Време зa читање: 6 минутиApple превзеде десетици експерти за вештачка интелигенција од Google и создаде тајна европска лабораторија во Цирих, додека технолошкиот гигант гради тим за борба против ривалите во развојот на нови модели и производи со вештачка интелигенција. Според анализата на Фајненшл Тајмс на стотици профили на Линкедин, како и јавни огласи за работни места и истражувачки трудови, компанијата од 2,7 трилиони долари презеде голем број вработувања во последните години за да го прошири својот глобален тим за вештачка интелигенција и машинско учење. КАНЦЕЛАРИЈАТА ВО ЦИРИХ Производителот на iPhone особено ги таргетираше работниците од Google, привлекувајќи најмалку 36 специјалисти од својот ривал откако го прогласи Џон Џанандреа да биде негов главен извршен директор за вештачка интелигенција во 2018 година. Додека поголемиот дел од тимот за вештачка интелигенција на Apple работи од канцеларии во Калифорнија и Сиетл, технолошката група исто така прошири значајна позиција во Цирих. Лук Ван Гул од швајцарскиот универзитет ЕТХ Цирих вели дека откако Apple купи два локални стартапа со вештачка интелигенција – групата за виртуелна реалност FaceShift и компанијата за препознавање слики Fashwell – компанијата одлучила да изгради истражувачка лабораторија, позната како нејзината „Vision Lab“ во Цирих. Вработените од Цирих се вклучени во истражувањето на Apple за основната технологија што ги напојува производите како што е ChatGPT chatbot на OpenAI. Нивните трудови се фокусираа на уште понапредни модели на вештачка интелигенција кои вклучуваат текст и визуелни влезови за да произведат одговори на прашања. Епл обично е цврсто отворен во врска со своите планови за вештачка интелигенција, дури и кога големите технолошки ривали „Мајкрософт“, „Гугл“ и „Амазон“ бараат инвестиции од повеќе милијарди долари во најсовремената технологија. Нејзините акции се лизнаа од почетокот на годината, додека акциите на ривалите се зголемија, зголемувајќи го притисокот врз технолошкиот гигант да ги објави карактеристиките на вештачката интелигенција што ја менуваат играта што би можеле да ја зголемат продажбата на уреди. Упатените во индустријата сугерираат дека Apple е фокусиран на распоредување на генеративна вештачка интелигенција на своите мобилни уреди, чекор напред што ќе им овозможи на чет-ботите и апликациите со вештачка интелигенција да работат на сопствениот хардвер и софтвер на телефонот, наместо да се напојуваат со облак услуги во центрите за податоци. Главниот извршен директор Тим Кук им кажа на аналитичарите дека „Епл вршеше истражување низ широк спектар на технологии за вештачка интелигенција“ и инвестираше и иновираше „одговорно“ околу новата технологија“. Сепак, технолошката група развива производи со вештачка интелигенција повеќе од една деценија, како што е нејзиниот гласовен асистент Siri. Компанијата долго време беше свесна за потенцијалот на „невронските мрежи“ – форма на вештачка интелигенција инспирирана од начинот на кој невроните комуницираат во човечкиот мозок и технологијата што ги поткрепува пробивните производи како што е ChatGPT. Чак Вутерс, експерт за разговорна вештачка интелигенција и модели на големи јазици, кој се приклучи на Apple во декември 2013 година и работеше на Siri речиси две години, рече: „За време додека бев таму, еден од турканиците што се случуваше во групата Сири беше да се префрли на нервна архитектура за препознавање говор. Дури и тогаш, пред да почнат големите јазични модели, тие беа огромни застапници на невронските мрежи“. Се чини дека тој интерес го доведе Apple до истражувачи кои беа движечка сила зад невронските мрежи кои ги напојуваат моделите со вештачка интелигенција. ЛОВ НА ТАЛЕНТИ Во 2016 година, Apple ја купи Perceptual Machines, компанија основана од Руслан Салахутдинов и двајца негови студенти на Универзитетот Карнеги Мелон, која работеше на генеративно откривање слики напојуван со вештачка интелигенција. „Околу тоа време тие ловеле неколку истражувачи и се обидувале да изградат инфраструктура за обука на овие модели“, рече Салахутдинов за ФТ. Салахутдинов е клучна фигура во историјата на невронските мрежи и студирал на Универзитетот во Торонто под „кум“ на технологијата, Џефри Хинтон, кој го напушти Гугл минатата година наведувајќи загриженост за опасностите од генеративната вештачка интелигенција. Салахутдинов работеше како директор за истражување за вештачка интелигенција во Apple до 2020 година, кога се врати во академската заедница во Карнеги Мелон. Најдобриот тим за вештачка интелигенција на Apple сега е составен од поранешни клучни фигури на Google, вклучувајќи го и Џанандреа, кој претходно го надгледуваше Google Brain, лабораторијата за вештачка интелигенција на компанијата за пребарување која оттогаш беше споена со DeepMind. Семи Бенџо, виш директор за истражување за вештачка интелигенција и ML, порано беше еден од најдобрите научници за вештачка интелигенција на Google. Руминг Панг, кој го води тимот на Apple „Foundation Models“ кој работи на LLM, претходно го водеше истражувањето на Google за препознавање говор со вештачка интелигенција. Компанијата, исто така, еднаш го вработи Иан Гудфелоу, уште еден пионер за длабоко учење, но тој се врати во Google во 2022 година, протестирајќи против политиката на Apple за враќање на работа. Шест поранешни вработени во Google, ангажирани во последните две години, беа наведени меѓу авторите на значајниот истражувачки труд објавен во март, во кој Apple откри дека развил семејство модели на вештачка интелигенција познати како „MM1“ кои користат текст и визуелни влезови за да генерираат одговори. . Apple исто така купи дваесетина стартапи со вештачка интелигенција во изминатите 10 години, фокусирани на примена на размислување со вештачка интелигенција за препознавање слики и видео, обработка на податоци, можности за пребарување и курирање на музичка содржина. Од нив, основачите од Musicmetric, Emotient, Silk Labs, PullString, CamerAI, Fashwell, Spectral Edge, Inductiv Inc, Vilynx, AI Music и WaveOne сè уште работат во Apple, според нивните профили на LinkedIn. Салахутдинов вели дека Apple бил фокусиран да прави „колку што може повеќе на уредот“, што ќе донесе потреба од помоќни чипови со таканаречена меморија за динамичен случаен пристап (Dram) што може да се справи со огромна количина на податоци потребни за напојување. Модели со вештачка интелигенција. „Следната голема работа ќе бидат „паметните телефони со вештачка интелигенција“ – и за нив ќе треба многу повеќе Драм“, рече Самит Садана, извршен потпретседател и главен бизнис директор на Micron Technology, еден од добавувачите на чипови на Apple. Садана додаде дека просечниот мемориски чип за паметни телефони денес има помалку од минимумот потребен за да работи LLM на уред. Салахутдинов рече дека друга причина за бавното ширење на вештачката интелигенција на Apple е тенденцијата на јазичните модели да даваат неточни или проблематични одговори. „Мислам дека тие се само малку повнимателни бидејќи не можат да ослободат нешто што не можат целосно да го контролираат“, додаде тој. Нападот на Apple во генеративните карактеристики на вештачката интелигенција најпрво може да се види на светската конференција за програмери на компанијата во јуни. Ерик Вудринг, аналитичар во Morgan Stanley, рече дека следниот iPhone „може да стане многу повеќе гласовно активиран, паметен личен асистент, предводен од надграден Siri кој на пример може да комуницира со сите апликации на вашиот телефон преку гласовна контрола“. Тој додаде: „Она што ќе го бараме на WWDC се прегледи на една или две функции за вештачка интелигенција што можат да станат менувачи на играта за просечниот потрошувач“....

Време зa читање: 3 минутиАмериканските акции завршија пониско во вторникот, бидејќи пазарите ги одмеруваа економските податоци кои покажуваат зголемување на трошоците за работна сила и влошување на довербата на потрошувачите на денот на клучниот состанок за политиката на Федералните резерви за да се одлучи за насоката на каматните стапки. Податоците во вторникот покажаа дека трошоците за работна сила во САД се зголемија за повеќе од очекуваните 1,2% во минатиот квартал, што укажува на пораст на притисокот врз платите. Истражувањето исто така покажа дека довербата на потрошувачите во САД се влошила во април, паѓајќи на најниско ниво во повеќе од 1-1/2 години. Извештаите дојдоа еден ден пред Комитетот за отворен пазар на Федералните резерви (FOMC) да го заврши својот дводневен состанок, при што инвеститорите широко очекуваат централната банка да ги остави каматните стапки непроменети. Пониски завршија акциите на Most Magnificent Seven, вклучувајќи ги Tesla, Alphabet, Nvidia, Microsoft и Amazon. „Сè уште сме во опкружување каде што реакцијата на колена е да се екстраполираат сите потопли податоци во поцврста инфлација и појастреба реакција од ФЕД“, рече Гарет Мелсон, стратег за портфолио во Natixis Investment во Бостон. Но, ништо не се промени: растот е сè уште силен, пазарите на трудот се задржуваат и на крајот малку здивнуваме во процесот на дезинфлација“, додаде Мелсон. Пазарите на пари ги ценат само околу 31 базична поен (bps) на намалување на стапката оваа година, што е намалување од околу 150 bps проценети на почетокот на 2024 година, според податоците на LSEG. Според прелиминарните податоци, S&P 500 изгуби 79,92 поени, или 1,56%, за да заврши на 5.036,25 поени, додека Nasdaq Composite загуби 325,26 поени, или 2,00%, на 15.664,13. Dow Jones Industrial Average падна за 574,08 поени, или 1,47%, на 37.823,57. Акциите на GE HealthCare се намалија откако нејзиниот приход во првиот квартал ги пропушти проценките на аналитичарите, 3M се зголеми откако објави подобра од очекуваната квартална добивка. Производителот на лекови Ели Лили скокна откако ја зголеми прогнозата за профитот за целата година. PayPal порасна откако ја зголеми прогнозата за приспособена добивка за цела година. Од 265 компании во S&P 500 кои пријавиле заработка до денес за првиот квартал, 79,2% ги надминале проценките на аналитичарите, во споредба со долгорочниот просек од 67%, според податоците на LSEG I/B/E/S....

Време зa читање: < 1 минутa Еден од креаторите на здравствените политики во ВМРО ДПМНЕ, д-р Ристо Симеонов, во поткастот „Каде се парите“ со Горан Теменугов вели дека се потребни хируршки резови за да се поправи состојбата во овој сектор. Верува дека постои капацитет, но и политичка волја да се спроведат строгите реформи со кои ќе се редефинира здравствениот сектор во интерес на пациентите. Симеонов ги претстави основите на здравствената политика кои ќе се спроведат ако ВМРО ДПМНЕ дојде на власт. Ќе има голем број новини, па затоа, гледајте не денеска премиерно во 12 часот на нашиот YouTube канал parimedium...

Време зa читање: 3 минутиПоранешниот извршен директор на Binance CZ ќе одлежи четири месеци затвор за прекршување на Законот за банкарска тајна на САД. Затворската казна беше драстично намалена по договорот за признавање вина со американското Министерство за правда. Пресудата за поранешниот извршен директор и основачот на Binance, крипто милијардерот, популарно познат како CZ, е драстично помала од предвидената затворска казна на Министерството за правда од најмалку 3 години, но и во споредба со пресудата изречена на Сем Бенкмен-Фрид. Обвиненијата против него тврдеа дека Жао намерно донел неколку деловни одлуки кои ги прекршиле американските закони. Министерството за правда тврди дека ова е направено за „да се привлечат корисници, да се изгради неговата компанија и да се обложат неговите џебови“. Што е уште поважно, Министерството за правда тврдеше дека фирмата не поставила соодветни програми за познавање на вашите клиенти и против перење пари, како што се бара со американските закони. Сето тоа резултираше со размена на крипто – Binance која обработува незаконски трансакции. Ова вклучуваше трансакции поврзани со терористички организации како Ал Каеда и Хамас. Имено, поранешниот извршен директор на Binance поднесе оставка на крајот на 2023 поради обвиненијата покренати против него и неговата крипто компанија, која е најголемата крипто берза во светот. Binance мораше да плати казна од огромни 4,3 милијарди долари. Ова ја намали неговата казна, која обично носи до 10 години затвор за наводните обвиненија. Понатаму, пред денешното рочиште, поранешниот извршен директор го упати своето каење поради неговото непостапување до надзорниот судија. Во писмото стоело, „Се извинувам за моите лоши одлуки и ја прифаќам целосната одговорност за моите постапки. Во ретроспектива, требаше да се фокусирам на имплементација на промените за усогласеност во Binance од самиот почеток, а не го направив. Нема оправдување за мојот неуспех да ги воспоставам потребните контроли за усогласеност во Binance“. Како што пишува The Verge, на денешното рочиште, судијата изјавил дека „нема докази дека обвинетиот некогаш бил информиран“. Дополнително, судијата Џонс изјави дека „судот утврди дека обвинетиот ја прифатил одговорноста“. Ова е во спротивност со внатрешните комуникации на Binance, вклучително и оние во кои CZ ја призна незаконитоста на стратегиите на неговата компанија и јасно изјави дека е „подобро да се побара прошка отколку дозвола“ пред да се одлучи вообичаено да го прекрши законот, без кој Binance не би биди колос кој е денес. Американските власти допрва треба да го инсталираат независниот монитор на трансакциите во име и на Министерството за правда и на Мрежата за спроведување на финансиски криминал на Министерството за финансии (FinCEN), на што се согласи Binance кога го постигна спогодбата во ноември....

Време зa читање: 2 минутиCupra Formentor и Cupra Leon отсекогаш оддавале храбра појава на пат, а сега тие се фејслифтирани за прв пат. Покрај стилските ажурирања, многу промени се случуваат и под кожата. Дизајнерите на Cupra целосно ги обновија предниците на двата модели, применувајќи го предниот дел со „нос од ајкула“ што го видовме на теренецот Terramar. Ажурираните модели имаат нови ознаки Cupra, редизајнирани триаголни матрични LED фарови и широка решетка. Понатаму, применети се измени на задните дизајни на двете возила, кои сега ги прикажуваат ревидираните задни светла и осветленото лого на Cupra. Во основата на двата модели е платформата MQB Evo на VW Group, и иако оваа архитектура остана непроменета, водечкиот 2.0-литарски турбополнач со четири цилиндри од моделите со најмногу перформанси сега е надграден. Овој мотор сега произведува импресивни 328 КС и се нуди исклучиво на Formentor и Leon Sportstourer, наместо на отворот. Моделите опремени со овој мотор, исто така, добија разделувач на вртежниот момент, сопирачки Akebono и специјален режим на возење „Cupra“ што ги менува гасовите и одзивот на менувачот. 2.0-литарскиот се продава исклучиво заедно со седумстепен менувач со двојна спојка и погон на сите тркала. „CUPRA Formentor и Leon беа движечка сила во успехот на брендот додека го проширува својот отпечаток низ целиот свет. Тоа е пристап кој е неверојатно успешен со близу 600.000 испорачани автомобили од лансирањето на марката во 2018 година“, рече извршниот директор на Cupra, Вејн Грифитс. „Новиот CUPRA Formentor и Leon се чиста дизајнерска опсесија. Два модели изградени да предизвикаат силни емоции и кои ја зајакнуваат извонредната врска со нашето Племе. Два модели кои го претставуваат она што таа мала група верници замислуваше дека може да биде CUPRA пред само неколку години“, додаде тој....

Време зa читање: 5 минути Комерцијална, Стопанска Скопје и НЛБ банка оствариле заеднички профит од 44,2 милиони евра. Износот е постигнат за само три месеци работа. Овој резултат е за близу три милиони евра подобар од достигнатите 41,26 милиони евра во минатогодишниот прв квартал. Банкарските активности се одвиваат со различно темпо, во некои сегменти има извесни заостанувања. Но, кај кредитирањето и приходите што се обезбедуваат од каматите движењата се одвиваат по нагорна линија, што е и основа за реализираната добивка. Највисока е добивката на Комерцијална банка, во износ од 19,16 милиони евра (16,9 милиони евра лани во првото тримесечје). Сепак, со зголемувањето од 13,4 проценти е позади Стопанска банка Скопје, чија добивка е натфрлена за 23,4 насто, а крајниот ефект се брои со 14,01 милион евра (11,35 милиони евра пред една година). НЛБ е единствената од големата тројка со потфрлување кај добивката. Во однос на споредбениот период бележи пад за 15,5 отсто, а се работи за сума од 11,02 милиони евра (13,04 милиони евра на 31 март 2023). Од НЛБ велат – „намалувањето се должи на пресметани исправки на вредноста на финансиските средства и посебната резерва за вонбилансната изложеност заклучно со 31.03.2024 година“. „ПАРИ“ ЕКСКЛУЗИВНО: 83,5 МИЛИОНИ ЕВРА ЧИНЕЛЕ ЗДРАВСТВЕНИТЕ УСЛУГИ во четири приватни болници Пресметаните и наплатени камати ја претставуваат најсолидната основата на банкарските приливи. Во првите три месеци во „касичките“ на трите банки се слеале вкупно 68,37 милиони евра. Кај сите овој резултат е подобрен за над 20 проценти. Конкретно, кај Комерцијална банка се работи за плус 26,8 проценти и за износ од 23,79 милиони евра, кој е за над пет милиони евра повисок од лани евидентираниот во овој перод. Втора според растот од 24,9 насто е НЛБ банка, но по износот од 19,14 милиони евра е трета. Состојбата во овој сегмент за една година е подобрена за 3,8 милиони евра. Иако по растот од 21 процент кај приходите од камати скопската Стопанска банка е треторангирана, сепак е прва по остварените приливи од 25,44 милиони евра (лани 20,95 милиони евра). Од наплатените провизии и надоместоци за дадените услуги, од јануари до март овие банки заеднички инкасирале 14,12 милиони евра. Во голема предност пред другите, од аспект на растот е Комерцијална банка со зголемување на нето-приходите за 25,6 проценти, по што во оваа ставка се заведени 5,46 милиони евра. Според износот заработен од оваа активност – 5,2 милиони евра, следи НЛБ банка, со тоа што кај неа има минус од 1,1 отсто, на годишно ниво. На скопската Стопанска банка, пак, провизиите и надоместоците и донеле 3,46 милиони евра. За една година го поправила резултатот за три проценти. Во март, вкупните кредити одобрени од сите македонски банки се 7,3 милијарди евра, покажуваат податоците од Народната банка. На овој простор, повеќе од една третина зафаќа големата тројка – 3,74 милијарди евра. Најголемиот дел е кај Стопанска банка. Има кредити и побарувања (без банкарските) од 1,5 милијарди евра. Нема значајно поместување, односно нивото е приближно исто како и на крајот од минатата година. НЛБ банка е второпозиционирана со кредитни пласмани од 1,22 милијарди евра. За три месеци прагот е подигнат за 1,4 проценти. Кога се зборува за процентите, највисоки се кај Комерцијална банка. Кредитната активност е засилена за 4,3 насто, но гледано низ бројки, заостанува зад другите два банки. Одобрените кредити се во износ од 1,02 милијарди евра. За вкупните депозити мартовската статистика на Народната банка покажува сума од 8,63 милијарди евра. Повеќе од половината од овие пари им се доверени на Комерцијална, Стопанска и на НЛБ банка – 5,39 милијарди евра. Кај најголемата домашна банка граѓаните и компаниите депонирале 2,3 милијарди евра. Тоа е за 0,7 отсто помалку во однос на крајот од 2023 година, кога биле запишани 2,32 милијарди евра. Стопанска банка Скопје располага со 1,59 милијарди евра. Износот на депозитите е за три проценти понизок од состојбата на 31 декември лани (1,64 милијарди евра). И кај НЛБ банка е присутен трендот на намалување на влоговите, со 0,3 отсто. Таму се оставени на „чување“ 1,5 милијарди евра. Притоа, се објаснува дека промената се должи на „намалување на тековните сметки на нефинансиски правни лица за 8,3%, додека тековните сметки и депозитите по видување кај домаќинствата остварија пораст во првиот квартал од годината“. Комерцијална е најголема банка во државата со вкупна актива од 2,65 милијарди евра. Позначајни промени во првите три месеци, нема. Со 2,10 милијарди евра Стопанска банка е втора по големина. Нејзината актива е намалена за 1,4 отсто (2,13 милијарди евра на 31 декември 2023). За 0,2 проценти, пак, е зголемена вкупната актива на НЛБ банка, која на крајот од март бележи ниво од речиси 1,9 милијарди евра. МБИ 10 ВИСТИНСКИ РЕКОРДЕР ВО ПОСЛЕДНИТЕ ЧЕТИРИ МЕСЕЦИ – постигна најголемо ниво од 2008 година досега Трите банки во финансиските извештаи наведуваат дека функционирале во отежнати услови, под неповолни надворешни и домашни влијанија, но ги следеле сопствените деловни политики и потребите на бизнисот и населението. Циниците би рекле – во лоши времиња добро им оди на лотариите, коцкарниците и на банките. Остварените резулта покажуваат дека и покрај сета неизвесност се стабилни, односно страничните потреси не се одразуваат врз нивната рамнотежа. Дека не се сосема имуни на случувањата во опкружувањето покажуваат и оние неколку забележани минуси во одделни сегменти од работењето. Заедничкиот профит на Комерцијална, Стопанска и на НЛБ банка за целата 2023 година изнесуваше 167,3 милиони евра. Завршницата од оваа прва годишна етапа најавува поголеми достигнувања. M.A. Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк....

Време зa читање: 2 минутиНе е сезона и „Хотели-Метропол“ А.Д. Охрид ги одработиле првите три месеци од годинава со загуба од 19.957 илјади денари, односно над 324 илјади евра. Состојбата е редовна и се вклопува во рамката креирана во последните десет календарски години. Затоа, сите очекувања се насочени кон главната туристичка сезона и зацртаните повеќе од 70 илјади ноќевања. Во ова тримесечје компанијата остварила приходи од 6.866 илјади денари (111,5 илјади евра), кои се за 18 проценти повисоки од истиот минатогодишен период, кога биле под нивото од сто илјади евра. Во структурата најголемо е учеството на основната дејност, од каде што е обезбеден прилив од 6.602 илјади денари (близу 107,3 илјади евра). Тоа претставува зголемување од 19 насто. Во финансискиот извештај на фирмата е наведено дека останатите приходи се намалени за три отсто, а финансиските бележат висок процентуален раст од 256 насто. Без оглед на вонсезонскиот период, расходите пораснале за 19 проценти и достигнале 27.495 илјади денари (446,7 илјади евра). Најголемиот дел, со 57,7 отсто го зафаќаат трошоците за вработените од речиси 257,6 илјади евра. Или, зголемени се за 33 насто под влијание на промените кај минималната плата. И покрај ваквиот почеток, се смета дека од туристичко-угостителските и вонпансионските услуги годинава ќе се реализираат приходи од над 3,6 милиони евра. Очекувањата се дел од проекциите за 2024, во кои охридските „Хотели Метропол“ објавија дека понудата е проследена со цени зголемени за 15 до 20 проценти во однос на минатата година. Оттаму, се предвидува добивка од 630 илјади евра. За споредба, лани фирмата имаше приливи од 3,27 милиони евра и добивка во нето-износ од 435,8 илјади евра. Ацонерското друштво „Хотели Метропол“, кад што најголемиот акционер е скопски „Фершпед“, располага со три хотели лоцирани на охридското крајбрежје – „Метропол“ и „Белви“ со четири и „Турист“ со три ѕвезди. Имаат вкупно 368 соби и десет апартмани....

Време зa читање: 3 минутиБанкарските камати, и покрај повремено забележаните падови, генерално, и натаму растат. Во март просечната стапка на вкупните кредити бележи годишен раст од 0,46 процентни поени и е на нивото од 5,5 проценти. Кај вкупните депозити стапката е 1,8 проценти, а нагорното движење е за 0,69 процентни поени. Податоците на Народната банка за март, всушност, покажуваат незначителен месечен пад од 0,02 процентни поени кај просечната стапка наменета за кредитите. Додека таа за депозитите во март е зголемена за 0,04 процентни поени. Стапката што се пресметува на новоодобрените кредити е просечни 4,98%, при што е регистрирано и месечно и годишно намалување од 0,37, односно 0,28 процентни поени. Раст има кај просечната каматна стапка на новите депозити. Месечниот е 0,15 п.п., годишниот 0,42 п.п., а изнесува 2,46 проценти. Каматата што се однесува на вкупните кредити на домаќинствата во март е 5,65%, кога е зголемена за 0,01 п.п. Од Народната банка велат дека растот е базиран на повисоките стапки што се пресметуваат на денарските кредити без валутна клаузула. Годишното движење, пак, е за 0,31 п.п. Во март, просечната каматна стапка за новите кредити одобрени за граѓаните е 5,40%. Кај неа има месечен пад од 0,05 п.п., кој се должи на намалените каматни стапки на денарските кредити со валутна клаузула и на кредитите во странска валута. Сепак, на годишно ниво оваа стапка е повисока за 0,17 п.п. За вкупните депозити на населението, во третиот месец важела просечна стапка од 1,76%. Во овој сегмент има месечно зголемување од 0,03 п.п., поради растот кај каматните стапки на денарските депозити без валутна клаузула (за 0,03 п.п.) и кај девизните депозити. Од годишен аспект, стапката е зголемена за 0,72 п.п. Месечен раст од 0,07 п.п. бележи каматата на новите депозити, која достигнува 2,42%. Промената произлегува од растот на стапките што се пресметуваат на новите девизни депозити. Споредено со ланскиот март, оваа каматната стапка е поголема за 0,15 процентни поени. Според податоците на Народната банка, просечната каматна стапка на вкупните кредити на корпоративниот сектор изнесува 5,35 проценти и е намалена за 0,05 п.п. на месечно ниво. Тоа движење е резултат на падот кај сите стапки – на девизните кредити и на денарските со и без валутна клаузула. Раст од 0,65 п.п. оваа стапка има на годишна основа. И месечно и годишно намалување има кај каматата на новоодобрените кредити, за 0,52 и 0,54 п.п. Стапката е 4,73%. Што се оденесува до депозитите на компаниите, има месечно зголемување од 0,04 п.п. и стапката во март е 2,12%. Во споредба со март минатата година, оваа каматна стапка е повисока за 0,38 п.п. Каматната стапка на новопримените депозити е 2,52 проценти и има месечен раст од 0,33 п.п. За разлика од пред една година, стапката е повисока за 1,42 процентни поени....

Време зa читање: 5 минути Пари анализира: Колку пари влегле во најголемите приватни здраствени установи? На просечна нето-плата од 39.276 денари, колку што е републичкиот просек за февруари, за кога се и последните податоци од Државниот завод за статистика, придонесот за здравствено осигурување е 4.423 денари. Но, и покрај тој месечен придонес што се плаќа, многу често граѓаните завршуваат на приватните клиники. Често може да се слушне реченицата: „Бадијала плаќаме придонеси!“. Кај некои од приватните клиники поминуваат здравствени интервенции кои се признати преку Фондот за здравствено осигурување, така што за нив се плаќа само партиципација како „на државно“, па дел од граѓаните се одлучуваат да одат таму, затоа што сметаат дека ќе добијат подобра услуга, дел немаат време за чекање во државното здравство, дел го следат својот лекар, а неретко докторите од државното здравство мигрираат во приватното. ПРИХОДИТЕ СЕ БРОЈАТ ВО МИЛИОНИ Епилогот е следен: во четирите најголеми приватни здравствени установи – „Аџибадем Систина“, „Ремедика“, „Неуромедика“ и „Жан Митрев клиника“, минатата година граѓаните директно, или преку здравствениот придонес во Фондот за здравствено осигурување за третмани што ги покрива, оставиле 83,5 милиони евра, што е 3,5 милиони евра повеќе отколку во 2022 година, покажува анализата на финансиските податоци што ја направи порталот „Пари“ во соработка со платформата „Бизнис Мрежа мк“. Податоците покажуваат дека без конкуренција се приливите од извршените здравствени интервенции во „Аџибадем Систина“, каде што приходот е 57,6 милиони евра, или 68,9% од вкупниот приход во четирите приватни болници што ги ставивме под лупа. Клиниката „Жан Митрев“ е втора по реализираниот приход. Во 2023, приходите на клиниката биле 16,9 милиони евра, и тие се за 13,96% помали отколку во 2022, кога исто така имаше пад во однос на 2021 година. Со приход од речиси осум милиони евра, „Ремедика“ се најде на третото место, но и оваа болница има пад за 9,51% во однос на 2022 година. Најмалку вкупен приход во оваа четворка остварила „Неуромедика“ – еден милион евра, но тоа е подобро отколку во 2022 година. Истото рангирање овие четири најпознати наши приватни здравствени установи го имаа и во 2022 година. Приходи на приватни здравствени установи (во евра) Извор: БизнисМрежа.мк КОЛКАВ ПРОФИТ ОСТАНАЛ ЗА КЛИНИКИТЕ? Секоја приватна клиника си има свој сопственик. Здравството е хумана работа, но и докторите, а и самиот бизнис, мора да има своја цена. Податоците за добивките на здравствените установи не го следат во целост рангирањето на приватните здравствени установи по приход. „Систина“ останува на прво место и по приход и по добивка, но „Жан Митрев“ која е втора по приход, продолжува како и преклани да книжи негативни резултати. На второ место според добивката е „Ремедика“, која е трета по приход, а на трето место по добивка е „Неуромедика“ која, пак, по приход е на четвртото место. Лани „Аџибадем Систина“ направила добивка од 6,5 милиони евра и таа е 21,9% поголема отколку во 2022 година. „Ремедика“ остварила профит од 849.000 евра, што е за 27% помалку во однос на прекланскиот резултат. Најмала добивка има „Неуромедика“ и таа е 133.000 евра. Но, дури 105% е повисока од онаа во 2022 година. „Жан Митрев“ лани бил во загуба од 1,1 милион евра, а прекланскиот минус изнесувал околу 420.000 евра. Добивки на приватните здравствени установи (во евра) Извор: БизнисМрежа.мк ИМА ЛИ РАЗУМЕН ПРОФИТ ВО ПРИВАТНОТО ЗДРАВСТВО? Ако една клиника не оствари профит, и ако само ги покрие трошоците на своето работење, таа ќе тапка во место. Клиниките, приватни или државни, мора да имаат капитал за да инвестираат во својот кадар, во континуираната медицинска едукација, во современа апаратура, па и во просторни капацитети, проширувања и креирање удобен амбиент за пациентите. Но, она што треба да се стави „на кантар“ е заработката во однос на приходот. Дали профитот има мерка? Некоја точна дефиниција за тоа колкав процент е оправдан – нема, особено ако се прават некои поголеми инвестиции. Сепак, од процентите на нето-маржата може да се извлечат заклучоци. Нето-профитните маржи, всушност, го претставуваат процентот на профитот во вкупниот приход. Тој процент кај „Неуромедика“ бил најголем и изнесувал 13,3%, потоа е „Аџибадем Систина“ со 11,28%, па „Ремедика“ со 10,66%. За „Жан Митрев“ не може да зборуваме за профитна маргина, затоа што болницата воопшто немала профит. Нето-профитни маржи Извор: БизнисМрежа.мк Редакција Пари Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк....

Време зa читање: 4 минути Бимилк ги отвори вратите за 200 деца од градинката „Естреја Овадија Мара – Пролет“ од Битола, со цел да се запознаат и научат за патот на млекото и млечните производи. Патот на млекото од фарма до трпеза го следеа преку едукација каде Битолското чупе зеде главен збор заедно со витамините кои ја направија целата забава, а за процесот на производство задолжен беше нашиот стручен тим од технолози. Најмладите од најголемиот производител на млеко учеа од каде доаѓа млекото, што се добива од млеко, како се добива најквалитетното млеко и уште поквалитетни млечни производи. „Едукацијата уште од мали нозе е суштинска за развојот на децата и никој не е многу мал за да научи за големи работи. Можеби зборовите млечна индустрија, компанија, производство, се премногу големи за нашите денешни посетители, но секако тие знаат што е млеко и јогурт и денеска се запознаа како се добиваат нивните омилени производи. Нашата обврска како најголем производител, не застанува на создавањето производи со врвен квалитет соодветен за нивниот здрав раст и развој, туку треба да одиме и чекор понатаму и да придонесуваме за целосниот развој на децата. Затоа, кога зборуваме за општествена одговорност на компаниите, треба да ја земеме предвид и нашата улога во едукацијата и развојот на младите, во пренесување на вредни знаење и вредности и на тој начин активно да учествуваме во создавање здрава, едуцирана и одговорна младина. Ова е само дел од програмата која Бимилк ја подготвува на оваа тема, во блиска иднина следуваат уште поголеми проекти“, изјави Маја Велевска Литовска, бренд менаџер во Бимилк. „Децата растат учејќи, она што за нас е учење, за нив е само запознавање на светот и на сето она што е важно за нив. И затоа процесот на учење или запознавање има поголем ефект кога е непосредно претставен, а ваквиот тип посети се од исклучително значење не само за образовниот процес на децата, туку и за создавање вредност и упатување на децата кон аспекти од општеството значајни за нивниот понатамошен развој. По денешната посета во Бимилк, се враќаме со нови знаења. Го научивме патот на млекото на еден забавен начин, заедно со Битолското чупе, која ни прераскажа зошто е добро да се пие млеко. Со возбуда, децата беа на млечно патување, откривајќи ги тајните на производството на млеко и сведочејќи од прва рака на прецизната изработка што е сѐ вклучено во секој производ на Бимилк, кои тие дневно ги консумираат во кругот на семејството“, изјави Мирјана Карангелевска од градинката „Естреја Овадија Мара“. Денот за најмладите во Бимилк продолжи со дружба во кругот на компанијата со вработените, Битолското чупе, витамините, со разни креативни и едукативни игри.. Запознавањето со производниот процес и пренесувањето на знаењето и вештините изградени врз долгогодишна традиција, е нешто што Бимилк го практикува како за младите, така и за студенти, верни потрошувачи и за сите заинтересирани граѓани....

Време зa читање: 3 минути На бензинската станица на „Макпетрол“ во Визбегово од вчера е во употреба брз полнач за електрични возила. Овој уред е прв од десетте нови брзи полначи што во партнерство со ЕВН ќе бидат поставени на фреквентни локации ширум Македонија. – ЕВН ги направи најраните напори за развојот на електромобилноста во Македонија. Во последните седум години поставивме околу 40 полначи за електрични возила на јавни површини во 17 градови низ земјата. Нашите напори продолжуваат со силен фокус на брзото полнење, како главен предуслов за олеснета мобилност на електричните возила на подолги дестинации. Соработката со „Макпетрол“ ни е многу важна – споделуваме сродни вредности, а преку нивната широко распространета мрежа на пумпи низ државата успеваме да се приближиме поблиску до корисниците – изјави Волфганг Маиер, Претседател на Управниот одбор на ЕВН Македонија. Во 2022 година, на бензинската станица на „Макпетрол“ близу граничниот премин „Богородица“ беше поставен полнач за електрични возила, исто така, во соработка со ЕВН. На оваа локација веќе е поставена и фотонапонска централа што произведува електрична енергија од обновливи извори. – Грижата за животната средина е меѓу стратешките цели на „Макпетрол“ и е вклучена во нашиот годишен план преку „Зелената агенда“. Во рамки на овие активности, друштвото на различни начини ќе инвестира во заштита на околината. Поставувањето 10 брзи полначи ќе придонесе во развојот на електромобилноста во земјава и ќе нè приближи до модерните форми на транспорт. Особено е значајно што овој проект го реализираме партнерски, заедно со ЕВН. Ваквите соработки се исклучително значајни, ако не и пресудни, за реализирање на зелената иднина на Македонија – вели Андреја Јосифовски, Претседател на Управниот одбор на „Макпетрол“. Полначите се со DC конектори од типот CCS со моќност од 150kW и се наменети за брзо полнење на едно или две електрични возила. Моделот е меѓу најефикасните во својата класа, овозможува брзо и лесно полнење со времетраење од 30-40 минути во зависност од типот на возилото. ЕВН и „Макпетрол“ својата грижа за животнта околина ја демонстрираат во конкретни инвестиции во доменот на „зелената“ енергија. И двете компании, покрај проектите за електромобилност, поставуваат и фотоволтаични централи за потребите на сопствените објекти. ЕВН ја надградува флотата со електрични возила и инвестира во производство на обновлива енергија, а „Макпетрол“ ќе продолжи да ја проширува мрежата за автоплин и метан (КПГ) преку вложување во малопродажни објекти....

Време зa читање: 3 минутиВо првите три месеци од годинава за 29 проценти е зголемена консолидираната оперативна добивка на Групацијата „Реплек“, која од лани целосно е ориентирана кон сегментот фармација. Се работи за добивка од 31.453 илјади денари или 511 илјади евра, која во најголем дел произлегува од приливите што се резултат на извозната активност. Консолидираната добивка, пак, на „Реплек“ АД, пред оданочување изнесува 26.820 илјади денари, односно 436 илјади евра. Освен тоа, компанијата од јануари до март ги натфрлила инвестициите за 541 насто. Во опрема се вложени повеќе од половина милион евра. Во споредба со истиот лански период оперативните приходи се повисоки за 25 насто и изнесуваат 395.211 илјади денари (6,4 милиони евра). Во тие рамки продажбата обезбедила 387.907 илјади денари (6,3 милиони евра) и бележат раст од 26 проценти. Што се однесува до расходите, во тој дел има раст од 33 проценти и износ од 383.475 илјади денари (6,2 милиони евра). Од „Реплек“ нагласуваат дека стратешки фокус е фармацијата, каде што консолидираните приходи од продажбата се 380.834 илјади денари (6,2 милиони евра). Споредено со минатогодишните остварувања, има зголемување од 26,9 насто. Притоа, за 50 проценти се повисоки приливите од домашниот пазар, кои достигнуваат 1,12 милиони евра. Приходите, пак, од странските пазари се во износ од 5,07 милиони евра, а растот е 23 насто. Најголемите приливи се од ЗНД, додека највисок раст на продажбата – за 63 проценти, е регистриран во Африка и на Блискиот Исток. Производите на компанијата се извезуваат и во земјите од Југоисточна Европа, Југоисточна Азија, а како што наведуваат „врз основа на веќе потврдени нарачки, првите испораки на пазарите во Европската унија ќе бидат реализирани во Q2 2024“. Во првиот квартал „Реплек“ почна да извезува и во Туркменистан, а очекувањата се дека продажбите на тој пазар ќе резултираат со годишен приход од еден милион евра. Воедно, стратегијата за раст предвидува распределба на приходите – 75 од извоз и 25 проценти од продажба на домашниот пазар. Во таа насока е и бизнис планот, според кој годинава треба да се реализираат консолидирани продажби во износ од 31 милион евра и нето-профит од минимум 3,5 милиони евра. М.А Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк....

Време зa читање: 2 минутиМакедонија е на прагот од енергетската независност од гледна точка на електричната енергија. Тврдењето е засновано на податокот дека минатата година потребите од струја се задоволени од домашното производство, а увозот има удел од само 2,75 проценти. Овие бројки се застапени во Годишниот извештај за 2023, што Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги за управување со комунален отпад го достави до Собранието, информираат регулаторите. „По 32 години независна Република, конечно можеме да соопштиме дека сме на праг до енергетски независна држава кога е во прашање електричната енергија. Податоците покажуваат дека Eldorado-то на инвестиции во фотонапонски централи, каде има пораст во инсталираниот капацитет за 251 процент во споредба со 2022 година, го стопи увозот од 30 проценти на 2,75 проценти. Овој успех има сеопфатно влијание, како кон енергетска транзиција, така и кон финансиските текови преку намалувањето на дефицитот“, истакнал претседателот на РКЕ, Марко Бислимоски. Регистриран е раст на извоз на нафтените деривати, се наведува во соопштението од РКЕ, при што кај бензините имало забележителен раст на извезените количества за 139,53 проценти во однос на 2022 година, кај млазното гориво извозот е зголемен за 38,41 проценти и кај дизел горивата извозот има раст од 2,31 проценти, што е потврда дека „во земјава има горива со најниска цена“. Останува високо нивото на неприходуваната вода од 62,29 проценти, поради што РКЕ инсистира да и се даде во целост надлежноста за регулирање на крајната цена на водата, се вели во соопштението од Регулаторната комисија....

Време зa читање: 3 минутиНовиот извештај на меѓународното тело за винопроизводство покажува каде најмногу пресушило производството на вино во Европа. Според него, глобалното производство на вино достигнало историски минимум во 2023 година, а климатските промени се наголемиот виновник. Меѓународната организација за вино и вино (OIV) објави дека винопроизводството го достигнало најниското ниво од далечната 1962 година. Оваа меѓувладина организација има 50 земји-членки, што претставува 75 отсто од светската површина со лозови насади. Експертите тврдат дека „екстремните еколошки услови“ вклучувајќи суши и пожари кои го поттикнуваат трендот на намалување на производството. Иако климатските промени не се целосно виновни, вели OIV, овие услови се најголемиот предизвик со кој се соочува индустријата. Виновата лоза често се одгледува во области ширум светот кои се силно погодени и неверојатно ранливи на климатските промени. Овие услови доведоа до остар пад, што влијаеше на главните региони за производство на вино низ северната и јужната хемисфера. Тоа е уште полошо од првичните проценки направени во ноември, соопшти организацијата оваа недела. Во ЕУ, производството на вино се намали за 10 отсто во 2023 година – втор најнизок регистриран волумен на вино од почетокот на векот. Во некои земји врнежлива пролет предизвика мувла, поплави, штети и загуби во лозјата. Други, особено оние во јужна Европа, претрпеа тешка постојана суша. ИТАЛИЈА СО НАЈГОЛЕМ ПАД НА ВИНОПРОИЗВОДСТВОТО Италија беше една од земјите-производители на вино која најмногу настрада со пад на продуктивноста од 23 отсто. Обилните врнежи кои предизвикуваат мувла во централните и јужните региони, заедно со поплавите и штетите од град доведоа до најмал обем на производство од 1950 година. Производството беше намалено поради климатските услови и во другите европски земји-производители на вино. Германија забележа пад од 3,8 отсто, Унгарија 2,1 отсто и Австрија 6,5 отсто. Шпанија, исто така, доживеа забележителен пад, достигнувајќи го своето најниско производство од 1995 година – намалување за повеќе од 20 отсто од 2022 година и 25,7 отсто пониско од петгодишниот просек. Делови од земјата забележаа сериозен тековен недостиг на вода во последните неколку години со вонредна состојба од суша прогласена во Каталонија на почетокот на оваа година. Експертите предупредија дека редовните суши би можеле да станат „нова нормала“ ширум Медитеранот до средината на векот, доколку веднаш не реагираме на климатските промени. Падот на производството доаѓа заедно со веста дека потрошувачката на вино е на најниско ниво од 1996 година поради зголемувањето на цените од инфлацијата и остриот пад на пиењето вино во Кина поради економското забавување....

Време зa читање: 4 минутиАмериканската влада побара совет од водечките компании за вештачка интелигенција за тоа како да ја користат технологијата што ја создаваат за да ги одбранат авиокомпаниите, комуналните услуги и другата критична инфраструктура, особено од напади со ВИ. Одделот за домашна безбедност во петокот соопшти дека панелот што го создава ќе вклучува извршни директори од некои од најголемите светски компании и индустрии. На списокот се вклучени главниот извршен директор на Google, Сундар Пичаи, главниот извршен директор на Мајкрософт, Сатја Надела и извршниот директор на OpenAI, Сем Алтман, но и шефот на одбранбените изведувачи како Нортроп Груман и авиопревозникот Делта Ер Лајнс. Овој потег ја одразува тесната соработка на американската влада со приватниот сектор додека таа се обидува да ги реши и ризиците и придобивките од вештачката интелигенција во отсуство на насочен национален закон за вештачка интелигенција. Групата експерти ќе даде препораки до телекомуникациските компании, операторите на гасоводи, електричните комунални претпријатија и другите сектори за тоа како тие можат „одговорно“ да користат вештачка интелигенција, соопшти DHS. Групата, исто така, ќе помогне да се подготват тие сектори за „пречки поврзани со вештачката интелигенција“. „Вештачката интелигенција е трансформативна технологија која може да ги унапреди нашите национални интереси на невиден начин“, рече секретарот на DHS, Алехандро Мајоркас, во соопштението. „Во исто време, тоа претставува реални ризици – ризици што можеме да ги ублажиме со усвојување на најдобри практики и преземање други проучувани, конкретни активности. Меѓу другите учесници на панелот се извршните директори на технолошки провајдери како Amazon Web Services, IBM и Cisco; производители на чипови како што се AMD; Развивачи на модели на вештачка интелигенција како што е Anthropic; и групи за граѓански права, како што е Адвокатскиот комитет за граѓански права според законот. Вклучува и федерални, државни и локални владини претставници, како и водечки академици во вештачката интелигенција, како што е Феи-Феи Ли, ко-директор на Институтот за вештачка интелигенција на Универзитетот Стенфорд. 22-члениот Одбор за безбедност и безбедност на вештачката интелигенција е резултат на извршната наредба од 2023 година потпишана од претседателот Џо Бајден, кој повика на меѓуиндустриско тело да даде „препораки за подобрување на безбедноста, отпорноста и одговорот на инциденти поврзани со употребата на вештачка интелигенција во критични инфраструктура“. Истата извршна наредба, исто така, доведе оваа година до владини правила кои регулираат како федералните агенции можат да купуваат и користат вештачка интелигенција во нивните сопствени системи. Владата на САД веќе користи машинско учење или вештачка интелигенција за повеќе од 200 различни цели, како што се следење на активноста на вулканите, следење на шумски пожари и идентификација на дивиот свет од сателитски снимки. Во меѓувреме, дип-фејк аудио и видео, кои користат вештачка интелигенција за да поттикнат лажна содржина, се појавија како клучна грижа за американските официјални лица кои се обидуваат да ги заштитат американските избори во 2024 година од неконтролираното погрешно и дезинформирање. Лажниот телефонски повик во јануари, кој го имитира гласот на Бајден, ги повика демократите да не гласаат на прелиминарните избори во Њу Хемпшир, алармирајќи меѓу американските официјални лица фокусирани на безбедноста на изборите. Магионичар од Њу Орлеанс изјави за Си-Ен-Ен дека демократски политички консултант го ангажирал да го направи роботскиот повик. Но, постои загриженост дека странските противници како Русија, Кина или Иран би можеле да ја искористат истата технологија. „Тоа е ризик што е реален“, им рече Мајоркас на новинарите во петокот додека разговараше за советодавниот одбор за вештачка интелигенција. „Гледаме ангажирани непријателски нации-држави и работиме да се спротивставиме на нивните напори за прекумерно влијание на нашите избори“....

Време зa читање: 2 минутиЗлатен часовник пронајден на телото на најбогатиот патник во Титаник е продаден на аукција во Обединетото Кралство за 1,17 милиони британски фунти (1,46 милиони долари) – рекордна сума платена за предмет поврзан со злогласната бродска катастрофа во 1912 година. Часовникот, изгравиран со иницијалите JJA по американскиот бизнис магнат Џон Џејкоб Астор, беше продаден во саботата од страна на аукционерите Henry Aldridge & Son. Еден американски купувач победи во војната за наддавање, надминувајќи ја – за повеќе од 10 пати – проценката на претпродажбата на аукционерите помеѓу 100.000-150.000 фунти (126.000-189.500 долари). Астор имал 47 години кога загинал кога Титаник потонал во раните утрински часови на 15 април 1912 година, еден од 1.500 луѓе на бродот кои загинале. Тој беше познат како еден од најбогатите луѓе во светот во тоа време. Тој починал откако и помогнал на својата сопруга Медлин да се качи на еден од чамците за спасување. Неговата бремена сопруга Медлин преживеала. Часовникот беше меѓу бројните значајни артикли што беа понудени во Хенри Олдриџ и Сон во Вилтшир, Англија, во саботата, вклучително и кожната чанта во која беше спакувана познатата виолината на главниот на оркестарот на Титаник, на која тој свирел додека бродот тонел, како и џебната книшка што го документира закажаното време на Титаник патувањата. Чантата за виолината беше продадена за 360.000 фунти, додека самата виолина беше продадена за 1,1 милиони фунти (скоро 1,7 милиони долари во тоа време) преку истата аукциска куќа во 2013 година. Тоа беше и највисокиот износ додека џебниот часовник на Астор не ја освои титулата, најскапо продаден предмет од Титаник. „Овие цени за овие уникатни делови од историјата ја одразуваат не само нивната важност, туку и постојаниот интерес за приказната за Титаник и сеќавањето на нејзините патници и екипажот“, изјави Олдриџ за Си-Ен-Ен. Телото на Астор беше пронајдено една недела по катастрофата, со часовникот меѓу неговите лични работи. Во соопштението на аукциската куќа се вели дека часовникот бил целосно реставриран откако бил вратен на семејството на Астор и бил носен од неговиот син....

Време зa читање: 5 минутиИзвештајот за БДП од четвртокот претстави еден вид парадокс: економијата расте на сите вистински места (на пример, на пазарот на труд), но и на сите погрешни места (цени). Извештајот се однесува на некои инвеститори и набљудувачи на економијата кои стравуваат дека САД би можеле да започнат период во кој брзиот раст забавува додека трошоците за живот продолжуваат да растат, познат како стагфлација. Економистите рекоа дека деталите од извештајот покажуваат дека нема причини за загриженост. Тоа, сепак, ја комплицира работата на претставниците на Федералните резерви, кои се обидуваат да го ребалансираат економскиот раст и инфлацијата додека одлучуваат дали да ги намалат каматните стапки. Во ерата по пандемијата, економијата на САД имаше различни наопаку и негативни страни: добар пазар на труд и брз економски раст, по цена на тврдоглаво висока инфлација. Но, извештајот од четвртокот за Бруто домашниот производ (БДП) ја зголеми можноста брзиот раст да се забавува додека трошоците за живот продолжуваат да растат брзо – комбинација на стагнација на економијата и инфлација позната по „стагфлација“ на портманто. САД И ПОРАНО БИЛЕ ВО СТАГФЛАЦИЈА Според неодамнешната анализа на Велс Фарго, имало 13 случаи на стагфлација во САД од 1950 година. Додека сите периоди на стагнација на раст и висока инфлација се разликуваа во детали, тие имаа некои заеднички работи. Првата, велат аналитичарите на Велс Фарго, е стагфлацијата што им создаде проблеми на креаторите на политиката на Федералните резерви кои треба да одлучат како да реагираат. Тоа би било особено незгодно за централната банка сега, бидејќи постојано високата инфлација веќе ги потисна очекувањата за неизбежно намалување на стапката. Анализата на Wells Fargo идентификуваше надворешни шокови, како што се неочекувани поскапувања на нафтата и експанзивна политика од федералната влада во услови на тесниот пазар на трудот како заеднички фактори во неколку историски случаи на стагфлација. „Таа динамика го отсликува моменталното опкружување, бидејќи стапката на невработеност е на децениско ниско ниво, а фискалниот дефицит се зголемува“, напишаа економистите од Велс Фарго. Пред почетокот на годината, се чинеше дека економијата се повеќе се движи кон „меко приземјување“ од постпандемискиот излив на инфлација, а не кон економски крах, а многу експерти мислат дека економијата сè уште е на таа траекторија, дури и ако патот станува се побурни. ПРЕДУПРЕДУВАЧКИ СИГНАЛИ Сепак, имаше некои предупредувачки сигнали во податоците од четвртокот. БДП порасна со годишна стапка од 1,6% во првиот квартал, што е многу помалку од просечната прогноза на економистите од 2,2% и далеку под претходниот квартал. Во меѓувреме, инфлацијата мерена преку личните потрошувачки расходи скокна на 3,4% од 1,8% во претходниот квартал, надминувајќи ги очекувањата. Економистите сметаат дека стагфлацијата е малку веројатна бидејќи разочарувањето од БДП беше во детали. Но, копајќи во деталите, некои економисти открија дека сликата не е толку мрачна како што изгледаше на површината. „Ќе слушате многу за стагфлацијата до крајот на денешниот ден. Игнорирајте.” Иан Шепердсон, главен економист во Pantheon Macroeconomics напиша на платформата за социјалните медиуми X. Како прво, на забавувањето на растот на БДП влијаеше растот на увозот. Поради начинот на кој се пресметува БДП, увозот го намали БДП додека сè уште покажува дека луѓето имаат многу пари да потрошат за да купат работи од странство. Всушност, потрошувачките трошоци за услуги се забрзуваат иако домаќинствата се чини дека го намалуваат купувањето на поскапи артикли, велат економистите од Wells Fargo во посебна истражувачка белешка. Аналитичарите сметаат дека жешките бројки се силно поттикнати од трошоците за „финансиски услуги“, кои се под влијание на цените на акциите, а не од пошироките трендови на инфлација. Сепак зголемувањата на стапките на Федералните резерви „не функционираат“. Уште од март 2022 година, Банката на федерални резерви се бори против инфлацијата со зголемување на референтната каматна стапка, зголемувајќи ги трошоците за задолжување за да ја залади економијата и да го обесхрабри трошењето, со ризик да предизвика рецесија. Дури и со каматните стапки кои моментално се на највисоко ниво во последните 23 години, економијата можеби е на пат да продолжи со својот брз раст, во добро или во лошо. „Повисоките стапки се наменети да ја заладат побарувачката на потрошувачите“, напишаа во коментар Тим Квинлан и Шенон Сери Грин, економисти во Wells Fargo Securities. „Неволјата за ФЕД е: не функционира“. ФЕД потврди во петокот дека трошењето навистина не забавува, а не се намалуваат ниту зголемувањата на цените. Претставниците на ФЕД постојано велат дека им треба цврст доказ дека инфлацијата се движи кон целта на централната банка од 2% пред да ја намалат референтната каматна стапка. Меѓутоа, во март таа годишна стапка достигна 2,7%. Додека инфлацијата растеше, другиот елемент на стагфлација се чинеше дека недостасува во извештајот за инфлацијата. „Приходите и потрошувачките трошоци се зголемија солидно во март, што треба да обезбеди мало уверување дека забавувањето на БДП во првиот квартал објавено вчера не е знак за стагфлациска економија“, напиша Бил Адамс, главен економист за Comerica Bank, во коментар....

Време зa читање: 2 минути Шпаркасе Банка ги известува своите ценети клиенти пензионери дека пензиите за месец април 2024 година ќе се исплаќаат од 30.04.2024 год. (вторник), за сите корисници на пензии со трансакциска сметка на Шпаркасе Банка. Со пензиите ќе можете да располагате веднаш, доколку користите дебитни картички за подигнување на готовина од банкомат. Ви препорачуваме да ја користите широката мрежа од 100 банкомати на Шпаркасе Банка кои се достапни во РС Македонија или да плаќате безготовински при пазарење кај трговците. Клиентите кои не користат платежни картички, исто така од 30.04.2024 ќе можат да ја подигнат пензијата преку шалтер во експозитурите на Банката, без разлика на висината на пензијата. За поголема заштита на Вашето здравје, Ве упатуваме за намалена посета на експозитурите и избегнување на чекање редови на шалтерите. Клиентите кои имаат платежни картички може да си ги користат директно на продажните места, како и да ги користат услугите за електронски плаќања преку електронското банкарство NetBanking и мобилното банкарство S-Banking. Воедно, согласно Законот за празници на РСМ („Службен весник на РМ„ бр.21/98 и 18/07), 1 мај 2024 година (среда), 3 мај 2024 година (петок) и 6 мај 2024 година (понеделник) се неработни денови за сите граѓани на Република Северна Македонија. Банката нема да работи на овие денови....

Време зa читање: 3 минути Со раст на оперативните приходи од 25%, на обемот на инвестиции и на добивката во првото тримесечје споредено со истиот период минатата година, „Реплек АД“ продолжи со успех да го реализира бизнис планот за 2024 година и својата долгорочна развојна стратегија која се темели на зголемување на продажбата на странските и на домашниот пазар, на иновациите во портфолиото на производи, како и на значителни вложувања во технолошкиот напредок и во развојот и добросостојбата на своите вработени. Неревидираниот консолидиран финансиски извештај за работењето на Реплек АД во првиот квартал од 2024 година покажува дека во секторот фармација компанијата остварила раст на приходите од 26,9% во однос на истиот период минатата година. Во најголем дел ваквиот раст се должи на растот на приходите од продажба на странските пазари, каде се генерираат дури 80 % од вкупните приходи и кои во овој временски период се зголемени за 23 %, надминувајќи вредност од над пет (5) милиони евра. Позитивно влијание на ваквиот раст на приходите од извоз има отворањето на новиот пазар за производите на „Реплек АД“ во Туркменистан, што се очекува да придонесе за натамошно зголемување на извозните перформанси и резултати на компанијата. Истовремено со растот на извозот, „Реплек АД“ продолжи да ја јакне и својата позиција на домашниот пазар, каде во Q1 2024 е остварен раст на приходите од продажба од 50 %, во споредба со истиот период лани. Значителен раст во овој период од годината е забележан и кај инвестициите кои се зголемени приближно за пет и пол пати во однос на првите три месеци од 2023 година. „Позитивните резултати на стартот на оваа година ни влеваат дополнителна енергија и мотив да продолжиме уште посилно во остварување на целите дефинирани во деловниот план за оваа година и во нашата стратегија за долгорочен одржлив развој. Остануваме посветени на инвестирањето во натамошна технолошка модернизација, како и на иновациите кои треба дополнително да збогатат нашето портфолио на производи, коишто веруваме дека ќе ни овозможат натамошно зајакнување на нашите позиции на домашниот пазар и ќе ни отворат нови можности и перспективи на странските пазари. Паралелно продолжуваме и со вложувањата кои треба да ја гарантираат натамошната добросостојба на нашите вработени. Веруваме дека ваквите напори ќе вродат со плод, ќе придонесат за натамошен раст на компанијата и ќе донесат дополнителна вредност за сите“, изјави главниот извршен директор на „Реплек АД“, Душан Пецовски. Инаку, растот на приходите од продажба се одрази и на растот на консолидираната добивка пред оданочување на „Реплек АД“, која за првите три месеци од оваа година бележи зголемување за 24 % во однос на истиот период од минатата година....

Време зa читање: 5 минутиЕвропската комисија размислува за санкции против рускиот течен природен гас (ЛНГ), според двајца дипломати на ЕУ, потег што би го означил првпат Брисел да се осмели да тргне по московскиот гасен сектор. Комисијата, извршната власт на ЕУ, во моментов подготвува 14-ти пакет санкции против Русија, повеќе од две години откако рускиот претседател Владимир Путин нареди неговите војници да влезат во Украина. Новите мерки би можеле да вклучат ограничувања на три руски проекти за ЛНГ и на реекспорт на руски ЛНГ од пристаништата на ЕУ, рекоа дипломатите. Досега, Брисел воведе целосна забрана за извоз на руски јаглен и сурова нафта преку море во ЕУ, но не можеше да најде консензус за ограничувањата на гасот поради противењето на земји како Унгарија, кои остануваат во голема мера зависни од увозот од Москва. Сепак, ЕУ ја намали својата зависност од Русија за увоз на гас за околу две третини од почетокот на целосната инвазија преку комбинација на ненадејни прекини од Москва и размена на добавувачи во Норвешка и САД. Рускиот удел во природен гас увезен од земјите на Европската унија (ЕУ) падна од 41% на 10% во последните три години, додека уделот на ЛНГ се зголеми од 20% во 2021 година на 41% до крајот на 2023 година. МЕСТО ПОМАЛКУ, ЕУ СЕГА КУПУВА ПОВЕЌЕ ЛНГ ОД РУСИЈА Според информациите од последниот извештај за ЛНГ објавен од Агенцијата на ЕУ за соработка на енергетските регулатори (ACER), глобалната потрошувачка на ЛНГ е зголемена за повеќе од 40 милијарди кубни метри (bcm) од почетокот на руско-украинската војна, достигнувајќи 557 bcm во 2023 година. Европа беше регионот со најголем пораст на побарувачката, зголемена за 57 милијарди кубни метри во споредба со 2021 година и сочинуваше повеќе од една четвртина од светската трговија со ЛНГ. Рестартирањето на нуклеарните реактори во Јапонија забележа намалување на побарувачката на ЛНГ во регионот; сепак, Европа забележа зголемување на пристигнувањето на ЛНГ во 2022 и 2023 година. ЛНГ и складирањето на гас станаа главните конкуренти во борбата против енергетските кризи во Европа што се појавија по избувнувањето на руско-украинската војна. Германија го предводи патот со пуштањето во употреба на инфраструктурата за ЛНГ за да го олесни највисокото зголемување на увозот на ЛНГ во Европа. Земјите на ЕУ увезоа вкупно 134 bcm ЛНГ во 2023 година, што претставува 42% од вкупниот увоз на гас. Количината на руски ЛНГ испратен во ЕУ изнесува приближно 18 милијарди кубни метри. И покрај варијациите во процентот на ЛНГ во енергетската кошница меѓу земјите на ЕУ, ACER известува дека постојан тренд меѓу нив е зголеменото потпирање на овој ресурс во споредба со 2021 година. „Соодносот на снабдувањето со ЛНГ кон вкупниот увоз на гас од ЕУ надмина 40% во 2023 година, повеќе од двојно го зголеми својот удел во 2021 година. Големиот пораст на увозот на ЛНГ доведе до значително намалување на зависноста од снабдувањето од протокот на рускиот гасовод во повеќето земји-членки на ЕУ. и покрај тоа што пазарите на гас остануваат тесни“. Земјите на ЕУ додадоа 50 bcm капацитет на ЛНГ на своите системи од 2022 година. До крајот на оваа година, овој капацитет се предвидува да се зголеми на 235 bcm и може да задоволи повеќе од 55% од годишната побарувачка на гас во Европа, врз основа на просечната потрошувачка на гас од последните пет години. Според АЦЕР, дополнителните проекти кои моментално се во фаза на планирање би можеле да го доведат вкупниот увозен капацитет на ЛНГ на ЕУ на над 260 милијарди кубни метри до 2025 година. Извештајот откри дека капацитетот на ЛНГ на Шпанија се зголемил од 60 bcm на крајот на 2021 година на 67 bcm на крајот на 2024 година. Франција го зголеми својот капацитет од 33 bcm на крајот на 2021 година на 39 bcm на крајот на 2024 година. Германија, која немаше капацитет во 2021 година, изгради 10 bcm капацитет на LNG во 2022 година и 3 bcm во 2023 година. Се очекува да додаде уште еден 17 bcm до крајот на оваа година. Меѓу другите земји, Италија се очекува да има 22 bcm капацитет на ЛНГ до крајот на 2024 година, Холандија се предвидува да има 20 bcm, Белгија 15 bcm, Грција 12 bcm, Полска 9 bcm, Португалија 8 bcm, Финска 5 bcm, и Литванија 4 bcm. Сепак, во извештајот се вели дека само околу 60% од вкупниот увозен капацитет се користи. Благите временски услови кои ја намалија побарувачката на природен гас во текот на изминатата зима го поддржаа и увозот на ЛНГ во Европа. Транзитните ограничувања во Панамскиот канал, исто така, ги наведоа САД да испраќаат поголемиот дел од своите испораки на ЛНГ во Европа, а не во Азија. Уделот на обновливата енергија во производството на електрична енергија во Европа достигна рекордно високо ниво од 45% во 2023 година....

Време зa читање: 2 минутиДубаи презема огромно проширување на аеродромот што планира да биде пет пати поголем од сегашниот меѓународен центар. Шеикот Мохамед бин Рашид Ал Мактум, владетелот на емиратот, најави дека надградениот меѓународен аеродром Ал Мактум ќе има капацитет од 260 милиони патници, најголемиот во светот. „Ние градиме нов проект за идните генерации, обезбедувајќи континуиран и стабилен развој за нашите деца и нивните деца за возврат“, напиша Шеик Мохамед во објавата на X. „Дубаи ќе биде светскиот аеродром, неговото пристаниште, неговиот урбан центар, и неговиот нов глобален центар“. За споредба, најпрометниот аеродром во светот во 2023 година, меѓународниот аеродром Хартфилд-Џексон Атланта, забележа 104,6 милиони патници таа година. Повеќето меѓународни летови сега работат надвор од меѓународниот аеродром во Дубаи, кој го посетија околу 87 милиони патници во 2023 година. Новиот објект Ал Мактум се очекува да биде домаќин на пет паралелни писти и 400 порти на авиони, рече шеикот Мохамед. Тој ги наведе 10-годишните трошоци за изградба на 128 милијарди АЕД, или 35 милијарди долари, и рече дека емиратот ќе изгради „цел град околу аеродромот“ со очекувани барања за домување за милион луѓе. Меѓународниот аеродром Ал Мактум, познат и како Светски центар на Дубаи, беше отворен во 2010 година со еден терминал. Како и меѓународниот аеродром во Дубаи, има две писти, но се користи значително помалку. Аеродромот е дизајниран како централен дел за Дубаи Југ, планирана економска зона која има за цел да прими милион жители и да обезбеди 500.000 работни места на површина од 55 квадратни милји. Најавата доаѓа откако воздушниот сообраќај во Дубаи се врати на нивоата пред пандемијата, со 17,15 милиони меѓународни посетители преку ноќ во 2023 година....

Време зa читање: 3 минутиЗголемени приходи од продажбата на сопствените производи, особено од извезените. Повеќе инвестиции. Нови вработувања. Повисока добивка. Ваквата „крвна“ слика е вообичаена за „Алкалоид“ и на бројките во кварталните извештаи не се гледа како на изненадување, бидејќи самата компанијата има поставено високи стандарди. За три месеци, од јануари до март, најголемата и најуспешна фармацевтска куќа остварила единечна нето-добивка од 390.911 илјади денари или над 6,3 милиони евра. За една година има десетпроцентно зголемување. Консолидираната нето-добивка, пак, е 479.529 илјади денари, односно 7,79 милиони евра. Тука растот е девет насто. Производите на компанијата, пред сѐ во доменот на фармацијата, се препознатливи на пазарите. Оттаму и единечните тримесечни вкупни приходи од 3.532.301 илјада денари (близу 57,4 милиони евра), кои во споредба со истиот лански период се повисоки за 11 проценти. А, во структурата, со 97 проценти, најголем е уделот на приливите од продадените производи и услуги, кои бележат десетпроцентен раст. Остварените консолидирани вкупни приходи изнесуваат 4.996.650 илјади денари (81,1 милион евра), а кај нив напредокот е 12 проценти. Од реализираните консолидирани продажби, 73 отсто се на странските пазари. Во тие рамки, најголем пораст компанијата регистрирала во земјите од Источна Европа – 25 проценти и во Западна Европа – 21 насто. Или, од домашно потекло се 1.345.469 илјади денари (21,86 милиони евра), додека од странски пазари има приливи од 3.579.791 илјада денари (58,16 милиони евра). Најмногу носат антибиотиците и тука се работи за 1.549.239 илјади денари (25,17 милиони евра). Што се однесува до трошоците, кога се работи турбо, и во тој дел има раст – 11 насто кај единечните вкупни расходи, кои во првите три месеци од годинава изнесуваат 3.119.599 илјади денари (50,6 милиони евра). Кај консолидираните вкупни расходи износот е 4.448.361 илјади денари (72,2 милиони евра), а зголемувањето 13 проценти. Зад сите овие постигнувања стојат 2.910 вработени. Во бројката се и 90 лица, кои работниот ангажман го добиле во првите три месеци од годинава. Во земјава работат 2.215 од вработените, а 695 се во капитално поврзаните друштва во странство. Сите тие во март го добиле популарниот К-15, во нето-износ од 40.500 денари. Впрочем, со години наназад „Алкалоид“ е меѓу најпосакуваните работодавачи, токму поради условите за работа и грижата за вработените. Фармацевтската компанија постојано инвестира, а годинава го заокружи својот најголем потфат – нов погон за производство на цврсти фармацевтски форми Таблетно одделение 2.0 и придружни технички простории, со вложени 19,4 милиони евра. Инаку, во првото тримесечје, во основни средства се инвестирани 298.251 илјада денари (4,8 милиони евра). Со „Омепразол“ во течна форма компанијата направи историски исчекор, па оттаму и очекувањата дека наскоро ќе почне да се применува и во ЕУ, каде што се во тек постапките за регистрација. Првите одобренија лекот ги доби за Македонија и за Обединетото Кралство. Уште многу предизвици и работа има до крајот на годинава, за која е предвидено вложување на околу 10 отсто од консолидираните приходи од продажбите во материјални и во нематеријални средства, десетпроцентен раст на консолидираните продажби и зголемување на консолидираниот профит пред оданочување за седум насто. Со други зборови, во „Алкалоид“ и натаму ќе се исцртува линијата на растот и развојот. Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк....

Време зa читање: < 1 минутa Блок трансакција вредна над 169 илјади евра е реализирана со акции на друштвото за застапување во осигурување „Лајон Инс“ АД Скопје. Со купениот пакет од 750 обични акции, познат инвеститор си обезбедил сопственост на 50 проценти од основната главнина. Во информацијата објавена на Македонска берза е наведено дека трансакцијата е во износ од 10.411.500 денари. Купувачот платил по 13.882 денари за акција, чија номинална вредност е десет евра. „Лајон Инс“ е компанија која развива продажна мрежа за осигурување, преку организирање сопствени продажни канцеларии. Во градовите низ државата е присутна преку овластени застапници. На пазарот е активна веќе 12 години....

Време зa читање: 4 минутиЧленките на групацијата БРИКС, Кина и Русија потпишаа трговски договор каде што ќе користат локални валути до 260 милијарди долари. Трговскиот договор е инициран за да се подмират плаќањата во замена за стоки купени меѓу двете нации. И Кина и Русија ќе ги подмируваат плаќањата во кинески јуани и руска рубља, а не во американски долар. Според договорот, 95 отсто од трговската размена во вредност од 260 милијарди долари ќе биде исплатена во јуани. Останатите 5,0 отсто ќе се подмират во рубљата и еврото. Развојот покажува дека БРИКС е сериозен во намерата да ја поттикне агендата за дедоларизација, велат валутни експерти. Алијансата БРИКС се залага за агендата за дедоларизација за доларот да го загуби статусот на глобалната резерва и да се замени со локални валути. Кина и Русија лобираат меѓу земјите во развој, убедувајќи ги да користат локални валути за трговија, а не американски долар. Тие најдоа успех во тоа бидејќи неколку земји во развој ја разгледуваат иницијативата за дедоларизација за зајакнување на нивните локални валути. Сепак, експертите за валути сметаат дека иницијативата за дедоларизација засега не е успешна бидејќи зелената банкнота далеку ги надминува сите локални валути на БРИКС државите. Индексот DXY, кој ја мери јачината на доларот, го покажува тргувањето со валутата околу нивото од 106,27. Тоа е силен пораст од неговото ниско ниво од 101,8 во текот на јануари оваа година. Неодамнешната изјава дадена од дипломат укажува дека самитот БРИКС 2024 ќе се фокусира главно на агендата за дедоларизација. Самитот БРИКС 2024 треба да се одржи во октомври во регионот Казан во Русија. На 16-тиот самит ќе учествуваат четири нови земји, вклучувајќи ги ОАЕ, Египет, Иран и Етиопија. Саудиска Арабија, исто така, би можела да присуствува на претстојниот самит доколку Кралството се согласи да биде дел од групата. Рускиот заменик-министер за надворешни работи Сергеј Рјабков во неодамнешното интервју рече дека самитот БРИКС во 2024 година ќе постигне историски пресвртници. Тој објасни дека алијансата ќе стане „многу посилна“ по самитот во 2024 година, воведувајќи ги земјите во развој во „мултиполарен свет“. Идејата за мултиполарен свет е клучот за дедоларизација каде земјите од БРИКС ќе ја прекинат зависноста од американскиот долар. Постепено се движиме кон успехот. Апсолутно сум сигурен во тоа“, рече тој. „Мислам дека самитот во Казан овој октомври ќе биде обележан со нови достигнувања во соработката меѓу земјите на БРИКС“, рече тој. ОАЕ, претставени од Министерството за финансии на ОАЕ и Централната банка на ОАЕ, учествуваа на првиот состанок на министрите за финансии и гувернерите на централните банки на БРИКС, одржан на 27 февруари во Сао Паоло. Во делегацијата на ОАЕ беше Мохамед Хади Ал Хусаини, државен министер за финансиски прашања. Коментирајќи на маргините на учеството на ОАЕ, Ал Хусаини ја истакна важноста на првиот состанок во 2024 година под руското претседателство со групата БРИКС. Тој ги истакна аспирациите на ОАЕ, кои се глобален центар за трговија и економски развој, да играат активна улога во рамките на групата. Тој истакна дека БРИКС ја развива својата улога од почетокот на годината, по додавањето на шест нови земји, вклучително и ОАЕ. Ова му дава силен притисок на БРИКС кон подобрување на својата позиција во постигнувањето на целите на групата и зајакнување на нејзината улога во меѓународната соработка за одржлив развој. ОАЕ официјално се приклучија на групата БРИКС по успешната апликација ратификувана од петте земји основачи. Во октомври 2021 година, Обединетите Арапски Емирати, исто така, се приклучија на Новата развојна банка на БРИКС, основана во 2015 година за мобилизирање ресурси за инфраструктурни и проекти за одржлив развој на пазарите во развој, земјите во развој и нациите на БРИКС. Ал Хусаини ги претставува ОАЕ во одборот на гувернери на Новата развојна банка како гувернер, а Јунис Хаџи Ал Хори, потсекретар на Министерството за финансии на ОАЕ, како алтернативен гувернер. Тураја Хамид Алхашми е член на одборот на директори на банката. Седум од 10 SWIFT плаќања ширум светот од почетокот на 2024 година го сочинуваат оние со еврото и американскиот долар, надминувајќи ги многу други валути. Ова е според месечниот извештај наменет за следење на пазарниот удел на кинескиот јуан ренминби во рамките на меѓународниот систем за банкарски трансфери SWIFT, пишува стручниот сајт Статиста. Иако Кина има најголеми девизни резерви во светот, јуанот е рангирана како осма користена валута во меѓународните плаќања. Бројките се однесуваат на плаќања иницирани од клиенти и институционални плаќања и ја исклучуваат трговијата. Дискусиите за потенцијалната ослабена улога на американскиот долар особено ја допираат светската трговија и девизниот курс. На пример, уделот на УСД во девизните резерви видливо се намали во однос на еврото и јапонскиот јен во 2023 година....

Време зa читање: < 1 минутa Комерцијална банка АД Скопје ќе започне со исплата на пензиите за април од вторник 30.04.2024 година. Пензионерите кои имаат активна дебитна картичка со својата пензија ќе може да располагаат од вторник 30.04.2024 година, и ќе може да ја подигнат на банкомат или да ја користат за безготовинско плаќање низ трговската мрежа. Пензионерите кои не користат дебитна картичка, пензијата од 30.04.2024 година ќе може да ја подигнат во експозитурите и филијалите на Банката. Повеќе филијали и експозитури на Комерцијална банка им овозможуваат на клиентите трансакции преку шалтер до 17 часот, со што бројни шалтери им се достапни со најдолго работно време на пазарот од понеделник до петок. А, секако и во сабота, кога филијалите на Банката низ целата земја и повеќе експозитури во Скопје работат од 9 до 12 часот, додека експозитурата во East Gate mall, пак, е отворена до 14 часот....

Време зa читање: 2 минутиЕвропските и американските берзански индекси денеска се во пораст, цената на златото падна, додека нафтата од типот брент се продава за помалку од 89 долари за барел. Индексот DAX на Франкфуртската берза денеска во 9 часот порасна на 18.166,91 поени, лондонски FTSE 100 на 8.182,15 поени, францускиот CAC 40 на 8.123,94 поени, а московскиот MOEX на 3.470,24 поени. Вредноста на американскиот берзански индекс Дау Џонс порасна на 38.239,66 поени, индексот S&P 500 на 5.099,96 поени, а вредноста на индексот Nasdaq на 15.927,90 поени. Според податоците од берзата, цената на суровата нафта паднала на 83.002 долари, а на нафтата од типот брент на 88.500 долари. На отворањето на берзата ТТФ европските фјучерси на гас се продаваа по цена од 28.845 евра за мегават-час. Цената на златото падна на 2.329,10 долари за унца, а на пченицата на 6.0044 долари за бушел (бушел е еднаков на 27.216 кг). Вредноста на еврото во однос на доларот изнесуваше 1,07151, што е за 0,21 отсто повисока од петокот....

Време зa читање: 3 минутиНародната банка постојано работи на унапредување на регулативата за осигурувањена дигиталната отпорност во финансискиот сектор. Започнати се активности за усогласување на домашната регулатива со европскиот Закон за дигиталната оперативна отпорност (англ. Digital Operational Resilience Act − DORA), со што ќе се воспостават унифицирани стандарди за заштита, пријавување и справување со сигурносните инциденти, обезбедување непрекинатост во работењето, поголема контрола на надворешните лица кои обезбедуваат важни оперативни функции и засилена комуникација и координација на сите институции во финансискиот сектор на нашата држава, пишува Горан Јанкоски, главниот супервизор за информациските системи на Народната банка во колумна за билтенот на Македонската банкарска асоцијација. Јанкоски наведува дека дигиталната отпорност се дефинира како способност за заштита, справување и брзо обновување на деловните процеси на финансиската институција од настани коишто може да предизвикаат нивен прекин. „Законот треба да обезбеди поддршка на процесот на дигитална трансформација, правилна примена на новата технологија и поттикнување на иновативноста во новото време на дигитални финансии. Народната банка во моментов подготвува нова Одлука за Методологија за сигурноста на информативниот систем, усогласена со насоките на Европскиот банкарски орган (ЕБА) за управување со ризиците поврзани со сигурноста. Оваа одлука би била вовед во активностите за подготовка и воведување нов закон за унапредување на дигиталната оперативна отпорност во финансискиот сектор, усогласен со ДОРА“, посочува Јанкоски. Клучните области коишто се опфатени со Законот за дигиталната оперативна отпорност се управувањето со ИТ-ризикот, управувањето со ризикот од пренесување на извршувањето оперативни функции или услуги од надворешни лица и нивен надзор, тестирањето на дигиталната отпорност, управувањето со ИТ-инциденти, споделувањето (размена) информации итн. „Законот создава регулативна рамка и воведува стандардизирани и хармонизирани принципи за заштита од заканите од дигиталниот простор, коишто треба да бидат исполнети од институциите во финансискиот сектор со примена на потребните контроли за заштита, соодветно управување со сигурносните инциденти и нивно пријавување до надлежните тела во земјата и ЕУ. Како новитет се воведува барањето за спроведување тестирање на дигиталната отпорност, во согласност со кое финансиските институции треба да спроведуваат редовни тестирања на своите ИТ-системи и услуги, за што треба да се известат и регулаторните органи. Исто така, со Законот се воспоставува рамка за соработка и комуникација помеѓу институциите во секторот, домашните и меѓународни надлежни тела и други учесници со цел да се унапреди оперативната отпорност“, пишува Јанкоски. Поради засиленото присуство на банките на современите канали, дигитализацијата на банкарските производи и услуги и постојаниот пораст на ризиците поврзани со заканите во дигиталниот простор почнувајќи од 2003 година, Народната банка активно работеше на дефинирање на потребната регулатива во подрачјето, којашто постојано се надградува во согласност со најдобрите стандарди и практики на ЕУ....

Време зa читање: 3 минутиГлобалното затоплување предизвикува последици за целиот свет, но, некои региони, меѓу кои и Балканот, а со тоа и нашата земја, ќе бидат посебно жестоко погодени, велат научниците. Истражувачите од MIT развија иновативен нов начин за мерење на влијанието на глобалното затоплување во реалниот живот, бидејќи повеќето луѓе, иако слушнале за климатските промени, тешко можат да замислат како нив лично и нивното опкружување ќе ги погоди глобалното затоплување од 1,5 Целзиусови или 2 Целзиусови степени во просек. СЕ ПОМАЛКУ БЕЗБЕДНИ „ДЕНОВИ НА ОТВОРЕНО“ Користејќи податоци од 50 различни климатски модели, тие направија графикон кој мери колку бројот „денови на отворено“ или „пријатно време“ во различни дестинации низ светот ќе се зголеми или намали до 2100 година. Овие „денови на отворено“ се однесуваат на периоди од 24 часа кога температурите се доволно пријатни за повеќето луѓе да вршат активности на отворено, без разлика дали се работи или слободно време. Тоа се денови кога не е премногу топло или премногу студено, за кои научниците сметаат дека е приближно помеѓу 10 и 25 степени Целзиусови и не се случуваат екстремни временски настани. Студијата на МИТ покажа дека тропските дестинации ќе ги видат најголемите промени во деновите на отворено. Доминиканската Република ќе го преземе најголемиот удар со губење на 124 дена удобно време годишно до крајот на векот. Мексико, Индија, Тајланд и Египет ќе изгубат половина од своите денови на отворено. Истражувачите, исто така, укажуваат на јазот помеѓу Глобалниот Север, кој ќе добие повеќе денови на удобно време, и Глобалниот југ, кој ќе изгуби повеќе и покрај тоа што емитирал помалку стакленички гасови. Разликите во места како Бангладеш или Судан се впечатливи, велат тие. Каде во Европа ќе изгуби најмногу „денови на отворено“ до 2100 година? Поделбата Север-Југ во Европа е очигледна и кога станува збор за деновите на отворено. На север ќе има повеќе денови со удобно време бидејќи зимите се топли, на југ екстремните горештини во текот на летните месеци ќе предизвикаат намалување на бројот на денови на отворено. ГРЦИЈА ЌЕ ЗАГУБИ ДУРИ 37 „ПРИЈАТНИ ДЕНОВИ“ ПОРАДИ КЛИМАТСКИ ПРОМЕНИ Балканот ќе биде еден од најтешко погодените региони во Европа, според податоците на МИТ. Албанија ќе загуби 30 дена, Србија 26 дена, Хрватска 22 дена, Македонија 21 ден, Бугарија 17 дена, Косово 19 дена, а Романија 12 дена. Малку подалеку на југ, Грција би можела да изгуби 37 денови на отворено до 2100 година поради екстремните горештини меѓу мај и септември, се вели во студијата на МИТ. На Пиринејскиот Полуостров исто така ќе има промени со тоа што Португалија ќе доживее 33 помалку денови на отворено, а Шпанија 13. Истражувачите велат дека нееднаквоста во Европа веќе се чувствува и луѓето избираат каде да патуваат врз основа на сè поекстремните жештини на претходно популарните дестинации. Иако земјите во северна Европа најверојатно ќе добијат денови на отворено поради климатските промени, ниту тоа не е се добра вест. Франција, Германија и Австрија ќе добијат меѓу 18 и 52 дена удобно време до 2100 година – најмногу поради потоплите зими. Ова би можело да биде фатален удар за европската скијачка индустрија во која веќе се бори....

Време зa читање: 3 минути Дали имате желба да започнете ново патување во кариерата, но немате претходно искуство во банкарскиот сектор? Не дозволувајте тоа да ви биде пречка! Банкарскиот сектор нуди широк спектар на можности за кариера, во распон од услуги за корисниците и продажни улоги до позиции на високо ниво на финансии и инвестирање. Светот на банкарството е преполн со бескрајни хоризонти што чекаат да бидат откриени од амбициозни и мотивирани поединци. Дури и без претходно искуство во банкарскиот сектор, постојат бројни начини за истражување на можностите за кариера во оваа динамична индустрија. Во согласност со стратегијата за забрзан и континуиран растеж и обезбедување на најдобри услуги на своите клиенти, Халкбанк АД Скопје е постојано отворена за нови, образовани, високо мотивирани и талентирани кадри кои знаат да ги препознаат предизвиците на новите времиња. Халкбанк во моментов бара кандидати за вработување без претходно релевантно искуство за позицијата референт, кои може да очекуваат конкуретна нето плата и приватно здравствено осигурување за вработените и членови од нивното семејство. Покрај значително поголемиот износ од минималниот за исплата на годишен регрес, кандидатот што ќе биде вработен треба да очекува и награди врз основа на системот на бонуси, континуирани обуки за кариерен и професионален развој спроведени од банката, како и отворен пристап и пријатна работна средина. Покрај тоа, вработувањето во Халкбанк АД Скопје значи и да се биде дел од динамична работна средина насочена кон развој и иновации, можност за соработка со амбициозен тим со големи можности за забрзан професионален развој и континурано стручно усовршување под менторство на експертскиот и искусен кадар. Угледот на банката, досегашните резултати како и стремежот за заземање на една од водечките улоги на македонскиот финаниски пазар, се гарант на стабилноста, сигурноста и перспективноста на банката. За возврат, од кандидатите се бара да бидат личности кои знаат да ги препознаат можностите за остварување профит, способност за функционирање во високо развојна и пазарно флексибилна средина и располагање со квалитет и ефективност во работењето. Една од придобивките од работата во Халкбанк е и користењето на простории со фитнес центар, пинг понг, пикадо, билјард и менза. Сплотената и инклузивна атмосфера во банката се огледува и преку спроведување редовни тим билдинзи, спортски активности, настани за дружење и заеднички патувања, како и наградувања и инсентивни наградни игри наменети за вработените во филијали, а треба да се истакне и успешното функционирање на синдикалната организација за остварување на правата на вработените....

Време зa читање: 3 минути Дали имате желба да започнете ново патување во кариерата, но немате претходно искуство во банкарскиот сектор? Не дозволувајте тоа да ви биде пречка! Банкарскиот сектор нуди широк спектар на можности за кариера, во распон од услуги за корисниците и продажни улоги до позиции на високо ниво на финансии и инвестирање. Светот на банкарството е преполн со бескрајни хоризонти што чекаат да бидат откриени од амбициозни и мотивирани поединци. Дури и без претходно искуство во банкарскиот сектор, постојат бројни начини за истражување на можностите за кариера во оваа динамична индустрија. Во согласност со стратегијата за забрзан и континуиран растеж и обезбедување на најдобри услуги на своите клиенти, Халкбанк АД Скопје е постојано отворена за нови, образовани, високо мотивирани и талентирани кадри кои знаат да ги препознаат предизвиците на новите времиња. Халкбанк во моментов бара кандидати за вработување без претходно релевантно искуство за позицијата референт, кои може да очекуваат конкуретна нето плата и приватно здравствено осигурување за вработените и членови од нивното семејство. Покрај значително поголемиот износ од минималниот за исплата на годишен регрес, кандидатот што ќе биде вработен треба да очекува и награди врз основа на системот на бонуси, континуирани обуки за кариерен и професионален развој спроведени од банката, како и отворен пристап и пријатна работна средина. Покрај тоа, вработувањето во Халкбанк АД Скопје значи и да се биде дел од динамична работна средина насочена кон развој и иновации, можност за соработка со амбициозен тим со големи можности за забрзан професионален развој и континурано стручно усовршување под менторство на експертскиот и искусен кадар. Угледот на банката, досегашните резултати како и стремежот за заземање на една од водечките улоги на македонскиот финаниски пазар, се гарант на стабилноста, сигурноста и перспективноста на банката. За возврат, од кандидатите се бара да бидат личности кои знаат да ги препознаат можностите за остварување профит, способност за функционирање во високо развојна и пазарно флексибилна средина и располагање со квалитет и ефективност во работењето. Една од придобивките од работата во Халкбанк е и користењето на простории со фитнес центар, пинг понг, пикадо, билјард и менза. Сплотената и инклузивна атмосфера во банката се огледува и преку спроведување редовни тим билдинзи, спортски активности, настани за дружење и заеднички патувања, како и наградувања и инсентивни наградни игри наменети за вработените во филијали, а треба да се истакне и успешното функционирање на синдикалната организација за остварување на правата на вработените....

Време зa читање: 7 минути Приходи од продажби Според единечниот биланс на успех, во периодот јануари – март 2024 година продажбите достигнуваат 3.419.742.486 денари, што е за 10 % повеќе во споредба со истиот период од минатата година. Вкупните консолидирани продажби, пак, достигнуваат 4.925.260.049 денари, што е за 13 % повеќе во споредба со истиот период од минатата година. Продажби според региони Консолидираните продажби остварени на домашниот пазар се зголемени за 11 %, а вкупниот консолидиран извоз на компанијата е зголемен за 14 %. Од вкупните консолидирани продажби 27 % се остварени на домашниот пазар, додека, пак, 73 % се остварени на странските пазари. Гледано според региони, во земјите од Југоисточна Европа се остварени 26 %, во земјите од Западна Европа (ЕУ и ЕФТА) се остварени 24 %, во земјите од Источна Европа (ЗНД, УКР…) се остварени 22 %, а на другите пазари е остварен 1 % од вкупните консолидирани продажби. Најголем пораст кај поголемите извозни пазари, во споредба со минатата година, бележат продажбите остварени во Велика Британија, во износ од 119.813.384 денари, кои се зголемени за 4-пати; потоа во Грузија, каде што се зголемени за 3-пати, како и во Украина, каде што се зголемени за 2,5-пати. Потоа следуваат оние во Унгарија (раст од 65 %), Романија (раст од 27 %), Албанија (раст од 27 %), во Полска (раст од 20 %), Италија (раст од 12 %), Хрватска (раст од 11 %), во Ерменија (раст од 10 %), Словенија (раст од 10 %), Србија (раст од 10 %), во Грција (раст од 10 %) итн. Продажби според групи производи Гледано според групи производи, во структурата на вкупните консолидирани продажби најголемо учество заземаат производите од сегментот фармација, и тоа 91 %. Од нив поголем удел имаат антибиотиците со 31 %, препаратите ОТЦ со 19 %, кардиолошките препарати со 12 %, невролошките препарати со 11 % од вкупните консолидирани продажби итн. Сегментот хемија, козметика и билкарство учествува со 9 % во вкупните консолидирани продажби, поточно хемија учествува со 2 %, козметика со 6 %, а билкарство учествува со 1 %. Вкупните продажби бележат пораст кај сите профитни центри во споредба со остварените во истиот период од 2023 година. Сегментот фармација бележи раст од 14 %, хемија раст од 3 %, козметика раст од 5 % и билкарство раст од 8 %. Инвестиции Во 2024 година, во насока на посветеноста за постојана модернизација и за проширување на производствените капацитети, производствените волумени и на асортиманот, АЛКАЛОИД АД Скопје ја комплетираше реализацијата на својот најголем инвестициски потфат во последните две децении – новиот погон за производство на цврсти фармацевтски форми Таблетно одделение 2.0 и придружните технички простории. Новиот техничко-технолошки капацитет, чија цел е повеќе од двојно зголемување на обемот и поголема флексибилност во производството на цврсти фармацевтски форми, зафаќа површина од 6.200 м2 (производствени и технички простории), а за него АЛКАЛОИД вложи вкупно 19,4 милиони евра. Вкупните инвестиции во основни средства во периодот јануари – март 2024 година изнесуваат 298.250.975 денари. Иновации АЛКАЛОИД во изминативе години започна процес на редизајнирање на постојни генерички фармацевтски производи за нови индикации, со цел создавање лекови со додадена вредност кои овозможуваат третирање и задоволување на потребите на индивидуални или на специфични групи пациенти. Стратешките инвестиции за модернизација на производственото портфолио доведоа до успешен развој на првиот патентиран лек со додадена вредност на АЛКАЛОИД, наменет, пред сѐ, за третман на рефлуксен езофагитис и на гастроезофагеална рефлуксна болест (ГЕРБ). Лекови од прв избор во третманот на рефлуксен езофагитис и на ГЕРБ се т.н. инхибитори на протонска пумпа, група во која спаѓа и Омепразолот, кои најчесто се достапни во форма на гастрорезистентни таблети и капсули, како и на прашок за растворање. За првпат во историјата, од „Алкалоид“, е развиена течна форма на лекот Омепразол, готов за употреба. За пероралниот раствор Омепразол „Алкалоид“ го доби првиот интернационален патент за лек со додадена вредност (Value Added Medicine – VAM), а првите одобренија за ставање во промет на овој иновативен лек веќе се доделени за македонскиот пазар и за пазарот во Обединетото Кралство. Во тек се регистрациските постапки за земјите во Европа и за пазарите на Европската Унија, при што се очекува добивање одобренија за ставање на лекот во промет и негово последователно лансирање. Резултати од работењето Единечната добивка пред финансиските трошоци, даноците и пред амортизацијата (ЕБИТДА), која изнесува 659.500.874 денари, бележи зголемување од околу 10 %, додека, пак, единечната нето-добивка изнесува 390.910.925 денари и е зголемена исто така за 10 %. Консолидираната добивка пред финансиските трошоци, даноците и пред амортизацијата (ЕБИТДА) достигна 804.400.748 денари и бележи раст од 6 %, додека, пак, консолидираната нето-добивка во износ од 479.529.291 денари е зголемена за 9 %. При извршувањето на оперативните активности АЛКАЛОИД АД Скопје ангажираше повеќе од 1.000 домашни добавувачи. Вработени Во периодот јануари – март 2024 година во АЛКАЛОИД АД Скопје се реализирани 90 нови вработувања во РС Македонија. Со одлука на Управниот одбор на АЛКАЛОИД АД Скопје, во март 2024 година е одобрен и исплатен регрес за користење годишен одмор за вработените во компанијата, во висина на нето-износот од 40.500 денари. Групацијата АЛКАЛОИД брои 2.910 вработени, од кои 2.215 се во земјава, а 695 се вработени во капитално поврзаните друштва во странство. Податоци за акциите Акциите на АЛКАЛОИД АД Скопје котираат на официјалниот пазар на Македонската берза за хартии од вредност од 2002 година и важат за едни од најтргуваните и најликвидните акции на Берзата. Цената на акцијата во периодот јануари – март 2024 година се движеше од 18.151,00 до 20.900,00 денари или просечно 19.602,82 денари за една акција. На 31.03.2024 година акциите на АЛКАЛОИД АД Скопје беа во сопственост на 5.596 акционери, физички и правни лица, a пазарната капитализација на компанијата изнесуваше над 29 милијарди денари. На 1 април 2024 година, на Годишното собрание на акционерите, е одобрена пресметка и исплата на бруто-дивиденда за 2023 година, во износ од 772.931 илјади денари. Во согласност со дивидендниот календар, во мај 2024 година ќе започне исплатата на дивидендата во износ од 540 денари бруто, односно 486 денар нето за една акција. Дивидендата по акција за 2023 година е поголема за 10,2% во однос на исплатената дивиденда по акција за 2022 година. Бизнис-план за 2024 година Бизнис-планот за 2024 година, донесен со одлука на Управниот одбор на АЛКАЛОИД АД Скопје, на Седницата одржана на 27.12.2023 година, предвидува инвестирање на околу 10% од консолидираните приходи од продажби во материјални и во нематеријални средства, раст од 10% на консолидираните продажби во однос на реализираните во 2023 година, како и раст од 7% на консолидираниот профит пред оданочување во однос на 2023 година. Бизнис-планот за 2024 година е базиран на очекувањата, проекциите и на можностите на тековните и на новите пазари и производи, достапни за компанијата во моментот на изготвување на планот. Околностите и настаните во 2024 година, а со тоа и остварените резултати, може да варираат од прикажаните во Бизнис-планот. Трендот на работење во отежнати економски услови кои беа актуелни во изминатите неколку години сосема е извесно дека ќе продолжи и во 2024 година. Доминанти предизвици беа инфлацијата и порастот на каматните стапки кои сепак, според сите очекувања, би требало да влезат во зоната на стагнација а можеби и благо опаѓање. Секако безбедносните глобални кризи го отежнуваат економскиот амбиент и предвидливоста што секогаш може да повлијае и на цените на енергенсите, да создаде потешкотии кај ланците на испораки но и да повлијае на достапноста на одредени материјали. Очекуваме во 2024 година да продолжиме по патеката на континуираниот раст базиран на можностите од нашите тековни инвестиции во новите производни капацитети и опреми и вложувањата во развојно-истражувачките проекти, на тој начин создавајќи конкурентно портфолио и можности за ширење на пазарите. За остварување на овие цели ќе продолжиме и со нови вработувања во земјава но и на странските пазари, притоа континуирано вложувајќи во подигнување и усовршување на нивото на знаења и вештини на нашите вработени и градење на таленти....

Време зa читање: 3 минутиApple неодамна ги обнови дискусиите со OpenAI, додека компанијата од Купертино се подготвува да го претстави iOS 18 – и неговите генеративни карактеристики за вештачка интелигенција – на WWDC во јуни, според Bloomberg. Претходно објавивме дека iOS 18 се очекува да биде едно од најважните надградби во историјата на оперативниот систем и може многу да се фокусира на вештачката интелигенција. Минатиот месец, известувачот на Блумберг, Марк Гурман, истакна дека компанијата имала разговори со Google, OpenAI и Anthropic за да станат партнери за функциите за вештачка интелигенција во iOS 18. Според Гурман, Apple ги продолжил разговорите со OpenAI за да напојува нови генеративни функции за вештачка интелигенција во ажурираниот оперативен систем. „Двете компании почнаа да разговараат за условите за можен договор и како функциите OpenAI ќе бидат интегрирани во iOS 18 на Apple, следниот оперативен систем на iPhone“, рече Гурман. „Овој потег означува повторно отворање на дијалогот меѓу компаниите. Apple разговараше со OpenAI за договор претходно оваа година, иако работата меѓу двете страни оттогаш беше минимална“. Компанијата, исто така, останува во разговори со Google за лиценцирање на четботот Gemini, додаде Гурман. Сепак, Apple допрва треба да донесе конечни одлуки за партнерите што може да ги користи за претстојното ажурирање на софтверот, бидејќи Гурман сугерира „нема гаранција дека ќе се постигне договор“. Овие дискусии доаѓаат помалку од два месеци пред светската конференција за програмери на Apple, закажана за јуни, каде се очекува компанијата да го претстави новиот софтвер напојуван со вештачка интелигенција што ќе се појави во уреди како што се iPhone 16, iPhone 16 Pro и серијата Apple Watch. 10. Додека Apple допрва треба целосно да ги прифати способностите за вештачка интелигенција, Гурман вели дека компанијата планира „да ги промовира своите [AI] карактеристики како побеспрекорно интегрирани во уредите“. Се очекува iOS 18 да вклучи неколку функции засновани на големиот јазичен модел на Apple (LLM) – внатрешно развиен софтвер за вештачка интелигенција на компанијата што може да генерира текст сличен на човечкиот говор. Претходно шпекулиравме дека iPhone 16 ќе има поголем простор за складирање за да се приспособат на карактеристиките на AI на моделот. Новиот iPad Pro најверојатно ќе го започне воведувањето на вештачката интелигенција од страна на Apple, вели Гурман, бидејќи уредот ќе стане дом на новиот чип M4, а не на M3. „Apple ќе го позиционира таблетот како својот прв уред со вистинска вештачка интелигенција – и дека оттогаш ќе го прикажува секој нов производ како уред со вештачка интелигенција“, шпекулира Гурман, при што овој потег е одговор на помамата по вештачка интелигенција низ технолошки пејсаж....

Време зa читање: 4 минути Берзанскиот индекс МБИ10 од почетокот на годината порасна за импресивни 17,82%, особено ако се спореди со скромниот раст од 3,65% во истиот период лани. МБИ10 индексот, патем, достигна највисоко ниво по април 2008 година, кога последен пат беше над 7.000 индексни поени. Со тоа главниот индекс на Македонската берза го продолжува позитивниот раст започнат во 2016 година, кој беше забавен од Ковид-кризата, но сега бележи многу поголеми стапки на раст. За пет години МБИ10, практично, ја има удвоено својата вредност, покажува анализата што ја направи порталот „Пари“. Во 2018 година, максималната вредност на индексот изнесуваше 3.687,76 поени. Со тоа МБИ10 уверливо ги надмина сите останати категории на инвестиции достапни на македонските инвеститори на домашен терен. Конкуренција може да му бидат евентуално недвижностите, чии цени исто така бележат рекорден раст, но на овој пазар состојбите не се до крај јасни, а не се знае прецизно ни колкава е неговата ликвидност, односно колку лесно и брзо може да се продаде или купи недвижност по посакуваната цена. Извор: Македонска берза МБИ10 е вистински рекордер и во споредба со регионалните и европските берзански индекси. Хрватскиот CROBEX од почетокот на годината порасна за 12%, српскиот BELEX15 за 14,66%, словенечкиот SBITOP за 13,97%, а германскиот DAX, на пример, за 8,82%. Иако рекордниот раст на овој берзански индекс може да се толкува како симптом на будење на домашниот пазар на капитал, сепак, се чини, тој поминува незабележано. Со акциите на компаниите што го чинат МБИ10 – „Алкалоид“, „Гранит“, Комерцијална банка, „Макпетрол“, „Македонијатурист“, Стопанска банка Скопје, „Македонски телеком“, НЛБ банка, ТТК банка и УНИ банка, во март е остварен вкупен трговски промет од 473.636.543 денари, во февруари од 701.124.863 денари, а во јануари од 364.920.151 денар. Во изминатите четири недели од април со акциите на МБИ10 е остварен вкупен промет од 304.461.146 денари, што покажува дека интересот на инвеститорите почнува да се лади. Се поставува и прашањето – какво движење може да се очекува за следниот период, кога доаѓа сезонскиот пад на интересот за вложувања на Берзата? Минатата година тој пад беше во целиот период од мај до септември. Со оглед на бројките за остварениот берзански промет, се чини интересот почна да се намалува уште во февруари. Со други зборови, пазарот на капитал во земјава и понатаму е многу плиток. Вкупниот промет на Македонската берза во март оваа година бележи пад од 26%, а бројот на трансакциите е намален за 37,19%. Во февруари, Берзата регистрира раст на прометот од 88,87% и на трансакциите од 42,74%, а во јануари исто така има нагорен тренд со раст на берзанскиот промет од 38,96% и на трансакциите од 42,62%. Во првите четири месеци од минатата година, состојбите се шаренолики. Во јануари има пад на берзанскиот промет од 43,48%, а потоа започнува растот, кој во февруари изнесува 12,55%, во март е 124,4%, а во април 96,7%. Во Македонија, Друштвото за управување со отворени и затворени инвестициски фондови КБ Публикум инвест АД Скопје, има Отворен инвестициски фонд КБ ПУБЛИКУМ – МБИ 10. [ Тука ] има податоци за ризичниот профил на Фондот каде може подетално да се информирате. Редакција Пари Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк....

Време зa читање: 2 минутиАкции 3.452 на број, кои го носат знакот на девет компании и на четири банки е минатонеделниот резултат забележан во сегментот нетрговски трансфери. Од нив 243 се приоритетни, сите други се обични акции. Најбројни овојпат се акциите на Стопанска банка, покажуваат податоците на Централниот депозитар за хартии од вредност што ги објавува Македонска берза. Трансфери се извршени во три наврати, при што прво се пренесени 660 обични, па 137 и уште 106 приоритетни акции. На двапати низ овој процес минале и 607 акции на Тутунски комбинат АД Прилеп – 103 плус 504 обични акции. Исто така, и акциите, вкупно 140 на „Алкалоид“ – прво 30, а потоа 110 обични акции. И Тетекс АД Тетово го има „двојно“ во податоците, со трансферирани седум и 100 обични акции. Како подарок, наследство или за друга намена, сопственоста ја смениле и акции издадени од банките. Од Комерцијална 457 обични акции, од ТТК 318 и од НЛБ банка 206 обични акции. Најмалубројни минатата недела се акциите на ГД „Тиквеш“ АД Кавадарци и на „Вабтек МЗТ“ АД Скопје. Трансферирани се по 15 од нив издадени обични акции. Следуваат 19 обични акции на „Раде Кончар – Апаратна техника“. Сопственоста на овој начин е променета и кај 46 акции од кавадаречката винарска визба „Тиквеш“, како и кај 47 акции на скопски „Макпетрол“. Меѓу хартиите од вреднот кои најчесто ги има во нетрговските трансфери се и оние емитувани од акционерското друштво „Гранит“. Во минатонеделните податоците се забележани 572 обични акции....

Време зa читање: 3 минутиЦените на нафтата паднаа во азиската трговија во понеделникот, менувајќи го курсот од минатонеделните добивки, бидејќи стравувањата од пролонгирањето на високите каматни стапки во САД и зајакнатиот долар ги притиснаа пазарите на сурова нафта. Фјучерсите на нафтата брент што истекуваа во јуни паднаа за 1,1% на 88,53 долари за барел, додека фјучерсите на сирова нафта во West Texas Intermediate паднаа за 1% до 82,98 долари за барел. Цените на суровата нафта се намалија на некои добивки од минатата недела, бидејќи пазарите задржаа одредена премија за ризик додека беснееше војната меѓу Израел и Хамас, додека облозите за позатегнати пазари опстојуваа. Но, тие сè уште се тргуваа со највисоките нивоа што беа постигнати претходно во април, бидејќи израелско-иранската војна не се реализираше, додека слабите економски податоци на САД предизвикаа загриженост поради забавувањето на побарувачката. Пазарите дополнително ги вратија облозите за предвремено намалување на каматните стапки од страна на Федералните резерви, откако податоците за ценовниот индекс на PCE, мерачот на инфлација на ФЕД, беше пожешки од очекуваното за март. Стравувањата од повисоки за-долго каматни стапки во САД предизвикаа загриженост дека побарувачката на нафта ќе ослабне подоцна оваа година, особено кога економскиот раст слабее. Овој поим беше поддржан од послабите од очекуваните податоци за растот на САД минатата недела. Силата на доларот, следејќи ги податоците за инфлацијата, исто така ги притисна цените на суровата нафта. Фокусот сега е директно на состанокот на Федералните резерви кон крајот на оваа недела, каде се очекува централната банка да ги одржува стабилните стапки и да понуди јасни сигнали за монетарната политика. Надвор од ФЕД, повеќе економски знаци беа исто така во фокус оваа недела за нафтените пазари. Податоците за индексирање на менаџерите за набавки од најголемиот увозник Кина треба да се достават подоцна во текот на неделата и се очекува да понудат повеќе увид во тековното економско закрепнување во земјата. Геополитичките тензии, тесните облози за снабдување опстојуваат Сеништето на геополитички тензии и потенцијални ризици за снабдување на нафтените пазари сè уште остана во игра. Украина нападна повеќе руски рафинерии за нафта во текот на викендот, а исто така повика на поголема воена помош од САД поради влошувањето на условите на фронтот. Нападите врз руските рафинерии се вклучија во облозите за построги залихи, особено што Русија најави повеќе намалувања на производството и извозот на почетокот од оваа година. На Блискиот Исток, Израел ја продолжи својата офанзива против Хамас во појасот Газа, при што конфликтот покажа мали знаци на деескалација....

Време зa читање: 3 минутиНационалната полиција на Шпанија разбила синџир за фалсификување пари што наводно пуштал лажни монети од 2 евра во оптек низ цела Европа. Со помош на пан-ЕУ полициската организација Европол, шпанските власти наводно успеале да откријат фалсификувана работилница во централниот град Толедо, која ја опишале како „најважна во Европа во последните 10 години“. Кинеска банда ширела околу 100.000 лажни монети од две евра низ земјата. Криминалците успеале да ги пуштат во оптек нивните фалсификувани монети така што ги вметнувале во автомати и ги продавале на кинески државјани. Прстенот наводно донел речиси 500.000 монети „со висок квалитет“ на европскиот пазар. Полицијата Национал, Европол и каталонскиот Мосос д’Ескадра уапсија десет лица, за кои се верува дека се членови на бандата, и запленија два автомати во Толедо, лоцирани околу еден час јужно од Мадрид. Националната полиција на Шпанија соопшти дека го истражувала случајот шест години и ги опишала истрагите како „исклучително тешки и извлечени, не само поради тајната природа на организацијата, а исто така и речиси неможноста да се следи трага. што е карактеристично за фалсификуваните монети“. И покрај тоа што вкупната економска штета во конкретниот случај не е многу значајна (половина милион фалсификувани монети од 2 евра вредат само околу 1 милион евра), полициската операција не треба да се потцени. Некој кој е во состојба успешно да носи фалсификувани монети во оптек во текот на долг временски период додека не се откриени, може да ја прошири својата енергија и стручност. Клучен аспект овде е психолошката важност да се биде во можност да се уверат граѓаните дека нивните пари се безбедни и дека ќе ја задржат својата вредност. Слот-машините биле конфискувани од работилница во градот, која можела да произведува и до 1.000 лажни монети од две евра дневно, пренесува Експрес. Заедничката истрага започна во 2018 година, но властите сметаа дека е предизвик да ја фатат бандата поради нејзината структура, нивната способност брзо да ги преместат машините и тешкотиите во пронаоѓањето на потеклото на фалсификуваните монети. Бандата дејствувала главно во Барселона, Мадрид и Толедо. Британците можат да ја потврдат автентичноста на нивните евра со проверка на неколку клучни детали на нивните монети од две евра. Ако монетата се чувствува невообичаено лесна или тешка, таа потенцијално може да биде фалсификувана. Сепак, најсигурниот тест за лажна монета е да се провери дали е магнетна. Оригиналните монети не се магнетни, па ако вашата паричка се залепи за магнет, веројатно е дека е лажна. Проверете ги и рабовите на паричката. Оригиналните монети од две евра може да се пофалат со сложена контура и врежани симболи. Фалсификуваните монети нема да го прикажуваат ова ниво на детали, предупредува Европол....

Време зa читање: 2 минутиОд 1 јули во Грција ќе се воведе шестдневна работна недела, а обврската ќе важи за државните служби, комуналните претпријатија, банките, организациите и земјоделските стопанства кои досега работеа пет дена во неделата. Според законот донесен во септември 2023 година, дополнителниот работен ден не смее да трае подолго од осум часа и не е дозволена прекувремена работа на тој ден. Оваа одредба, која стапува во сила од 1 јули, не мора да ја почитуваат фирмите и фармите чија работа не е континуирана, односно до сега не работеле пет дена во неделата. Што се однесува до ограничувањата, работникот во шестиот работен ден не смее да работи повеќе од 8 часа и не е дозволена прекувремена работа. Во случај фирмите или фармите да имаат петдневни ноќни смени (00:00-06:00 часот), тогаш шестиот ден може да не работат во ноќна смена. Изменетиот закон за работни односи не само што предвидуваше шестдневна работна недела, туку овозможи работен ден да трае најмногу 13 часа, за да се легализира комбинацијата на постојана и дополнителна работа, што многумина го практикуваат. Оваа реформа на законот за работни односи ги наведе критичарите да се потсетат на Европската директива за работно време, според која вработените не треба да работат повеќе од 48 часа во седумдневен период, вклучувајќи ги и прекувремените часови. Новиот закон беше донесен една деценија подоцна откако меѓународните кредитори побараа од земјата да воведе шестдневна работна недела за да се излезе од економската криза. Грците на референдумот во 2015 година убедливо кажаа „не“ на пакетот мерки предложени од кредиторите....

Време зa читање: 3 минути Интересот на граѓаните за станбени и потрошувачки кредити го кренал нивото на кредитирање кај НЛБ банка. За три месеци има раст од 1,4 проценти кај вкупно одобрените кредити. Со тоа се зголемиле и нето-приливите од пресметаните и наплатени камати – за 24,9 насто. Сепак, и покрај овие движења, добивката е за 15,5 отсто пониска во споредба со минатогодишното прво тримесечје и изнесува 678.296 илјади денари, односно над 11 милиони евра. Овој резултат не влијае врз позициите што НЛБ ги има на македонскиот банкарски простор, како една од трите банки кои ја имаат најголемата доверба на населението и на бизнисот. Оттаму и кредитните пласмани од 75.141.525 илјади денари или над 1,2 милијарди евра. Во тие рамки, кредитирањето во секторот домаќинства бележи раст за 1,5 процент, а кај компаниите – 2,8 насто. ЗА НОВИ СТАНБЕНИ КРЕДИТИ ИМА НИСКИ КАМАТИ, за старите каматите сѐ уште се високи По таа линија Банката остварила нето-каматни приходи од 1,177,659 илјади денари (19,1 милион евра). А, само приливите од камати се повисоки за 27,5 проценти и изнесуваат 1,318,526 илјади денари (21,4 милиони евра). На тој начин обезбедените средства имаат најголем удел во формирањето на вкупните приходи, кои по тримесечното работење достигнале ниво од 26,6 милиони евра. Повисоки се за 13,4 насто во однос на претходната година. Удел имаат и провизиите и надоместоците, но во овој период се пониски за 1,1 отсто. Од дадените услуги Банката заработила 5,2 милиони евра во нето-износ. Зголемување има кај приходите од провизии, за 4,1 процент, односно донеле 9,7 милиони евра. Но, раст има и кај трошоците по оваа основа – за 10,8 насто. На последниот ден од март, вкупните депозити во НЛБ банка изнесуваат 92.576.852 илјади денари или 1,5 милијарди евра. Од аспект на состојбата нотирана на крајот од минатата година, во овој сегмент има мал пад од 0,3 проценти. Тоа се должи на „намалување на тековните сметки на нефинансиски правни лица за 8,3%, додека тековните сметки и депозитите по видување кај домаќинствата остварија пораст во првиот квартал од годината“, посочуваат од Банката. ПРОЛЕТТА ЗАПОЧНА СО ПРОМОЦИИ И ПОНИСКИ КАМАТНИ СТАПКИ: Која банка нуди најевтин потрошувачки кредит? Во овој период Банката продолжила со вложувањата во хартии од вредност, кои изнесуваат скоро 264 милони евра. За три месеци на ова поле има зголемување за 2,4 насто, кое произлегува од засиленото инвестирање во државните обврзници. На 31 март билансната сума на НЛБ банка е 116.636.606 илјади денари или близу 1,9 милијарди евра, што споредено со крајот на 2023 претставува зголемување за 0,2 проценти. Од НЛБ банка велат – и натаму нивното делување е насочено кон давање поддршка на приватниот сектор, на стопанството и на граѓаните. М.А. Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк....

Време зa читање: 2 минутиИнвестиција од сто милиони евра, која во временска рамка од десет години треба да отвори илјада работни места, е договорена со турски „Шахтерм“. Договорот е потпишан помеѓу менаџерот на компанијата од Бурса, Фарук Шахин, и директорот на ТИРЗ, Јован Деспотовски. Реализацијата на новата турска инвестиција во Македонија предвидува закуп на повеќе од 20 илјади метри квадратни во ТИРЗ Скопје 2, каде што ќе се изгради објект кој ќе зафаќа површина од над 13 илјади квадрати. Тоа ќе биде и првата од двете фази на инвестицијата. Со ова, „Шахтерм“ го зголеми планираното вложување, кое во стартната најава, пред четири месеци, беше од 70 милиони евра. Ова ќе биде првиот производен капацитет на компанијата надвор од матичната држава. Во планот на новата инвестиција е предвиден и центар за истражување и развој. „Шахтерм“ зад себе има повеќе од 40 години искуство во дизајн и производство на системи за греење за бела техника и апарати за домаќинство. На глобално ниво се вбројува меѓу петте водечки компании во оваа дејност, поради тоа што повеќе од половина од годишното производство е наменето за пазарите надвор од Турција. На листата од клиенти се познатите светски производители на бела техника и апарати за домаќинство – „Вирпул“, „Амика“, „Горење“, „Беко“ и „Кенди“. Делегација на ТИРЗ е во посета на Турција, а во тие рамки е потпишан и договорот. Освен тоа, ќе има и презентација на македонските инвестициски можности пред турски компании....

Време зa читање: 6 минутиСоветот на Народната банка, на редовната седница одржана на 25 април 2024 година, го усвои Годишниот извештај на Народната банка за 2023 година, во кој се наведува дека мерките и политиките на Народната банка спроведени минатата година, овозможија успешно одржување на стабилноста на девизниот курс и справување со инфлацијата, којашто од највисокото ниво од 19,8% во октомври 2022 година, се сведе на 3,6% на крајот на 2023 година, без притоа позначително да се загрози реалната економија и финансиската стабилност. Всушност финансиската стабилност и дополнително зајакна и покрај последователните кризи во изминатиов период. Во 2023 година Народната банка продолжи со постепено зголемување на основната каматна стапка до нивото од 6,3%, а истовремено направи и промени во макропрудентната политика, како и кај инструментот на задолжителна резерва, кои дополнително го поттикнаа штедењето во домашната валута, односно доведоа до поголема „денаризација“. Начинот на водењето на монетарната политика од страна на Народната банка, одржувањето на финансиската стабилност, како и довербата на граѓаните и на институциите во нашата централна банка беа позитивно оценети од страна на повеќе релевантни меѓународни и европски институции како што се Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Европската комисија, Европската централна банка (ЕЦБ), како и Светската банка. Дел од активностите на Народната банка во 2023 година беа насочени во области кои носат погодности за граѓаните како корисници на банкарските услуги. Со стапувањето на сила на Законот за платежни услуги и платни системи, се поттикнува влез на нови даватели на платежни услуги, што ќе придонесе за поширока понуда на поевтини платежни услуги за граѓаните и компаниите, а се уредуваат и повеќе решенија за подобра заштита на потрошувачите, преку поставување насоки и ограничувања за надоместоците за платежните услуги, основната сметка со платежни функции, како и поголема транспарентност. Народната банка воспостави и нова алатка која овозможува споредба на надоместоците помеѓу давателите на платежните услуги, а исто така за прв пат донесе и Циркулар којшто ги опфаќа добрите практики за заштита на правата и интересите на потрошувачите при користењето финансиски услуги од банкарскиот сектор. Исто така, Народната банка започна со таргетирани контроли на давателите на платежни услуги во насока на заштита на корисниците на финансиските услуги. Минатата година се засилуваше и колективната свест кон спроведување одржливи економски политики насочени кон екологијата. За таа цел, Народната банка го усвои првиот Среднорочен план на активностите на Народната банка во доменот на управувањето со климатските промени за периодот 2023 ‒ 2025 година, со што се постави сеопфатна рамка за управувањето со ризиците од климатските промени, којашто предвидува повеќе активности во областа на регулативата и супервизијата за климатските ризици, вклучително и стрес-тестирања на домашните банки поврзани со климатските промени. Како дел од активностите од Планот, Народната банка донесе и Насоки за управување со ризиците поврзани со климатските промени, коишто деловните банки ќе ги земат предвид при формулирањето и спроведувањето на својата деловна стратегија и во процесот на управување со ризиците. Во 2023 година беше донесена и Финтек-стратегијата за финансиските регулатори, во која се содржат препораки за координиран пристап на регулаторите, со цел да се трасира патот за ползување на придобивките од развојот на иновациите на финансиите, коишто се повеќекратни. Народната банка активно работеше на остварувањето на Програмата за работа за 2023 година којашто придонесува за исполнување на стратегиските цели и јакнење на институционалните капацитети предвидени со Стратегискиот план за периодот 2022 ‒ 2024 година, а воедно и за исполнување на предвидената визија да биде препознаена како независна, одговорна, професионална, иновативна и транспарентна институција којашто ужива висока доверба и кредибилитет во јавноста. Во однос на статистиката, Народната банка продолжи со објавување на нови сетови на податоци со кои ги продолжи напорите за следење на меѓународните и европски статистички барања и го исполни последниот показател во рамките на највисокиот статистички стандард за дисеминација на податоци СДДС плус. Ова, во основа значи зголемување на транспарентноста на Народната банка што е видливо и преку збогатувањето на веб-страницата со повеќе податоци, алатки за пристап до информации и преку дополнувањето со други начини на комуникација со јавноста. На истата седница беше усвоен и Извештајот за ризиците во банкарскиот сектор во 2023 година. Во него се наведува дека и покрај повеќето шокови кредитното портфолио на банките е со солиден квалитет, а учеството на нефункционалните во вкупните кредити од 2,8% е на ниво на историскиот минимум. Адекватноста на капиталот на банките во 2023 година достигна нивоа коишто се највисоки во изминатите 17 години и на крајот од годината изнесува 18,1%, што е суштински за задржувањето на стабилноста при соочувањето со евентуалните ризици. Народната банка во неколку наврати во текот на 2023 година го зголеми нивото на противцикличниот капитален заштитен слој што треба да го одржуваат банките, со што се очекува натамошно јакнење на отпорноста на банкарскиот систем. Во насока на понатамошно јакнење на отпоноста на банкарскиот сектор и јакнење на макропрудентната политика, минатата година беа подготвени и донесени новиот Законот за финансиска стабилност и Законот за решавање банки. Носител на депозитниот раст во 2023 година чиј годишен раст достигна 9,2% беа депозитите од домаќинствата, иако и депозитите од претпријатијата го забрзаа растот. Преку инструментот за задолжителна резерва Народната банка придонесе за раст на склоноста на депонентите за чување на своите средства во денарските депозити, чиј годишен раст е неколкукратно повисок во споредба со зголемувањето на девизните депозити, при што кај домаќинствата растот на депозитите во денари изнесува 11,8% наспроти 4,4% во странска валута, додека кај корпоративниот сектор 15,8% наспроти 8,2%. Дополнително, позитивни придвижувања има и во однос на рочноста на депозитите, при што долгорочните депозити, по подолг период на намалување, во 2023 година забележаа раст со стапка од 25,7%, највисока во последните десетина години. Показателите за изложеноста на ризици на банкарскиот сектор се стабилни и дополнително се подобрени, а стрес-тестовите упатуваат на добар капацитет за апсорбирање на можните шокови. Сепак, окружувањето и натаму е неизвесно во услови на геополитички превирања и потребно е натамошно внимателно следење на ризиците и претпазливост во водењето на политиките....

Време зa читање: 5 минутиЗемјите од БРИКС се сметаат за петте најголеми економии во развој во светот, а проектираниот развој на дел од членките на оваа групација далеку ги надминува оние на земјите кои ѝ припаѓаат на групацијата Г7, кои традиционално се сметаат за најразвиени економии. Првично, терминот БРИК го користеа економистите кога зборуваа за економиите во развој на Бразил, Русија, Индија и Кина, а групата се прошири за да ја вклучи Јужна Африка од 2010 година. Кина има најголемиот БДП меѓу БРИКС државите, од 16,86 трилиони американски долари во 2021 година, додека другите се под три трилиони. Заеднички, блокот БРИКС има БДП над 25,85 трилиони американски долари во 2022 година, што е малку повеќе од Соединетите Американски држави. Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) ги објави прогнозите за раст на реалниот бруто-домашен производ (БДП) за 2024 година, и додека глобалниот раст се предвидува да остане стабилен на 3,2%, различните големи нации забележуваат опаѓачки прогнози. Проекциите за економскиот раст на ММФ за големите нации се мешани, при што повеќето земји од Г7 и БРИКС се предвидува дека ќе имаат побавен раст во 2024 година во споредба со 2023 година. И покрај претежно пониските прогнози за раст во 2024 година во споредба со 2023 година, земјите од БРИКС сè уште имаат значително повисока просечна прогноза за раст од 3,6% во споредба со просекот на Г7 од 1%. Додека комбинираниот БДП на земјите од Г7 е околу 15 трилиони долари поголем од земјите на БРИКС, со континуирани повисоки стапки на раст и потенцијал за додавање повеќе членки, БРИКС се чини веројатно ќе го надмине Г7 по економска големина во рок од две децении. Графиконот, објавен од сајтот Визуал Капиталист ги сумира прогнозите за реалниот раст на БДП за 2024 година, користејќи податоци од Светската економска перспектива на ММФ за 2024 година за земјите-членки на Г7 и БРИКС, заедно со Саудиска Арабија, која сè уште размислува за покана да се приклучи на блокот. Според него, Индија предничи според проектираниот економски раст во 2024 година од 6,8 проценти, додека Кина, и покрај економските тешкотии со кои се соочува по завршетокот на пандемијата, сепак има прогнозиран раст од 4,6 проценти. Кина постојано беше најголемата економија на овој блок, а нејзиниот брз раст стана втора по големина економија во светот, зад САД. Се предвидува дека кинескиот БДП ќе го надмине оној на САД до крајот на 2020-тите, за да стане најголемата економија во светот, додека некои, исто така, проценуваат дека Индија, исто така, ќе ги надмине САД околу средината на векот. Висока стапка на раст, втора во групацијата БРИКС, веднаш по Индија има Етиопија – 6,2%, додека Русија се прогнозира да го достигне просечниот светски раст од 3,2% на годишно ниво, и покрај економските потешкотии и санкции како резултат на војната со Украина. Само три земји поканети или членки на БРИКС, Саудиска Арабија, ОАЕ и Јужна Африка, имаат повисоки проектирани стапки на реален раст на БДП во 2024 година од минатата година. Се предвидува дека Кина и Индија ќе одржат релативно високи стапки на раст во 2024 година од 4,6% и 6,8% соодветно, но во споредба со претходната година, Кина расте за 0,6 процентни поени побавно, додека Индија е цел процентен поен побавно. Од друга страна, четири нации на Г7 треба да растат побрзо од минатата година, што ја вклучува Германија што се враќа од негативниот реален раст на БДП од -0,3% во 2023 година. Проширувањето на БРИКС подзастана пред самитот во октомври 2024 година, откако тогаш новоизбраниот претседател на Аргентина Хавиер Милеи ја одби поканата за неговата земја, а Саудиска Арабија појасни дека земјата сè уште ја разгледува нејзината покана и сè уште не се приклучила на БРИКС. И покрај овие првични растечки болки, министерот за надворешни работи на Јужна Африка, Наледи Пандор, во февруари им рече на новинарите дека 34 различни земји поднеле апликации за приклучување кон растечкиот блок БРИКС. Било какви промени во групата најверојатно ќе бидат објавени пред или на самитот на БРИКС во 2024 година, кој ќе се одржи од 22 до 24 октомври во Казан, Русија. Дополнително, групата БРИКС е повеќе од само економски или трговски блок, а нејзината Нова развојна банка е основана во 2014 година за да инвестира во одржлива инфраструктура и обновлива енергија низ целиот свет. Додека односите меѓу нејзините членови честопати беа затегнати или со помало значење во 20 век, нивните сегашни иницијативи им дадоа многу поголемо меѓународно влијание. Традиционалните големи сили претставени во Групата седум (Г7) забележаа дека нивната меѓународна моќ опаѓа во последните децении, додека земјите од БРИКС забележаа раст на нивната, особено на регионално ниво. Денес, оригиналните земји од БРИК се комбинираат со Групата седум (Г7), за да сочинуваат 11 од 12-те најголеми светски економии, но се предвидува дека тие ќе се движат понатаму на оваа листа во наредните децении....

Време зa читање: 3 минути Народната банка, на денот на монетарната самостојност, 26 април, традиционално ја додели Годишната награда за млади истражувачи за најдобар труд од областа на макроекономијата и банкарството. Овогодишниот добитник на првата награда е младиот истражувач Никита Ристовски за неговиот труд „Економски раст поттикнат од интеграцијата: Случајот на интеграцијата на Северна Македонија во Европската Унија”. Годинава, беше доделена и втора награда за трудот „Монетарната политика и каналите на цените на средствата во контекст на регионализацијата на берзите во земјите на поранешна Југославија” на Стефан Таневски. При доделувањето на наградите, младите истражувачи остварија средба со гувернерката на Народната банка, како и со Одборот за оценување трудови, којшто го сочинуваат вицегувернерката Ана Митреска, претседател и членовите Билјана Давидовска-Стојанова, директорка и Гани Рамадани, заменик-директор во Дирекцијата за монетарна политика и истражување. На средбата со младите истражувачи беше искажана поддршка за нивниот придонес кон научноистражувачката работа. Беше истакнато дека основната цел на Народната банка за организирање на Конкурсот за Годишната награда, веќе осумнаесет години, е да се афирмираат младите истражувачи и да се даде придонес кон развојот на истражувачката дејност во земјава во областа на макроекономијата и банкарството. Во согласност со досегашната практика, наградените трудови ќе бидат презентирани на некоја од следните сесиите на Клубот на истражувачите на Народната банка, којшто служи како центар за развој на истражувачката мисла и мрежа за поврзување на истражувачите од ова поле на интерес. Пригодното одбележување на монетарната самостојност преку чинот на доделување на Годишната награда ги отсликува залагањата на Народната банка за постојано јакнење на научноистражувачката мисла во прилог на макроекономската стабилност, раст и развој. Инаку, Народната банка одбележа 32 години од монетарното осамостојување, односно од осамостојувањето како централна банка и од воведувањето на националната валута – денарот. За овие 32 години, напорите на централната банка беа насочени кон обезбедување макроекономска и финансиска стабилност, како фундаменти за економскиот раст и развој, работејќи особено на јакнењето на сопствените капацитети, односно на напредокот на човечките ресурси. Залагањата и резултатите на Народната банка во изминатите години се признаени од сите релевантни меѓународни организации, а таа е согледана како современа професионална институција, со висок кредибилитет....

Време зa читање: 10 минути Третиот дел на романот „Солунска 28″, од легендарниот музичар и автор д-р Неле Карајлиќ, е најпродаваниот наслов во издание на „Арс Ламина” на Саемот на книгата 2024. На најголемата книжевна манифестација, која се одржа од 18 до 24 април, во арената „Борис Трајковски”, Скопје, „Арс Ламина” се претстави под слоганот „Влези во бајка”. Оваа година на посетителите им понуди над 1.000 наслови, од кои 200 се нови, објавени меѓу двете саемски изданија. Меѓу најбараните книги за возрасни беа саемските новитети, интернационални бестселери, класици, трилери и наградувани наслови од македонски и регионални автори. Високо на топ 10 листата со најбарани книги на штандот на „Арс Ламина” се најдоа: финалистот на книжевната награда „Пегаз” – романот „Страшни приказни” од Сузана Камберова, книгата најзначајните раскази на Јадранка Владова, „Скарбо”, „изгубениот” и досега необјавен роман на нобеловецот Габриел Гарсија Маркес – „Се гледаме во август”, како и роман што се заснова на необјаснивото единаесетдневно исчезнување и потрага по Агата Кристи – „Аферата Кристи” од Нина де Грамонт. Следуваат: домашниот книжевен хит „Џабе живиш у Скопје” од Зоран Спасов-Ѕоф; интернационалните бестселери „Седумте мажи на Евелин Хуго” од Тејлор Џенкинс Рејд и „Семејни тајни” од Лијан Моријарти; добитникот на престижната награда на „Политикин забавник” за најдобра книга за деца и млади напишана на српски јазик за 2022 година, „Прирачник за солиден живот” од Оливера Зуловиќ и култниот роман на италијанскиот писател Умберто Еко, „Името на розата”. Во продолжение ви ги претставуваме содржините на книгите. 1. „Солунска 28″ (III дел) од д-р Неле Карајлиќ Последниот роман од трилогијата „Солунска 28″, легендата на популарната екс-ју група „Забрането пушење” и на култната ТВ-серија „Топ-листа на надреалистите”, д-р Неле Карајлиќ, го промовираше на првиот саемски ден, на штандот на „Арс Ламина” (18 април). Приказната за една куќа, еден град и два света, Карајлиќ ја заокружува со третиот дел насловен како „За сексот, дрогата и рокенролот”. Овој роман говори за експлозијата на рокенролот во поранешна Југославија, чиј симбол беа токму сексот, дрогата и рокенролот. Приказната во третото продолжение е лоцирана во осумдесеттите години на минатиот век и главно ја проследуваме низ перспективата на Милан Јанковиќ. Со тоа е ставена точка на приказната за судбината на една дорќолска адреса и неколку генерации кои живееле тука, но отворено е ново поглавје во создавачката биографија на човекот кој веќе четири децении пее, компонира, глуми, режира и пишува ли пишува. Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/sovremena-knizevnost/55551-solunska-28-tret-del 2. „Страшни приказни” од Сузана Камберова Изданието што влезе во најтесниот избор за книжевната награда за најдобар необјавен роман, „Пегаз” за 2023 година – „Страшни приказни” од Сузана Камберова, премиерно беше претставено во рамките на Саемот на книгата. Потпрен на едно од типичните начела на готските романи – чудниот, мистичен амбиент, романот „Страшни приказни”, комбинирајќи ги хоророт и романсата, нè води низ испреплетените животи на неколкуте добро изградени ликови, заробени во една зима, во 1965 година, некаде на швајцарските Алпи. Завеани и отсечени од светот, тие си ги раскажуваат најстрашните нешта што им се случиле во животот, создавајќи еден цел паралелен, напнат и возбудлив свет во кој самите првин се само раскажувачи или слушатели, а потоа и учесници. Приказната е богата, слоевита и „готска”, преполна со морничави сцени, мрачни заплети и таинствени случувања… Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/makedonska-knizevnost/55550-strasni-prikazni 3. „Скарбо” од Јадранка Владова Книгата „Скарбо” ги спојува двете подзагубени збирки раскази на Јадранка Владова – „Скарбо во мојот двор” (првично публикувана во 1986 година) и „Воден знак” (1990), за кои со децении наназад беше полесно да се пишува, да се зборува или да се слуша отколку да се најдат во книжарниците и библиотеките. Новата публикација е дел од добропознатата и наградувана едицијата на „Арс Ламина” – „Македонски книжевни класици”, во рамките на која се реобјавени капитални дела од најзначајните македонски книжевни великани. Со овој потег на „Арс Ламина”, „Скарбо” повторно се враќа во рацете на читателите! Книгата беше промовирана на 19 април на Филолошкиот факултет „Блаже Конески”, како и на Саемот на книгата, ден подоцна (20 април), кога се одбележува денот на раѓањето на Владова. Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/makedonska-knizevnost/55617-skarbo 4. „Се гледаме во август” од Габриел Гарсија Маркес Последниот роман на легендарниот колумбиски писател Габриел Гарсија Маркес, „Се гледаме во август”, излезе од печат на 6 март, десет години по неговата смрт, истовремено во повеќе од 30 земји во светот, меѓу кои и на македонски, благодарение на „Арс Ламина”. „Се гледаме во август” е кус роман напишан во заводлив, фасцинантен и препознатлив стил на Маркес, кој е вистинска химна на животот со многу лица, особено на љубовта со многу опачини. Секој август, на точно определен датум, Ана Магдалена Бах заминува на островот каде што е погребана нејзината мајка со букет гладиоли. За време на овие патувања, макар на една ноќ, таа станува некоја друга, а нејзиниот внатрешен свет станува сосем поинаков, зашто „да се изгуби ноќта значи да се изгуби една година”… Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/sovremena-knizevnost/50139-se-gledame-vo-avgust 5. „Аферата Кристи” од Нина де Грамонт Крими-романот „Аферата Кристи” од американската авторка Нина де Грамонт е роман што се заснова на вистински настан – необјаснивото единаесетдневно исчезнување и потрага по Агата Кристи што го има оставено светот без здив. Иако базиран на овој настан, романот на Нина де Грамонт е фикција и плод на нејзината фантазија преточена во интригантно четиво. Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/krimitriler/42606-aferata-kristi 6. „Џабе живиш у Скопје” од Зоран Спасов-Ѕоф „Џабе живиш у Скопје” е збирка актуелни, изумрени и подзабораени поими, фрази, изрази, идиоми, апсурди, фазони, афоризми, синоними, топоними, акроними, криптоними и многу други „–ними”. Книгава е локализирана у покушај да се долови хајлевел шегобијноста на скопјаните, бидејќи авторот е чврсто убеден дека ние Македонците (заедно со Србите) имаме најбољи хумор у свет. Дел од изразите се користат поише од петсто години, дел стотина, дел од ’45. па навака, дел откако Тито го заболе ногата, дел откако Кљусев искочи на бина… Авторот ги реактуелизира со цел да се разбудат и расталасаат некои чувства што дугачко време дремат у латентна состојба. Оваа книга е вивисекција на скопските: (не)култура, историја, менталитет, хумор и јазик, но и одолжување на авторот на неговото Скопје. За време на Саемот на книгата, се одржа настанот „Џабе си у Скопје ако не цепаш на Саем”, на кој Зоран Спасов-Ѕоф потпишуваше книги и се дружеше со читателите. Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/humor-i-satira/31661-dzabe-zivis-u-skopje 7. „Седумте мажи на Евелин Хуго” од Тејлор Џенкинс Рејд Приказната во книгата, што постигна интернационален успех и е бестселер на „Њујорк тајмс”, се движи околу возрасната и повлечена холивудска филмска икона Евелин Хуго, која конечно е подготвена да ја каже вистината за нејзиниот гламурозен и скандалозен живот. Но, кога за тоа ќе ја ангажира анонимната репортерка Моник Грант, никој не е поизненаден од самата Моник. Зошто неа? И зошто сега? Моник не е баш на врвот на светот. Сопругот ја напуштил, професионалниот живот ѝ е во ќор-сокак. И покрај тоа што не знае зошто Евелин ја избрала да ја напише нејзината биографија, Моник е решена да ја искористи можноста и да почне своја кариера. Моник е поканета во луксузниот апартман на Евелин, каде што фасцинирано слуша додека актерката ѝ ја раскажува нејзината приказна. Од пробивот во Лос Анџелес во педесеттите до нејзината одлука да го напушти шоу-бизнисот во осумдесеттите години и, секако, седумте сопрузи попатно, Евелин раскажува приказна за безмилосни амбиции, неочекувано пријателство и голема забранета љубов. Моник почнува да чувствува вистинска поврзаност со легендарната ѕвезда, но како што приказната на Евелин се приближува кон крајот, така станува јасно дека нејзиниот живот се испреплетува со оној на Моник на трагичен и неповратен начин. Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/istoriska-fikcija/28054-sedumte-mazi-na-evelin-hugo 8. „Семејни тајни” од Лијан Моријарти Од авторката на бестселерите, „Девет совршени туѓинци”, „Три желби” и „Последната годишнина”, ни пристигна уште еден возбудлив трилер – „Семејни тајни”. По оваа книга е снимена актуелната ТВ-серија на стриминг-сервисот „Нетфликс” – Apples Never Fall („Јаболката никогаш не паѓаат”). Доколку исчезне твојата мајка, дали ќе пријавиш во полиција? Дури и ако најочигледниот осомничен е твојот татко? Ова е дилемата со која се соочуваат четворицата возрасни браќа и сестри Делејни. Делејни се столб во својата заедница. На родителите, Стен и Џој, им завидуваат сите пријатели. Тие се „убијци” на тенискиот терен, а надвор од него, нивната хемија е речиси опиплива. Но, по педесет години брак, тие конечно ја продаваат тениската академија и подготвени се да почнат да ги живеат златните години од нивните животи. Тогаш зошто Стен и Џој се чувствуваат толку мизерно? Нивните деца – Ејми, Логан, Трој и Брук – биле тениски ѕвезди во детството, но, според нивниот татко, никој од нив го немал она што е потребно за да оди докрај. Подоцна, откако ќе исчезне Џој, полицијата ја испрашува единствената личност која преостанува: Стен. Двајца од децата Делејни мислат дека татко им е невин, а двајца не се толку сигурни… Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/krimitriler/52396-semejni-tajni 9. „Прирачник за солиден живот” од Оливера Зуловиќ Помеѓу новата адреса на тато и старата адреса на мама стоеја три автобуски станици, два семафора, еден киоск, една трафостаница, пошта, црква и книжарница. Ако спиеше кај тато, нотите за гитара остануваа кај мама, а кога мама го водеше на тренинг, опремата му беше кај тато. Никако да си биде сè на своето место. Ако тие тројцата мораа да се навикнат, топката, дуксерот со качулка, клучевите, чистите чорапи, го одбиваа тоа. Не им можеш ништо и точка! „Прирачник за солиден живот” е добитник на наградата на „Политикин забавник” – најдобра книга за деца и млади напишана на српски јазик, за 2022 година. Книжевниот првенец на Оливера Зуловиќ е приказна за нежното пријателство помеѓу Љубица и Љубо и за нивната авантура со заеднички сили да ги преживеат, но и да ги поправат неубавите нешта во животот. Оваа топла книга пишувана низ призмата на детето е наменета и за возрасните и за оние што сè уште не станале тоа. Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/romani-za-deca/54182-priracnik-za-soliden-zivot 10. „Името на розата” од Умберто Еко Приказната во овој книжевен класик од 1980 година почнува при крајот на ноември 1327 година, кога во еден бенедиктински манастир пристигнува англискиот францисканец Вилјем од Баскервил во придружба на својот ученик и искушеник Адсон од Мелк. Манастирот е потресен од необјаснивата смрт на младиот собрат Адолфо, чие мртво тело е само првото од неколкуте што во околината создаваат атмосфера дека се ближи апокалипсата и дека набрзо ќе дојде Антихристот. Доволно световни за да смеат да си дозволат да бидат логични, надминувајќи низа пречки – од строг библиотечен надзор, па до посета на инквизицијата – Вилјем и Адсон тргнуваат во потрага по вистинскиот причинител за смртта на калуѓерите. Продадена во повеќе од педесет милиони примероци ширум светот и преведена на над четириесет јазици, „Името на розата” е добитник на највисокото книжевно признание во Италија, наградата „Стрега”, и е прогласена за една од стоте најдобри книги на дваесеттиот век според реномираниот француски весник „Монд”. Книгата е достапна во сите поголеми книжарници, како и онлајн преку www.literatura.mk. https://www.literatura.mk/klasici-knjizevnosti/11862-imeto-na-rozata...

Време зa читање: 2 минути Народната банка, на денот на монетарната самостојност, 26 април, традиционално ја додели Годишната награда за млади истражувачи за најдобар труд од областа на макроекономијата и банкарството. Овогодишниот добитник на првата награда е младиот истражувач Никита Ристовски за неговиот труд „Економски раст поттикнат од интеграцијата: Случајот на интеграцијата на Северна Македонија во Европската Унија”. Годинава, беше доделена и втора награда за трудот „Монетарната политика и каналите на цените на средствата во контекст на регионализацијата на берзите во земјите на поранешна Југославија” на Стефан Таневски. При доделувањето на наградите, младите истражувачи остварија средба со гувернерката на Народната банка, како и со Одборот за оценување трудови, којшто го сочинуваат вицегувернерката Ана Митреска, претседател и членовите Билјана Давидовска-Стојанова, директорка и Гани Рамадани, заменик-директор во Дирекцијата за монетарна политика и истражување. На средбата со младите истражувачи беше искажана поддршка за нивниот придонес кон научноистражувачката работа. Беше истакнато дека основната цел на Народната банка за организирање на Конкурсот за Годишната награда, веќе осумнаесет години, е да се афирмираат младите истражувачи и да се даде придонес кон развојот на истражувачката дејност во земјава во областа на макроекономијата и банкарството. Во согласност со досегашната практика, наградените трудови ќе бидат презентирани на некоја од следните сесиите на Клубот на истражувачите на Народната банка, којшто служи како центар за развој на истражувачката мисла и мрежа за поврзување на истражувачите од ова поле на интерес. Пригодното одбележување на монетарната самостојност преку чинот на доделување на Годишната награда ги отсликува залагањата на Народната банка за постојано јакнење на научноистражувачката мисла во прилог на макроекономската стабилност, раст и развој. Инаку, Народната банка одбележа 32 години од монетарното осамостојување, односно од осамостојувањето како централна банка и од воведувањето на националната валута – денарот. За овие 32 години, напорите на централната банка беа насочени кон обезбедување макроекономска и финансиска стабилност, како фундаменти за економскиот раст и развој, работејќи особено на јакнењето на сопствените капацитети, односно на напредокот на човечките ресурси. Залагањата и резултатите на Народната банка во изминатите години се признаени од сите релевантни меѓународни организации, а таа е согледана како современа професионална институција, со висок кредибилитет....

Време зa читање: 4 минутиАнализа: Што се случува со стандардот низ призмата на синдикалната кошница и платите? Просечните нето-плати од декември до февруари се намалуваат, а синдикалната кошница упорно поскапува. Во март имаше раст на минималната плата, па очекувањата се дека ќе има и раст на просечната нето-плата. Но, прашањето е – дали тој раст ќе ја подобри покриеноста на кошницата со заработувачката. Анализата на порталот „Пари“ дава прилично разочарувачка слика за случувањата со животниот стандард. Во периодот од декември до март (заклучно со февруари), просечната нето-плата се намалила за 731 денар! Во истиот тој период цената на синдикалната кошница се зголемила за 954 денари!? Сѐ уште нема податоци за просечна плата за март и за април, и очекувано е поради мартовскиот раст на минималната плата да се зголеми и републичкиот просек на нето-плати. Сепак, факт е дека априлската кошница е поскапа за 3.036 денари во однос на февруарската, а порастот на минималната плата, пак, е 2.392 денари. НИШТО БЕЗ ДВЕ ПРОСЕЧНИ ПЛАТИ Согласно податоците, значајно се намалува покриеноста на синдикалната кошница со просечна плата. Така, ако во декември минатата година покриеноста била 71,1%, во јануари била 69,2%, а веќе во февруари изнесувала 68,6%. Две просечни плати во семејството, секако, ќе ја покријат синдикалната кошница. Притоа, лани во декември останал плус од 23.777 денари, во јануари годинава плусот се намалил на 21.921 денар, а во февруари на 21.358 денари. За анализа на март и април ќе мора да се почекаат статистичките податоци за просечните плати. Но, овој плус не значи дека семејствата со две просечни плати имаат пари за некој посебен луксуз. Поточно би било да се каже дека тие имаат пари за еден подостоинствен живот, затоа што пресметката на синдикалната кошница е по строги критериуми за најскоромна живеачка. Од декември има нова методологија и оттогаш се пресметуваат и трошоци за поседување на еден мал автомобил (порано синдикалната кошница беше за семејство без автомобил), но и понатаму тие се на кус синџир за трошоците, па можно е да се купи само два пати сендвичи надвор, а за одење во ресторан или одмор, макар во некој пансион со една ѕвездичка, не станува збор: „Семејството ги купува само основните прехранбени производи и притоа прават споредби на производите барајќи ги тие со пониски цени. Можат да си ги дозволат само основните производи за домаќинството. Кога купуваат облека секогаш предимство им даваат на производите коишто имаат попуст. Поседуваат еден мал автомобил, а повозрасното дете има и месечен билет за автобуски превоз. Сите членови на семејството се здрави и користат главно превентивни или најнеопходни здравствени услуги. Не можат да си дозволат да јадат во ресторани, единствено два пати месечно можат да си дозволат храна од сендвичара и одат на одмор во бунгалов во Дојран 7 дена во јуни“, ја објасни пресметката на синдикалната кошница Сојузот на синдикати. РАСТОТ НА МИНИМАЛНИТЕ ПЛАТИ НЕ ГО СЛЕДИ ПОСКАПУВАЊЕТО НА СИНДИКАЛНАТА КОШНИЦА Од април се исплаќаат повисоки минимални плати. Растот на минималната плата е за 2.392 денари. Но, ако се спореди со движењата кај синдикалната кошница, која од февруари до април се зголеми за 3.063 денари, јасно е дека тој раст на минималецот не го следи поскапувањето. Анализата на „Пари“ покажува дека ако во едно четиричлено семејство двајцата работат, а имаат минимални плати, сѐ уште се далеку од покриеност на синдикалната кошница. Сепак, со растот на минималната плата јазот се намалува. Веднаш по нејзиниот мартовски раст, јазот меѓу синдикалната кошница и две минимални плати се намалил од 16.826 денари во февруари на 13.864 денари во март. Но, зголемувањето на цените по одмрзнувањето кај производите за основна прехрана, како и растот на други ставки, значајно ја поскапеа синдикалната кошница, па повторно се зголеми јазот достигнувајќи 15.078 денари во април. Но, најмал е во однос на анализираниот период од декември 2023 година. Редакција Пари Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк....

Време зa читање: < 1 минутa Од добивката што НЛБ банка ја оствари во 2023 година, за дивиденда се предвидени 36,6 милиони евра. Акционерите на една од најдобрите банки во Македонија ќе ја поделат таа сума врз основа на утврдените 2.636 денари или 42,86 евра по акција. Бројките се во бруто износ, а засега се само во форма на предлог, за кој ќе се гласа на акционерското собрание на 29 мај. Со исплатата ќе се стартува на 25 јуни. Според дивидендниот календар, последен ден на тргување со право на дивиденда е 10 јуни. Средствата од дивидендата ќе ги добијат акционерите чии имиња на 12 јуни ќе бидат во акционерската книга. НЛБ банка има издадено 854.061 обична акција. Инаку, од добивката пари се двојат и за други намени – за задржана добивка за инвестициски вложувања 3,75 милиони евра и за општ резервен фонд – 11,93 милиони евра....

Време зa читање: 2 минутиСе разгледува можноста за присоединување кон Комерцијална банка, официјално објавија и од Стопанска банка Битола. Преку Македонска берза на инвеститорската јавност и ја соопштија ценовно чувствителната информација: „Согласно Одлука на Надзорниот одбор на Стопанска банка а.д. Битола од 26.09.2023 година и по усвојувањето на Годишната сметка за 2023 година од страна на Собранието на акционери на 25.04.2024 година, Стопанска банка а.д. Битола ја известува јавноста дека се разгледува можноста за присоединување на Стопанска банка а.д. Битола кон Комерцијална банка АД Скопје. По спроведување на постапка на длабинска анализа на целокупното работење на Стопанска банка а.д. Битола од страна на Комерцијална банка АД Скопје ќе се донесе одлука дали да продолжи постапката со изразување на намера за склучување на трансакцијата на присоединување, за што јавноста ќе биде известена“. Објава со слична содржина претходно имаше од Комерцијална банка. Со ова се потврдува најавата што лани, на крајот од септември, ја дадоа двете банки, дека длабинска анализа ќе биде спроведена откако завршните сметки за 2023 година ќе бидат усвоени од акционерските собранија. Комерцијална го одржа годишното Собрание на 27 март, а битолската Стопанска банка на 25 април....

Време зa читање: 3 минути Економското приближување на земјите од Западен Балкан до ЕУ е вистинската формула за остварување на нашата заедничка цел како регион – полноправно членство во ЕУ. Имплементација на реформите се вистинските чекори, а тие чекори се поттикнати и со новиот План за раст на Западен Балкан на кој интензивно работиме и од двете страни и земјите од регионот и ЕУ. Ова го порача заменик-министерот за финансии Филип Николоски кој во Подгорица учествува на состанокот на министри од регионот и претстаници од ЕУ посветен на Планот за раст на Западен Балкан. „Денеска сме во Подгорица повторно на средба на која разговараме за теми кои се од важност за нашата евроинтеграција. Ваквиот регионален формат на состанување, кој е трет посветен на Планот за раст, претставува ефикасен модел за забрзување на реформската агенда. Реформската агенда во РС Македонија е веќе усвоена од страна на Владата и испратена во ЕК. Она што е важно е да дадеме поттик во остварување на тие реформски процеси и да го забрзаме нивното спроведување. Тоа ќе биде нашиот вистински пат за да стигнеме до ЕУ“, рече заменик-министерот Николоски. На регионалниот состанок тој се осврна на конкретните активности што ги презема Владата во однос на пристапувањето на земјата кон СЕПА регионот и унапредување на зелените коридори. „РС Македонија изрази подготвеност да ги исполни критериумите за блиски економски и правни односи со ЕУ и подготвеност да врши платни трансакции во евра преку пристапувањето во СЕПА. Тоа од причина што ќе придонесе за отстранување на пазарните бариери со земјите од ЕУ, подигнување на кредибилитетот на финансискиот сектор на меѓународната сцена, продлабочување на трговските односи со европскиот економски регион, поедноставни, побрзи и поевтини услуги за граѓаните и компаниите. Барањето е подготвено и се очекува да се поднесе апликацијата до средината на оваа година, рече Николоски. Тој додаде дека дополнителни придобивки се очекуваат и од унапредувањето на зелените коридори кои беа воспоставени за време на ковид-кризата. „Постојните зелени ленти веќе придонесоа за намалување на времето на чекање на граничните премини, а со нивното натамошно проширување, ќе се обезбедат непрекинати синџири на снабдување и засилена трговија, што ќе го направи регионот поатрактивен за инвеститорите Со нивното проширување ќе се вклучат повеќе видови стоки коишто ќе бидат опфатени со зелените коридори, како и гранични премини меѓу Европската унија и земјите од Западен Балкан“, посочи заменик-министерот за финансии. При тоа посочи на поддршката што ЕУ ја дава во областа на царината, како и на посветеноста на Владата во спроведување на националните реформи во оваа област. Тој упати дека понатамошното унапредување на царинската соработка треба да се фокусира не само на олеснување на трговијата, туку и на заштита на финансиските интереси и на ЕУ и на земјите од Западен Балкан, како и на безбедноста граѓаните. Ова е трет министерски состанок посветен на Планот за раст првиот се одржа во Скопје, вториот во Тирана и на денешниот состанок домаќин е Подгорица....

Време зa читање: 2 минути Легенда: ИСДВ – измерена средно-дневна вредност ГВЕ – гранична вредност на емисии (Законски максимално дозволена вредност) Емисиите од работата на Цементарница УСЈЕ постојано се под граничните вредности определени со Закон Од 2007 година, емисиите на Цементарница УСЈЕ се мониторираат 24 часа, 365 дена во годината од страна на независен, автоматски систем за мониторинг (вкупна прашина, SO2 и NOx), кои се контролирани од страна на надлежните органи. Компанијата не е во можност на каков било начин да влијае врз резултатите. Производството запира доколку филтрите не работат Технолошкиот процес оневозможува работа на погонот без работа на филтрите. Цементарница УСЈЕ не влијае врз зголемување на присуството на PM10 честички во воздухот Паралелното мерење на амбиенталниот воздух (PM10 честички) во кругот на Цементарница УСЈЕ не покажува меѓузависност со состојбите со амбиенталниот воздух измерени на други мерни станици, надвор од цементарницата. Работењето на компанијата постојано е следено од страна на Државниот инспекторат за животна средина Кога печките на Цементарница УСЈЕ работат, тие работат 24 часа Цементарница УСЈЕ поради технолошки и деловни причини работи во текот на целото денонокие. Печките или работат континуирано (24 часа) или не работат. Производството на цемент е поинтензивно лете, отколку зиме Поради поголемата сезонска побарувачка на цемент, производството е поголемо лете, отколку зиме. Цементарница УСЈЕ ги поканува сограѓаните, невладините организации, граѓанските групи, медиумите во кое и да е време да ја посетат компанијата и да добијат одговори за сите прашања од интерес. Контакт e-mail: [email protected]...

Време зa читање: 3 минути Иновативната формулација на „Алкалоид“ АД за лекот со додадена вредност „Омепразол“ во течна форма, готов за употреба, прва од ваков тип во светски рамки, е прогласена за „Патент на годината за 2023“ од Државниот завод за индустриска сопственост, во рамките на пригодното одбележување на Светскиот ден на интелектуалната сопственост – 26 април. Меѓународната патентна пријава на „Алкалоид“ за „Oмепразол“ во течна форма беше поднесена на 17 април 2020 година, со опфат на голем број региони и земји, меѓу кои земјите од Европската Унија, САД, Канада, Кина, земјите од Евроазиската економска унија и други. Патентната пријава при Европскиот завод за патенти, чии ингеренции опфаќаат патентни активности во 39 земји во Европа, беше одобрена на 3 август минатата година и валидирана во триесетина земји, меѓу кои и Македонија. Патентот на „Алкалоид“ АД ја заштитува течната фармацевтска дозна форма на „Омепразол“, која се базира на два посебни раствори содржани во двокоморско пакување, кое при отворањето автоматски ги меша двата раствора и така се добива готовиот течен омперазол за употреба. Овој препарат е наменет, пред сѐ, за третман на рефлуксен езофагитис и на гастроезофагеалната рефлуксна болест (ГЕРБ) кај малите деца кои не можат да голтаат таблети, како и кај возрасните пациенти кои имаат тешкотии со голтањето (пациети со дисфагија) и неможност за голтање (пациенти со поставени сонди за гастрично хранење и/или геријатриски пациенти). Државниот завод за индустриска сопственост е основан на 1 декември 1993 година како самостоен орган на државната управа и е надлежен за вршење на работите во врска со стекнувањето и со заштитата на правата од индустриска сопственост кои опфаќаат патенти, индустриски дизајни, трговски марки и ознаки за потеклото на производите. Оваа институција триесетта година по ред традиционално организира активности во насока на афирмација на улогата на индустриската сопственост во поттикнувањето иновации и креативни творби....

Време зa читање: 3 минути Иновативната формулација на „Алкалоид“ АД за лекот со додадена вредност „Омепразол“ во течна форма, готов за употреба, прва од ваков тип во светски рамки, е прогласена за „Патент на годината за 2023“ од Државниот завод за индустриска сопственост, во рамките на пригодното одбележување на Светскиот ден на интелектуалната сопственост – 26 април. Меѓународната патентна пријава на „Алкалоид“ за „Oмепразол“ во течна форма беше поднесена на 17 април 2020 година, со опфат на голем број региони и земји, меѓу кои земјите од Европската Унија, САД, Канада, Кина, земјите од Евроазиската економска унија и други. Патентната пријава при Европскиот завод за патенти, чии ингеренции опфаќаат патентни активности во 39 земји во Европа, беше одобрена на 3 август минатата година и валидирана во триесетина земји, меѓу кои и Македонија. Патентот на „Алкалоид“ АД ја заштитува течната фармацевтска дозна форма на „Омепразол“, која се базира на два посебни раствори содржани во двокоморско пакување, кое при отворањето автоматски ги меша двата раствора и така се добива готовиот течен омперазол за употреба. Овој препарат е наменет, пред сѐ, за третман на рефлуксен езофагитис и на гастроезофагеалната рефлуксна болест (ГЕРБ) кај малите деца кои не можат да голтаат таблети, како и кај возрасните пациенти кои имаат тешкотии со голтањето (пациети со дисфагија) и неможност за голтање (пациенти со поставени сонди за гастрично хранење и/или геријатриски пациенти). Државниот завод за индустриска сопственост е основан на 1 декември 1993 година како самостоен орган на државната управа и е надлежен за вршење на работите во врска со стекнувањето и со заштитата на правата од индустриска сопственост кои опфаќаат патенти, индустриски дизајни, трговски марки и ознаки за потеклото на производите. Оваа институција триесетта година по ред традиционално организира активности во насока на афирмација на улогата на индустриската сопственост во поттикнувањето иновации и креативни творби....

Време зa читање: 5 минутиГерманија и Шпанија бараат глобален данок за милијардерите за да се помогне во справувањето со трошоците од климатската криза. Бразил, кој претседава со групата Г20 на најголемите светски економии, првпат предложи данок за супербогатите на состанокот на министрите за финансии во февруари. Сега, министрите за финансии од Германија, Шпанија и Јужна Африка му се придружија на Бразил во исполнувањето на предлогот според кој 3.000 милијардери во светот би можеле да платат минимум 2 отсто данок на своето богатство. 3.000 милијардери во светот треба да платат минимум 2% данок на нивното брзорастечко богатство за да соберат 250 милијарди фунти годишно за глобалната борба против сиромаштијата, нееднаквоста и глобалното затоплување, предложија министрите од четири водечки економии. Данокот од 2% ќе ја намали нееднаквоста и ќе ги собере многу потребните јавни средства по економските шокови од пандемијата, климатската криза и воени конфликти во Европа и Блискиот Исток. Тие бараат повеќе земји да се приклучат на нивната кампања, велејќи дека годишната сума ќе биде доволна за покривање на проценетите трошоци за штетата предизвикана од сите минатогодишни екстремни временски настани. „Време е меѓународната заедница сериозно да се зафати со справување со нееднаквоста и финансирање на глобалните јавни добра“, велат министрите во коментарот на „Гардијан“. „Еден од клучните инструменти што ги имаат владите за промовирање поголема еднаквост е даночната политика. Не само што има потенцијал да го зголеми фискалниот простор што владите треба да го инвестираат во социјалната заштита, образованието и заштитата на климата. Дизајниран на прогресивен начин, исто така гарантира дека секој во општеството придонесува за општото добро во согласност со нивната способност за плаќање. Придонесот за правичен удел ја подобрува социјалната благосостојба“. Бразил претседава со групата Г-20 на водечки развиени и земји во развој и стави данок на милијардер на агендата на состанокот на министрите за финансии на почетокот на оваа година. Францускиот економист Габриел Зукман сега ги разработува техничките детали за планот за кој G20 повторно ќе разговара во јуни. Франција укажа на поддршка за данок на богатство, а Бразил беше охрабрен дека САД, иако не го поддржуваат глобалниот данок на богатство, не се спротивставија на тоа. „Милијардерите имаат најниска ефективна даночна стапка од која било социјална група. Имајќи луѓе со најголема способност да плаќаат данок што плаќаат најмалку – мислам дека никој не го поддржува тоа“, рече Зукман. Истражувањето на Оксфам објавено оваа година покажа дека бумот на цените на активата за време и по пандемијата на Ковид значи дека милијардерите биле 3,3 трилиони долари – или 34% – побогати на крајот на 2023 година отколку во 2020 година. Во меѓувреме, студијата на Светската банка покажа дека пандемијата го запре намалувањето на сиромаштијата. Во текстот потпишан од министри од две од најголемите европски економии – Германија и Шпанија – и две од најголемите економии во развој – Бразил и Јужна Африка – се тврди дека давачката за супер богатите е неопходен трет столб за дополнување на преговорите за оданочување на дигиталната економија и воведување на почетокот на оваа година на минимален корпоративен данок од 15% за мултинационалните компании. „Данокот би можел да биде дизајниран како минимална давачка еквивалентна на 2% од богатството на супербогатите. Тоа нема да важи за милијардерите кои веќе придонесуваат со фер удел во даноците на доход. Оние, пак, кои ќе успеат да избегнат плаќање данок на доход ќе бидат обврзани да придонесат повеќе за општото добро“, велат министрите. „Постојаните дупки во системот имплицираат дека поединците со висока нето вредност можат да ги минимизираат даноците на доход. Глобалните милијардери плаќаат само еквивалент до 0,5% од своето богатство во персонален данок на доход. Од клучно значење е да се осигураме дека нашите даночни системи обезбедуваат сигурност, доволни приходи и правично третирање со сите наши граѓани“. Министрите велат дека ќе треба да се преземат чекори за да се спротивстави на користењето на даночните раеви. Таксата ќе биде дизајнирана да ги спречи милијардерите кои избираат да живеат во Монако или Џерси, на пример, но ги заработуваат своите пари во поголемите економии како што се Велика Британија или Франција, да ги намалат даночните сметки под глобалниот договорен минимум. Доколку една земја не го наметне минималниот данок, друга земја може да бара приход. „Се разбира, аргументот дека милијардерите лесно можат да го префрлат своето богатство во јурисдикции со ниски даноци и на тој начин да ја избегнат давачката е силен. И затоа ваквата даночна реформа припаѓа на агендата на Г20. Меѓународната соработка и глобалните договори се клучни за да се направи таков данок ефективен. Она што меѓународната заедница успеа да го направи со глобалниот минимален данок на мултинационалните компании, може да го направи со милијардерите“, велат министрите. Зукман рече дека има огромна поддршка од јавноста за овој предлог, при што анкетите покажаа до 80 отсто од гласачите за. И покрај тоа, економистот рече дека е подготвен за силен отпор. „Не сакам да бидам наивен. Знам дека супербогатите ќе се борат“, рече тој. „Тие ги мразат даноците на богатството. Ќе лобираат кај владите. Тие ќе ги користат медиумите што ги поседуваат“....

Време зa читање: 3 минутиКомерцијална банка ќе спроведе длабинска анализа на Стопанска банка Битола, а врз основа на наодите ќе се дефинира намерата за евентуално спојување. Ова е одлука на Надзорниот одбор, а ценовно чувствителната информација ја сподели најголемата домашна банка. Во известувањето, упатено преку Македонска берза до инвеститорската јавност, пишува: „Комерцијална банка АД Скопје ја известува јавноста дека Надзорниот одбор на Банката на 25.04.2024 година донесе Одлука за спроведување постапка на длабинска анализа на целокупното работење на Стопанска банка АД Битола со цел да се дефинира намера за присоединување на Стопанска банка АД Битола кон Комерцијална банка АД Скопје. По завршување на постапката на длабинска анализа, Комерцијална банка АД Скопје ќе донесе одлука дали да продолжи постапката со изразување на намера за склучување на трансакцијата на присоединување, за што јавноста ќе биде известена“. Ова е втора официјална објава на тема можно припојување на битолската Стопанска кон Комерцијална банка. Првично, намерата беше обелоденета на крајот од септември минатата година, кога двете банки излегоа со идентични соопштенија. И, кога беше најавено дека „вистинската длабинска анализа ќе биде спроведена после усвојувањето на завршните сметки за 2023 година на двете банки на нивните собранија во 2024 година“. Доколку дојде до реализација на овој зафат, спој на голем и мал банарски субјект, на домашниот финансиски простор ќе се создаде банка со сериозни димензии. И досега најголемата банка ќе стане уште поголема, со актива која ќе биде на чекор до три милијарди евра. Активата на Комерцијална банка, со состојба од 31 март годинава е со износ од 163.620,5 милиони денари, што е еднакво на 2,65 милијарди евра. Стопанска банка Битола сѐ уште го нема објавено финансискиот извештај за првото тримесечје, но според податоците од крајот на 2023, се работи за актива од 11.142.290.000 денари или над 181 милион евра. Во структурата на активата најголемо учество од 52,1 отсто имаат кредитите, а на страната на изворите депозитите зафаќаат дури 81,25 проценти. „Во 2023 година, Банката ја засили високата капитална и ликвидносна позиција, односно стапката на адекватност на капиталот изнесуваше 22%, високо над просекот на банкарскиот систем (18,4% во Кв.3 2023 година), а стапката на ликвидна актива во вкупна актива достигна 34,0% (21,5% во Кв.3 2023 година), што повторно е над просекот од банкарскиот систем“, пишува во нивниот годишен извештај. Инаку, Стопанска банка Битола, која лани ја прослави 75-годишнината од постоењето, има издадено 390.977 обични акции, од кои со право на глас се 390.514 акции. Во јубилејната година, како што информираа, остварен е позитивен резултат од оперативното работење, со зголемени каматни приходи и со делумно санирање на состојбата предизвикана од нефункционалните кредити. На вчера одржаното акционерско Собрание е донесена одлука загубата по годишната сметка за 2023 година, од 189.817.896 денари или над три милиони евра, да се покрие од средствата на задржана добивка – ограничена за распределба на акционерите. За тоа што ќе се случува понатаму и како ќе се одвиваат работите, за јавноста нема информации. Сепак, ако се случи спојувањето, ќе има и големи промени на банкарскиот пазар во земјава....

Време зa читање: 3 минутиКинеската матична компанија на TikTok, ByteDance, вели дека нема намера да го продаде бизнисот откако САД усвоија закон со кој сакаат да ја принудат да ја продава многу популарната видео апликација или да биде забранета во Америка. „ByteDance нема никакви планови да го продаде TikTok“, објави компанијата на својата официјална сметка на Toutiao, платформа за социјални медиуми што ја поседува. TikTok не одговори веднаш на барањето за коментар од БиБиСи. Претходно оваа недела, TikTok рече дека ќе го оспори на суд „неуставниот“ закон. Изјавата од ByteDance дојде како одговор на написот на веб-страницата на технолошката индустрија The Information во која се вели дека ја истражува потенцијалната продажба на работењето на TikTok во САД без алгоритмот што го напојува. „Извештаите на странските медиуми за ByteDance дека продава TikTok не се точни“, се вели во објавата на компанијата, која вклучува слика од екранот на статијата со кинески знаци што значат „лажни гласини“ на неа. Мерката продажба или забрана беше потпишана од американскиот претседател Џо Бајден во средата. Зајакната контрола на Пекинг врз приватните компании ја зголеми загриженоста во САД и другите западни земји за тоа колкава контрола има Кинеската Комунистичка партија врз ByteDance и податоците што ги поседува. TikTok постојано ги негираше тврдењата дека кинеската влада има контрола над ByteDance. „Ние сме уверени и ќе продолжиме да се бориме за вашите права пред судовите“, рече шефот на TikTok, Шоу Зи Џу во видеото објавено на платформата оваа недела. „Фактите и Уставот се на наша страна… бидете сигурни, не одиме никаде. Според TikTok, кинескиот основач на ByteDance поседува 20% од акциите, преку контролниот удел во компанијата. Околу 60% се во сопственост на институционални инвеститори, вклучувајќи ги и големите американски инвестициски фирми Carlyle Group, General Atlantic и Susquehanna International Group. Останатите 20% се во сопственост на нејзините вработени ширум светот, а тројца од петте членови на одборот на ByteDance се Американци. Кинеската влада, исто така, ги отфрли таквите грижи како параноја и предупреди дека забраната на TikTok „неизбежно ќе се врати за да ги гризне САД“. Сепак, TikTok не се соочува со итна забрана во САД. Новиот закон му дава на ByteDance девет месеци да го продаде бизнисот и дополнителен тримесечен грејс период, пред да може да се спроведе потенцијална забрана. Тоа значи дека рокот за продажба најверојатно ќе дојде некаде во 2025 година, откако победникот на претседателските избори во 2024 година ќе ја преземе функцијата....

Време зa читање: 4 минутиГраницата помеѓу она што е реално и она што не е станува сè потенка благодарение на новата алатка за вештачка интелигенција од Microsoft. Наречена VASA-1, технологијата ја трансформира мирната слика на лицето на една личност во анимиран клип на кој зборува или пее. Движењата на усните се „исклучително синхронизирани“ со аудио за да изгледа дека сликата е оживеана, тврди технолошкиот гигант. Во еден пример, ремек-делото на Леонардо да Винчи од 16 век „Мона Лиза“ почнува да рапува грубо со американски акцент. Сепак, Мајкрософт признава дека алатката може да биде „злоупотребена за имитирање луѓе“ и не ја објавува во јавноста. VASA-1 прави статична слика на лице – без разлика дали тоа е фотографија на вистинска личност или уметничко дело или цртеж на некој измислен. Потоа „прецизно“ го совпаѓа ова со аудио од говор „од која било личност“ за да го оживее лицето. Вештачката интелигенција беше обучена со библиотека на изрази на лицето, што дури и дозволува да ја анимира мирната слика дури и во реално време – така што се изговара звукот. Во блог пост, истражувачите на Мајкрософт ја опишуваат VASA како „рамка за генерирање живописни лица што зборуваат на виртуелни ликови“. „Тоа го отвора патот за ангажмани во реално време со реални аватари кои имитираат човечки разговорни однесувања“, велат тие. „Нашиот метод е способен не само да произведе скапоцена синхронизација на звукот на усните, туку и да долови голем спектар на емоции и експресивни нијанси на лицето и природни движења на главата кои придонесуваат за перцепција на реализам и живост. Во однос на случаите на употреба, тимот смета дека VASA-1 може да им овозможи на аватарите на дигиталната вештачка интелигенција „да се ангажираат со нас на начини кои се исто толку природни и интуитивни како интеракциите со вистински луѓе“. Но, експертите ги споделија своите грижи околу технологијата, која доколку биде објавена може да направи луѓето да изгледаат дека кажуваат работи што никогаш не ги кажале. Друг потенцијален ризик е измамата, бидејќи луѓето на интернет може да бидат измамени со лажна порака од имиџот на некој на кој им веруваат. Џејк Мур, специјалист за безбедност во ESET, вели: „Како што се подобрува оваа технологија, тоа е трка со времето за да се осигураме дека сите се целосно свесни за тоа што е способно и дека треба двапати да размислат пред да ја прифатат кореспонденцијата како вистинска“, изјави тој за MailOnline. Предвидувајќи ја загриженоста што може да ја има јавноста, експертите на Мајкрософт рекоа дека VASA-1 „не е наменет да создава содржина што се користи за заблуда или измама“. „Меѓутоа, како и другите техники за генерирање на содржина поврзана, сè уште може да се злоупотреби за имитирање луѓе“, додаваат тие. „Ние сме против какво било однесување за создавање на заблуда или штетна содржина на вистински лица и заинтересирани сме да ја примениме нашата техника за унапредување на откривањето фалсификат. „Во моментов, видеата генерирани со овој метод сè уште содржат артефакти што може да се идентификуваат, а нумеричката анализа покажува дека сè уште има празнина за да се постигне автентичноста на вистинските видеа“. Според истражувачите од Австралискиот национален универзитет, лажните лица направени од вештачката интелигенција изгледаат пореални од човечките лица. Овие експерти предупредија дека приказите на луѓе со вештачка интелигенција имаат тенденција да имаат „хиперреализам“, со лица кои се понепропорционални, а луѓето тоа го грешат како знак на хуманост. Друга студија на експерти од Универзитетот Ланкастер покажа дека лажните лица со вештачка интелигенција изгледаат подоверливи, што има импликации за приватноста на интернет. Во меѓувреме, OpenAI, креаторот на познатиот бот ChatGPT, ја претстави својата „застрашувачка“ алатка за текст-во-видео Sora во февруари, која може да прави ултрареални видео клипови со вештачка интелигенција само врз основа на кратки, описни текстуални поттикнувања. Посветена страница на веб-страницата на OpenAI има богата галерија на филмови направени од вештачка интелигенција, од човек кој оди на лента за трчање до рефлексии во прозорците на воз во движење и мачка што го буди својот сопственик. Сепак, експертите предупредија дека тоа може да збрише цели индустрии како што е филмското производство и да доведе до пораст на длабоки лажни видеа кои водат до претседателските избори во САД. „Идејата дека вештачката интелигенција може да создаде хиперреалистична видео снимка од, на пример, политичар кој прави нешто непријатно, треба да предизвикува загриженост како што влегуваме во најтешката година за избори во човечката историја“, рече д-р Ендрју Рогојски од Универзитетот во Сари....

Време зa читање: 2 минутиВенецуела веќе оваа година очекува да се приклучи на групата земји БРИКС и веќе се смета за дел од таа организација, изјави денеска министерот за надворешни работи на Венецуела, Иван Гил Пинто. Венецуела се чувствува како дел од БРИКС и работи на тоа наскоро да стане полноправна членка – соопшти Пинто на прес-конференцијата во Каракас, која венецуелската влада ја организираше заедно со руската амбасада, пренесува ТАСС. Според шефот на венецуелската дипломатија, БРИКС „е немилитаристички и неагресивен и не ја наметнува својата волја на другите“. Пинто го окарактеризира БРИКС како „праведна, взаемно комплементарна“ група и корисен сојуз, што и треба на Венецуела. БРИКС е основан во 2006 година и оттогаш двапати е проширен, а моментално има 10 членови. Во 2011 година, Јужна Африка им се придружи на земјите основачи Бразил, Русија, Индија и Кина. Шест земји – Аргентина, Египет, Етиопија, Иран, Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати – добија покана да се приклучат на БРИКС минатата година, но Буенос Аирес подоцна објави дека тие нема да станат дел од групата. БРИКС е подготвен да ги направи своите први чекори во Европа, бидејќи, наводно, е упатена покана до Србија, што ја означува својата прва интеракција со европска земја. Извештаите што се појавија на 29 март ја открија поканата на БРИКС до Србија за претстојниот самит во Русија подоцна оваа година. Српскиот претседател Александар Вучиќ изјави дека ќе ја разгледа можноста за учество на самитот на БРИКС во Казан, Русија во октомври оваа година. Вучиќ претходно изјави дека Србија во иднина можеби ќе се соочи со избор меѓу Европската унија и БРИКС. Со оглед дека Србија нема добиено официјална покана за членство во ЕУ, се појавија шпекулации дека земјата наместо тоа ќе може да избере да се приклучи на алијансата БРИКС. Потенцијалното приклучување на Србија во БРИКС може да му дозволи на кинескиот претседател Си Џинпинг да се врати на првичниот план за проширување на блокот, фокусиран на Европа, а не на Блискиот Исток Русија претседава со БРИКС во 2024 година. Програмата на нејзиното претседавање вклучува повеќе од 200 различни настани, од кои централниот е самитот на лидерите на БРИКС во Казан во октомври....

Време зa читање: 2 минутиЈужнокорејските истражувачи развија хибридна натриум-јонска батерија со голема моќност која може да се полни за неколку секунди, што е потенцијален пробив што може да биде последователен за начинот на кој критичните минерали се потребни за технолошките иновации. Студијата беше објавена во списанието Energy Storage Materials. Натриумот е речиси 1000 пати позастапен од литиумот и е помалку редок минерал. Така, електрохемиското складирање на натриум-јонска енергија би било поевтин и потенцијално поизводлив извор на енергија поради неговото компаративно изобилство во светот околу нас. „Развојот на хибридна батерија со висока енергија и висока густина на моќност бара подобрување на бавната стапка на складирање енергија на анодите од типот на батерии, како и подобрување на релативно нискиот капацитет на катодните материјали од типот на суперкондензатор“, велат истражувачите во изјава. Предводен од професорот Јеунг Ку Канг од Одделот за наука и инженерство за материјали, истражувачкиот тим интегрираше анодни материјали кои обично се користат во батерии со катоди погодни за суперкондензатори. Комбинацијата и помогна на батеријата да постигне високи капацитети за складирање и брзи стапки на полнење-празнење. Што значи тоа? Студијата покажува дека батеријата може да биде реалистична алтернатива на следната генерација на литиум-јонските батерии. Батеријата може потенцијално да ја исполни зголемената побарувачка за евтини електрохемиски уреди за складирање енергија со висока густина на енергија за продолжено работење со едно полнење и густина на моќност што може брзо да се полни. Потоа може да исполни широк спектар на апликации кои се движат од мобилни електронски уреди преку електрични возила до големи мрежни системи. Во моментов, достапните системи за складирање на натриум-јонска енергија се слаби во можност за полнење бидејќи имаат мала густина на моќност додека обезбедуваат релативно висока енергетска густина. Истражувачите се фокусирани да развијат ќелии за складирање на натриум-јонска хибридна енергија (SIHES)....

Време зa читање: 5 минути Еден дел од ветените пет илјади денари пензионерите ќе ги добијат во септември, а другиот дел во март 2025. Мали хидроцентрали ќе се градат со цел државата да е енергетски независна, а општините ќе добиваат буџетски пари за реализација на витални проекти. Ова е застапено во „Платформа 1198“ на ВМРО-ДПМНЕ, за чија постизборна реализација ќе се погрижи владата што ќе ја формира оваа партија, ако ја добие поддршката од граѓаните. Сетоа ова е остварливо, затоа што „не летаме со ветувањата“, вели во поткастот „Каде се парите?“, лидерот на опозициската партија и можен мандатар, Христијан Мицкоски. Без оглед што понудата за пензионерите значи дополнителен трошок од 334 милиони евра и зголемување на буџетските зафаќања од сегашните 33,5 на 44 проценти, тврди – може. „Тоа е резултат на анализа, а не на политичка манипулација. Дел од тие бројки се следниве: пензиите би се нивелирале во септември и март секоја година. Некаде во втората половина на јуни да ја креираме владата, да ја изгласаме, во втората половина на јули да има ребаланс на буџетот и веќе од септември да почне реализацијата на ова ветување, со тоа што тие 5.000 би се заокружиле во март 2025 година. До крајот на годината ни се потребни околу 40 милиони евра, некаде околу 2,4 милијарди денари, а потоа, по март, кога ќе се заврши целиот овој процес, бројката е некаде околу 21 милијарда денари“, ги кажува пресметките Мицкоски. Парите, објаснува, ги има во буџетската ставка „други трансфери“: „Ако ги видите во буџетот ‘други трансфери’, ќе дојдете до следниот заклучок – во 2016 година се 28 милијарди денари, а во 2023 се 52 милијарди. Тоа се 400 милиони евра и сигурно ќе си го поставите прашањето – што прават овие со 400 милиони. Ќе ви го дадам одговорот – ништо. Ги злоупотребуваат. Да бидам до крај брутално искрен – се крадат. Имаме намера со тоа да се занимаваме и тие пари ќе отидат кај пензионерите“. Мицкоски тврди дека тие пари ги има, а нивното прво покажување ќе биде во септември, другото во март 2025. „Ќе видите сите други трансфери каде оделе. Како што Ѓоко Велковски за два месеци откри криминал за злоупотреба при исплатата на социјалната помош, така и ова ќе го видите“, дециден е тој и како примери ги наведува општините Охрид и Ресен, кои со години биле блокирани, а веќе не се и нормално работат. „Еве ги парите. Сакам да ви дадам примери кои се реални ако се работи домаќински“. За Вториот пензиски фонд и за стравовите кај бизнисот дека ќе го стават под контрола, затоа што е тоа стара желба на ВМРО-ДПМНЕ, вели – „не треба да ги партизираме работите“. „Економските политики од таков тип се носат соодветно на потребите… Финансискиот сектор во Македонија, банките, осигурителните компании треба тотално да се ослободени од политички притисоци и треба слободно да работат на пазарот“. Сепак, нема гаранција дека Вториот пензиски столб нема да се национализира „Никогаш не вели никогаш, за ниту една работа, не велам дека… Но, сега, во моментот тоа не е на дневен ред, не е тема на дискусија. Не знам што ќе се случува во иднина, имајќи предвид дека таков пристап има во Унгарија, во балтичките земји, Србија нема втор задолжителен пензиски столб, Словенија има некои ограничувања, Албанија нема…“. За општините во изборната програма се наведени 250 милиони евра годишно како буџетска помош. Објаснува дека парите ќе се даваат за проекти, со кои ќе се подобри животот на жителите „Многу често во Македонија се запоставени граѓаните со сите нивни потреби кои се од дневен карактер. На пример, Општина Илинден која се развива, каде има млади брачни парови и луѓе кои бегаат од метежот во Скопје, нема основна комунална инфраструктура, нема атмосферска, нема фекална канализација, нема асфалтирани патишта, нема вода, елементарни услови нема за живот. Ние велиме општината да направи проект. Проектот има проектантска цена. Како држава ќе објавиме јавен повик, општината ќе конкурира и државата директно ќе го финансира проектот“, елаборира Мицкоски и посочува дека фискалната децентрализација не е завршена и општините не можате да си дозволат многу такви проекти, кои во нивната програма ги има 700. За микро и малите хидроцентрали има став дека и се потребни на земјава, за да биде енергетски независна, а има и коментар за реакциите на еколозите. „Подготвен сум да седнам и да ги аргументирам нивните забелешки, но истовремено сакам и Македонија да се развива и да биде енергетски независна. Ние немаме нафта, немаме гас, немаме море, но тоа што го имаме треба да го искористиме… Точно, онаму каде што има национален парк, парк од природно значење за државата, ќе седнеме и ќе ги аргументираме работите, но таму каде што тоа не е условено… Ајде, да не ја развиваме Македонија, затоа што некој земал грант од некој кој не сака Мкедонија да се развива! Македонија мора да биде енергетски одржлива држава и има можности ако се направи добро планирање. Без добар план за енергетската одржливост на државата нема да имаме развој на економијата. Таму каде што има ограничувања, таму ќе застанеме“, дециден е Мицкоски. И, порачува: „Мора да ги одредиме приоритетите – сакаме да ја развиваме Македонија и како да ја развивме. Ние ќе ја развиваме на принципи и чесно работење“....

Време зa читање: 4 минути Асоцијацијата за е-трговија на Македонија – AETM, втора година по ред објавува Jавен повик за бесплатно отварање на е-продавници насловен „Е-трговија: Супермоќ за локалните бизниси” vol.2, кој се реализира во партнерство со компанијата Visa. Јавниот повик е отворен за сите микро, мали и средни компании, кои сè уште не ги продаваат своите производи или услуги онлајн, со цел да добијат можност да отворат дополнителен продажен канал – е-продавница во рамки на локален маркетплејс или своја е-продавница со сопствено софтверско решение, да го зголемат своето онлајн присуство, да се во тек со последните трендови во е-трговијата и да ги зајакнат дигиталните вештини поврзани со е-трговија и дигитален маркетинг. Јавниот повик се состои од поддршка на 20 компании со вредносни пакети од 1000 евра за отворање на нов продажен канал – е-продавница и учество на еднодневен едукативен практичен семинар. Поддржаните компании ќе имаат можност да одберат да отворат нов продажен канал – е-продавница како дел од една од понудените маркетплејс платформи на Јавниот повик и да добијат маркетинг промоција со цел зголемување на е-продажбите или да отворат своја е-продавница со сопствено софтверско решение преку една од понудените IT компании на Јавниот повик. Отворањето на е-продавниците ќе се одвива во текот на месец мај и јуни 2024 година. Еднодневниот практичен семинар „Сѐ за е-трговија“ ќе се оддржува во јуни 2024 со физичко присуство, каде што ќе бидат опфатени дел од следните теми: алатки за менаџирање и одржување на е-продавница, алатки за дигитален маркетинг за е-трговија, маркетинг и рекламирање на социјалните медиуми итн. Учесниците ќе имаат можност да научат нови алатки и тактики кои ќе им помогнат во унапредување на работењето во областа на е-трговијата и зголемување на е-продажбите. По завршување на семинарот, учесниците ќе добијат сертификат за успешно завршување на програмата од Асоцијацијата за е-трговија на Македонија – АЕТМ. Едукативниот семинар ќе можат да го посетат по најмногу двајца претставници од секоја компанија. „Зајакнувањето на понудата во е-трговија е еден од приоритетите во годишната програма на АЕТМ. Со овој повик, Асоцијацијата за е-трговија со поддршка на компанијата Visa повторно се вклучува во напорите за зајакнување на конкурентноста на микро, малите и средни компании и нивно мотивирање за подобрување и унапредување на нивното работење поврзано со е-трговија.“ – истакнува д-р Нина Ангеловска Станков, Претседател на АЕТМ. “Visa е глобален лидер во областа на дигиталните плаќања, кои ги олеснуваат трансакциите помеѓу потрошувачите и трговците во повеќе од 200 земји и територии на цела планета. Поради тоа ние како компанија сме многу посветени на поддршката на малите и средни компании преку унапредување на нивното дигитално присуство и електронската продажба, со цел нивното работење да го прошират на глобалните пазари и да обезбедат долгорочна профитабилност. Исто така сакаме да се заблагодариме на Асоцијацијата за е-трговија на Македонија – АЕТМ којa со наша поддршка го организира овој конкурс, заедно со пропратните едукативни семинари на оваа тема” – изјави Ана Драшковиќ, потпретседател и генерален директор на компанијата Visa за Југоисточна Европа. Пријавените компании бесплатно учествуваат во програмата, но подлежат на процес на селекција и избор. Изборот ќе го прави комисија составена од експерти во областа на е-трговијата, која ќе ги разгледува апликациите и по однапред утврдените критериуми Јавниот повик ќе ги одбере учесниците кои ќе бидат поддржани за отворање на нова е-продавница и за зајакнување на дигиталните вештини за е-трговија и дигитален маркетинг. Жените претприемачи и младите под 29 години ќе имаат предност во оценувањето и изборот. Пријавувањето се прави преку пополнување на кратка онлајн апликација достапна на овој линк. Пријавувањето ќе може да се направи, најдоцна до вторник, 07.05.2024 до 23:59 часот. Oвој јавен повик се реализира со поддршка на компанијата Visa, која втора година по ред преку реализирање на иницијативи влијае на зголемување на понудата во е-трговијата. Повеќе информации за Јавниот повик можат да се погледнат на: https://ecommerce.mk/visa-2024/ ....

Време зa читање: 4 минути Асоцијацијата за е-трговија на Македонија – AETM, втора година по ред објавува Jавен повик за бесплатно отварање на е-продавници насловен „Е-трговија: Супермоќ за локалните бизниси” vol.2, кој се реализира во партнерство со компанијата Visa. Јавниот повик е отворен за сите микро, мали и средни компании, кои сè уште не ги продаваат своите производи или услуги онлајн, со цел да добијат можност да отворат дополнителен продажен канал – е-продавница во рамки на локален маркетплејс или своја е-продавница со сопствено софтверско решение, да го зголемат своето онлајн присуство, да се во тек со последните трендови во е-трговијата и да ги зајакнат дигиталните вештини поврзани со е-трговија и дигитален маркетинг. Јавниот повик се состои од поддршка на 20 компании со вредносни пакети од 1000 евра за отворање на нов продажен канал – е-продавница и учество на еднодневен едукативен практичен семинар. Поддржаните компании ќе имаат можност да одберат да отворат нов продажен канал – е-продавница како дел од една од понудените маркетплејс платформи на Јавниот повик и да добијат маркетинг промоција со цел зголемување на е-продажбите или да отворат своја е-продавница со сопствено софтверско решение преку една од понудените IT компании на Јавниот повик. Отворањето на е-продавниците ќе се одвива во текот на месец мај и јуни 2024 година. Еднодневниот практичен семинар „Сѐ за е-трговија“ ќе се оддржува во јуни 2024 со физичко присуство, каде што ќе бидат опфатени дел од следните теми: алатки за менаџирање и одржување на е-продавница, алатки за дигитален маркетинг за е-трговија, маркетинг и рекламирање на социјалните медиуми итн. Учесниците ќе имаат можност да научат нови алатки и тактики кои ќе им помогнат во унапредување на работењето во областа на е-трговијата и зголемување на е-продажбите. По завршување на семинарот, учесниците ќе добијат сертификат за успешно завршување на програмата од Асоцијацијата за е-трговија на Македонија – АЕТМ. Едукативниот семинар ќе можат да го посетат по најмногу двајца претставници од секоја компанија. „Зајакнувањето на понудата во е-трговија е еден од приоритетите во годишната програма на АЕТМ. Со овој повик, Асоцијацијата за е-трговија со поддршка на компанијата Visa повторно се вклучува во напорите за зајакнување на конкурентноста на микро, малите и средни компании и нивно мотивирање за подобрување и унапредување на нивното работење поврзано со е-трговија.“ – истакнува д-р Нина Ангеловска Станков, Претседател на АЕТМ. “Visa е глобален лидер во областа на дигиталните плаќања, кои ги олеснуваат трансакциите помеѓу потрошувачите и трговците во повеќе од 200 земји и територии на цела планета. Поради тоа ние како компанија сме многу посветени на поддршката на малите и средни компании преку унапредување на нивното дигитално присуство и електронската продажба, со цел нивното работење да го прошират на глобалните пазари и да обезбедат долгорочна профитабилност. Исто така сакаме да се заблагодариме на Асоцијацијата за е-трговија на Македонија – АЕТМ којa со наша поддршка го организира овој конкурс, заедно со пропратните едукативни семинари на оваа тема” – изјави Ана Драшковиќ, потпретседател и генерален директор на компанијата Visa за Југоисточна Европа. Пријавените компании бесплатно учествуваат во програмата, но подлежат на процес на селекција и избор. Изборот ќе го прави комисија составена од експерти во областа на е-трговијата, која ќе ги разгледува апликациите и по однапред утврдените критериуми Јавниот повик ќе ги одбере учесниците кои ќе бидат поддржани за отворање на нова е-продавница и за зајакнување на дигиталните вештини за е-трговија и дигитален маркетинг. Жените претприемачи и младите под 29 години ќе имаат предност во оценувањето и изборот. Пријавувањето се прави преку пополнување на кратка онлајн апликација достапна на овој линк. Пријавувањето ќе може да се направи, најдоцна до вторник, 07.05.2024 до 23:59 часот. Oвој јавен повик се реализира со поддршка на компанијата Visa, која втора година по ред преку реализирање на иницијативи влијае на зголемување на понудата во е-трговијата. Повеќе информации за Јавниот повик можат да се погледнат на: https://ecommerce.mk/visa-2024/ ....

Време зa читање: 3 минутиУспешна година и висока дивиденда за акционерите на „Македонски телеком“. Ќе се дели бруто износ од безмалку 36 милиони евра, или точно – 2.212.067.762 денари. Износот ќе се вреднува со определените бруто 25,65 денари за акција. Пресекот на акционерската книга ќе биде направен на 12 јули, што значи дивиденда ќе им биде исплатена на сите тие што на тој датум се заведени на листата. Според предложената одлука, која треба да биде потврдена на 29 мај, за кога е зкажано акционерското Собрание, последен ден на тргување со право на дивиденда за 2023 година е 10 јули. Што се однесува до ефектите од минатогодишното работење на телекомуникациската компанија, од каде што произлегува и распределбата на дивидендата, можат да се дефинираат со – стабилни пазарни позиции и раст во речиси сите сегменти. Резултатот е годишно натфрлање од 38,7 проценти кај добивката и износ од 33,77 милиони евра. Во акционерската структура со 51 отсто доминира „Каменимост комуникации“, а македонската Влада – 34,81 процент. Во нејзина сопственост е и единствената златна акција. МКТ ги објави и податоците за надоместоците што лани им биле исплатувани на членовите во Одборот на директори. Односно, достапни се информациите само за оние кои се од Македонија и кои се предложени од Владата. Игор Милев како неизвршен член и претседател на Одборот на директори добива месечен надомест за членство од 155 илјади денари нето. Износот беше намален лани во јули, а дотогаш неговиот претходник на таа позиција добиваше 372 илјади денари. Тој е адвокат со плата од 50 илјади денари. Неговиот заменик и исто така неизвршен член. За тој ангажман Садула Дураки месечно примал по 93 илјади денари. На Нина Ангеловска како неизвршен член и биле исплатувани 62.000 денари. Исто така, таа е член и во Асоцијацијата за е-трговија на Македонија, од каде што добивала надомест од 98.000 денари. Воедно, вработена е на Универзитет за туризам и менаџмент со плата од 30.035 денари. Неизвршен член на ОД со 62.000 надомест е и Бардул Насуфи, вработен во Општина Струга, каде месечните примања му биле по 49.470 денари. Истата сума од 62.000 ја примала и Шкодране Дарлишта како независен член на Одборот. Инаку, работи во јавна установа од областа на здравството за плата од 45.000 денари. Независен член е и Аќиф Медиу, исто така со нето надомест од 62.000 денари. За членовите на „клучното раководство“, како што наведуваат од МКТ, биле исплќани и други трошоци: „краткорочни користи за вработените (вклучувајќи ги поврзаните даноци) – 67.669.000 денари; законски пензиски придонеси за краткорочните користи 9.890.000 денари; останати законски придонеси за краткорочните користи 5.049.000 денари; користи поради прекин на вработувањето 9.657.000 денари; долгорочни програми за стимулација 50.879.000 денари; останати плаќања 2.474.000 денари“, по што се доаѓа до вкупниот износ од 145.618.000, или 2,36 милиони евра....

Време зa читање: 3 минути Повторно на врвот. Комерцијална банка, се чини, ништо не може да ја запре. Залетот е фатен и ниедна препрека нема влијание врз евентуалното менување на правецот. Како и што можеше да се претпостави, и овој финансиски извештај е подобар од претходните. Всушност, и не треба многу да се кажува. Зборуваат бројките. За 13,4 проценти е зголемена добивката, за 26,5 проценти се повисоки вкупните приходи, за 26,8 проценти нараснале нето-приливите од камати… Почнуваме од крајот. Од резултатот кој е главниот показател за тоа како се одвивале работите: 1.179,1 милион денари или повеќе од 19,1 милион евра е добивката на Комерцијална банка. За споредба, лани ова време пишувавме за „рекордни“ 16,9 милиони евра. Велат, планираната бруто-добивка за првиот квартал од годинава е остварена со 111,4 проценти. Приходите се бројат во вкупен износ од 1.998,6 милиони денари, односно скоро 32,5 милиони евра. Нивната моторна сила, нето-приходите од камата се сигурна потпора со обезбедените 23,8 милиони евра. А, само приходите по основ на пресметана и наплатена камата имаат раст од 34 насто и изнесуваат над 27 милиони евра. За 25,6 проценти се поголеми и средствата нотирани како нето-приходи од провизии и надоместоци. Износот е речиси 5,5 милиони евра. Воедно, зголемени или на речиси исто ниво се и другите ставки кај приходната страна. А, кај расходната, станува збор за над 5,4 милиони евра и за раст од 12,1 насто. Тука се пресметани и трошоците поврзани со некогашното „Фени“. Единствено намалување, од 0,7 отсто, Комерцијална банка има кај вкупните депозити. Се наоѓаат на нивото од 142.028,5 милиони денари, односно 2,3 милијарди евра. Во кредити банката има пласирано повеќе од една милијарда евра, и во овој дел зголемувањето е за 4,3 проценти. Плус 65,4 милиони евра во кредитите и побарувањата од банките, кај кои е забележан раст од 35 проценти. Оттаму и големата разлика во резервациите на пласмани, од над 887 илјади евра минатата година, на сегашните 4,47 милиони евра. Сето ова за замо три месеци. Неспорно е дека сите овие бројки дополнително ќе ги мотивираат инвеститорите, кои постојано покажуваат особен интерес за акциите на најголемата и најуспешна македонска банка. Се работи за најтргуваната акција на Македонска берза, што се одразува и на нејзината вредност. За потсетување, во декември лани просечната цена беше 14.281,57 денари, 2023 ја заврши со просек од 12.509,55 денари, а на последнта дневна листа со датум 25 април е 17.960,06 денари. Освен тоа, акционерите на Комерцијална банка за успешната 2023 добија дивиденда од 910 денари за акција, што претставува 91 отсто од нејзината номинална вредност. И да се фалат од Комерцијална банка, имаат зошто....

Време зa читање: < 1 минутa Лажно банкарско известување во вид на рекламна објава се шири на социјалните мрежи „Фејсбук“ и „Инстаграм“. „Незаконски и неовластено се користи името на ПроКредит банка, како и имиња на други банки, во намера да се измамат корисници на социјалните мрежи“, предупредуваат од ПроКредит. Преку лажната објава се промовираат наводни брзи заеми и кредити без кредитна проверка, доказ за приход и само со лична карта. „Доколку забележите вакви лажни промотивни објави на социјалните медиуми, за Ваша сигурност, не ги отворајте, не кликајте и никако не споделувајте Ваши лични или финансиски податоци“, алармираат од ПроКредит банка....

Време зa читање: 2 минутиГерманскиот производител на автомобили Фолксваген се обидува да го намали бројот на работници така што нуди високи отпремнини кои можат да изнесуваат и над 400.000 евра, со дополнителен бонус од 50.000 евра, за оние кои веднаш ќе решат да си одат. Најниската можна отпремнина е 17.700 евра и важи за сите што биле вработени во Фолксваген до пет години, а највисока можна отпремнина од 404.700 евра се нуди за работниците кои биле вработени во Фолксваген најмалку 20 години и кои се на највисоко ниво на плата, пренесува германскиот економски неделник Wirschaftsvohe. Дополнително, компанијата нуди дополнителен бонус од 50.000 евра, кој важи за сите кои се во Фолксваген повеќе од пет години и ја прифаќаат понудата за отпремнина во рок од две недели. На отпремнината се применува принципот на двојна согласност, што значи дека и компанијата и вработениот мора да се согласат со тоа. Не знае какви услови ќе важат за менаџерите, но германскиот весник наведува дека отпремнината во овој случај ќе биде уште поголема. Компанијата најави дека почнува тригодишна програма за штедење која треба да ја зголеми нејзината профитабилност....

Време зa читање: 2 минутиПоследните податоци на Евростат, статистичката служба на Европската унија, откриваат дека дефицитот на јавните финансии во еврозоната изнесува 516,3 милијарди евра. Што претставува 3,6 отсто од бруто домашниот производ (БДП). Во истиот период во цела ЕУ е забележан дефицит од 594 милијарди евра. Што е 3,5 отсто од БДП. Во 2023 година, сите земји-членки, освен Кипар и Данска и Ирска и Португалија, пријавија дефицит во нивните јавни финансии. Најголем дефицит имаа Италија (-7,4 отсто), Унгарија (-6,7 отсто) и Романија (-6,6 отсто). Единаесет земји-членки на ЕУ имаа дефицити кои надминаа 3 отсто од БДП. На крајот на 2023 година, најнизок сооднос на државниот долг во однос на БДП е забележан во Естонија (19,6 отсто), Бугарија (23,1 отсто), Луксембург (25,7 отсто), Данска (29,3 отсто), Шведска (31,2 отсто) и Литванија (38,3 отсто). Тринаесет земји-членки имаа сооднос на државниот долг повисок од 60 отсто од БДП. Највисоки стапки се забележани во Грција (161,9 отсто), Италија (137,3 отсто), Франција (110,6 отсто), Шпанија (107,7 отсто) и Белгија (105,2 отсто). Во 2023 година, државните расходи во еврозоната изнесуваа 50,0 отсто од БДП, додека државните приходи изнесуваа 46,4 отсто. Во истиот период, во целата ЕУ, расходите изнесуваат 49,4 отсто од БДП. Додека приходите изнесуваат 45,9 отсто. Стапките на државните приходи и расходи се намалени и во еврозоната и во ЕУ во споредба со 2022 година, според Financa.ba. На крајот на 2023 година, вкупниот јавен долг на 20-те земји со еврото изнесуваше 12,732 милијарди евра. Што е 88,6 отсто од БДП. Вкупниот јавен долг на 27-те земји-членки на ЕУ изнесува нешто повеќе од 13,862 милијарди евра или 81,7 отсто од БДП. Кај кои има намалување на полугодишно ниво. Според извештајот на Форбс Словенија, јавниот долг на Словенија на крајот на декември 2023 година изнесувал 43,7 милијарди евра. Што претставува 69,2 отсто од БДП. Консолидираниот долг на државата во Хрватска на крајот на декември изнесува 48,19 милијарди евра. Што е зголемување за 290 милиони евра во однос на крајот на септември. Учеството на овој долг во БДП е 63 отсто. Што е помалку во однос на септември минатата година кога изнесуваше 63,9 отсто....

Време зa читање: 2 минутиСолидни резултати и висока профитабилност е оценката на Стопанска банка Скопје по одработените први три месеци од годинава. Период во кој и натаму се присутни и домашни и глобални сериозни предизвици. Во такви услови најстарата македонска банка ги надминала досегашните остварувања. На последниот ден од март забележана е добивка пред оданочување и резервации од 1.345.050 илјади денари, или 21,85 милиони евра. Тоа е за 17 насто повеќе од претходната година. Добивката, пак, пред оданочување е повисока за 23 проценти и изнесува 957.720 илјади денари, односно 15,56 милиони евра, додека чистиот профит е 861,948 илјади денари, над 14 милиони евра. Скопската Стопанска банка постојано предничи во сумите што ги инкасира врз основа на наплатените камати. За три месеци во овој сегмент има натфрлување од 21 насто. Конкретно, се работи за нето-приход од 1.565.359 илјади денари (25,4 милиони евра). Во истиот лански период е запишана сума од 20,9 милиони евра. Од Банката посочуваат дека растот е резултат на кредитните активности и вложувањето на вишокот ликвидни средства во првокласни инструменти. Пресметаните и наплатени провизии и надоместоци на Стопанска банка и донеле 213.431 илјада денари (3,46 милиони евра), а овде се работи за зголемување од три проценти. Најголемиот дел од тие средства се должат на реализираните услуги во платниот промет и во работењето со картички. Исто така, од Банката се задоволни од постигнатата ефикасност во контролата на трошоците. Притоа, посочуваат дека останатите расходи од дејноста и трошоците за вработените достигнале 4,1, односно 4,5 милиони евра. И, за 11 насто се повисоки во споредба со истиот минатогодишен период.. „Одржувањето на квалитетот на кредитното портфолио и управување со кредитниот ризик е во приоритетните цели на Банката. Оттука, заклучно со крајот на првиот квартал од 2024 година, Банката издвои исправка на вредност на финансиските средства и посебна резерва за вонбилансна изложеност, на нето-основа, во износ од 387.330 илјади денари“, наведено е во коментарот даден кон неревидираниот финансиски извештај. На крајот од првото тримесечје, вкупната актива на Стопанска банка изнесува 129.303.255 илјади денари, односно 2,1 милијарда евра....

Време зa читање: < 1 минутa Во февруари годинава се потрошени 629 738 МWh електрична енергија, 37.350 милиони нм3 природен гас, 529.274 тони јаглен и 81.878 тони нафтени продукти, покажуваат последните податоци на Државниот завод за статистика. Бруто-домашното производство на електрична енергија учествува со 97 проценти во бруто-домашната потрошувачка на електрична енергија. А, пак, 99,9 отсто од вкупната потрошувачка на јаглен се употребени за производство на електрична енергија....

Време зa читање: 5 минути За најмногу осум години Македонија ќе биде целосно дигитализирана, институциите во куси рокови ќе им даваат услуги на граѓаните, а ќе се избегнат и девијантните појави. Тоа ќе биде можност и за зголемена економска активност и за владеење на правото. Ова е планот на ВМРО-ДПМНЕ, што ќе го реализира доколку ја освои власта, затоа што не се ветуваат невозможни нешта, вели лидерот Христијан Мицкоски во поткастот „Каде се парите?“. Тој го образложува економскиот дел од изборната програма „Платформа 1198“, која се заснова на три клучни сегменти – ИКТ, дигитализација и буџетска помош на општините. „Многу внимававме, не сакавме да ветуваме нешто што нема да го испорачаме. Цениме дека во изминативе три децении самостојна Македонија многу работи се ветувани, а од тоа многу малку е испорачано. Состојбата е таква што чуда се невозможни, ниту, пак, ние сме чудотворци. Внимателно, повеќе од два месеци активно се креираше овој документ 1198 и цениме дека тоа што таму е содржано е, практично, нешто кое што ќе биде испорачано. Со мала задршка, која нема да ја најдете во програмата, но ја користам приликата да кажам – две години од формирањето на владата на ВМРО-ДПМНЕ, ќе направиме ревизија на сето ова. Да видиме дали можеме нешто дополнително да испорачаме. Така беше и кога ги креиравме програмите за локалните избори во 2021 година. Денес, неколку години откако се избрани за градоначалници, најголемиот дел од нив веќе и ја имаат завршено програмата и испорачуваат други проекти“, вели Мицкоски и додава – „мора да сме скромни, приземни, не смееме да летаме со ветувања“. Мора да се направи дигитална трансформација во Македонија за да се постигне зголемена економска активност, со сите атрибути кои таа ги содржи во себе, и за да владее правото, нагласува лидерот на ВМРО-ДПМНЕ. „Нема да имате доверба кај потенцијалните инвеститори, без разлика дали се домашни или надворешни, ако во државата не владее правото. Целта е да имаме зголемен транспарентен начин на комуникација на иституциите со граѓаните. Тргнавме од проблемот со издавањето на патните исправи, а го проширивме со анализа на сите предизвици што се случуваа при вадење документ, а кои потекнуваат од институциите, како што е извод од матична книга на родени, документ за венчани, посмртница, катастарски услуги… тоа е вистинска голгота. Или, ако не сакате да биде голгота, тогаш давате мито, без разлика дали е тоа од 500 до пет илјади денари. И, ја добивате услугата за која по нормален пат ќе требаат недели или месеци“. Мицковски посочува дека со дигиталната трансформација прво ќе се воспостави комуникација меѓу институциите во Македонија, што ги подразбира и општините. И, конечно, комуникацијата да биде помеѓу државните институции, општините, граѓаните и бизнисот, за да нема можности за девијантни однесувања. „Многу државни институции бараат документ, па одите до некоја друга институција, чекате два-три дена, а јас имам искуство дека се чека со недели за поедини документи, па го поднесувате во првичната институција. Таа комуникација наместо да трае меѓу двете институции секунди или минути, вие губите денови бесцелно талкајќи од еден на друг шалтер, понекогаш сте и жртва на овие ликови кои се олеснувачи за одредена сума пари. Тоа го нарушува имиџот, ја нарушува инвестициската околина. Целта на дигиталната трансформација на Македонија е сето ова да биде во еден систем кој меѓу себе ќе комуницира, а вие како граѓанин го почнувате процесот и чекате институциите да го завршат за вас. И на крај, добивате информација дека процесот е завршен“. Опозицискиот лидер тврди дека со дигитализацијата каскаме, иако пред 10-12 години бевме лидери во регионот. „Дигиталната трансформација во идната влада на ВМРО-ДПМНЕ ќе има посебно место и посебно министерство, кое би требало да биде продолжение на Министерството за информатичка технологија и администрција. Со тоа што администрацијата најверојатно ќе конвергира кон решение да биде составен дел на Министерството за локална самоуправа“. За ИКТ секторот потенцира дека има извонредно големо значење во креирањето на БДП, со обрт од над 1,2-1,3 милијарди и извоз од 500-600 милиони евра. Вработува десетици илјади луѓе кои се исклучително добро платени, со просечна плата од 1.500 евра. За потребите на секторот е разговарано со ИКТ Комората. „Тие бараат само предвидливост, да се знае што можат да очекуваат. Скокови, осцилации, непредвидливи политики, особено даночни, фискални, ги вознемируваат вработените. И бидејќи се вознемирени, ги напуштаат нашите компании и одат да работат за конкурентски компании надвор од Македонија, за светски конкурентски компании“, посочува Мицкоски и гарантира дека предвидливоста ќе се овозможи со политиките на идната влада на ВМРО-ДПМНЕ. Освен тоа, смета дека без оглед што ИКТ индустријата не бара ништо, сепак државата треба да стимулира, бидејќи тука „додадената вредност е огромна, а нема трошок“. На прашањето дали е тоа можно со партизирана администрација, одговара потврдно, со забелешка дека ќе треба време. „Нашиот план е дека до осум години целосно ќе ја дигитализираме Македонија. Првите две години ќе има значителен прогрес и ќе биде забележливо. Има предизвици со кои се соочуваме. Дел од ИКТ индстријата многу малку сака да биде дел од администрацијата, бидејќи примањата се лимитирани, не се предизвик. Тоа е факт“, признава, но вели може работите да се решат на друг начин, при што акцентира, сакаат да го променат и стреотипот, односно давањето и земењето проценти. „Се нафативме за целата оваа работа затоа што сакаме да го промениме стереотипот. Има начини, не мора буџетски пари да трошиме за аутсорсинг компании, тоа може да биде јавно-приватно партнерство“, вели Мицкоски, додавајќи дека местењето тендери е стереотип базиран на некои поранешни искуства, а тој тоа ниту ќе го прави, ниту ќе дозволи некој да го прави. „Ако сакаме да ја развиваме Македонија, единствениот начин, според мене, е владеење на правото, а тоа е можно ако имаме поголема транспарентност и отчет“, тврди Мицкоски....

Време зa читање: 4 минутиКомпанијата Боинг потроши речиси 4 милијарди долари во последниот квартал додека се обидуваше да ја спречи безбедносната криза предизвикана од експлозијата на панелот во кабината во текот на летот на сосема новиот авион 737 Max 9. Американскиот производител на авиони е длабоко засегнат од инцидентот во јануари, кој покрена прашања за неговиот најпродаван комерцијален авион и предупредувања од свиркач за други делови од неговата производна линија. Откако се тркаа да ги уверат регулаторите, авиокомпаниите и патниците, Дејв Калхун, главниот извршен директор на Боинг и Лери Келнер, претседател на неговиот одбор, минатиот месец објавија дека планираат да поднесат оставка. Додека компанијата го објави својот прв квартален пад на приходите за речиси две години во средата, нејзините резултати сепак ги надминаа очекувањата на Вол Стрит, кои беа намалени по падот во јануари за време на летот на Алјаска ерлајнс го натера Боинг да го забави производството. Компанијата рече дека нејзиното согорување на готовина во првиот квартал, метрика што внимателно ја следат инвеститорите, изнесува 3,93 милијарди долари; пониска од просечната прогноза на аналитичарите од 4,49 милијарди долари. Во март, Боинг посочи дека ќе искористи помеѓу 4 и 4,5 милијарди долари бидејќи се соочи со најголемата безбедносна криза од несреќите на двата негови авиони Max 8, во 2018 и 2019 година, во кои загинаа 346 луѓе. Приходите се намалија за 1,4 милијарди долари, или 8% на 16,6 милијарди долари, бидејќи проблемите во производителот на авиони резултираа со остар пад на испораките на авиони за клиентите на авиокомпаниите. Компанијата најголемиот дел од парите ги добива од продажбата на комерцијални авиони само при испорака до клиентите. Акциите на Боинг, кои се повлекоа за една третина во последните месеци, пораснаа за 2% за време на почетокот на тргувањето во Њујорк. Од инцидентот во Алјаска, американската Федерална управа за авијација воведе ограничување на производството на силно продаваната линија на авиони 737 Max на Боинг. ФАА, исто така, му порача на Боинг да развие сеопфатен план за решавање на „проблеми со системската контрола на квалитетот“. „Па, можеше да биде полошо“, рече во белешка аналитичарот на Vertical Research Partners, Роберт Сталард. „Иако загубата и одливот на готовина не се толку лоши како што се стравуваше, компанијата сè уште очигледно се соочува со некои сериозни предизвици во одделот за комерцијални авиони што ќе треба да се поправат“. Пред извештајот, Калхун во писмо до вработените рече дека Боинг е „во тежок момент“, забавувајќи го системот за да го подобри квалитетот и безбедноста. „Пониските испораки може да бидат тешки за нашите клиенти и за нашите финансии. Но, безбедноста и квалитетот мора и ќе бидат над сè друго“, додаде тој. Додека Боинг допрва треба да го избере својот следен шеф, Калхун за новинската мрежа CNBC во средата изјави дека верува оти Стефани Поуп – моментално главен оперативен директор на компанијата и шеф на нејзиниот огранок за комерцијални авиони – има потенцијал да ја води целата компанија. Боинг објави дека поправањето на проблемите што привлекоа внимание по инцидентот на „Аљаска Ер“ ќе го уназади неговото финансиско закрепнување и ќе го чини уште 443 милиони долари како компензација за клиентите на авиокомпаниите. Боинг објави основна оперативна загуба од 388 милиони долари, или 1,13 долари по акција, од 440 милиони долари што ги загуби по таа основа една година порано. Тоа беше значително помалку од прогнозата на аналитичарите од 1,63 долари по акција во кварталот. Но, подобрувањето дојде надвор од нејзината клучна единица за комерцијални авиони, каде загубите од операциите речиси се удвоија на 1,1 милијарди долари. Малку подобрите финансиски резултати од очекуваните не ја надоместуваат компанијата која се бори со прашања од Конгресот, регулаторите и патувачката јавност за квалитетот и безбедноста на нејзините авиони. Не само што се обидува да ја поправи својата тешко нарушена репутација, туку и да ги задоволи клиентите на авиокомпаниите кои се повредени со тоа што не го добиле авионот што им бил ветен. Боинг соопшти дека ги презема неопходните чекори за да ги поправи проблемите со квалитетот. Но, тие поправки ќе продолжат да предизвикуваат дополнителни загуби и промашени цели за испорака во месеците што следат. Боинг соопшти дека ќе произведе помалку авиони 737 Max отколку што првично планираше за остатокот од оваа година, бидејќи се обидува да ги реши проблемите на своите производни линии. Производството на неговиот поголем 787 Dreamliner, исто така, ќе биде ограничено поради проблеми со добавувачите, рече тој. „Ќе одвоиме потребно време за да ги зајакнеме нашите системи за управување со квалитетот и безбедноста, а оваа работа ќе нè постави за посилна и постабилна иднина“, рече извршниот директор Дејв Калхун, кој во текот на кварталот ги објави своите планови да ја напушти функцијата до крајот на годината....

Време зa читање: 5 минутиOpel ја претстави втората генерација на Grandland за 2024 година, нудејќи им на клиентите европски кросовер со средна големина со избор на хибридни, plug-in хибридни или само електрични погонски единици. Стилски и динамичен, простран и разноврсен со целосно електрифицирано портфолио на погонски склоп – ова е новиот Opel Grandland претставен од производителот на автомобили од Риселсхајм денес. Новодојденецот оживува многу дизајнерски карактеристики првпат видени на концептниот автомобил Opel Experimental за прв пат на сериски модел. Овие карактеристики го вклучуваат 3D Vizor со осветленото Blitz лого гордо седи во центарот и трајно осветлената буква „OPEL“ на задната страна. Дополнителни карактеристики вклучуваат системот за осветлување Intelli-Lux Pixel HD со над 50.000 поединечни елементи, плус стандардната платформа STLA Medium на BEV и новиот дизајн на рамно пакување на батерии кои овозможуваат батерија од 98 kWh. Ова ќе му овозможи на Grandland Electric да помине до околу 700 километри локално без емисии (според WLTP1). „Новиот Grandland е пресвртница за Opel. Со него, секој Opel без исклучок сега е достапен електрично. Ова е голем чекор во нашата електрична офанзива. Новиот Grandland е дизајниран и развиен во Риселсхајм, а ќе се гради во Ајзенах. Односот со Opel Experimental е непогрешлив. Тој нуди иновации кои првпат беа видени на овој извонреден концепт автомобил. Затоа, новиот Grandland ќе ја зајакне нашата позиција во важниот C-SUV сегмент“, изјави извршниот директор на Opel, Флоријан Хуетл. Првата генерација на Grandland ја сподели својата EMP2 платформа со неколку други француски возила, како што се Peugeot 3008/5008, Citroen C5 Aircross и DS7 Crossback. Додека германскиот производител на автомобили беше под капата на GM од 1929 година, тој го продаде на француската индустриска групација PSA (Peugeot-Citroen) во 2017 година. Како резултат на тоа, Opel стана дел од Stellantis Group, седејќи на иста маса со Chrysler и Dodge. 2024 Grandland сè уште ги споделуваше своите основи со други возила во рамките на Stellantis, изградена на третата генерација на платформата STLA Medium, споделена само со третата генерација на Peugeot 3008, која беше претставена во март 2024 година. Новата генерација ги продолжи дизајнерските модификации воведени од Opel на фејслифтираната верзија на Grandland во 2021 година. Го имаше истиот дизајн на визирот (наречен 3D Vizor), кој имитира витешки шлем со тесен отвор за нивните очи, во случајот на Grandland, фарови. Opel го направи Grandland подолг, повисок и поширок од својот претходник. Но, сепак, профилот на возилото наликуваше на фејслифтирана верзија на неговиот претходник. Високите странични панели, извајаните врати, растечкиот струк и пошироките задни браници направија кросоверот да изгледа динамичен. Назад, поставените D-столбови напред поддржуваа црн покрив, кој беше дизајнерски елемент воведен од Opel повеќе од една деценија претходно во линијата на Astra. Комплет црни облоги ги красат заоблените лакови на тркалата и страничните прагови, создавајќи визуелна илузија на возило со поголемо растојание од подлогата. Назад, задните светла го повторуваа обликот на фаровите, а производителот постави црвена LED лента што го прекрстува возилото од страна на страна над задната врата. Последно, но не и најмалку важно, како последен стилски допир, задната врата ја носеше буквата Grandland испечатена на металната страна на долната област. Во внатрешноста на кабината, Opel го преполни Grandland со паметни решенија и напредни технологии во спој што треба да го задоволи секое семејство. Напред, производителот на автомобили инсталираше TFT дисплеј од десет инчи пред возачот за групата инструменти, додека на врвот на централниот куп, производителот на автомобили постави широк, 16-инчен екран на допир за единицата за инфозабава. Под него, производителот на автомобили постави простор за складирање опремен со лизгачки капак кој сокри безжичен полнач и две USB-C порти. Предните седишта беа сертифицирани од AGR (Кампања за здрав грб) и вклучуваа потпирачи со напојување. Во задниот дел, поделеното преклопно седиште за клупа со повлечен потпирач за рака што има два држачи за чаши и отвор за таблет гарантира дека оние што се наоѓаат таму ќе уживаат во возењето. Зад, багажникот можеше да собере 550 литри (19,4 cu-ft) багаж. Opel го понуди Grandland со три погонски единици: хибриден, plug-in хибрид и целосно електрична верзија. Вториот можеше да се пофали со досег од 700 km благодарение на големиот пакет батерии од 98 kWh. Новиот Opel Grandland е целосно „Made in Germany“. Исклучиво ќе вози од производната линија во Ајзенах. Новиот Grandland за прв пат ќе биде целосно електричен и дополнително ќе ја прошири нашата палета на електрични автомобили. Покрај хибридните погони, целосно новиот Opel Grandland, исто така, за прв пат ќе излезе од производната линија како Grandland Electric со електрична енергија од батерии и локално без емисии. Новиот SUV е првиот модел на Opel кој се заснова на најсовремената платформа STLA Medium, која беше специјално дизајнирана за модели со електрична енергија и сега се користи во Ајзенах. Благодарение на новата архитектура, особено рамното пакување батерии со капацитет на батерија до 98 kWh, електричен мотор од нова генерација и други функции за заштеда на енергија, новиот Grandland Electric може да патува до околу 700 километри локално без емисии според WLTP1 ....