Фото: Маја Јаневска-Илиева Во пресрет на зимата и за да ја зајакне својата кандидатура за реизбор за претседател на Русија, Владимир Путин се обидува да даде нов поттик на војната во Украина, повторно изведувајќи ракетни напади врз Киев, погодувајќи цивилни цели, изјави високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност, Жозеп Борел, на прес-конференција по денешната средба на европските министри за надворешни работи во Брисел. Според него, Украина се бори на два фронта – на бојното поле и на патот кон ЕУ. – Треба да ја поддржиме Украина, европските шефови на држави и влади треба да донесат важна одлука оваа недела, посочи Борел во однос на очекувањата дека Европскиот совет ќе го поддржи почетокот на пристапните преговори со Киев. Покрај воената помош, тој смета дека треба да се обезбеди долгорочно финансирање на Украина. – Време е да се зголеми и забрза помошта. Нашата поддршка треба да биде упорна, затоа е неопходно да бидеме обединети – рече Борел. Според него, неопходно е да се зголеми буџетот за европска воена помош за украинските сили за пет милијарди евра. Тој додаде дека утре земјите од ЕУ ќе добијат предлог како да ги користат приходите од запленетиот руски имот според европските санкции. Борел истакна дека предлогот е предмет на одобрување од Советот на ЕУ....

Фото: Твитер-профил на Новак Ѓоковиќ Најдобриот светски тенисер, Србинот Новаќ Ѓоковиќ, изјави оти по завршување на професионалната кариера нема амбиции да влезе во светот на политиката. – Немам чувство дека тоа е свет или опкружување во кое јас би блескал. Сепак, мислам дека мојата популарност во Србија и регионот може да се искористи за некои други работи во кои би можел да придонесам за животот во општеството – рече Ѓоковиќ во опширно интервју кое денеска го емитуваше американскиот телевизиски канал „Си-би-ес“. Триесетишестгодишниот Ѓоковиќ најави дека сè уште е далеку од завршување на својата импозантна кариера и порача оти е подготвен да продолжи со соборување на рекордите. Ѓоковиќ досега во својата кариера освои рекордни 24 гранслем-титули, а триумфираше на 39 мастерс-турнири....

Илустрација / Фото: Принтскрин / Телеграф Шефот на иранската дипломатија, Хосеин Амир-Абдолахиан, денеска во Доха зборуваше за ситуацијата на Блискиот Исток и таму откри од аде Хамас и Хезболах добиваат оружје. Министерот кажа дека Хамас и Хезболах оружјето го набавуваат од црниот пазар, особено од Украина. – Тие од Украина можат да добијат што сакаат – рече Амир-Абдолахиан. Тој додаде дека политичкиот шеф на Хамас, Исмаил Ханије, лично му кажал дека „Хамас на овој начин може да се бори со години“. Министерот Амир-Абдолахиан посочи дека Иран и Израел имаат само една заедничка работа. – Единственото нешто што Иран и Израел го делат е тоа што не веруваат во решение со две држави – кажа Амир-Абдолахиан. Тој го повтори иранскиот предлог за одржување референдум за одредување на судбината на Палестина, на кој ќе им биде дозволено да гласаат само на потомците на оние кои живееле таму пред 1948 година. Иранскиот министер за надворешни работи потврди дека добиле американски пораки за напади врз нивните бази во Ирак и Сирија и притоа ја негираше вмешаноста на Иран, додавајќи дека „конфликтот веќе е проширен“. – Во секој момент може да има регионална експлозија – додаде Амир-Абдолахиан....

Фото: Маја Јаневска Илиева Советот за општи работи на ЕУ (ГАК) на утрешното заседание ќе треба да ги одобри заклучоците за проширувањето и процесот на стабилизација и асоцијација поврзани со Пакетот извештаи на Европската комисија за напредокот на кандидатите за членство, во чии рамки треба да решава и за закажувањето на вторите меѓувладини конференција со Македонија и Албанија, информираа извори во Европскиот совет. Истите извори посочуваат дека како што напомена и претседателот на Советот на ЕУ, Шарл Мишел, Унијата сака да ги види Македонија и Албанија како напредуваат заедно на европскиот пат, но сепак во врска со термините за меѓувладини конференција повеќе детали ќе бидат познати по утрешното заседание на ГАК. Во Пакетот извештаи за напредокот на земјите кандидати за членство на патот кон ЕУ, објавен во октомври, во делот за земјава беше посочено дека македонските власти постојано посочуваат дека пристапот во Унијата останува нивна стратешка цел. Македонија продолжи целосно да се усогласува со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, а земјата, исто така, постигна и одреден напредок во областа на правдата, слободата и безбедноста, вклучително и во борбата против организираниот криминал и управувањето со миграцијата. Како земја која преговара за членство, како што наведе ЕК во Извештајот, Македонија треба да ги спроведе реформите поврзани со приближувањето кон ЕУ, вклучително и во сферата на судството, борбата против корупцијата и организираниот криминал, реформата на јавната администрација и управувањето со јавните финансии и јавните набавки. – Македонија се обврза да ги започне и да спроведе релевантните уставни измени како приоритетно прашање, со цел да ги вклучи (во Уставот) граѓаните кои се дел од други заедници. Скрининг процесот напредуваше непречено, а властите покажаа високо ниво на посветеност. Комисијата во јули му ги претстави на Советот извештајот од скрининг за „основниот кластер“ за Македонија и се надева на негово брзо усвојување, со цел да се отворат преговорите за овој кластер до крајот на годината – се наведува во Извештајот. Во меѓувреме земјава доби покана од ЕК да ги подготви патоказите за владеењето на правото, реформите во јавната администрација и функционирањето на демократските институции, како и Акцискиот план за заштитата на припадниците на немнозинските заедници, како услов за отворање на преговорите по првиот кластер, кои се очекува да бидат изработени и доставени до Европската комисија до крајот на месецов. Инаку, во рамки на Пакетот извештаи за проширување беше дадена детална оценка за состојбата и напредокот постигнат во земјите кандидати за членство и Еврокомисијата предложи отворање на пристапните преговори со Украина и Молдавија и доделување на статусот земја кандидат за членство на Грузија, додека во однос на Босна и Херцеговина беше препорачано старт на преговорите за пристапување, откако државата ќе го постигне потребниот степен на усогласеност со критериумите за членство. Советот за општи на работи во текот на утрешниот ден ќе треба да ги усвои и заклучоците за евалуација на годишниот дијалог за владеење на правото, како и за менаџирањето со демографските промени во Европа. На заседанието на Советот ќе биде разгледано и барањето на Шпанија за измена на Регулативата 1/1958 на Унијата со што каталонскиот, баскискиот и галицискиот јазик би биле признати како службени јазици во ЕУ, а дополнително актуелното шпанското и следното белгиско претседателство со блокот ќе го претстават патоказот за активностите на европските институции за 2024 година....

Фото: Маја Јаневска-Илиева На Љупчо Палевски одреден му е 40-дневен притвор додека се чека неговата екстрадиција од Турција, информираат од Министерството за правда. Тој е првоосомничен за убиствата на 14-годишната Вања Ѓорчевска и на 74-годишниот Панче Жежовски. – Амбасадата на Македонија во Анкара испрати допис до Министерството за правда во кој информира дека ни доставува добиена Нота од МНР на Турција, како одговор на нотата доставена од Амбасадата на Македонија во Анкара од 6 декември, со која информираат дека врз основа на дописот добиен од Канцеларијата на главниот јавен обвинител во Баликесир, определен е екстрадициски притвор за Љупчо Палевски, во траење од 40 дена – информираат од Министерството за правда. Палевски е осомничен за две кривични дела „грабнување“ и две убиства на свиреп начин. Барањето за екстрадација уследи по апсењето во Турција на Палевски во вторникот, по издадената меѓународната потерница ден претходно. Малолетната Ѓорчевска и велешанецот Жежовски, кои беа пријавени за исчезнати на 27 и 24 ноември, беа пронајдени мртви во близина на Велес и Скопје на 3 декември. За нивното убиство засега се осомничени шест лица, од кои пет се во притвор, а се чека првоосомничениот Палевски да биде екстрадиран од Турција....

Фото: Архива Синдикатот на Државниот испитен центар (ДИЦ) денеска соопшти дека го продолжува генералниот штрајк, кој беше ставен во мирување во мај оваа година. – Вработените во ДИЦ излегоа во пресрет на матурантите и во многу кратки рокови со натчовечки напори ја реализираа навремено и успешно државната матура како и другите процеси и активности во надлежност на ДИЦ. Надлежните институции кои беа задолжени да најдат решение за нашиот долгогодишен проблем со платите потфрлија – се вели во соопштението на СОДИЦ. Оттаму потенцираат дека во овие седум месеци откако штрајкот беше ставен во мирување, ДИЦ беше во континуирани преговори со Министерството за финансии при што беа предложени и доставени на одобрување повеќе можни решенија, но ниту едно не беше прифатено. Како што информираат, активности кои се спроведуваат во овој период во ДИЦ, а чија реализација ќе биде доведена во прашање се стручниот испит за наставници и стручни соработници (пријавени 700 кандидати), основната обука за кандидати за директори, напредните обуки за директори, меѓународните тестирања. -Доколку овој проблем не се реши повторно ќе биде доведена во прашање и државната матура која со своите активности започнува од 1.1.2024 година. Однапред им се извинуваме на сите лица кои ќе имаат потреба од услугите на Државниот испитен центар а кои со штрајкот ќе им бидат ускратени, потенцираат од СОДИЦ....

Фото: Маја Јаневска-Илиева / Архива Околу 30 милиони евра годишно ќе се соберат од новата давачка која е се воведе на сметките за струја „Пристап до мрежа“ која ќе чини три до четири евра од секоја сметка месечно. Ова е грубата пресметка на дел од енергетичарите по најавата на првиот регулатор Марко Бислимовски, кој кажа дека во сметката за струја домаќинствата ќе имаат нова ставка за плаќање. Според Бислимовски со новата давачка за пристап до мрежата, ќе се воведе правичност, затоа што не е во ред оние кои постојано ја користат мрежата, да плаќаат исто со оние кои тоа го прават ретко, како на пример во викендиците. Уверува дека таа нема да направи ценовен шок, а најверојатно ќе се намали и мрежарината. Новата цена на струјата треба да се знае до крајот на годинава. Утре РКЕ ќе соопшти што од барањата на МЕПСО, МЕМО и Електродистрибуција, е прифатено, а што не. А дали и за колку би поскапела струјата, денови треба да соопшти ЕВН ХОУМ, но претходно одлуката ќе помине на контрола кај регулаторите....

Фто: МИА Истражувачкиот центар за генетско инженерство и биотехнологија „Георги Ефремов” доби нова опрема вредна над 580 илјади евра. Со употреба на опремата и со поддршка на Фондот за здравствено осигурување, им се излегува пресрет на барањата на клиниките и на Академијата, со што од буџетот ќе се покриваат и две нови анализи за пациенти со ретки болести и за молекуларната дијагностика. Надлежните, по повод презентација на опремата во МАНУ, посочија оти се вложува во развојот на генетското инженерство, молекуларната биологија, но и дека се следат светските трендови. – Успешна, прогресивна држава се потпира на успесите во науката, зошто држава која инвестира во науката, инвестира во својата иднина и развој. Со буџетска поддршка е помогната набавката на новата опрема за потребите на Истражувачкиот центар за генетско инженерство и биотехнологија „Георги Ефремов”, вредна над 580 илјади евра – изјави денеска премиерот Димитар Ковачевски при презентацијата на новата апаратура. Опремата е во функција и на едукативната дејност во рамки на постдипломски студии, специјализации и докторски студии од областа на молекуларната биологија и генетското инженерство. – Дополнително, со употреба на опремата и со поддршка на Фондот за здравствено осигурување, излегуваме пресрет на барањата на клиниките и на Академијата, со што од буџетот ќе се покриваат и две нови анализи за пациенти со ретки болести и за молекуларната дијагностика. Она што сакам да го истакнам овде, е дека ги препознаваме вредностите на оваа наша врвна научна установа и сите наши научни институции и затоа преземаме конкретни чекори за финансиска поддршка за нивен развој – посочи премиерот. Според Ковачевски, за првпат оваа Влада презела пионерски чекори за забрзан развој на научните потенцијали во повеќе области. – Јас знам дека тоа не е премногу, но сепак се работи за опрема која е од врвно светско производство, над половина милион евра и која придонесува за правење на сеопфатни и исклучително софистицирани генетски и молекуларни анализи што ќе се прават тука во Скопје – рече Ковачевски. Посочи дека за првпат по 10 години, во 2021 година е спроведен конкурс за финансирање на научно-истражувачки проекти за јавните научни установи, а спроведен е и конкурс за набавка на опрема за лаборатории, акредитација на лаборатории и за сите субјекти кои вршат научно-истражувачка работа, во рамки на кој конкурс е одобрена и опремата чија презентација се одвиваше денеска. – Се работи за тригодишни проекти, чија вкупна вредност е речиси 318 милиони денари или над 5 милиони евра, во кои над 70 проценти е учеството на државата во реализацијата. Во услови на светска економска и енергетска криза, вложуваме во капитални проекти и го овозможуваме непречено развојот на институциите кои се под државна капа. За првпат во повеќе децении, помогнавме со обновување и модернизацијата на опремата со која располага Академијата со цел да ги следи светските трендови, а во изминатиов период ги посетивме и другите научни лаборатории низ државата каде исто така, за првпат по подолг период се вложени сериозни инвестиции – подвлече Ковачевски. Министерот за здравство Фатмир Меџити рече дека од голема важност за пациентите е можноста за дијагноза со секвенционирање на гени на наследни и малигни болести, меѓу кои и ретки болести во лабораторијата на Македонската академија на науките и уметностите. Академијата за здравствениот сектор, додаде Меџити, помага во рана детекција на болестите, што за лекарите значи можност за побрза реакција во поглед на методите на лекување. Министерот за образование и наука Јетон Шаќири рече дека институцијата за проект за унапредување на капацитетот на Националниот центар за геномика и протеомика вреден 43 милиони денари, преку Министерството, добила поддршка од 21 милион, односно речиси 50 проценти од вкупната вредност. – Задоволството е обострано, затоа што после навистина долг период, да речам стагнација на државата во делот на поддршката на научните установи, актуелната Влада одвои околу 240 милиони денари за да им помогне да ги осовременат научно – истражувачките капацитети и со тоа да им се отворат нови можности за развој на дејноста што ја вршат – подвлече Шаќири. Според раководителот на Истражувачкиот центар за генетско инженерство и биотехнологија „Георги Ефремов“, академик Александар Димовски, се уште малку се вложува во науката. – Има ветување и добра волја од сите, меѓутоа кога ќе дојде време за вистинско издвојување, секогаш науката е она трето прасе, последно од кое најлесно се зема и се остава како најситен дел за издвојување, а сум длабоко убеден дека без вложување во наука, нема знаење, без знаење нема напред. Се друго е само шлаг на торта без темели – рече Димовски....

Фото: Пиксабеј Фактите укажуваат на зголемување на бројот на пациенти и заразени со новата варијанта на ковид-19 – JN.1, која ги загрижува експертите, пренесува порталот „Медскејп“ (Medscape). Според податоците на Центарот за превенција и контрола на болести на САД, речиси 10.000 пациенти биле хоспитализирани поради ковид во седмицата што заврши на 25 ноември, а се истакнува дека тоа е зголемување од 10 отсто во однос на претходната недела. Неодамнешните истражувања покажуваат дека ажурираната вакцина против ковид-19 за сезоната 2023-2024 година делува и против најновата варијанта. – Во Америка веќе започна бранот на новата омикронска подваријанта – JN.1, но може да се ублажи со бустер вакцина и други мерки што ги знаеме претходно – рече д-р Ерик Топол, професор и главен уредник на порталот. Но, проблемот е што многу малку луѓе се вакцинирани досега, на пример, помалку од 16 проценти од возрасните во САД. Затоа, инфектолозите и епидемиолозите сметаат дека е време Центарот за превенција и контрола на болести на САД да упати јавен повик за вакцинација со ажурирана вакцина пред да биде предоцна, односно додека антителата сè уште можат да „проработат“ пред почетокот на празничните собири. Доктор Рајендрам Рајнарајанан, помошник декан за истражување и вонреден професор на Технолошкиот институт во Њујорк при Државниот универзитет во Арканзас рече дека во моментов ЈН.1 почесто се пријавува во Европа, но исто така треба да се земе предвид дека некои земји ги ажурираат податоците подобро од другите. – Тој смета дека оваа подваријанта досега „веројатно се проширила во сите земји чии здравствени власти го следат ширењето на ковид“, поради мутации во протеинот на шилецот што го олеснуваат неговото врзување и инфицирање – рече доктор Топол....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Цената на горивата од ноќеска на полноќ се намалува за два денари за литар, одлучи денеска Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги за управување со комунален отпад (РКЕ). Со одлуката се врши намалување на малопродажните цени на нафтените деривати во просек за 2,79 отсто. Новата малопродажна цена на ЕУРОСУПЕР БС – 95 ќе изнесува 76,5 денари за литар, ЕУРОСУПЕР БС – 98 ќе се продава за 78,5, ЕУРОДИЗЕЛ БС (Д-Е V) за 74, а Екстра лесното масло за горење (ЕЛ-1) за 73 денари за литар. Со одлуката на РКЕ за 1,514 денари за килограм се намалува и малопродажната цена на Мазутот М-1 НС и ќе изнесува 40,572 денари. Од РКЕ посочуваат дека референтните цени на нафтените деривати на светскиот пазар во споредба со претходната пресметка бележат намалување кај бензините во просек за 6,306 отсто, кај дизелот за 5,591, кај екстра лесното масло за 5,787 и кај мазутот за 5,969 отсто. Курсот на денарот во однос на доларот по кој беа формирани цените со претходната пресметка е повисок за 1,153 отсто....

Фото: Нова Македонија Продолжуваат гужвите и редиците пред пунктот на МВР за промена на лични документи без претходно закажување, во рамки на полициската станица Пролет во Скопје. Во нашата редакција се јавија револтирани граѓани кои споделија фотографии од повеќечасовното чекање во долгата колона, а исто така добивме информација дека на жена меѓу присутните пред пунктот ѝ се слошило, по што било повикана брза помош која ја однела во некоја од државните клиники. Фото: Нова Македонија Фото: Нова Македонија Фото: Нова Македонија Фото: Нова Македонија Фото: Нова Македонија Состојбата со метежот се забележува во повеќе наврати уште од отворањето на пунктот на 15 ноември. Пунктот беше отворен за граѓаните да ја направат промената на личните документи со името Република Северна Македонија, задолжителна обврска што произлезе од Преспанскиот договор потпишан со Грција, во определениот законски рок до 12 февруари в година. Пунктот во ПС Пролет е отворен од 8 до 18 часот во текот на работните денови, додека во викенд работи од 8 до 16 часот, како што извести Министерството за внатрешни работи (МВР)....

Фото: Принтскрин Премиерот Димитар Ковачевски и министерот за здравство Фатмир Меџити велат дека укинувањето на организациските директори на Клиничкиот центар „Мајка Тереза“ и тамошната реорганизација ќе остане за по изборите во мај. Во одговор на новинарско прашање Ковачевски денеска посочи дека процесот е почнат уште одамна, но биле спречени да го завршат поради, како што рече, повеќето кризи и предизвици. – Скоро четири години сме прво во ковид криза, енергетска криза, економска криза, меѓутоа кога првиот момент кога капацитетите на медицинскиот кадар и кога капацитетите на Министерството за здравство влегоа во понормални води, министерот веднаш поднесе информација што едногласно беше усвоена во Владата. Повторно спојување и да имаме еден клинички центар во којшто ќе се знае одговорноста, обврските и надлежностите, низ една хиерархија којашто ќе биде договорена низ процесот на имплементација на оваа информација и соодветните заклучоци коишто се донесени – рече Ковачевски. Меџити рече дека останува посветен на ова прашања кое го смета за приоритет откако е поставен да го раководи ресорот здравство. – Навистина безрезервна поддршка имаше премиерот кон мене како министер и кон сите членови на Влада. За ова главните борци бевме да го тераме до крај јас и премиерот и ова ќе биде реалност некаде до крај на мај или почеток на јуни. Нормално, течат сите процедури, треба да се спојат, 33 управни одбори, 33 медицински, 33 организациски директори. Веќе нема да дозволиме рековме од првиот ден здравството да биде во ваква состојба, сите наши планови се реализираат со конкретната динамика што ја имавме досега – рече Меџити. На новинарско прашање што ако новиот состав на владата не го продолжи процесот премиерот Ковачевски кратко одговори дека ќе биде истата влада....

Фото: Пиксабеј Во четири украински региони за кои Кремљ тврди дека ги анектирал лани ќе се одржат претседателските избори закажани во март во Русија, соопшти денеска официјална Москва. Централната изборна комисија соопшти дека гласањето во март ќе се одржи во Доњецк, Луганск, Запорожје и Керсон – региони за кои Русија тврди дека ги анектирала во 2022 година. Русија нема целосна воена контрола над тие региони....

Фото: Охридско лето Новогодишен концерт на Оркестарот под покровителство на „Охридско лето“, ќе се одржи на 16 декември со почеток од 20 часот во салата „Билјана“ во хотелот „Метропол“ во Охрид. Под диригенската палка на Бисера Чадловска, ќе бидат изведени дела на Штраус, Брамс, Калман. Мешовитиот камерен состав под покровителство на НУ „Охридско лето“ за првпат ќе приреди одбрани класични композици кои ќе го збогатат новогодишниот амбиент за охридската публика за несекојдневно уживање. Од „Охридско лето“ велат дека ваквата новина, со проширување на програмата и надвор од традиционалната рамка, 12 јули-20 август, е на радост на публиката. Според директорката на Фестивалот, Наташа Поповиќ, „Охридско лето“ како најголема и најзначајна музичко-сценска манифестација кај нас создава можности за уживање на љубителите на врвната уметност преку настани кои пред сѐ ја збогатуваат културната понуда на градот во текот на целата година. „Реализирањето на настани преку цела година, едно вакво континуирано делување со програмски содржини, се покажа како потреба. Со тоа успеваме да ја збогатиме културната понуда на градот но исто така ги реализираме зацртаните цели, Фестивалот да ја прошири фестивалската програма и во текот на целата година“, вели Поповиќ. Билетите по 300 денари можат да се набават во Дирекцијата на Фестивалот. Комерцијална објава...

Филмот „М“ на Вардан Тозија ја доби наградата за најдобар филм на њујоршкото издание на фестивалот „Денсис вит филмс“. – Воодушевен сум што ја примам наградата за најдобар филм на годинешното издание во Њујорк. Претставуваше голема чест и уникатно искуство да се биде дел од официјалната селекција на овој исклучителен фестивал, со креативни и бескомпромисни филмски автори, на настан што прерасна во двигател на американскиот и интернационален филмски дух – вели режисерот Вардан Тозија, кој во Њујорк лично ја прими наградата. Филмот „М“ на овој фестивал ја имаше американската премиера. Според „УСА тудеј“, фестивалот се вбројува меѓу десетте најзначајни филмски настани на северноамериканскиот континент, а според „Си-ен-ен“ важи за лидер во позиционирањето свежи и нови таленти на филмската индустрија. „Индивајр“ го препознава како „нашироко признаен поради откривањето на иновативниот дух и талент во независната кинематографија“. – Уникатно воден филм со динамичен емотивен импакт, „М“ е спектакуларно достигнување во меѓународната филмска соработка – се наведува во официјалното образложение на фестивалот. Приказната на Тозија за осамено момче од шумата, кое наидува на низа предизвици и авантури, барајќи ја својата самовила, токму во официјалната селекција на овој фестивал ја претстави македонската кинематографија пред американската публика. По премиерата се одржаа дискусии меѓу режисерот и членови на индустријата, како и разговори со публиката. Светските права за дистрибуција на македонскиот филм ги поседува американската компанија „Уан ту три медиа“....

фото: Пиксабеј Утрово околу 8 часот и 20 минути во основни и средни училишта во Белград пристигнале дојави за подметнати бомби, јавија белградските медиуми. Полицијата е на тие локации и е во процес на проверка на тврдењата за поставени бомби. Децата и вработените се евакуирани од училиштата. И во претходните недели постојано имаше дојави за бомби во училиштата, последната беше во петокот, наведуваат локалните медиуми. Повеќе од една година пристигнуваат извештаи во училиштата и разни институции, а еднаш на мета беше и РТС. Родителите се вознемирени, некои не ги пуштаат децата на училиште иако сите пријави биле лажни, јави Н1. Во октомври и ноември основното училиште „20 Октобар“ со недели се добиваа лажни пријави, децата беа префрлени и на онлајн настава, а кога се вратија на училиште пристигна нова закана за вооружен напад. Наместо состанок на Советот на родители, родителите се собраа во училишниот двор и одржаа протести, наведува медиумот. Од МВР на Србија засега нема информации што се случува и кој стои зад толку голем број лажни пријави....

Фото: Влада Вицепремиерот за економски прашања Фатмир Битиќи смета дека земјава во текот на наредната година ќе се врати на нормалните години на стапките на инфлација и покрај тоа што, како што вели, ќе биде година на закрепнување од сите економски неприлики што се случија или што се случуваат веќе четири години од 2020 година. -Последниот податок укажува дека тенденцијата и трендот на намалување на инфлацијата веќе не носи таму кај што сме биле. Очекуваме следната година да бидеме на нивото од 2 – 2,5 отсто на инфлација и толкав ист годишен раст на БДП – рече Битиќи во одговор на новинарско прашање. Нагласи дека и покрај тоа што наредната година има два изборни циклуси – претседателски и парламентарни избори, треба да се направи се за да не направат негативно влијание врз економијата. -Сметам дека треба умешно да ги искористиме месеците што ги имаме на располагање за да не направиме негативно влијание на економијата и со тоа да го вратиме реалниот живот на граѓаните во реалните стапки на раст – потенцира Битиќи....

Фото: Пиксабеј За време на студијата што траеше од 2018 до 2021 година, научниците од институтот за наука „Карнеги“ во Калифорнија, предводени од Лијин Хе, забележаа значаен феномен во европскиот растителен свет. Тимот ја истражуваше корелацијата помеѓу квалитетот на воздухот и фотосинтезата, со анализа на сателитски податоци што ја мерат светлината што ја емитува хлорофилот во лисјата на растенијата, што укажува на нивоата на фотосинтеза. Тие открија директна врска помеѓу пониските нивоа на аеросоли (загадувачи што вклучуваат прашина, чад од шумски пожари и човечки активности) и зголемените стапки на фотосинтеза. Викендите обележани со намалени индустриски активности покажаа зголемување на фотосинтезата за 64 проценти низ Европа. – За време на викендите има помал сообраќај и индустриска активност. Но во текот на работните денови воздухот е повалкан, па гледаме силен неделен циклус – објаснува Хе. Студијата, која беше објавена во списанието ПНАС, исто така откри значително намалување на загадувањето со аеросоли во текот на 2020 година, што ѝ се припишува на пандемијата на ковид-19. Како резултат на тоа, растенијата покажаа зголемена продуктивност во текот на целата недела, не само за време на викендите. Американските научници ги нагласуваат еколошките придобивки од подобрувањето на квалитетот на воздухот не само за здравјето на луѓето туку и за продуктивноста на екосистемот. Тие проценуваат дека растенијата би можеле да отстранат дополнителни 41 милион тони јаглерод диоксид од атмосферата годишно доколку нивоата на аеросоли се вратат на нивоата од пред пандемијата. Нивното откритие го нагласува потенцијалот за намалување на нивоата на аеросоли, особено оние што се поврзани со транспортот и индустриските процеси, за да се подобрат апсорбирањето и складирањето на јаглеродот во растенијата. Набљудуваните обрасци, под влијание на неделните циклуси и намалувањето на аеросолното загадување поврзано со пандемијата, ја истакнуваат меѓусебната поврзаност на факторите на животната средина и растителниот свет. Резултатите од истражувањето сугерираат дека напорите за подобрување на квалитетот на воздухот може да имаат позитивни импликации и за здравјето на луѓето и за функционирањето на екосистемот. Истражувањето е објавено на „Њузсајентист“....

Фото: МВР Прашањето за претседателски кандидат на СДСМ на претстојните избори за претседател на државата, според министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски, е партиска работа, за кое, вели дека ќе го каже својот став кога ќе дојде моментот за тоа. Прашан дали ќе се кандидира за претседател, Спасовски, по денешната работната средба со раководствата на СВР Куманово, СВР Тетово и РЦ Север, рече дека тоа „не се теми отворени, ниту пак теми за јавност и тука“. – Тоа се партиски работи за кои што, кога ќе дојде моментот ќе го кажам својот став – рече Спасовски. Лидерот на СДСМ и премиер Димитар Ковачевски, пред почетокот на вчерашната седница на Извршниот одбор на партијата, рече дека претседателскиот кандидат на СДСМ нема да биде на дневен ред, но нагласи дека претседателски кандидат ќе биде од редовите на СДСМ. – Сите политички партии имаат свои амбиции, но претседателски кандидат ќе биде од редовите на СДСМ, како што беше и на минатите избори и ќе ја има најшироката поддршка од политичките партии и граѓанските организации, поединци и така натаму, и тоа ќе биде претседателот на државата и во следниот мандат – рече Ковачевски....

Изложбата „Мајкинство“ на уметничка група МОМИ е отворена во Културно-информативниот центар во Скопје. MОMИ е уметничка група од седум авторки што дејствуваат заеднички од почетокот на 2012 година, поврзани преку своите креативни идеи и инспирации за создавање, како и блискоста на проблематиките што се провокативни за нивно истражување. Групата ја сочинуваат: Ана Ивановска, Кристина Хаџиева, Зорица Зафировска, Маја Кировска, Марија Сотировска, Татјана Ристовска и Христина Зафировска. Teмата на која заеднички работи групата во изминатата година е многу длабока, а насловот е „мајкинство“ наместо „мајчинство“ затоа што подобро го рефлектира значењето на она што сакаат да го прикажат авторките. – Иако како збор не постои во нашиот литературен јазик, овој збор е поблиску изведен и има поцврста врска со зборот „мајка“. Она што најмногу нѐ обединува во нашата група е мајкинството. Оваа улога и функција ги носиме со нашето раѓање и, свесно или несвесно, секогаш се рефлектира во нашите творби. Мајкинството е принцип што го обликува човештвото. Тоа е изворна сила што секоја од нас ја носи во себе, сила со која го негуваме домот и сила со која ги обликуваме општеството и идните генерации. Доживувањето на мајкинската сила и создавањето со мајкинско чувство е моќна движечка сила што ја препознаваме буквално во сиот жив свет. Самото создавање е маjкински принцип. Творењето е раѓање на дело. Блискоста на мајкиното доживување и потребата да се допре уште поблиску до мајкинскиот аспект во себе е наш предизвик и задача што сакаме да ја развиеме преку создавањето и градењето на нашите дела, ем индивидуално, ем заеднички како едно дело. Мајка, тоа е секоја жена, бидејќи, без разлика дали имаме или немаме деца, ние истовремено сме и жени и мајки и во домот и во општеството – истакнуваат од МОМИ. Изложбата „Мајкинство“ растеше и се развиваше преку заеднички процес на создавање и интеракција меѓу членовите на групата во текот на повеќе месеци. – Нашата група има седум члена, и секоја од нас иницираше дело на зададената тема. Иницијалниот концепт беше претставен со скици, објаснувања и насоки, а потоа сите имавме можност да го следиме развојот на секое дело преку заедничка комуникација онлајн, како и преку нашите состаноци во живо. Секоја од нас имаше можност да го дополни кое било од делата според своето видување и интерпретација. Така, делата се дополнуваа и се приближуваа кон својата конечна форма. Крајната реализација на делата ќе се случи со нивното обединување и поставување во галерискиот простор, кога сите делови од „мозаикот“ ќе го најдат своето место – дополнуваат авторките....

Фото: Пиксабеј Животни Повеќето сопственици не сакаат да ги оставаат своите кучиња сами предолго. Меѓутоа, сопствениците на мачки, генерално, помалку размислуваат за тоа прашање – на крајот на краиштата, мачките се познати по нивната независност. Меѓутоа, експертот за однесување на мачките Стивен Квант за „Њузвик“ вели дека сопствениците на мачки треба да размислат за тоа. И покрај стереотипот за нивната наводно повлечена природа, постои ограничување на времето што мачките можат да го поминат сами дома. Квант, кој е тренер за мачки овластен од Институтот за однесување на животните, вели дека тоа варира во зависност од возраста, темпераментот и медицинската историја на мачката. Според него, најдобриот начин да се процени колку долго можете да ја оставите вашата мачка сама дома зависи од нејзината возраст. Бихејвиористот вели дека секогаш се воздржува да остави младо маче дома прекуноќ. На постарите или болните мачки им треба слично ниво на грижа. – Оставањето на некои мачки сами цела или две ноќи можеби е добро, но јас не го препорачувам тоа – додаде тој. Квант рече дека тоа всушност зависи и од темпераментот на мачката. – Сопствениците на мачки треба да ги земат предвид и нивниот темперамент и емоционални потреби, како и времето на оброци. Би рекол дека максимум две ноќевања се во ред, под услов вашата мачка да ги добие сите оброци што ѝ се потребни и да не е на лекови – рече тој. Меѓутоа, Квант нагласи дека постарите мачки, мачките на лекови или мачките со здравствени проблеми никогаш не треба да се оставаат сами толку долго....

Фото: Алкалоид Шеснаесетта година по ред Фондацијата „Трајче Мукаетов“ доделува 40 стипендии за студенти на Фармацевтскиот и на Медицинскиот факултет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ од Скопје. Изборот на стипендистите за учебната 2023/2024 година, кој е во согласност со објавениот јавен конкурс, е одобрен од Управниот одбор на Фондацијата, по предлог-прелиминарната листа од комисиите за распределба на стипендии, составени од претставници на Фондацијата, на двата факултета, како и од претставници од редовите на студентите. За новата академска година се доделуваат 40 нови стипендии, од кои 20 за студенти на Фармацевтскиот и 20 за студенти на Медицинскиот факултет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ oд Скопје. И оваа година Фондацијата ќе додели и еднократна парична награда од 1.200 евра во денарска противвредност за првенците на генерација на двата факултета. Добитници на оваа награда се Теодора Мазнева од Фармацевтскиот факултет (со просек 9,81) и Леонид Рене Томас Караџинов од Медицинскиот факултет (со просек 9,98), стипендист на Фондацијата „Трајче Мукаетов“. -Во вакви специфични времиња исполнети со огромни предизвици, како за компаниите така и за поединците, а особено за младите, чест е да се биде дел од една континуирана позитивна приказна на едукација, посветеност на науката и врвни резултати во сферата на здравството и фармацијата. Особено ни е драго што компанијата во изминатите 16 години е дел од успешната академска приказна на 659 стипендирани студенти на државниот универзитет во Скопје, кои се додадена вредност на македонското здравство и фармација. Едукацијата во овие две сфери е од исклучителна важност, а процесите во нашата компанија бараат стручно профилирани кадри и особено ми е драго што досега 101 oд стипендираните студенти одлучиле својот професионален пат да го започнат во некој од нашите оддели, во кои своето знаење и капацитетите можат да ги демонстрираат со целосен потенцијал. Благодарение на високата селективност при ангажирањето стручни кадри и континуираните вложувања во сферата на едукацијата, денес „Алкалоид“ конкурентно и достоинствено се носи на глобалниот фармацевтски пазар – изјави Живко Мукаетов, претседател на Фондацијата и генерален директор на компанијата „Алкалоид“ АД Скопје. Во шеснаесетте години постоење, Фондацијата „Трајче Мукаетов“ стипендирала вкупно 659 студенти по фармација и по медицина при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ од Скопје и инвестирала близу 130 милиони денари по основ на стипендии и на еднократни парични награди за првенците на генерација. Oд ноември 2022 година износот на стипендијата изнесува 7.000 денари во текот на 12 месеци и се засметува линеарно на постојните и новите стипендисти, сѐ до нивното формално завршување на студиите. Фото: Алкалоид Фото: Алкалоид Фото: Алкалоид Фото: Алкалоид...

Фото: Пиксабеј Колку е безбедно да се пие вода што стоела прекуноќ Оставањето чаша вода на масичката покрај креветот е релативно вообичаена практика. Ако се разбудите жедни среде ноќ или наутро, ќе бидете благодарни за лесно достапната течност. Но дали таа практика е навистина добра за вашето здравје? Иако водата нема рок на траење и не мора да се расипе, треба двапати да размислите пред да одлучите да пиете вода што седела прекуноќ на вашата наткасна. Докторката Кели Џонсон-Арбор од Националниот центар за отрови откри што може да се случи ако пиете вода што „останала прекуноќ“. Може да се контаминира Без капак, загадувачите може да навлезат во вашата чаша со вода. Отвореното стакло е подложно на контаминација од прашина и инсекти. Иако вашето тело ги вари инсектите исто како и секоја друга храна, многу луѓе нема да бидат среќни да слушнат дека навистина пиењето чаша вода во текот на ноќта може да внесе и инсект. Меѓутоа, истражувањата покажуваат дека токсични хемикалии можат да се најдат во домашната прашина, а со текот на времето внесувањето големи количества е поврзано со здравствени проблеми. Може да има горчлив вкус Ако некогаш сте испиле чаша вода што останала прекуноќ, можеби сте забележале суптилна разлика во вкусот. Тоа е затоа што кога ќе оставите чаша вода прекуноќ, гасовите во воздухот, вклучувајќи го и јаглерод диоксидот, се раствораат во водата. Така, јаглеродниот диоксид се претвора во јаглеродна киселина и водата станува горчлива. Може да содржи бактерии Во нашата уста има околу 700 вида микроби, а пиењето од чаша ќе резултира со повторно плакнење, односно водата ќе се измеша со бактериите во устата пред да се вратат во чашата. Иако нашите сопствени бактерии веројатно нема да предизвикаат негативни ефекти ако повторно употребиме шише со вода или чаша за пиење откако ќе ги оставиме прекуноќ, тие бактерии можат да бидат штетни за некои луѓе и обратно. Пиењето вода што била оставена во текот на ноќта најмногу го менува вкусот, но не и безбедноста на водата. Работите што можеби ви изгледаат одвратно може да завршат во вашата чаша, како инсекти и прашина, но тие веројатно се безопасни. – Иако водата можеби нема да има толку добар вкус ако ја оставите прекуноќ, малку е веројатно дека некој ќе се разболи. Генерално е безбедно да се пие вода што останала прекуноќ сѐ додека нема видлива контаминација на водата – заклучува д-р Џонсон Арбор....

Искуствата на насилство и тортура врз жените од логорите за силување во Фоча за време на војната во Босна и Херцеговина стануваат наши колективни сеќавања, надминувајќи ги времето и просторот, вели режисерката и сценаристка Кумјана Новакова „Молкот на разумот“ – филм за насилството врз жените во Фоча Премиера на филмот „Молкот на разумот“ ќе се одржи утревечер, во 20 часот, во киното „Фросина“ во МКЦ. Станува збор за форензички видеоесеј изграден како перформативно истражување на првиот случај на меѓународен кривичен трибунал во кој беа донесени пресуди за воено силување како форма на тортура и за воено сексуално ропство како злосторство против човештвото. По проекцијата на филмот следува дискусија водена од филмската критичарка Петра Метерц. – Базиран исклучиво од форензичка визуелна архива и сведоштва, „Молкот на разумот“ дејствува како меморијата: недостижна, флуидна, надвор од рамките, се движи во сите правци – просторни и временски. Искуствата на насилство и тортура врз жените од логорите за силување во Фоча за време на војната во Босна и Херцеговина стануваат наши колективни сеќавања, надминувајќи ги времето и просторот – вели режисерката. Филмот е добитник на наградата за најдобра режија на програмската секција „Енвижн“ на меѓународниот фестивал на документарен филм ИДФА во Амстердам годинава, на наградата за човекови права на Филмскиот фестивал во Сараево и на наградата на најхрабар филм на Филмскиот авторски фестивал во Белград. Специјално признание му е доделено на Филмскиот фестивал во Торино. Режијата и сценариото се на Кумјана Новакова, монтажата на Јелена Максимовиќ, дизајнер на звук е Владимир Живковиќ, графичкиот дизајн е на Елена Диновска Зарапчиев, а филмот е во продукција на „Медеа“. Кумјана работи во областа на филмот и уметноста од 2006 година. Таа е коосновачка на филмскиот фестивал „Право људски“ во Сараево, каде што е главна кураторка и директорка. Од 2018 до 2021 година го водела и филмското одделение на Музејот на современата уметност во Скопје. Како авторка, нејзиното истражување лежи помеѓу филмот и современата видеоуметност, често истражувајќи како подвижните слики се однесуваат на идентитетите, сеќавањата и колективното јас. Нејзиниот последен филм „Вознемирена земја“ (корежиран со Гилермо Карерас Канди) беше во потесниот избор за наградите на Академијата. Нејзиниот нов аудиовизуелен уметнички проект „Молкот на разумот“ ги следи искуствата на жените изложени на насилство во време на војна во поранешна Југославија и е награден со уметнички грант од БИРН. Таа работи како вонредна професорка на магистерската програма по филм на Холандската филмска академија и следи докторски студии за современи уметности и медиуми во Белград. Моментално живее меѓу Сараево и Скопје. В.Д....

Фото: Пиксабеј Научници од универзитетот „Оксфорд“ постигнаа револуционерен напредок во примената на вакцината, презентирајќи метод на вакцинација со помош на ултразвук и без потреба од игли. Новиот метод на вакцинација со ултразвук вклучува мешање на молекулите на вакцината со протеини, нанесување на течната смеса на кожата и изложување на ултразвук околу 90 секунди. Ултразвукот ја турка смесата во горните слоеви на кожата, создавајќи меурчиња исполнети со вакцина, кои пукаат при последователно изложување, ослободувајќи ја вакцината и подобрувајќи ја пропустливоста на кожата со отстранување на мртвите клетки. За разлика од традиционалните игли, кои продираат во мускулите, методот на ултразвук цели само на горните слоеви на кожата, што се смета доволно за ефикасна имунизација. Во тестовите на живи глувци, методот на ултразвук испорача 700 пати помалку молекули на вакцина од традиционалните инјекции, но стимулираше неверојатно зголемено производство на антитела. Изненадувачки, глувците не покажале знаци на болка или видливо оштетување на кожата. Кејт Едвардс од Универзитетот во Сиднеј, која не беше вклучена во истражувањето, го признава потенцијалот на вакцината без игла за надминување на пречките, но ја нагласува потребата од повеќе безбедносни податоци кај луѓето пред широка употреба. И покрај ветувањата, веродостојноста на овој иновативен метод останува прашање, особено во однос на непредвидливоста на пликовите на кожата. Дарси Дан-Лолес, водач на новата студија, ги признава овие предизвици и укажува на тековните напори за подобрување на следењето и предвидливоста со снимање на звукот на пукање на мали меурчиња. Тие звучни податоци имаат цел да ја откријат дистрибуцијата на молекулите на вакцините под кожата, истакнувајќи ја загриженоста за нерамномерно или непредвидливо ослободување. Револуционерниот пристап на британските научници би можел да ја револуционизира вакцинацијата обезбедувајќи безболна алтернатива што го зајакнува одговорот на антителата и потенцијално го поедноставува процесот на вакцинација за пошироката популација....

Фото: Принтскрин/„Ај-ти-ви њуз“ / Архива Појасот Газа и денеска е цел на силни израелски воздушни напади, кои се случуваат во време на закани од палестинското исламистичко движење Хамас дека нема да ги ослободат преостанатите „живи“ заложници без преговори и дека бараат исполнување на сите нивни барања. Во текот на ноќта беа извршени силни воздушни напади врз градот Кан Јунис на југот на Појасот Газа, кој е новиот епицентар на војната. Кан Јунис моментално е дом на стотици илјади цивили кои, по совет на Израел, избегаа од другите делови на палестинската енклава кога почнаа бомбардирањата во Газа. Исламскиот џихад, другото вооружено исламистичко движење во Газа, соопшти дека во делови на градот Газа се водат тешки борби. Во однос на повторуваните израелски повици жителите на Газа да се евакуираат од целиот Појас, Агенцијата на ОН за палестински бегалци (УНРВА) вели дека ниту еден дел од енклавата не е безбеден за жителите. – Изгубивме повеќе од 130 колеги, половина од нив беа убиени во централните и јужните области – изјави за Ал Џезира Џулиет Тума, директор за комуникации во УНРВА. Израелската армија денеска информира дека од Газа биле истрелани ракети, како и дека вчера се воделе „жестоки битки“ во секторите на градот Газа и во Кан Јунис. Палестинското движење Хамас вчера предупреди дека ниту еден од заложниците кои беа киднапирани за време на нападот на 7 октомври и се уште се во Појасот Газа нема да замине „жив“ без преговори и „без одговор на нивните барања“....

Во 2022 година, европските домаќинства заштедиле една осмина од својот приход, покажуваат најновите податоци. Меѓутоа, во која земја луѓето најмногу штедат? Во ЕУ, Германија стигна до првото место на подиумот, со највисока бруто-стапка на заштеда (19,91), Холандија го освои сребрениот медал (19,44), а Луксембург бронзата (18,14) „Евроњуз бизнис“ направи анализа за тоа во која земја од ЕУ најмногу се штеди Да се штеди или да не се штеди, тоа е прашањето. Минатата година Европејците избраа да заштедат една осмина од својот приход, покажуваат најновите податоци објавени од Евростат, заводот за статистика на ЕУ. Во 2022 година, домаќинствата во ЕУ во просек заштедиле 12,7 отсто од расположливиот доход, додека стапката за еврозоната била повисока, 13,7 отсто. Расположливиот приход на домаќинствата е она што домаќинствата го имаат на располагање за трошење и заштеда по оданочување и трансфери, како што е дефинирано од Евростат. – Ако домаќинствата заработуваат 100 евра, тие трошат 78,30 евра и им остануваат 12,70 евра. Тоа е нормална бројка. Повеќето земји во ЕУ имаат стапка на заштеда на домаќинствата меѓу 10 отсто и 15 отсто – објасни главниот економист во „Астерес“, Силвен Берсингер. Бројката е многу поголема отколку во САД, каде што жителите заштедиле само 3,4 отсто од својот приход во септември 2023 година, објави „Статиста“. Германија е европски првак за заштеди Во ЕУ, Германија стигна до првото место на подиумот со највисока бруто-стапка на заштеда (19,91), Холандија го освои сребрениот медал (19,44), а Луксембург бронзата (18,14). Две земји се во минус, со негативни стапки на штедење: трошат повеќе отколку што заработуваат. Тоа што го заработуваат не е доволно за финансирање на нивната потрошувачка, па се задолжуваат или користат заштеди што ги акумулирале во минатото. Тие две земји се Полска и Грција. Сепак, европските домаќинства не можат да се сумираат во еден профил. Постојат големи разлики во однесувањето на штедењето во Европа, „како и кај семејствата“, како што објасни Луиџи Гуисо, истражувач во Центарот за економски и политички истражувања (ЦЕПР). – Има некои што го трошат сето тоа и некои што заштедуваат голем дел од својот приход, но тешко е да се разбере зошто. Стапките на штедење меѓу земјите се разликуваат масовно, исто како и меѓу семејствата – рече Луиџи Гуисо. Богатството секако е еден од факторите што ги објаснуваат систематските разлики во стапките на штедење на домаќинствата. – Гледаме дека земјите со пониски нивоа на приходи се борат да ги задоволат своите потреби и затоа можат да заштедат многу малку – забележа главниот економист во „Астерес“, Дезрингер. Таков е случајот и во Грција, која доживеа големи економски тешкотии и воведе низа мерки за штедење, намалувајќи го расположливиот приход на домаќинствата. – Негативната стапка на штедење покажува дека Грците сè уште не излегле од кризата. Од друга страна, земјите со најмногу заштеди имаат тенденција да бидат побогати – истакна Дезрингер. Некои експерти укажуваат на културните разлики во навиките за штедење. Германците постојано заштедувале повеќе од 8 отсто од расположливиот приход во последните две децении, според податоците на ОЕЦД. Меѓутоа, Луиџи Гуисо наоѓа граници за ова објаснување. Според него, разлики меѓу Германија и Грција не постојат бидејќи Грците сакаат да трошат сè, а Германците не. Германските стапки на штедење беа ниски пред 20 години. Стапката на штедење на една земја е под влијание на многу економски варијабли, како што е демографската структура на земјата. – Младите луѓе имаат тенденција да штедат повеќе од пензионерите, кои имаат помал прилив на приходи – објасни Гуисо. Враќање на нивоата пред пандемијата Европејците заштедиле помалку во 2022 година отколку во 2021 година (16,4 отсто), откри и Евростат, овозможувајќи дополнително да се прошири потрошувачката на домаќинствата со враќање на стапката на домаќинствата на нивоата пред пандемијата. – Тоа ја одразува желбата да се вратиме во нормалниот живот од пред ковид. За време на пандемијата, потрошувачката на домаќинствата на Европејците беше суспендирана додека нивниот приход беше општо зачуван. Тоа предизвика ненормален скок на стапката на штедење низ ЕУ – коментира Хелен Баудшон, економистка во „БНП Парибас“. Во меѓувреме, 2022 година ја обележи фазата на економско закрепнување, што ја објаснува пониската стапка на штедење во споредба со претходната година. Сепак, последователните постпандемиски шокови, вклучувајќи ги и руската инвазија на Украина и поврзаните зголемени трошоци за живот, исто така го нарушија однесувањето на штедењето на домаќинствата. – Економската несигурност веројатно влијае на потрошувачката на домаќинствата и поддржува претпазливо штедење – забележа таа. Друг фактор што ги мотивира Европејците да штедат наместо да трошат се зголемените каматни стапки. Денес кредитот е поскап, а заштедите се поисплатливи: постои вистински финансиски поттик да ги задржите вашите пари во банка. Дали ќе се подобри стапката на штедење? Експертите предвидуваат мала промена во стапките на штедење на домаќинствата за следната година. – Предвидуваме малку попозитивна приказна следната година. Бидејќи инфлацијата опаѓа и ако ефектите од економските шокови исчезнат, домаќинствата веројатно ќе бидат помалку загрижени за иднината и помалку ќе штедат – рече Баудшон. Стапката на штедење на домаќинствата или ќе остане иста или ќе се намали. – Но прогнозирањето значи дека постои можност за грешка, па ајде да разговараме за една година за да видиме дали сме биле во право – додаде таа....

Истражување на Евростат за висината на платите во ЕУ Кога станува збор за платите низ земјите членки на ЕУ, сè уште има значителни варијации, во зависност од голем број фактори. Имено, тие фактори се: законите за работни односи, побарувачката, инфлацијата и друго. Според Евростат, во 2022 година „просечната годишна нето-плата се движела од 106.839,33 евра во Швајцарија до 12.923,66 евра во Бугарија“. Земји со најголема годишна нето-плата во 2022 година биле Швајцарија (106.839 евра), Исланд (81.942 евра), Луксембург (79.903 евра), Норвешка (74.506 евра) и Белгија (70.297 евра), додека најниски плати имале Бугарија (12.923 евра), Романија (14.500 евра), Хрватска (17.842 евра), Унгарија (18.274 евра) и Полска (18.114 евра). Евростат во извештајот нагласува дека просечниот трошок за работна сила на час во ЕУ бил 30,5 евра. Просечните годишни плати за самците изнесуваат 26.136 евра. Работните двојки со две деца во просек имаат 55.573 евра годишно. Просечните годишни нето-плати се малку зголемени со текот на годините и за ЕУ ​​и за еврозоната, но не толку колку што можеше да се очекува. Тоа во голема мера се должи на заостанатата продуктивност, особено по глобалната финансиска криза, дури и кога економскиот раст почна да закрепнува. Пониската инфлација во претходните години од 2010-тите, исто така, придонесе донекаде за стагнација на платите, како и за повисоки нивоа на невработеност. Најплатени сектори во Европа обично се финансиите, осигурувањето, електричната енергија, рударството, информатичката технологија, трговијата на мало и образованието. На другиот крај од спектарот, најниско платени сектори имаат тенденција да бидат административната поддршка, угостителството и градежништвото. Сепак, инфлацијата е клучен фактор што треба да се земе предвид кога се гледа куповната моќ во различни земји. Поголемиот дел од ЕУ и ЕЕЗ забележаа зголемена висока инфлација во последните неколку години. Тоа главно се должи на пандемијата и ценовните шокови што произлегуваат од неа, предизвикани од прекинатите синџири на снабдување. Други геополитички шокови како што е руско-украинската војна, исто така, придонесоа за овие одложувања на снабдувањето, како влошената енергетска криза. Сега, со конфликтот Израел-Хамас, оваа ситуација може многу повеќе да се влоши. Во овој случај повисоката инфлација веројатно ќе ги изеде платите и ќе ги зголеми трошоците за живот. Растот на платите често не е во чекор со брзината на растот на цените. Зошто се толку високи платите во Швајцарија и Исланд? Високите плати во Швајцарија главно се поттикнати од нејзиниот банкарски и финансиски сектор. Исто така има многу пониски даноци во споредба со остатокот од ЕУ и ЕЕЗ, во просек од 20 до 35 отсто за групата од 150.000 до 250.000 швајцарски франци. Платите на Исланд се зголемени со голем дел од приватниот сектор во земјата што почива на колективни договори. Некои зголемувања исто така се должат на додавањето на бенефициите за ковид-19, како и на платите на час што се враќаат по слабоста за време на пандемијата. Исланд е исто така една од најскапите земји во светот, со постојано висока инфлација, што исто така придонесува работниците да бараат повисоки плати. Од март 2019 година се потпишани 326 договори за труд во Исланд, при што над 90 отсто од работната сила се членови на организиран работнички синдикат. Слично како Швајцарија, финансискиот и банкарскиот сектор ја сочинуваат главната тежина зад атрактивните плати во Луксембург, при што повеќето банки вработуваат високообразовани, искусни и барани работници. Многумина од нив се исто така иселеници. Луксембург исто така ја ревидира својата минимална социјална плата, во споредба со просечните плати и движењата на цените на секои две години, со што ги одржува стандардите на платите многу ажурирани. Сепак, платите во голема мера зависат од секторите, поделбите на банките, стажот, возраста, како и образованието и искуството. Работниците во Норвешка обично се многу високообразовани, па затоа имаат повисоки плати. Нееднаквоста на платите е исто така доста ниска, со многу добро осмислен систем на прогресивно оданочување, кој дополнително ја одржува нееднаквоста во приходите на минимум. Норвешката порамноправна работна култура исто така им олеснува на работниците да преговараат за платите и за поволностите. Земји со најниски плати Бугарија во моментов се бори со помали плати. Сѐ повеќе работници ја напуштаат земјата за да работат во попросперитетни делови на Европа, како што се западноевропските земји. Во Бугарија ниското образование, хроничната сиромаштија и помалиот пристап до обука финансиски поддржана од работодавецот, како и недостигот од советувањето за развој на кариера на вработените, сето тоа придонесе за „депресивни плати“. Сепак, Бугарија е сè уште отпорна, откако неодамна поднесе петиција за зголемување на минималната плата од 933 лева (477 евра) од следната година, колку што е во моментов, во висина од 780 лева (398 евра). Хрватската војна за независност, во раните 1990-ти, ѝ нанесе голема штета на економијата во тоа време. Тоа доведе до тоа хрватската економија до денес сè уште да не е толку развиена како што може да се очекува. Меѓутоа, откако се приклучи во ЕУ, работите се одвиваат на подобро со тоа што Хрватска сега го користи и поголемиот пазар на труд, меѓу другите бенефиции. Земјата има и доста ниски трошоци за живот, што помага и за куповната моќ. Сепак, просечната заработка покажува само дел од сликата, особено кога станува збор за цела земја или регион. Идеално квантитативните статистики секогаш треба да се гледаат заедно со квалитативните, за да се добие покохезивно разбирање. Во овој случај статистиката, како што е целокупното задоволство од животот, може да фрли поголема светлина врз вистинскиот квалитет на животот и условите за живеење....

Германија, Франција и Бразил ги освоија светските и континенталните титули во сите возрасни категории на натпреварувањата во организација на Светската фудбалска федерација и на соодветните континентални федерации. По еден трофеј во некоја категорија им недостига на Англија, Шпанија, Аргентина… ПО ТРИУМФОТ НА ГЕРМАНИЈА НА СП ЗА ФУДБАЛЕРИ ДО 17 ГОДИНИ Со триумфот на Светското првенство за фудбалери со 17 години Германија стана третата земја што ги освоила светските и континенталните титули во сите возрасни категории на натпреварувањата во организација на Светската фудбалска федерација (ФИФА) и на соодветните континентални федерации. Вакви титули освоија уште и репрезентациите на Франција и на Бразил. Германија во сениорска конкуренција четири пати беше светски шампион, а еднаш и во категоријата за фудбалери до 20 години. Вкупно најтрофеен во оваа категорија за светски титули е Бразил, со по пет трофеи во сениорска и во конкуренција на фудбалери до 20 години, како и уште четири титули на светските првенства за играчи до 17 години. Франција има две сениорски титули и по една во двете младински категории на планетарно ниво. Овие три репрезентации биле и континентални прваци во сите возрасни категории. Така, Германија по трипати беше европски шампион во сениорска конкуренција и во категоријата до 21 година, шест пати до 19 години и четири пати за фудбалери до 17 години. Франција двапати ја освои сениорската европска титула, еднаш за фудбалери до 21 година, осум пати до 19 и трипати во категоријата до 17 години. Бразил, пак, девет пати бил победник на сениорската Копа Америка, а во младинските категории на фудбалското натпреварување на Јужна Америка 12 пати ги освои титулите за фудбалери до 20 години, 13 пати до 17 години и пет пати во категоријата до 15 години. Од другите фудбалски репрезентации, Англија на пример има по една светска титула во сите три возрасни категории, европски круни во сите три младински категории (три до 21 година, 11 до 19 години и две до 17 години), а ѝ недостига сениорски континентален трофеј. Шпанија ги комплетира европските титули (три сениорски, пет до 21 година, 11 до 19 години и девет до 17 години), има по еден светски сениорски триумф и титула во категоријата до 17 години, а ѝ недостига трофеј од светско првенство за фудбалери до 20 години. Аргентина не била светски првак во категорија до 17 години, а има планетарни трофеи за сениори (три) и за фудбалери до 20 години (шест), како и 15 триумфи на Копа Америка за сениори, пет во категоријата до 20 години, четири до 17 години и една до 15 години во младинските првенства на Јужна Америка итн. Н.М. СЕНИОРСКИ И МЛАДИНСКИ ТИТУЛИ РЕПРЕЗЕНТАЦИЈА СП СП-20 СП-17 ЕП ЕП-21 ЕП-19 ЕП-17 Германија 4 1 1 3 3 6 4 Франција 2 1 1 2 1 8 3 Англија 1 1 1 – 3 11 2 Шпанија 1 – 1 3 5 11 9 РЕПРЕЗЕНТАЦИЈА СП СП-20 СП-17 КП КП-20 КП-17 КП-15 Бразил 5 5 4 9 12 13 5 Аргентина 3 6 – 15 5 4 1 СП – светски првенства; ЕП – европски првенства; КП – Копа Америка...

КОШАРКА Кошаркарите на Лос Анџелес лејкерс триумфираа на првото издание на НБА-купот што се играше во текот на сезоната и имаше цел да внесе дополнително возбудување на дуелите во почетокот од сезоната. Во НБА-купот играа 30 екипи, поделени во шест групи, во рамките на конференциите на кои им припаѓаат. Ла лејкерс во финалниот дуел одигран во Лас Вегас ја победи Индијана со 123-109, а до првиот таков трофеј воопшто победничкиот тим беше предводен од Ентони Дејвис (41 поен и 20 скока), Остин Ривс (28 поени) и од Леброн Џејмс (24 коша и 11 скока), кој по натпреварот сосема заслужено беше прогласен и за најкорисен кошаркар (МВП) на НБА-купот, благодарение на претходните дуели, во кој оствари просек од 26,4 поени, осум скока и седум асистенции по натпревар. Кај поразените доминираше Тајрис Халибартон, кој во финалето оствари 20 поени и 11 асистенции, а толку поени уфрли и Бенедикт Матурин. Г.И....

Душко Поповски, првиот претседател на судиската фудбалска организација Фудбалските судии од Македонија беа респектирани како пред Втората светска војна, така и потоа. Душко Поповски е основоположник на судиската организација, која беше формирана во 1927 година. До распадот на поранешната држава, Македонија имаше седум меѓународни судии, а до конечното разединување од Југославија на меѓународната листа се најдоа уште двајца судии ОД РЕПОРТЕРСКИОТ БЕЛЕЖНИК НА ЗОРАН МИХАЈЛОВ: СЕРИЈАЛ ЗА ВЕЛИКАНИТЕ НА МАКЕДОНСКИОТ СПОРТ (278) Може да се каже дека судиската организација е најтенкото ткиво во составот на фудбалските федерации. Ова е разбирливо зашто од делителите на правдата или, поточно кажано, од нивните ненамерни или намерни грешки честопати зависел и конечниот исход на некој натпревар. Судиите, кои од првата до последната минута ја имаат играта во „свои“ раце, честопати може да бидат испратени со честитки, ако тешките мечеви ги отсудиле на високо ниво, но и со забелешки доколку со своите одлуки придонеле резултатот да не соодветствува на случувањата на теренот. Затоа општо е познато оти судиите треба да бидат чесни, да не подлегнуваат на притисоците и да не бидат подмитливи. Само такви луѓе можат да ја спасат честа на судиската фела. Токму размислувањата околу судиите и нивната улога, која е мошне значајна во текот на натпреварите, беа повод да се потсетиме како се развиваше и растеше судиската организација во Македонија, која мора да признаеме дека имаше врвни судии, но и такви што поради своите неправилни, би рекол и симптоматични одлуки беа на удар на јавноста. За среќа, тој број на судии беше минорен, па можеби затоа особено во поранешната држава нашите судии беа барани од клубовите, тие да им судат на нивните средби. Впрочем дека беше така ќе се уверите и во овој текст посветен на македонската судиска организација, во кој користев многу податоци од книгата на мојот за жал починат пријател Илија Ико Атанасовски, кој низа години беше генерален секретар на ФФМ. ПОЧЕТОЦИТЕ НА СУДИСКАТА ОРГАНИЗАЦИЈА Откако кон крајот на втората декада од минатиот век почнале да се формираат првите фудбалски клубови во Македонија, нормално се јавила и потребата од формирање на судиската организација. Така, во рамките на Скопскиот лоптачки подсавез (СЛП), благодарение на иницијативата и личното ангажирање на првиот македонски фудбалски судија Душко Поповски била формирана и судиска организација. Инаку, Поповски ја добил лиценцата за судија во 1924 година, што значи дека оттогаш почнала да вирее и македонската судиска организација, кон која набрзо се приклучиле и нови членови, па така бројот пораснал на седум судии. Но, омасовувањето не застанало тука, зашто до почетокот на Втората светска војна Македонија веќе имала 23 фудбалски судии. Во 1945 година, според статутите во фудбалската организација во рамките на поранешната држава, е формиран Судиски одбор на чие чело се наоѓа Мони Карио. Тој бил и првиот сојузен судија од Македонија. Во периодот до 1948 година, кога бил формиран Фудбалскиот сојуз на Македонија, Мони Карио заедно со Тодорче Костовски и со Антон Лека, како членови на судискиот одбор, своите активности ги вршеле во рамките на Фискултурниот одбор на Македонија. Тогаш се преземеле крупни чекори, кои биле насочени кон тоа да се зголеми бројот на фудбалските судии, а истовремено и да се работи на нивното квалитетно издигнување. Таквите ангажмани, а и разбирањето на кое наидувале кај спортските фактори, придонело многу брзо во Македонија да се појави една група квалитетни судии, предводени од Трајан Ивановски и Борче Неделковски. Инаку, тие своите знаења претходно ги презентирале пред првата испитна комисија, во состав Мони Карио, Ѓорѓи Миовски-Шиљо и Панта Поленак, па дури потоа, откако успешно го положиле испитот, почнале да ги водат натпреварите. Во 1951 година Ивановски и Неделковски, чиј квалитетен напредок бил евидентен, стануваат и првите македонски сојузни судии. Тие квалитетно ги воделе мечевите од Првата југословенска лига, па како резултат на тоа набрзо им бил доделен знакот на ФИФА, кој им овозможил да се појавуваат и на меѓународната сцена. Во 1953 година, првпат, Судискиот одбор станува самостоен и почнува да функционира според теркот и правилата по кои се раководеле сите судиски одбори, низ републиките и покраините на поранешна Југославија. Претседател на првиот самостоен одбор бил Трајан Ивановски, кој со оглед на искуството што го стекнал по првите повоени години, можел авторитетно да го води одборот, а за секретар бил именуван Благоја Даниловски. ДЕВЕТ КУП-ФИНАЛИЊА ЗА МАКЕДОНСКИТЕ СУДИИ Колку биле ценети и вреднувани македонските судии говори и податокот што на седуммина им беше укажана честа да ги водат финалните натпревари во најмасовното фудбалско натпреварување, Купот на Југославија за пехарот на маршалот Тито. Интересно е да се обележи оти македонските судии воделе вкупно девет финални средби, а двајца од нив, Трајан Ивановски и Борче Неделковски, имале чест по двапати да се појават на центарот на големото финале. Инаку, Борче Неделковски бил првиот Македонец што судел финале. Тој во 1951 година ја делел правдата на мечот Динамо – Војводина, кој завршил со победа на загрепчаните со 2-0. Вторпат Неделковски судел финале во 1957 година, Партизан – Раднички (Белград) 5-3. Трајан Ивановски имал деби во 1953 година, на средбата БСК – Хајдук, за по две години повторно да ја дели правдата во финалето на југословенскиот куп. Другите судии што ја имаа честа да го водат завршниот натпревар на Купот се: Гоце Попов во 1970 година бил главен арбитар во дуелот Црвена звезда – Олимпија, за веќе следната година Перула Костовски да суди во финалето Црвена звезда – Слобода. Томе Манојловски истрчал на теренот за да го суди натпреварот Риека – Партизан, а Стојан Илиевски бил главен судија во финалната пресметка помеѓу Динамо и Црвена звезда во 1986 година. Последен од македонските судии што водел едно југословенско куп-финале беше Гоце Попев. Тој во 1990 година, непосредно пред распадот на Југославија, беше главен судија на мечот Црвена звезда – Хајдук, во кој „црвено-белите“ со победа со 1-0 станаа освојувачи на купот. Интересно е да се каже оти во тој турбулентен период во државата, Македонија доби уште двајца судии со амблемот на ФИФА, Слободан Јовиќ и Ѓоко Стојановски. ДО РАСПАДОТ 36 МЕЃУНАРОДНИ НАСТАПИ Во педесеттите години од минатиот век Трајан Ивановски и Борче Неделковски беа главните наши арбитри што се појавуваа да судат и меѓународни натпревари. Од нив двајца, повеќе шанси доби Неделковски, кој беше главен судија на седум меѓународни средби, од кои две во Купот на европските нации, а другите пет во Купот на европските шампиони (КЕШ), Купот на националните куп-победници (КПК) и во Балканскиот куп (БК). За разлика од него, Трајан Ивановски судеше два меѓународни натпревар, и тоа по еден во Купот на националните куп-победници и во Балканскиот куп. Инаку, благодарение на судењето во Балканскиот куп, тетовецот Томе Манојлоски најмногу се појавуваше од нашите судии на меѓународната сцена. Тој како главен судија истрча на центарот на 13 меѓународни средби. Во неговата биографија стои оти судел на пет балкански купа, водел и еден официјален натпревар меѓу аматерските репрезентации, а другите седум се мечеви од КЕШ, КПК и од Купот на УЕФА. Од другите судии, вредно е да се истакне оти Петар Костовски-Перула судел на седум меѓународни натпревари, но еден од нив од посебно значење, кога заедно со Ратко Чанак му беа помошници на Миливое Гугуловиќ во финалниот натпревар од КЕШ во 1973 година, помеѓу Ајакс и Јувентус (1-0), одигран во Белград. Тој натпревар остана запаметен кај љубителите на фудбалот, бидејќи тоа беше хет-трик на Ајакс во најквалитетниот куп, со што практично ја заокружи својата тригодишна доминација на европската клупска сцена. Перула Костовски, покрај учеството како помошен судија во това финале, имаше уште седум настапи како главен судија во натпреварите од КЕШ, КПК, БК и Купот на УЕФА. Прилепчанецот Трајче Маџоски имаше два меѓународни настапа, и тоа по еден во Купот на УЕФА и во Балканскиот куп. Гоце Попев двапати истрчуваше да води меѓународни натпревари, по еден во КПК и во БК, а Стојан Илиевски беше судија исто така на две средби од УЕФА-турнирот на аматерските репрезентации. Таков беше ефектот на македонските фудбалски судии на меѓународните терени, пред распадот на Југославија. Тие партиципираа речиси во сите купови и репрезентативни средби и секаде беа коректни и добиваа високи оценки за своето судење. Потоа дојде времето на една нова генерација, која го продолжи нивниот пат и која барем досега успешно чекори на меѓународната сцена....

Од претходно пласман меѓу 16-те најдобри обезбедија Баерн, Арсенал, ПСВ Ајндховен, Реал Мадрид, Интер, Сосиедад, Атлетико Мадрид, Лацио, Борусија Дортмунд, Манчестер сити, Лајпциг и Барселона ФУДБАЛ – ЛИГА НА ШАМПИОНИТЕ Утре и задутре на програмата се мечевите од последното, шесто коло сезонава во групната фаза на фудбалската Лига на шампионите (ЛШ), а од претходно 12 екипи обезбедија место во осминафиналето. За преостанатите четири места во трка се Копенхаген, Галатасарај и Манчестер јунајтед од групата А, Наполи и Брага од групата Ц, ПСЖ, Њукасл и Милан од групата Ф и Порто и Шахтер во групата Х. Од претходно пласман меѓу 16-те најдобри обезбедија Баерн, Арсенал, ПСВ Ајндховен, Реал Мадрид, Интер, Сосиедад, Атлетико Мадрид, Лацио, Борусија Дортмунд, Манчестер сити, Лајпциг и Барселона. Од нив како првопласирани во ждрепката ќе влезат Баерн, Арсенал, Реал Мадрид, Борусија Дортмунд, Манчестер сити и Барселона и тие нема да играат меѓу себе во осминафиналето. Извлекувањето на двојките за осминафиналето на програмата е на 18 декември. Победниците на групите ќе бидат извлечени да играат со второпласираните, а ниту една екипа не може да се соочи со друг тим од иста земја, а клубовите не можат да се соочат со противниците со кои веќе се сретнале сезонава во групната фаза. Н.М. ЛШ, ДВОЈКИ, ШЕСТО КОЛО ВТОРНИК Група А: Манчестер ј. – Баерн, Копенхаген – Галатасарај Група Б: Ленс – Севилја, ПСВ Ајндховен – Арсенал Група Ц: Наполи – Брага, Унион Берлин – Реал Мадрид Група Д: Интер – Реал Сосиедад, Салцбург – Бенфика СРЕДА Група Е: Атлетико Мадрид – Лацио, Селтик – Феенорд Група Ф: Борусија Д.- ПСЖ, Њукасл – Милан Група Г: Лајпциг – Јанг бојс, Црвена звезда – Манчестер с. Група Х: Порто – Шахтер, Антверпен – Барселона...

Дуелот Ѓоковиќ – Алкараз, во финалето на местерс-турнирот во Синсинати, АТП го опиша како еден од оние што долго ќе се паметат ТЕНИС – АТП ГИ ИЗБРА ПЕТТЕ НАЈВОЗБУДЛИВИ ДУЕЛИ ВО 2023 ГОДИНА Најдобриот светски тенисер Новак Ѓоковиќ, кој освои три гранслем-турнири и финалниот мастерс-турнир во Торино, ја помина границата од 400 недели на врвот на ранг-листата на Асоцијацијата на тениските професионалци (АТП), која направи своја листа на најинтересните мечеви што ја обележија годинава на АТП-турнирите, во која главни актери на возбудливи дуели, покрај Ѓоковиќ, беа и Карлос Алкараз, Данил Медведев и Јаник Синер. АТП го издвои дуелот Ѓоковиќ – Алкараз во финалето на местерс-турнирот во Синсинати, кој го опиша како еден од оние што долго ќе се паметат. Во тој возбудлив дуел Ѓоковиќ спаси меч-топка пред да победи со 5-7, 7-6, 7-6, кој траеше три часа и 49 минути. – Ѓоковиќ го крена своето ниво на игра со импресивен приказ на физичка издржливост и ментална сила, спасувајќи меч-поен во тајбрејкот во вториот сет, пред да го победи својот помлад ривал и да ја освои својата 39-та мастерс-титула – пишува АТП на својата интернет-страница. Според АТП, втор најатрактивен дуел е оној што се одигра во Торино, кога домашниот тенисер Јаник Синер, во групата го победи Ѓоковиќ со 2-1 во сетови (7-5, 6-7, 7-6). На третото место е мечот Синер – Алкараз (6-7, 6-4, 6-2) во Мајами, а на четвртото пак е Ѓоковиќ и неговиот дуел со Себастијан Корда во почетокот на сезоната, во кој славеше Ѓоковиќ (6-7, 7-6, 6-4). На петтото место е дуелот Медведев – Александер Зверев одигран во Индијан Велс, а го доби Медведев (6-7, 7-6, 7-5), објави АТП. АТП најави и листа на највозбудливи мечеви на гранслем-турнирите годинава. Г.И....

Белгискиот премиер Александар де Кро во петокот во Брисел ги образложи главните приоритети од белгиското претседавање со Советот на ЕУ \ Фото: ЕПА Белгискиот премиер Александар де Кро во петокот во Брисел ги претстави главните приоритети на претстојното белгиско претседавање со Советот на ЕУ. Како што истакна Де Кро, тоа ќе бидат заштитата на граѓаните, зајакнувањето на економијата и подготовката за заедничка иднина. Белгија, една од шесте земји основачи на ЕУ, која од 1 јануари по 13-ти пат ќе го преземе ротирачкото претседавање со Советот на ЕУ, ќе претседава под слоганот „Да се заштити, да се зајакне, да се подготви“. – Првиот елемент е да ги заштитиме нашите граѓани, што значи обезбедување безбедност и обезбедување благосостојба, заштита на нашите граници, зајакнување на социјалните и здравствените програми, зачувување на единството и поддршка на Украина – рече Де Кро, кој заедно со министерот за надворешни работи Хаџа Лахбиб ја презентираше програмата на белгиското претседателство. Втор приоритет се зајакнување на економијата, конкурентноста на европската економија на глобално ниво и истовремено спроведување зелена, дигитална и фер транзиција за сите, а трет е да се подготви ЕУ да може ефективно да одговори на предизвиците на иднината. Де Кро, одговарајќи на новинарско прашање, рече дека не е точно дека слабее поддршката за Украина, која сè уште останува неспорна, во воена, финансиска и во смисла на проширување. На прашањето да ги коментира најавите на унгарскиот премиер Виктор Орбан дека ќе ги блокира клучните одлуки за Украина на претстојниот самит, Де Кро рече дека за тоа треба да разговара со него. – Кога имаме различни мислења, за тоа треба да зборуваме лице в лице, а не преку писма или преку медиумите – рече Де Кро. Белгија во ротирачкото претседателство ќе ја замени Унгарија на 1 јули. Де Кро вели дека соработката со Будимпешта во подготовката на програмата за претседателската тројка, која се состои од три последователни претседателства, шпанско, белгиско и унгарско, била многу добра. Орбан неодамна испрати две писма до претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, и за медиумите изјави дека не е зрело време да се отворат преговорите со Украина. Зборувајќи за ситуацијата на Блискиот Исток, белгискиот премиер рече дека Израел има право на самоодбрана, но и дека „се надева дека никој не се лути кога вели дека треба да се престане со убивање цивили“. Министерката за надворешни и европски прашања Хаџа Лахбиб најави дека напролет белгиското претседателство ќе ја одбележи 20-годишнината од големото проширување на ЕУ, кога во Унијата се приклучија 10 нови членки, и по тој повод ќе организира неформален министерски состанок на кој ќе бидат поканети министрите на сите земји аспиранти за членство. Програмата на белгиското претседателство е поделена на шест тематски целини. Првата е одбрана на владеењето на правото, демократијата и единството, втората е зајакнувањето на конкурентноста на економијата, потоа продолжувањето на зелената и дигиталната транзиција, зајакнувањето на здравствената и социјалната заштита, заштитата на граѓаните и граници и промоција на глобална Европа. Пред ротирачкото претседателство има уште 150 предлози за законодавни акти, а во преговорите со Европскиот парламент Белгија ќе се обиде да заврши и овозможи усвојување на што поголем број од овие закони. Но, тој нема да има на располагање цели шест месеци, со оглед на тоа што последната пленарна седница на ова свикување на Европскиот парламент се одржува во април. Белгиското претседателство потоа ќе ги пренасочи своите активности кон подготовка на новата стратегиска програма на ЕУ за периодот од 2029 година и кон подготовка за следниот институционален циклус. Наредната година Унијата ја очекуваат изборите за Европскиот парламент, а потоа изборот на нова Европска комисија и нов претседател на Европскиот совет. Министерот Лахбиб тврди дека Европската Унија треба да се подготви за иднината преку реформи и со зајакнување на своите темели. – Тоа се постигнува преку подобро финансирање на нашата Унија и поефикасно одлучување. Истовремено, земјите кандидати за членство ќе треба да спроведат реформи за евентуална идна интеграција – рече Лахбиб. Премиерот Де Кро рече дека секогаш кога се зборува за ефективноста на одлучувањето во ЕУ се поставува прашањето за укинување на едногласноста. Тој нагласи дека не станува збор за бинарен избор меѓу едногласност и квалификувано мнозинство, туку дека е можно да се подобри и забрза одлучувањето и во исто време да се зачува единството на ЕУ. Лорета Трајкоска, Специјално за „Нова Македонија“ од Брисел...

Предлозите ќе бидат разгледани и за нив ќе се гласа на претстојниот состанок на Советот на ФИДЕ, кој е закажан за четврток ШАХ Неодамна комисијата за квалификации иницира преглед на прописите за рејтинг на Светската шаховска федерација (ФИДЕ), поканувајќи ги федерациите, официјалните лица и јавноста да дадат свои размислувања и предлози, а прегледот беше поттикнат од повратните информации од професионалните играчи и официјалните лица на ФИДЕ, истакнувајќи ја дефлацијата на рејтингот што произлегува од претходните промени во системот на рејтинг, пишува ФИДЕ на својата интернет-страница. Работна група работеше на реформирање на постојниот систем за рангирање. Предложениот концепт беше споделен со јавноста во јули годинава, барајќи повратни информации и предлози за подобрување на рејтингот на ФИДЕ. По темелно разгледување на добиените предлози, комисијата излезе со сет нови прописи во врска со рејтингот. Препораките вклучуваат еднократна промена на стандарден рејтинг од 1 јануари 2024 година, и тоа за играчи со стандарден рејтинг понизок од 2.000 поени ќе се примени зголемување според соодветна формула, а играчите со рејтинг од 2.000 поени или повеќе ќе го задржат својот моментен рејтинг. Потоа, се предлага зголемување на минималниот рејтинг од 1.000 на 1.400, промени во почетниот рејтинг, а правилото „400 поени“ (разликата во рејтингот од повеќе од 400 поени ќе се смета за рејтинг како да е разлика од 400 поени, без ограничувања за тоа колку пати може да се примени за време на еден турнир) се враќа во состојба од пред 2022 година. Предлогот на комисијата препорачува да се применат истите промени и на стандардните и на регулативите за рангирање во забрзан и во брз шах. Предлозите ќе бидат разгледани и за нив ќе се гласа на претстојниот состанок на Советот на ФИДЕ, кој е закажан за четврток, информира ФИДЕ. Г.И....

Фото: принтскрин Една западна земја ќе се подготвува да биде домаќин на руско- украинските мировни преговори Русија е подготвена за преговори со Украина, вклучувајќи го и условот дека преговорите би можеле да се одвиваат и на територија на западна земја. Тоа беше официјално изјавено од страна на „висок руски извор“ за рускиот медиум „Известија“, што се совпадна со претходна изјава на унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто. Имено, тој изјави дека „Будимпешта може да стане посредник меѓу Москва и Киев во прашањето за решавање на конфликтот“. Сепак, руското министерство за надворешни работи нагласи дека во моментов Украина и нејзините западни партнери не покажуваат подготвеност за преговори со Русија. Но експертската јавност смета дека улогата на посредник најверојатно би можела да ѝ припадне на земја што не е членка на НАТО. Сијарто потсети дека за тоа разговарал со рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров и со шефот на кабинетот на претседателот на Украина, Андреј Јермак, во февруари 2022 година. Во Русија таквите предлози не се отфрлаат. Како што забележува висок извор, Москва не е против преговорите со Киев на територијата на западните земји, вклучувајќи ја и Унгарија. Но, најважно е дека Западот и Украина се подготвени за конструктивен разговор со Русија. – Нема да трчаме по никого – изјави тој за „Известија“. Преговорите меѓу Москва и Киев за решавање на руско-украинскиот конфликт се одржаа во февруари и март 2022 година, прво со посредство на Белорусија, а потоа и на Турција. Подоцна, по иницијатива на Киев, преговарачкиот процес беше замрзнат. Во интервју за украинските медиуми објавено на крајот на ноември, лидерот на фракцијата „Слуги на народот“ во Врховната Рада, Дејвид Арахамија, призна дека Украина одлучила да ги прекине преговорите со Русија откако британскиот премиер Борис Џонсон (2019-2022) го убеди претседателот Володимир Зеленски да ја продолжи борбата, пренесува „Известија“. Сепак, руското МНР забележува дека Украина и Западот не покажуваат подготвеност за преговори со Москва. Родион Мирошник, вработен во руското министерство за надворешни работи, за „Известија“ изјави дека засега Киев се обидува строго да ги следи упатствата на Западот „да се бори до последниот Украинец“. На оваа вест познавачите на состојбите додаваат дека какви било преговори за ставање крај на војната во Украина се крајно неверојатни, барем не во моменталната фаза на конфликтот и актуелните глобални геополитички околности. Едни од најважните секако се американските претседателски избори, кои ќе се одржат во ноември следната година. Тешко е да се поверува дека на американскиот претседател Џо Бајден, по толку многу изјави за потребата да ѝ се нанесе стратегиски пораз на Русија и да ѝ се помогне на Украина колку што е потребно, би му било во интерес да премине во преговарачки процес со Москва, бидејќи републиканците дефинитивно би го прикажале како негов пораз во надворешната политика. Иако формално Вашингтон не одлучува ниту за преговори ниту за војна и мир во Украина и секогаш одлуката за таквите работи му ја препушта на Киев, со оглед на тоа што Украина е суверена држава, на сите им е јасно како стојат работите во реалноста и кој ги има првиот и последниот збор во сето тоа. Украина е осудена на пропаст без западна, особено американска помош. Значи, без Вашингтон, Киев нема ниту би можел да донесе независна одлука од ваков тип. Ако Борис Џонсон можеше да ги запре гореспоменатите руско-украински преговори во првата фаза од војната, дали некој навистина мисли дека Џо Бајден или американската политика не би можеле да го направат истото тоа? Значи, преговорите за завршување на војната ќе започнат кога Вашингтон ќе оцени дека е потребно, тргнувајќи пред сѐ од позицијата на сопствените интереси. Р.С....

Во областа на образованието, централната власт во колизија со локалната власт во Битола Во моментот кога училиштата во Битола се соочуваат со огромен недостиг од наставен кадар, почнувајќи од одделенска настава, основното, па и во средното образование, општината се соочува со огромен проблем да остане без 301 наставник, во одделенска и предметна настава. Ова деновиве го соопшти градоначалникот на Битола, Тони Коњановски, кој уште од стапувањето на градоначалничката функција, како што вели, е под постојан притисок на Министерството за образование и наука и на Министерството за труд и социјала да му бидат одземени ингеренциите во училиштата и во градинките. – Власта продолжува со закани и притисоци кон мене за одземање на ингеренциите во сите училишта во општината, притоа не водејќи грижа за иднината на најмладите ученици што се дел од воспитно-образовниот процес – изјави деновиве градоначалникот на Битола, Тони Коњановски. Коњановски тврди дека на речиси еден месец пред крајот на првото полугодие, од непостапувањето и недавањето согласност од страна на Министерството за образование и наука, се заканува опасност битолското образование да остане без 301 наставник во одделенска и предметна настава. – Неизвесно е дали 301 наставник од основното и средното образование во Битола ќе продолжат да работат и дали учениците ќе имаат настава пред крајот на првото полугодие – истакна градоначалникот на прес-конференција. Коњановски искажа загриженост за одвивањето на воспитно-образовниот процес во Битола, бидејќи деновиве завршуваат договорите на наставниците. – Деновиве повторно испративме барање до Министерството за образование и наука за одобрување на бараните согласности, во кое потенциравме дека договорите на вработените лица до три месеци им завршуваат во декември, а тогаш се формираат полугодишните оценки и успехот на учениците и наставниците не ќе можат да ја завршат оваа работа – укажа градоначалникот. Според Коњановски, централната власт продолжувала со „партискиот интерес за одземање на ингеренциите на градоначалникот во сите училишта во општината во делот на ангажирање на наставниот кадар“. Во Општина Битола уверуваат дека доколку во наредните неколку дена не се добијат од МОН согласностите за распишување огласи, во училиштата во Битола ќе настанат несакани проблеми во воспитно-образовниот процес, од кои последиците ќе ги трпат учениците. – Напоменуваме дека во општината Битола во основните училишта бројката на наставници за кои е побарана согласност за распишување оглас е 213 наставници, а во средните училишта бројката е 88 наставници, или вкупно за 301 наставник се побарани согласности од Министерството за образование и наука – Скопје – се наведува во барањето на градоначалникот Коњановски испратено до министерот за образование и наука Јетон Шакири. На прес конференција градоначалникот на Битола, Тони Коњановски истакна дека градењето на вредностите кај младите луѓе започнува од образованието. – Не смееме да дозволиме политички удари и лични интереси да остават длабоки последици врз нашите најмлади. Очекувам совесно работење од МОН, со цел учениците успешно да ја завршат учебната година – рече Коњановски. И додека оваа (пре)порака од градоначалникот на Битола сѐ уште немаше стигнато до кабинетот на министерот Шакири, тој од МОН доби уште две решенија со кои му беа одземени согласностите за поставување директори во ОУ „Климент Охридски“ и во средното училиште „Ѓеорги Наумов“. Министерството за образование ѝ ги одзеде ингеренциите на Општина Битола и за подрачното основното училиште „Александар Турунџев“ во Кукуречани. Министерот за образование Јетон Шаќири вели дека се одлучиле на ваков чекор бидејќи станува збор за десетина просветни работници што се отпуштени дома наместо да бидат вработени на неопределено време, па апелираше Општина Битола да го почитува Законот за основно и средно образование и да ја спроведе трансформацијата. – Има просветни работници во општината Битола што работат подолго од две, три, четири, пет години, а за нив од Комисијата на општината се доставени предмети за трансформација на нивниот работен однос. Но не знам од какви причини директорите на основните училишта, истите тие наставници што ги имаат поминато сите потребни законски процедури за трансформација не ги држат на работните места. Сите тие наставници што беа досега на работа и ги исполнуваат критериумите за трансформација, да се вратат на работните места и да не се донесуваат одлуки со политичка заднина. Ако не се постапува, јас ќе ги заштитам просветните работници и ќе ѝ ја одземам ингеренцијата на Општината – вели министерот за образование Шаќири. Инаку, градоначалникот на Битола,Тони Коњановски, со притисоците во раководењето со градинките и училиштата се соочи уште на почетокот на мандатот, кога му беа одземени ингеренциите да назначи директор во градинката „Естреја Овадија Мара“. Таква одлука донесе Министерството за труд и социјална политика, кое ја врати на директорска позиција разрешената Лидија Тфирст Митревска. Со таквата одлука на Министерството само по неколку дена ѝ престана мандатот на Весна Лозановска. Министерството испратило решенија за разрешување на в.д. директорката Весна Лозановска и за доделување втор мандат од четири години на Тфирст Митревска, како и решение за одземање на ингеренциите на Коњановски за назначување директор. Тоа беше петта одлука на Министерството за труд и социјална политика за одземање на ингеренциите на Коњановски во однос на градинките во Битола. Градоначалникот Тони Коњановски, кој е од ВМРО-ДПМНЕ, обвинува дека централната власт продолжува со опструкции директно удирајќи по воспитниот процес во училиштата во Битола. На таквите обвинувања на Коњановски, опозиционата СДСМ (во Советот на Општината) возвраќа дека „за две години, колку што е на власт Коњановски, во битолските училишта се вратија навиките како во времето на Груевски и Талески“. – Ги повикуваме надлежните државни органи да постапат и да ја вратат законитоста во битолските училишта пред да биде предоцна – велат од СДСМ. Инаку, според упатените во образовните институции во Битола, со недостиг од наставен и просветен кадар се соочуваат речиси сите основни и средни училишта, па дури и во предучилишното образование. Во битолските училишта се чувствува недостиг од наставен и просветен кадар, како и од наставници во одделенска настава, наставници и професори по хемија, физика, математика, педагози, социолози… И додека едуциран и образован наставен кадар се бара како леб, од Министерството за образовани и наука не се даваат согласности, по што може да се случи без работа да останат 301 наставник. Паралелно со недостигот од наставен кадар, Битола се соочува и со недостиг од ученици. Поради долгогодишниот низок наталитет, економската криза, иселувањето, ова е седма учебна година по ред како битолските училишта работат со паралелки со намален број ученици. Сите 12 основни училишта во Битола и шесте средни и оваа учебна година побараа дозвола од Советот на Општината да формираат паралелки со помал број од законски предвидениот минимум од 24 ученици. Во спротивно ќе треба да се затвораат паралелки и да се отпушта наставен кадар. Покрај обезбедените услови, кадровски, материјални, објекти, кабинети, овие деца имаат право и на квалитетно образование. Но, за жал, веќе нема клас со 34 ученици како некогаш. Паралелки со 7 до 15 ученици има и во училишта и во строгиот центар на Битола. Основното училиште „Гоце Делчев“, во најстрогиот центар на градот, во осмо одделение има и паралелка со осум ученици, во седмо две паралелки со по 10 ученици, во трето две со по 11, во второ со по 12 ученици. Во ОУ „Ѓорги Сугарев“, кое исто така е во поширокото централно подрачје, каде што има и поголем број ромски ученици, функционираат паралелки со по 7, 9, 11 ученици во повисоките одделенија. Уште полоша е состојбата во руралните средини. Така, на пример, во ОУ „Александар Турунџев“ во Кукуречани има паралелка со пет ученици, друга со осум, па со десет, а во „Крсте Петков-Мисирков“ во Бистрица и со четири ученици во второ одделение, па со седум во трето, со девет во четврто одделение, а во средните училишта се формирани паралелки со помалку ученици. Гимназијата „Таки Даскало“ побарала дозвола да формира паралелки со помал број ученици за сите години на образование. И додека во Битола состојбите во образованието со недостиг од ученици и наставен кадар се повеќе од загрижувачки, засега како во Советот на Битола, така и на релацијата градоначалник министер за образование се води дијалог на глуви, од кој најголема штета имаат не само учениците и наставниците туку и граѓаните....

Засега најуспешен македонски шахист е Никола Николовски, кој со 3,5 поени е на 15-то место Норвешкиот велемајстор (ВМ) Евгени Романов (2.561, рангиран втор пред почетокот на турнирот) води по петтото коло на традиционалниот меѓународен шаховски турнир Скопје опен 2023. Романов, кој игра на А-турнирот (играчи со најмалку 2.000 рејтинг-поени, настапуваат 128 шахисти, од кои 14 ВМ), има 4,5 поени, а го следи група од седум шахисти со по четири поени. Од 29-те македонски шахисти, засега најуспешен е интернационалниот мајстор (ИМ) Никола Николовски на 15-то место, ВМ Звонко Станојоски е на 17-то и Леонид Петрески е на 21-то место, сите со по 3,5 поени, а меѓу шахистките Сања Трајковска е на 47-то место со три поени. Турнирот годинава се смета и за прво официјално Балканско поединечно првенство во машка и во женска конкуренција. На Б-турнирот (до 2.000 рејтинг-поени, играат 169 шахисти/ки од 21 држава), по петтото коло води Фахрудин Халиловиќ (1.977, рангиран втор) од БиХ со максимални пет победи, а го следат Зоран Костадиновски (1.893) од Македонија, Гинчо Гочев (1.806) од Бугарија, Онур Тасци (1.987) од Турција и Валтон Џеладини (1.743) од Македонија, со половина поен помалку. До крајот и на А и на Б-турнирот остануваат уште четири кола. Г.И....

Македонија неодамна го заврши скрининг-процесот, со што уште еднаш се потврди дека македонските закони во најголем дел се усогласени со европските, бидејќи тоа е процес што се одвива повеќе од две децении. Затоа министерот наместо уште да троши енергија на уставните измени, подобро е да се посвети на работи што ќе значат афирмација на државата и на нејзините национални интереси, а не дополнително да ги поткопува и земјава да ја става во уште поподредена положба во однос на Бугарија Откако не успеа во убедувањето на пратениците, Османи сега ќе ја убедувал јавноста за потребата од уставни измени Во приказната за уставните измени повеќе никој не верува, со исклучок на одделни политичари во земјава, кои и натаму се убедени дека до крајот на овој собраниски состав е можен некаков пробив околу промената на Уставот и впишување на Бугарите со атрибут на конститутивност во највисокиот државноправен акт. Еден од оние што и натаму се оптимисти, без оглед што некои од меѓународните претставници сугерираат дека таа работа во овој момент е неизводлива и дека земјата треба да се посвети на реформите, е министерот за надворешни работи Бујар Османи, кој и натаму смета дека не треба да се дига раце од таквиот вид уставни измени. Откако не успеа да ги убеди пратениците од опозицијата да гласаат за промена на Уставот, Османи сега најавува дека во следниот период ќе ја придобива јавноста за уставните измени, истата таа јавност што изминативе неколку години целосно ја исклучи од сите процеси важни за националните интереси и за нејзината европска иднина. Тогаш, очигледно, не му беше важно што мисли јавноста, туку само да се испорача она што го бараат другите од Македонија, без оглед на цената. – Ние политичарите не треба да дигаме раце од тој процес. Треба да продолжиме до последен ден. И да не успееме, ќе има позитивен колатерален ефект од убедувањето, затоа што мене ми беше многу побитно во овој период да ја придобиеме јавноста отколку опозицијата. Затоа што јавноста беше подложена на силна пропаганда и во услови на постојна фрагилност поради историјатот, луѓето беа ранливи, а кога на тоа некој додава сол, имате подготвен терен да имате гневни граѓани. Не велам не со право поради историјатот, но не конкретно за овој предлог. И полека требаше да се објаснуваме со граѓаните, макар и еден човек на ден ако треба да придобиеме да убедиме дека нема алтернатива овој пат, за уставните измени, не опозицијата – вели Османи. Картата на која игра министерот сега е сосема погрешна, бидејќи за да поминеа уставните измени, она што требаше прво да го направи тоа е сите овие години наместо тајно да преговара со Бугарија и целиот процес да го држи далеку од очите на јавноста, да ја информира и да ја вклучи истата таа јавност за да се знае отворено за што точно се преговара и која е цената, откако земјава еднаш веќе плати превисока цена со уставните измени поврзани со Преспанската спогодба. Јавноста, особено онаа стручната, сигурно немаше да се согласи некој да преговара за идентитетот, јазикот и историјата, односно да се поткопуваат основните темели на една држава. Од тие причини јавноста, која сега Османи ќе ја убедувал да ги поддржи уставните измени, е силно наелектризирани и се противи на уставните измени, не затоа што има против Бугарите да влезат во Уставот, туку затоа што со актуелниот став на официјална Софија уште повеќе ќе се поткопаат темелите на државата и ќе се загуби нејзиниот вистински карактер како држава на македонскиот народ и на другите малцински заедници во неа. Згора на тоа, Османи заборава и дека јавноста не е таа што треба да гласа во Собранието, туку 80 пратеници што се репрезенти на народната волја, која јасно му кажа „не“. Македонија неодамна го заврши скрининг-процесот, со што уште еднаш се потврди дека македонските закони во најголем дел се усогласени со европските, бидејќи тоа е процес што се одвива повеќе од две децении. Па, затоа министерот наместо уште да троши енергија на уставните измени, подобро е да се посвети на работи што ќе значат афирмација на државата и на нејзините национални интереси, барем во овој краток период додека е уште на функција, а не дополнително да го поткопува и она малку што остана и земјава да ја става во уште поподредена положба во однос на Бугарија. Некои од аналитичарите сметаат дека изјавите на министерот Османи повеќе се во насока на некаква предизборна кампања отколку што и самиот е убеден дека ќе се промени нешто радикално. – На помалку од еден месец некој да зборува дека ќе ја убедувал јавноста за оправданоста на уставните измени е несериозно. Министерот Османи имаше доволно време да изгради транспарентен однос со јавноста сиве овие години додека ги водеше процесите во надворешната политика, но не го направи тоа. Тој молчеше кога преговараше со Бугарија, излегувајќи само со кратки изјави дека не се преговарало за идентитетски прашања. На крајот излезе дека се преговарало и за идентитетот и за јазикот и за историјата. Впрочем, имаме историска комисија од чија работа зависи дали Македонија ќе напредува во евроинтеграциите или не. Бугарија стави посебна забелешка за нашиот јазик во официјален европски документ, така што и тоа со јазикот не е завршена работа. За идентитетот сите гледаме што се случува, со она зачестено „северномакедонски“, што јасно говори дека се поткопани сите темели на една држава, поточно поткопани се позициите на македонскиот народ како државотворен – велат некои од аналитичарите со кои се консултиравме. Тие сметаат дека министерот за надворешни работи не може никако да ја придобие јавноста, особено оној голем дел од македонската јавност што се противеше на прифаќањето на францускиот предлог. – Одбивањето од страна на мнозинството граѓани во оваа земја да се прифати францускиот предлог не беше затоа што некоја партија ги убедувала граѓаните така да се однесуваат, напротив, проработе оној имунолошки систем кај Македонецот да се заштити од отворен напад, кој утре може да значи негово исчезнување. Оние што се противеа на францускиот предлог не беа партиски активисти, туку докажани експерти од разни области, меѓу нив многумина беа токму стручни во делот на евроинтеграциите и тие јасно кажаа дека македонските власти прифаќаат нешто што нема никаква врска со копенхашките критериуми, туку многу повеќе со она што од нас го бара Бугарија. Истиот тој Османи овие бугарски барања ги стави во преговарачката рамка, а потоа на табла како на мали деца им црташе на граѓаните дека Бугарија немало да нè блокира, дополнително навредувајќи ја интелигенцијата на граѓаните. Јавноста е свесна дека Бугарија не само што ќе нè блокира туку ќе наоѓа нови и нови начини како да ги оствари сите свои неостварени цели. Па, зарем не гледа Османи што се случува со бугарските притисоци врз македонското малцинство во Албанија, на Косово? Чуму би го правела тоа Бугарија ако нема некакви услови и планови за Македонија? Јасна е бугарската крајна цел и затоа македонската јавност е крајно сензитивна околу уставните измени и нема никој да ја убеди во спротивното, особено не оној што ја стави земјава во ваква подредена положба – истакнуваа соговорниците....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Шефот за надворешна политика на ЕУ го повика денеска блокот да ја засили својата поддршка за Украина, бидејќи Унгарија се заканува на самитот оваа недела дека ќе стави вето на поголема поддршка за таа држава разурната од војна. Стравувањата дека европската поддршка за Украина би можела да биде исфрлена од шините растат во исто време кога поддршката на клучниот сојузник на Киев, САД беше ставена во сомнеж поради противењето на републиканците во американскиот Конгрес. -Се надевам дека европското единство нема да биде скршено, бидејќи ова не е моментот да ја ослабнеме нашата поддршка за Украина – рече Жозеп Борел, пред состанокот на министрите за надворешни работи на блокот. Лидерите од Европската унија в четврток ќе одржат состанок на кој унгарскиот премиер Виктор Орбансе заканува дека ќе ја блокира помошта од милијарди долари и ќе ги одложи преговорите за членство во ЕУ за Киев. Финската министерка за надворешни работи Елина Валтонен ја нарече позицијата на Унгарија „многу, многу неприфатлива“. -Клучно е да продолжиме да и помагаме на Украина онолку долго колку што е потребно, и тоа не е само за каузата на Украина, туку и за нашата сопствена кауза – рече таа. Европските дипломати веруваат дека Орбан ја запира поддршката за Украина за да изврши притисок врз Брисел да ослободи милијарди евра поддршка од ЕУ за Будимпешта, замрзнати поради спорот за владеење на правото. -Ова не треба да биде игра на пазарење, но се разбира, во оваа ситуација, треба да ги најдеме сите можни канали кои можат да помогнат во изнаоѓањето заклучок- рече Валтонен. Латвискиот министер за надворешни работи Крисјанис Каринс рече дека позицијата на Унгарија е „предизвик“. -Во Европа, се соочивме со многу предизвици, внатрешни предизвици во минатото, и секојпат и ги надминувавме- рече тој. На самитот оваа недела, ЕУ гледа на договори за давање на Украина 50 милијарди евра финансиска помош, дополнување на фондот за оружје за Киев за пет милијарди евра и отворање разговори за пристап во блокот следната година....

Доколку внимателно ги проследиме сведоштвата од преродбенскиот период, ќе забележиме дека постојано се повторуваат зборовите „изградена со заеднички средства, изградбата била сенародно дело, доброволни прилози за училиштата или се помагала изградбата на црквите и на училиштата“ Можеби некому ќе му звучи необично, но помагањето (разбрано како помош или поддршка за некого) е споделувана вредност помеѓу двете најголеми религии во светот, христијанството и исламот. Во христијанството, помагањето не е само добра работа, тоа е света работа. Од добрите верници (на пр. христијани) се очекува да не живеат себични животи и, наместо тоа, посветено да им помагаат на другите луѓе, без разлика на нивната етничка, верска или општествена припадност. Од друга страна, познавачите на Коранот велат дека семоќниот бог ги создал луѓето на начин што тие остануваат поврзани едни со други, односно се стремат да ги исполнат потребите, барањата или нуждите на другите луѓе. Доколку се оддалечиме од христологијата или од коранизмот и внимателно погледнеме кон далечното минато на човештвото, можеме да согледаме дека меѓусебното помагање е неразделив дел од човековото секојдневие. Не случајно се вели дека помагањето како заедничко општење е една од суштините што придонеле за појавата на првите цивилизации, но и суштината на секоја заедница, нација или држава. Дека помагањето е неразделив дел од човековото битисување, кое опстанало како човеково својство низ илјадниците години, потврдува и секојдневието од еден многу понапреден регион од нашиов, кој често и во различни пригоди го земаме како добар пример за повеќе нешта. Имено, во Скандинавија повеќемина станари на една зграда заклучиле дека е практично и корисно заеднички да се грижат за децата и да ги споделуваат обврските во врска со тоа. Односно, секој родител е должен еден ден во неделата да се грижи за чувањето на сите мали деца во зградата во која живеат повеќе семејства. Скандинавците со своето однесување отсекогаш предизвикувале вчудовидување, особено кај народите од далечниот југ на Европа, но не смееме да заборавиме дека Норвежаните или Данците, како Скандинавци од вистински ков, отсекогаш биле прагматични луѓе. Споделувањето на обврските околу чувањето на малите деца има практична примена. Родителот, најчесто жената, која има многу други обврски, како што е грижата за домашните работи и професионален ангажман, преку заедничката грижа за децата може да се насочи кон преостанатите обврски, знаејќи дека детето е безбедно. Покрај практичната примена, скандинавскиот пример ни потврдува и една многу голема суштина. Во Норвешка или во Данска зградите во кои живеат повеќе семејства најчесто се опкружени со убаво уредени паркови, кои изобилуваат со услови за многу рекреативни активности. Во тие паркови сите деца под внимателното око на соседот или сосетката се дружат безгрижно. Преку разните игри и секојдневните активности во паркот кај децата започнуваат да се појавуваат чувството за емпатија, посветеност, приврзаност и заеднички вредности, но и потребата од споделување на нештата. Со други зборови, преку секојдневното дружење кај малите деца се појавува чувството за припадност кон заедница. Ова е класичен пример дека чувството за заедништво, кое е невозможно без емпатијата или приврзаноста, се развива на микро, а не во макроопкружување, односно во малите заедници, без замешателства на некои инстанци. Можеме ли ние како општество да се пронајдеме некаде во оваа приказна? Секако, да! Во не толку далечното македонско минато, помагањето и споделувањето беа секојдневие на македонската заедница, а совршен пример за тоа се многубројните селски заедници низ Македонија. Во минатото, емпатијата и приврзаноста беа нераскинлив дел од животот на многу Македонци, затоа куќите заеднички се градеа, а соседите си помагаа меѓу себе за голем број нешта. Во споделувањето и грижата за заедничките нешта се крие и објаснувањето на еден процес од поновата македонска историја. Македонската преродба или ренесанса од 19 век не беше координирана или управувана од една инстанца. Напротив, таа беше резултат на чувство за заедништво и меѓусебното помагање на микрониво во малите селски или градски средини. Доколку внимателно ги проследиме сведоштвата од преродбенскиот период, ќе забележиме дека постојано се повторуваат зборовите „изградена со заеднички средства, изградбата била сенародно дело, доброволни прилози за училиштата или се помагала изградбата на црквите и на училиштата“. Еден од најубавите македонските примери за споделување и помагање е скопската црква „Св. Богородица“, која беше изградена во 1835 година, на левата страна од Серава во близината на Вардар, во Егит-паша Маало, со заеднички напори. Оваа црква била најбогата скопска црква, поседувала шест куќи во разни улици, седум кафеани и меани, седумнаесет дуќани, три пекарници, три плаца и др., а најголемиот дел од овој имот бил завештание на скопјани. На крајот, да повториме, недостигот од споделување на нештата, како и недостигот од емпатија, посветеност, приврзаност и заеднички вредности, доведува до апатијата, нелојалност, омраза, рамнодушност, разединување, сегрегација, отуѓување, бескорисност, безвредноста, неморал, нечесност и сѐ така до бесконечност. Вистина е дека не постојат совршени општества и заедници, но скандинавскиот пример покажува дека во Осло или во Копенхаген помагањето и споделувањето на обврските на директен начин придонесуваат за развојот и појавата на заедништво. Затоа норвешкото или данското општество се похармонични, особено ако се споредат со нашето, македонско општество....

Данска, Норвешка и Шведска се организатори на годинашниот Мундијал, од нив Норвешка (златен медал) и Данска (бронзен) освоија медали на претходниот шампионат, а во четврт-финалето е и Франција (сребро на СП 2021), како и Германија и Холандија, а до денеска ќе се знаат уште две репрезентации што ќе играат меѓу осумте најдобри селекции Шведска (група еден), Норвешка, Франција (група два), Германија, Данска (група три) и Холандија (група четири) се репрезентациите што до вчера обезбедија пласман во четврт-финалето на 26. Светско првенство (СП) за жени, кое се одржува во Данска, Норвешка и во Шведска. Покрај сите три домаќини на годинашниот Мундијал, меѓу осумте најдобри се и освојувачите на медали од претходното СП, во 2021 година, Норвешка (златен медал), Франција (сребрен) и Данска (бронзен). Во групата еден денеска ќе играат Црна Гора – Шведска и Хрватска – Камерун, дуели од кои ќе зависи вториот патник во четврт-финалето. Во таа група води Шведска со осум бода, а потоа се Црна Гора со шест, Хрватска со пет, Унгарија со пет, Сенегал со еден и Камерун без бодови. Во групата два, бранителот на титулата Норвешка веќе обезбеди пласман во четврт-финалето, а за втората позиција вчера се тркаа Франција, која играше со Норвешка, и Словенија, која се сретна со Австрија. Табела: Норвешка 8, Франција 6, Словенија 5, Ангола 4, Австрија 1, Јужна Кореја без бодови. Во групата три Германија и Данска одат во четврт-финалето. Германија има максимален ефект, а Данска со шест е недостижна за Романија и за Полска поради подобар меѓусебен дуел. Табела: Германија 8, Данска 6, Романија 4, Полска 4, Јапонија 2. Србија без бодови. И во четвртата група, Холанѓанките се први со осум бода, Шпанија и Чешка имаат по шест, а Бразил е на четвртото место со четири бода, но има шанси да биде патник во четврт-финалето. Петта е Аргентина, а шеста Украина, и двете без бодови. Вчера играа Холандија – Шпанија, Чешка – Бразил и Аргентина – Украина. Г.И....

Фото: ЕПА Посредно или непосредно, односот меѓу Турција и Грција, колку и да е билатерален, се одразува на политиките и во регионот на нивното соседство. Историски, договорите меѓу Турција и Грција во голема мера имаат пресудно значење за Македонците и македонското прашање, особено во егејскиот дел на Македонија. Тоа прашање и понатаму е со кризен потенцијал во македонско-грчките односи, и покрај Преспанскиот договор или токму поради него. Но сега се поставува прашањето и дали и како во геополитички контекст ќе се одрази најновата декларација за пријателство меѓу Турција и Грција Повод: Потпишана декларација за пријателство меѓу Турција и Грција Минатата недела Грција и Турција потпишаа заедничка декларација за продолжување на добрососедските односи. Потпишувањето на декларацијата се случи за време на посетата на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган на Атина. Некои медиуми се наклонети оваа посета од турскиот претседател на Грција да ја толкуваат како историска, но претходните искуства со почитувањето на меѓусебните договори на југоисточните европски соседи предупредуваат на внимателност во употребата на големи зборови како епитети за билатералните грчко-турски односи. Има ли разлика од некогашните билатерални договори споредени со сегашниот? Реџеп Таип Ердоган навистина беше првиот претседател на Турција што пред шест години, во 2017 година, по повеќе од 60 години, отиде во официјална посета на Грција, но секој што тогаш се надеваше на историско зближување остана разочаран. Веднаш на почетокот на разговорите со грчкиот претседател Прокопис Павлопулос дојде до спор за прашањето за поморските граници на Егејско Море. Покрај тоа, како што и се очекуваше, Грците го одбија барањето на Ердоган за екстрадиција на турските офицери што избегаа во соседната земја по неуспешниот пуч летото 2016 година. Следуваа шест години на студени политички односи меѓу Атина и Анкара. Овој пат, на потпишувањето на декларацијата, на 7 декември 2023, грчкиот премиер Киријакос Мицотакис изјави дека географијата и историјата диктираа да живеат во исто соседство. Повремено во конфронтација. – Чувствувам историска одговорност да ја искористам оваа можност да ги доведам двете држави една до друга, исто како што се нашите граници – рече грчкиот премиер Киријакос Мицотакис. На тоа реплицираше турскиот претседател. – Не постои прашање меѓу нас што е нерешливо. Сè додека се фокусираме на сликата и на крајот не бидеме како оние што го преминуваат морето и се дават во реката – рече Ердоган. Турскиот претседател беше во Атина за првпат од 2017 година, по долг период на тензии обележани со спорови околу миграцијата, истражување на енергијата во егејскиот регион, како и за територијалниот суверенитет. Покрај декларацијата, во Атина беа потпишани и 15 договори од министрите што ги претставуваат Грција и Турција. Во декларацијата двете страни се обврзуваат да се воздржат од изјави, иницијативи и дејства што би можеле да ги поткопаат или оневозможат словото и духот на декларацијата или да ги загрозат зачувувањето на мирот и стабилноста во регионот. Во документот се наведува дека Грција и Турција „ќе настојуваат да го решат секој спор што може да се појави меѓу нив на пријателски начин, преку директни консултации едни со други или со други средства на заеднички избор како што е предвидено во повелбата на Обединетите нации“. Во декларацијата, сепак, се наведува дека тоа не е меѓународен договор, обврзувачки според меѓународното право. – Ниту една одредба од оваа декларација нема да се толкува како создавање законски права или обврски за договорните страни – се истакнува во текстот. Ердоган по средбата со Мицотакис рече дека „Анкара има волја да ги реши сите отворени спорови со својот историски ривал Грција“ и посочи дека се надева на „нова ера“ во грчко-турските односи. Тој истакна дека праведно, „трајно и одржливо решение за кипарското прашање“ засновано на факти ќе биде од корист за целиот регион. Грчкиот премиер кажа и дека Атина се договорила со Европската Унија да ги продолжи седумдневните визи за турските граѓани за посета на островите во Егејско Море, но и дека планира летоска да ја посети Анкара. Турција моментално е домаќин на околу 4 милиони бегалци и баратели на азил – главно од Сирија – повеќе од која било друга земја. Турските граѓани во моментов не уживаат безвизно патување во 27-члената ЕУ. Може ли декларацијата барем да ја намали недовербата меѓу Грците и Турците Пред посетата на Ердоган на Атина, аналитичарите на грчко-турските односи, и од едната и од другата страна, како највисоко очекување од неа го истакнуваа придвижувањето на позитивната агенда, да се намали недовербата и да се воспостави добра работна релација меѓу Ердоган и Мицотакис. Константинос Филис од Институтот за меѓународни односи во Атина укажува на тоа дека не може да се очекува оти по посетата на Ердоган двете земји ќе ги надминат важните точки во спорот меѓу двете земји, затоа што „Турција продолжува да поставува еднострани барања и да има територијални претензии што не се правно втемелени и за кои не може сериозно да се расправа“. Фуад Аксу, политиколог од техничкиот универзитет „Јилдиз“ од Истанбул, има поинакво мислење и смета дека проблемот лежи во Атина. – Грција очекува Турција секогаш да излегува во пресрет на нивните барања и да прави отстапки. Ако остане така и во текот на претстојната посета, многу тешко ќе дојде до помирување – укажува турскиот аналитичар. Влијанието на билатералните грчко-турските односи, ставени во регионален контекст Посредно или непосредно, односот меѓу Турција и Грција, колку и да е билатерален, се одразува на политиките и во регионот на нивното соседство. Историски, договорите меѓу Турција и Грција во голема мера имаат пресудно значење за Македонците и македонското прашање, особено во егејскиот дел на Македонија. Тоа прашање и понатаму е со кризен потенцијал во македонско-грчките односи, и покрај Преспанскиот договор или токму поради него. Но сега се поставува прашањето и дали и како во геополитички контекст ќе се одрази најновата декларација за пријателство меѓу Турција и Грција. – Турција речиси со сите земји од нејзиното источно соседство има мешани владини комитети, во кои се разговара и се решаваат актуелни регионални прашања. Дури и кај нас во Македонија едно време почна да се применува тој модел на заеднички владини седници со соседните земји од регионот. Веројатно по тој модел и со таква намера е работена и неодамна потпишаната декларацијата за пријателство со Грција, за која секоја од страните има интерес, односно имаат заеднички проблем за решавање, пред сѐ – проблемот со мигрантите, како и заедничка граница. За Турција, која се чини ги преиспитува своите односи со Западот, оваа декларација е можност да ја поправи сликата за себе пред ЕУ и на некој начин да добие некаква визна либерализација на мала врата. Треба да се има предвид и дека Турција долгорочно стратегиски размислува и за подготовка на некаква поповолна клима и за кипарското прашање, односно за статусот на Северен Кипар, кое и понатаму е длабока рана за турското национално ткиво. Од друга страна, Турција многу се ангажира во блискоисточните судири, па смирувањето на едно потенцијално жариште на затегнатост на западната граница секако би го олеснило спроведувањето на стратегиските проекции и планови на источните граници. Но остануваат големите резерви за историската димензија на оваа средба во Атина и намалување на меѓусебната недоверба на Турција и Грција. Причините за тоа се исто така историски, односно во минатото некогаш двострано, а почесто еднострано не биле почитувани некои нивни меѓудржавни договори. Нивниот договор за размена на население од дваесеттите години на минатиот век има директни последици и за раселувањето на Македонците од егејскиот дел на Македонија. Така што и денес секое поместување на релациите меѓу Турција и Грција треба да се следи внимателно и има потенцијал да предизвика некои процеси во нашиот регион – вели Мелпомени Корнети, поранешна македонска амбасадорка во Турција. Првиот амбасадор на независна Македонија во Грција, Љупчо Арсовски, смета дека во принцип секој договор, секоја средба на лидери на земји што се во затегнати односи би требало да се одрази во некаква позитивна насока, како меѓу тие две земји, така и во нивното соседство. – Факт е дека односите меѓу Грција и Турција континуирано се во „состојба на штрек“ на двете страни. Грците и ден-денес кога станува збор за односите со Турција велат дека „живеат со чизмите на нозе“. Секако, во овој геополитички миг, двете страни имаат интереси за олабавување на меѓусебната напрегнатост, иако меѓусебната недоверба се чини секогаш ќе биде присутна. Каков и да е мотивот, добро е да се развиваат односи што водат кон градење мостови меѓу државите и нациите. Историскиот багаж на прашањата меѓу Грција и Турција не ветува дека одговорите ќе се случат прекуноќ, но во секој случај декларирањето на (по)пријателски намери наведува на развој на процесите во позитивна насока, како меѓу тие две земји, така и во нивното соседство – вели амбасадорот Љупчо Арсовски....

Клупското СП 2023 ќе биде последно со овој формат на натпреварување, со седум тима, откако на СП 2025 треба да играат 32 екипи. ФИФА објави и некои статистички податоци во пресрет на клупското СП 2023, па, така, на пример Де Брујне е интернационалецот со најмногу настапи за една репрезентација, Елшахат е рекордер со најмногу настапи на клупските мундијали, Бензема игра и за да стане осмиот играч што постигнал гол за повеќе екипи во ова натпреварување, Ковачиќ може да стане првиот што триумфирал со три клуба…, пишува меѓу другото ФИФА ФУДБАЛ Одредени се составите на седумте тима за настап на клупското Светско првенство (СП) во Саудиска Арабија од утре, објави Светската фудбалска федерација (ФИФА), за турнирот на кој ќе играат Манчестер сити (Англија, првак на Европа), Флуминенсе (Бразил, првак на Јужна Америка), Урава (Јапонија, првак на Азија), Ал Ахли (Египет, првак на Африка), Леон (Мексико, првак на Северна Америка), Окланд сити (Нов Зеланд, првак на Океанија) и Ал Итихад (претставник на домаќинот на клупското Светско првенство, првак на Саудиска Арабија). Годинава ќе има нов светски клупски првак, откако ниту еден годинашен учесник досега не ја освоил планетарната титула. Клупското СП 2023 ќе биде и последно со овој формат на натпреварување, со седум тима, откако на следното, кое треба да се игра во 2025 година, во САД, треба да играат 32 екипи, на турнир што треба да се игра од јуни до јули таа година. Од СП 2025 клупските мундијали ќе се играат секои четири години (досега се одржуваа секоја година, од првото играно во 1960 година, освен во 1975 и во 1978 година). Од 2005 година планетарниот клупски шампионат се игра во организација на Светската фудбалска федерација, а дотогаш тоа беше натпревар помеѓу прваците на Европа и на Јужна Америка (до 1979 година со мечеви дома и на гости, а потоа се играше еден дуел на неутрален терен, во Јапонија). ФИФА објави и некои статистички податоци во пресрет на клупското СП 2023. Така, на пример, Кевин се Брујне (99 натпревари за селекцијата на Белгија) ќе биде интернационалецот со најмногу настапи за една репрезентација на годинашното клупско Светско првенство. Само еден фудбалер со најмалку 40 години играл на клупски мундијал, но таа бројка може да се искачи на три, откако голманот на Флуминенсе Фабио и централниот бек Фелипе Мело имаат 43, односно 40 години (повозрасни се и од двајца тренери, 39-годишните Николас Ларкамон од Леон и од Алберт Риера од Окленд сити). Хусеин Елшахат од Ал Ахли е играчот на годинашното клупско СП со најмногу настапи, 12, што е и рекорд на ова натпреварување. Карим Бензема од Ал Итихад е фудбалерот на ова СП со најмногу голови на клупските мундијали, четири (за Реал Мадрид) и тој ќе може да стане осмиот играч што постигнал гол за повеќе екипи во ова натпреварување по Двајт Јорк (постигнуваше голови играјќи за Манчестер јунајтед и за ФК Сиднеј), Нери Кардозо (Бока јуниорс и Монтереј), Роналдињо (Барселона и Атлетико Минеиро), Кристијано Роналдо (Манчестер јунајтед и Реал Мадрид), Цукаса Шиотани (Санфрече Хирошима и Ал Аин), Хусеин Елшахат (Ал Аин и Ал Ахли) и Перси Тау (Мамелоди сандаунс и Ал Ахли). Четири од седумте тима имаат Аргентинец во својот состав, по три екипи имаат Бразилец и Шпанец. Матео Ковачиќ, кој двапати го освои турнирот со Реал Мадрид и еднаш со Челси, ќе стане првиот играч што триумфирал со три клуба ако Манчестер сити го освои трофејот…, пишува меѓу другото ФИФА. Н.М. КЛУБОВИ СО НАЈМНОГУ СВЕТСКИ ТИТУЛИ КЛУБ ТИТ. ГОД. Реал М. 8 1960, 1998, 2002, 2014, 2016, 2017, 2018, 2022 Милан 4 1969, 1989, 1990, 2007 Баерн 4 1976, 2001, 2013, 2020 Бока јун. 3 1977, 2000, 2003 Национал 3 1971, 1980, 1988 Пењарол 3 1961, 1966, 1982 Интер 3 1964, 1965, 2010 Сао Паоло 3 1992, 1993, 2005 Барселона 3 2009, 2011, 2015...

Толку лесно и непромислено се расфрламе со зборови (а тука влегуваат и политичките и други етикети), особено кога сакаме да прикажеме некого, што сè почесто посегнувам по речникот, кон изворното значење на изговореното. Како во ехокомора, отсекаде се слуша зборот монструм. Според Толковниот речник на македонскиот јазик, овој збор означува: чудовиште, страшило, изрод. Звуците се создаваат, а потоа и преплетуваат во медиумскиот простор, политичкиот говор, личните разговори, како и на социјалните мрежи. Се шират опасни и неодговорни тези дека „сите сме виновни“ (ама некои медиуми, партии, групи се повиновни од другите). Велат, „монструми живеат со нас“, па следува прашање како да ги препознаеме (навреме), како да се справиме со нив и како „ова зло да не се повтори“. Мислиш ќе земат в раце глогов колец и крст, а тешко на оние што го вееле знамето од Кутлеш. Заедно со траорот поради двократното убиство, се насобрале гнев, страв, желба за одмазда, перверзна љубопитност за интимата (дури и на жртвите)… Она што сепак најмногу згрозува е што толку лесно исплива на површина крвожедноста кај луѓе што себеси се сметаат за добри и правични. Психолозите (веројатно, клиничките и социјалните) би можеле многу покомпетентно да зборуваат за општествената реакција по ваков грозоморен чин. По првичниот шок и сознанието дека Вања била егзекутирана во времето кога кај нас сè уште постоеше надеж дека ќе се појави или ќе биде најдена, настана неверојатен и често одвратен џагор, којшто една умна млада жена, моја пријателка, го опиша со силни зборови – некрофилска малограѓанска вербална онанија. Поточна дефиниција од оваа – здравје! Сосема се согласувам. Иако знам дека од овој миг натаму, со секој збор газам по „минско поле“ на оние што себеси се доживуваат како доблесни луѓе, чија „морална должност“ е да учествуваат во ловот на монструми. Свесна сум дека „газам“ по нерви, емоции, предрасуди, претстави за „нас, нормалните“ – и верувајте, подготвена сум за судот на јавноста, која сега може и мене да ме стави на „тапет“. Но, мора да проговори правото и оние свети цивилизациски начела на кои се темели на само кривичното право туку и суштината на цивилизираниот живот во заедница. Во вакви времиња сите принципи во кои се колнеме се ставени на тест. Сега треба да покажеме дали сме цивилизирано општество. Зборовите имаат голема моќ, особено кога доаѓаат од лица со моќ или авторитет да обележат некого и нешто. Во контекст на грозоморно убиство за првпат (по моето скромно сеќавање) беа изговорени веднаш по повеќекратното убиство кај Смилковско Езеро. Под притисок на јавноста (егзекуцијата беше извршена во пресрет на Велигден) и потребата таа да се смири (задоволи), беа уапсени неколку лица, а тогашната министерка за внатрешни работи одржа прес-конференција опкружена со нејзините први соработници, прогласувајќи ја операцијата под кодното име „Монструм“. Во изјави за медиуми веднаш кажав дека во време кога истрагата е уште во тек, обвинителството не собрало докази и не поднело обвинение, а судот допрва ќе мора да одлучува во правична и фер постапка, епитетот монструм значи дехуманизација на кој и да е сторител (или сторители). Низ говорот на првите луѓе на полицијата/обвинителството, зборува државата и нејзината моќ, а таа не е непристрасна, ниту непогрешлива. Таа секако е (или треба да биде) сервис на граѓаните, но во кривичноправните случаи секогаш има две страни, а само независниот и објективен суд (кој не е под притисок ни на другите органи на власта ни на јавноста), носи пресуда. Врз основа на докази, кои ги изведуваат двете страни – обвинението и одбраната. Тоа се нарекува „контрадикторна постапка“ во која двете страни мора да имаат еднаков третман. Судиите не смеат да бидат под притисок на јавноста, која бара „око за око, заб за заб“. Еве, 11 години по првите „монструми“, се појавија нови. Интересно е што власта овој пат инсистира на нивното етничко (па и вредносно, политичко и друго) определување, но тоа е друга приказна. Немам простор да ја коментирам и анализирам ниту прес-конференцијата на ден по откривањето на веста за смртниот исход (доволно беше кажано, и јавната конфузија што настана од она што требаше на јавноста да ѝ ги појасни нештата, а го предизвика обратното, сè уште трае). Поиндикативно, а и позастрашувачко, беше второто (сега, триумфалистичко) обраќање на министерот за внатрешни работи (за кого се тврди и дека се подготвува за претседателската трка во својата партија). Не само што се пофали со ефикасноста на полицијата (турската? Интерпол?) туку забега во делење дијагнози (малоумни сторители), но и политички и надворешнополитички тези. Каква врска за бога има НАТО со нечија (индивидуална) злосторничка природа? Како може министер за полиција да става сомнеж за злосторничка природа на цела политичка партија (колку и да е таа минорна, а речиси и невидлива на јавната сцена – колку што знам досега воопшто и не излегла на избори, а судот е тој што ја регистрирал)? Но, тоа е сепак дел на политичкиот фолклор, создавање претекст за политичка пресметка на „европскиот фронт“ со сите „државни непријатели“ од другата страна. Сите недоволно европски ќе бидат под сенка на сомнеж дека се монструми способни на сè. И покрај огромната закана за демократијата, па и за ферплејот на изборите, кои се веќе извесни, акцентот сепак е на правната суштина на проблемот. А тоа е токму оној рефрен што го повторуваат до бесвест додека го прекршуваат принципот: владеење на правото! Од Magna Carta Libertatum (1215), Habeas Corpus Act и многу други национални и меѓународни конвенции за човекови права, свет принцип во кривичната постапка е пресумцијата на невиност, казнување само врз основа на правична постапка и со казни предвидени во времето на извршување на делото итн. Кога некого, од позиција на моќ, го нарекуваш „монструм“, тоа значи дека му ги одземаш квалитетите на човечко суштество (го дехуманизираш) и овозможуваш третман „каков што заслужува“, како со ѕвер, страшило, нечовек. Уште во предистражна постапка и без обвинителен акт, осомничените (кои сè уште не се обвинети) ѝ беа покажани на јавноста со избричени глави и во специјални комбинезони. Оние што се должни на притворениците, па и на затворениците, да им ги гарантираат правата се покажаа на ниво какво што бара крвожедната јавност. Што еден ден може да им се удри од глава, како што кажа еден професор по кривично право. Тоа што тие го „признале делото“ (ама и префрлиле вина на некој што не беше уште во рацете на законот; а и сега е во турски притвор) не значи и дека ја кажале вистината. Квалификацијата дека се тоа „малоумни“ луѓе, парадоксално, но може да им послужи во одбраната, ако се вадат на непресметливост, која, ете, била видлива од почетокот! Политизацијата на прес-конференцијата и апелот за дерегистрација на политичка партија чиј лидер е првоосомничен, повторно парадоксално, но можно, може да бидат искористени за барање азил по политичка основа (еве, видете, овие ме гонат поради политички убедувања и ќе немам фер судење во таа земја). Младата пријателка што ја спомнав многу лаконски ја опиша јавната хајка и опомена: кога се бориш со монструми, внимавај и самиот да не станеш монструм. Народната имагинација како треба да се казнат монструмите оди до степен што ги надминува хорор-филмовите и крим-сериите како ЦСИ. Добри луѓе, домаќини, родители покажаа дека се подготвени (барем од/со тастатура) да вршат најодвратна тортура, да сечат, да дерат, да толчат – и сето тоа од љубов и тага по Вања. (Значи, ако им дадеш згоден повод, и добри обични луѓе се блиску да станат злосторници во име на правдата каква што тие ја замислуваат; за жал, ова сме го гледале во безброј војни и геноцидот што е во тек). Но, ако на ваквата атмосфера ѝ се препуштат и професионални адвокати, тогаш работата станува многу сериозна. Секој обвинет, секаде на планетата, има уставно гарантирано право на најдобра можна одбрана. Ако самиот не е во состојба да ја обезбеди, тоа го прави државата со определување адвокат по службена должност. Но, нашите запалени адвокати, кои личното не можат да го раздвојат од професионалното, праќаат апели никој од фелата да не се нафати да ги брани монструмите што убиле дете. Што значи тоа за принципот на правична постапка? Барањето смртна казна, т.е. менување на Уставот (со можно исклучување од Советот на Европа и оддалечување од стандардите на ЕУ), и тоа од страна на министер за правда, бара посебна колумна. Генерации се бореле за укинување на смртната казна, за сега да се дигне и старо и младо да бара крв. Слично на сцени од средновековието кога монархот/султанот можел да егзекутира по своја волја, а на општо уживање на народот. Еден „правдољубиво крвожеден“ и многу расплакан човек нѐ обвини мене и тие како мене дека не сме покажале доволно емоции за Вања. Можеби и читателите ќе го сторат истото тоа… Нејсе! Најдлабока е болката во семејството за убиените и никој од нас нема право да се натпреварува со нив. Тоа е дури и знак на непочитување на лична траума и загуба. Сега емоции не само што не помагаат туку и одмагаат за да се дојде до правичен исход во случајот (чие клопче допрва треба да се одмотува, внимателно, со голема форензичка прецизност и недвосмисленост, но и обвинителска вештина), ама во суд. Без емоции! Врз основа на факти! Со беспрекорно почитување на секој чекор од казнената постапка, со цел да се дојде до вистината и вистинските мотиви и сторители. Токму поради емотивниот набој што го носи злосторството од ваков вид. Имајте на ум дека секоја, па и најмала грешка во процедурата или прекршувањето на правата на осомничените/обвинетите, ќе биде основа за пресуда на Европскиот суд за човекови права на кои ќе можат да се обратат по завршувањето на целосната постапка и искористувањето на сите правни лекови. Во прашање е правдата за Вања и Панче, ама и за праведноста и правичноста на општеството во кое живееме....

Фото: Пиксабеј Американски борбен авион се урна за време на тренинг лет над Жолтото Море, објавија денеска американските сили во Кореја (USFK). Пилотот на борбениот авион Ф-16 се катапултирал по што јужнокорејската морнарица го извлекла од морето меѓу Корејскиот Полуостров и Кина, соопшти УСФК. Пилотот е во стабилна состојба, а причината за несреќата се истражува. Авионот полетал од американската воздушна база во Гунсан, во западна Јужна Кореја. Вкупно 28.500 американски војници се стационирани во Јужна Кореја....

Сем Вакнин Како и со секој продолжен конфликт, и Израелците и Палестинците исфрлаат контрафактичка пропаганда во врска со настаните што доведоа до кризата на палестинските бегалци (поточно: внатрешно раселените луѓе) во 1947-1949 година. Еве некои од порелевантните факти: 1. Евреите поседувале 6 отсто од земјата на Палестина пред 1947 година. Други 49 отсто биле во сопственост на државата (османлиските власти, наследени од британскиот мандат), 22 отсто на мали арапски земјопоседници (и фелахини) и 23 отсто на богати Арапи (ефендии), главно надвор од Палестина. Резолуцијата 181 за поделба на Обединетите нации им даде на Евреите 55 отсто од Палестина (повеќето се состоеше од пустината Негев). Новата еврејска држава требаше да вклучи 450.000 Арапи и 650.000 Евреи во своите граници. Евреите сметаа на идната еврејска имиграција за да ѝ се спротивстават на непосредната демографска закана од арапското мнозинство. 2. Евреите сочинуваа мнозинство во Ерусалим, Тиберија и Хаифа пред 1948 година. Сафад и Јафа беа речиси целосно арапски. Во 1881 година, на почетокот на еврејската населба Палестина, нејзиното население се состоело од 450.000 Арапи (вклучувајќи имигранти од Сирија, Либан и Северна Африка) и 20.000 Евреи. 3. Идејата за раселување или префрлање (етничко чистење) на домородното арапско население во Трансјорданија или во други арапски земји никогаш не била официјална политика на еврејскиот Јишув (комуна, тело на еврејски жители во Палестина пред формирањето на државата Израел во 1948 година), ниту пак била дел од некоја севкупна воена стратегија. Но ционистите нашироко мислеа дека тоа е пожелно, неприсилно и праведно решение за меѓуетничкиот конфликт. Слични трансфери се случија низ целиот свет и резултираа со пријателски односи по трансферот (на пример: меѓу Грција, Бугарија и Турција, како и Чехословачка и постнацистичка Германија). 4. Евреите ја прифатија резолуцијата за поделба на ОН, а Арапите – вклучувајќи и доброволци од странство – ја отфрлија и започнаа непријателства против еврејските населби и конвои за снабдување. Подоцна, редовните арапски војски ја нападнаа територијата на Палестина. 5. Помеѓу ноември 1947 година и април 1949 година, околу 400.000-700.000 палестински Арапи ги напуштија своите домови и внатрешно раселени на територијата на Палестина. Само малкумина се вратиле во нивните напуштени, разурнати и ограбени села. До средината на 1949 година, државата Израел заврши со 150.000 арапски граѓани (со 700.000 Евреи). Значително малцинство од високата средна класа и богатите палестински Арапи емигрирало во Египет, Либан, Сирија и Трансјорданија. 6. Повеќето од овие бегалци – околу 80 отсто – не беа протерани со сила, иако планот Д на Хагана бараше протерување на Арапите од селата што се блиску до важни сообраќајни артерии, границите на новата држава и големите градови со еврејско мнозинство. Во некои места, како што е Хаифа, новите еврејски власти всушност се обидоа да ги спречат Арапите да бегаат. Сепак, многу други села беа насилно евакуирани по локална иницијатива на командантите на Хагана на терен. 7. Егзодусот на палестинските Арапи беше главно доброволно и мотивиран од: (а) Гласини и информации за страшни злосторства – убиства, масакри и силувања – извршени од екстремистички еврејски паравоени организации како што се ИЗЛ и ЛХИ (на пример во пријателското и мирно село Деир Јасин), како и упорни грабежи од сите различни еврејски воени формации; (б) Приливот на мародерски арапски „борци“, главно од Ирак. Овие „доброволци“ прибегнаа кон уценување на селаните, грабежи и накратко ослободување од нивните противници, преземајќи го напуштениот имот со храброст и радост; (в) Повторливи повици од страна на арапските лидери, локални и странски, да се евакуираат децата, жените и постарите лица од борбените зони (иако ретко способни мажи способни за борба, кои главно биле повикани и им било наложено да останат) до победата на Арапите беа обезбедени. Тие ги сметаат бегалците како пропагандно средство; (г) Повлекувањето на британската администрација во мај 1948 година од територијата на Мандатот значеше дека многу од преостанатите Арапи ќе треба да пристапат кон еврејската власт или, можеби уште полошо, доминацијата на убиствениот клан на муфтијата Хусеини. Масовното бегство на Арапите од Палестина ги фати сите несвесни: Евреите, Британците и Арапите. Немаше демонски мастерплан – само многу конфузија и импровизација од сите страни додека се обидуваа да се приспособат на неверојатната сцена на земја испразнета од своите некогашни жители. 8. Откако арапските станари и земјоделци си заминаа, државата Израел и ИДФ (Израелски одбранбени сили) никогаш не им дозволија да се вратат и да си го вратат имотот. Ако навистина се инфилтрираа назад, беа протерувани со пиштол. 9. Арапските држави беа многу неволни да го прифатат приливот на палестински бегалци и ангажираа само незначителни сили за инвазијата на Палестина во мај 1948 година. Милициите (локалните селани ги нарекуваа „странци“) беа никакви, лошо обучени и никако не можеа да се мерат со еврејските сили, од кои 28.000 члена служеа во британската армија за време на Втората светска војна. Арапското општество беше фрагментирано и институционално нефункционално, со бездна меѓу градот и селото, богатите и сиромашните, сопствениците на земјиште и сиромашните кираџии, христијаните и муслиманите, образованите и неписмените, прохусеините и нивните непријатели. Немаше навестување за централна политика или насоки. Бројот на борци на двете страни во секое време во текот на војната беше еднаков и Арапите имаа тенкови и воздухопловни сили, но квантитетот никогаш не се претвори во квалитет на арапската страна. Д-р Сем Вакнин е поранешен економски советник на влади (Нигерија, Сиера Леоне, Македонија), служел како главен уредник на „Глобал политишн“ и како колумнист во различни печатени и меѓународни медиуми, вклучувајќи ги и „Централ Јуроп ривју“ и „Јунајтед прес интернешнл“ (УПИ). Предаваше психологија и финансии во различни академски институции во неколку земји (http://www.narcissistic-abuse.com/cv.html)...

Фото: Принтскрин Поранешниот американски претседател Доналд Трамп соопшти дека одлучил да не сведочи по втор пат на судењето за граѓанска измама во Њујорк. Трамп на својата социјална мрежа Truth Social напиша дека многу успешно сведочел минатиот месец и дека не гледа потреба повторно да се појавува. Трамп денеска требаше да се врати на говорницата како последен главен сведок на одбраната во случајот, кој ја загрозува неговата империја со недвижнини и го нарушува неговиот имиџ како успешен бизнисмен. Трамп, неговите синови Ерик Трамп и и Доналд Трамп Џуниор, и други високорангирани директори на Организацијата Трамп се обвинети од њујоршката обвинителка Летиција Џејмс дека се вклучиле во децениска шема во која користеле „бројни чинови на измама и лажно претставување“ за да надујат нето вредноста на имотот на Трамп за тој да добие поповолни услови за кредит. Судењето доаѓа откако судијата во случајот со делумна збирна пресуда пресуди дека Трамп поднел „лажни проценки“ за неговиот имот, оставајќи го судењето да утврди дополнителни дејствија и каква казна, доколку ги има, треба да добијат обвинетите....

Фото: Александар Ангелов Фотографијата Трнарче на авторот Александар Ангелов е овонеделниот избор на „Нова Македонија“ за фотографија на неделата. -Трнарче во злато – вели за фотографијата Ангелов. Утре фотографијата ќе биде отпечатена на цела страница во печатеното издание на „Нова Македонија“ Фото: Александар Ангелов 📸 „Нова Македонија“ секоја недела избира фотографија на неделата 👇 📇 Фотографијата секој вторник, на цела страница, ќе се објавува во печатеното издание и на веб-страницата на „Нова Македонија“. ➡ Вашите авторски фотографии може да ги испраќате на [email protected] ➡ Насловот на мејлот треба да биде ЗА ФОТОГРАФИЈА НА НЕДЕЛАТА. ➡ Фотографијата треба да е со димензии 2.000 x 3.000 пиксели (ориентација портрет) и тешка до 3 мегабајти. ➡ Во мејлот треба да напишете име и презиме, наслов на фотографијата и краток опис, кои ќе бидат објавени заедно со фотографијата. ➡ Во мејлот треба да наведете и дека сте согласни да се објави фотографијата, доколку биде избрана....

Фото: Принтскрин Одлучи извршниот одбор на СДСМ Извршниот одбор на СДСМ вечерва со акламација го избрал Јован Митрески за кандидат за претседател на Собранието, а претседателот на партијата и премиер Димитар Ковачевски добил овластување за подготвителни разговори и консултации со парламентарните партии за техничка влада. Генералниот секретар на СДСМ Миле Зечевиќ Вардарски ќе биде шеф на Централниот изборен штаб на СДСМ. – Извршниот одбор на СДСМ го потврди предлогот на претседателот Ковачевски и кандидат за нов претседател на Собранието го избра со акламација Јован Митрески, досегашен координатор на пратеничката група на СДСМ. Митрески е долгогодишен пратеник, со големо искуство, отворен, чесен и посветен на интересот на граѓаните и на државата докажан во целиот негов досегашен ангажман во Собранието. Сигурни сме Митрески ќе ја извршува функцијата на највисоко ниво и во интерес на граѓаните – изјави портпаролот на партијата Дарко Каевски. Претседателот на СДСМ Ковачевски, како што рече Каевски, добил овластувања за подготвителни разговори и консултации со парламентарните партии за техничка влада, која е законска обврска. – СДСМ е подготвен и на изборите оди на двојна победа. СДСМ ќе го даде победничкиот кандидат за претседател и ќе ја формира идната проевропска влада – рече Каевски. Извршниот одбор го задолжил генералниот секретар Зечевиќ да спроведе подготовка на роковник за постапка, начин и критериуми за избор на кандидат за претседател на претседателските избори согласно статутот на партијата. Каевски посочи дека во наредниот период овие одлуки се очекува да бидат потврдени на седница на Централниот одбор на партијата што ќе се одржи до крајот на овој месец. Пред седницата на Извршниот одбор изјава за медиумите даде премиерот и претседател на СДСМ Димитар Ковачевски....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Единствената македонска партија во Албанија, Македонска алијанса за европска интеграција (МАЕИ) испрати допис до Народниот правобранител на Албанија, со кој „изразува длабоко разочарување од одговорот на писмата во кои ја изразува загриженоста во однос на пописот на населението“. Ви пишуваме, стои во дописот, за да го изразиме нашето длабоко разочарување од одговорот на вашата ценета канцеларија во врска со загриженостите што ги искажавме во нашите претходни писма во врска со пописниот процес во Албанија и вознемирувачките напори на Бугарија за асимилација на македонското малцинство. – Како цврсти застапници за правата на Македонците кои живеат во Албанија, ние проактивно се вклучивме во обрнувањето на вниманието на вознемирувачките прашања околу пописот во нашата земја. За жал, и покрај нашите постојани напори да укажеме на заканите, притисоците и неетичките практики со кои се соочува македонското малцинство, одговорот од албанските институции алармантно недостигаше како во делување така и во одговорност – стои во дописот. Се напоменува дека и пред почетокот на пописот и во периодот на пописот, реагиравме не само до домашните власти, туку и до странските амбасади во Албанија, алармирајќи ги за „притисокот што го вршеше бугарската амбасада во Тирана и екстремистичките групи од Бугарија“. Овие притисоци, констатира МАЕИ, во комбинација со „очигледната неактивност на албанските институции, сериозно го попречија основното право на македонското малцинство слободно да учествува во пописот и да го изрази својот идентитет без страв и принуда“. -Очекувавме поодлучен однос и проактивни мерки од албанските институции за заштита на правата и слободите на граѓаните со македонско потекло. Сепак, реалноста е дека овие наши загрижености беа пречекани со молчење или, уште полошо, со соработка во активностите кои ги помагаат асимилаторските цели на Бугарија кон македонското малцинство. Иако ја признаваме независноста на вашата канцеларија, ни изгледа изненадувачки што одговорот што го добивме го смета ова прашање надвор од ваша надлежност поради неговата дипломатска природа, и вашиот одговор дојде по завршувањето на пописниот процес и два месеци по нашето прво писмо. Во нашите писма јасно беа истакнати сериозни обвинувања против албанските институции, кои останаа неадресирани, иако беа во сферата на вашата јурисдикција – стои во продолжение на дописот. Се посочува дека во писмата, партијата, реагирала и барала во општина Пустец да се попишат сите жители кои живеат на територијата на општината и кои биле физички присутни тука, дека навела посебни случаи во општина Пустец каде жителите кои биле физички присутни не биле попишани и биле исклучени од пописот, како и примери на жители кои не се контактирани и кои не ги попишале иако се советници во Советот на општина Пустец или имаат регистрирано бизнис на територијата на општината и плаќаат даноци. – Иако пописот во Албанија заврши и во нашите писма баравме да се преземат суштински мерки од албанските институции за заштита на правата на македонското малцинство слободно да го изрази својот идентитет за време на пописот, бараме од вас да преземете проактивни мерки во рамките на вашите овластувања, да ги преиспитате уште еднаш нашите писма и да ја проверите нашата голема загриженост за овие суштински прашања. Интегритетот на пописниот процес и заштитата на правата на малцинствата се од суштинско значење за инклузивноста и демократските вредности кои Албанија се стреми да ги задржи на својот пат кон европската интеграција – пишува во дописот потпишан од претседателот Васил Стерјовски. Инаку, во одговорот на Народниот правобрантел, меѓу другото, стои дека „конкретното прашање е надвор од јурисдикцијата и надлежноста на Народниот правобранител“. Сепак, се додава дека како институција ќе „продолжи да ја изразува посветеноста за почитување и заштита на идентитетските права на националните малцинства во рамките на меѓународните стандарди за човекови права, како и подготвеноста за соработка и континуиран придонес во оваа насока“....

Фото: Влада Ковачевски пристигна во штабот на СДСМ каде во вечерва ќе се одржи состанок на извршниот одбор и рече дека денеска ќе биде потврдена неговата одлука – координаторот на пратеничката група, Јован Митревски, да седне во фотелјата на Талат Џафери. На прашањето дали би поддржал претседател Албанец од ДУИ, како што вчера најави Османи, премиерот рече дека нема никаква дилема оти кандиндатот за претседател ќе биде од СДСМ. – Сите политички партии имаат свои амбиции, меѓутоа претседателскиот кандидат ќе биде од СДСМ, како што беше на минатите избори и ќе ја има најшироката поддршка од политичките партии и граѓанските организации, поединци итн. Тоа ќе биде претседателот на државата и во следниот мандат – рече премиерот. Во врска со дилемите околу тоа дали ВМРО-ДПМНЕ ќе предложи свои членови во техничката влада, Ковачевски верува дека опозицијата ќе го стори тоа бидејќи така се договорила на лидерската средба....

Фото: Филип Димкоски Денот на македонскиот јазик е определен во Романија уште во 2018 година, со Декрет на претседателот на оваа земја, Клаус Вернер Јоханис. Врската меѓу македонската и романската книжевна сцена се зацврстува уште од 1982 година со пријателството помеѓу Ацо Шопов и романскиот поет Никита Станеску кој во истата година е добитник на „Златниот венец“ на Струшките вечери на поезијата На 7 декември во Националниот музеј на романската литература во Букурешт, со пригодна програма беше одбележан Денот на македонскиот јазик во Романија, во организација на Лекторатот по македонски јазик во Букурешт и македонската амбасада во оваа земја. Во фокусот на настанот беше одбележувањето на стогодишнината од раѓањето на македонскиот прославен поет Ацо Шопов, па во негова чест студентите кои го изучуваат македонскиот јазик читаа негова поезија на македонски, романски и на англиски јазик. Поетот Филип Димкоски изведе поетски перформанс со стиховите од познатата песна на Шопов, „Небиднина“, а беше прочитана и поезија на Димкоски, на македонски и на романски јазик. Фото: Филип Димкоски Вршителот на работите Муарем Меџити од Амбасадата на Македонија во Романија, ја истакна важноста од развивањето на културно-општествените релации меѓу овие две држави. – Во рамките на оваа програма ја одбележувме стогодишнината од раѓањето на македонскиот поет Ацо Шопов, еден од великаните на нашето книжевно творештво како и 80-годишнината од раѓањето на Никита Станеску великан на романската литература. Македонија и Романија се две пријателски земји кои споделуваат заеднички вредности. Со Романија споделуваме богата заедничка историја и извонредна традиција, а сето тоа им дава суштина и вредност на длабоките врски меѓу нашите народи – изјави Меџити. Македонскиот јазик мост меѓу две култури Денот на македонскиот јазик е определен со Декретот на претседателот на Романија, Клаус Вернер Јоханис уште во 2018 година. Како што наведе лекторката по македонски јазик на Факултетот за странски јазици и литература во Букурешт, Елена Ѓорѓиовска – оттогаш, македонскиот јазик станува мост кој уште повеќе ги спојува македонската и романската културна заедница, зацврстувајќи ги односите меѓу двете земји и покажувајќи дека правото на славење на мајчиниот јазик и култура е право кое зближува и ја обогатува меѓусебната културна размена. – Датумот на славење, 8 Декември е поврзан со денот кога Македонската православна црква го одбележува својот патрон Свети Климент Охридски – Чудотворец и сметам дека не постои поубав дата за одбележување на овој ден бидејќи од старословенскиот период, од св. Кирил и Св. Методиј, преку Св. Климент и Св. Наум, погледите и дејноста на Пулевски, Крсте П. Мисирков, Прличев, Цепенков, Миладиновци, Рацин, до Блаже Конески и кодификацијата на македонскиот јазик во 1945 година, тој – македонскиот јазик дишел и дише низ времето и историјата, обидувајќи се како жив организам да се развива, да страда и да се радува заедно со народот и луѓето што го зборуваат – рече Ѓорѓиовска. Таа изрази голема благодарност до Амбасадата на Македонија во Романија, принцот Шербан Димитрие – Стурза, почесен конзул на Македонија во Констанца и „Алкалоид“ во Романија. Фото: Филип Димкоски Пријателството на Шопов и Станеску Врската меѓу македонската и романската книжевна сцена се зацврстува уште од 1982 година со пријателството помеѓу Ацо Шопов и романскиот поет Никита Станеску кој во истата година е добитник на Златниот венец на Струшките вечери на поезијата. Во чест на ова нивно пријателство, на пријателството помеѓу Шопов и Станеску, на пријателството меѓу Македонија и Романија во склоп на настанот се прочитаа и две песни од Никита Станеску во препев од романски на македонски јазик од Јане Теохаревски – историчар на уметност и голем афирматор на македонскиот јазик и култура во Романија. – Ми беше огромна чест што заеднички успеавме да го органзираме овој настан бидејќи независно дали сме дома или некаде по светот, мајчиниот јазик е она што сме ние, тој е нераскинлив дел од нашата свест. Тоа е јазикот на кој најгласно се смееме, јазикот на кој најсилно љубиме и најискрено тагуваме и јас не можам да бидам посреќна што тој јазик, мојот јазик имав можност да го прославам овде, во Романија заедно со драги луѓе кои го сакаат и почитуваат – истакна лекторката Ѓорѓиовска. Во рамките на настанот беше реализирана презентација и дегустација на македонски вина и сирења, на задоволство на присутните гости и претставници на амбасадите од повеќе држави од светот. Ф.Д. Фото: Филип Димкоски...

Македонска манифестација во Бугарија. Фото: Архива на Нова Македонија Комитетот за елиминација на расна дискриминација при Канцеларијата за човекови права на Обединетите нации во извештајот за Бугарија препорачува таа да ги разгледа сите можни средства за гарантирање на човековите права на припадниците на малцинските етнички заедници, вклучувајќи ги македонската и помачката, и да ги имплементира релевантните пресуди на Европскиот суд за човекови права што се однесуваат на правото на слобода на изразување и на здружување. – Комитетот го зема предвид објаснувањето дадено од делегацијата на државата членка дека сите нејзини граѓани имаат право на самоидентификација, вклучително и за Македонците и за Помаците. Сепак, Комитетот е загрижен поради извештаите дека на членовите на македонските малцински групи им е забрането слободното остварување на правото на слобода на собирање и слобода на здружување. Комитетот изразува жалење за постојаните пречки и отежнувачките услови за регистрација на граѓански организации и пријавеното одбивање на регистрација на македонските здруженија од страна на Агенцијата за регистрација и од судовите, врз основа на нивното македонско самоопределување – наведуваат од Комисијата. Во извештајот кој излезе во пресрет на одбележувањето на 75 години од Декларацијата за човекови права на ОН, Комитетот, исто така, препорачува државата-членка да ги отстрани сите бариери за регистрација на малцинските здруженија и да преземе мерки за да ги поттикне нивните активности и да соработува со нив....

Фото: МНР на Русија Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров денеска изјави дека заради мирот во Украина, неопходно е да се промени претседателскиот декрет издаден од Володимир Зеленски минатата година. – Ќе треба да го поканите господинот Зеленски, бидејќи пред година и пол потпиша декрет со кој се забрануваат преговори со Владимир Путин – рече Лавров на прашањето за дипломатскиот пристап кон прекинот на огнот. Министерот за надворешни работи на Русија додаде дека верува оти Западот се обидува да ја истроши Русија во Украина, пренесуваат британските медиуми. – Останува на Украинците да препознаат колку длабоко се во дупката што Америка ја ископа – нагласи Лавров. Кога го потпиша указот минатата година, Зеленски истакна дека Украина е подготвена за разговори со Москва, но под услов Русија да биде предводена од друг претседател....

Фото: МИА Повредата на правото на судење во разумен рок предничи во прекршување на човековите права, но има и низа други што произлегуваат од Конвенцијата за заштита на човековите права, смета Александра Цветановска, претседателка на Македонско здружение на млади правници. Таа оценува дека состојбата со човековите права во однос на нивната заштита, како во светот, така и во Македонија е загрижувачка. – Кај нас апсолутно предничи повредата на правото на судење во разумен рок, како и низа други права… Ние имаме прекршување на човековите права и тоа е нотирано во повеќе извештаи. За тоа доволно зборува и пресудите што ги добива Македонија кои се однесуваат на повреда за Конвенцијата за заштита на човековите права од страна на Европскиот суд за човековите права. Имаме прекршувања во повеќе сегменти во областите. Дополнително, постои и недоверба во институциите во однос на заштитата што граѓаните треба да ја добијат, рече Цветановска во изјава за медиумите по повод Меѓународниот ден за човекови права – 10 Декември. Очекува дека институциите ќе вложат поголема заштита на човековите права и дека нив, како што рече, треба да ги уживаат сите и во секое време. Зибери по повод 10 декември: Секој има право да живее нормален живот Одредбите од Универзалната декларација за човековите права не се само отпечатени зборови, тоа се правците за движење на општествата. Секој има право да живее нормален живот, порачува народниот правобранител Насер Зибери по повод 10 декември – Денот на човековите слободи и права. – Во годината во која одбележуваме 75 години од усвојувањето на Универзалната декларација за човековите права, документ кој беше неминовен после најголемата траума која ја доживеа светот – Втората светска војна, сакам да упатам еден апел, една порака до сите чинители во општеството. Одредбите од оваа Декларација не се само отпечатени зборови. Тоа се правците за движење на општествата. Сторете максимални напори секој напишан збор да биде применет во секојдневниот живот – вели Зибери. Државата, додава, постои заради граѓаните, а не обратно. – Затоа во секоја прилика, секој граѓанин без разлика на која националност припаѓа, која му е бојата на кожата, на кој јазик зборува, а кој ќе ви се обрати, ислушајте го, посветете му се и овозможете му да си го оствари со Устав и закон загарантираното право. Станува збор за човечки животи, судбини, а никој нема право со истите да си поигрува. Ние бранителите на човековите слободи и права многу добро го знаеме ова, затоа што секојдневно низ нашата работа го гледаме – посочува Зибери. Денес, нагласува, со жалење констатирам дека и по 75 години, светот и понатаму се соочува со конфликти поради кои милиони луѓе се принудени да ги напуштат своите домови, да живеат во нехумани услови. – Посебно страдаат децата кои се на почетокот на својот живот и кои за жал заради нечии интереси не се во можност да го искусат сето она што се нарекува нормално детство – одење на училиште, семејни ручеци, вечери, дружење и слично. Затоа, светот мора да се обедини и под итно мора да ги реши овие конфликти – истакнува Зибери во пораката и посочува дека секој има право да живее нормален живот....

Фото: МИА На непрофитното улично списание „Лице в лице“, посветено на одржливиот развој, социјалната правда, еднаквост, демократија и хуманост, и на Борче Стаменов од Кавадарци, кој собира расипани лаптопи и компјутери и од нив создава нови донирајќи им ги на социјално загрозени семејства, денеска во Собранието им беше доделена државната награда „Мето Јовановски“ 2023 – највисоко признание за долгогодишни остварувања во областа на промоцијата, заштитата и унапредувањето на човековите права. „Лице в лице“ постои од 2012 година и вклучува повеќе од 150 продавачи на списанието, што е пионерски чекор во социјалното претприемништво во земјава. Се залага за правата на загрозените и за демаргинализирање на групи и поединци и нивно вклучување во општеството, промовирајќи позитивни животни приказни. Списанието, кое се печати на рециклирана хартија, а од 2020 е достапно и во дигитална верзија, прерасна во алатка за застапување и за комуникација при подигнувањето на свеста кај јавноста за општествено важни теми. Наградата ја прими Маја Раванска, уредничка на списанието, која истакна дека ја креваат свеста и се застапуваат за важни теми како што е правото на работа. За нивните улични продавачи, кои доаѓаат од најранливите општествени групи, рече дека кога пред 11 години првпат почнале во кафулињата на Дебар Маало да го продаваат списанието, се чувствувале рамноправни со оние на кои им го нуделе. -Тие знаат дека в раце имаат производ со додадена вредност, кој освен што им носи заработка, значи и зајакната самодоверба, чувство дека вредат, дека се дел од системот, и можат да придонесуваат, а не да бидат негов товар – рече Раванска. „Лице в лице“ значајно влијаеше и за измени на законот за матична евиденција ова лето кои, рече таа, дојдоа предоцна за нивниот продавач Мемет кој почина во болница без матичен број. -„Лице в лице“ влијаеше врз тие измени токму затоа што причината за смртта на Мемет ја комуницираше со барања за акција, со поттик да се делува. Ова поттикна лавина од реакции, но и делувања. Влијанието значеше крај на повеќедеценискиот предизвик на т.н. лица „фантоми“, граѓани на земјава кои се без единствен матичен број и без државјанство. Сето ова, целата оваа борба ја работевме „на мускули“, волонтерски, но борбата не беше залудна. Нашиот Валентин Ракип, кој овде, во Собранието, денеска влезе со неговата лична карта, зајакнат од неговата социјална менторка Магдалена и целиот тим кој стои зад програмата Менторство за работна интеграција, стана гласноговорник на лицата без матичен број и без државјанство. Затоа, за нас тој е лицето за оваа државна награда – истакна Раванска. Награда „Мето Јовановски“ му беше врачена и на Борче Стаменов од Кавадарци кој прави нови компјутери од делови од стари и расипани и им ги донира на ученици од социјално загрозени семејства. Првиот компјутер го донирал во декември 2016 година, а неговата мисија беше особено важна во периодот на пандемијата, во период кога МОН објави дека 40 илјади деца се без компјутер за онлајн-настава. „Донирај компјутер“ има работилници во Кавадарци, Скопје и Штип и им овозможува на младите бесплатно образование преку пракса каде што компјутерите се поправаат. Еден од аспектите на неговата работа е и во тоа што придонесува за продолжување на животниот век на навидум застарената технологија со што се намалува електронскиот отпад. Примајќи ја наградата, Стаменов рече дека Обединетите нации неодамна го прогласија пристапот до интернет за основно човеково право и дека наградата што тој ја добива е и прослава за колективниот напор во „Донирај компјутер“ за надградба на тие човекови права. – Во изминатите седум години имав привилегија да донирам околу 2.700 компјутери на социјално загрозени семејства и во опремување на 40 кабинети во училници низ цела држава. Со ова правиме чекор напред кон премостување на дигиталниот јаз. Од прва рака бев сведок на трансформативното влијание што овие донации го имаат врз поединците и заедницата – рече Стаменов. Наградите им ги врачи Александра Цветановска, претседателка на Одборот за доделување на наградата „Мето Јовановски“ за 2023 година. На Меѓународниот ден на човековите права – 10 Декември, таа истакна дека тие се прекршуваат секој ден и дека токму поради тоа луѓето треба да се залагаат за нивна заштита и за борба за еднаквост. -Улогата на активистите е клучна и повеќе од исклучителна во процесот на влијание на јавната свест и токму затоа државната награда „Мето Јовановски“ во изминатите години се обидува да ги афирмира активистите и организациите и да ги поттикне во правењето добри дела и во унапредувањето на човековите права, рече Цветановска. Додаде дека одлуката за годинашната награда ја донеле лесно во Одборот зашто биле едногласни дека годинашните добитници ја заслужуваат поради промените што ги прават во нашето општество. Државната награда „Мето Јовановски“ се доделува на Меѓународниот ден на човековите права 10 Декември. Именувана е по писателот Мето Јовановски (1928-2016), прв претседател на Хелсиншкиот комитет за човекови права, а потоа и негов почесен претседател....

Фото: Принтскрин/„Ај-ти-ви њуз“ / Архива Американското издание на порталот „Политико“ објави дека американската влада му дала рок на Израел до крајот на годината да ги запре нападите врз Газа. Повикувајќи се на тројца неименувани функционери во Израел, „Политико“ пишува дека „Администрацијата на Џо Бајден му даде рок на Израел до крајот на годината да ги прекине нападите врз Газа“. Се наведува дека овој рок го истакнал и американскиот државен секретар Антони Блинкен при неговата посета на Тел Авив на 30 ноември. Беше објавено дека израелските власти ги споделиле со Блинкен своите „месечни планови“ за напади во Газа, на што Блинкен наводно одговорил „немате толкав кредит“. „Волстрит џурнал“ објави дека за време на посетата Блинкен дал оценка во израелскиот воен кабинет дека „нападите треба да завршат за неколку недели, а не месеци“....

Фото: Офијална фејсбук-страница на Александар Вучиќ Српскиот претседател Александар Вучиќ, заедно со колегите од Софија и Баку денеска во Ниш ја пуштија во употреба гасната интерконекција Србија-Бугарија. Воедно, тој најави изградба на гасна интерконекција и кон Македонија, јави дописникот на МИА од Белград. – Гасна и воопшто енергетски инфраструктури ние и во иднина ќе градиме, што е влезено и во планот на (еврокомесарот Оливер) Вархеи, ќе градиме гасна интерконекција и кон Северна Македонија. Се надевам дека и во Босна и Херцеговина ќе се договорат, да можеме кон Република Српска и воопшто кон БиХ да градиме гасни интерконектори – изјави Вучиќ во Ниш по пуштањето во работа на интерконекцијата со колегите од Бугарија и Азербејџан Румен Радев и Илхам Алиев. Тој додаде дека следната година ќе почнат работите за изградба на нафтовод меѓу Србија и Унгарија. – Треба да изградиме нафтовод меѓу Србија и Унгарија за да можеме да имаме подобар пристап до поевтина нафта, рече Вучиќ и додаде дека Србија мора да работи и на диверзификација на снабдувањето со нафта. Пред тоа,за време на средбата со бугарскиот претседател во Ниш, Вучиќ рече дека Србија и Бугарија можат дополнително да ги подобрат односите, дека односите меѓу двете земји можат да бидат уште подобри и дека сите преостанати проблеми ќе бидат решени. – Разговаравме за тоа денеска и ќе се погрижиме да ги решиме помалите проблеми што постојат, околу книгите и учебниците и други работи, така да тоа ќе го решиме, како и сите други работи. Кога луѓето сакаат да разговараат, се ќе решат, изјави Вучиќ, одговарајќи на новинарско прашање за разговорите со Радев. Претседателот на Бугарија Румен Радев рече дека и тие од своја страна работат на подобрување на односите со Србија....

Фото: Офијална фејсбук-страница на Александар Вучиќ Претседателите на Србија, Бугарија и Азербејџан Александар Вучиќ, Румен Радев, Илхам Алиев, како и шефот на делегацијата на ЕУ во Србија, Емануел Жиофре во Трупале кај Ниш денеска ја пуштија во употреба гасната интерконекција Србија-Бугарија, јави дописникот на МИА од Белград. При обиколката Вучиќ изјави дека Србија со пуштањето на интерконекторот ќе обезбеди диверзификација и алтернатива во снабдувањето со гас и дека во иднина ќе биде побезбедна земја во однос на енергетската безбедност. – Србија сега ќе може да купува гас на отворен пазар на седум терминали – рече Вучиќ, а бугарскиот претседател прецизираше дека во моментов гас може да се купува на шест терминали, а од март ќе може да се купува и на седум терминали. На самото отворање Вучи не зборуваше поради изборните правила во Србија, а говореше министерката за енергетика Дубравка Ѓедовиќ Хандановиќ, која посочи дека се работи за важен проект, меѓународен гасовод кој е важен за позиционирањето на Србија за снабдување со гас на Централна и Источна Европа, но и за понатамошна гасификација на јужниот дел на Србија и градовите кои се исклучително важни за економскиот развој на Ниш, Пирот, Димитровграда, Бела Паланка. -Во однос на нашата соработка со Азербејџан, најпрво ви благодариме што за исклучително кратко време успеавме да се договориме за сите детали за испораката на гас и дека во иднина ќе имаме можност да добиеме дополнителни количини гас од овој земја, повторно преку Бугарија Овој гасовод ќе ни овозможи и поврзување со ЛНГ терминалот за природен гас во Грција, во Александрополис, така што земјите кои се во енергетска криза се покажаа како најотпорни и да најдобро ја поминуваат кризата оние кои имале различни извори на снабдување – кажа Ѓедовиќ. Таа посочи дека овој проект дава дополнителен извор покрај изворот Балкански поток, и се заблагодари на ЕУ за финансиската поддршка од донација од 49 милиони евра. Претседателот на Азербејџан, Илхам Алиев, истакна дека овој настан ќе придонесе за енергетската безбедност на Србија и Бугарија, но и на Европа, а Србија е деветта земја во која ќе извезува. -Убеден сум дека овој интерконектор ќе придонесе за индустрискиот развој на Србија. Азербејџан ќе го удвои извозот на гас во Европа до 2027 година, фокусирајќи се на повеќе од 8 милијарди кубни метри што се извезени досега за да ја достигне целта од 12 милијарди кубни метри оваа година, што е 50 отсто од вкупниот извоз на земјата – рече Алиев. Претседателот на Бугарија Румен Радев изјави дека гасниот интерконектор е симбол на успешна и плодна соработка меѓу Србија, Бугарија и Азербејџан.Соработка која води до одржлив економски раст во регионот и израз на волја за заедничка градба на европската иднина. – Денеска ја менуваме енергетската карта на Европа, бидејќи интерконекторот е гаранција за диверзификација и сигурно снабдување, не само за нашите две земји, туку и за целиот регион, и не случајно Европската комисија го препозна ова како проект од взаемен интерес – рече Радев. Војната во Украина, кажа Радев, не натера да размислиме за нашето разбирање за солидарноста и добрососедските односи. – Бугарија ја разбира својата позиција и важност и ја спроведува енергетската политика не само за свои придобивки, туку и за своите соседи и пошироко – рече Радев. За време на престојот во Ниш, предвидени се одделни билатерални средби на Вучиќ со претседателите на Република Азербејџан и на Република Бугарија. Предвидено е и презентација на опремата и можностите на единиците на Вооружените сили на Србија, на системите за противвоздушна одбрана против дронови, на беспилотни летала и управувани воздушни и копнени борбени платформи, како и можностите на падобранските и специјалните единици, се додава во соопштението. Завршувањето на работите на гасоводот кон Бугарија ќе овозможи побезбедно и постабилно снабдување со гас за Србија од различни извори, особено од Азербејџан. Изградбата на новиот гасовод во должина од 109 километри од Ниш до Димитровград траеше 12 месеци. Вкупната должина на двонасочниот гасовод Србија-Бугарија е 170 километри, од Нови Искар, кај Софија, до Ниш. Србија потпиша договор за интерконекција со Булгартрансгас и комерцијален договор за снабдување до 400 милиони кубни метри гас од Азербејџан до крајот на 2024 година. Вкупната вредност на гасниот интерконектор Ниш – Димитровград – Бугарија е 85,5 милиони евра. Проектот е делумно финансиран преку грантови од ЕУ, во износ од 49,6 милиони евра, како и поволен заем од 25 милиони евра од Европската инвестициска банка, кој Србија ќе го плати за делот од гасоводот што минува низ Србија. За овој проект Република Србија издвои 15 милиони евра и 7,5 милиони евра за подготвителни работи и проектирање. Гасот сочинува 13 отсто од потрошувачката на примарна енергија во Србија и досега можеше да се добие само од две влезни точки, преку гасоводот Балкански тек и од Унгарија....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Во собраниска процедура влегува законот за канцеларија за поврат на имот, информираат од Министерството за правда. – Со новиот закон, чиј предлагач е Министерството за правда, АРО канцеларијата ќе има надлежност да презема активности за добивање информации и податоци за пронаоѓање и идентификување приноси и друг имот или имотна корист во земјата или странство во врска со домашен државјанин или резидент во Република Северна Македонија, лице без државјанство или странец, како и за потребите на постапката за конфискација без утврдување на кривична одговорност регулирана согласно закон, што произлегле или се во врска со кривичните дела опфатени со член 6 од овој закон – велат од Министерството за правда. Со неговото донесување и функционирањето на Канцеларијата за поврат на имот согласно меѓународните стандарди, нагласуваат, ќе се преземат значајни активности за добивање информации и податоци за пронаоѓање и идентификување приноси и друг имот или имотна корист во земјата или странство. -Со законот се уредува основањето, надлежностите, организациската структура и финансирањето на Канцеларијата за поврат на имот, соработката со домашни органи и институции, соработката со странски држави и електронската интегрирана база на податоци – прецизираат од Министерството за правда....

Фото: Принтскрин/Јутуб Во силното невреме што вчера ја зафати сојузната американска држава Тенеси, шест лица загинаа, а повеќе од 20 повредени се префрлени во болници, а во многу градови оштетени се домови и деловни простории. Три лица, меѓу кои и едно дете, загинаа кога торнадо го погоди округот Монтгомери северно од Нешвил во близина на границата со Кентаки, соопштија локалните власти. Засега не се познати деталите за другите три загинати лица. Оперативниот центар за вонредни состојби во Нешвил преку социјалните мрежи објави дека три лица загинале во силното невреме во населба во близина на центарот на градот, а дека 23 други биле примени во болниците во округот Монтгомери со повреди. Снимките објавени од пожарникарската служба во Кларксвил на социјалните мрежи покажуваат оштетени домови и остатоци расфрлани низ дворовите, превртена тракторска приколка на автопатот и оштетувања на ѕидовите на зградите. – Ова се ужасни вести… Градот стои со семејствата кои ги загубија своите најблиски, ние сме тука да им помогнеме – рече градоначалникот на Кларксвил Џо Питс во изјавата. Канцеларијата на шерифот на округот Монтгомери соопшти дека торнадото ја погодило областа вчера околу 14 часот по локално време. Засолниште за луѓе чии домови се оштетени е отворено во локално училиште. Градоначалникот Питс рече дека е направена голема штета и ги повика локалните жители да останат во своите домови доколку можат, а оние на кои им треба помош да се јават и веднаш ќе им биде испратена. Националната метеоролошка служба издаде повеќекратни предупредувања за торнадо во Тенеси и соопшти дека планира да ја надгледува областа во Кентаки каде што изгледа дека удрило торнадото. Повеќе од 80.000 домаќинства синоќа останаа без струја во Тенеси....

Фото: Принтскрин/Јутуб На денешен ден пред 75 години на Генералното собрание на ОН во Париз беше прифатена Универзалната декларација за човекови права. Овој основен документ ги поврзува сите неотуѓиви права на секое човечко суштество, без разлика на неговата раса, боја на кожа, религија, пол, јазик, национална, политичка или друга припадност. Преведен е на повеќе од 500 светски јазици. По повод годишнината се обрати генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш. – Сите човечки суштества се раѓаат слободни и еднакви по достоинство и права“. Таа почетна реченица на Декларацијата за човекови права е исто толку важна и денес како што беше кога беше усвоена пред 75 години. Таа овозможи да се запрат војните, да се залечат поделбите и да се промовира живот во мир и достоинство за сите луѓе. Но, светот се губи, конфликтите беснеат, нееднаквостите се продлабочуваат. Климатската криза е криза за човековите права бидејќи најтешко ги погодува најранливите. Авторитаризмот е во пораст, граѓанскиот простор се намалува, медиумите се на удар од сите страни. Родовата еднаквост е сè уште далечен сон и репродуктивните права на жените уназадуваат. Денес е поважно од кога било да се промовираат и почитуваат сите човекови права – социјални, културни, економски, граѓански и политички, бидејќи тие не штитат сите нас – потенцира шефот на Светската организација. Во децениите по усвојувањето на Универзалната декларација, човековите права станаа повеќе признати и гарантирани низ светот. Оттогаш, таа служи како основа за проширување на полето на заштита на човековите права, кое денес ги вклучува и ранливите групи како што се лицата со посебни потреби, домородното население и мигрантите. Но, во изминатите години на удар е ветувањето од Декларацијата за достоинство и еднаквост за сите, пишуваат од ОН. Додека светот се соочува со нови и актуелни предизвици како што се пандемии, конфликти, растечка нееднаквост, морално банкротиран глобален финансиски систем, расизам и климатски промени, вредностите и правата содржани во Декларацијата ја покажуваат насоката за колективна акција која никого не остава зад себе, наведува Светската организација. Изгласана на 10 декември 1948 година во Париската палата Шаило со долг аплауз и овации, Декларацијата е првото големо достигнување на целосно новата организација ОН и по првпат универзален карактер и е доделен на човечката потреба за слобода, еднаквост и правда, која беше голема хуманистичка амбиција по победата Сојузниците против нацизмот. Декларацијата нема обврзувачки карактер, но за првпат овој документ дава приоритет на правата и слободите на поединците пред правата на државите, издигнувајќи ги економските, социјалните и културните права на исто ниво како граѓанските и политичките слободи. Човековите права повеќе нема да бидат внатрешно прашање, како што барал Хитлер со цел да спречи какво било мешање однадвор, туку станаа „универзално прашање“. Предводен од претседавачот Елеонор Рузвелт, вдовица на американскиот претседател Френклин Рузвелт, кој почина во 1945 година, комитетот што ја состави декларацијата беше составен од експерти од различни земји. Неколку жени учествуваа во изготвувањето на Декларацијата, која е инспирирана од Американската Декларација за независност од 1776 година и Француската Декларација за човекови и граѓански права од 1789 година, меѓу нив и Ханза Мехта, активистка за правата на жените во Индија и во странство. Токму нејзина заслуга е преформулирањето на првиот член од Декларацијата, кој требаше да гласи „сите луѓе се раѓаат слободни и еднакви“ во „Сите човечки суштества се раѓаат слободни и еднакви по достоинство и права“. Декларацијата беше прифатена со гласовите на 48 од 58 членки, со осум воздржани (Белорусија, Украина, Советски Сојуз, Чехословачка, Полска, Југославија и Саудиска Арабија и Јужна Африка), додека две држави не се изјаснија. Во време кога светот беше поделен на источен и западен блок, беше колосална задача да се најде заеднички именител. Комунистите се плашеа од прекумерното нагласување на индивидуалните и политичките права, а западните демократии стравуваа од опцијата Декларацијата да стане правно обврзувачки инструмент што ќе им користи на западните колонии. И, токму повикувајќи се на Универзалната декларација, бројни поранешни колонии побараа и прогласија независност. Универзалната декларација за човекови права ги инспирираше сите повоени меѓународни договори и генерално се смета за основа за меѓународното право за човекови права. Голем број меѓународни конвенции произлегоа директно од Декларацијата: од 1979 година против дискриминацијата на жените; од 1984 година против тортура; од 1990 година за правата на детето, како и формирањето на Меѓународниот кривичен суд во 1998 година. И покрај бројните чекори напред, Декларацијата никаде не можеше да спречи прекршување на основните права. Универзализмот на кој се повикува, според некои земји е западен диктат. Отпорите од идеолошка, културна и религиозна природа често се манифестираа во некои суверени држави....

Фото: Царинска управа Службеници од царинските испостави Охрид и Аеродром Скопје по извршена контрола спречиле обид за криумчарење на 84 часовници од марката „Касио“ и 7.560 парчиња накит. – Непријавените часовници се откриени при контрола на возило на царинска испостава Охрид кое се пријавило за увозно царинење. Во увозната декларација декларирани се 66 парчиња рачни часовници од марката „Касио“, но при контрола на стоката утврден е вишок на производи што не се опфатени со декларацијата, односно непријавени 84 часовници од истата марка – соопшти Царинската управа. Непријавениот накит, пак, односно 7.560 парчиња обетки и седум килограми циркони, се откриени при контрола на патните торби на турски државјанин кој допатувал со авион од Истанбул. Фото: Царинска управа – Непријавените производи се запленети, и поведени се соодветни прекршочни постапки – се наведува во соопштението....

Фото: Принтскрин/Јутуб - Волстрит џурнал Во текот на ноќта израелските сили продолжија со нападите врз Џабалија во северниот дел на Појасот Газа и Кан Јунис на југот од областа, јавуваат палестинските медиуми. Израелската армија претходно ги повика палестинските цивили да го напуштат поголемиот дел од областа околу градот Кан Јунис поради жестоките борби што се водат. Министерството за здравство во Газа вчера објави дека 17.700 Палестинци се убиени во израелските напади врз Појасот Газа од 7 октомври досега. Според нивните изјави, околу 45 отсто од жртвите се деца, а неколку десетици илјади луѓе се повредени. Француската морнарица собори два беспилотни летала над Црвеното Море во близина на брегот на Јемен, соопшти војската на земјата. – Повеќенаменската фрегата на француската морнарица Лангедок собори два беспилотни летала кои полетаа директно кон неа од јеменскиот брег – се вели во соопштението. Јеменските Хути во изминатите неколку дена отворија оган врз израелски, американски и британски бродови во Црвеното Море, а американската војска објави дека соборила неколку нивни проектили. Воениот портпарол на јеменската бунтовничка група ги предупреди сите бродски компании да не соработуваат со Израел, за да не бидат цел на напади во Црвеното Море. Заменик-директорот на Светската програма за храна на ОН, Карл Скау денеска предупреди дека половина од населението во Појасот Газа гладува поради вооружените борби меѓу Израел и палестинската милитантна група Хамас. Според него само дел од потребните залихи може да влезат во Појасот Газа. Скау вели дека „девет од 10 луѓе не можат да јадат секој ден“, пренесува „Би-би-си“. – Условите во Појасот Газа ја направија испораката на помош речиси невозможна – посочи Скау, додавајќи дека е отворен само граничниот премин Рафа кон Египет, преку кој до палестинската енклава стигнуваат ограничени количини помош. Скау рече дека за време на неговата посета на Газа оваа недела, тој и неговиот тим виделе „страв, хаос и очај“ и биле сведоци на „хаос во магацините и местата за дистрибуција, со илјадници очајно гладни луѓе“. Скау посочи дека виделе „целосно празни продавници“ и „пренаселени засолништа“....

Фото: Илустрација/ Пиксабеј На самитот на КОП28 во Дубаи, земјите-членки не успеаја да се договорат за предложениот договор за постепено укинување на фосилните горива, загрозувајќи ги напорите за постигнување на првата обврска за трајно ставање крај на употребата на нафта и гас, како дел од 30-годишните преговори за намалување на глобалното загревање. Набљудувачите на разговорите рекоа дека Саудиска Арабија и Русија се меѓу неколкуте земји кои се залагаат за конференцијата во Дубаи да се фокусира само на намалување на загадувањето на животната средина, а не на борбата против фосилните горива што го предизвикува. Од друга страна, најмалку 80 земји, вклучувајќи ги САД, земјите од Европската Унија и многу сиромашни и климатски ранливи земји, бараат договорот од КОП8 јасно да го наведе евентуалниот крај на употребата на фосилните горива. – Потребни ни се реални пристапи за справување со емисиите – рече генералниот секретар на ОПЕК Хајтам ал-Гаис во коментарите прочитани од официјален претставник. Оние кои овозможуваат економски раст, помагаат да се искорени сиромаштијата и истовремено да се зголеми отпорноста, нагласи тој. Претходно неделава, групата производители на нафта испрати писмо во кое ги повикува своите членови и сојузници да отфрлат какво било спомнување на фосилни горива во конечниот договор на самитот, предупредувајќи дека „неоправданиот и непропорционален притисок врз фосилните горива може да достигне критична точка“. Саудиска Арабија е најголемиот производител на нафта во ОПЕК и е де факто лидер на организацијата, а Русија е членка на таканаречената групација ОПЕК +. Притискајќи да се фокусираат на емисиите наместо на фосилните горива, двете земји се чини дека се потпираат на ветувањето за скапа технологија за апсење на јаглерод, за која панелот на ОН за климатски науки вели дека не може да го замени намалувањето на употребата на фосилни горива во светски рамки. Другите земји, вклучувајќи ги Индија и Кина, не го поддржаа експлицитно отфрлањето на фосилните горива КOP28, но го поддржаа популарниот повик за зголемување на обновливите извори на енергија. Инсистирајќи да се фокусираат на емисиите, а не на фосилните горива, изгледа дека двете земји се потпираат на ветувањето за скапа технологија за извлекување на јаглерод, што, според панелот за климатски науки на ОН, не може да го замени намалувањето на употребата на фосилни горива во светот. Индискиот министер за животна средина, шуми и климатски промени Бупендер Јадав побара „еднаквост и правичност“ во секој договор, велејќи дека богатите земји треба да предводат во глобална климатска акција. Со завршувањето на самитот во вторник, министрите од речиси 200 земји собрани во Дубаи ги здружија напорите за надминување на ќор-сокакот на фосилните горива. Земјите ранливи на климатските промени рекоа дека отфрлањето на споменувањето на фосилните горива на КОП28 ќе го загрози целиот свет. – Ништо не ги става во поголем ризик благосостојбата и иднината на сите луѓе на Земјата, вклучително и на сите граѓани на земјите од ОПЕК од фосилните горива – рече во изјавата претставничката за климата на Маршалските Острови, Тина Стеге....

Фото: МИА СДСМ вечер на седница на Извршниот одбор треба да ја формализира одлуката актуелиот координатор на пратеничката група Јован Митрески, да биде претседател на Собранието до неговото распуштање, но и да донесе други одлуки и заклучоци. Митрески се очекува да биде предложен за оваа функција откако спикерот Талат Џафери беше номиниран од Демократската унија за интеграции за кандидат за премиер на преодната Влада, која се формира сто дена пред изборите. Политичките партии вчера излегоа со свои ставови во врска со предлогот Џафери да биде на премиерската позиција, а ВМРО-ДПМНЕ најави дека ќе го преиспита учеството во оваа Влада. За СДСМ, е прифатлив предлогот актуелниот претседател на Собранието да биде технички премиер во 100-те дена пред изборите што треба да се одржат напролет. – Сметаме дека Талат Џафери е соодветно и добро решение, изјави вчера пратеничката од СДСМ, Даниела Маркоска. На прашањето што доколку ВМРО-ДПМНЕ одбие да биде дел од техничката Влада предводена од Талат Џафери и не предложи министри и заменици-министри, Маркоска одговори дека „нема да им успее ако ДПМНЕ бара алиби за поразот што ги чека на изборите“. Од опозициската ВМРО-ДПМНЕ, која бараше укинување на техничката влада, најавуваат дека во следниот период ќе донесат одлука да ќе учествуваат во оваа влада којашто, согласно Пржинскиот договор, треба да се формира 100 дена пред изборите. Портпаролот на ВМРО-ДПМНЕ, Наум Стоилковски на прес-конференција изјави дека во следниот период телата на партијата ќе донесат одлука дали ќе се учествува и евентуално со кои имиња би учествувале во преодната влада. Според Стоилковски, СДСМ и прави штета на државата што не го прифатила нивниот предлог за укинување на Пржинската влада за, како што рече, Талат Џафери да го стават за премиер. – Тоа е и единствената причина зошто се уште во Македонија постои срамен проект наречен пржинска влада, и зошто нема промена на изборниот модел – посочи вчера Стоилковски. Прашан дали би го гласале Јован Митревски за претседател на Собранието, Стоилковски рече дека тоа е не битно во моментот. Со техничка влада и премиер од редовите на ДУИ не се согласува ниту Демократскиот сојуз. Оттаму предупредуваат на кршење на Охридскиот рамковен договор и на Амандман 6 од Уставот на Македонија, со тоа што ќе се формира техничка влада која, како што велат, дополнително ги суспендира и крши одредбите и начелата на соодветна и правична застапеност на сите етнички заедници. – Со доминацијата на ДУИ, која има само 13 пратеници од вкупно 120 пратеници, се покажува и потврдува определбата на СДСМ по секоја цена да биде на власт, не водејќи сметка за националните и државни интереси, како и за интересите на мнозинскиот македонски народ. Сакаме да предупредиме дека ваквата политика нема поддршка од мнозинството граѓани и не поминуваат манипулациите дека тоа е Европски фронт – посочуваат од ДС. За Алијанса на Албанците, предлогот Џафери да биде премиер на техничката влада е договор меѓу ДУИ и СДСМ, но ќе го поддржат. – Мислам дека секоја албанска партија, па и сите, треба да покажеме широкоградост во овие моменти и да продолжиме понатаму да имаме успешни избори – вели претседателот на Алијанса на Албанците, Арбен Таравари. И од Европскиот сојуз за промени велат дека се за премиер Албанец, но сметаат дека против албански премиер е и самата ДУИ, која, како што велат, ја загубила можноста да има премиер Албанец пред четири години, кога ги измамила Албанците да гласаат за Насер Зибери, додека ДУИ гласала за Зоран Заев, а потоа за Димитар Ковачевски. Предлогот Џафери да биде на чело на техничката Влада го донесе Централното претседателство на Демократската унија за интеграција (ДУИ) во петокот на состанок во партиското седиште. Џафери треба да биде технички претседател на Владата од 28 јануари до изборот на новата Влада....

Фото: Маја Јаневска Илиева После бербата со многу предизвици за винариите и неколку напорни и успешни саеми низ регионот со ненамалена желба и ентузијазам, во хотел Мериот Скопје во убава и опуштена атмосфера, полна со винска страст викендов се одржа седмото издание на Скопскиот вински салон -Винодонија 2023. Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева „Винодонија“ повторно беше местото каде што нашите уметници-винари ги донесоа и покажаа своите најдобри вина и со нетрпение ги очекуваа коментарите, критиките и пофалбите. Исто така ова беше прилика да се истражи и дегустира т.н. странска винска сцена која што во последната година порасна во Македонија и се збогати со нови вински брендови и стилови од Италија, Франција, Португалија и Шпанија. Винодонија продолжува да расте во престижен и квалитетен настан на кој што виното го покажува својот сјај и уникатност и потврдува зошто тоа отсекогаш било дел од македонскиот културен идентитет. Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева Фото: Маја Јаневска Илиева...

Фото: Пиксабеј Косовската полиција соопшти дека го уапсила 55-годишниот албански државјанин Гзим Чела, познат како „нарко-барон“по кого е распишана потерница од надлежните органи во Албанија, бидејќи е осуден на затворска казна од поранешниот Суд за тешки кривични дела во матичната држава, како и од италијанските правосудни органи – јави дописникот на МИА од Приштина. Полицијата денеска информира дека Чеља бил уапсен вчера околу 17.55 часот во селото Дарданиа кај Урошевац, додека бил во стан на државјанин од Косово со иницијали А.И. Косовскиот државјанин е осомничен дека подолго време го засолнувал Чеља во својот стан. Во соопштението се наведува дека во моментот на апсењето, албанскиот „барон на дрогата“, покрај од косовскиот државјанин, бил придружуван од две девојки од Албанија, кои биле во станот со нив. При претрес на станот, полицијата пронашла автоматско огнено оружје АК-47 со 15 куршуми. Според медиумите во Албанија и Косово, Чеља е познат по трговијата со дрога која доаѓала од Турција преку Бугарија, Македонија и Албанија, кон Косово и западноевроските земји. Во неговата вила во селото Фушекуќе, во околината на градот Лежа во северозападна Албанија, во 2015 година билe пронајдени 18 килограми кокаин. Албански надлежен суд на Чеља му одредил безбедносна мерка затвор за сторени кривични дела „Трговија со наркотици“, извршени во соработка, во рамки на здружена злосторничка група и „Извршување кривични дела од криминална организација и здружена злосторничка група“. Тој е осуден на казна затвор во траење од 10 години и 8 месеци од поранешниот албански Суд за тешки кривични дела за сторени делата „Трговија со наркотици“ и „Неовластено производство и поседување оружје и воена муниција“. Исто така, во 2012 година италијанските правосудни органи го осудиле на 19 години, 9 месеци и 29 дена затвор, за сторени кривични дела „Организирање на илегална миграција“ и „Криминална организација за експлоатација на проституција“, согласно италијанскиот Кривичен законик. Основниот суд во Урошевац го одобри барањето на Основното обвинителство Урошевац, за определување притвор од 40 дена на обвинетиот Гзим Чела, побарано од властите на Албанија, врз основа на меѓународна потерница поради основаното сомнение дека сторил кривично дело трговија со наркотици, производство и недозволено држење воено оружје и муниција. Судијата на претходна постапка на Одделот за тешки кривични дела оцени дека постои основано сомнение дека по него е распишана меѓународна потерница од Интерпол, по барање од 8 август 2014 година и 1 март 2022 година на државата Албанија поради за сторени кривични дела трговија со наркотици, производство и недозволено држење воено оружје и муниција според Кривичниот законик на Албанија и Италија, бидејќи истиот е осуден на затворска казна во траење од 19 години, 9 месеци и 29 дена. Во овој случај, се известуваат странките дека жалбата против ова решение не го одлага неговото извршување....

Фото: ЦУК Министерството за внатрешни работи во дневниот Билтен соопшти дека во 4.45 часот денеска во ОВР Кичево било пријавено дека во куќа во Кичево, сопственост на Т.Ј.(79) од Кичево, настанал пожар. -При интервенција на Територијалната противпожарна единица, бил пронајден починат сопственикот на куќата. Смрт констатирал лекар од Итната медицинска помош, а увид извршила увидна екипа од ОВР Кичево, информира МВР....