydZАндреј Пленковиќ пред тешка задача по победата на изборите во Хрватска Фотографија: Mehmed Smajić/DWРекламаДневниот весник „Франкфуртер алгемајне цајтунг“ го опишува исходот од изборите во Хрватска и победата на ХДЗ како „Победа во центарот“ за која е заслужен премиерот на Хрватска и претседателот на ХДЗ, Андреј Пленковиќ и неговиот „политички талент и истрајност“. Но, и авторот на написот Михаел Мартенс посочува дека ХДЗ и покрај победата ќе има големи проблеми со формирање влада. Тешка задача за Пленковиќ Се наведува дека Андреј Пленковиќ откако е на чело на партијата, ја „одведе некогашната националистичка ХДЗ на граѓанско-конзервативниот пат“ и дека сака „да се огради од десницата“. „Флертувањето со десницата според него е вода во корист на воденицата на левицата и слабеење на политичкиот центар“, се наведува во текстот. Во споредба со демохристијанската опција во Германија, авторот го гледа Пленковиќ повеќе како Хендрик Вист, премиер на Северна Рајна-Вестфалија, кој е умерен и трезвен лидер во рамките на ЦДУ/ЦСУ, а не како Маркус Зедер, премиер на Баварија и претседателот на ЦСУ, кој е познат по своите контроверзни и популистички тонови. „Нему (Пленковиќ) не му е туѓ популизмот, но тој никогаш не кажува денес нешто што е сосема спротивно од она што го кажал вчера“, пишува весникот и во исто време укажува на репутацијата што ја ужива Пленковиќ во Европската унија како доверлив партнер. За претседателот на ХДЗ, како што се наведува понатаму, коалицијата со „хрватските зелени“, партијата Можеме, не би била невозможна - но Можеме ја исклучува таквата можност за соработка со ХДЗ. . Во посебна статија, во која се фокусира на анализата на изборите, авторот ја пофалува високата излезност, оценувајќи ја како успех на хрватската демократија. Голема заслуга за тоа има и претседателот Зоран Милановиќ, кој со своите вербални напади „привлече големо внимание и влијаеше на мобилизацијата на гласачите во време на зголемена ТикТокизација“. Сепак, се оценува дека големата излезност не донесе и јасни односи по изборите. „Големото прашање за следниот период е дали воопшто е можно да се направи коалиција која ќе има мнозинство или барем да се создаде некаков функционален модел за малцинска влада." Помеѓу чума и колера Дописникот на лево-либералниот дневен весник „Тагесцајтунг" од Хрватска, Ерих Ратфелдер, својата анализа за изборите во Хрватска ја наслови „Чума или колера“,укажувајќи на тој начин на двете опции кои се борат за власт во Хрватска. Истовремено, авторот не ги опишува ниту Пленковиќ, ниту Милановиќ како демократски фигури. Според новинарот, Милановиќ со своите симпатии кон Орбан и Путин, како и со политиката кон Босна и Херцеговина, зачекори „јасно во насока на десницата“. Од друга страна, Пленковиќ, и покрај неговата прозападна политика, е обвинет за сѐ посилни елементи на автократски начин на владеење. Претседателот Зоран Милановиќ со своите предизборни настапи придонесе за висока излезност на изборите во Хрватска Фотографија: Antonio Bronic/REUTERS Минхенскиот весник „Зидојче цајтунг“ исто така ги сведува изборите во Хрватска на натпреварувачкиот однос меѓу двајцата политичари и го насловува својот напис: „Битката на алфа мажите продолжува“. Во текстот се укажува на Милановиќ како на „хрватскиот Трамп“ и на Пленковиќ, кој за време на неговиот мандат мораше да отпушти 30 министри - главно поради корупција. И овој германски весник заклучува дека формирањето на владата може да потрае „недели, па дури и месеци“, а, додава, не се исклучени ниту нови избори. „Вкочанета насмевка“ на Пленковиќ Весникот „Велт“ ја анализира изборната ноќ и „непријатноста“ што премиерот и претседателот на ХДЗ ја ширеше во првиот говор, иако неговата партија „и покрај бројните корупциски скандали“ излезе како победник. „Неговата вкочанета насмевка ја открива фингираната самодоверба со која Пленковиќ се претставува како изборен победник“, пишува „Велт" и наведува дека веќе вечерта на изборите се наѕирала опцијата за коалиција со Татковинското движење. Но, во текстот се отвора и сомнеж дека во случај на коалиција со Татковинското движење, Пленковиќ воопшто би можел да остане на премиерската позиција. „Цената што Татковинското движење би можело да ја побара за влез во владата е промена на премиерот. Веќе има можен наследник - или барем така гледа дел од печатот: министерот за одбрана на ХДЗ Иван Анушиќ од Славонија. Како член на десното крило на партијата, тој би бил прифатлив и за Татковинското движење, а Пленковиќ наместо тоа би можел да биде 'унапреден' на висока позиција во ЕУ во Брисел“, заклучува германскиот весник. Швајцарскиот дневен весник „Ное Цирхер Цајтунг" во насловот на текстот за изборите во Хрватска веќе заклучува дека нападот на конзервативниот табор е неуспешен: „Доминантната позиција на конзервативните сили во Хрватска засега останува недопирлива“.Весникот исто така укажува на многу тешката појдовна позиција на оние кои сакаат да формираат влада во Хрватска и исто така не ја исклучува можноста за повторување на изборите. И виенски „Стандард" ги опишува изборите во Хрватска како „борба меѓу два титани“ и укажува на големи проблеми за формирање мнозинство во парламентот. Во написот, коалицијата на ХДЗ со Татковинското движење (кое е опишано како „расистички антисрпско“) се оценува како неповолна за Пленковиќ поради зајакнувањето на десното крило во партијата. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаМНР: Препорака за претпазливост до Македонците во Израел ДТЗ19.04.202419 април 2024Нема нови барања за евакуација на македонски граѓани кои се наоѓаат во Израел и во регионот на Блискиот Исток.https://p.dw.com/p/4eyZdПрепорака за претпазливост до Македонците во Израел по судирот со ИранФотографија: Hossein Beris/Middle East Images/IMAGOРекламаМНР им препорачува на македонските граѓани коишто се наоѓаат во Израел да бидат внимателни по најновите случувања на Блискиот Исток. Нема нови барања за евакуација на македонски граѓани кои се наоѓаат во Израел и во регионот на Блискиот Исток. „Во моментов немаме нови барања. Постојано ја следиме состојбата. Утринава повторно имав разговор со нашиот амбасадор во Израел. Имало некои информации дека во текот на ноќта Израел го има нападнато Иран, меѓутоа се` уште не се потврдени“, изјави шефот на дипломатијата Бујар Османи, одговарајќи на новинарско прашање во Стопанската комора на Северна Македонија, каде беше во рамки на изборните активности како претседателски кандидат. Според него, нема нови барања за евакуација ниту преку СОС телефонот, ниту преку македонската амбасада. Нема нови барања за евакуација на македонски државјани од Израел, кој беше нападнат со дронови и ракетиФотографија: Israel Defense Forces/Handout via REUTERS Препораки САД денеска (19.04) упатија препорака до нивните граѓани да не го напуштаат Тел Авив и главните центри на Израел поради можни напади. Амбасадата на САД во Израел им порача на своите вработени и нивните семејства да ги ограничат своите движења по извештаите дека Израел извршил одмазднички напад врз цели во Иран. „Во текот на денот и ние ќе ги информираме нашите граѓани иако постојано сме во комуникација со тие што се таму“, вели Османи. Кризен штаб По нападите од саботата на Иран врз Израел во МНР беше формиран Кризен штаб чија примарна задача е да организира извлекување на македонските државјани од Израел и од поширокиот Блиски Исток доколку за тоа има потреба. На почетокот од седмицата МНР информира дека само еден македонски државјанин побарал да биде евакуиран од Израел по повикот упатен до македонските државјани кои во моментов се наоѓаат во таа земја и поширокиот регион на Блискиот. Се проценува дека околу 50 македонски државјани се наоѓаат во Израел. Кризниот штаб нема конкретна бројка на македонски државјани кои се наоѓаат во околните земји, а единствениот начин да се дојде до тоа е преку нивно пријавување во македонските амбасади. Османи на почетокот од неделава им препорача на македонските граѓани кои се во тој регион да се пријават во Амбасада, да остават телефонски броеви, доколку се влоши ситуацијата да можат да бидат контактирани. Покрај Амбасадата во Тел Авив на македонските граѓани на располагање им стојат и амбасадите во Каиро, Абу Даби и Катар. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСоединети Американски ДржавиГоспод, па Америка!Ивор МицковскиКолумна19.04.202419 април 2024Америка е во депресија затоа што се обиде во нешто што никој не се дрзнал - да доминира со целата планета. Не успеа и сега тоа ѝ се враќа како несигурност дома. Пишува Ивор Мицковскиhttps://p.dw.com/p/4exOTРекламаФотографија: cc-by-U.S. NavyНеделава ја имав честа и задоволството да ја промовирам најновата книга на Румена Бужаровска, „Господ, па Америка“, збирка на есеи што се своевидно разголување на ставовите, спомените и размислувањата на авторката, како и на современото американско општество. Повеќе од само есеи, според формата и стилот Румена создава еден просторен и временски патепис, распослан низ три децении, од нејзината адолесцентност, до денешен ден, патувајќи од пустинската Аризона до мочуришната Флорида, интимно откривајќи ни ја Америка и разголувајќи ги нејзините проблеми и маки. Читливоста во комбинација со длабочината на мислата и согледувањата, наративниот капацитет, бројните настани, личности, ставови и критички согледувања, прават книгата на Румена да наликува на книжевни мемоари, во најдобриот дух и стил на Андре Марло и неговите култни „Антимемоари“. Се разбира, Румена не бега од политичкото и од ангажираноста, па оттука споредбите и со нашето општество се неизбежни - ние на почетокот на нашето афирмирање кон Западот, Америка веќе во својата надолна линија како светски хегемон. Тоа отвора битни прашања и за самите нас, сместени под чадорот на американските „Stars and Stripes“, кој повеќе не ја нуди комотната сенка од минатото. Прочитајте ја ако имате можност, ќе дознаете повеќе за Америка, затоа што Румена ни отвора еден прекрасен прозорец кон светската сила во криза, кон Западот и, ултимативно, кон самите нас. Настанот ме инспирираше да поразмислам за актуелната американска криза, идентитетска, културна, институционална, нешто што неизбежно ќе има реперкусии врз самата Америка и врз целиот западен свет. Евентуално, ќе се обидам и јас да го објаснам, според мое толкување, значението на насловот - „Господ, па Америка“. Америка ја загуби довербата во себе Редимензионирањето на американската сила и влијание низ светот е структуралниот феномен на нашето време. И покрај фактот што сѐ уште одржува значајна предност и надмоќ, Америка во последните 30 години, неодговорно ги запостави изворите на сопствената моќ. Ги прерашири своите воени заложби без да размислува дека треба и да ги испочитува. Ги потцени противниците, туркајќи ги кон обединување наместо да ги одржува разделени. Ја испразни својата воена индустрија до степен што веќе не е во состојба да поднесе продолжена војна со непријател од нејзин ранг. Создаде професионална војска за да се бори единствено во погрешни војни. Ја злоупотреби својата воена и финансиска моќ, така минирајќи го внатрешниот и надворешниот консензус кон сопствената доминација и хегемонија. Ја заборави тесната поврзаност помеѓу виталноста на домашниот фронт и маргините на меѓународното дејствување. Присвои економски модел кој ја уништи средната класа и го дозволи подемот на Кина. Слепата верба во тријадата технологија-капитализам-демократија, произведоа само губење на стратешката визија, осетот за геополитичка реалност и уметноста на владеењето.Ивор МицковскиФотографија: Privat Меѓутоа, можеби најголемата и најмалку истражената штета Америка ја доживеа кај еден од најважните фактори на моќ: Ја загуби довербата во себе! Америка е во криза затоа што веќе не знае да си објасни како и дали да ја одбрани својата империја. Односно, меѓународниот систем кој го постави во функција од 1945 година и благодарение на кој ги исполнува пред сѐ сопствените интереси. Денес Америка веќе нема доверба во сопствените средства и мисија. Самата веќе не си се допаѓа. Не е сигурна околу сопствената улога во светот. Станува збор за суштинска криза на идентитет, која не мора да е терминална, која сѐ уште може драматично да доживее пресврт, но и да се забрза. Но, еден проблем опасно ја кочи! Америка веќе го постигна својот максимум. Веќе ја спроведе својата доминантна и исклучителна улога во светот, нешто што го сонуваше од своето основање. И излезе како изгорена од процесот. Самата идеологија на глобализацијата ја извади од колосек, всадувајќи го семето на внатрешен раздор, многу порано пред да настапи надворешниот. Автофагија предизвикана од хипер-моќта која ја доживеа. Америка е во исто време и Република и империја. Не може да се бира помеѓу едното или другото. Суштинската поента е дека националниот идентитет на Америка не може да се разликува од нејзината самозададена универзална мисија. Америка како унија на слободни луѓе, обединети не преку крвното сродство, туку преку вербата во моралниот проект да се преобрати светот. Нацијата избрана во светлиот пат кон прогресот и ширењето на нејзиниот систем на владеење. Ние сме системот, доволно е останатите да нѐ следат, тоа е идејата на Америка. Но, како што визионерски ќе предвиди и Џорџ Кенан, таа претенциозност, таа колективна самовосхитеност, тој национален нарцисизам, кријат во себе една голема несигурност. И како секој конструкт, макар и морален, еднаш кога во домашни услови наративот ќе навлезе во криза и ќе се дезориентира, тогаш сите несигурности испливуваат на површина. Денес самите Американци не знаат повеќе која е нивната мисија и приказна и тоа е голем стратешки проблем. Две трагедии Америка стана суперсила и хегемон сѐ додека двете души на земјата, практичната република и моралната империја патуваа паралелно. Но, откако победија во Студената војна, пред сѐ поради советскиот самораспад, фантастичната двојка како да се растури. Тоа ни потврдува дека во животот постојат две трагедии: да се нема тоа што се посакува, и да се има. Историјата нѐ подучува и за среќен соживот помеѓу Републиката и империјата. Тоа е Рим. Но, под два услови: републиката да ја маскира империјата и империјата да не претендира да биде универзална. Четвртиот Рим, после Цариград и Москва, не сака да си признае дека е империја и да направи сѐ во своја моќ да ја одржи, додека во исто време претендира да биде глобален хегемон. Но, империите отсекогаш биле дел од светот, во мир или војна со сличните на себе, а не биле никогаш светот сам по себе. Помеѓу 1991-2001, Америка како единствена суперсила се самопрогласи и за глобална. Го декларираше крајот на историјата, ја прогласи глобализацијата за пропусница и влезница кон невидени благодети, нешто што светот никогаш не го прифати, затоа што повеќето останаа исклучени од гозбата. Секоја хегемонија има потреба од убедлив морал за да биде препознаена од повеќето. Империја која се претендира за светска не може да биде етичка поради бројните интереси, вредности и различни сфаќања. Глобалната империја или е тоталитарна, или не е. Америка влезе во контрадикција со сопствените принципи кога се самопрогласи за кралица на светот. Сега задоцнето открива дека се самоуништува следејќи една недостижна цел, некомпатибилна со нејзината историја и принципи. Републиката веќе не може да ја издржи империјата Америка не може да стане светот и светот не може да стане Америка. Затоа и нејзината империја, а не целиот свет, е според ликот на Вашингтон. Но, постои и длабока причина зошто Америка не сака да се декларира како империја во класичната смисла на терминот. Нејзината душа е религиозна, а не геополитичка. Апсолутна е и универзална, не релативна. А тоа си го преведува вака: додека другите освојуваат, ние владееме, контролираме од горе или од нашите бази. Хенри Кисинџер убаво ќе објасни: Империјата не ја интересира да дејствува во рамки на меѓународен систем. Империите немаат потреба од рамнотежа на моќта. Така САД се однесуваше со остатокот од Америките, така Кина се однесува кон Азија. Вонсерискиот играч не се поистоветува како прв меѓу останатите. Оттука, тоа што за нас е империја, за Америка е систем базиран на правила, како правилата воопшто да постојат. Настрана семантичките вежби околу релативна или апсолутна империја, американските апарати се уплашени од империјалната прераширеност и преку Бајден се засолнуваат зад неамериканската „глобализација за средната класа“ или трамповскиот толку амерички нагон за самоизолација. Вистината е дека во својата универзалност, Америка се прерашири, ги еродираше изворите на својата моќ и ја изгуби поддршката на американскиот народ. Затоа логиката и моралниот императив: „Господ, па Америка“, денес ја доведе до дилемата - нација или империја. Но, Вашингтон не може да се откаже ни од едната ни од другата, во спротивно ризикува да ги изгуби и двете. Затоа што Републиката веќе не може да ја издржи империјата, додека пак империјата ја разградува Републиката. Америка е во депресија затоа што се обиде во нешто што никој не се дрзнал, да доминира со целата планета, не успеа во тоа, и сега тоа ѝ се враќа како несигурност дома. Како Икар, леташе преблиску до сонцето... Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Ивор Мицковски Политички аналитичар и советник, колумнист и новинар.@nezenzabarКоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиИзраелКонтранапад врз Иран: Колкава е воената сила на Израел?Керстен Книп19.04.202419 април 2024Израел, според американските медиуми, ја спровел најавената реакција на иранскиот напад со дронови и ракети. Контранападот би можел да доведе проширување и заострување на воениот судир. Колку Израел е подготвен за тоа?https://p.dw.com/p/4exANДел од израелскиот противвоздушен систем „Железна купола“ во пустината НегевФотографија: Ahmas Gharabli/AFPРекламаЌе дојде ли до поширок вооружен конфликт меѓу Израел и Иран? Ако е така, дали Израел би бил подготвен? Јасно е дека Израел мора да смета со фактори со кои е тешко да се пресметува - вклучувајќи го и прашањето дали т.н. недржавни сојузници на Иран ќе учествуваат во конфликтот. Главен сојузник е Хезболах во Либан, кој го финансира Иран. Бунтовниците Хути во Јемен и некои шиитски паравоени групи во Ирак, исто така, би можеле да се вклучат во вооружен конфликт или да бидат ангажирани од Иран како воена поддршка. Израел долго време се подготвува за опасност од таква војна на повеќе фронтови, вели Арие Шаруз Шаликар, портпарол на израелската армија. Фокусот е првенствено на три аспекти: прво, проширување на одбранбените системи, особено системите за противвоздушна одбрана како што се „Железна купола“, „Патриот“, „Давидова праќа“ (наречен уште и „Магичен ѕид“) и системите „Стрела“. Истовремено, офанзивните способности постојано се развиваат, вели Шаликар за ДВ. „За време на напад не можете само да се одбраните, туку морате веднаш да започнете контранапад, според мотото дека нападот е најдобра одбрана“, вели тој. И како трета мерка, Израел работи на широк регионален и меѓународен сојуз.Делови од иранска ракета што Израел ја пресретна во воената база Јулис за време на викендотФотографија: Tsafrir Abayov/AP/picture alliance Споредлива сила на армиите Во однос на вкупната воена ефикасност, израелската и иранската војска не се толку далеку една од друга, според Глобалниот индекс на огнена моќ за 2024 година. На глобалното рангирање Иран е на 14 место, а потоа Израел на 17 место. Индексот објави и споредба на двете вооружени сили. Според него, Иран е посупериорен од Израел во однос на силата на трупите. Истото важи и за бројот на тенкови и вооружени возила. Сепак, со оглед на географската локација, тоа не е толку важно. Израел и Иран се меѓусебно одделени со други земји, како Ирак и Јордан, растојанието од Ерусалим до Техеран е околу 1.850 километри. „Всушност, конфликтот не би се одвивал во форма на класична војна, туку како еден вид размена на удари од долг дострел“, вели Фабијан Хинц, експерт за Блискиот Исток во Меѓународниот институт за стратешки студии во Лондон. Што се однесува до Иран, вооружениот конфликт би се водел првенствено од воздух. Важна улога на авијацијата Според Глобалниот индекс на огнена моќ, Израел е очигледно посупериорен од Иран, особено кога станува збор за воздушните сили. Според тоа, Израел има 241 борбен авион, Иран - 181. Вкупно, израелската војска има 612 авиони, а Иран има 551. Освен бројките, најважен е квалитетот на воените авиони, вели Хинц за ДВ. Авионите ќе одиграат многу голема, можеби дури и одлучувачка улога на израелската страна во случај на конфликт, вели Хинц. Од иранска страна, меѓутоа, тие не би одиграле значајна улога бидејќи флотата тешко би можела да се обнови поради санкциите. Иран можеше да купи некои авиони во 1990-тите години, а сега сака да купи некои и од руско производство. „Но, во основа е јасно дека не можете да бидете во чекор со израелските воздухопловни сили.“ Затоа Техеран се фокусираше првенствено на развој на ракети и беспилотни летала. Сомнително е колку тие би можеле да одбијат израелски воздушен напад. „Претпоставувам дека тоа не би било многу успешно“, вели експертот. „Иран нема сериозен штит.“ Нема апсолутна заштита Меѓутоа, иранските беспилотни и ракетни напади покажаа каде Израел треба да се подобри, вели Александар Гринберг, експерт за Иран во институтот за стратегија и безбедност во Ерусалим. Тој укажува на користените дронови. Не е особено голем технички предизвик да се соборат, вели Гринберг за ДВ - во основа е доволен едноставен митралез. „Но, тоа зависи и од бројот на беспилотни летала. Во неделата стана јасно дека треба да можете да се одбраните од напад со голем број беспилотни летала. Израел мора да биде подготвен за тоа.“ Еден од проектилите на напаѓачот беше соборен од сојузниците на Израел. Иранскиот напад покажа дека не постои херметички, апсолутно затворен систем, вели портпаролот на армијата Шаличар. „Без разлика дали ќе бидат 300 или 3.000 ракети, некои на крајот ќе навлезат во заштитниот штит. Затоа стапката на удари за време на викендот не беше 100, туку околу 99 проценти“, вели Шаликар. „Ние ги пресретнуваме повеќето од нив, но знаеме дека никогаш нема да можеме да ги пресретнеме сите. Затоа функционирањето на цивилната домашна безбедност, односно системот за рано предупредување и засолништата за воздушни напади, е многу поважно.“ Предизвикот Хезболах Друг вид воен предизвик за Израел би бил голем вооружен конфликт со Хезболах. Хезболах, кој често се нарекува „претставник на Иран“, е веројатно највооружената недржавна група во светот, според студијата на Центарот за стратешки и меѓународни студии (ЦСИС) со седиште во Вашингтон. ЕУ го класифицира военото крило на Хезболах, кое повеќепати го напаѓаше Израел со ракети, како терористичка организација.Хезболах му се заканува на Израел од Либан: видео обраќање на лидерот на Хезболах Хасан Насралах во април 2024 годинаФотографија: Hassan Ammar/AP Проценките за ракетниот арсенал на Хезболах варираат помеѓу 120.000 и 200.000. Според студијата на ЦСИС, во случај на војна, Иран би можел брзо да ја снабди оваа паравојска со залихи. Поголемиот дел од арсеналот се состои од ненаведувани ракети со краток дострел. Милицијата, исто така, значително го подобри пристапот до ракети со долг дострел. „Ова значи дека голем дел од Израел ќе биде изложен на ризик од напад од страна на Хезболах доколку конфликтот ескалира. Групата може да дејствува и од сириска територија. Израел може да го користи системот „Железна купола“ за да се спротивстави на ракетните напади од Либан, вели експертот Фабијан Хинц. „Генерално, одбранбените системи се подготвени за употреба во секое време и функционираат одлично. Меѓутоа, ми се чини дека централен проблем е масата на проектили“. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаПалестински територииСАД блокираа полноправно членство на Палестина во ОН Тагесшау | ЕМФ19.04.202419 април 2024САД ставија вето на резолуцијата во Советот за безбедност со која се бара полноправно членство на Палестина во ОН. Вашингтон како предуслов го гледа решението со две држави. Палестина и натаму ќе има статус на набљудувачhttps://p.dw.com/p/4exTLПалестинците имаат статус на набљудувач во Обединетите нации од 2012 година, но со години бараат полноправно членствоФотографија: Justin Lane/epa/dpa/picture allianceРекламаСоединетите Американски Држави ставија вето за палестинското полноправно членство во Обединетите нации при гласањето во Советот за безбедност на ОН. Текстот на резолуцијата што го предложи Алжир доби дванаесет гласа „за“ и еден глас „против“, а Велика Британија и Швајцарија беа воздржани. Во него на Генералното собрание му се препорачува да ја прими „државата Палестина како членка на Обединетите нации“. Палестинците со години бараат полноправно членство. Палестинците реагираат гневно Палестинските автономни власти го осудија потегот на САД. „Оваа агресивна американска политика кон Палестина, нејзиниот народ и неговите легитимни права претставува бесрамна агресија против меѓународното право и е охрабрување за продолжување на геноцидната војна против нашиот народ (...), која го турка регионот уште поблиску до работ на бездна“, соопшти кабинетот на претседателот на Палестинците, Махмуд Абас. Одбивањето „нема да ја скрши нашата волја и нема да ја спречи нашата решителност“, рече палестинскиот претставник во ОН, Ријад Мансур. „Нема да ги запреме нашите напори. Држава Палестина е неизбежна, таа е реална.“Ријад Мансур: Нема да ги запреме нашите напориФотографија: Craig Ruttle/AP/dpa/picture alliance САД повикуваат на решение со две држави како прв чекор Постојаната членка на Советот за безбедност, САД, не криеше дека ја отфрла иницијативата. Се смета дека ОН не се вистинското место за признавање на палестинска држава, туку тоа треба да произлезе од договорот меѓу Израел и Палестинците. САД постојано го користеа своето право на вето во минатото за да лобираат за својот сојузник Израел. „САД продолжуваат силно да го поддржуваат решението за две држави“, рече американскиот заменик-амбасадор Роберт Вуд по гласањето. Решението за две држави предвидува независна палестинска држава која коегзистира со Израел. Гласањето не го одразува отфрлањето на палестинската држава, туку признавањето на фактот дека тоа може да се постигне само преку „директни преговори меѓу страните“. Статус на набљудувач од 2012 година За една држава да биде примена во ОН, прво треба да се даде препорака од Советот за безбедност - со најмалку девет од 15 гласа и без вето од постојана членка. Апликацијата потоа мора да биде одобрена од страна на Генералното собрание на ОН со двотретинско мнозинство. Палестинците имаат статус на набљудувач во Обединетите нации од 2012 година, но со години бараат полноправно членство. Мнозинството од 193 земји-членки на ОН еднострано признаваат палестинска држава - според палестинските власти тоа се 137 држави. Германија не ја признава Палестина како држава, но одржува дипломатски односи со палестинските територии. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаВМРО се повика на значењето на ДПМНЕКатерина Блажевска19.04.202419 април 2024Левица и ЗНАМ повеќе нема да слушнат лош збор од ВМРО-ДПМНЕ. Во битка за национално единство, Мицкоски обзнани мораториум на сите напади кон овие две партии.https://p.dw.com/p/4ex9KХристијан Мицкоски, претседател на ВМРО-ДППМНЕ обзнани мораториум во нападите кон партиите Левица и ЗНАМФотографија: Boris Georgievski/DWРекламаВо согласност со името ВМРО - Демократска партија за македонско национално единство, на првиот ден од кампањата за парламентарните избори нејзиниот претседател од синоќешниот (18.04) митинг во Охрид повика на обединување. „Мојата прва иницијатива за обезбедување на македонско национално единство ќе ја започнам со тоа што сакам да обзнанам мораториум во нападите кон партиите Левица и ЗНАМ. Ова го чувствувам како потреба на македонскиот народ, но и како моја обврска да се обидам да ја реализирам идејата за национално единство во моменти кога таа ѝ е најпотребна на Македонија“, рече Христијан Мицкоски. Иако ВМРО-ДПМНЕ имала разлики со Левица и ЗНАМ по повеќе прашања - и од идеолошка, и од принципиелна природа - сепак, Мицкоски смета дека во моментов нешто друго е поважно. „Ценам дека во моментов најклучно за иднината на земјата е да се фокусираме на оние кои ја киднапираа Македонија од рацете на граѓаните. Разидувањата сигурно ќе продолжат, но мора да наоѓаме заеднички јазик без разлика на лични и партиски суети и интереси. Од нив не очекувам да го направат истото. Дури можеби и ќе ме нападнат за овој гест, можеби некои оправдано ќе кажат дека е задоцнет, но и покрај тоа, како и да се однесуваат споменатите партии, ние како партија ќе опстоиме на нашиот збор“, порача Мицкоски. Притоа Мицкоски обелодени сценарио/заговор кое било подготвувано од актуелната власт. „А, тоа е, ќе имале СДСМ 28 пратеници, а албанските партии ќе добиеле 33 заедно и ќе правеле влада заедно. Замислете каква багра е тоа и како размислува за иднината на Македонија! Нив не ги интересира иднината на државата, туку иднината на нивните фотелји - нема откажување од фотелјите - треба да им е слоганот. Дури и им ветувале на ДУИ дека наместо како досега 50 проценти од државните институции, СДСМ би се задоволиле со 30 проценти, а ДУИ и останатите партии да преземат сѐ до 70 проценти“, рече Мицкоски. Тој ги повика граѓаните да излезат во што поголем број на изборите и актуелната власт да ја испратат на буништето на историјата. „Нема влада без Левица“ Мицкоски и претседателот на Левица, Димитар Апасиев, досега само еднаш беа на иста страна - во ноември 2021 година, кога објавија дека имаат обезбедено ново мнозинство во парламентот, заедно со Беса, Алијанса за Албанците, Алтернатива, и Левица, но тој обид сепак не успеа. Според промовираниот спот за парламентарните избори, Левица е критична кон владејачките партии, ама и кон ВМРО-ДПМНЕ. „Доаѓаат со план за власт за да возат луксузни коли, ненаситно да се дебелат и да градат палати“, порачува во спотот гласот на Димитар Апасиев, при што делот со палатите е инсертиран само со партиското седиште на ВМРО-ДПМНЕ (Белата палата). Под слоганот „Неподмитливите во Собранието“ и „Нема влада без Левица“, од партијата искажуваат верба само во планот на народот. „Со децении веќе доаѓаат со план за власт, да земаат, да пустошат и да крадат! Татковината која ја сакаме ја претворија во перална за нивните црни пари! (...) И сега ќе пробаат да дојдат со нивниот расипан план за власт, но нека знаат - овој пат, македонскиот народ има свој план!“, порачува Левица. ЗНАМ исклучува соработка со СДСМ Од друга страна, претседателот на ЗНАМ и претседателски кандидат Максим Димитриевски, веќе децидно изјави дека „постизборно исклучува каква било соработка со актуелно раководство на СДСМ“. „Тоа (раководство на СДСМ -н.з.) ја сноси најголемата одговорност зошто една државотворна партија се трансформираше во ваква партија каква што е денеска, партија која се откажа од Крушевските и АСНОМ-ските принципи. Едноставно згази сѐ“, изјави Димитриевски за „А1 он“. Вели дека пораснал во таа партија и има контакти со поединци од неа, но не се согласува со нејзиното актуелно и со претходното раководство, ниту остава простор за соработка со нив. Иако не даде конкретен одговор дали тоа значи дека остава простор за коалицирање со ВМРО-ДПМНЕ, уште еднаш повтори дека не доаѓа предвид соработка со СДСМ. „Гледајќи ги нештата како се одвиваат помеѓу двата големи политички субјекти, нема да ме изненади и коалиција помеѓу актуелново раководство на СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ. Во тој случај ЗНАМ ќе остане со граѓаните, ќе бидеме конструктивна опозиција. Во секој случај, отфрлам каква било можна постизборна коалиција со актуелното раководство на СДСМ, бидејќи сметам дека треба да понесат една огромна одговорност за сето тоа што се случува и што се случуваше во минатото и многу од поединците кои имплементираа власт треба да одговараат пред законот“, рече Димитриевски.Претседателот на ЗНАМ и претседателски кандидат Максим Димитриевски изјави дека „постизборно исклучува каква било соработка со актуелно раководство на СДСМ“Фотографија: Petr Stojanovski/DW Димитриевски/ЗНАМ со ВМРО-ДПМНЕ ги спојува исто залагање - уставните измени да имаат важност од моментот кога членството на РСМ ќе биде ратификувано во парламентите на земјите членки на ЕУ. Со таа разлика, што Димитриевски потенцира дека тој прв ја соопштил оваа идеја во интервју, а Мицкоски ја препишал. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

КонфликтиБосна и ХерцеговинаСесрпски митинг против резолуцијата за Сребреница во ОНДраган Максимовиќ19.04.202419 април 2024Собранието на Република Српска го усвои извештајот на Независната меѓународна комисија за Сребреница, кој го негира геноцидот. На сесрпски митинг во Бања Лука беше отфрлена најавената резолуција во ОН.https://p.dw.com/p/4ex3JДел од иконографијата на митингот во Бања ЛукаФотографија: Dragan Maksimović/DWРекламаОд Владимир Путин до Ратко Младиќ, од амблемот на знамето на Република Српска (РС) до двоглавиот орел со четири очи, беше иконографијата на митингот за поддршка на отпорот на резолуцијата за Сребреница во ОН, на кој се собраа околу 15 илјади граѓани од цела Босна и Херцеговина. Десетици автобуси пристигнаа и од Србија, како што велат, да искажат поддршка за Србија и за Република Српска. „Дојдовме да ги поддржиме Србија, Република Српска и целиот српски народ“, вели Саша од Шабац, од каде што, покрај Белград, дојдоа најмногу граѓани. Митингот е одговор на резолуцијата за Сребреница, која треба да биде усвоена во ОН на почетокот на мај, а претседателот на РС не бираше зборови кога изнесуваше сценарија за тоа што би било доколку тоа се случи.Автобус ги превезуваше до Бања Лука приврзениците на Милорад Додик од Шабац во СрбијаФотографија: Dragan Maksimović/DW Додик: Алиби за Германија „Овој одвратен западен свет ја турка Сребреница на политички терен. Притиска во Генералното собрание на ОН со намера да ги оквалификува Србите како единствен народ во историјата кој направил такво нешто, и затоа Германија е тука, за да се избришат сите злосторства на Германија од минатото и оние кои имаат намера да ги сторат во иднина“, рече Милорад Додик, најавувајќи што ќе се случи на денот на усвојувањето. „Ако им помине ова, на денот кога ќе се носат одлуките во Њујорк, нашата влада и раководството ќе го поминат целиот ден во Сребреница. Да им покажеме дека Сребреница ѝ припаѓа на Република Српска. Донесете го ова - ја растуривте Босна и Херцеговина“, рече Додик кој на насобраните граѓани им порача дека Република Српска еден ден ќе биде дел од Србија. Медиумите блиски до власта објавија дека на митингот имало дури 50.000 луѓе, што на седницата на Народното собрание веднаш по митингот енергично го бранеше нејзиниот прв човек Ненад Стевандиќ.Милорад Додик при обраќањето пред насобраните на средбата во Бања ЛукаФотографија: Dragan Maksimović/DW „Тие ваши 50 илјади ми изгледаат како кога човек за првпат играл тенис и после 15/15, 15/13 рекол ех илјада“, рече Игор Црнадак од опозициската ПДП. „Нема ни вие да навредите 50 илјади луѓе, затоа што спречив 50 илјади луѓе да ве навредуваат вас“, рече Стевандиќ, кој претходно го прекина пратеникот Небојша Вукановиќ, кој, исто така, се потсмеваше со бројката од 50 илјади насобрани граѓани. Не му се допадна учеството на претставници на српските власти на митингот. „Што ако НАТО влезе во НСРС“ „Ние талкаме, немаме стратегии, немаме план. Некои локални заедници се водат посериозно од Република Српска. Не дозволувајте Александар Вулин да ни каже дека не можеме да работиме заедно и дека РС треба да се растури. Го прашувам советникот и сенаторот Вулин, што кога ние ќе направиме потег и НАТО влезе во собранието и го блокира сето ова. Што да направиме? Да бегаме во Белград? Нема да бегам“, рече Вукановиќ, кој претходно изјави дека митингот е само во служба на властите во РС. Вулин не зборуваше на митингот, но беше присутен како член на делегацијата од Србија. За разлика од него, претседателката на Собранието на Србија и до неодамна премиерка, Ана Брнабиќ, изјави дека резолуцијата е насочена против српскиот народ и дека сите што го тврдат спротивното немаат добри намери. „Оние кои ја спонзорираат оваа резолуција во Обединетите нации не бараат ни жалење ни покажуваат пиетет за извршените воени злосторства. Тие бараат најтешка дисквалификација, морална и законска, за целиот српски народ. Ние се бориме против тоа. Се бориме против подмолните и многу транспарентни лаги дека оваа резолуција не е насочена против никого. Бидејќи е насочена против српскиот народ“, рече Ана Брнабиќ, порачувајќи дека тоа е борба за мир на Балканот.Ана Брнабиќ, претседателка на Собранието на СрбијаФотографија: Reuters/S. Dawson Митингот, кој се одржа паралелно со седницата на Народното собрание на РС, на која беше усвоен владиниот извештај на Независната комисија за страдањата на сите народи во регионот на Сребреница од 1992 до 1995 година, предизвика бурни реакции кај политичарите и кај Бошњачки здруженија кои ги собираат жртвите. Особено во делот кој се однесува на усвоениот извештај, со оглед на тоа што во еден од заклучоците беше отфрлена квалификацијата „геноцид“ како неприфатлива. Тогаш и сега Када Хотиќ, потпретседателка на движењето „Мајките на енклавите Сребреница и Жепа“, потсетува дека Додик некогаш велел дека е извршен геноцид, а денес го негира. „Деновиве Република Српска и Србија водат силна битка да го спречат донесувањето на резолуцијата за Сребреница. Резолуцијата би била само потврда и печат на вистината која би ја донел светот. Додик нема што повеќе да прави. Тоа е дрскост, неизделкан нарав, без никаква култура. И неговиот народ треба да го осуди“, изјави Хотиќ за Н1. „Совршено добро знам што се случи. Имаше геноцид во Сребреница. Ова го пресуди судот во Хаг и тоа е неоспорен правен факт“, изјави премиерот на РС, Милорад Додик во 2007 година, две години по извештајот за Сребреница, кој беше поништен во 2018 година. Во него, меѓу другото, беше наведено дека околу осум илјади босански муслимани биле убиени во Сребреница во 1995 година. На митингот можеше да се види и руско знаме со ликот на Владимир ПутинФотографија: Dragan Maksimović/DW Исламската заедница во Босна и Херцеговина го осуди усвојувањето на заклучоците на Народното собрание на Република Српска, „со кои се негира геноцидот во Сребреница, се намалува бројот на жртвите и се фалсификува вистината“. „Усвојувањето на т.н извештај, од кој во меѓувреме се оградија некои од потпишаните автори, не им служи на честа на политичките претставници на српскиот народ“, наведуваат од ИЗ на БиХ, предупредувајќи дека токму поради ваквите постапки неопходно е усвојување на резолуцијата во ОН. Криза врз криза „Додик ја води РС во изолација“, вели водачот на СДА, Бакир Изетбеговиќ, поранешен коалициски партнер на Милорад Додик. „Нѐ водат во жива кал. Народот сака да го лажат, дека немало геноцид, но од лаги нема исцелување“, вели Изетбеговиќ. Младите треба да разговараат за СребреницаTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video На властите на РС сега им останува само да го чекаат најавеното усвојување на резолуцијата во Обединетите нации, кое треба да се случи на 2 мај. Дотогаш, извесно е дека ќе има многу простор за дополнително подгревање на политичките тензии , а нови политички потреси би можел да предизвика пакетот закони што Собранието ги усвои синоќа, меѓу кои е и ентитетскиот изборен закон. Законот беше усвоен и покрај предупредувањата од ОХР, американската амбасада и Европската унија, а во исто време истекува и крајниот рок за усвојување на измените на државниот закон, кои тешко ќе се стават на дневен ред со оглед на тензичните политички односи во БиХ. КоментарВаш коментарРеклама...

ОпштествоКосовоНови дипломци на косовската полиција19.04.202419 април 2024Нови членови на косовската полиција на церемонијата за дипломците на 59-та генерација на косовската полиција во Приштина.https://p.dw.com/p/4ex0gНови дипломци на косовската полицијаФотографија: Armend Nimani/AFPРекламаВо Приштина свечено беше прогласено дипломирањето на 445 нови припадници на Косовската полиција, обучени на Академијата за безбедност на Косово. Меѓу нив 345 се мажи, а 100 се жени. Од вкупниот број, 357 се Албанци, а 88 се од немнозинските етнички заедници. КоментарВаш коментар...

КонфликтиИранОд Иран доаѓаат деманти дека земјата била нападнатаЕМФ / дпа19.04.202419 април 2024Иранските државни медиуми ги отфрлија информациите за ракетни напади врз Иран. Од Техеран се вели дека се работи за „мали летечки објекти“.https://p.dw.com/p/4ewyaИранското радио јави дека нема опасност за атомските постројки (фото: нуклеарна централа во Исфахан)Фотографија: epa/dpa/picture allianceРекламаИранските државни медиуми ги отфрлија извештаите за ракетни напади врз земјата. Тоа не беше широк напад, објави изутринава (19.04) државната новинска агенција Ирна. Иранската државна телевизија информираше дека „пред неколку часа биле откриени и погодени повеќе мали летечки објекти на небото над Исфахан“. Според ваквите информации, нема извештаи за штети, а воздушниот сообраќај повторно се одвива непречено. Иранската влада истовремено ги демантира извештаите дека Советот за безбедност на земјата се состанал на итна седница. Американските медиуми јавија дека Израел го нападнал Иран. Телевизиите Си-Ен-Ен, Еј-Би-Си Њус, Ем-Си-Ен-Би-Си и Фокс Њус, повикувајќи се на извори во американската влада, јавија дека во текот на ноќта Израел извршил воени операции во Иран. Тоа било реакција на иранските воздушни напади врз Израел во текот на минатиот викенд. Иран го нападна Израел со дронови и ракети поради, како што тврди Техеран, израелски напад на просторот на иранската амбасада во Дамаск, во кој загинаа и двајца генерали на иранската Револуционерна гарда. Повеќе американски медиуми објавија дека со еден или повеќе израелски проектили била нападната цел во Иран. Потврда од Пентагон за ваквите информации засега нема. Нема ниту директно обвинување од иранска страна. Фокс њус,цитирајќи воен извор, објави дека станува збор за „ограничен напад“. САД, како што се вели, не биле вклучени, а Израелците однапред ја информирале американската влада. Cи-Ен-Ен објави дека американската влада не дала „зелено светло“ за нападот. Во четвртокот имало видео-разговор меѓу високи претставници на американската влада и израелската страна, при што станало збор и за Иран, јавува телевизијата повикувајќи се на извори во Белата куќа. Си-Ен-Ен, исто така, јави дека нуклеарните постројки во Иран не биле цел на нападите. Според иранските државни медиуми, во текот на ноќта на небото над иранската провинција Исфахан биле погодени неколку мали летечки објекти. Претходно имаше извештаи за експлозија во градот Исфахан, која според државните медиуми била предизвикана од страна на противвоздушната одбрана. Наводно, експлозијата се случила во близина на воена база. Во Исфахан се наоѓаат важни капацитети за иранската одбранбена индустрија. Во градот се наоѓа и најголемиот нуклеарен истражувачки центар во земјата. Според иранското радио, немало опасност за тамошните нуклеарни постројки. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаИндијаПарламентарни избори во Индија: Избори на суперлативиМурали Кришнан19.04.202419 април 2024Парламентарните избори во Индија во 2024 година би можеле да бидат едни од најголемите и најдолгите во историјата на земјата. Сепак, не се очекуваат големи политички промени - во анкетите води владејачката БЈП.https://p.dw.com/p/4ewRwВо Индија има околу 970 милиони регистрирани гласачи - процесот на гласање ќе се одвива во седум фази и ќе трае шест неделиФотографија: AFPРекламаЗапочнаа најголемите избори во светот. Во Индија гласаат околу 970 милиони регистрирани гласачи кои имаат право да гласаат во процесот што ќе се одвива во седум фази и ќе трае шест недели. Премиерот Нарендра Моди се надева дека ќе освои трет последователен мандат. Гласачите избираат 543 членови на Лок Сабха, долниот дом на индискиот парламент. На изборите учествуваат 6 национални партии, 57 т.н. државни партии и 2.597 помали партии на кои им е дозволено да бидат гласани, но не ги исполнуваат условите да бидат официјално признаени од Националната изборна комисија. Сепак, главната трка ќе биде помеѓу двете најголеми политички партии во Индија; владејачката партија Бхаратија Џаната (БЈП) и опозицискиот Индиски национален конгрес (ИНЦ) скратено - Конгресна партија. За во 2024 година да се спротивстави како заедничка опозиција на БЈП и Моди, Конгресната партија склучи сојуз од 28 партии, под знамето на „Индискиот национален развоен инклузивен сојуз“ или ИНДИЈА. Моди и БЈП сè уште се популарни Според анкетите, премиерот Моди и неговата хинду националистичка БЈП се очекува да победат на овие избори. Моди е популарен лидер, делумно благодарение на платформата насочена кон хинду мнозинството во Индија, кое сочинува 80 отсто од населението. Моди, исто така, спроведе различни програми за зајакнување на економскиот раст и вети дека Индија ќе ја направи трета по големина економија во светот до 2029 година. На изборите во 2019 година, БЈП обезбеди убедлива победа со 303 места и формираше коалиција која контролира вкупно 353 места. Од друга страна, Конгресната партија освои 52 места, а со своите сојузници доби дополнителни 91. Критичарите велат дека со БЈП на власт веќе една деценија, а со изгледи за обезбедување уште пет години, владата на Моди ја гасне повеќедецениската посветеност на Индија за повеќепартиска демократија и секуларизам. Предизборен митинг на актуелниот премиер Нарендра Моди, ИндијаФотографија: Subrata Goswami/DW Откако БЈП беше реизбрана во 2019 година, тензиите меѓу индиските хинду и муслиманските малцинства ескалираа. Постојаното потпирање на БЈП на агресивната хинду националистичка агенда беше ефикасно во обезбедувањето гласови во минатото. Но, политичките противници на БЈП велат дека ултранационалистичката реторика на партијата се заканува да го замени секуларизмот како темел на уставот на Индија. Сиеда Хамед, активистка за правата на жените и поранешен член на индиската Комисија за планирање, стравува дека уставот би можел да се промени доколку БЈП повторно победи на изборите. „Многу отворено беше објавено дека Индија ќе стане теократска држава доколку тие (БЈП) го сменат уставот во зависност од мнозинството што го имаат“, изјави оваа активистка за ДВ. „Постои многу конкретен страв дека уставот може да се смени и целокупната клима на угнетување може дополнително да се влоши“, додава Хамед. Опозицискиот блок ја обвинува владата на БЈП за демократско назадување, а за време на изборната кампања покренаа и прашања поврзани со невработеноста и инфлацијата. Најголемиот електорат во светот Според официјалните податоци, Индија има 497 милиони мажи и 471 милиони жени. Избирачкото тело порасна за 6 проценти од последните општи избори во 2019 година. Повеќе од 20 милиони млади гласачи на возрасната група од 18 до 29 години беа додадени на гласачкиот список. „Младите покажуваат поинаков тренд и интересно е што не гласаат само за партии, туку и за лидери“, вели за ДВ политичарот на БЈП, Г В Л Нарасимха Рао. „Имиџот на лидерите и кандидатите се чини дека е поважен фактор за нив отколку за нивните постари сограѓани“, додава Рао. Излезноста на изборите во Индија е генерално висока. Според Изборната комисија на Индија, во 2019 година гласале 66 отсто од гласачите. Како функционираат изборите? Во Индија се одржуваат општи избори на секои пет години. На изборите во 2024 година ќе се избере 18. Лок Саба, долниот дом на парламентот. Првите избори по независноста на земјата беа одржани од октомври 1951 до февруари 1952 година. Националните избори ги надгледува Изборната комисија на Индија (ЕЦИ), која распоредува набљудувачи на изборите за да обезбеди транспарентност во текот на шестнеделното гласање. За време на шестнеделните избори, гласањето се одвива според распоред по региони, што го одредува ЕЦИ врз основа на фактори, како што е населението во државата, заедно со политички фактори, како што се потенцијалот за немири или безбедносни проблеми. Протест против владата од незадоволните селани, кои бараат повисоки цени за своите производи, март 2024 година Фотографија: Adnan Abidi/REUTERS Гласањето во финалната фаза ќе се одржи на 1 јуни, а сите гласачки ливчиња ќе се пребројуваат на 4 јуни. Резултатите ќе бидат објавени истиот ден. За да обезбеди мнозинство, партија или коалиција мора да освои 272 места во парламентот. Етапното гласање по региони, исто така, им овозможува на изборните службеници, набљудувачите и безбедносниот персонал да патуваат од еден регион во друг и да се осигураат дека нема злоупотреба. ЕЦИ има имплементирано модел на кодекс на однесување, кој е збир на насоки за однесувањето на политичките партии и кандидатите за време на изборите и ефективно наметнува казни за оние кои ги прекршуваат правилата. Главната цел на кодексот е да обезбеди владејачките партии да не ја злоупотребуваат својата позиција за да добијат неправедна предност, а правилата се дизајнирани и да спречат дејствија што се сметаат за коруптивни. Речиси 340.000 безбедносни лица од централните вооружени полициски сили се активирани за да им помогнат на постојните државни полициски сили, кои ќе се транспортираат со железница од една до друга локација. Пред гласањето, главниот изборен повереник на Индија, Раџив Кумар, апелираше до политичките партии да останат цивилизирани, особено со прашањата како што се говорот на омраза и дезинформациите кои доаѓаат до израз за време на кампањата. „Се свртуваме кон политичкиот етички дискурс. Би апелирал до партиите да ја задржат пристојноста и да се воздржат од злоупотреба и лични напади“, изјави Кумар за медиумите.Парламентарни избори во Индија 2024 - партиски рекламен материјал на продажба во КалкутаФотографија: Indranil Aditya/NurPhoto/picture alliance Милијарди за трошоците за кампањите Изборните правила велат дека избирачкото место мора да биде достапно на 2 километри од секој дом. Во 2024 година, гласачите ќе го дадат својот глас на повеќе од 1,25 милиони избирачки места на 5,5 милиони електронски гласачки машини поставени во 28 сојузни држави во Индија и девет сојузни територии. Индија користи безбедни електронски гласачки машини од 1999 година. Во 2014 година беа воведени печатачи кои складираат печатена копија од секое гласачко ливче во запечатена кутија наречена „Ревизиска трага на хартија што може да се провери од гласачите“, обезбедувајќи дополнителен елемент на безбедност. Се проценува дека политичките партии и кандидати на последните избори во 2019 година потрошиле 8,7 милијарди долари (8,02 милијарди евра). Меѓутоа, овојпат бројката е зголемена. Според проценките на Центарот за медиумски студии со седиште во Њу Делхи, политичките партии и кандидатите на изборите ќе потрошат повеќе од 14,4 милијарди долари. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаСтара идеја - нови полемики околу изборот на претседател ДТЗ19.04.202419 април 2024ДУИ го поставува изборот на претседател во Собранието како услов за формирање Влада, додека Димитар Ковачевски смета дека претседателот треба да се бира на непосредни избори. https://p.dw.com/p/4evjHПретседател треба да се бира на избори или во Собрание?Фотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаПолемиките околу тоа дали претседател треба да се бира во Собрание или на непосредни избори ја одбележаа и овогодишната кампања за претседателските избори во Северна Македонија коишто ќе се одржат на 24 април. ДУИ го поставува изборот на претседател во Собранието како услов за формирање Влада, додека првиот човек на СДСМ, Димитар Ковачевски смета дека „во текот на кампањата се кажуваат многу работи“, но дека нивниот став е јасен уште од 2019 година - а тоа е дека претседателот треба да се бира на непосредни избори. Зошто треба да се бира на непосредни избори? „Претседателот на државата треба да се бира на непосредни избори, бидејќи претседателот на државата треба да биде независна интегритетна фигура која што ќе биде коректив на политичките партии, кој ќе ги претставува сите граѓани, а не да ги претставува политичките партии“, потенцираше Ковачевски во интервју за агенцијата МИА. Тој смета дека овој начин на избор е најдобар избор за претседател и така и ќе продолжи да биде и во иднина. Изборот на шеф на државата на непосредни избори, вели тој, е потребен затоа што претседателот на работите во државата гледа од пограѓански аспект. „Со претседателот Стево Пендаровски сме имале прашања за кои не сме се согласувале. Тоа можеби мене не ми било многу драго, меѓутоа сум го почитувал неговото мислење со оглед на тоа што тој своите одлуки ги носи врз основа на едно пошироко гледање на работите, од многу пограѓански аспект, а не од дневно-оперативен менаџмент, како што функционира Владата. Затоа сметам дека овој начин на избор е најдобар“, вели Ковачевски. Изборот на шеф на државата на непосредни избори е потребен затоа што претседателот на работите во државата гледа од пограѓански аспект. Фотографија: P.Stojanovski /DW Стара идеја која што повторно се отвoра Идејата на ДУИ за изборот на претседател на државата да се врши во Собранието не е нова и датира од нивните програми од 2016 и 2020 година. Лидерот на партијата, Али Ахмети смета дека изборот на шеф на државата, но и негов заменик во парламентот со двотретинско и Бадентерово мнозинство, би создал стабилност и зближување на граѓаните. Со овој чекор партијата мисли дека ќе се заштедат и пари од буџетот. Високиот партиски функционер, Артан Груби, на почетокот на април, во интервју на ТВ Сител рече дека гласовите на ДУИ во вториот круг ќе одат за онаа партија која ќе прифати претседателот на државата во иднина да се бира во Собранието. „Ние имаме многу јасен став и тоа го кажа и господинот Ахмети, а тоа е и во нашата програма - бараме претседателот да се бира во Собранието со двотретинско мнозинство плус Бадентерово мнозинство, што би обезбедило и општествен консензус што би можел да биде злоупотребен од СДСМ и од ВМРО-ДПМНЕ заедно, кои можат да ги надгласаат другите заедници затоа што заедно имаат 80 пратеници. Затоа, за да се обезбеди волјата и на другите заедници, наметнуваме решение со Бадентерово мнозинство. Тоа е условот за коалицирање во вториот круг ако Османи не влезе во вториот круг“, рече Груби. Гласовите на ДУИ во вториот круг ќе одат за онаа партија која ќе прифати претседателот на државата во иднина да се бира во Собрание, вели ГрубиФотографија: DW/P. Stojanovski Симулација на „Европскиот фронт“ „Европскиот фронт“ предводен од ДУИ, на почетокот на кампањата за парламентарните избори коишто ќе се одржат на 8 мај, дури направи и симулација на конститутивната седница на Собранието, со тоа, сликовито прикажувајќи што би се случувало ако победат на парламентарните избори. На оваа симулациска седница, едногласно со 120 гласа беа изгласани уставните измени согласно Договорот за добрососедски односи и уставните измени со кои претседателот на државата би се избрал во Собранието со двотретинско и Бадентерово мнозинство. На оваа седница беше „инаугуриран“ Бујар Османи за шеф на државата. Зијадин Села, пак, беше „избран“ за претседател на Собранието. Како трета точка на дневниот ред од оваа симулациска седница беа предложени и усвоени уставните амандмани со кои бугарскиот, хрватскиот, црногорскиот, словенечкиот, еврејскиот и египетскиот народ ќе станат дел од македонскиот Устав. Тема за партиски митинзи Но, Ковачевски ѝ порача на партијата на Ахмети дека „тоа што ДУИ смета дека мора да се прави, тие тоа може да си го кажуваат на нивните митинзи“. „Суверено право е на демократските институции, а тоа е парламентот во овој случај да одлучува за тоа како ќе функционира државата. Ние имаме уставно уредување во кое што претседателот на државата се бира од страна на граѓаните“, вели Ковачевски. Неодамна и кандидатот за претседател, лидерот на партијата ГРОМ, Стевчо Јакимовски се изјасни дека е против бирање на претседател во Собранието. „Претседателот на државата, неговата сила и функција мора да извира од граѓаните. Ако извира од партиите, тие и ќе му ја земаат силата“, рече Јакимовски во гостување во „360 степени“. КоментарВаш коментарРеклама...

Природа и животна срединаСрбијаШарената улица на една лекаркаTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 videoПрирода и животна срединаСрбијаЈелена Ѓукиќ-Пејиќ18.04.202418 април 2024Пролетта започна, а дрвјата се во процес на достигнување на својот полн сјај. Но една улица во центарот на Ниш е во полн сјај во текот на целата година. И, тоа, благодарение на една лекарка. https://p.dw.com/p/4ewWMРекламаЈелена Ѓукиќ-Пејиќ Дописничка на DW Српски од Ниш@jekson81...

ПолитикаСеверна МакедонијаСтево Пендаровски: Во четврта битка за европска МакедонијаКатерина Блажевска18.04.202418 април 2024Портрет Стево Пендаровски, претседателски кандидат на СДСМ: Уверен е дека за државата се клучни две работи: одржување на стабилни меѓуетнички односи и продолжување на европската интеграција.https://p.dw.com/p/4ekCkСтево Пендаровски, претседателски кандидат на СДСМФотографија: Boris Georgievski/DWРекламаБеше советник на двајца поранешни претседатели, а пред пет години стана петтиот претседател на државата, со победа во вториот круг како непартиски и консензуален кандидат на СДСМ и на ДУИ. Стево Пендаровски (61) во битката за нов мандат сега ќе се соочи со истиот ривал од претходниот циклус - Гордана Силјановска-Давкова. Овојпат на мегдан излегува без консензуална поддршка, но со минат труд кој го препорачува како еден од фаворитите. Најавува „четврта битка за европска Македонија“ по онаа од 2014 година - кога победата била украдена, по 2016 година - кога било најавено рушењето на режимот, и по третата од 2019 година - кога се потврдила исправноста на избраниот пат. Важи за глаголив, отворен, духовит и срдечен соговорник, претседател чии врати останале отворени за сите. До влезот во претседателските одаи веќе имаше апсорбирано искуство низ повеќе институции - началник на Управата за аналитика и истражување во МВР, советник за национална безбедност на претседателот Борис Трајковски, претседател на ДИК, советник за надворешна политика на претседателот Бранко Црвенковски, професор на Факултетот по политички науки на „Американ колеџ“ во Скопје, пратеник, Национален координатор за подготовка на РСМ за влез во НАТО... Како претседател на 20-ти март 2020 година го потпиша Инструментот за пристапување во НАТО, по што РСМ стана членка на најголемата воено-политичка организација во светот. Ги смета за квази патриоти оние кои за 11 години на власт не донеле ниту една „тешка одлука", оние кои агитираат „никогаш Северна“, а од Северна Македонија примаат плати како градоначалници и пратеници, кои никогаш не го осудиле „крвавиот четврток“ (27-ми април 2017), ниту „црниот понеделник“ (24-ти декември 2012). Уверен е дека за државата се клучни работи две работи: одржување на стабилни меѓуетнички односи и продолжување на европската интеграција. Не наоѓа грешки во одлуките за стратешките прашања, но признава дека имало грешки за одредени политики или кадровски одлуки. Најголемото потфрлање го лоцира во „застанувањето на половина пат“ при реализација на клучниот слоган „нема правда, нема мир“. Не се смета за безгрешен, но посочува дека никогаш немал лоша намера кон никого, никогаш не учествувал во валкани кампањи против опонентите, никогаш за себе или за најблиските не побарал посебен третман. За своја морална обврска го смета застапувањето на ставовите на маргинализираните, оштетените од неправди и невидливите чиј глас не допира до институциите. Интервју на Пендаровски за ДВTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Значаен белег на неговиот мандат даде и неговата сопруга Елизабета Ѓоргиевска, доктор на стоматолошки науки, која придонесе во адресирање на проблеми од областа на здравството, работа со лица со попреченост, подигнување на свеста за одредени болести... Заедно со сопругата активно донираа од личните примања на граѓани кои имаат потреба од материјална помош. Од денот кога платите на избраните и именуваните лица се зголемија за 78%, Пендаровски до март донирал над 500.000 денари за лекување на сограѓани овде и во странство, за образовни алатки – учебници и компјутери за ученици, поддршка за матуранти, плаќање на режиски трошоци и други средства за социјално ранливи граѓани. Помошта и лекот за македонското општествено секојдневие Пендаровски го гледа во нужноста државата да остане на патот на европските интеграции. Неговата програма е составена од пет клучни столба: Глас на граѓаните - заштитник на правата и слободите; Промотор на младите ранливите и маргинализираните заедници; Заштитник на демократијата и соработката меѓу заедниците во македонското општество; Борба за правна држава ослободена од канџите на организираниот криминал и корупција; и Европска интеграција како двигател на целосната трансформација. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаИ Отворен Балкан вплеткан во изборната кампања ДТЗ18.04.202418 април 2024Во екот на изборната кампања, ДУИ ја преиспитува улогата на иницијативата „Отворен Балкан“. Димитар Ковачевски вели дека станува збор за оригинална идеја, додека Бујар Османи ја гледа како иницијатива во обидhttps://p.dw.com/p/4evjLВо екот на изборната кампања, СДСМ ја брани, додека ДУИ ја преиспитува улогата на иницијативата „Отворен Балкан“Фотографија: Government of North MacedoniaРекламаВо екот на изборната кампања за двојните избори, СДСМ ја брани, додека ДУИ ја преиспитува улогата на иницијативата Отворен Балкан. По најавите на шефот на македонската дипломатија, Бујар Османи за преиспитување на учеството на Македонија во иницијативата Отворен Балкан, лидерот на владејачката СДСМ, Димитар Ковачевски во интервју за МИА, вели дека Отворен Балкан е оригинална иницијатива што потекнува од регионот формирана од три држави – Македонија, Албанија и Србија и која што е заснована на четирите слободи на Европската Унија. „Таа во својата суштина, во својот фундамент ги има постулатите на функционирањето на Европската Унија, а тоа е слободното движење на луѓе, слободно движење на капитал, на производи и слободно движење на услуги. И кога ќе ги погледнете иницијативите коишто беа направени во рамки на Отворен Балкан тие се токму тоа“, вели Ковачевски. Регионалната соработка е важна Тој оценува дека „политичарите во избори даваат изјави што треба, што не треба“, но останува на ставот дека регионалната соработка е исклучително важна. „Постојат 72 регионални иницијативи во Западен Балкан, една од нив е Отворен Балкан“, вели Ковачевски, и додава дека благодарение на оваа иницијатива трговијата меѓу Северна Македонија и Србија е зголемена за 50 проценти, со Албанија за 40 отсто, а вкупниот обем на трговијата меѓу трите држави е зголемен за 25 проценти. Со учеството во Отворен Балкан зголемена е мобилноста на младите и на работниците согласно договорот за непречено работење во трите држави. „Исто така, има една многу позначајна иницијатива, која што е Берлински процес, во која што учествуваат сите земји од Западен Балкан. Меѓутоа таму има еден проблем што ниту една иницијатива не е заживеана со оглед на тоа дека секогаш постои проблем во некоја држава. На пример, во Босна не можат тие внатре да се договорат меѓу себе да ратификуваат некој договор, потоа ќе се појави некој проблем помеѓу други две држави и процесот оди многу поспоро. Меѓутоа, мислам дека и тој процес ќе биде забрзан со оглед на тоа дека сите држави имаат многу јасна определба за зачленување во Европската Унија“, вели Ковачевски. Отворен Балкан е оригинална иницијатива што потекнува од регионот формирана од три држави – Македонија, Албанија и Србија и која што е заснована на четирите слободи на ЕУ, вели Ковачевски Фотографија: Government of North Macedonia Тој смета дека треба да продолжи дијалогот меѓу Србија и Косово за да можат да ги нормализираат своите односи согласно со Бриселскиот договор и согласно со разговорите коишто ги имаа во Охрид и мислам дека на тој начин овој регион ќе се европеизира. „Ќе работиме многу повеќе заедно, многу повеќе на заеднички теми коишто на крајот на денот ќе резултираат со држави коишто ќе станат земји членки на Европската Унија', вели тој. Преиспитување на одлуката на затворена седница Но, министерот за надворешни работи Бујар Османи во средата (17.04) изнесе поинаков став. Рече дека има факти и информации во врска со настаните во Бањска во Косово на 24 септември минатата година, кои ќе ги презентира на затворена седница на Владата со цел да се преиспита и да се одлучи дали државава и натаму треба да остане во иницијативата „Отворен Балкан“ во која е заедно со Албанија и Србија. По инцидентот во Бањска тој не учествувал на настан на „Отворен Балкан“, но вели дека Владата ќе ја донесе одлуката за натамошно учество на Северна Македонија во иницијативата која имала благородни цели. Османи бара преиспитување на одлуката за „Отворен Балкан“Фотографија: Petr Stojanovski/DW „Кога се случи нападот во Бањска во Косово имав изјава дека ова оди спротивно на основната идеја за иницијативата – дека е за помирување. И реков – ако има директна вмешаност на Белград во Бањска, тогаш навистина треба да се преиспита, бидејќи ги крши столбовите на основната идеја. Бидејќи сега имам повеќе информации што се случило во Бањска, планирам на затворена седница да ја информирам Владата“, рече Османи по прес-конференцијата за коспонзорирањето на резолуцијата на ОН за сеќавање на геноцидот во Сребреница. Тој смета дека иницијативата „Отворен Балкан“ не е целосна, бидејќи ги нема сите шест земји на Западниот Балкан, туку е иницијатива во обид која, на идеја на премиерот на Албанија Еди Рама, имала две цели. „Помирување за создавање предуслови за затворање на косовско-српскиот спор и за меѓусебно признавање и либерализација на пазарот зашто беше проценето дека 80 отсто од времето камионите на Балканот го поминуваат на граничните премини, а 20 проценти на патот кон нивната дестинација. Се разбира, тоа беа благородни цели во кои ние учествувавме. Но, тоа е иницијатива во обид, бидејќи додека ги нема шесте земји не е комплетирана иницијатива“, рече Османи. КоментарВаш коментарРеклама...

КатастрофиОбединети Арапски ЕмиратиПоплави во Дубаи: Дали шеиците сами предизвикаа дождови? Јан Валтер18.04.202418 април 2024Обилните дождови предизвикаа поплави на делови од Арапскиот Полуостров. Сликите од Дубаи ги преплавија социјалните мрежи. Дали „сеењето облаци“ или климатските промени ја предизвикаа катастрофата? Проверка на факти на ДВhttps://p.dw.com/p/4ew5fПоплава во Дубаи, Обединети Арапски ЕмиратиФотографија: AHMED RAMAZAN/AFP/Getty ImagesРекламаНа некои места на југоисточниот дел на Арапскиот Полуостров наврна повеќе дожд во еден ден отколку вообичаено во цела година. Последиците: улиците се под вода, аеродромот во Дубаи е поплавен, а покривите се рушат под притисок на водните маси. Но, не само најголемиот град во Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), туку и другите делови од регионот, имено соседната земја Оман, доживеаја епски врнежи. Покрај материјалната штета, пријавени се и најмалку 20 смртни случаи. „'Сеењето на облаци' заврши наопаку" , пишува овој корисник на X, поранешен ТвитерФотографија: X Додека погодените страдаат од последиците од невремето, социјалните мрежи се преполни со теории за тоа како можела да се случи катастрофата. Тврдење: „'Сеењето на облаци' заврши наопаку" , пишува корисник на X, (поранешен Твитер). Канал на Инстаграм, исто така, прашува дали „сеењето облаци" можело да предизвика или да ги зголеми поплавите во Дубаи. Многу корисници одговараат на прашањето со „да“. Проверка на факти на ДВ: Неточно „Сеење облаци" – како што често се нарекува и доаѓа од англискиот термин cloud seed - е метод за активирање дожд со помош на вештачки инструменти. Авионите прскаат одредени соли кои не се раствораат во вода. Влагата од облаците потоа се кондензира на честичките сол и паѓа на земја како дожд. Методот се користи во многу делови на светот, делумно за да се генерираат врнежи, но и со цел да се спречи појава на град, на пример. Сателитските снимки покажуваат дека во последните денови невреме со огромни дождовни облаци се формираше над југоисточниот дел на Арапскиот Полуостров и јужниот дел на Иран. Значи, преку формирањето облаци постоел предуслов за „сеење облаци". „Жетва на дожд“ во Обединетите Арапски Емирати Националниот центар за метеорологија на Обединетите Арапски Емирати во главниот град Абу Даби истражува за „сеење облаци" од доцните 1990-ти. Пустинската држава го користи методот за да го зголеми количеството на врнежи, а со тоа и количината на достапна питка вода. Првично, „Блумберг“ објави за инокулации на облаци од страна на Националниот центар за метеорологија на почетокот на неделата. Сепак, претставници на Обединетите Арапски Емирати тоа го негираат. Тимот на ДВ за проверка на факти се обрати до Националниот центар за метеорологија, но не доби одговор до објавувањето на овој текст. Меѓутоа, одговори истражувачки тим од германскиот универзитет Хохенхајм, кој спроведува заеднички истражувачки проект со Националниот центар за метеорологија. Метеорологот Оливер Бранч пишува дека немал информации за некакви инокулации на облаци на почетокот на неделата. „Дубаи не е подготвен да се справи со толку обилни дождови“, се вели во пост на Х, на кој е линкувано видео од ТикТок Фотографија: X Меѓутоа, сосема е нереално да се предизвика толкаво количество врнежи преку „сеење облаци": „Веројатноста за поврзаност помеѓу активностите за ‘сеење облаци' и поплавите во Дубаи е близу до нула“. Многу медиуми цитираат други експерти со слични оценки - меѓу кои и „Блумберг“. Глобалното затоплување ги зголемува екстремните временски услови Тврдење: „Ефектите од глобалното затоплување и климатските промени се алармантни и нема да поштедат ниеден град“, се вели во еден објавен пост. Друг објавен пост на социјални мрежи е уште појасен: „ОВА е човечки предизвикана #променанаклимата". Проверка на факти на ДВ: Непоткрепено Многу климатски истражувачи сигурно гледаат поврзаност помеѓу климатските промени и силниот дожд: „Глобалното затоплување често всушност игра улога во екстремните временски настани, но неговото влијание понекогаш е паушално претпоставено или пренагласено", изјави за ДВ климатологот Фридерике Ото од Империал колеџот во Лондон пред извесно време. Во врска со настаните во Дубаи, таа за новинската агенција АФП изјави дека бурите „најверојатно“ биле влошени поради глобалното затоплување. Аргументирањето има едноставна физичка позадина: колку е потопол воздухот, толку повеќе влага може да апсорбира. Затоа врне посилен дожд во тропските предели отколку во умерените географски широчини каде што се наоѓа Германија. Дождовите во Централна Европа се значително пообилни во лето отколку на почетокот на годината. Тоа е причината поради која постои консензус меѓу многу истражувачи за климата дека глобалното затоплување ги прави поверојатни екстремните временски ситуации и дека тие имаат тенденција да бидат поекстремни. Но, тие исто така нагласуваат, како климатскиот истражувач Сјокје Филип од Кралскиот метеоролошки институт на Холандија: „Отсекогаш имало, и секогаш ќе има екстремни временски услови“. Патем, слични лажни тврдења се појавуваат секогаш наново кога обилните дождови доведуваат до поплави - особено кога тоа се случува во региони каде што би очекувале суши, а не обилни врнежи, како што се Калифорнија, Австралија или Турција. КоментарВаш коментарРеклама...

МедиумиСеверна МакедонијаИКС: Сѐ повеќе млади зависни од социјалните медиуми ДТЗ18.04.202418 април 2024Најчесто се информираат од Фејсбук, ТикТок и Твитер, веруваат дека ги препознаваат дезинформациите, но половина од нив признаваат дека споделиле неточна вест без да знаат.https://p.dw.com/p/4euv6Се повеќе млади зависни од социјалните медиумиФотографија: Weronika Peneshko/dpa/picture-allianceРекламаЕдна четвртина од младите се зависни од социјалните медиуми. Тие ги одбираат Инстаграм, Фејсбук и Јутуб како најинтересни за следење вести, а вестите за образование, наука и технологија им се најпривлечни. Иако веруваат дека само некои од информациите на социјалните медиуми се вистинити, за младите активното пребарување и реагирање на информациите не е вообичаено. Се сметаат за способни да препознаат дезинформации во медиумите, но повеќе од половината можеби споделиле дезинформации без да знаат. Според младите, политиката и политичките партии се извор на најмногу неточни или погрешни информации, а нивните политичките ставови за општествените случувања во државата се нечујни. Ова го покажува анкетата на Институтот за комуникациски студии (ИКС) во пресрет на претседателските и парламентарните избори, чија цел е да се утврдат навиките за користење на медиумите и вестите кај младите луѓе, нивната способност да ги препознаваат дезинформациите во медиумите и како се граѓански и политички ангажирани. Анкетниот прашалник е спроведен во периодот од декември 2023 до март 2024 година на примерок од 345 испитаници на возраст од 18 до 29 години со различни демографски и социоекономски карактеристики (средношколци, студенти, невработени и вработени). Младите најчесто се информираат од Фејсбук, ТикТок и Твитер, додека на инфлуенсерите најмалку им веруваат Фотографија: Jaap Arriens/NurPhoto/IMAGO Се информираат од Фејсбук, ТикТок и Твитер Убедливо најчесто користен извор за добивање информации за случувањата кај нас и во светот за младите испитаници (за 72,5% од нив) се социјалните медиуми (Фејсбук, Инстаграм, ТикТок, Твитер, Јутјуб…). Следни најчесто користени извори на информации за младите испитаници се семејството, пријателите и колегите (за 42% од младите), генераторите на вести (за 40,9%) и експертите со свои јавни профили (за 39,4%). Традиционалните медиуми, односно телевизиите, радијата и весниците како извори за информирање ги одбираат 38,8% од младите луѓе. Најретко користени извори за информирање за младите се личностите што креираат објави на социјалните медиуми, односно инфлуенсерите и јутјуберите (31,1%), и специјализираните веб-страници или научни/стручни списанија за определени области и интереси (28,4%). Меѓу другите извори на информирање што ги имаат наведено младите се: социјалната мрежа Телеграм, медиумски корпорации што имаат профили на социјалните мрежи и платена верзија на ГТП (GTP), односно напреден виртуелен соговорник што користи производствена вештачка интелигенција со цел да пребарува конкретни информации од интерес и да ја проверува нивната валидност „Социјалните медиуми што младите најчесто ги користат за следење вести се Инстаграм (73,8%) и Фејсбук (61,7%), додека на трето место е Јутјуб (45,2%). Следна најчесто користена социјална мрежа за добивање вести е ТикТок (29,3% од младите), а најретко користена е Икс (Х, претходно Твитер). Како извори за следење вести младите наведоа и други медиуми, како: Гугл, Линкдин, Телеграм, Редит, Снепчет, Спотифај, Ревиста онлајн, Тајм.мк и други интернет-страници“. се наведува во анализата на ИКС. Младите почесто пасивно ги консумираат вестите, односно почесто наидуваат на вести додека прават други работи отколку што активно ги бараат и ги проверуваат информациите. Читањето вести често ги предизвикува да ги споделуваат усно или онлајн со пријатели и колеги и да ги читаат коментарите од други луѓе на вестите на социјалните медиуми, а поретко практикуваат директно и јавно да реагираат со свое пишано мислење за одредена вест. Во однос на темите, кај младите постои помал интерес за политичките случувања во државата, економијата и социјалната правда, а забележале неточни или погрешни информации за политика, познати личности и за криминал и корупција. Можете ли да препознаете што е вистина, а што лага?To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Дали ги препознаваат дезинформациите? Кај младите луѓе се забележува критичен однос кон вистинитоста на споделените информации. Тие за себе мислат дека се успешни во препознавањето на дезинформациите, иако над половина (51 %) одговориле дека можеби споделиле без да знаат дека е дезинформација. Само 13,4 % сметаат дека поголем дел од информациите на социјалните медиуми се вистинити, а 34,3 % пријавиле присуство на дезинформации во медиумите. Речиси 2/3 од младите испитаници сметаат дека главни креатори на дезинформациите се политичките партии. Кај испитаните млади луѓе се забележува изразена заинтересираност за јавните работи. „Во однос на нивниот граѓански ангажман, над половина (53 %) од испитаниците биле вклучени во некаков вид волонтерска активност за решавање на локалните проблеми. Во поглед на изборниот ангажман, 39,8 % испитаници се изјаснија дека редовно гласаат, а понекогаш гласаат 16,7 %. Но, кога беа прашани за нивниот „политички глас“, најчест одговор на младите испитаници е „Не сум го направил/а тоа“ за серија понудени активности што претставуваат манифестација на политички ставови во однос на определени општествени случувања, како што се: акции за собирање средства во добротворни цели, учество во протест, средба со некој политичар функционер, потпишување писмена петиција, бојкотирање компанија поради нејзините општествени вредности и слично“, наведуваат од ИКС. Зависност Во однос на употребата на социјалните медиуми, 5 % од испитаниците спаѓаат во критичната група на висока зависност од социјални медиуми, но забележителен е и процентот на испитаниците (19 %) што се блиску до критичниот резултат за дијагностицирање на ваквата зависност. Кај луѓето што се зависни од социјалните медиуми може да се забележи појава на вознемиреност, особено кога нема достапност до социјалните мрежи, постојано се проверува телефонот кога ќе се слушне звукот за известување, при поставување слика на профилите постојано се проверуваат коментарите и лајковите, користењето на социјалните медиуми е првото и последното нешто во денот, односно вообичаена рутина, а настаните се проценуваат според тоа колку се вредни за „прикачување“. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаНезадоволство: Секој ден нови протести за повисоки плати ДТЗ18.04.202418 април 2024Над 3.000 вработени во културните институции немаат земено плата за март. Тие најавија протести сѐ додека не добијат плата усогласена со колективните договори.https://p.dw.com/p/4evC8Се редат протести и барања за зголемување на платитеФотографија: DW/Petr StojanovskiРекламаПред изборите, ескалира незадоволството кај синдикатите во повеќе гранки, кои најавуваат протести и штрајкови за повисоки плати и подобри услови за работа. Над три илјади вработени во културните институции немаат земено плата за март, а по неколку дена ќе останат и без здравствено осигурување. Тие најавија дека од петок (19.04) започнуваат со протести кои ќе траат сѐ додека не добијат плата усогласена со колективните договори. Претседателката на Синдикатот на културните работници, Вера Атанасовска, вели дека во моментот се процесуираат тужбите за задоцнета исплата на плата. „Не бараме преку леб погача“ На прес-конференцијата, на која присуствуваа и вработени во културата, СОНК изрази незадоволство од доцнењето на платата за март која, според Општиот колективен и Колективниот договор во областа култура, вработените треба да ја примат до средината на месецот. Согласно усогласувањето на платите со минималната плата во државава, мартовската плата треба да им биде зголемена за 12 отсто. Синдикатите велат дека пресметките се изготвени од установите за култура, но нема одобрување од Министерството за финансии и покрај ветувањата на ресорната министерка. „Не бараме преку леб погача, бараме плата, а платата веќе сме си ја изработиле а ја работиме и новата плата за месецот кој треба да го добиеме во месец мај. Недозволиво е ова да ни се случува особено 15 дена пред избори. Недозволиво е 15 дена пред избори да барате наш глас, а притоа да не нѐ плаќате како што треба – зборуваме за плати, не зборуваме за мито и корупција. Немаат изговор, платата најдоцна до крајот на денот доколку не легне во текот на утрешниот ден започнуваат протестите“, вели претседателот на Сојузот на синдикати на Македонија (ССМ), Слободан Трендафилов. „Не бараме преку леб погача, бараме плата“, вели Слободан ТрендафиловФотографија: Petr Stojanovski/DW Незадоволство на сите страни Покрај кај културните работници, незадоволство владее и во другите сфери. Приватните специјализанти веќе неколку дена како започнаа генерален штрајк, незадоволни од одлуката на Владата за решавање на нивниот проблем со платите по изборите. Денеска од пред Клиничкиот центар порачаа дека нема да отстапат од своите барања за повисоки плати и регулирање на нивниот статус, а за в понеделник најавија нови протести пред Министерството за здравство. Врие и во Македонски шуми. Тие деновиве го блокираа сообраќајот во Скопје, изразувајќи револт поради неисплатените две плати. „Срамно е во 21 век да се моли за одработената плата“, порачаа тие, најавувајќи радикализација на протестите. Од синдикатот велат дека во ова претпријатие 1.800 вработени не можат да ја добијат платата, поради предизборни вработувања, кои се дополнителен товар за претпријатието. Протести на синдикатите за поголеми плати и почитување на работничите права, на Меѓународниот ден на трудотФотографија: Petr Stojanovski/DW И долготрајното незадоволство со состојбите во „Македонска пошта“ минатата недела резултираше со нови најави за протести и штрајк. Синдикатот порача дека ќе изготви систематизација, ќе ја достави на идната влада и ќе инсистира на нејзина итна примена, како стартно решение за состојбата во Пошта. Компанијата, според синдикалниот лидер Боро Велигденов, е на работ на егзистенција. Доведени се во прашање над 2.000 работни места. По изборите ќе се бара да се потпише и новиот колективен договор, подобрување на условите за работа и обезбедување средства, бидејќи се соочуваат со тешкотии во работењето. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСрбијаГласање во СЕ: Рејтингот на Србија падна на ниски гранкиИвица Петровиќ18.04.202418 април 2024Одлуката за препорака за членство на Косово во Советот на Европа за власта во Србија е „срамна“, а за набљудувачите е „резултат на многу лошите односи меѓу Србија и земјите од ЕУ кои бараат нормализирање на односите“.https://p.dw.com/p/4euo8Зградата на Советот на Европа во СтразбурФотографија: picture-alliance/dpa/R. JensenРекламаОдлуката на Парламентарното собрание на Советот на Европа да го поддржи членството на Косово во таа организација наиде на очекувано незадоволство кај српските власти. Државниот врв на Србија инаку веќе предупредуваше дека постои силна поддршка за тој потег и затоа не може да се каже дека одлуката претставувала некое големо изненадување. Министерот за надворешни работи на Србија, Ивица Дачиќ оценува дека ваквата одлука е „ден на срамот во Парламентарното собрание на Советот на Европа, бидејќи е препорачано членство за нешто што не е држава“, но, вели, „Србија ќе ја продолжи борбата оваа одлука да не биде усвоена на Комитетот на министри на 16 мај“. Што вели власта, а што дел од опозицијата? Шефот на српската делегација во Советот на Европа, Билјана Пантиќ Пиља, ваквата одлука ја нарекува срамна и вели дека „оваа институција на овој начин ги прекршила сите норми на меѓународното право и поради тоа сега е отворена Пандорината кутија. " Кандидатот за премиер на новата српска влада, Милош Вучевиќ вели дека „она што го видовме во Стразбур е продолжување на фестивалот на лицемерието и уште еден клинец во мртовечкиот ковчег на меѓународното право. Што се однесува до финалната фаза во Комитетот на министри, немаме многу простор за маневрирање, но ќе се бориме“. Парламентарното собрание на Советот на Европа се посрамоти како никогаш во историјата со поддршката на препораката за прием на Приштина во таа меѓународна организација, порача и директорот на Канцеларијата за Косово, Петар Петковиќ. Реагираа и одделни опозициски лидери. Така, претседателот на Народното движење на Србија, Мирослав Алексиќ оценува дека усвојувањето на предлогот за прием на Косово во Советот на Европа „е последица на погубната политика на Александар Вучиќ и прифаќањето на француско-германскиот план и Охридскиот анекс. Сѐ ова што се случува во Советот на Европа е голем тест и прашање за ЕУ и за САД дали се подготвени да се откажат од меѓународниот поредок што го изградија по Втората светска војна со ваков преседан“, додаде Алексиќ. „Доаѓа за наплата целата ароганција" Одлуката за препораката за членство на Косово во Советот на Европа на некој начин е „резултат на многу лошите односи меѓу Србија и земјите од Европската унија кои инсистираат на нормализација на односите меѓу Србија и Косово“, изјави за ДВ Јелица Миниќ, претседателка на Европското движење во Србија. „Мислам дека доаѓа за наплата сета ароганција во комуникацијата со претставниците на ЕУ. Потоа, тука се настаните во Бањска,кои радикално ја променија ситуацијата на штета на Србија, а можеме дури да ја додадеме и резолуцијата за Сребреница. Сето тоа се пораки до властите во Србија дека рејтингот на Србија во меѓународната заедница e драматично влошен“, вели Јелица Миниќ. Јелица Миниќ, претседателка на Европското движење во Србија: На наплата доаѓа целата ароганцијаФотографија: U. Sabljaković „Србија се потпира на Русија и Кина и тоа властите така им го презентираат на граѓаните, но мислам дека ниту Русија ниту Кина немаат некои пресилни мотиви да жртвуваат некои свои интереси поради Србија. Русија по посетата на Вучиќ на Франција веќе покажа дека реагира негативно на секое приближување на Србија кон ЕУ. Кога сето тоа ќе се собере, плус изборите кои сите ги забележаа како нерегуларни, тоа рејтингот на Србија го спушти на исклучително ниски гранки“, вели нашата соговорничка. Србија инсистира на тоа дека добила ветување дека не може да се разговара за тоа членство без формирање на Заедница на српски општини. Јелица Миниќ вели дека „сосема е можно да имало такви ветувања, но очигледно е, имајќи го предвид сето она што се случува во Србија и во нејзината надворешна политика, дека тие сметаат оти не мора да водат сметка дека ова условување до крај и ќе се исполни. Додуша, се наведува дека во тој период по приемот ќе се врши надзор над однесувањето на Косово и дека најверојатно ќе се инсистира да ги исполни обврските“, смета Миниќ. Што би донело излегувањето на Србија од Советот на Европа? Одделни опозициски лидери го насочуваат вниманието на фактот дека Србија со Охридскиот договор се обврза да не го спречува влезот на Косово во меѓународните организации и затоа оваа одлука не претставува големо изненадување. Навистина така и пишува во Охридскиот договор, забележува Јелица Миниќ, иако претседателот Вучиќ тврди дека не го потпишал, но сепак го прифатил. „Тоа сега се смета за правно валидно и Србија нема право да го спречи Косово да влезе во Советот на Европа, УНЕСКО, Интерпол. Што се однесува до сите граѓани на Косово и заштитата на српското наследство, подобро е Косово да учествува во тие меѓународни институции. Србија истакнува дека црвената линија за неа е членството на Косово во Обединетите нации, така што толкавото подигање на тензиите околу членството во Советот на Европа како да служи за одвлекување на вниманието од работите кои се неизбежни“, вели Јелица Миниќ. Србија веќе неколкупати предупреди дека може да го прекине членството во Советот на Европа доколку му се дозволи на Косово да влезе во таа организација. Според зборовите на нашата соговорничка, „Србија со тоа само би си наштетила. Постојат многу програми, политики, финансиски стимулации и Србија буквално би си ги пресекла сите тие патишта доколку излезе од Советот на Европа“, заклучува Јелица Миниќ. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГерманијаАфД: Бјерн Хеке и националсоцијализмотХанс Пфајфер18.04.202418 април 2024Еден од најрадикалните германски политичари, Бјерн Хеке одговара на суд поради употреба на забранети националсоцијалистички слогани. Речникот на Хеке е полн со термини од нацистичко време.https://p.dw.com/p/4esyzБјерн Хеке од АфД - еден од најрадикалните германски политичариФотографија: imago imagesРекламаКривичното дело за кое се товари Бјерн Хеке формално гласи: „Користење на симболи на поранешна националсоцијалистичка организација“. Ова е обвинението против Бјерн Хеке чие судење започнува денеска, 18 април, во Регионалниот суд во Хале. Станува збор за настап на Хеке во рамките на изборната кампања на 12 декември 2023 година во Гера, покраината Тирингија. Во ресторанот Валдхаус, пред преполна сала, во организација на градското здружение на Алтернатива за Германија, партијата на Хеке. Во текот на настанот, Хеке очигледно прави вербална игра со своите поддржувачи. Тој објаснува дека мора да се појави на суд поради обвинение од 2021 година. „Затоа што еднаш предизборната кампања ја завршив со реторичка тријада: „Сѐ за нашата татковина! Сè за Саксонија-Анхалт! Сè за...“ гестикулирајќи, Хеке потоа ја охрабрува својата публика да ја заврши изреката. Таа гласно вика со аплауз и воодушевување: „...Германија!“ Хеке стои насмеан и задоволен на бината. „Сè за Германија“. Тоа е слоганот на злогласната паравоена организација на Хитлер, „Јуришни одреди“ („Sturmabteilung") или скратено СА. Хитлеровата СА - паравоена терористичка организација СА беше особено активна на почетокот на националсоцијализмот, во периодот на доаѓањето на власт на Хитлер и неговата партија, НСДАП, во 1933 година. Во оваа рана фаза, таа ја зави Германија во терор: убивање, мачење и заплашување - особено комунистите и Евреите. Со падот на самопрогласениот „Трет рајх“ и крајот на германските масовни убиства низ Европа во 1945 година, СА, како и сите други нацистички организации, беше забранета. Злогласната паравоена организација на Хитлер, „Јуришни одреди“ („Sturmabteilung"), архивска фотографија од 1938 година Фотографија: picture alliance/dpa Подоцна, во новооснованата Сојузна Република Германија беше забранета секаква пропаганда во духот на националсоцијалистичката идеологија и нејзините организации, вклучително и употребата на слоганот на СА: „Сè за Германија“. Дали Хеке го знаел значењето? Но, дали Бјерн Хеке знаел каков слоган користи? Да, тој го знаел тоа. Со сигурност барем при вториот пат, на неговото појавување во Гера. Затоа што тој самиот тука се повикува на обвинението. Уште нешто: Бјерн Хеке по професија е наставник по историја. Студирал историја и предавал на оваа тема многу години пред да влезе во политиката за АфД, која делумно важи за десно екстремна, и стана еден од нејзините најрадикални претставници. Она што е упадливо е колку дејствувањето на Хеке постојано се поврзува директно или индиректно со нацистичката ера. Тој го критикува споменикот на Холокаустот во спомен на убиството на шест милиони европски Евреи од страна на националсоцијалистите како „споменик на срамот“. Или во 2016 година: Хеке на митингот на АфД ја сожалуваше озлогласената негирачка на холокаустот Урсула Хавербек, која мораше да отслужи подолга затворска казна како повторна престапничка. Фиксиран на националсоцијализмот Во 2017 година, Хеке отиде особено далеку: во говор пред помладите членови на партијата од Млада алтернатива, тој го критикуваше начинот на кој Германците се справија со нацистичката диктатура. Тој тоа го нарекува „глупава стратегија за справување“. Притоа тој побара: „Потребен ни е пресврт од 180 степени во политиката за сеќавање“. Ако критикуваната политика на сеќавање на нацистичката ера е критичка, предупредувачка или опоменувачка, тогаш Хеке повикува на спротивното: позитивна во која било форма. Хеке ги објави своите размислувања во форма на книга во 2018 година. Во неа тој го нарекува погрешно тоа што „Хитлер е прикажан како апсолутно злобен“, тврдејќи дека работите не се толку „црно-бели". Бјерн Хеке сака да стане премиер на покраината ТирингијаФотографија: Michael Reichel/dpa/picture alliance Книгата е полна со радикални изјави: Хеке вели дека крајно е потребен нов лидер, зашто на Германија ѝ се заканува „национална смрт преку размена на население“. А за оние кои размислуваат поинаку во германското општество, важи следново: „Дека гангренозните екстремитети не можат да се излечат со вода од лаванда, знаел уште Хегел". „Хеке е фашист“ Изјавите во неговата книга се толку радикални што Управниот суд во Мајнинген тоа го искористи како основа за својата пресуда пресуда од 26 септември 2019 година, според која изјавата „Хеке е фашист“ не е произволна, туку е заснована на проверлива фактичка основа.Келн: Илјадници луѓе протестираа против десничарската АфДTo view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video Она што е впечатливо во медиумското внимание за Хеке и дебатите за него како политичка фигура е: Бјерн Хеке е политичар кој не извршува политичка функција во Германија и никогаш не ја извршувал. И кој не е ни претседател на партија или дури ни во нејзиниот сојузен извршен орган. Сепак, тој стана апсолутна точка на иритација во германската политика, при што се расправа за неговите мисли, светоглед и политички постапки. Човек без функција Причината: дали со или и без оглед на неговиот радикализам, Хеке ја доведе АфД до таков степен на успех во неговата покраина Тирингија, што таа стана најсилната политичка партија според анкетите. И немањето на функција може да се промени во 2024 година: Бјерн Хеке сака да стане премиер во Тирингија. Тој одамна го диктира тонот во својата партија, дури и без да извршува функција на сојузно ниво. Тешко дека може да се направи нешто против Хеке кога станува збор за пополнување места и позиции. Во партијата која германските безбедносни власти сѐ повеќе ја наведуваат како „сомнителен десноекстремен случај“. Регионалниот огранок на АфД во Тирингија, предводен од Бјерн Хеке, не е наведен како сомнителен случај од Сојузната служба за заштита на Уставот, туку како „докажано десничарско екстремистички". КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаПартиите се растрчаа, почна и втората кампањаКатерина Блажевска18.04.202418 април 2024Митинзи од Охрид до Гевгелија, средби со граѓани и „конститутивна седница на победничкото собрание“ се дел од активностите во првиот ден од кампањата за парламентарните избори.https://p.dw.com/p/4eubpИзборни плакати во Скопје Фотографија: Petr Stojanovski/DWРекламаКампањата за парламентарните избори на 8-ми мај официјално почна денеска (18.04) и ќе трае до 6-ти мај. Таа неколку дена ќе се совпадне со кампањата за избор на претседател, која завршува на 22-ри април. Партиските карвани од денеска ги засилуваат и активностите и реториката. Во предвечерјето на почетокот на кампањата за парламентарните избори, гостин на Коалицијата „Вреди“ беше претседателот на Собранието на Косово, Глаук Коњуфца. Коњуфца во приружба на Таравари, Касами, Гаши, Меџити и Ќоку се прошета низ Старата скопска чаршија сѐ до споменикот на Скендербег, каде се фотографираше со голем број млади. Тој не беше единствениот гостин во Скопје од страна на косовските власти. Форумот на жени на коалицијата Вреди организираше регионална конференција на тема „Жените во одлучувањето, како квалитет на демократијата“, на која учествувала и косовската министерка за правда, Албулена Хаџиу, која е претседавач со Форумот на жени на Движењето Самоопределување. Сите лидери на партиите што учествуваат во коалицијата „Вреди“ на нивните профили на Фејсбук објавија фотографии и видеа од посетата. „Денеска заедно со моите партнери од 'Вреди' се сретнавме на кафе и прошетавме во скопската чаршија со претседателот на Собранието на Косово, г. Глаук Коњуфца. Ми беше драго што Глаук нѐ посети и го направи овој ден повреден!“, напиша Арбен Таравари. „Чест и задоволство е што претседателот на Собранието на Косово, верно ја пренесува визијата на Самоопределување дека Албанците, каде и да се, живеат со кренати глави, достоинствено и гордо“, оцени Касами. Тој го опиша Коњуфца како пример за политичар чие политичко дејствување се гради според волјата и потребите на неговиот народ, а не според волјата на олигарсите и противниците на албанскиот народ. Во дел од јавните критики искажани во медиумите на абански јазик се потенцира дека треба се прави разлика дали во изборите во Северна Македонија се меша Самоопределување или косовските власти, со оглед дека Коњуфца бил дојден во Скопје со службено возило што го плаќаат даночните обврзници во Косово, односно се користат јавни средства за политички активности во странство. Ваквите ставови се проследени со коментари и прашања - со чии службени возила во РСМ биле развозувани новинари од Косово и Албанија, за интервјуа и емисии со цел промовирање на ставовите на ДУИ. Победничко собрание И додека стартот на кампањата за парламентарните избори ја зголемува жестината на критиките, некои веќе калкулираат со извесен исход од двојните избори. Од Европскиот фронт, предводен од ДУИ, почетокот на кампањата однапред ќе биде одбележан со „победа“, барем според соопштението што стигна оттаму. Во него се највува дека денеска (18.4.) во 11 часот „Европскиот фронт ќе оддржи конститутивна седница на победничкото собрание од парламентарните избори на 8-ми мај 2024, како и инагурација на победникот на претседателските избори, Бујар Османи, од страна на новоизбраното собрание“. Во соопштенијата на ДУИ редовно се пласира убеденост во изборна победа на европскиот фронт на двојните избори, а во едно од последните соопштенија на ДУИ тој фронт се посочува и „како единствена изборна коалиција која го продолжува патот за брзо членство во Европската Унија и за блиска соработка меѓу земјите од Западен Балкан“.Седиштето на ДУИ во Мала РечицаФотографија: DW/S. Toevski Нема откажување од иднината Другиот европски фронт, предводен од СДСМ, ја почнува парламентарната кампања со настан „Нема откажување од иднината“, кој ќе се одржи во Музејот на современа уметност во Скопје, а нивниот европски караван потоа ќе продолжи во Демир Капија (18 часот) и на централен митинг во Гевгелија (19.30 часот). „На овие избори одлучуваме за европска иднина на татковината“, велат од СДСМ. „СДСМ и Коалицијата за европска иднина има конкретен план, волја и знаење, за исполнување на стратешката цел - членство на ЕУ. Членство во ЕУ не заради остварување на европски сон, туку заради европски животен стандард, поголеми плати, пензии, подобро здравство, образование, правда. Само со членство во ЕУ се можни суштински и темелни промени во македонското општество. Затоа не смееме да се откажеме. Патот до ЕУ е тежок, но тој е вистинскиот. Нема откажување од иднината!“, порачуваат социјалдемократите.Патот до ЕУ е тежок, но тој е вистинскиот, велат од СДСМ (фоото: македонско знаме пред Европскиот парламент во Брисел)Фотографија: DW/M. Maksimovic Последна шанса за спас Првиот ден од кампањата за парламентарните избори, ВМРО-ДПМНЕ и Коалицијата „Твоја Македонија“ традиционално ја започува во Охрид (20 часот). „Овие избори се последна шанса за спас “, се наведува во партиското соопштение. Оттаму за апатијата, парализираните институции и разочарноста кај граѓаните прстот го вперија во СДСМ: „Корупцијата е распространета во секоја пора на општеството. Лотариска среќа е ако може некој да извади пасош и лични документи, пациентите не се сигурни каква терапија добиваат, се заработува бескрупулозно на грбот на најранливите, непотизам насекаде, правда никаде, не само младите, туку и сѐ повозрасни размислуваат да ја напуштат земјата не гледајќи веќе ниту систем, ниту ред (...) За 7 години, колку што се на власт СДС и ДУИ, ја презадолжија државата, го урнисаа системот и криминалот го направија столб на своето функционирање. Ова не е Македонија што народот ја сака и ја заслужува“, наведуваат од ВМРО-ДПМНЕ.Овие избори се последна шанса за спас, се наведува во соопштение на ВМРО-ДПМНЕФотографија: DW/Petr Stojanovski Не 61, туку 48 или уште помалку Зијадин Села од Алијанса за Албанците вчера порача дека европскиот фронт е создаден за ги спречи порочните умови на вистинските противници на Фронтот, а тоа се ВМРО-ДПМНЕ и Левица. Тој посочи дека европскиот фронт им вели „не“ на оние, кои сакаат да го отстранат бадинтеровиот механизам, и додаде дека се подготвени да разговараат за него, но за да го унапредат, а не за да го вратат назад. Според него, ВМРО-ДПМНЕ нема да добие 61, туку 50, 48, или уште помалку пратеници. Катерина Блажевска Уредник, новинар, политички аналитичарКоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаГерманијаГерманија: Уапсени две лица осомничени за шпионажа за Русија ЕМФ | агенции18.04.202418 април 2024Полицијата во германската покраина Баварија уапси две лица за кои постојат сомневања дека шпионирале за Русија. https://p.dw.com/p/4euxxОсомничените, како што се вели, шпионирале и можни цели за нападФотографија: imago/bonn-sequenzРекламаВчера (17.04) уапсените германско-руски државјани се осомничени за шпионирање за странска тајна служба, соопшти Обвинителството. На едниот од двајцата осомничени - Дитер С., му се префрла и заговор за подметнување експлозив и пожар, како и дејствување како агент за саботажни цели и за прикажување воени инсталации на начин кој ја загрозува безбедноста. Од Обвинителството се додава дека е извршен претрес на местото на живеење и на работа на двајцата уапсени. Според „Шпигел“, Дитер С. разменувал информации за можни саботажни акции со лице кое било поврзано со руска тајна служба. Акциите биле особено наменети за поткопување на воената поддршка на Германија за Украина. Дитер С., наводно, му изјавил на својот соговорник дека е подготвен да изврши напади со експлозив или да подметне пожари, особено на инфраструктура што се користи за воени цели, како и индустриски локации во Германија. Според сојузниот јавен обвинител, Дитер С. собирал информации за потенцијални цели за напад, вклучително и објекти на вооружените сили на САД. Најдоцна од март 2024 година во тоа му помагал второобвинетиот Александар Ј. „Нашите безбедносни власти спречија можни напади со експлозив, чија цел била поткопување на нашата воена помош за Украина“, изјави сојузната министерка за внатрешни работи Ненси Фезер. „Тоа е особено сериозен случај на наводна шпионска активностза криминалниот режим на Путин“, додаде таа.Ненси Фезер, министерка за внатрешни работи на ГерманијаФотографија: Britta Pedersen/dpa/picture alliance „Од почетокот на руската агресивна војна против Украина, нашите безбедносни власти ги презедоа сите заштитни мерки против хибридните закани од Русија“, уверува Фезер и додава: „Ќе продолжиме да даваме масовна поддршка на Украина и нема да дозволиме да бидеме заплашени“. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаЕвропаНови санкции против Иран ЕМФ / ртр18.04.202418 април 2024Шефовите на држави или влади на Европската унија донесоа одлука за заострување на санкциите противИран. https://p.dw.com/p/4ev0xПретседателот на Советот на ЕУ, Шарл МишелФотографија: Nicolas Economou/picture alliance/NurPhotoРекламаНовите казнени мерки на ЕУ против Иран ќе бидат насочени кон компании кои се занимаваат со производство на беспилотни летала и ракети, изјави претседателот на Советот на ЕУ, Шарл Мишел вчеравечер (17.04) во Брисел, додавајќи: „Веруваме дека е многу важно да направиме сѐ што можеме за да го изолираме Иран.“ Иран минатиот викенд испрати повеќе од 300 беспилотни летала и проектили во Израел како одговор на нападот од први април врз комплексот на иранската амбасада во Дамаск, кој Техеран му го припишува на Израел. Мнозинството дронови беа пресретнати. Средбата на 27-те шефови на држави или влади на ЕУ е прва по иранскиот напад. Тие го осудија нападот и ја повторија својата посветеност на безбедноста на Израел. Истовремено, ги повикаа сите страни да спречат понатамошни тензии - вклучително и во Либан. Израел навести дека ќе возврати на иранскиот напад, но не наведе детали. Иран ја поддржува и радикалната палестинска организацијаХамас во Појасот Газа, против која Израел води војна повеќе од шест месеци, и милицијата Хезболах во Либан. КоментарВаш коментар...

ПолитикаХрватскаХрватска: ХДЗ е победник - следува постизборна математикаАндреа Јунг-Грим18.04.202418 април 2024Формирањето влада нема да биде едноставно: според привремените изборни резултати, ХДЗ е на прво место со убедливи 60 пратенички места, додека СДП освои 42 мандати.https://p.dw.com/p/4euGUАндреј Пленковиќ во изборниот штаб на ХДЗФотографија: Mehmed Smajić/DWРеклама„Наутро почнуваме со формирање парламентарно мнозинство за да ја формираме нашата трета влада“, најави Андреј Пленковиќ во својот говор во изборниот штаб на Хрватската демократска заедница (ХДЗ) нешто пред еден часот по полноќ. Тој им се обрати на насобраните сопартијци и симпатизери дури откако беа преброени речиси сите гласови. Појавувањето на сцената на штабот во хотелот „Вестин“, во Загреб, беше проследено со громогласен аплауз и песната „Eye of the tiger“, од филмот „Роки 3“. „Ќе ја продолжиме нашата политика, која во изминатите осум години ги заштити хрватските граѓани од кризи, ја зачува хрватската економија и овозможи да се постигнат голем број стратешки цели“, вети Пленковиќ. Истовремено, тој не сакаше да одговори на новинарското прашање со кого планира коалиција. ХДЗ и нејзините партнери се релативни победници на парламентарните избори со 60 освоени мандати, но сепак им недостигаат 16 пратеници за мнозинство во парламентот. И „Реки на правдата“ сака да формира влада Но, формирање влада најави и коалицијата Реки на правдата, на чело со Социјалдемократската партија (СДП) - иако на овие парламентарни избори освои само 42 мандати. „Утре ќе почнат разговори со оние кои до вчера велеа дека не сакаат да одат со ХДЗ“, најави претседателот на таа партија Пеѓа Грбин. Тој не спомна директно кој треба да биде на чело на таа влада, но јасно беше дека алудира на претседателот на државата Зоран Милановиќ. Грбин призна дека партијата не е задоволна од постигнатите резултати, но истовремено нагласи дека тие покажале „оти две третини од хрватскиот народ не се задоволни“. Нема да ги оставиме тие две третини од народот, не нѐ поддржаа за да се предадеме“, вети лидерот на СДП. И покрај разочарувањето, во изборниот штаб на партијата се славеше до раните утрински часови.Приврзаниците на СДП по изборитеФотографија: Mehmed Smajić/DW Десницата и левицата не сакаат заедно На трето место е десно националното Татковинско движење (ДП) со 14 мандати. Претседателот на таа партија Иван Пенава изрази задоволство од постигнатите резултати и најави подготвеност за преговори со другите партии - освен со претставниците на Србите и партијата Можеме. Десно конзервативниот Мост со своите партнери освои 11 пратенички места. Неговиот кандидат за премиер Никола Грмоја, по пребројувањето на повеќе од 90 отсто од гласовите, изјави: „Народот го препозна она што го правиме во последните четири години и можеме да му ветиме на хрватскиот народ дека Мост ќе остане цврст, единствен и бескомпромисен во однос на корупцијата“. На петтото место е лево либералната партија Можеме со десет пратенички мандати. Кандидатката на партијата за шеф на владата, Сандра Бенчиќ, истакна дека „цел број еден е да се собори ХДЗ од власт“. Таа повтори дека Можеме не сака да влезе во влада во која би била десницата, но најави дека во тој случај таа партија е подготвена да поддржи евентуална малцинска влада. Регионалниот Истарски демократски сабор (ИДС) освои три мандати, НП Север - 2, а Фокус-Република - 1 мандат. Постизборна математика Што се однесува до дијаспората, ХДЗ очигледно ги доби сите три пратенички мандати во 11-та изборна единица, каде што гласаат иселениците од Хрватска. Претставниците на националните малцинства ги бираа своите осум пратеници во 12-та изборна единица, која ја сочинува цела Хрватска. Тие учествуваа и во претходната влада на премиерот Пленковиќ. Според податоците на Државната изборна комисија, излезноста е над 60 отсто, што е значително повеќе отколку на последните избори. Кога стана јасно дека одзивот на гласачите е исклучително голем, почнаа шпекулации за тоа кој може да профитира. На крајот се покажа дека профитираа речиси сите партии. Во Хрватска се гласаше на 6.544 избирачки места, како и на 109 места во 65 дипломатски претставништва и конзуларни одделенија ширум светот. Откако Државната изборна комисија ги објави резултатите - почнува постизборната математика. КоментарВаш коментарРеклама...

ПолитикаСеверна МакедонијаТри лути збораАрсим ЗеколиКолумна18.04.202418 април 2024 Одбивањето да се гласа не е манифест на надменост, некаква високо умна дистанца од сѐ и сенешто, туку дефанзивен механизам за одбивање соучесништво во големата криза која ни следува ден по изборите. Пишува Арсим Зеколиhttps://p.dw.com/p/4eu8fРекламаФотографија: MIAНекогаш во детството нѐ разгалуваше пријатниот глас на Круносав Киќо Слабинац и неговата шансона „Три слатке ријечи – ја те волим“. Денес, во предизборието, мојот преференцијален соундтрак е „Tри лути збора - нема да гласам”. Упс, простете, дали тоа јавно ги спомнав најбласфемичните зборови на демократијата од која растревожено се крстат и ничкум клањаат правосвештениците на политиката?! Изгледа дека да. Па, тогаш, не преостанува друго освен да ги повторам: нема да гласам. Бидејќи ем немам за кого, ем немам за што да гласам среде оваа богата понуда на преџвакани „сендивичи со гола вода“. Знам што следува. Салви од обвинувања дека тоа значи оти власта губи, па сакам да ја разубедам опозицијата да не излезе на гласање. Дека на опозицијата веќе ѝ се издишува балонот, па сакам владините партии да го сторат истото. Дека како Албанец сум заплашен од подемот на ВМРО-ДПМНЕ. Дека како сомнителен Албанец сум загрижен што Албанците топтан ќе одат со СДСМ. Дека не сум на некоја од листите. Дека ми е ветено и платено да ширам сомнеж и песимизам. И секако, што друго да прави еден странски платенички агент освен да шири „смут“ и параноја во предизборен час. Да не ги заборавиме и странските дипломати со нивните мудри совети дека бојкот на изборите никогаш не ѝ помогнал на демократијата. За разлика од омилениот им мандатен статус кво. I beg to differ, колеги, таа теорија важи за бојкотот од страна на партиите. Но не и во случајот на граѓаните, бидејќи нивниот бојкот е демократска опција со сосема парламентарна порака до партиите. Особено кога нивната согласност се сведува на премолченo сплотена принуда кон граѓаните сведена на „мораш да бираш А или мораш да гласаш Б”. Бојкотот на граѓаните преку одбивање на уцената е придонес кон збогатување на демократскиот дијалог со буквата В. А богами, колеги, според вашите анкети – не моите – токму таа буква В доминира на сите истражувања на јавното мнение. Ете така, В како Вендета. Одамна, во еден друг режим, нотиравме дека Македонија, сосе регионот, е поблиску до блискоисточната сфера отколку до западноевропската. Среде сите сличности кои ја потврдуваат таквата теза (поткрепено со предиспозицијата на самата ЕУ да ни испраќа ЕУ-делегатни амбасадори со претходен ангажман на Блискиот Исток) во ова предизборие се отсликува и сличноста на партиските односи со блискоисточните случувања. Па така, ако веќе ни е сосема јасно дека на Блискиот Исток секој е во коалиција со секого за мразење на секого од секоја коалиција, истото се случува и кај нас. Тука е Ердоган, кој како и Али сетики се заканува кон Израел со прст дење, за да ноќе тргува и со истиот прст брои пари додека извезува во Тел Авив. Тука ни е Америка, која дење пушта балони со храна за Газа, а дење бомби врз Газа, слично како што овде дење се влечат уши за руско влијание, а навечер има гозби со пиромани на амбасади и руски симпатизери. Тука е секако опозицијата, која дење колне Абрахамови, т.е. Охридски и Бугарски договори, а навечер пред ќелавиот Германец климоглаво потврдува дека „сичко ќе поткрепиме, хер Бајер”. И на крај, да не ја заборавиме кореографијата на „војната” помеѓу Иран и Израел која може да ѝ носи вода на кореографијата на подзмени шурувања на ВМРО со ДУИ, СДСМ со ВЛЕН, Мицкоски со Меџити, Меџити со Муса Џафери, Груби со Николовски, Груби против Османи, Курти со Шекеринска, Шекеринска со Коњуфца и.т.н. Апропо, среде сите муабети за мешањето на ВВ во Македонија, може ли да замислиме на следните избори во Косово да сведочиме на кандидати од Левица? Во Митровица, на пример?Арсим ЗеколиФотографија: DW/K. Blazevska Снисходливоста на медиумите Наведената рашомонијада, да не ја наречам сеопшта проституција, на политичката сцена е само кроки приказ на тоа дека на овие избори по првпат фокусот не е врз политичките партии, туку врз медиумите. Поточно, првите губитници на овие избори се самите медиуми, следени од оние партии кои – по дефолт или автоматизам – изборните надежи ги базираа врз факторот медиуми и креацијата „јавност”. Класичните медиуми на овие избори извршија колективно сепуку на истурање на сопствените црева на увид на граѓанството и со тоа го загубија она што политиката го загуби при бомбите на Заев – магичната моќ на мистиката. Тоа тромаво, здебелено, атрофорирано, деформирано тело на медиумите и онака беше грд приказ со години, но самиот сепуку го изведе младиот Фуркан Салиу, кој со неколку прилога ја стави на увид бесрамноста на медиумите, лажливоста на „институтите”, поткупливоста на медиумите и порозната моралност на бардовите на новинарството и уредништвото. Па не беше случајност што првенци во сатанизирањето на Салиу беа или „старите ку*ви“ на новинарството, „мечкините гаќички” на жолтиот печат и оние кои некни патетично врескаа „тука сме, тепајте нѐ”. Сега наредени во стрелачки строј заедно со мвро-полицијата, повикувајќи со вили и секири в раце „Ене го Фуркан, стрелајте го!”. Патетично жално е како оние кои со децении го ништеа јавното информирање на крај килаво се жалат што некој под нос им ја става смрдливата помија која самите си ја зготвија. Таквите медиуми во ова предизборие потврдија дека зависноста и подлизурноста кон партиите на крај резултира во доминација на дефанзивна цензура, агресивна пропаганда и општествена небитност. Поради што и тие малку трошки информации се земаат со огромни дози на сомничавост и недоверба. Но тоа е реалноста кога медиумите во снисходливоста кон партијата/етникумот ќе станат дел од „предизборните платформи” на криење, цензурирање вести и индустриско наметнување пропагандни памфлети. Следствено, партиите и нивните медиуми сѐ уште мислат дека некого „потресуваат” и диктираат дискурс со хистерзирањата за бугарски устави, албански уцени, ВМРО-вски анкети, СДСМ-овски самопеплосувања, интегристички про-западњаштва, ВЛЕН-ски ДУИ-зми и останатите пропагандни теми форсирани од „јавноста”. Во реалноста, вистинската жед на општеството се фокусира врз забранетите теми, цензурираните прашања низ кои се препознава тенката нишка која ги спојува сите овие стари и млади партии. Да ги наброиме, а, што велите? Последна линија на одбраната Помина предизборието, а глас не слушнавме од кандидатите за Ерменската дипломатија, за Рашковски во Ниш, за тоа дека секој асален ветеран на разузнавањето се шлае низ азилски пребези, не слушнавме збор за импликациите наши во Бањска, за тивкиот бојкот на нашите претставници во странство, за Евростандард, за Мак-банка скандалите, за безбедносните сертификати, за тоа колкав е внатрешниот или надворешниот долг. Небитни некои прашања, бре! Па добога, би помислиле дека од овој репертоар Силјановска би нашла доволно теми за масивен напад врз Пендаровски и Османи, а Таравари и Пендаровски да ѝ возвратат стократно на Силјановска за делата на „гордата” и нејзина бранковистичко-конзервативна партија? Но не. Сѐ што добивме е булеварски дуели во фрлање кеси со повраќаници еден врз друг, со урнебесни фотошопови и катадневно докажување од сите нив дека карактерно се приближно еден сантиметар пониско од стандардната морална вертикала на кој било просечен граѓанин. И сега вие ме убедувате дека, сепак, и скраја сѐ, вреди да ги позајмам „железните чевли“ на Гордан Георгиев и да излезам на гласање? Да ги прифатам овие најниски заеднички именители на базична пристојност и политички познавања и со тоа да станам дел од машинеријата за легитимирање на баналноста – претседателска или парламентарна, сеедно? Тридецениското килаво надевање дека партиите ќе се впрегнат во некаква доброволна автофагија на мртвите клетки од себе, во чекор со пустата надеж дека странските партнери – ако веќе не ни помагаат – нема да ни одмагаат преку одржување во живот на кон нив послушните и кон нас здивените стабилократи, на крај нѐ сведува на последната линија на одбраната. Во демократизација на одбивањето да се биде принуден учесник во паралажни избори од кои секој избор води во само еден нов циклус на самоуништување. Обидите таа деструктивност да се врзе единствено за ВМРО-ДПМНЕ како што инсистира СДСМ и албанските партии, исклучиво за СДСМ како ѓто инсистира ВМРО-ДПМНЕ и албанските партии, тврдоглаво врз Албанците како што мислат Македонците и упорно за Македонците како што мислат Албанците, не се демонстрација, туку конспирација на строго контролирани кавги со однапред гарантиран профит на кавгаџиите и нивните медиумски кербери. Оттаму, одбивањето да се гласа не е манифест на надменост, некаква високо умна дистанца од сѐ и сенешто, туку дефанзивен механизам за одбивање соучесништво во големата криза која ни следува ден по изборите. Плаќање на цената Некои од нас во кандидатите гледаат надеж или депресивност. Други во нив сакаат да видат причина за гласање или мотив за навивање. Но анкетите покажуваат дека добар дел, тренд во подем е на оние третите, кои во претседателските и парламентарните кандидати гледаат само демонстрација на излитеноста на шрафовите кои го движат (или барем одржуваат) веќе зарибаниот систем. Таа демонстрација не е од денес, туку уште од 2014 година. И таа демонстрација на тивко зарибување до целосен колапс на системот нема да заврши со овие избори, туку ќе продолжи и во следните – изгледно – сериски изборни процеси на елиминација. Но, не на партиите, туку на примитивнистичкото, атавистичко поимање на политиката од оваа генерација на мрежно-социјални политиканти. Да, тоа значи дека тоа нема да биде така скоро и така брзо. Вистинските промени се впрочем такви, бавни и мачни и никогаш диктирани од избори. И да, тоа значи дека мојата генерација ќе ја плати кармичната цена на лесноумноста од младоста со бојкот во есента на зрелоста. И со тоа, барем делумно, ќе ја плати цената и предхумно ќе создаде простор за некои нови, подобри, поумни генерации од нашата. А со оглед на понудата во изборната 2024-та, тоа и нема да биде некој голем предизвик. Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина. Арсим Зеколи Дипломат, историчар на уметност, преведувачКоментарВаш коментарРеклама...