Фото: Маја Јаневска-Илиева Со прашања од страна на одбраната и обвинителство на Боре Видевски, денеска, во Основниот кривичен суд продолжи судењето за двојното убиство на Вања и Панче. Видевски, одговарајќи на прашања рече дека под физичка тортура во полиција бил принуден да даде и потпише изјава со која ќе изгледа виновен и дека по тепање со дрвена палка го натерлае да каже дека го познаваа таткото на девојчето. За познанството со Палевски рече дека е ‘партиски’, и дека него го запознал во седиштето на партијата Десна, со која рече дека делел исти ставови. Манев, претходно рече дека обвинетиот Велибор Манев, со кој се знаел уште од извидници во Велес, една вечер му се јавил за да даде потпис за поддршка за формирање на партијата Десна. — Партијата Десна зазеде некои ставови кои јас ги поддржувам. Под одредени сознанија на претседателот на партијата, Љупчо Палевски, сметавме дека има некаква опасност да се смени името на МПЦ-ОА, во Црква на Северна Македонија. Првично се креираше една декарација за тоа прашање. Ние, членовите, имавме задача да ги собираме тие декларации од целата држава- рече Видевски. Целта, додаде, било да се соберат најмалку 150.000 декларации и да се направат митинзи, односно литии во црквите низ градовите во Македонија. Рече дека на 25 и 26 ноевмри 2023 година бил во Велес, а вечерта на 26 ноември Велибор Манев му се јавил да одат во Скопје на состанок. — На 26-ти вечерта ми се јави Велибор Манев дека треба да одиме за Скопје на состанок. Тргнавме за Скопје, стигнавме во седиштето на партијата Десна, не сум сигурен дали во моментот имаше поткаст, чинам дека имаше поткаст, па затоа подоцна отидовме. Таму беа Кристијан Плотников и Ѓорѓи Џолев, се задржавме доцна затоа што имаше многу работи за да се разговараат, бидејќи партијата е новоформирана и има одредени проблеми за изнаоѓање простории за повеќе активности на политички план, се задржавме покасно и останавме да преноќиме кој кај најде место. Кога станав утредента тука беа сите, морам да кажам дека во Јавното обвинителство кажав дека сум станал во 10 часот, но можеби сум станал и порано немам ориентација, по што отидов за Велес- истакна Видевски. За времето пред да биде приведен на 3 декември 2023 година, нагласи дека цело време се наоѓал во Велес, одел на работа и одржувал редуцирани тренинзи по карате. – Се враќав од пазар во близина каде што живеам кога ми ѕвонеше телефонот и ми рекоа дека ме бараат од полиција и дека се кај мене дома. Отидов дома ги видов луѓето, беа дојдени со две коли и ги прашав за што се дојдени на што ми рекоа ќе ти кажеме во полициска станица. Го оставив купеното и отидов со нив. Во станицата ми го зедоа ташничето во кое имаше телефон, кредитни картички и нешто готовина. Не знам колку се задржавме, можеби имаше саат, може повеќе. Ми рекоа треба да ме приведат, да ме однесат во Скопје ги прашав за што се работи, бидејќи луѓето ги познавам, Велес е мал град па се знаеме, сакаа да ми кажат, но ми рекоа дека не смеат, дека ќе ми кажат во Скопје… Во станица во Скопје, ме симнаа во една ќелија, таму не знам колку се задржав, мислам дека беше подолго време. Потоа ме викнаа да се качам горе и веќе кога влегов во ходникот не очекував што ќе се случи. Еден од инспекторите ме фати за рака, ме повлече, ме соборија и започнаа да ме удираат и да зборуваат за случајот. Се појави трето лице кое се придружи на нивната работа и ми викаа „зборувај“- сведочеше Видевски. Нагласи дека под физичка тортура бил принуден да даде и потпише изјава со која ќе изгледа виновен. — Ми покажуваа слики од нивните мобилни телефони, тоа беа слики кои ги видовме тука, но меѓу останатото видов слики и од убиеното девојче. Имаше повеќе слики, колку што можев една да забележам ми ја потенцираа целовреме тоа беше слика каде што се гледаше дел од шофершајбна и странично десно стакло на врата, на која се гледаше дека седи човек со тегет Адидас тренерка. Додека тоа ми го покажуваа, продолжи да удира и ми рече ‘еве си ти на сликата’. Приметив дека удирањата се најчести кон бубрегот и сфатив дека нема да се откажат, на крајот го постигнаа тоа што го сакаа да добијат изјава со која ќе изгледам виновен, ја дотераа изјавата и ме натераа да потпишам- изјави Видевски. Од почеток, Видевски рече дека, зборувал оти не знам ништо, бидејќи, како што нагласи „не знаев ништо, но тие удираа уште посилно“. – Едниот беше испровоциран затоа што се фатив за стомакот да го заштитам трансплантираниот бубрег, поточно не знаев каде да се бранам затоа што удираа секаде, освен по главата. Ме влечеа и во друга канцеларија, при влечењето ме удираа од ѕид. Цело време додека траеше тоа, ми презентираа што се случило и ме прашуваа зошто сум го направил тоа, тоа се повторуваше цело време, рече Видевски. Тој опширно и детално ја опишуваше физичката тортура која му била вршена, нагласувајќи дека бил удиран со дрвена палка од страна на полициски службеник кој зборувал на источно-македонски дијалект за да каже дека го познава таткото на убиеното девојче, Александар Ѓорчевски. — Ме прашаа дали го познавам таткото на девојчето, нормално не го познавам, но на крајот третото лице кое се приклучи држеше дрвена палка со која удираше по мене и ме натераа да кажам дека го познавам човекот. Цитирам ‘ќе те убијам ако не кажеш’, со дијалект од источна Македонија. Потоа, ме вратија во ќелија по што ме собраа горе ме однесоа во јавно обвинителство. Таму дадов иста таква изјава, затоа што бев под притисок на огромен страв. Ме прашаа дали сум во ред дали имам повреди, реков не, причината беше стравот – рече Видевски. На прашање од страна на Обвинителството дали е точно дека на критичниот 26 ноември добил порака од страна на Палевски да дојде вечерта во 10 часот во седиштето на партијата Десна, бидејќи добил информација од таткото на девојчето, Видевски рече “дефинитивно не е точно, таткото на девојчето не го познавам и никогаш во мојот живот го немам видено, освен тука”. На ова реагираше одбраната на Палевски дека никаде досега не бил доставен таков материјален, ниту вербален доказ во целата постапка. Следното рочиште за убиството на Вања и Панче продолжува на 26 декември со сослушување на Видевски....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Постојат докази дека обвинетиот Боре Видевски за време на критичниот период во кој се случуваат убиствата на Панче Жежовски и Вања Ѓорчевска бил на работа и тој исказ е даден во Обвинителството уште на 21 декември 2023 година, тврди бранителот на Видевски, Бојан Манев, по денешното рочиште на кое обвинетиот Боре Видевски одговараше на вкрстените прашања на неговата одбрана и Обвинителството. – Обвинетиот Боре Видевски не учествувал во ниту еден од двата кривично-правни настани. Зошто го тврдам тоа? Доколку го земете фактот дека Обвинителството досега пријави три моменти кои укажуваат на случување на кривично-правниот настан, убиството на Панче Жежовски. Најпрво кога бевме во Обвинителство на ден 21 декември 2023 година, како време на случување на убиството на Панче Жежовски е вечерта на 22 ноември. Во обвинение е ставено девет часот сабајле на 22 ноември 2023 година, меѓутоа исказот на Велибор Манев кажува дека е на 23 ноември, исто така, сабајле – рече адвокатот. Според него, грешка на Обвинителството е тоа што не ги дозволило снимките кои ги посочил сведокот Гоце Трајковски во неговиот исказ. – Обвинителството згреши во една работа, односно што не ги дозволи снимките кои ги спомна сведокот Гоце Трајковски во неговиот исказ, којшто ги виде цела Македонија, од бензиската станица Лукоил во близина на Велес. Доколку ги погледнете тие снимки внимателно, ќе видите дека тие снимки се од 12 часот на 22 ноември 2023, што значи во тој момент Панче Жежовски е жив, бидејќи се гледа на самите снимки – рече адвокатот. За снимките од куќата на Велибор Манев каде што се гледа и неговиот клиент Видевски, рече дека не се од тој ден, односно не соодејствуваат со денот 21 ноемвери 2023 година којшто се наоѓа на тие снимки. – Обвинителството треба најпрво да расчисти со себе и со своите изведени докази. Видовме дека денес беше побарано и изземање на самото Обвинителство токму поради еден од тие докази кои што е прибавен после завршувањето на истрагата и му е дозволено на Обвинителството да го изведе, иако е изведен после завршувањето на истрагата, се работи за предметните снимки од куќата на Велибор Манев за кои што ние како одбрана тврдиме дека не се од тој ден, односно не соодејствуваат со ден 21 ноември 2023 година како момент којшто се наоѓа на тие снимки, односно датум којшто го пишува на тие снимки, додека одбраната на обвинетиот Љупчо Палевски со доказ тврди дека предметното Рено Кангу не се наоѓа во тој момент во куќата на Велибор Манев – вели бранителот на Видевски. Доколку доказот биде дозволен од страна на Обвинителството, додава бранителот, доказите на Јавното обвинителство во целост ќе бидат елиминирани. Во врска со сведочењето на обвинетиот Велибор Манев, којшто ги призна делата и го посочи Боре Видевски како еден од сторителите, бранителот на Видевски рече дека тоа го знае уште од почетокот на оваа расправа, бил запознаен со тоа од почетокот на оваа расправа, бидејќи, како што рече, како адвокат имал увид во исказите. – Не би го коментирал никако. На крајот ќе има соочување и сметам дека не ја зборува вистината – рече Манев. Нагласи дека Обвинителството нема повикано ниту еден од колегите на Боре Видевски како сведок дека обвинетиот се наоѓал на работа за време на критичниот период, иако, како што рече, работа на Обвинителството е да го провери секој предметен исказ којшто ќе го даде обвинет. – Во Обвинителството беа посочени сведоци кои што работат со него во канцеларија. Работа на Обвинителството е секој предметен исказ којшто ќе го даде обвинет да го провери, а Обвинителството го нема тоа направено. На исказ во Обвинителство на 21 декември 2023 година се посочени лица кои што работат со него и кои што се наоѓаат во канцеларија со него на 22 ноември, денот којшто беше потврден како ден на извршување на убиството на Панче Жежовски – рече Манев. Во обвинението стои дека Љупчо Палевски, Боре Видевски, Велибор Манев, Влатко Кешишов и Александар Ѓорчевски, се обвинети дека заедно испланирале грабнување на 14-годишната Вања со цел да присилат член на нејзиното потесно семејство да даде парични средства за откуп. Грабнувањето на оштетениот Панче Жежовски во Велес, пак, според обвинението, било со намера да го присилат да им го даде сопственото возило „Цитроен“ за да го користат за грабнување на детето во Скопје. Малолетната Вања и велешанецот Панче, беа пријавени за исчезнати на 27 и 24 ноември, а на 3 декември 2023 година беа пронајдени мртви во близина на Скопје и Велес....

Фото: Принтскрин Портпаролката на Влада, Венера Љатифи Азизи попладнево на прес-конференција информира дека според последните податоци денеска од болниците ќе бидат испишани 16 пациенти кои се лекувале во земјава и лекувањето ќе го продолжат во домашни услови. Потенцира дека во рок од две недели се очекува половина од пациентите кои се лекуваат во странство да се вратат во нашата земја, за кои, како што рече, ги преземаат сите неопходни чекори за продолжување на нивното адекватно лекување. Владината портпаролка информира дека во моментот, во странство се лекуваат 116 пациенти. Се очекува оваа недела осум од нив да се вратат и да продолжат со лекувањето во земјата. -Во меѓувреме, состојбата на некои пациенти и понатаму е сериозна. Четири од тие кои се во странство се во критична состојба, но правиме се за да го обезбедиме потребниот третман и да се надеваме на нивно подобрување. Покрај болничката нега, како дел од долгорочната нега обезбедивме тим хирурзи кој ќе остане во Кочани за поддршка на пациентите кои се лекуваат дома избегнувајќи ги нивните напорни патувања во клиниките. Исто така, штипската болница располага со четири хирурзи кои ќе бидат во постојана комуникација за давање поддршка на пациентите – рече таа. Љатифи Азизи нагласи дека здравствените установи се максимално посветени за обезбедување квалитетен третман и целосна рехабилитација за сите пациенти. Владината портпаролка истакна дека истрагата за овој сериозен настан продолжува со целосна посветеност и во соработка меѓу одговорните институции. -Владата останува решена да ја открие вистината и да се погрижи одговорните да одговараат за своите постапки – рече портпаролката Љатифи Азизи....

Фото: Факултет за мuзичка уметност-Скопје Факултетот за музичка уметност – Скопје соопшти дека во среда, 26 март, во Концертната сала на Факултетот ќе се одржи комеморација во чест на прерано починатата, вонредна проф. м-р Сара Пројковска – Николовска. Сара загина во трагичниот пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани каде настапуваше со својот бенд ДНК, како придружен вокал. Покрај Сара, во Кочани загинаа и членовите на ДНК – клавијатуристот Филип Стевановски, гитаристот Александар Коларов, тапанарот Горѓи Горѓиев и пејачот Андреј Ѓорѓиевски. Во пожарот во дискотеката во Кочани во неделата рано наутро загинаа 59 лица, а над 190 беа повредени....

Фото: Пекселс Вработена во прилепскиот Центар за социјални работи е ранета од огнено оружје денеска нешто пред 14 часот, во просториите на Центарот. Веднаш е пренесена во прилепската болница и според првичната информација од директорот на Болницата, таа е во стабилна состојба. Од службата за итна помош биле повикани во Центарот да укажат помош во 13:55 часот. Според началникот на Итната помош, Боше Милошески, 38-годишната социјална работничка има прострелна рана од куршум во стомакот. Јавен обвинител и полицијата вршат увид во просториите на Центарот и наскоро најавија информации за случајот и напаѓачот, кој неофицијално, подолго време ја демел....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Со прашања од страна на одбраната и обвинителство на Боре Видевски, денеска, во Основниот кривичен суд продолжи судењето за двојното убиство на Вања и Панче. Видевски, одговарајќи на прашања рече дека под физичка тортура во полиција бил принуден да даде и потпише изјава со која ќе изгледа виновен и дека по тепање со дрвена палка го натерлае да каже дека го познаваа таткото на девојчето. За познанството со Палевски рече дека е ‘партиски’, и дека него го запознал во седиштето на партијата Десна, со која рече дека делел исти ставови. Манев, претходно рече дека обвинетиот Велибор Манев, со кој се знаел уште од извидници во Велес, една вечер му се јавил за да даде потпис за поддршка за формирање на партијата Десна. — Партијата Десна зазеде некои ставови кои јас ги поддржувам. Под одредени сознанија на претседателот на партијата, Љупчо Палевски, сметавме дека има некаква опасност да се смени името на МПЦ-ОА, во Црква на Северна Македонија. Првично се креираше една декарација за тоа прашање. Ние, членовите, имавме задача да ги собираме тие декларации од целата држава- рече Видевски. Целта, додаде, било да се соберат најмалку 150.000 декларации и да се направат митинзи, односно литии во црквите низ градовите во Македонија. Рече дека на 25 и 26 ноевмри 2023 година бил во Велес, а вечерта на 26 ноември Велибор Манев му се јавил да одат во Скопје на состанок. — На 26-ти вечерта ми се јави Велибор Манев дека треба да одиме за Скопје на состанок. Тргнавме за Скопје, стигнавме во седиштето на партијата Десна, не сум сигурен дали во моментот имаше поткаст, чинам дека имаше поткаст, па затоа подоцна отидовме. Таму беа Кристијан Плотников и Ѓорѓи Џолев, се задржавме доцна затоа што имаше многу работи за да се разговараат, бидејќи партијата е новоформирана и има одредени проблеми за изнаоѓање простории за повеќе активности на политички план, се задржавме покасно и останавме да преноќиме кој кај најде место. Кога станав утредента тука беа сите, морам да кажам дека во Јавното обвинителство кажав дека сум станал во 10 часот, но можеби сум станал и порано немам ориентација, по што отидов за Велес- истакна Видевски. За времето пред да биде приведен на 3 декември 2023 година, нагласи дека цело време се наоѓал во Велес, одел на работа и одржувал редуцирани тренинзи по карате. – Се враќав од пазар во близина каде што живеам кога ми ѕвонеше телефонот и ми рекоа дека ме бараат од полиција и дека се кај мене дома. Отидов дома ги видов луѓето, беа дојдени со две коли и ги прашав за што се дојдени на што ми рекоа ќе ти кажеме во полициска станица. Го оставив купеното и отидов со нив. Во станицата ми го зедоа ташничето во кое имаше телефон, кредитни картички и нешто готовина. Не знам колку се задржавме, можеби имаше саат, може повеќе. Ми рекоа треба да ме приведат, да ме однесат во Скопје ги прашав за што се работи, бидејќи луѓето ги познавам, Велес е мал град па се знаеме, сакаа да ми кажат, но ми рекоа дека не смеат, дека ќе ми кажат во Скопје… Во станица во Скопје, ме симнаа во една ќелија, таму не знам колку се задржав, мислам дека беше подолго време. Потоа ме викнаа да се качам горе и веќе кога влегов во ходникот не очекував што ќе се случи. Еден од инспекторите ме фати за рака, ме повлече, ме соборија и започнаа да ме удираат и да зборуваат за случајот. Се појави трето лице кое се придружи на нивната работа и ми викаа „зборувај“- сведочеше Видевски. Нагласи дека под физичка тортура бил принуден да даде и потпише изјава со која ќе изгледа виновен. — Ми покажуваа слики од нивните мобилни телефони, тоа беа слики кои ги видовме тука, но меѓу останатото видов слики и од убиеното девојче. Имаше повеќе слики, колку што можев една да забележам ми ја потенцираа целовреме тоа беше слика каде што се гледаше дел од шофершајбна и странично десно стакло на врата, на која се гледаше дека седи човек со тегет Адидас тренерка. Додека тоа ми го покажуваа, продолжи да удира и ми рече ‘еве си ти на сликата’. Приметив дека удирањата се најчести кон бубрегот и сфатив дека нема да се откажат, на крајот го постигнаа тоа што го сакаа да добијат изјава со која ќе изгледам виновен, ја дотераа изјавата и ме натераа да потпишам- изјави Видевски. Од почеток, Видевски рече дека, зборувал оти не знам ништо, бидејќи, како што нагласи „не знаев ништо, но тие удираа уште посилно“. – Едниот беше испровоциран затоа што се фатив за стомакот да го заштитам трансплантираниот бубрег, поточно не знаев каде да се бранам затоа што удираа секаде, освен по главата. Ме влечеа и во друга канцеларија, при влечењето ме удираа од ѕид. Цело време додека траеше тоа, ми презентираа што се случило и ме прашуваа зошто сум го направил тоа, тоа се повторуваше цело време, рече Видевски. Тој опширно и детално ја опишуваше физичката тортура која му била вршена, нагласувајќи дека бил удиран со дрвена палка од страна на полициски службеник кој зборувал на источно-македонски дијалект за да каже дека го познава таткото на убиеното девојче, Александар Ѓорчевски. — Ме прашаа дали го познавам таткото на девојчето, нормално не го познавам, но на крајот третото лице кое се приклучи држеше дрвена палка со која удираше по мене и ме натераа да кажам дека го познавам човекот. Цитирам ‘ќе те убијам ако не кажеш’, со дијалект од источна Македонија. Потоа, ме вратија во ќелија по што ме собраа горе ме однесоа во јавно обвинителство. Таму дадов иста таква изјава, затоа што бев под притисок на огромен страв. Ме прашаа дали сум во ред дали имам повреди, реков не, причината беше стравот – рече Видевски. На прашање од страна на Обвинителството дали е точно дека на критичниот 26 ноември добил порака од страна на Палевски да дојде вечерта во 10 часот во седиштето на партијата Десна, бидејќи добил информација од таткото на девојчето, Видевски рече “дефинитивно не е точно, таткото на девојчето не го познавам и никогаш во мојот живот го немам видено, освен тука”. На ова реагираше одбраната на Палевски дека никаде досега не бил доставен таков материјален, ниту вербален доказ во целата постапка. Следното рочиште за убиството на Вања и Панче продолжува на 26 декември со сослушување на Видевски....

Фото: Пиксабеј Кривична пријава е поднесена против 63 – годишниот раководител на Одделението за урбанизам во Општина Маврово-Ростуше кој побарал поткуп од 13.000 евра. Како што соопшти МВР, од страна на Единицата за корупција при Одделот за сузбивање на организиран и сериозен криминал до Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција е поднесена кривична пријава против С.Е.(63) од Дебар поради постоење основи на сомнение за сторени кривични дела „примање поткуп“ по член 357 и „примање награда за противзаконито влијание“ по член 359 од Кривичниот законик – Пријавениот, раководител на Одделение за урбанизам, комунални дејности, локален економски развој и заштита на животна средина во општина Маврово и Ростуше, побарал поткуп од 13.000 евра и ветил дека ќе биде одобрен урбанистички проект за градење на апартмани и сместувачки капацитети, а требало да се исплати во неколку рати. На 19.03.2025 во угостителски објект во Скопје, тој бил фатен при исплата на парите од првата рата, откако биле претходно криминалистичко – технички обработен- наведуваат од МВР. Исто така, бил извршен претрес на лицето и службеното возило и биле пронајдени предмети од интерес на истрагата, по што бил изведен пред судија на претходна постапка, кој му определил притвор во траење од 30 дена....

Фото: Принтскрин/Јутуб - Волстрит џурнал Египет претстави нов предлог за прекин на огнот во војната меѓу Израел и палестинското исламистичко движење Хамас во Појасот Газа, јавија денеска катарските медиуми. Според катарскиот портал Ал-Араби ал-Џадид, кој се повикува на „информирани извори“ во Египет, предлогот предвидува постепено повлекување на израелските сили од Газа и веќе е доставен до двете страни, пренесува ДПА. Претставник на Хамас за агенцијата ДПА потврди дека организацијата го примила предлогот, но засега нема официјален одговор од Израел. Според медиумските извештаи, планот вклучува итен прекин на огнот, по што би следеле преговори за временска рамка за ослободување на преостанатите заложници што ги држи Хамас. За возврат, израелската армија би се повлекувала во фази од Појасот Газа. Дополнително, Хамас би бил обврзан да достави точни информации за преживеаните заложници, како и за телата на загинатите, поткрепени со фотографии. Претходните обиди на посредниците да обезбедат продолжување на примирјето пропаднаа, по што Израел минатата недела ги обнови воздушните напади врз територијата....

Фото: Имамоглу / Твитер Градоначалникот на Истанбул, Екрем Имамоглу, од затворот Мармара испрати силна порака до јавноста преку писмо кое го пренесоа неговите адвокати, по неговото апсење во голема полициска акција во Турција. Во опширната порака, Имамоглу истакна дека на 23 март се случила демократска револуција. „И покрај сета беда, неправедните судски одлуки, економскиот пад и уништениот меѓународен углед, народот на изборите го избра претседателскиот кандидат со гласови на сите граѓани и Републиканската народна партија. Тоа е прекрасна ситуација, надежта е голема, а неколкумина лоши луѓе сега се во очај“, рече тој. Имамоглу додаде дека стравот на владејачката партија се зголемил. „Нека се плашат. Ние, заедно со нашата нација, го претставуваме турскиот сојуз. Ние сме гласот на демократијата, правдата, владеењето на правото, еднаквоста, единството и солидарноста. Ние застапуваме развој, образование, наука, уметност, спорт и квалитетен живот. Денес сме гаранција за среќна иднина и мир, дури и за оние малкумина кои се многу исплашени“, порача тој. Тој нагласи дека ќе продолжи да работи уште повеќе, без разлика каде се наоѓа. „Не е важно дали сум во затвор. Јас сум со работничките семејства, на селските ниви, тука сум за децата. Заедно ќе успееме“, заклучи Имамоглу....

Фото: Пекселс САД можат да објават банкрот по државниот долг во периодот од средината на јули до почетокот на октомври, ако Конгресот не го покачи плафонот по држаниот долг, сметаат аналитичари од Центар за двопартиска политика (Bipartisan Policy Center), објави денеска „Њујорк тајмс“. Според податоците од веб-страницата на Министерството за финансии, државниот долга на САД на 24 март достигнал 36,22 трилиони долари. -Двопартискиот политички центар предвидува дека денот Х (икс) — опис за периодот кога Министерството за финансии на САД нема да може целосно и навремено да ги исполнува своите обврски — ќе настапи меѓу средината на јули и почетокот на октомври“- се вели во соопштението. Аналитичарите прецизираат дека точниот датум на денот Х најмногу ќе влијае приходот што државата ќе го добие од наплатата на даноците во април. Според податоците на центарот, иако е малку веројатно дека во даночните приходи ќе има значително отстапување од очекувањата, и постои можност ризикот од денот Х да се појави уште на почетокот од јуни. Според центарот, тинк-тенк лоциран во Вашингтон, прогнозите за банкрот може да зависат и од почетокот на сезоната на урагани во јуни, состојбата на економијата, приходите од новите царини за увезена стока, како и измените во роковите за планирани трошења што ќе ги донесат Конгресот и Одделот за владина ефективност (ДОГЕ). Во соопштението на центарот се потенцира дека поенцијален банкрот може да има ако американскиот Конгрес не преземе навремени дејствија за покачување на плафонот на државниот долг. -Законодавците немаат слобода за одложување на одлуката по прашањето со лимитот на државниот долг. Конгресот има многу работа во 2025 година, но моментално, највисок приоритет треба да биде решавањето на ова прашање пред да настапи денот Х. Историјата покажа дека дури и приближувањето до денот Х може да предизвика пазарна нестабилност, зголемување на трошоците за задолжување и намалување на довербата во фискалната стабилност на САД, изјави Шај Акабас – директор за економска политика на центарот....

Фото: З.А По речиси четири децении (пуштена во работа во далечната 1986 година), спортската сала „Јанчица“ во Кичево, конечно доби ново руво и условите за тренинг и играње првенствени натпревари се неспоредливо подобри и во блиска иднина домаќините планираат во реновираната спортска сала да организираат и завршни турнири во малите спортови. Со овој зафат и далеку подобрените услови за работа во спортската сала, ќе можат и локалните клубови во далеку подобри услови да го спроведат тенажниот процес и да остваруваат резултати какви што од нив се очекуват, како пред 15-20 години. Активностите за реновирање на салата се на самиот крај и во самиот финиш се чека да се постави инвентар во соблекувалните и исчисти подлогата на централниот терен. -По шест месеци интензивна работа, се привршуваат работите на реновирање на спортската сала „Јанчица“ во Кичево. При овој зафат поставен е нов покрив на салата, целосно се реновирани соблекувалните и јавниот тоалет, теренот доби пластифицирана подлога а поставени се и нови клупи за седење на гледачите и што е најважно спортската сала ќе добие сопствено затоплување, што досега не беше случај, а за која потреба беа инсталирани топлински пумпи и соларни панели кои ќе придонесат во одредени периоди од годината салата да продава на ЕВН и дел од произведената електрична енергија. Изграден е систем за одводнување и во периоди на посилни врнежи од дожд, нема да дојде до поплавување на теренот и соблекувалните, како што тоа се случуваше претходните неколку децении. Салата доби и целосно ново осветлување а се очекува да биде инсталиран и нов дигитален семафор а околу спортската сала поставени се нови бекатон плочки а салата е и заградена, за да нема недозволени паркирања на возила во нејзина непосредна близина- истакна Бафтир Арслани, одговорен за спортската сала Јанчица. Одговорното лице за финансирање и буџет, Бурим Кадриу, нагласи дека за реновирање на салата општина Кичево издвоила вкупно 500.000 евра. Инаку оваа сала ќе биде запаметена и по организирањето на првиот натпревар на женската ракометна репрезентација на независна Македонија во 1992 година, кога за противник ја имаше екипата на Литванија . Изведувачот на работите „Ас Сењак“ од Кичево, во целост ги заврши планираните активности на салата и истата може да се стави во употреба на спортистите од градот. З.А...

Фото: Принтскрин Сите училишта, градинки, јавни установи, културни домови и спортски сали во државава се безбедни. Ова можеме да го кажеме по извршените вонредни инспекциски контроли во кои учествуваа и инспектори од централната власт, информира претседателот на ЗЕЛС и градоначалник на општина Кисела Вода Орце Ѓорѓиевски по денешната седница на Управниот одбор на ЗЕЛС. Согласно законот, додаде, ние како општини немаме надлежност да ја провериме исправноста на ПП апаратите во училиштата, но таква надлежности имаат инспекторите од Дирекцијата за заштита и спасување кои учествуваа во инспекциите заедно со инспекторите од општините. Инспекции, како што посочи, се извршени во над 90 отсто од училиштата и градинките во земјава, а во останатите во моментов се вршат надзори кои ќе бидат завршени многу скоро. Најави дека инспекциите ќе продолжат и во наредниот период. Денеска, како што кажа, ЗЕЛС даде препорака до општините да се направат и строги контроли во сите станбени згради, а на потемелни контроли да подлежат и сите урбани опреми кои се поставени во општините. -Во наредниот период практично секаде ќе има инспектори на терен. Заклучивме дека во одредени општини недостасуваат инспекторски служби. Сето тоа ќе биде надминато со меѓусебна координација во наредниот период, односно со спроведување на меѓу општинска соработка помеѓу две или три општини со цел и последниот објект во државата да биде проверен и да биде безбеден – изјави Ѓорѓиевски по седницата на УО на ЗЕЛС. Порача дека граѓаните мора да веруваат во институциите и во локалната самоуправа, а на општините им препорача да ги откажат сите јавни настани кои биле планирани во овој период или да се најде соодветен начин за интерпретација на тие настани, како и да се засадат дрва во чест на загинатите во пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани. Прашан што и кој контролираше и што чекале досега, Ѓорѓиевски рече, дека вакви контроли се правеле и лани, но никој во јавноста не информирал за тоа какви контроли и од каков тип се спроведени. -Никој градоначалник не би дозволил децата да одат во градинките и во училиштата без да бидат контролирани и да бидат оставени туку така да ги посетуваат. Во мојата општина пред нова година беа извршени инспекции во сите осум училишта за што се направени записници. Во најголем дел од случаите во нив учествуваа и сите останати инспекции – рече Ѓорѓиевски. Прашан дали треба да има законски измени за контролите, рече дека смета оти се недопрецизирани законите и оти во наредниот период треба да се работи на тоа. -Денеска се формираше Работна група која ќе работи на унифицирана програма и правилник за поставување на урбана опрема која ќе биде еднаква во сите општини. Ако утврдат дека е потребна и законска интервенција за да бидеме унифицирани на републичко ниво ќе го побараме и тоа – истакна Ѓорѓиевски. Генерално најголем проблем во државата, како што кажа, е урбаната опрема за кафулињата. -Во многу од контролираните угостителски објекти се затекнати неправилности, на многу места е укажано на тие неправилности. Даден е рок за нивно отстранување. Сметам дека треба да им оставиме еден месец за да и отстранат неправилностите. Некаде веќе е постапувано како во општина Центар – рече Ѓорѓиевски. Порача дека секоја општина мора да има доволен број на инспектори и истакна дека во наредниот период ќе се прават притисоци во Министерството за финансии за да се добијат согласности за вработување на инспектори секаде каде што нема. -Мора секоја општина да биде подготвена да се справи со секој предизвик и затоа централните институции ќе мора да ни подадат рака во наредниот период. Недостасуваат најмалку 40 градежни инспектори за нормално да се функционира – рече Ѓорѓиевски од додаде дека инспекторите за домување ќе им дадат препораки на управителите на станбените згради да постапат по забелешките што ќе ги утврди инспекцијата, особено во делот на хидрантите....

Фото: Нова Македонија Бензините од ноќеска на полноќ поскапуваат за половина до еден денар, а цената на дизелот се намалува за половина денар по литар, одлучи денеска Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги за управување со комунален отпад (РКЕ). Со одлуката се врши намалување на малопродажните цени на нафтените деривати во просек за 0,04 отсто во споредба со претходната пресметка. Малопродажната цена на бензинот ЕУРОСУПЕР БС-95 се зголемува за половина денар по литар и ќе изнесува 75 денари за литар, ЕУРОСУПЕР БС-98 поскапува за еден денар и ќе се продава за 77,5 денари по литар, додека цената на ЕУРОДИЗЕЛ (Д-Е V) се намалува за поливина денар и ќе изнесува 68 денари за литар. Со одлуката на РКЕ не се менува малопродажната цена на Екстра лесното масло за домаќинство (ЕЛ-1) и останува 68 денари за литар, а цената на Мазутот М-1 НС се намалува за 0,590 денари за килограм и ќе изнесува 40,755 денари. Од РКЕ велат дека референтните цени на нафтените деривати на светскиот пазар во споредба со претходната пресметка бележат зголемување кај бензините во просек за 2,721 отсто и кај екстра лесното масло за 0,706 отсто, додека кај дизелот има намалувањето за 0,522, а кај мазутот за 1,881 отсто. Курсот на денарот во однос на доларот по кој беа формирани цените со претходната пресметка е понизок за 0,1162 отсто....

Фото: Н.М. Со длабока згрозеност го примивме овој трагичен настан и се приклучуваме кон сочувството и поддршката за сите погодени. Изразуваме длабоко сочувство до семејствата на загинатите и закрепнување на повредените. Поради сензитивноста на случајот, а во интерес на истрагата за овој трагичен настан, Управата за јавни приходи ќе се воздржи од соопштување на информации, со цел на било каков начин да се спречи влијае на истрагата која е во тек, информираа попладнево од УЈП. Оттаму додаваат дека Управата за јавни приходи соработува со надлежните органи во насока на обезбедување на потребни докази и информации за потребите на истражните и кривичните постапки. – Ја користиме оваа прилика за апел – да не се шпекулира со информации и да не се изнесуваат информации кои не се потврдени од истрагата, вклучувајќи ги и информациите кои произлегуваат од законските надлежности на УЈП, имајќи предвид дека целокупната јавност е потресена од овој трагичен настан. Би ги демантирале шпекулациите во јавноста во насока на обиди за политизација, како и пласираните информации од некои медиуми, а кои во ниту еден момент не се побарани да бидат потврдени од УЈП, ниту се дадени од УЈП. Не се точни информациите дека во декември 2024 година дискотеката „Пулс“ била „пломбирана“ од УЈП, но она што можеме да го потврдиме е дека за овој објект е изречена казна за сторен прекршок во декември 2024 година, согласно Законот за регистрирање на готовински плаќања – велат од УЈП. Во соопштението додаваат дека „пломбирање“ кое се пласира и за кое се шпекулира во јавноста е извршено кај друг угостителски објект (со друг назив) кој бил предмет на контрола и за кој изречена привремена забрана за вршење на дејност од 15 дена во периодот јули 2023 година, по претходно извршени контроли од УЈП согласно Законот за регистрирање на готовински плаќања. – Во рамките на законските надлежности на УЈП, кај должникот обврзник ММММ Кафе ДООЕЛ во неколку наврати во период од крајот на 2022 година се реализирани постапки на извршување на неплатен долг со блокада на сметка и долгот е наплатен, по што сметката по автоматизам се деблокира од банката. Но, од август 2024 година постапките за извршување на долгови, се сеуште активни заради наплата од средства на должникот во банките по повеќе основи (даночни долгови и плати) – информираат од управата. Би укажале дека блокирање на сметка, како мерка, согласно законот за даночна постапка, додаваат дека е предвидена во постапка на извршување односно наплата на долг во постапка на присилна наплата која ја спроведува УЈП. – Во постапка на присилна наплата на долг согласно Законот за даночна постапка не е предвидена мерка затворање на објект. Блокирањето на сметка како мерка, и привремена забрана за вршење на дејност како мерка, се изрекуваат за различни основи, согласно различни закони и во различни постапки кои ги спроведува УЈП – велат од УЈП....

Фото: Архива На платото на УКИМ денеска не се одржа студентски пленум кој викендов беше најавен од Независен студентски сојуз, па потоа откажан од Сојузот со допис до медиумите од иста електронска адреса. Откажувањето на собирот вчера беше демантирано на Фејсбук страницата со исто име и лого (Независен студентски сојуз) со објава дека пленумот ќе се одржи како што било планирано: понеделник во 13.00, и дека „дезинформациите што кружат се тенденциозни“. На празниот кампус на УКИМ дојдоа новинарски екипи да го проследат настанот, но беа избркани од неколкумина млади луѓе кои извикуваа дека не сакаат настанот да се снима и фотографира и дофрлуваа: „Вие сте платеници, не сакаме новинари“. Набргу потоа до медиумите стигна допис од иста е-адреса и со исто лого на Независен студентски сојуз во кој се наведува дека биле „препознати сите намери за политизација и мешање во нашето искрено студентско движење“ и оти „фијаското на денешниот протест нанесе штета врз угледот на студентите“. -Денешниот собир е директен доказ дека студентите не сакаат политичка инволвираност во искажувањето на своите ставови и беше обид политичката партија Левица да го киднапира искрениот студентски крик! Студентите денес го препознаа политикантството и одлучија да не учествуваат во ова фијаско. НСС УКИМ ќе поднесе кривична пријава за вчерашното лажно претставување во наше име и ширење изјави во јавноста- стои во дописот. Оттаму апелираат „политиката да се тргне настрана, а кога ќе обезбедиме делување независно од политиката – потоа ќе го соопштиме нашиот став и нашите идни чекори“. За вечер во 18.59 часот во Скопје е закажан протестен марш организиран од иницијативата „Кој е следен?“ за што, како што соопшти СВР Скопје, ќе биде воведен посебен сообраќаен режим во центарот на главниот град....

Фото: ДКСК Државната комисија за спречување на корупцијата (ДКСК) почна антикорупциска проверка на Законот за угостителска дејност, на Законот за заштита и спасување, на Законот за инспекциски надзор, на Законот за локалната самоуправа, како и на други материјални закони, со цел, како што велат, да се овозможи откривање и спречување на потенцијални ризици од корупција при спроведување на соодветните постапки поврзани со издавање на одобренија и лиценци за работа, дозволи за работа на угостителски објекти, како и во делот на вршење надзор над истите. Како што соопшти денеска ДКСК, антикорупциската проверка на законите како процес подразбира целосна и систематска проценка на правните прописи за да се идентификуваат можности за злоупотреба, конфликт на интереси, нејаснотии и празнини во законите кои би можеле да поттикнат коруптивни практики. Воедно ќе се направи комплетна анализа и проценка на формата и содржината на прописите (закони, подзаконски акти и други општи акти) кои се во подготовка или кои се веќе изготвени од аспект на нивното практично спроведување, усогласеност и нивното подобрување со цел детектирање, спречување и минимизирање на ризиците во однос на можноста за корупција и судири на интереси кои може да резултираат при спроведување на законите. -Како основни резултати од антикорупциската проверка очекуваме зајакнување на превентивниот пристап и наместо да се реагира на коруптивните практики пост-фактум, да имаме проактивност со што ќе се овозможи законите да бидат ослободени од коруптивни ризици. Преку постапката ќе се направи и проценка на ризиците и ќе се анализираат специфични одредби кои може да создадат услови за фаворизирање, дискреционо одлучување или недостаток на транспарентност- се наведува во соопштението. Од ДКСК велат дека ќе вклучат повеќе засегнати страни преку соработка со релевантни институции и граѓанското општество, што ќе обезбеди независност и објективност при анализата. Сите резултати, како што истакнуваат од ДКСК, ќе бидат јавно достапни и целиот процес ќе биде транспарентен и јавен, а извештатите и препораките ќе бидат доставени до Владата и до Собранието, за да се подобрат овие закони, и со тоа да се влијае и да не се остава простор за коруптивни активности. – Укажуваме дека ДКСК како одговорна институција за антикорупциската проверка на легислативата, главно за законите во фаза на изготвување, мора да биде во постојан контакт со надлежните министерства кои доставуваат предлози за усвојување на закони и изготвуваат нацрт закони и законодавни предлози за кои овластен предлагач е Владата на Република Северна Македонија, како и да биде навремено информирана во случај на можни иницијативи за изготвување на нова законска регулатива или за измени на постојните закони од друг овластен предлагач на закони – се наведува во соопштенито од ДКСК....

Фото: Маја Јаневска Илиева Во Подрачното одделение на Дирекцијата за заштита и спасување (ДЗС) во Кочани уште од 2012 година не е пополнето работното место за инспектор за заштита од пожари, откако претходниот заминал во пензија во март истата година. Според официјално достапните податоци од Дирекцијата, испразнети се половина од предвидените работни места за инспектори во државата, односно во моментов ангажирани се само петнаесетина, од кои најголем дел во Скопје. Пред да преминат во ДЗС, инспекторите за заштита од пожари и елементарни непогоди биле под надлежност на Министерството за внатрешни работи и во тој период биле вработени вкупно 63 во сите општини. Од нив во Дирекцијата биле префрлени 35 и бројот постепено се намалувал, главно поради заминување во пензија, а испразнетите работни места не биле пополнувани. -Трагичниот пожар во дискотеката во Кочани е потврда дека проблемот со превенцијата и заштитата е долгогодишен, а системот нефункционален. Недостигот од соодветен инспектор можеби не е клучен за да се спречи несреќата, но веројатно можел да има влијание во превентивата. Сметам дека недостига и најосновна едукација и запознавање на населението со причините и начинот на заштита и дејствување при пожар- истакна Златко Илијев, претседател на Доброволното противпожарно друштво од Кочани. Стручните лица за заштита од пожари и други елементарни непогоди бараат Владата да ги обезбеди потребните средства за да се пополнат предвидените инспекторски места. Исто така, во наредниот период на ниво на држава да се организира соодветна едукација за најмладите од предучилишна до средношколска возраст за превенција и заштита од пожари....

Фото: Нова Македонија Регулаторната комисија за енергетика водни услуги и услуги за управување со комунален отпад (РКЕ) подолг период работи на комплементарен сет на мерки со цел зајакнување на заштитата на потрошувачи меѓу кои и на месечно отчитување на броила, како и вонредна проверка на броила по случаен избор кај дел од потрошувачите кои имаат доставено приговори до РКЕ, велат за МИА од регулаторното тело. Како што посочуваат, овие механизми се дел од заедничкото делување со ресорното Министерство за енергетика, рударство и минерални суровини со цел зајакнување на довербата и надминување на дилемите кај дел од јавноста – потрошувачите кои се сомневаат во исправноста на мерните уреди (броилата). -РКЕ останува отворена и транспарента како и до сега за предлози и идеи од граѓаните, но и експертската јавност без разлика дали се организирани формално или неформално. Овој сет на мерки ќе стапи во сила по завршување на сеопфатната експертска консултативна фаза и со Земак и Макосигре и сите засегнати страни, по што јавноста ќе биде детално запознаена со решенијата – изјавија од РКЕ за МИА. Во просториите на РКЕ денеска се одржа состанок со претставници на Здружението на инженери на Република Македонија на кој тие ги изнесоа своите ставов за фактурирањето на електричната енергија....

Фото:МИА Во Тетово се одржа марш и јавен протест на група граѓани по повикот на иницијативата „Нула“ за изразување револт поради голем број трагедии со цел да се побара одговорност. Граѓаните се собраа на плоштадот половина час по пладне, по што групата се движеше до зградата каде функционираат Основен суд во Тетово и Основното Јавно Обвинителство. Обраќања имаа претставници на семејствата чии членови ги загубија животите во пожарот во модуларната болница во Тетово и во сообраќајната несреќа на автобусот на Беса Транс во Бугарија. – Дали требаше да се случи трагедијата во Кочани да се уверите дека овој систем е пропаднат. Јавно го прашувам Венко Филипче колку чини животот на мајка ми. Јавно го прашувам Кочо Анѓушев колку милиони евра профит вредат нашите 14 најблиски кои беа живи изгорени. Премиере Мицкоски вие ме посетивте дома за да ми изразите сочувство и ми ветивме дека случајот со модуларната болница ќе се расчисти. Дали требаше да изгорат уште 59 граѓани за конечно нешто да се преземе- рече Мумин Исмаили, претставник на семејствата кои имаат починати членови во модуларната болница. Бурим Исљами кој загубил тројца членови во сообраќајната несреќа на автобусот на Беса Транс во Бугарија, рече дека се плашат дека и овој случај ќе заврши како и претходните, каде што виновници ќе бидат мртвите, каде што виновници ќе бидат најслабите. -Но едно е сигурно еден ден пред Господ сите ќе одговараме и тогаш на вас и на убијците и на криминалците нема да ве спаси корупцијата- рече Исљами. Бленди Ходаи од Иницијативата Нула ги истакна барањата кои ги упатуваат за четирите трагедии во Модуларната болница, Кочани, Ласкарци и Беса Транс. – За Модуларната болница: Бараме од Основното Јавното Обвинителството за гонење на организиран криминал и корупција да го извади од фиока истрагата за вистинските виновници на пожарот во Модуларната болница и да поднесе обвинение против го одолговлекувале овој предмет, вклучително и јавните обвинители. Судењето за овој случај да се води без политичко-бизнис влијание. Кочани: Бараме независна истрага и вклучување на надворешни експерти за да се обезбеди непристрасна истрага за овој случај. Да бидат изведени пред правдата сите оние кои со дејствување или со недејствување овозможиле незаконско функционирање на дискотеката од 2013 година – рече Ходаи. За случајот Ласкарци, Ходаи рече дека бараат Апелацискиот суд да го врати предметот на повторно судење и да ги земе предвид жалбите на Јавното обвинителство за изрекување повисоки казни за обвинетите додека на сопствениците на „Дурмо-Турс“ да им се забрани вршење на оваа дејност. – Покрај актуелно обвинетите, пред лицето на правдата да одговараат и сите службени лица кои во тој период дозволиле овие автобуси да сообраќаат без да поминат соодветни технички прегледи – рече Ходаи. За случајот со Беса Транс од Иницијативата побараа Кривичниот суд да изрече повисоки казни за актуелно обвинетите со оглед на тоа што предметот е вратен на повторно судење, како и да одговараат сите јавни службеници кои тогаш овозможиле автобусот повеќе од 20 пати да ја премине границата со лажен сертификат за меѓународен превоз, а на сопственикот да му се забрани вршење дејност за превоз на патници....

Фото: Официјален фејсбук профил/Американска амбасада Американската амбасада во земјава на својата Фејсбук страница објави апел до граѓаните кои што поседуваат американска виза, со цел нејзино правилно користење. Оттаму наведуваат дека ако се престојува подолго отколку што е пропишано на самата виза, лицата може да се соочат со трајна забрана за патување во САД. -Ако престојувате подолго отколку што е пропишано на вашата американска виза, може да се соочите со трајна забрана за патување во Соединетите Држави. Конзуларните службеници имаат целосен пристап до вашата историја на имиграција и ќе знаат за прекршувањата од минатото. Не постои такво нешто како „ненамерна грешка“ – ваша одговорност е правилно да ја користите вашата виза – стои во објавата на Aмериканската aмбасада....

Фото: Принтскрин Министерот за здравство, д-р Арбен Таравари во денешната изјава за медиумите информираше дека вкупно 16 пациенти кои се лекуваат во државава денеска се испишуваат од болница и се упатуваат на домашно лекување. -Истовремено веќе се подготвуваме за прием на пациенти кои се враќаат од странство. Во моментот се вкупно 115 пациенти надвор од државата. Оваа недела очекуваме 8 пациенти да се вратат во клиниката каде што претходно биле примени и од таму ќе бидат упатени каде треба да продолжат со лекување. Минимум престојот ќе биде ден до два и потоа ќе бидат пуштени дома. Нема да оставиме ништо на случајност. Во моментот 4 пациенти се покритични од тие што се лекуваат надвор од државата. Да се надеваме дека и нивната состојба ќе се подобри – рече министерот Таравари. Во моментот во Скопје се лекуваат вкупно 46 пациенти, од кои 26 се во Клинички центар (3 пациенти на КАРИЛ, 6 на пластична хирургија, 11 на токсикологија, 2 на пулмологија, 2 на детска хирургија, 1 на торакална хирургија и 1 на офталмологија). Во ГОБ „8 Септември“ и во Старата градска болница се сместени по 10 пациенти. -Се надевам дека половина од пациентите од странство ќе се вратат за две недели, кај некои веќе се прават и други оперативни зафати на кожата, и кај нас и надвор од државата и веќе зборуваме за фаза на рехабилитација, но за тоа дополнително ќе информираме – истакна министерот. Воедно, министерот информираше дека тим од пластични хирурзи ќе престојува во Кочани за пациентите кои ќе бидат на домашно лекување откако ќе се вратат од клиниките, да можат да ја добијат потребната поддршка и терапија, а притоа да не патуваат. -Ние веќе работиме со редовни програми на нашите клиники, и така ќе продолжиме. Денеска зборувавме и за тоа, бидејќи повеќето пациенти се од Кочани, тим од пластични хирурзи ќе бидат во Кочани, ќе одат таму да видат за што има потреби, за да интервенираат кога треба. Штипската болница веќе има четири пластични хирурзи. Ќе бидеме во комуникација, ќе им дадеме поддршка, за да не патуваат пациентите, туку нашите доктори да одат и да им дадат помош која што е потребна – посочи министерот Таравари....

Фото: Министерство за локална самоуправа Во Радовиш денеска почна реконструкцијата и пренаменувањето на Стоковната куќа во Мултифункционален центар и музеј. Објектот 30 години стоеше запуштен и занемарен, а вкупната сума за реализација на проектот е над 223 милиони денари. На почетокот на реконструкцијата присутвуваше премиерот Христијан Мицкоски заедно со министрите Зоран Љутков и Златко Перински. – Како Влада, продолжуваме да градиме, затоа што тоа е нашата инспирација и цел. Македонија мора да се гради. Јас знам дека граѓаните имаат лоши спомени од минатото, чувствуваат гнев. Затоа што наместо да се гради, Македонија се крадеше. Сега имаме поинаква Влада, поинаква амбиција. И со таа посветеност продолжуваме да работиме. Честитки, и нека се множат уште повеќе успешни проекти – истакна во изјавата Мицкоски. Според градоначалникот на Радовиш, Ацо Ристов, овој објект за радовишани значи многу. -Таков градежен бум се нема случено во јавниот сектор во Радовиш. Овој проект е од првата фаза за аплицирање на проекти од Владата, а сега во вториот аплицираме со пет. Еден од нив е реновирањето на Центарот за култура и уште четири инфраструктурни проекти – рече Ристов. Министерот за локална самоуправа Златко Перински, посочи дека старата стоковна куќа била симбол на еден тежок транзициски период за целата држава, а сега со реконструкцијата Општина Радовиш ќе добие еден репрезентативен и прекрасен објект во срцето на градот кој ќе биде на задоволство на сите. Изградбата на објектот, според министерот за култура и туризам, Зоран Љутков, значително ќе придонесе и за развој на туризмот, а со реновирањето на овој и објектот на Центарот за култура Радовиш ќе добие значајни културни и репрезентативни објекти. Владината делегација предводена од премиерот Мицкоски го посети и Центарот за култура во Радовиш каде се запозна со планот за реконструкцијата на овој објект....

Фото: „Нова Македонија“ За инцидентот во Волково издадена е наредба за обдукција и од местото на настанот подигнато е оружјето кое ќе биде предмет на вештачење. Од Државното јавно обвинителство информираат дека извршен е увид на лице место и дека ќе се вршат балистички и други вештачења со цел да се утврдат сите околности на настанот. Во инцидентот во Волково починаа две лица, а еден малолетник е повреден и пренесен во Комплексот клиники „Мајка Тереза“ во Скопје. Инцидентот го потврди и Министерството за внатрешни работи....

Фото: Принтскрин Во Црвениот крст досега се собрани над 54 милиони денари донации за настраданите во пожарот во Кочани. Откако ќе ги собереме сите потребни изјави за користење на лични податоци на повредените и нивните семејствата веднаш ќе пристапиме кон исплата на паричната помош, најави Саит Саити, генерален секретар на републичкиот Црвен крст. Тој на денешната прес конференција во врска со преземаните активности за поддршка на настраданите од катастрофата во Кочани и начинот на исплата на финансиска поддршка од собраните донации на семејствата на загинатите и повредените посочи дека собирањето на личните податоци и согласност за нивно користење се предизвик кој го успорува процесот на исплата на паричната помош и дека за негово надминување се вложувале натчовечки напори. -Согласно законските прописи, почитувајќи го Законот за заштита на личните податоци, Црвениот крст е потребно да обезбеди согласност за обработка на личните податоци. Викендов успеавме да ги собереме податоците, денеска се пристигнати кај нас, се договоривме за лицата кои се лекуваат во странство податоците да ги соберат службите на Владата, дел се добиени денеска, а бевме информирани дека остатокот во текот на денот ќе го добиеме. Јас се надевам дека со натчовечки напори тоа ќе успееме да го завршиме денеска или утре и веднаш ќе пристапиме кон исплата на средствата. Денеска раководниот одбор донесе одлука за секој настрадан да се исплати сума од 150 илајди денари како првична финансиска и најитна помош- информира Саити. Посочи дека во наредниот период Црвениот крст ќе биде посветен на теренските активности, особено во делот на пружање на психолошката поддршка за која тој рече дека наредниот период ќе биде најпотребна. -Психолошката поддршка продолжува да се дава во континуитет во наредниот период. Во соработка со Министерството за образование, Црвениот крст презема обврска во наредните 60 дена со сите училишта на територијата на Кочани и Штип да организира систем на психолошка прва помош во соработка со локалните самоуправи, но и на останатите граѓани доколку тоа биде побарано. Психолошката помош е најпотребна верувајте дека имаме повици секојдневни и тековни од училиштата, пред се, на територијата на Кочани, па и од Штип, затоа што замислете им ги нема другарите од класот им ги нема луѓето со кои секој ден се дружеле и тој проблем е многу приоритетен и сериозен и тоа е сега најприоритетната потреба. Исто така, деновиве има заинтересирани донатори подготвени на подолгорочни програми за работа на тие места. Еден таков состанок имаме денеска со голем донатор кој сам пројави интерес наредниве година до две со нивна поддршка да работиме на повеќе програми кои ќе значат помош на луѓето во Кочани- изјави Саити. Во однос на инцијативите за собирање донаци на платформи на социјалните мрежи рече дека ја почитува желбата на граѓаните да помогнат, но дека е против објавување на лични податоци на настраданите. -Не би било добро Црвениот крст да биде тој што ќе ги означи и критикува оние кои сакаат да направат платформа и да помогнат за да не бидеме сфатени дека само ние сакаме да бидеме единствени. Гледаме дека има различни амбици има една иницијатива во Кочани и би кажал само дека не би се осмелиле како Црвен крст да користиме личен податок на некој и да го објавиме на таков начин со цел да спречиме во иднина можна злоупотреба на тие податоци – рече Саити. Тој воедно информира и какви донации биле извршени во болниците каде се наоѓаат повредните од пожарот. -Црвениот крст достави помош во болниците во Кочани, 200 ќебиња и постелнини, 10 инвалидски колички, во Штип беа донирани 200 комплети постелнина во Скопје 300. Возилата на Црвениот крст за санитетски транспорт беа ставени во функција на институциите на системот за превоз на пациентите од Кочани во болниците во Скопје. Беа отворени телефонските линии за донации 143 300 на сите оператори, сметката на фондот за солидарност за уплата на денари и странса валута, онлајн платформата за донации на веб страната на Црвенот крст, во контакт сме со партнерските национални друштва од земјите каде се хоспитализирани повредените од пожарот, каде им се обезбедуваа поддршка на семејствата на повредените, особена поддршка е понудена од организациите на Црвениот крст на Србија, Бугарија, Словенија, Хрватска и Грција – изјави Саити. Службите на Црвениот крст беа на располагање за организацијата како и за време на погребот на жртвите од пожарот во Кочани, каде нуделе прва помош, психолошка и логистичка поддршка. – Црвениот крст учествуваше во организирање на погребот на починатите лица и ги презема активностите за координација со надлелжните служби од главниот штаб на Владата, Министерството за внатрешни работи, Институтот за судска медицина, МПЦ, јавните претпријатија, градоначалниците на општините, финанализирање на списокот со податоци во комуникација со МВР и со Судска медицина, обезбедување погребална опрема за починатите, ангажирање на овластени оператори за погребалните услуги за превоз на починатите, беа ангажирани 20 тимови на Црвенот крст, 10 тимови за прва помош и 10 за психосоцијална поддршка во соработка со комората на психолози на сите локации. Беа вклучени 165 вработени волонеери, распоредени на сите места каде беа извршени погребите, 25 возила на Црвен крст, беа поставени пунктови за логистичка поддршка на сите места каде беа извршени погребани – соопшти Саити....

Фото: принтскрин Четворица штипјани се повредени во пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани. Сите се хоспитализирани и се лекуваат во болниците во странство. За утре е закажан Локалниот совет за превенција, а веќе во петок ќе има седница на Советот на Општина Штип за поддршката која ќе ја добијат семејствата на загинатите и на повредените, најави денеска градоначалникот на Општина Штип, Иван Јорданов. Тој посочи дека на утрешната седница на Локалниот совет за превенција сите институции заеднички ќе дефинираат чекори во насока на решавање на проблемите во секојдневието. Јорданов истакна дека постои колективна одговорност за решавање на проблемите во општеството. -Заеднички да се дефинираат чекорите во насока на решавање на проблемите со коишто се соочиваме во секојдневието, без разлика на надлежностите на институциите. Сепак треба да биде една коориднирана активност, која мора да биде засилена. Трагедијата се случи во секторот угостителство, но верувајте проблемите се приситни во сите сегменти на општественото живеење- изјави Јорданов. Тој додаде дека општините и институциите не можат самостојно да ги решат проблемите во општеството. Според него мора да се направи национална Стратегија за да се надминат сите недостатоци и аномалии кои се појавуваат, а истовремено потребно е да се работи и на однесувањето на граѓаните и само со конкретни чекрои може да се надминат проблемите. -Евидентно е дека имаме проблеми и нефункционален систем и општество. Ниту една Општина, ниту една институција не може самостојно да одговори на предизивицте на дневна основа. Ниту една институција нема соодветен капацитет за да ги исконтролира во еден момент сите недостатоци и аномалии коишто се појавуваат- рече Јорданов. На наредната редовна седница на Советот на Општина Штип, која ќе се одржи во петок ќе се донесе одлука за поддршка на семејствата и на повредените и на починатите....

Фото: Маја Јаневска Илиева Семејствата чии блиски настрадаа во пожарот во дискотеката „Пулс“ треба да поседуваат потврда за смрт што ја издава Институтот за судска медицина и криминалистика во Скопје за да добијат Извод од книгата на починатите во Подрачната канцеларија на Управата за водење матични книги во Кочани. По налог на Обвинителството после трагедијата беше извршена обдукција, а обврска на Институтот е да издаде потврда за смрт, односно лекарски извештај за починатото лице. -Близок од семејството, со своја лична карта и со извод од книгата на родените за починатото лице, треба да оди во Скопје и во Институтот за судска медицина да добие потврда. Се добиваат два такви документа, по што починатиот се запишува во книгата на умрените и ќе може да се издаде извод од книгата на умрените – информираа од Подрачната канцеларија на Управата за водење матични книги во Кочани. За да не се изложуват на дополнителни трошоци и непријатности, семејствата на настраданите треба претходно да добијат информација дали потврдата од Институтот е готова. Законска обврска на Управата за водење матични книги е сите лица кои починале во трагичниот пожар да ги запише во книгата на умрените во Кочани, без разлика во која општина се родени и живееле. Изводот што потоа се издава е неопходен за да можат семејствата на починатите да ги остварат натамошните права....

Фото:Принтскрин Премиерот Христијан Мицкоски очекува да продолжи растот на економијата и во првиот квартал, по позитивните резултати во претходните два квартала. Посочува дека расте просечната плата и оти пензионерите ќе добијат зголемени пензии, како и дека наследените проблеми во земјоделството се надминати. – Продолжува да расте просечната плата и покрај тоа што многумина политички глодари од позиција на опозиција, ја напаѓаа Владата дека била против растот на платите. Еве, гледате дека растат. Очекувам да продолжи економската консолидација. Имавме два супер успешни квартали, четвртиот и третиот квартал од минатата година. За првпат забележавме раст после долго време од три проценти и сме во првите пет најбрзорастечки економии во Европа. Очекувам тој тренд да продолжи во овој прв квартал од оваа година- истакна претседателот на Владата, на новинарско прашање при посетата на Радовиш. Тој нагласи дека од први април ќе пораснат и пензиите. -Нови две и пол илјади денари линерано зголемување за пензионерите, тоа што го ветивме првата година, ќе го реализираме за девет месеци. И во суштина за овие девет месеци, направивме многу убави работи, што дел ги ветивме, дел ги реализиравме, а не ги ветивме. Така што, во делот на економското консолидирање на државата, мојата порака до граѓаните е да бидат спокојни, убави денови доаѓаат за Македонија и за македонската економија- нагласи Мицкоски. На новинарско прашање како тече исплатата на субвенциите во земјоделството премиерот одговори дека во оваа област бил наследен тотален хаос и во делот на откупот, исплатата на субвенциите и на личните доходи во неколку акционерски друштва во сопственост на државата, но и јавни претпријатија. – Сето тоа успеавме во овие девет месеци да го санираме, долговите да ги вратиме и тековните исплати да течат без проблем. Од она што го добивам како порака од земјоделците од овој регион, има одредено шпекулативно однесување кај откупувачите на зелка, сабајлево разговаравме со министерот за земјоделство и рече дека денеска и тој ќе биде тука. Тоа што е важно за овој регион и Конче, е дека има рекордна цена на тутунот постигната како никогаш досега, 400 денари по килограм откупната и 100 денари субвенција. Оваа година, цената ќе биде уште поголема, според информациите што ги добивам од договорите. Така што, како Влада остануваме фокусирани и меѓу другите приоритети, приоритет ќе ни бидат и земјоделците- додаде Мицкоски....

Фото: Маја Јаневска-Илиева Иако граѓаните се сомневаат во објавените информации од медиумите, ретко преземаат мерки за проверка на нивниот кредибилитет и вистинитост. Ова го покажа истражувањето на јавното мислење „Практиките и перцепциите на граѓаните во поглед на информирањето и справувањето со дезинформациите“, што Институтот за комуникациски студии (ИКС) го реализираше во текот на февруари Спроведувач на анкетата беше Институтот за демократија „Социетас цивилис“ на репрезентативен примерок од 1 000 полнолетни граѓани од различни региони низ државата. Како што соопштуваат од ИКС, прашани за способноста за препознавање дезинформации, 41 отсто од испитаниците сметаат дека понекогаш успеваат, 29 отсто веруваат дека секогаш можат да ја детектираат вистинитоста на информацијата, додека 11 проценти признаваат дека воопшто не можат да ги разликуваат лажните од вистинитите информации. Сепак, дури 80 проценти од испитаниците ретко или воопшто не го проверуваат авторот на веста, а 71 отсто ретко или воопшто не го проверуваат издавачот. Во однос на тоа колку често се случувало да споделат информации за кои подоцна е утврдено дека се неточни, мнозинството граѓани (52 %) сметаат дека се случувало, но не толку често, додека високи 40 отсто се уверени дека информациите што ги споделуваат секогаш се вистинити. Во однос на изворите на дезинформации, 36 проценти од испитаниците сметаат дека политичките партии се главниот извор на ширење дезинформации, 12 отсто ја посочуваат медиумската сфера, а 4 отсто ги наведуваат државните институции. Меѓутоа, речиси половина од испитаниците (47 %) сметаат дека сите тие заедно се чести извори за ширење дезинформации помеѓу граѓаните. Перцепцијата за доверливоста на медиумите, според истражувањето, е поделена: 29 отсто од граѓаните се сомневаат во сѐ што се објавува, а ист процент ја проверуваат истата вест во други релевантни медиуми, додека само 21 процент веруваат дека доколку нешто е објавено, тогаш е точно. Во однос на квалитетот на медиумските содржини, 74 проценти од испитаниците споделуваат мислење дека медиумите пренесуваат само основни или површни информации, без длабинска анализа. Теми од најголем интерес за испитаниците се: здравството, јавните финансии и образованието. -Истражувањето покажа дека 51 отсто од граѓаните се информираат неколку пати во текот на денот, додека 27 проценти го прават тоа еднаш дневно, што упатува на заклучокот дека висок процент од испитаниците секојдневно се информираат на различни теми. Телевизијата, социјалните медиуми и онлајн-порталите остануваат најчести извори на информации, додека помалку од 10 отсто се потпираат на лични контакти за добивање вести – стои во соопштението. ИКС го реализирало истражувањето на јавното мислење во рамките на проектот „Користи факти“, што е поддржан од Британската амбасада во Скопје....

Фото: Влада Апсолутно ги разбирам сите оние кои одлучиле својот легитимен гнев, да го изразат преку демократска алатка, а тоа се протести. Но, не можам никако да ги оправдам оние политички глодари, лешинари, коишто не сакаат силна Влада од ВМРО, бидејќи е браник и последниот столб да не дозволи уништување на Македонија, како држава, истакна денеска премиерот Христијан Мицкоски, кој при посетата на Радовиш беше прашан за коментар за протестите по трагедијата во дискотеката во Кочани. Премиерот Мицкоски посочи дека протестите се демократска алатка на изразување на незадоволство. – И јас сум нервозен, а верувам и дека и вие сте незадоволни. Сите ние сме незадоволни, во сето тоа што се случува и не треба да имаме дилема. Работите ги решаваме и ќе продолжиме да ги решаваме, многу работи изминатите девет месеци, какошто е избрана оваа Влада се решија, за многу работи оваа Влада беше браник, да не дозволиме да продолжи понижувањето, разграбувањето, националното уништување на Македонија. Токму тоа е за тие политички глодари проблем, коишто сакаат преку овие протести, да добијат некој политички поен, па гледаат шанса- изјави Мицкоски. Потенцираше дека апсолутно го поддржува изразувањето на револт и гнев, затоа што, како што рече, уште многу работи пред нас останаа да се решат. – Но, ќе се бориме до последен атом, енергија, којшто го имаме да исправиме нешто во името на идните генерации, коишто доаѓаат. Преку ноќ не може ништо да се направи, иако направивме многу работи, ќе повторам изминатиот период. Поразивме неколку мафијашки здруженија, коишто за жал функционираа во државата, ќе продолжиме и во периодот, којшто следи. Но, од сега па натаму, јас само би посакал да сите останеме фокусирани и обидинети во решавање на проблемите- рече Мицкоски....

Фото: Маја Јаневска Илиева Државниот Јавен обвинител Љупчо Коцевски утрово одржал координативен состанок со тимот јавни обвинители кои постапуваат во истрагата за трагичниот пожар во Кочани, на кој поради обемот на дејствијата кои веќе се преземаат, тимот е проширен на 11 јавни обвинители. Тие ќе постапуваат во овој предмет согласно усвоениот план на активности и динамика. -Првичните планови на истрагата упатуваат на обемни активности кои вклучуваат распит на повеќе од 300 сведоци но и други истражни дејствија и соодветни вештачења од повеќе области. Јавниот обвинител Коцевски побара од назначените обвинители ефикасна и темелна истрага која во детали ќе го испита секој аспект и правец на одговорност за трагедијата во Кочани. Во текот на денешниот ден обвинителите во Кочани преземаат дејствија за обезбедување докази – стои во соопштението од Јавното обвинителство. Ова е трето проширување на обвинителскиот тим кој работи на истрагата за утврдување на причините за катастрофата во Кочани. Првично, на 16 март, веднаш по несреќата во Кочани, јавниот обвинител формираше обвинителски тим во кој беа вклучени петмина обвинители од Кочани, Штип и Скопје. Потоа обвинителскиот тим, еден ден подоцна, беше проширен на девет обвинители и го сочинуваа двајца јавни обвинители од ОЈО Кочани, двајца јавни обвинители од ОЈО Штип и пет јавни обвинители од ОЈО Скопје....

Фото: Горан Анастасовски Македонија ги доби првите средства во износ од 52,4 милиони евра, од претфинасирањето во рамките на Инструментот за реформи и раст од ЕУ, од кои 24,4 за буџетска поддршка и веќе се уплатени на Министерството за финансии. -Пристигнаа средствата од претфинасирањето во рамките на Инструментот за реформи и раст од ЕУ за земјава во вредност од 52,4 милиони евра, односно седум проценти од вкупната вредност на финансиската поддршка која за нашата земја изнесува 750 милиони евра. Оваа исплата е врз основа на барањето за претфинансирање за кое во ноември лани известивме дека како национален координатор за реформската агенда го потпишав и го доствавивме до ЕК. Со ова, Северна Македонија стана првата земја во регионот која ги доби овие средства откако претходно ги заврши правните процедури, а тоа значи дека Договорот за заем и Договорот за грант се веќе ставени во сила- информира денеска на прес-конференција министерот за европски прашања Орхан Муртезани. Втората важна вест поврзана со Реформската агенда, како што додаде Муртезани, е што на 14 март годинава, до ЕК во предвидениот рок земјава го доставила првото барање за ослободување дополнителни средства во износ од 17,1 милиони евра за имплементација на реформските чекори со краен рок декември 2024 година, кој што потоа беше продолжен од страна на ЕК до февруари 2025 година. Овие реформи вклучувале: усвојување на Закон за јавна внатрешна финансиска контрола, донесување на подзаконски акти од Законот за буџети, операционализација на структурите за праведна танцизиција и донесување на План за 2025 година, измени во Законот за трговски друштва во делот на критериуми за избор на членови во надзорни и управни одбори и во делот на правосудството пополнување на испразните места во судството и Обвинителството. Од 17,1 милиони евра, 7,96 милиони евра се за директна буџетска поддршка, а останатите 9,15 милиони евра за инвестициски проекти преку заедничкиот фонд на инвестициската рамка за ЗБ. – Овие средства ќе бидат достапни, откако Комисијата ќе заврши со оценката за исполнувањето на реформите за што на располагање има 90 работни дена- истакна Муртезани. На новинарско прашање министерот за европски прашања истакна дека од сумата од 52,4 милиони евра 24,4 се веќе легнати на сметката на Министерството за финансии во Народната банка, 15 милиони се грант и се префрлени во Инвестицискиот фонд за ЗБ (WBF), а останатите 13 милиони евра за проекти и се заем и се во процедура на исплата, а се исто така префлени во Инвестицискиот фонд за ЗБ. Тој додаде дека интензивно е работи на реализација на чекорите за исполнување на периодот до јуни годинава за чии активности се предвидени околу 70,6 милиони евра. -Овие чекори предвидуваат активности во важни области како што се подобрувањето на кибер безбедноста, целосна транспозиција на европските директиви за енергетскиот пазар, усвојување нов закон за електронски комуникации, подобрување на управувањето со електронските документи и архивски материјали, како и зголемување на бројот на инспекции на пазарната и трудовата инспекција со фокус на градежништвото, туризмот и земјоделството, како и понатамошни реформи во правосудниот сектор – рече Муртезани. Истакна дека во годишниот извештај за реформската агенда, што бил доставен до ЕК, бил даден јасен и детално разработен приказ за досегашните конкретни достигнувања, мерливи резултати за следниот период. На новинарско прашање дали е побарано одложување на дел од обврските во делот на правосудството, поточно дали законите што се потребни да се имплементираат до јуни се дадени на Венецијанската комисија и дали е побарано одложување, Муртезани кажа дека се што е дефинирано во Реформската агенда и е усвоено и од Владата и од ЕК, датумите не можат да се пролонгираат. -Меѓутоа, согласно регулативата, ако ние одредена реформа не успееме да ја спроведеме до јуни, тоа значи дека од јуни стапува во сила грејс периодот од 12 месеци. Во текот на тие дополнителни 12 месеци ние ќе треба да ги завршиме сите преземени обврски. Меѓутоа, се што се пролонгира, односно се што влегува во грејс перидот, значи дека сите актуелни реформи што не се имплементирани и следните што треба да следуваат, ќе се собираат на крај и имајќи го предвид нашиот институционален капацитет за имплементација на реформите, тоа значи дека колку повеќе ќе се остава за на крај, толку помалце ќе се имплементира – рече тој, додавајќи дека засега нема информација дали законите поврзани со правосудството се дадени на Венецијанската комисија. Прашан кога ќе биде објавен списокот на инфраструктурни проекти што треба да се финансираат со оваа помош, министерот рече дека списокот е сведен на 22 проекит што, како што посочи, имаат доволно ниво на зрелост и сметаме дека до втората половина на 2027 тие проекти би почнале со реализација бидејќи условот е таков. -Имајќи предвид дека претходната листа на индикативни проекти беше повеќе список на желби, отколку што ние би сакале некогаш да оствариме и вкупната вредност на тој список беше над 4 милијарди евра. Имајки предвид дека ние во склоп на Реформската агенда за проекти имаме на располагање 401 милиони евра, бевме принудени тој список да го ревидираме. Мислам дека кругот на одобрување на списокот е заокружен и ако истиот не е објавен на веб страната на Министерството, многу скоро тоа ќе се направи – посочи Муртезани. Планот за раст на Западен Балкан за поддршка на земјите од ЗБ кон членство во ЕУ ЕУ во септември лани ги одобри реформските агенди на земјите од Западен Балкан – Македонија, Албанија, Србија, Црна Гора и Косово, во рамки на новиот Инструмент за реформи и раст во износ 6 милијарди евра, познат како План за раст на Западен Балкан. Според формулата од Регулативата за инструментот за реформи и раст, усвоена од страна на Европскиот парламент и Советот на ЕУ, земјава треба да добие 750,4 милиони евра за периодот 2024-2027 година, поделени во неколку транши. Овие средства ќе бидат условени со реализација на конкретни квалитативни и квантитативни чекори поврзани со мерките за планираните реформи. Советот на Европската Унија на почетокот од мај 2024 година го одобри Планот за раст на Западен Балкан, кој со обезбедените дополнителни 6 милијарди евра треба да ги поддржи земјите на патот кон членство во ЕУ....

Фото: Илустрација/МИА Од поголем одрон е затрупана едната лента од коловозот на патниот правец Маврови Анови – Дебар, во должина од 20 до 30 метри, и по неа сообраќајот не се одвива. Автомотосојузот на Македонија соопшти дека сообраќајот се одвива наизменично по другата коловозна лента се до расчистување на одронот. Во пладневниот извештај, АМСМ информира дека сообраќајот на државните патишта се одвивa, по влажни коловози. -Интензитетот на сообраќај на патните правци надвор од градските средини е умерен. На граничните премини од македонска страна нема подолги задржувања за влез и излез од државата- соопшти АМСМ....

Фото: Маја Јаневска -Илиева Собранието ги откажува сите активности планирани за оваа работна седмица, вклучително и брифинг со новинари поради трагедијата во Кочани, соопшти собраниската прес-служба. Одлуката била донесена на денешната координација одржана во Собранието на која присуствувале претседателот на Собранието Африм Гаши, потпретседателката Весна Бендевска и координаторите на ВМРО – ДПМНЕ, СДСМ, ВЛЕН, ЗНАМ и Левица, како и претставник од Влада и генералната секретарка на Собранието. -Присутните консензуално се согласија дека имајќи ги во предвид чувствата на сите граѓани по трагедијата во Кочани, изразувајќи почит кон сите загинати и надеж дека повредените ќе се вратат во добра здравствена состојба што поскоро, Собранието да ги откаже сите активности планирани за оваа работна седмица, вклучително и брифинг со новинари – се наведува во соопштението....

Фото: Нова Македонија Премиерот Христијан Мицкоски вели дека и понатаму ќе продолжат инспекциските контроли во сите јавни објекти низ државата. Посочи дека кај 70-80 проценти од објектите биле воочени огромни неправилности. -Да, ќе продолжат и понатаму. Тие течат. Никогаш не престанаа. Јас можат да кажам дека воочени се огромни неправилности. Кога зборувам за огромни неправилности, зборувам конкретно за 70-80 проценти од објектите. Не зборувам за исклучоци, туку за пракса која што функционирала и повеќе нема да функционира – рече премиерот на настанот за реконструкција и пренамена на стоковна куќа во современ мултифункционален центар и музеј во Општина Радовиш. Мицкоски потенцира дека разработуваат акциски план за одреден период да се прогласи мораториум и да се отстранат сите тие неправилности за оние кои сакаат да функционираат со дејноста со која што функционирале. -Но, истовремено морам да кажам дека и ресурсите и алатките со кои располагаме се ограничени. И со такви ограничени ресурси и алатки ќе продолжиме да ја истераме оваа работа до крај. И не само оваа работа, туку да спречиме да ни се повторуваат немили случувања и во иднина – рече премиерот Мицкоски....

Фото: МИА Во Основниот кривичен суд денеска со прашања на Судот завршува сослушувањето на Велибор Манев, еден од обвинетите за двојното убиство на Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски, по што се очекува да продолжи со сведочење на Боре Видевски. На денешното рочиште, Манев во одговори на прашања од Судот, генерално, ги повтори деталите околу грабнувањата и убиствата на Вања и Панче кои ги изнесе на минатото рочиште. Прашањата од Судот најпрво беа поврзани со денот пред убиството на Панче, во врска со тоа дали во неговиот дом биле Боре Видевски, Љупчо Палевски и Влатко Кешишев и дали сите четворица отишле до куќата на Панче за да ја види Палевски, за што Манев одговори потврдно и додаде дека до куќата на Панче, која е оддалечена 500-600 метри од неговиот дом отишле пеш, по што Палевски и Кешишев заедно со Реното кангу заминале за Скопје, бидејќи како што рече, Палевски требало да снима поткаст. Во врска со критичниот ден пред убиството на Панче, рече дека тој, Палевски и Видевски повторно пеш отишле до куќата на Панче со радиостаници, додека Кешишев со Реното кангу ги чекал на пругата. Посочи дека од 5:30 утрото до околу 7 часот чекале да излезе Жежовски, но не излегол, по што по наредба на Палевски тие тројцата влегле во домот и го извршиле грабнувањето. – Откако го грабнавме Панче Жежовски го ставивме во гепекот на неговата кола. Од куќата на Панче до пругата каде што нѐ чекаше Кешишев, возилото на Панче марка Цитроен го управуваше Палевски, јас бев на совозачкото седиште, Боре Видевски седеше назад, додека Жежовски беше во гепек. Кај пругата, каде што нѐ чекаше Кешишев застанавме, го туривме горивото кое ден претходно го наточивме од бензинската „Макпетрол“ и продолживме кон „земуницата“ – посочи Манев. Прашан дали видел дека Палевски носи огнено оружје, Манев рече: „Да видев немаше да бидам овде”. Судот, на Манев му приложи фискална сметка на која се гледа дека бил купен спреј ВД-40 и ракавици и го праша дали му е позната, за која одговори потврдно. Ден по убиството на Панче, Манев заедно со Видевски отишле до домот на Панче, со претходно купените спреј ВД-40, ракавици и крпа, за наводно да ги избришат трагите, но, како што рече, не можеле да ја отворат вратата. Во врска со денот пред грабнувањето на Вања, рече дека околу 11 часот пред полноќ, со неговото возило марка Мерцедес заедно со Боре Видевски отишле во канцелариите на партијата Десна, по што со Реното кангу околу 4 часот наутро четворицата тргнале кон Радишани. Од Радишани, Манев рече дека се упатиле кон зградата каде што требало да биде грабнувањето, додека пред нив возел Палевски со Реното кангу, кој некаде пред зградата на Вања се издвоил на друго место во близина. Претходно, рече, од Палевски знаеле кога излегува жената, бидејќи, како што рече, ја имал следено, надгледувано и сликано. Додаде дека Палевски, само еднаш, 10-15 денови пред грабнувањето ги однел до зградата. Откако била грабната Вања, нагласи дека Палевски со Реното кангу возел пред нив цело време и ги информирал дали има полиција и дали е чисто. Манев нагласи дека местото кај селото Рудник, каде што била убиена Вања, го одредиле заедно со Палевски по, како што рече, долг период на барање објект каде што би била чувана грабнатата жена. Прашан зошто ја копале земуницата претходно заедно со Кешишев, тој рече дека идејата била најпрво да биде чуван Панче, додека тие го користат неговото возило за грабнувањето на жената, по што, како што рече би се направило смена, односно би го пуштиле Панче заедно со Цитроенот, додека во земуницата ќе ја чуваат грабнатата жена. На изминатото рочиште, на кое исто така беше сослушуван Манев, рече дека грабнувањата биле координирани од страна Љупчо Палевски, кој е првообвинет во случајот, и дека сметал оти требало да извршат само грабнувања и се изненадил кога Палевски ги застрелал Вања и Панче. Манев претходно беше испитуван од Палевски и неговата одбрана при што му беа поставени повеќе прашања во однос на временските рамки за извршување на активностите при што посочија на неколку искази на Манев, според кои, настаните не се опишани идентично. Одговорот на Манев за причината за ова беше дека тоа е поради состојбата во која ги давал изјавите во тие моменти. Минатото рочиште Манев во детали ги образложи грабнувањета на Вања и Панче, при што посочи дека координатор и извршител на убиствата бил Палевски. Тој нагласи дека после убиството на Панче, продолжил со грабнувањето на Вања поради страв и закани од Палевски кон него и неговото семејство. Манев потенцираше дека сметале оти треба да грабнат жена на 38-40 години и дека се обиделе да го предомислат Палевски откако виделе дека грабнале дете. Воедно, кажа дека за грабнувањата им биле ветени по 150 илјади евра. Тој тврдеше дека таткото на Вања, Александар Ѓорчевски, не е вмешан во случајот. Манев посочи и дека бил изложен на тортура при неговите распити за што рече дека има и докази. Според најавеното, по сослушувањето на Манев кое е предвидено да заврши денеска со прашања од Судот, треба да сведочи Боре Видевски, Влатко Кешишев, Александар Ѓорчевски и на крај Палевски. Во обвинението стои дека Љупчо Палевски, Боре Видевски, Велибор Манев, Влатко Кешишов и Александар Ѓорчевски, се обвинети дека заедно испланирале грабнување на 14-годишната Вања со цел да присилат член на нејзиното потесно семејство да даде парични средства за откуп. Грабнувањето на оштетениот Панче Жежовски во Велес, пак, според обвинението, било со намера да го присилат да им го даде сопственото возило „Цитроен“ за да го користат за грабнување на детето во Скопје. Малолетната Вања и велешанецот Панче, беа пријавени за исчезнати на 27 и 24 ноември, а на 3 декември 2023 година беа пронајдени мртви во близина на Скопје и Велес....

Вториот број на „Вајт рајот“ излегува во април годинава и веќе е подготвен за печат. Во овој број е вклучен и културен додаток, и тоа благодарение на нашиот писател Александар Прокопиев. Текстот носи наслов „Збогум, младост моја (приказна за една мелодија)“, а се однесува на истоимената песна, посветeна на Влада Дивљан, лидерот на групата „Идоли“, со кого Александар Прокопиев свирел заедно во неговата белградска фаза Вториот број на фанзинот „Вајт рајот“, кој го прават студентите и професорите на Филолошко-уметничкиот факултет на Универзитетот во Крагуевац и е многу читан, му го посветува својот културен додаток на македонскиот писател Александар Прокопиев. Главен уредник на списанието е проф. Драган Бошковиќ, иницијатор на целата оваа приказна, редовен професор на Филолошко-уметничкиот факултет во Крагуевац, кој предава современа српска книжевност и теорија на книжевност. Тој има објавено осум научни книги, приредувач е на над 40 зборници, а за своите поетски остварувања е добитник на повеќе награди. Вториот број на „Вајт рајот“ излегува во април годинава и веќе е подготвен за печат. Во овој број е вклучен и културен додаток, и тоа благодарение на нашиот писател Александар Прокопиев. Текстот е насловен „Збогум, младост моја (приказна за една мелодија)“, а се однесува на истоимената песна, посветeна на Влада Дивљан, лидерот на групата „Идоли“, со кого Александар Прокопиев свирел заедно во неговата белградска фаза. Песната е изведена во 1980-тите, на живи свирки во Белград, а сега, со македонски текст, повторно беше снимена во Скопје, во студиото „Алшар“, а во издание на „Прозарт медија“. – Во 1972 година јас бев студент на компаративна книжевност и живеев како потстанар кај семејството Галиќ во Белград. За среќа, освен што беа прекрасни луѓе, со кои убаво се согласував, имаа многу добро пијано. Во тоа време јас необврзано настапував со некои белградски групи и често, на задоволство на домаќините, музицирав на пијаното. Синот на Галиќи се викаше Владо и беше најдобар гимназиски другар со Влада Дивљан. И нормално, дојдоа таму, Влада веќе свиреше гитара, и така почна нашето долготрајно пријателство. Веќе во јануари 1973 година формиравме група, која се викаше „Мерлин“, а во која настапуваа маалскиот другар на Влада, Зденко Колар, на бас-гитара, и мојот маалски другар Никола Поповиќ на тапани. И така почна една долготрајна музичко-другарска авантура, кога името на составот постојано се менуваше. Почнавме како „Мерлин“, па „Звук улице“, и станавме многу познати во Белград. Правевме интересни текстови и композиции, но некаде кон крајот на 1979 година јас продолжив со мојата книжевност, а тие станаа многу познати како „Идоли“ – се сеќава Александар Прокопиев. Од тоа прекрасно искуство остана неговото другарството со Влада Дивљан, кое наспроти сите животни пресвртници и случувања, траеше сѐ до прераното заминување на познатиот музичар, на 4 март 2015 година. – Неколку месеци пред да почине Влада Дивљан дојде во Скопје да ја прими наградата „златна бубамара на популарноста“ за трајни музички вредности. Токму тогаш се сретнавме и свиревме малку заедно, како во старите добри денови. По неколку години, во едно скопско кафуле кантавторот Џина Папас Џокси ми покажа фотографии од таа наша последна средба со Влада. Потоа сѐ одеше многу брзо и со некој убав касмет. Се сетив на една моја композиција што Влада многу ја сакаше и имаше намера да ја снимиме, за што разговаравме и на нашата последна средба во Скопје, но тоа остана како идеја. Кога по средбата со Џокси си дојдов дома и почнав да ја свирам, видов дека композицијата убаво ми легна. Потоа се редеа убави работи – мојот другар Дејан Трајкоски дојде кај мене дома, ја слушна песната и веднаш ја сними на својот мобилен телефон. Веднаш му ја пративме на Гоце Јованоски, кому исто така му се допадна и многу брзо направи извонреден аранжман. Со извонредниот глас на Бранислав Николов, таа песна стара четириесет години повторно оживеа. Интересно е што насловот „Збогум, младост моја“ се совпадна со заминувањето на Влада, но од друга страна сведочи за доживотното траење на другарството со една ретка и богата личност – раскажува Александар Прокопиев. Премиерната изведба на песната „Збогум, младост моја“, по текст и музика на Александар Прокопиев, а во изведба на Бранислав Николов, Гоце Јованоски и Александар Прокопиев, се случи лани во Културно-информативниот центар во Скопје. Настанот беше изведен како мини-концерт на кој, покрај оваа, беа изведени и неколку песни од „Пијан Славеј“ и неколку нумери од проектот „Реобмислување“. В.Д....

Во Шибеник се одржа комеморативно-културна манифестација со оддавање почит на жртвите од пожарот во Кочани. По повод Светскиот ден на поезијата, 21 Март, беше организирана специјална вечер посветена на моќта на зборовите и споменот на оние што повеќе не се меѓу нас. Годинава со писма и поетски интерпретации им беше оддадена почит на жртвите од трагичниот пожар во дискотека во градот Кочани. – Во време кога се сеќаваме на трагедијата што погоди толку многу семејства, сакаме преку уметноста да изразиме солидарност, сочувство и вечен спомен на младите животи што се изгубени. Поезијата нѐ учи како да ја пронајдеме убавината низ тагата и како зборовите можат да изградат мост меѓу болката и надежта – беше кажано на настанот. Во рамките на културната манифестација „По стапките на пишаниот збор“, во соработка со здружението „Марија Јуриќ Загорка“, се одржа манифестацијата „Гласот на жената низ времето – Писма на Марија Јуриќ Загорка“. Писмата на Загорка ги читаше Дубравка Видовиќ, претседателка на ова здружение, а своја поезија читаа поети од Шибеник. Покровител е Советот за национални малцинства на Република Хрватска....

Секретарот за култура и образование Саид Касми ја истакна важноста на библиотеките за градот како од културен така и од образовен аспект Од 1 мај сите жители на Ротердам ќе можат бесплатно да се приклучат на градската библиотека, што ќе им овозможи бесплатно да позајмуваат шест книги секоја година од една од 23-те библиотеки во градот, објави градската влада. Со овој потег Ротердам станува првиот град во Холандија што нуди бесплатно членство во библиотеката за сите свои граѓани. Оваа иницијатива треба да ја доближи богатата понуда на библиотеки до граѓаните. Покрај бесплатното изнајмување книги, членовите ќе имаат попусти, па дури и бесплатен пристап до курсеви, претстави, предавања и други културни настани. Оние што сакаат да позајмат повеќе книги, како и да користат е-книги и аудиокниги, можат да се одлучат за проширена верзија на членството што овозможува неограничено позајмување за четири евра месечно. Секретарот за култура и образование Саид Касми ја истакна важноста на библиотеките за градот како од културен така и од образовен аспект. – Како секретар за култура и образование, исклучително сум горд што Ротердам е првиот град во Холандија што го направи овој важен чекор. Градот што чита е град што расте и со оваа иницијатива го правиме Ротердам уште посилен – рече Касми. Главната библиотека во Ротердам, која се наоѓа во близината на железничката и метро-станицата „Блаак“, ќе претрпи големо реновирање во наредните години. Иконската зграда од 1983 година, препознатлива по жолтите цевки на фасадата, ќе биде целосно реновиран до 2029 година....

Беше тоа време кога во Влае немаше згради (особено мислам на Порта Влае). Она што се сега згради беа мали бараки направени по земјотресот во кои се населија настраданите, подарок од европска држава. Во тие мали бараки (можеа да бидат врзани по две или четири), низ тие подмаала, низ тие мали улички, течеше безгрижен живот, време во кое сите бевме слични, од социјален, економски, интелектуален или каков било друг аспект. Помеѓу бараките немаше огради, сите беа исти, дворовите беа отворени за сите, трчаш кај комшијата, негово куче доаѓа кај тебе, крадеш цреши од маалото подолу, едноставно дишевме како едно семејство, се чувствуваме заштитено. Уличниот полицаец Звонко беше како дел од нас, одамна е во пензија, сѐ уште го гледам понекогаш, се поздравува само со неколкумина од нас што останавме од тоа време, а во очите му излегува душата преку замрзната солза. Чичко Петре, поштарот, пак, одамна шета по небеските полиња. Тоа беше време кога можеше да гледаш далеку од твојот двор, а не како сега во глуждови, тогаш секоја поголема зграда или куќа изгледаше толку монументално затоа што немаше голем сообраќај. Тогаш радиото и грамофоните свиреа непрекинато од секаде, создавајќи калабалак од различни звуци. Всушност, тогаш радиото беше можеби најважниот дел од секое семејство, тогаш насмевката беше секојдневна чиста емоција. Денес сето тоа е заборавено, како некој да ни го забранил, остануваат само такви како мене што сѐ уште раскажуваат за тој живот, колку да не се заборави. А какви ликови живееја таму, секој може да се нарече вистинска влаевска легенда. Еден од нив беше и чичко Шими, така го знаевме. Живееше сам. Во задниот дел од дворот имаше десетина автомобили, стари со искршени стакла, извадени делови, кои денес веројатно би вределе вистинско богатство. Бидејќи немаше ограда околу неговиот двор, ние децата (на околу 7-8 години) најмногу си игравме таму. Неретко наоѓавме карти (коцкарите тука играа комар), гаќи, презервативи, неизеден бурек, а бе сешто. Веднаш до автомобилите се наоѓаше стара шупа, споена со бараката на чичко Шими. Таму никој не влегуваше, велеа „нечестивиот“ често ја посетувал, требаше да имаш храброст да влезеш или, пак, да си толку мал што не знаеш што значи тој збор. Секоја пролет, со украдените чорапи од мајките или бабите, ставени на појака жица, бркавме пеперутки. Кој ќе ја фатеше најголемата стануваше водич на дружината за тој ден. И јас бркав пеперутки, немав некоја среќа или вештина сѐ до еден ден. Гледам неколку пеперутки влегуваат во шупата кај чичко Шими. Низ една дупка влегувам и јас, несвесен каде влегувам. А внатре, митинг, илјадници пеперутки во разни бои, не мрдаат. Во средината на шупата имаше некое полуисушено тенко суво дрво високо два метра. И на него на сувите гранки закачени бели, кафеави, жолти, секакви пеперутки. А најгоре една огромна пеперутка (колку 7-8 обични), закачена на самиот врв и врз неа сноп светлина од дупката од покривот, точно над неа, осветлувајќи ги нејзините илјадници бои, меѓу кои најдоминантна беше кафеавата. Тргнувам со мрежата да ги фатам, тие не се помрднуваат, како да се сами. Во ист момент од собата откај чичко Шими почнува да свири песната „Једној жени“ од неговиот грамофон. Таа песна создаде некои чудни чувства, емоции во мене и наместо да ги бркам пеперутките, седнав долу на подот на шупата, опкружен со илјадници пеперутки, седев и уживав како да сум на театарска претстава. А пеперутките навистина правеа претстава, играа во ритамот на музиката. Кога големата пеперутка, нивната принцеза, ќе го дигнеше десното крило, сите други го правеа истото, кога ќе се свртеше настрана, и другите се вртеа настрана, ја следеа. Неверојатно волшепство, слобода. За сето време во заднината одеше „Једној жени“ од Златко Манојловиќ. Сето тоа траеше неколку минути, колку што траеше песната. И потоа сите почнаа да излегуваат како по некаков редослед. На крајот излезе принцезата. Вакво нешто, ни приближно слично, дотогаш немав видено. Понекогаш мислам дека не се случило тоа, а понекогаш ќе ме потсети големата пеперутка (или некој нејзин потомок), во парк или на Водно, каде било, освежувајќи ми ја меморијата. А песната е еден од најголемите инструментални евергрини од овој безгрижен, прекрасен период. Преполна со емоции, љубов извира од секој тон, нема пеење, дури мислам дека што и да испееш ќе ја расипе песната. Не случајно и пеперутките танцуваа, чувствувајќи ја длабочината на емоциите. Златко Манојловиќ е сѐ уште активен, живее во Германија, создава музика, свири, прави турнеи, иако има 65 години. Свиреше порано во неколку познати групи: „Џентлмени“, „Дах“, „Горди“, создавајќи неколку албуми и синглови. Сѐ уште е витален, жив, човек од оној стар ков, ѕвер, фраер, не случајно е во брак со Изолда Баруџија, една од најубавите Југословенки од тоа време. И само да ја напишеше „Једној жени“ (која е посветена на неговата мајка), ќе останеше запаметен како човекот што ја напишал и отсвирел најубавата инструментална песна, не само во тогашна Југославија туку и пошироко. Всушност, знаете ли некоја друга песна на која принцезата на пеперутките танцувала заедно со нејзините поданички? Љупчо Давчев...

Одложен настанот „Ден на пијаното“ ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“ во Скопје го одложува настанот „Ден на пијаното“, со ревијални концерти, предавање и работилница што требаше да се одржат на 20, 24 и 25 март. Предавањето на темата „Добро темпериран клавир“ од Ј.С. Бах и работилницата – прелудиуми и фуги од ДТК, Ј.С.Бах, требаше да се одржи со проф. д-р Милица Шкариќ. – Музиката ќе ѝ отстапи место на тишината, „Ден на пијаното“ ќе биде одложен поради големата трагедија што се случи во Кочани, која сите премногу нè вознемири, натежна над нас и ни нанесе голема болка, музиката ќе ѝ отстапи место на тишината – велат од ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“....

За време на династијата Хан владеела научната литература, а како одличен историчар се пројавил Сема Ќен (145-86 година пред нашата ера). Песништвото немало истакнати претставници, иако се појавил нов стих од пет слога, кој понатаму е најчест. За време на династијата Хан се јавиле и првите поетеси, но многу е важно и продирањето на будизмот, што имало големо влијание на литературата Кинеската книжевност е една од најстарите во историјата на човештвото, а според некои истражувања трагите на кинеската книжевност може да се забележат и пред 2.000 години пред нашата ера, кога биле создадени религиозни песни и записи. Конкретно, кинеската литература со сигурност може да се потврди во 6 век од нашата ера, кога Лао-це ја реформирал старата вера и проповедал таоизам, а Конфуциј ја систематизирал целата верска и литературна оставина во пет канонски книги (зборници): „Ше-џинг“, „Шу-џинг“, „И-ѓинг“, „Ли-џи“ и „Чун-циу“. „Ше-џинг“ е „книгата на песните“ (305 песни од 1050 до 700 година пред нашата ера), една од најубавите збирки на поезија, воопшто. Како што самиот Конфуциј е целосна спротивност на мистичниот и занесен Лао-це, така и нивните сфаќања често се разликувале: Конфуциевиот внук Цесе и другите писатели залудно се обидувале да ги усогласат. Тоа го навело Менг-це (372-289 година пред нашата ера) да го изгради првиот поголем филозофски систем, но брзо по неговата смрт филозофијата опаѓа, а се развива песништвото. Притоа се истакнуваат Киих-Јиан (332-295 година пред нашата ера) и Сунг-Ји (290-222 година пред нашата ера) и со нив се завршува класичниот период. Во тоа време владетелот Ќин Ше Хуанг, основач на династијата Ќин, ја обединува Кина и ја зема титулата цар. Тој, сакајќи да прекине со претходните традиции, наредува во 213 година пред нашата ера да се запалат сите дела на класичната конфуцијанска литература. Меѓутоа владетелите од династијата Хан во 206 година пред нашата ера до 220 година по нашата ера спасиле поголем дел од неа и го вратиле угледот на Конфуциј. Старите записи биле одново бележени, критикувани и коментирани. За време на династијата Хан владеела научната литература, а како одличен историчар се пројавил Сема Ќен (145-86 година пред нашата ера). Песништвото немало истакнати претставници, иако се појавил нов стих од пет слога, кој понатаму е најчест. За време на династијата Хан се јавиле и првите поетеси, но многу е важно и продирањето на будизмот, што имало големо влијание на литературата. Оваа вера ја примил маса народ, а писателите патувале во Индија и се запознавале со нејзината литература, пишувале патописи, преведувале индиски дела итн. По падот на династијата Хан, пропаднала и државата, песништвото станало скудно, но се појавил есејот, нов литературен род за Кина. За време на династијата Танг (618-907 година од нашата ера) песништвото поново достига кулминација. Песните по содржина се поприродни почувствени, а по форма и јазик речиси совршени. Најважни поети се Ли Тај-по (701-762), Ту Фу (712-770), По Ки-ји (772-846). Имало многу повеќе поети, така што една антологија од епохата Танг содржи околу 50.000 песни. Кај некои од нив се согледува дека формата е поважна од содржината, што исто така важи и за поетите од епохата Сунг (960-1129). Поетите од ова време како да ја имитираат раната поезија, но имало и повеќе првокласни писатели: есеистите Ванг Ан-Ше (1021-1086) и Су Тунг По (1036-1102), потоа историчарот и полихисторот Сума Куанг (1019-1086) и филозофот Чоу-це, кој поставува нов систем на природната филозофија. Неговиот ученик Чу Си (1130-1200) ги обработил критички класичните и конфуцијанските записи, ги исчистил од противречности и создал неоконфуцијански систем на учење, кој бил официјално признаен. За време на манџурската династија Ќинг (1644-1911), литературата се развивала во рамките на традицијата, а покажувала оригиналност само во проучувањето на старите текстови (во што настанува ренесанса на крајот од XVII век), но многу покритична и понаучна. Ку Јан-ву (1613-1682) основа нов метод во проучувањето на класиката, барајќи што повеќе да се примени критичкиот дух. Неговата широка култура и ерудиција се најдобро изразени во дневникот „Је Че Лу“, кој го пишувал систематски. Со помош на тие строго критички методи е утврдено дека некои делови од „Ше-џинг“ се апокрифни, а и дека еден таоист од X век ја напишал познатата книга „Слики на реките“, за која се сметало дека потекнува од прастарите времиња. Критичките работи на научниците се собрани и објавени во 1829 година под името „Објаснувања за класичните писатели“. Д.Ст. Да се отфрлат аристократските поими и да се создаде искрена народна книжевност Романот и приказните најсилно се развиле за време на последните манџурски владетели. Пу Сунг-линг (1640-1715) пишувал на многу фин стил збирки со раскази за демони, духови, самовили; негов е и прочуениот роман „Синг-че-јин јуан чуан“, а и неколку песни за пеење со гитара. Во друг облик пишува Ву Ќинг Це, кој во романите дал портрети и карактери за личности од литературните кругови. Еден од најдобрите љубовни романи – „Сон во црвената одаја“ го напишал Цао Сјуеќин (1722-1763). Тоа е роман за аристократското семејство Киа. Кон крајот на 19 и почетокот на 20 век се преведени многу класични романи и филозофски записи од западните литератури. Тие дела (ги преведувале Јен Фу и Лин Чу) влијаеле и на големиот пресврт во кинеската литература на почетокот на XX век. Младиот професор Ху Че по враќањето од Америка го објавува во 1917 година првиот манифест на литературната револуција, сакајќи писателите да се ослободат од имитирањето на класичните и традиционалните облици и во нивните дела да го негуваат својот личен стил. Во вториот манифест, Ченг Ту Сјуe се залагал да се отфрлат аристократските поими и да се создаде реалистична, свежа и искрена народна книжевност; се залагал и за општествена литература на народниот јазик пајхуа, јасна и разбирлива за секого. Од 1920 година јазикот пајхуа е дефинитивно прифатен, па на него се пишувани литературни и научни дела....

Фото: Пиксабеј Во свет во кој индустриската активност и рударските процеси оставаат зад себе големи количества отровни метали во почвата, природата нуди извонредно решение – растенија со хиперакумулација. Меѓу нив се издвојува ринореа николифера, вид што има способност да апсорбира и складира високи концентрации на никел од почвата без да покажува знаци на труење или стрес. Оваа исклучителна карактеристика го прави една од најперспективните природни алатки за санирање на загадените области, особено во регионите погодени од рударството, индустрискиот отпад и тешките метали. Ова растение е релативно редок вид, кој е откриен во Лузон, Филипини, каде што природно расте во почви богати со метали, особено со никел. Неговата способност да се хиперакумулира значи дека може да апсорбира исклучително високи нивоа на метали од почвата и да ги складира во лисјата, стеблото и корените, без негативни последици врз сопствениот метаболизам. Истражувањата за хиперакумулаторни растенија како ринореа николифера сѐ уште се во развој, но постојат сериозни иницијативи за нивна поширока примена. Научниците работат на методи за подобрување на нивната ефикасност, отпорност на различни услови и оптимизација на техниките на берба и обработка за овие растителни култури. Дополнително, комбинацијата на чистење на почвата со употреба на растенија со други еколошки стратегии може значително да придонесе за заштита и обновување на деградираните екосистеми. Во време кога загадувањето на почвата е еден од најгорливите проблеми во светот, користењето природни решенија е одржлив и еколошки начин за борба против индустрискиот и рударскиот отпад. Во случај на тешки метали како што се никел, олово, кадмиум и жива, традиционалните методи за санација на контаминираните области често се скапи и штетни за екосистемот. Сепак, растенијата како ринореа николифера можат природно да ги извлечат овие токсични елементи од почвата и да ги складираат во нивната биомаса, а со тоа да го намалат ризикот од загадување на подземните води и дополнително ширење на загадувањето. Фиторемедијација е техника на користење на растенијата за отстранување, неутрализирање или стабилизирање на загадувачите од почвата, водата и воздухот....

Центарот за култура во Битола ги најави годишната програма и концертот „Засекогаш во срцата“. В.д. директорот Влатко Илиевски и диригентот Владимир Димовски ги претставија деталите за претстојниот концерт „Засекогаш во срцата“, кој требаше да се одржи на 22 март (саботата) во големата сала, но поради трагедијата во Кочани беше одложен. Во очекување на новиот термин да потсетиме дека станува збор за седмиот традиционален концерт на Камерниот оркестар на Битола, кој годинава ќе биде посветен на Тоше Проески. Оркестарот на концертот ќе ги свири најголемите хитови на Тоше заедно со гости солисти. „Засекогаш во срцата“ е концерт посветен на Тоше – нашата најголема поп-икона, чиј живот, за жал, прерано заврши. Во претходните години концертот им го посветувавме и на други ѕвезди, како Пепи Бафтировски, Драган Каранфиловски-Бојс, Аки Ракимовски, но годинава тој му е посветен исклучиво на Тоше. Настапуваат: Ѓоко Танески, Наде Талевска, Димитар Андоновски, Ана Петановска, Горан Наумовски, Бојан Стојков, Мина Блажев, Јасна Димитровска, Марија Митровска, Ангела Илиевска и хоровите „Битвокс“ и „Тин Попрокет“. За првпат годинава ќе биде изведена песната „За овој свет“ со деца од заводот за рехабилитација за деца со оштетен слух и говор „Кочо Рацин“ и од центарот „Порака“, кои ќе ја изведат со знаковен јазик. Илиевски ја претстави и годишната програма за 2025 година, поддржана од Министерството за култура и туризам. Во областа на драмската дејност ќе се одржат 26. Интернационален фестивал на монодрама – Битола, гостување на Македонскиот народен театар од Скопје со претставата „Иванов“, од А.П. Чехов, во режија на Зоја Бузалковска, во областа на инвестициско одржување, осигурување, адаптација и набавка на опрема, ќе биде направена замена на киноплатното во големата сала, а во областа на музичката и музичко-сценската дејност ќе се одржи концертот „Патување низ ехото на предците“ на Филхармонијата, со диригентката/солистка Анна Кондратенко....

Фото: Пиксабеј Иако денес е можно да се споделуваат слики, звуци, па дури и физички чувства со други на далечина, споделувањето мириси или вкусови претставува поголем предизвик. Научниците направија чекор кон тоа, развивајќи уред што им овозможува на луѓето да ги вкусат храната и пијалаците од далечина. Овој револуционерен изум, познат како е-вкус, ја отвора вратата за нови можности за подобрување на виртуелната реалност, онлајн шопинг, па дури и медицински истражувања. Новиот уред користи технологија што овозможува споделување на вкусовите во реално време, а неговиот потенцијал може значително да го промени начинот на кој ги доживуваме и комуницираме со дигиталните светови. Иако научниците развија уред што сам ги создава и пренесува вкусовите на храната и пијалаците, дозволувајќи им да се споделуваат од далечина само за неколку секунди – тие сѐ уште не успеале да го совладаат вкусот на мрсната и зачинета храна. – Потенцијалните примени на е-вкусот вклучуваат компјутерски игри, онлајн шопинг, образование на далечина, управување со тежината, сензорно тестирање, физичка рехабилитација и друго – пишуваат истражувачите. Тимот на научници, сепак, забележува дека системот бара понатамошен развој, бидејќи има вкусови што уредот сè уште не може да ги репродуцира. Додека претходните истражувања се обидоа да го решат ова прашање, постојат голем број предизвици, вклучувајќи го и тоа што директното стимулирање на јазикот електрично или со топлина дозволува само неколку вкуса, употребата на хемикалии може да предизвика проблеми со сигурноста, а распоредот на вкусовите на јазикот значи дека треба да се насочат одредени области за да се создадат одредени сензации....

Лингвистите предупредуваат Европската федерација на национални јазични институции (ЕФНИЛ) предупредува дека зголемената доминација на неколку главни јазици во дигиталните услуги ја загрозува јазичната разновидност и ја поткопува посветеноста на Европската Унија за повеќејазичност. ЕФНИЛ повикува на порешителна акција на ЕУ за зачувување на јазичната разновидност. Тие испратија соопштение до Европската комисија и Европскиот парламент за пристап до медиумите и комуникациските уреди на сите европски јазици. – Фаворизирањето на доминантните јазици би можело особено да влијае на децата – смета лингвистот Козма Ахачич, член на извршниот одбор, кој верува дека јазичната нееднаквост ќе се зголеми, особено со ширењето на технологиите засновани на вештачка интелигенција. Тој посочува дека ова може да влијае особено на децата, лицата со тешкотии во учењето и оние што работат или студираат во области каде што англискиот е веќе доминантен, како што се технологијата и науката. ЕУ мора да ја зајакне својата посветеност на повеќејазичноста и да ги обврзе корпорациите да ги почитуваат помалите јазици во дигиталната ера. ЕФНИЛ ги нагласува проблемите со работата на услугите за стриминг, проверката на правописот и паметните уреди што не ги исполнуваат националните јазични стандарди. Услугите како Нетфликс, Дизни плус и Амазон прајм често не нудат преводи или синхронизација на сите официјални јазици на ЕУ. Епл, иОС, Гугл мапс и проверката на правописот, базирана на вештачка интелигенција, исто така, исклучуваат неколку официјални јазици на ЕУ, ограничувајќи ја пристапноста за милиони европски граѓани....

Фото: Пиксабеј Животни Луѓето или ги сметаат хаските за многу привлечни поради нивниот изглед или се оддалечуваат од нив поради нивната репутација како тврдоглави и непослушни кучиња. Соживотот со нив често оди наопаку и кучињата завршуваат во прифатилишта или односот меѓу луѓето и кучињата се сведува на незадоволство. Но овие кучиња и нивното воспитување може да се видат со сосема други очи. За почеток, да се запрашаме какви се овие древни кучиња што влечат санки на северот. Експертите сметаат дека мислењето на хаските е многу важно и тие сакаат партнерство со луѓето и соработка, а не команди и дресура. Зошто им е тешко кога се обидуваме да ги контролираме, особено ако го правиме тоа на строг и груб начин? Да, хаските сакаат да размислуваат со своја глава, но кучињата живеат во нашиот свет и секако треба да живеат во рамките на правилата на нашиот свет. Кучето често не може да оди каде што сака и не може да прави што сака бидејќи тоа директно може да ги загрози и кучето и околината. Кучето мора да „слуша“. Тоа треба да биде добро воспитано и социјализирано и да се однесува на начин што е прифатлив за околината. Затоа треба да го знаеме тоа уште од првиот ден кога во нашиот дом ќе донесеме поларно куче. На пример, можеме да го обликуваме нивното однесување така што ќе им дозволиме да ни понудат нешто, а потоа ќе им покажеме дека тоа што го понудиле е одлично и дека сакаме да го прават тоа. Ова многу ги мотивира и учат со молскавична брзина! Така, на пример, можете да ги научите да ве следат на прошетка или да чекаат мирно ако сопственикот застане некаде попат. За тоа треба да ги наградите. Подоцна наградите нема да ви требаат затоа што однесувањето ќе стане навика....

Илустрација / Фото: Маја Јаневска-Илиева Четири од пациентите од пожарот во Кочани кои се лекуваат во странство се во критична состојба, а очекуваме осум да се вратат неделава во државава, изјави денеска министерот за здравство Арбен Таравари. Како што соопшти, денеска се очекува да бидат испишани 16 пациенти од домашните болници, каде се лекуваат вкупно 54. На Клинички центар се лекуваат 26 пациенти и по 10 во ГОБ 8 Септември и во Свети Наум Охридски, во приватните болници осум пациенти. На лекување во странство се 115 пациенти. – Фаза на инфекции сме, можни се компликации. Колегите даваат максимум. Се надевам барем половина од пациентите ќе се вратат за две недели – изјави Таравари...

Фото: Маја Јаневска Илиева Односите меѓу партнерите во коалицијата се стабилни. Јас сум фокусиран на работата во Министерството за здравство и ќе продолжам да работам и на 1, 2 и на 5 април, изјави денеска министерот за здравство Арбен Таравари, одговорајќи на новинарско прашање, во врска со објавите на дел од медиумите дека тој ќе раководи со ресорот здравство до април. -Јас утрово се разбудив со 50 пораки, со прашање дали давам оставка. Фокусиран сум на работата во Министерството за здравство. Односите меѓу партнерите во коалицијата се добри, стабилни. Јас продолжувам да ја вршам функцијата министер за здравство и на 1, 2 и на 5 април – рече Таравари. Како што посочи, фокусиран е на работите кои што се важни за пациентите, како и за добросостојбата на пациентите од Кочани, но и генерално на сите пациенти во државата....

Фото: Архива Две лица починале, а еден малолетник е повреден во инцидент што утринава се случи во скопското село Волково. Повредениот малолетник е пренесен во Комплексот клиники „Мајка Тереза“. Министерството за внатрешни работи потврди дека случајот е пријавен во 9 часот и дека Р.Ц и М.Н. од здобиените повреди починале на самото место. Како можен сторител се посочува М.Н. – Денеска (24.3.2025) околу 9 часот во СВР Скопје било пријавено дека во с.Волково, скопско, имало пукање од огнено оружје, при што неколку лица биле повредени. Полициски службеници излегле на местото и било констатирано дека Р.Ц. и М.Н. од здобиените повреди починале на местото. Лекар од Итна медицинска помош констатирал смрт. Со повреди се здобил и еден малолетник, кој бил пренесен во Комплексот клиники „Мајка Тереза“ за укажување помош. Како можен сторител на настанот се посочува М.Н.. Се преземаат мерки за расчистување на случајот – информираат од МВР. Директорката на ТОАРИЛУЦ, проф. д-р Марија Срцева Јовановски потврди дека на Клиниката е примен пациент од инцидентот во Волково и дека во моментот се прават испитувања. – Пред неполни десет минути е примен пациент кој е повреден од огненострелно оружје. Во моментот се прават иследувања кај него. Генерално состојбата кај него е релативно стабилна. Пациентот по испитувањата веројатно ќе продолжи на лекување на Клиниката за пластична хирургија- изјави Срцева Јовановски....

Фото: Имамоглу / Твитер Турската опозициска Републиканска народна партија (ЦХП) го номинираше градоначалникот на Истанбул Екрем Имамоглу за претседателски кандидат на изборите во 2028 година, и покрај неговото апсење, соопшти денеска партијата на којашто припаѓа Имамоглу. ЦХП, главната опозициска сила во Турција, вчера одржа партиски избори за да именува претседателски кандидат. Имамоглу, главниот противник на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, беше единствениот партиски кандидат. Градоначалникот вчера беше одведен во затворот Силиври, западно од Истанбул, заедно со неколкумина сообвинети за корупција. Неодамнешното апсење на Имамоглу предизвика протести во Турција каде беа уапсени неколку стотици луѓе во девет градови. Поддржувачите на опозицијата изјавија дека протестите ќе продолжат. Во протестите низ Турција против апсењето на Имамоглу приведени девет новинари Турските власти приведоа девет новинари кои во текот на ноќта известуваа за протестите во неколку градови против апсењето на градоначалникот Имамоглу, соопшти денеска Синдикатот на турските новинари. Засега не е јасно зошто се приведени новинарите. Турскиот суд во неделата го затвори градоначалникот на Истанбул, Имамоглу, главен политички ривал на претседателот Таип Ердоган, до судењето за обвиненија за корупција, потег што ги предизвика најголемите протести во земјата во повеќе од една деценија. И покрај забраните за улични собири во многу градови, синоќа петта последователна ноќ се одржаа главно мирни антивладини протести. Главната опозициска Републиканска народна партија (ЦХП) повикува на протести против одлуката на судот за Имамоглу, која тие ја опишуваат како политизирана и недемократска. Владата негира дека истрагите се политички мотивирани и вели дека судовите се независни. Имамоглу ги отфрли обвиненијата со кои се соочува, отфрлајќи ги како „незамисливи обвинувања и клевети“ и повика на протести низ целата земја. Обраќајќи им се на демонстрантите во истанбулскиот кварт Сарачане пред зградата на општината, лидерот на ЦХП, Озгур Озел, синоќа рече дека ќе продолжат со протестите додека Имамоглу не биде ослободен. Меѓу приведените новинари е и фотограф од агенцијата Франс прес, соопшти синдикатот на новинарите на Х....

Фото: Емил Јованович Натпреварот е отворен за секој член на „Чес“ што сака да вкуси како е да се игра против најсилниот играч во светот. Карлсен ќе игра сам со бели фигури, а шаховската заедница ќе игра со црни фигури и ќе гласа за секој потег Поранешниот светски првак и моментно шахист со највисок рејтинг во светот, Норвежанецот Магнус Карлсен, ќе одигра една партија во т.н. Фишеров шах со членовите на заедницата „Чес“. Настанот почнува на 4 април, а Карлсен првпат ќе учествува на ваков настан. Натпреварот е отворен за секој член на „Чес“ што сака да вкуси како е да се игра против најсилниот играч во светот. Во 1999 година, повеќе од 50.000 шахисти ги здружија силите за да играат против легендарниот поранешен светски шампион Гари Каспаров. Во тоа време, натпреварот го собори рекордот и се најде на насловните страници како најголемиот шаховски натпревар во историјата, пишува шаховската интернет-страница „Чес“. Минатата година „Чес“ прослави 25-години од тој натпревар со тоа што беше домаќин на уште една партија против уште еден легендарен шампион, овој пат Вишванатан Ананд. Речиси 70.000 играчи се приклучија на натпреварот за да го соборат претходниот рекорд и да одиграат возбудлива игра, каде што Ананд на крајот победи, пишува „Чес“. Сега не само што ова е првпат Карлсен да игра меч против пошироката јавност туку е и првпат во историјата поранешен светски шампион да игра натпревар од ваква големина во Фишеров шах. Со оглед на огромната популарност на Карлсен, натпреварот има потенцијал да го собори рекордот на Ананд со надминување на границата од 70.000 учесници. За време на натпреварот, група познати шаховски тренери ќе ѝ помагаат на заедницата шахисти. Тренерите ќе обезбедат анализа на играта и ќе ги објаснат сите точки на секоја позиција користејќи ја платформата за разговор Воут чес. Во таквиот натпревар наместо еден играч да одлучи каков потег да направи, група поединци гласаат за следниот потег. Мечот продолжува со потегот што ќе добе најмногу гласови до крајот на периодот на гласање. Во „Магнус против светот“, Норвежанецот ќе игра сам со бели фигури. Тоа значи дека Карлсен сам ќе ги одреди сите потези што ќе ги одигра. Заедницата ќе игра со црните фигури и ќе гласа за секој потег. На крајот на секој 24-часовен период на гласање ќе се одигра потегот што добил најмногу гласови. – Притоа не мора да се гласа за секој потег за да се учествува на овој натпревар. Дури и еден глас е доволен за да се биде на списокот на луѓе што играле на настанот. Така и ако сте премногу зафатени за да го играте целиот натпревар, сепак, можете да бидете дел од забавата со гласање одвреме-навреме, пишува „Чес“. Тренерите ќе ги споделат своите размислувања за мечот за да им помогнат на членовите на заедницата да смислат подобри потези. Тие ќе го направат тоа преку делот за коментари, информира „Чес“. Во Фишеров шах (или шах во слободен стил или шах 960) фигурите добиваат случајна почетна позиција. Г.И....

Извадоци од книгата „Разнесено наследство“, 2006 г., која всушност е адаптирана верзија на истражувачка серија написи во весникот „Нова Македонија“ во ноември 1998 г. Нове Цветаноски: Разнесено наследство (8) Во оваа публикација се изнесени само најзначајните релевантни податоци и сознанија за уништувањето, разграбувањето и разнесувањето на сите видови културно наследство (ракописно, археолошко, етнолошко, сакрално) и оваа книга беше првиот обид во кој интегрално беше третиран проблемот со уништувањето и разнесувањето на сите видови културно наследство на Македонија. Ваквиот преглед на фактографски податоци и сознанија можеби никогаш не ќе може да биде сеопфатен, затоа што за многу разграбувања и уништувања не се зачувани податоци или, пак, податоците за тоа се прикриваат во земјите од каде што потекнуваат извршителите или во чие име се извршени тие нецивилизациски постапки. Но овој преглед е обид да се даде одговор на прашањето како и од кого е уништувано, како е разграбувано, каде е носено и каде денес се наоѓа македонското движно културно наследство, односно кои значајни артефакти од македонската територија во кои музеи, библиотеки и колекции се чуваат денес во светот Во деветнаесеттиот век македонските цркви и манастири биле запоседнувани од свештеници од иста вера, но со туѓ јазик. Првин доаѓале грчките свештеници, кои уништувале сè што било македонско и сè што потсетувало на македонското битие, иако христијанско. Потоа доаѓале егзархиски (бугарски) попови и заедно со егзархиските учители собирале сè што било вредно и што било со векови чувано и некако зачувано. По нив дошле српски попови, а доаѓале и војски од разни страни (особено во почетокот на дваесеттиот век), и сите тие во војните од дванаесеттата до осумнаесеттата година на минатото столетие го направиле најголемиот пустош низ македонската земја. Тогаш не се ограбувале само вредните старини туку сè што имало во црквите и во манастирите. Божјите храмови најмногу настрадале или до темел биле урнати од луѓе што се крстат и кои се молат во исти такви храмови. Толку многу биле уништувани христијанските сакрални објекти од никој друг туку од соседите христијани. Во многу војни и пустошења тоа не го правеле ниту најголемите безбожници. Најапсурдната работа во многуте апсурдни работи во тие војни е уништувачкиот поход на христијаните („ослободители“) врз сè што било христијанско во македонската земја. Вредните старини од нивниот плен во безбожните кражби денес се наоѓаат во трезорите и во депоата на музеите и библиотеките или во манастирите во нивните земји, а тоа непроценливо богатство речиси не е достапно (ниту да се види) за народот што со векови го создавал. Сите оние што речиси непречено ја пљачкосувале Македонија ги бришеле трагите зад себе, но не избришале сè. И тие малку траги покажуваат дека била направена голема пакост. Српските војски и власти за време на балканските и на Првата светска војна (а особено потоа) ограбиле многу вредни предмети од Македонија што претставуваат културно наследство, но зад себе ги бришеле трагите од својата „собирачка“ дејност. Затоа, пак, веднаш по Првата светска војна се погрижиле и оставиле документирани докази за грабежите на друг ограбувач – бугарските војски и воени власти. Но и едните и другите не се единствените ограбувачи и уништувачи. Грците направиле голем пустош во јужна Македонија, но не биле многу подобри и другите војски што врвеле низ Македонија. За тоа, на пример, има траги од француските војници, кои, меѓу другото, ги урнале манастирот во селото Брајчино и црквата во селото Долно Дупени, Преспанско. Освен бугарските и српските војски, и некои од војските на Антантата имале свои специјални комисии и мисии што собирале културно-историски и уметнички предмети, пред сè од македонските цркви и манастири. Сите тие за еден краток период од неколку години му нанеле катастрофа на македонското културно наследство, односно однеле сè што може да се носи: ракописи, книги, археолошки предмети, икони и други црковни предмети, но не се оставени документирани траги за сите. Барем нема оставено во Македонија, зашто, на пример, од 1912 до 1915 година, за време на српската специјална управа, евиденцијата за исчезнатото богатство се наоѓа во српските архивски трезори и е недостапна за истражување. Меѓутоа, во битолскиот историски архив е зачувана документацијата што српските власти веднаш по војната ја оформиле за грабежите на бугарските војски и власти. Таа евиденција навистина е богата (а документите за оштетувањата и грабежите на цркви и манастири во Македонија во текот на Првата светска војна беа објавени во посебна публикација во 1985 година во Битола). Државни мисии за арамиски работи За време на балканските и на Првата светска војна бугарската држава испраќала мисии во новите земји за да извршат евиденција на културното богатство. Тоа значело собирање и носење на движното културно богатство под изговор дека тоа во воените услови може да биде уништено на теренот, односно дека треба да се однесе за да се заштити од другите војски, од идните завојувачи и воопшто од воените дејства. Во тие т.н. културни мисии биле ангажирани многу научници и професори, меѓу кои имало и луѓе по потекло од Македонија – Михаил Арнаудов, Никола Милев, охриѓанецот Георги Валачев, Георге Милетич, а од Бугарија – проф. Јордан Филов, познат археолог, директор на Археолошкиот музеј во Софија и подоцна (за време на Втората светска војна) претседател на бугарската влада. Конкретно, во август 1916 година, Филов бил испратен и финансиран од штабот на бугарската армија за да ги евидентира спомениците во Охрид. И како што самиот пишува во извештаите од својот прв престој во Охрид – на 5 август кај охридскиот владика Борис ја видел плаштеницата подарена од императорот Андроник. За неа потоа ништо не се знаеше, а на крајот на деведесеттите години на дваесеттиот век се појави во софискиот народен музеј. Историчарот и истражувач во бугарските архиви д-р Зоран Тодоровски пронајде документ од Чаулев, во кој се наведува дека по барање на претседателот на Бугарија, Борис Радославов, во Народниот музеј во Софија се однесени и предадени икона од Исус Христос, од 13 век, подарок од охридскиот архиепископ Димитриј Хоматијан, и плоча со бронзен полилеј со натпис од архијерејскиот прохор Јустинијан од 15 век. Д-р Тодоровски при своите архивски истражувања пронајде и список со 21 предмет што тогаш им биле одземени, а кон крајот на деведесеттите години на дваесеттиот век еден по еден почнаа да се појавуваат во бугарските музејски витрини. Охриѓани дури и испратиле директно писмено барање до претседателот Радославов да им се вратат, во кое велат дека самите ќе ги чуваат тие икони. Охридските скапоцености При својот поход, 52-от бугарски пешадиски полк во Ресенско ја оштетил црквата во селото Курбиново, ја запалил црквата во Претор, ја урнал во селото Асамати, а иконите биле запалени. Запален бил и манастирот во Гопеш, а ограбени црквите во Царев Двор, Дрмени, Стипан, Перово, Волкодери, Стење, Сливница и манастирот во Јанковец. Српските црковни власти регистрирале голема штета и во црквите и манастирите во Охридско-Струшкиот Регион. Манастирот „Свети Наум“ само една година беше под бугарска власт, но манастирскиот имот во Стипан (Преспанско) и имотот во селото Трпејца останаа под бугарско владение сè до повлекувањето на бугарските воени сили во 1918 година. Освен парите, од овој манастир биле однесени и многу вредни старини. По наредба на митрополитот Борис тие биле пренесени во Народниот музеј во Софија, а, меѓу другото, биле земени: плаштеница извезена со злато, свет путир од сребро, позлатен свет путир, дарохранителница од масивно сребро со слики во релјеф, една долга сребрена кутија со мошти од повеќе светци и две стари евангелија со корици од сребро. За овие предмети постои и официјален комисиски записник заверен и од митрополитот Борис. Манастирот „Свети Спас“, како што се наведува во еден од извештаите на српските црковни власти, најмногу настрадал од митрополитот Борис и од неговите луѓе. Голема штета им била направена и на манастирите „Свети Светители“ и „Света Богородица“ кај Калишта (меѓу другото, однесени се и четири оки сребро), а не бил ограбен манастирот „Света Петка“ кај Велгошти, бидејќи во сè бил беден. При повлекувањето од Охрид, бугарските црковни власти во архивата на митрополијата ги оставиле оригиналните записници за сите вредни старини што ги испратиле во Народниот музеј во Софија за време на Првата светска војна. Според тие записници, од црквата „Свети Климент“, меѓу другото, биле одземени: плаштеницата на Андроник Палеолог, златната митра (круна) на Свети Климент со скапоцени камчиња и крвче (изработена во Венеција, а која дотогаш, односно во времето на турското владеење, била чувана по куќи), реставрираниот жезол на Свети Климент со змија од слонова коска, најден во 1911 година кај Имарет, каде што бил закопан Свети Климент, бронзен полилеј составен од 19 дела и царските двери, а од црквата „Свети Никола Болнички“ во софискиот музеј биле однесени само царските двери. Меѓутоа, освен овие предмети, однесени биле и други за кои не е наведено од кои цркви се одземени: една сребрена кутија со панделки на Света Матрона; сребрено, позлатено крвче со скапоцени камчиња; две везени крпи, подарок од царицата Ана Комнена; ракописно евангелие со црвени кадифени корици; летопис од Скилица во дрвена кутија; голем сребрен крст – позлатен; дваесет стари ракописи; едно старо евангелие со ликот на Свети Климент и на други светители со сребрени корици; една сребрена икона со разни ликови во релјеф; две свилени владички капчиња; свет путир од 1719 година; икона со Исус Христос Спасител со трнов венец, подарена од охридскиот архиепископ Димитриј Хоматијан од 13 век; и бронзена плоча од бронзениот полилеј со натпис дека е подарок од Прохор архиепископ на Јустинијана Прима. Во 1923 и 1924 година Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, преку Министерството за надворешни работи, од Бугарија побарала да се вратат црковните старини од Охрид, меѓутоа барањето за реституција не се остварило, а во преписката, посебно во писмата на бугарската страна, се наведува дека старините се оставени на привремено чување во Скопје и дека не стигнале во Софија, а уште помалку во Народниот музеј. Меѓутоа, во деведесеттите години на дваесеттиот век тие старини една по една почна да „се појавуваат“ во Народниот музеј во Софија?! Интересен е уште еден факт. Во тоа време, во постапката за враќањето на старините од Софија бил вклучен и српскиот епископ во Охрид, што се гледа и од неговата преписка со Министерството за вери на Кралството СХС. Тој бил мошне упорен за враќањето на историско-културните предмети, но истиот тој епископот Јован Цвијовиќ, додека бил митрополит во Битола, бил мошне ревносен и во собирањето старини од битолските манастири и цркви, кои потоа му ги подарувал на Народниот музеј во Белград. Постојат документи и за однесените предмети од црквите и манастирите во Крушевско, па, така, од црквата „Свети Никола“ во Крушево, меѓу другото, било однесено чисто сребро повеќе од една ока, од влашката црква во градот („Свети Јован“) еден сребрен крст, во црквата „Света Параскева“ во Жван, пак, било упропастено едно евангелие и бил земен еден сребрен крст, од црквата „Света Богородица“ во Бучин два осмогласника, еден пендикостар (богослужбена книга), една ирмологија, службеник, триод, празничен минеј, од црквата во Арилево стихар и службеник, додека пак од манастирот „Свети Јован“ во Слепче биле земени 60 ракописи и книги. Според известувањето на велешкиот српски намесник, во Велешко немало поголеми оштетувања и ограбувања на црквите и манастирите за време на балканските и Првата светска војна, со исклучок на манастирите „Свети Димитрија“ кај Велес и „Свети Никола“ кај Оморани, каде што била направена голема економска штета (ограбување), а од манастирот кај Оморани, меѓу другото, било однесено едно евангелие оковано во сребро. Меѓутоа, според други извори, од манастирот „Свети Димитрија“ биле однесени (или оштетени) многу икони, но точниот број не е наведен. (Нове Цветаноски: „Разнесено наследство“, 2006) (продолжува)...

Разговор со Виолета Тримческа, везилка на традиционални делови за повеќе видови македонски носии … Два конца парај од срцето, драги, едниот црн е, а другиот црвен, едниот буди морничави таги, другиот копнеж и светол и стрвен. (Блаже Конески) Ова е втората строфа на надвременската песна „Везилка“ на Блаже Конески, врвен македонски книжевен, културен, јавен работник, академик, поет, научник – славист, кој ги направил најголемите чекори на македонскиот литературен јазик. „Тешкото“ и сета негова поезија со задоволство се читаат и пречитуваат, притоа се будат патриотски чувства како да се сака, да се гради и чува Македонија. Слободно можеме да кажеме дека големиот Блаже Конески со неговите дела влијае врз талентираните лица, дополнително ги поттикнува, за изработка на дела инспирирани од народната уметност, можеби на тој начин дури им ја предодредува и професијата. Ваквите зборови сами се наметнуваат кога ќе се сретнете со некој лик како 47-годишната Виолета-Вики Тримческа, родена во гостиварското село Балин Дол, мажена во Железна Река, а живее во гостиварската населба Циглана, мајка на две деца, а од неодамна и баба на мала принцеза. Оваа жена со години веќе изработува традиционални делови за повеќе видови на македонски носии, при што најчесто работи со монистра. – Уште кога имав 15 години научив да плетам, да везам и да хеклам, кај мене се јави потреба да му се посветам на изучувањето изработка на делови за прекрасните носии на полошкиот и реканскиот крај. Пробата беше успешна, се пронајдов себеси во оваа традиционална народна уметност, сфатив дека сум надарена да се посветам на изработка на парчиња за народна носија. Тоа се потврди по неколкуте изработени парчиња, кога бев презадоволна, а тоа ми го потврдија и роднините, соседите и пријателите. Тоа беше знак да се определам за оваа народна уметност, која духовно и материјално ме исполнува и со големо задоволство се определив да изработувам традиционални делови за повеќе видови на македонски носии. Апликациите за народни носии ги изработувам по шеми зачувани на стари носии на мои роднини и пријатели, кои ги зачувале од нивните предци, а некои и сама креирам. Користам претежно монистра од 2 мм, најситните, а ги набавувам во Гостивар и во Скопје, во различни бои според потребата на парчето. Како наоѓате инспирација за вашите парчиња? – Креативноста на изработка на вез доаѓа сама по себе, доколку ја сакате работата и со трпеливост и внесеност тоа што го работите максимално се ангажирате изработеното да биде квалитетно, да ги исполни чувствата. Треба да се настојува да се исполни договореното и барањето на нарачателот да биде убаво, а трудот секогаш ќе се исплати. Инспирацијата сама ми доаѓа од искуството и заинтересираноста да внесам нови елементи. Кога ќе го сплетам парчето и тоа ги задоволува моите вкусови и критериуми, со складен спектар на бои, следното парче по инерција е уште поубаво и така го постигнувам совршенството на не толку лесната народна творечка уметност, по малку подзаборавена, а која сега воскреснува. Имате широк асортиман на народни творечки дела по кои сте препознатливи во Македонија. Кои дела најмногу ги бараат купувачите? – Секое парче е атрактивно, но посебно би издвоила дека девојките и момчињата што се блиска рода на невестата и на младоженецот нарачуваат ќустек, кој ороводецот го користи за водење оро. За еднобоен ќустек ми се потребни два-три часа, со стари шари ми треба повеќе време. Нижењето на монистрата е пипаво, за најпрвин целосно да го нанижам конецот со монистра, а потоа заедно да ги сплетам, треба да вложам и повеќе време. Во нашиот Полошко и Горнорекански Регион има богат асортиман на парчиња на народна носија, од кои можам да ги набројам само деловите што ги изработувам: колан, ќустек, китки, тас, ракави за кошула… Нашите носии се многу богати и преубави. Сепак, најтежок би рекла е коланот, кој бара прецизност и многу внимавање при нижењето на монистрата, оти ако едно монистро е вишок или помалку, ништо од шарата што треба да испадне, а најлесни за изработка се китките, кои се нижат брзо и се употребуваат покрупни парчиња монистра, сребрени пари и волница. Интересно е дека се посветивте на изработка на делови од стари народни носии, а ги продавате преку социјалните мрежи. – Да. Побарувачката постојано се зголемува, многу ми е мило што последниве пет-шест години помладата генерација ги бара најмногу ќустеците и марамчињата за секаков вид свечености. И точно, ги продавам преку социјалните мрежи Фејсбук и Инстаграм, но и со препорака на пријатели и роднини. На крајот на разговорот Тримческа додаде дека цените на нејзините креации се ниски, не се реални за вложениот труд. Еднобоен ќустек чини 700 денари, сѐ зависи од моделот и должината, но додава дека не е сѐ во парите, за неа е позначајно што купувачите се задоволни и ја продолжуваат македонската вековна традиција. Виолета Тримческа со внуката За малку ќе се откажела на почетокот Нашата соговорничка по природа е весела, си потпевнува при работењето и се потсетува дека притоа ѝ се случиле многу интересни случки. Особено се сеќава на една од нив, која се однесува на нејзиното везење. – Кога почнав да го плетам првиот колан, по неколку сплетени реда не ми се допадна, личеше на обична врвка, се смеам и си велам ќе се откажам, не ме бива за овој вид уметност и го расплетов. Инаку, изработката на коланите ја научив од мојата сосетка и пријателка Грозда Велјаноска, која ме поттикна, ме охрабри и од срце сум ѝ благодарна. Токму при изработката на првиот колан таа дојде да ме праша дали го имам завршено коланот да го види! „Не успеав, се разочарав и го расплетов, не ме бива коланот испадна како врвка“, ѝ реков. Пријателката со солзи се смее: „Така треба да изгледа по неколкуте реда, кога ќе стигнеш на 26-от ред тогаш ќе бидеш задоволна“. Со смеење продолжив да работам и, за среќа, сфатив дека кога првпат нешто работиш, а немаш претстава како треба да изгледа, нормално дека ќе бидеш незадоволен. Набрзо ја совладав првичната трема и успеав да навлезам во тајната на изработката на овие прекрасни парчиња на македонската народна носија....

Фото: Н.М. За 24 осомничени за трагедијата во Кочани определен 30-дневен притвор Основниот суд во Кочани соопшти дека е определена мерка 30-дневен притвор за сите 24 лица за кои Основното јавно обвинителството во рамките на истрагата бараше изрекување на мерката во врска со истрагата за трагедијата во дискотеката „Пулс“ во Кочани, во која животите ги загубија 59 лица, а речиси 200 се повредени. Меѓу 24-те лица за кои е одреден притвор се и тројцата градоначалници на Кочани, и тоа градоначалникот во заминување Љупчо Папазов, како и поранешните Ратко Димитровски и Николчо Илијев. Инаку, 30-дневен притвор му е одреден и на бившиот министер за економија Крешник Бектеши, поранешната државна секретарка во ова Министерство, Размена Чекиќ-Дуровиќ, како и на раководител во Министерството, Беким Хаџиу. Со досегашната истрага за пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани се опфатени 27 физички и три правни лица. Вкупниот број осомничени за пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани засега е 34 физички лица, откако државниот јавен обвинител Љупчо Коцевски соопшти дека е отворена истражна постапка против 27 физички и три правни лица, по првите истражни постапки против седум полициски службеници од СВР-Штип и ПСОН-Кочани. Во првата фаза во постапувањето на МВР и Обвинителството се поднесени две кривични пријави против 34 физички и три правни лица, за кривично дело „тешки дела против општата сигурност“ по членот 292 во врска со „предизвикување општа опасност“ по членот 288 од Кривичниот законик. Едно лице е пријавено и за „примање поткуп“ по членот 357 од КЗ. Коцевски на прес-конференција посочи дека со завршување на истрагата ќе се разјаснат сите околности и факти за причината за пожарот, кој го предизвикал, начинот на предизвикување и со кое пиротехничко средство. Лицата, како што информира Коцевски, се сомничат за кривично дело за кое е предвидена казна од најмалку три години, што значи дека максимумот на казната е 20 години, а се сомничат дека како соизвршители, подготвувајќи, потпишувајќи и одобрувајќи позитивна согласност му овозможиле на правно лице да се стекне со лиценца за вршење угостителска дејност кабаре иако објектот не ги исполнувал законските услови за работа. Двајца од пациентите од Кочани се на механичка вентилација, двајца оперирани Една недела по трагичниот пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани, се намалува бројот на критичните пациенти што се лекуваат во земјава и надвор од државата. Но, како што посочуваат надлежните, борбата не е завршена, таа допрва претстои, почнува ризикот од инфекции и претстои можно влошување на состојбата. Денес се очекува да бидат објавени протоколи за враќање во земјата на првите пациенти од странство што се во добра здравствена состојба што ќе се случи, најверојатно, во втората половина на неделата. Во земјава моментално се лекуваат 54 пациенти од пожарот, на Клиничкиот центар се 27 пациенти, во ГОБ „8 Септември“ – 11, во Градската општа болница – 10, додека на приватните клиники се лекуваат шест пациенти. Од земјите во кои се лекуваат нашите сограѓани доаѓаат потврди дека наскоро ќе започне испишување на првите пациенти, како и подготовки за нивно враќање дома. Седумнаесет од вкупно 30 повредени од пожарот во Кочани што се лекуваат во Србија се хоспитализирани на Ургентниот центар во Клиничкиот центар во Белград. Двајца од пациентите се на механичка вентилација, а на двајца им е извршена операција, вели во изјава за РТС директорот на Клиниката за пластична хирургија и реконструкција, Милан Стојичиќ. Тој додава дека пациентите на кои им е извршен оперативен зафат се во добра општа состојба и дека постоперативниот тек се одвива непречено. Неделава, како што вели тој, најверојатно ќе бидат оперирани уште пет-шест пациенти, а неколкумина веројатно ќе може да бидат префрлени на одделение бидејќи респираторната функција успешно им закрепнува, а изгорениците им се такви што не бараат престој на Одделението за интензивна нега. Од 116-те хоспитализирани во странство, 38 се пратени на лекување преку Механизмот за цивилна заштита на ЕУ, кој Владата го активирала веднаш по несреќата, а преостанатите се пратени преку директна билатерална помош. – Од Италија се планира еден испис, од Шпанија се планираат два исписа, од Шведска еден испис и од Австрија два исписа. Ова е планот, но не е дефинитивно, в понеделник ќе ве известиме точно. Подготвуваме протоколи што ќе бидат прифатени од Кризниот штаб и објавени транспарентно за да се види како ќе се третираат пациентите. Најпрво ќе ги примиме во болниците, потоа ќе ги пуштиме дома – рече министерот за здравство Арбен Таравари. Според Сашо Клековски, директор на Фондот за здравствено осигурување на Македонија (ФЗОМ), денеска се очекуваат протоколи за враќање во земјата на првите пациенти од странство што се во добра здравствена состојба, што ќе се случи, најверојатно, во втората половина на неделата. Тимови од Израел и од Велика Британија, како што рече тој на прес-конференција, помагаат да се направи планот за враќање, рехабилитација и натамошен третман во земјата. Финансиска помош за семејствата на настраданите За секој настрадан во пожарот во Кочани ќе биде доделена итна финансиска помош во износ од 150 илјади денари, која ќе се реализира преку Црвениот крст, соопшти директорот на Службата за општи и заеднички работи (СОЗР), Ивица Томовски. Владата им го плаќа престојот на најблиски на пациентите што се лекуваат во странство, за што право имаат по две лица од семејството за секој повреден. Томовски повтори дека лекувањето на пациентите во странство е на трошок на државата домаќин, а патот, сместувањето и други трошоци за семејствата ги покрива на нашата влада. – Досега се згрижени и сместени 188 лица. Свесни сме дека оваа трагедија носи и неочекувани финансиски тешкотии. Затоа, како институција вклучена во овој процес, донесовме одлука за секој настрадан да биде исплатена сума од 150.000 денари како итна финансиска помош за покривање на почетните секојдневни трошоци. Оваа помош ќе се реализира преку Црвениот крст на Република Македонија – рече Томовски. Министерството за внатрешни работи во изминатиов викенд, во содејство со претставници од Управата за финансиска полиција, Управата за јавни приходи, Државниот пазарен инспекторат, Дирекцијата за заштита и спасување, Градежниот инспекторат и Комуналната инспекција, извршило координирани мерки и активности насочени кон сузбивање незаконски поведенија на физички и правни лица Засилени пошироки и посеопфатни контроли на надлежните државни органи по трагедијата во Кочани Лишени од слобода 17 лица затоа што не ја почитувале одлуката на Владата за седумдневна жалост Како што соопшти Министерството за внатрешни работи, за време на викендот на подрачјето на Скопје, Прилеп, Охрид и Куманово од страна на полициски службеници од слобода биле лишени вкупно 17 лица поради постоење основи на сомнение за сторено кривично дело по членот 387 од Кривичниот законик односно поради непочитување на одлуката на Владата за седумдневна жалост. Притоа, на подрачјето на Скопје е приведено едно малолетно лице, како и управител на угостителски објект, на подрачјето на Прилеп се приведени 12 лица, од кои едно е малолетно. Во Кичево е приведено едно лице – сопственик на угостителски објект, додека пак во Куманово се приведени две лица – менаџер и управител на угостителски објект. По целосното документирање на случаите, против лицата ќе бидат поднесени соодветни пријави. Констатирани 21 прекршок кај компании и физички лица што превезуваат патници и стока Државниот инспекторат за транспорт извршил 138 инспекциски контроли во последните три дена, при што открил неправилности кај 21 правно и физичко лице. За прекршоците биле изречени соодветни казни, а случаите ќе бидат пренесени на Министерството за внатрешни работи и Јавното обвинителство за понатамошно постапување. Инспекторатот ги објави компаниите за кои биле утврдени неправилности: „Дурмо турс“ од Гостивар, „Дени интернационал“ од Илинден, „Свис мак алигега“ од Гостивар, „Зем промет“ од Сарај, „Словин Билјана“ од Охрид, „Бис“ од Охрид, „Пештер“ ДОО од Чаир, „Димитриоски“ од Гази Баба, „Хисари-ГД“ од Дебар, „Инком бизнис“ од Куманово и „Палас експорт-импорт“ од Гостивар. Покрај нив, неправилности се откриени и кај 10 физички лица што вршат превоз на патници и стоки. Од денеска инспекторите започнуваат со интензивни инспекциски контроли, кои ќе вклучуваат проверка на документи, како што се лиценци, изводи од лиценци, дозволи, сертификати за професионална компетентност, тахографи и надзор на безбедноста во сообраќајот, како и спречување нелегален превоз. При акциска контрола во Тетово и во Гостивар се затворени три угостителски објекти Во саботата, во периодот од 10 до 15 часот, полициски службеници од СВР-Тетово и ОВР-Гостивар во содејство со претставници од Управата за финансиска полиција, Управата за јавни приходи, Државниот пазарен инспекторат, Дирекцијата за заштита и спасување, Градежниот инспекторат и Комуналната инспекција, извршиле акциска контрола и презеле координирани мерки и активности насочени кон сузбивање недозволени криминални активности што се вршат во угостителски објекти на подрачјето на Тетово и Гостивар, со приоритетна цел на сузбивање недозволена трговија со дрога, посредување во вршење проституција, перење пари, коруптивни кривични дела од страна на службени лица вработени во државни институции поврзани со незаконско работење на субјекти што вршат угостителска дејност и други нелегални активности. Извршени се контроли во 16 угостителски објекти (шест во Тетово и десет во Гостивар), кај кои биле констатирани низа неправилности и од страна на ДПИ, ДЗС и УЈП ќе им бидат подготвени соодветни поднесоци, додека од страна на ДПИ биле затворени два угостителски објекта во Тетово и еден во Гостивар. Екипа на „Нова Македонија“...

Фото: ЕПА Австралискиот возач триумфира на патеката во Шангај, што е негова прва победа сезонава, а трета во кариерата. Неговиот клупски колега, Британецот Ландо Норис е втор и остана на првото место во пласманот на возачи ФОРМУЛА 1 – ТРКАТА ЗА ГОЛЕМАТА НАГРАДА НА КИНА Австралискиот возач во формула (Ф1) Оскар Пјастри триумфира во трката за големата награда на Кина, која се возеше на патеката во Шангај (56 круга, еден круг 5,451 км), што е негова прва победа сезонава, а трета во кариерата. Ландо Норис придонесе Мекларен Мерцедес да обезбеди т.н. еден-два победа, со што остана на врвот во конкуренција на возачи. Џорџ Расел го освои третото место, пред актуелниот шампион Макс Ферстапен, а потоа се Шарл Леклер и победникот во саботниот спринт Луис Хамилтон. Подоцна дисквалификувани беа Хамилтон, Шарл Леклер и Пјер Гасли. Победата на Пјастри му ја оневозможи на Норис третата победа во низа, вклучувајќи го и минатогодишниот крај на сезоната во Абу Даби, но го остави шампионот Мекларен непоразен во две трки годинава, пишува агенцијата „Ројтерс“. – Голема работа, момци. Толку сум горд на целиот викенд. Ова е она што го заслужив од минатата недела – рече победникот, кој беше на деветтото место на првата трка сезонава во Мелбурн, откако тргна од првиот ред. Норис сега има 44 бода, Ферстапен има 36, а Расел 35. Пјастри, кој беше втор во спринтот, има 34 бода. Кај конструкторите, Мекларен има 25 бода повеќе од Мерцедес. Естебан Окон ги освои првите поени со Хас со седмото место, а италијанскиот дебитант Андреа Кими Антонели беше осми со Мерцедес и Алекс Албон деветти со Вилијамс на неговиот 29-ти роденден, втор последователен резултат за тимот. Британскиот дебитант Оливер Берман освои еден поен со 10-то место за Хас. Следната трка на програмата е на 6 април, на патеката „Сузука“ (Јапонија). Г.И. ПЛАСМАН НА ВОЗАЧИ Ландо Норис 44 Макс Ферстапен 36 Џорџ Расел 35 Оскар Пјастри 34 Кими Антонели 22 ПЛАСМАН НА ТИМОВИ Мекларен 78 Мерцедес 57 Ред Бул 36 Вилијамс 17 Ферари 17...

Фото: ЕПА АЛПСКО СКИЈАЊЕ – СВЕТСКИ КУП Федерика Брињоне (Италија) по пет години одново е победничка на Светскиот куп (СК) во алпско скијање, а по откажаниот спуст во финалето на сезоната во Сан Вели (САД) го обезбеди и малиот кристален глобус во таа дисциплина. Таа сега има трофеи во четири различни дисциплини во Светскиот куп, откако претходно победи во велеслалом и во алпска комбинација во 2020 година и во супервелеслалом во 2022 година. Пред синоќешниот супервелеслалом таа водеше и во таа дисциплина. В среда ќе се решава за трофејот во велеслалом (води Алис Робинсон од Нов Зеланд), а в четврток во слалом (прва е Зринка Љутиќ од Хрватска). Н.М....

Фото: ЕПА АЛПСКО СКИЈАЊЕ – СВЕТСКИ КУП Марко Одермат (Швајцарија) и втора сезона по ред е четирикратен освојувач на кристални глобуси во Светскиот куп (СК) во алпско скијање. Тој претходно ги обезбеди титулите во генерален пласман, велеслалом и во супервелеслалом, а по откажаниот спуст завчера во Сан Вели (САД) во финалето на сезоната го освои и трофејот во спуст. Одермат сега има четири големи кристални глобуси за титула во генерален пласман во Светскиот куп (претходно победи во 2022, 2023 и во 2024 година) и девет мали кристални глобуси за триумфи по дисциплини во една сезона (вкупно има четири во велеслалом, три во супервелеслалом и две во спуст). Сезонава во Светскиот куп за скијачи останаа уште трките во Сан Вели во супервелеслалом (синоќа), велеслалом (в среда) и во слалом (в четврток). За освојување остана само уште титулата во слалом, во која моментално води Хенрик Кристоферсен (Норвешка), кому за обезбедување на трофејот му требаат 54 бода. Н.М....

Фото: Фејсбук профил Гренландскиот премиер Муте Б. Егеде остро ја осуди најавената посета на американска делегација на земјата во која е и сопругата на потпретседателот на САД, Уша Венс. Тоа го нарече „многу агресивен потег“. Уша Венс, сопруга на американскиот потпретседател Џ. Венс доаѓа на Гренланд оваа недела за да присуствува на националната трка на кучиња и „да ја прослави културата и заедницата на Гренланд“, се вели во соопштението на Белата куќа. На Гренланд треба да отпатува и советникот за национална безбедност на Трамп, Мајк Волц, потврди извор запознаен со планот на патувањето. -Што прави советникот за национална безбедност на Гренланд? Единствената цел на неговата посета е да ја демонстрира американската моќ над нас. Неговото присуство дополнително ќе ги охрабри Американците да веруваат во мисијата на Трамп, а притисокот ќе се зголеми – изјави Егеде за гренландски весник. Тензиите меѓу САД и Гренланд се зголемија откако американскиот претседател Доналд Трамп постојано изјави дека САД имаат намера да ја анектираат автономната територија на Данска, доколку е потребно со сила или економски притисок. -Мислам дека ќе го добиеме на еден или друг начин – рече Трамп претходно овој месец во обраќањето пред Конгресот. Гренланд, најголемиот остров во светот богат со ретки минерали важни за високотехнолошката индустрија, со години е предмет на стратешките интереси на САД, Кина и Русија. Заканите на Трамп дополнително ги влошија односите меѓу САД и Данска, која сè уште има контрола врз одбраната и надворешните работи на Гренланд. Иако владејачката партија на Егеде неодамна доживеа недоверба на парламентарните избори, тој останува на чело на владата до формирањето нова коалиција. Јенс-Фредерик Нилсен, кој се смета за нов премиер, исто така смета дека американскиот потег „покажал недостаток на почит кон Гренланѓаните“. Данската премиерка Мете Фредериксен рече дека ја сфаќа посетата на американската делегација „сериозно“ и дека соработката со САД мора да се заснова на „фундаменталните принципи на суверенитет“. Дури 85 отсто од Гренланѓаните се против американска анексија, покажа анкетата објавена во јануари. Синот на Трамп, Доналд Трамп помладиот, неодамна предизвика контроверзии за време на посетата на Гренланд кога рече дека територијата на островот „ќе има голема корист“ од приклучувањето кон САД, со пораката „Направете го Гренланд повторно голем“....

Од четирите години во кои Јовица триумфира на сениорските првенства, во една тој и брат му Мики беа победници и во игра на двојки. Тој беше учесник во 11 финалиња за републички првак, четири пати беше победник. Незаборавниот чичко Уте беше вистинска икона на ТК Југ Јовица Лазовски (2) Меѓу оние тенисери што дваесетина и повеќе години во минатиот век беа доминантни на македонската сцена, секако една од најзабележителните фигури беше Јовица Лазовски. Тој имаше дури 11 учества во финалињата за сениорски првак на Македонија, во кои четири пати излезе како победник. Но кога се зборува за минатото и за титулите мора да се каже оти Македонија во втората половина од минатиот век, кога впрочем белиот спорт во нашата Република со брзи чекори одеше напред, имаше една силна генерација. Во таа конкуренција, во која неприкосновени беа Штериев, Апостолов, Јанчулев, Михајлов, Панов, нешто подоцна Ночев, Николовски и Шевченко, беше навистина тешко да се дојде до триумф. – Тоа беше пеколно тешко. Конкуренцијата беше голема и требаше да се помине еден напорен и трнлив пат за да се стигне до републичката титула. Конкуренцијата беше силна и не е чудно што во 11-те финални настапи доживеав седум порази. Овој биланс не ме разочара, зашто во периодот кога бев во најдобра форма четири пати станав првак на Македонија, па тие титули како да ги потиснаа и фрлија во заборав поразите. За мене беше битно што во тениската историја ќе биде запишано оти сум бил четирикратен републички сениорски првак. Затоа, немаше место за разочараност, туку напротив бев горд, зашто малкумина успеваа да се закитат со толку сениорски титули – ми рече во емисијата посветена на македонските спортски легенди – снимена во 2010 година, сега покојниот Јовица Лазовски Победи против сите од првата „петорка“ Приказната за Јовица ќе ја продолжам со неговите настапи, кога со рекетот шеташе од турнир на турнир и правеше обиди да им се спротивстави на најсилните југословенски играчи, прво во младинска, а потоа и во сениорска конкуренција. – Имав голем бенефит од тренинзите во почетните години со славниот југословенски ас Палада. Тоа беше за мене најзначајниот период, кога практично цврсто почнав да газам на црвеницата. Но Палада не беше единствениот од кого добив драгоцено знаење, напротив, тука беше и нашата тениска легенда, би рекол икона на ТК Југ, Милутин Ѓуровски-Уте. Тој беше еден симпатичен и неверојатен човек. Толку беше вљубен во тенисот, така што се добиваше впечаток оти освен префрлањето на топчето преку мрежата ништо друго не го интересира. Малку беа таквите ентузијасти, кои остануваат верни на својот спорт и се заслужни за успесите на плејадата тенисери, кои подоцна добро истренирани зачекоруваа на спортската сцена. Нема да згрешам ако кажам оти чичко Уте беше еден и – единствен. Но не треба да се заборават и браќата Андреевски, кои, исто така, со сиот свој ентузијазам се залагаа да создадат услови за непречена работа на ТК Југ, а се јавуваа и како организатори на неколку приредби меѓу кои беше и Галеа-купот во Скопје, кога во југословенскиот репрезентативен состав во 1972 година беше и Тошко Николовски – рече тој. Откако учествуваше на првите турнири во Борово и во Осиек, Јовица, кој го сврте вниманието кон себе, со уште поголем елан и охрабрен ги очекуваше следните турнири. – Потоа дојдоа настапите во Белград, Загреб и во Вараждин, три квалитетни турнири на кои стигнував и до полуфиналето. Тоа беше показател за моите квалитети. Откако го поминав првиот, така да кажам, филтер, многу самоуверено продолжив да шетам со рекетот низ поранешната држава. Веќе сите ме препознаваа, а да бидам искрен противниците и не сакаа ждрепката во првите кола да им падне да играат со мене. Сите сакаа да ме избегнат. Јас го чувствував стравот кај нив и често со нив се шегував и им велев: немајте гајле, не сум толку опасен. Тие ќе замолчеа не верувајќи во тоа што го говорам. Но јас бев таков со сите пријателски расположен, а на теренот многу незгоден и непријатен ривал. На турнирите во Југославија во втората половина од 60-тите години ги победив речиси сите тенисери што припаѓаа на првата југословенска „петорка“ – се сеќаваше на овие игри Лазовски. Јовица се сеќаваше и на некои детали од многубројните учества на турнирите. Тој не заборави да го спомене и настапот во Ниш. – Таму, кога помислив дека ќе го освојам првото место, зашто навистина бев во одлична форма, доживеав пораз од Арменулиќ, кој подоцна беше југословенски селектор. Одигравме добар меч, но Арменулиќ, кој беше поискусен од мене, со тактичка игра успеа да ме совлада. Но пласманот во финалето во Ниш, а и резултатите на другите турнири, ми овозможија вторпат да бидам меѓу десетте најдобри младинци во Југославија. Што се однесува, пак, до сениорските пласмани, еден пат меѓу 10-те, а двапати меѓу 16-те најдобри југословенски тенисери – рече тој. Две титули во иста година Со оглед на тоа што имавме квалитетни тенисери, првенствата на Македонија беа многу интересни. Трибините не можеа да ги соберат сите вљубеници во тенисот, па, така, многу луѓе што подоцна пристигнуваа, наоѓаа место и добар видик преку мрежата од страната на насипот. – Се сеќавам на мојот прв настап на едно првенство на Македонија во конкуренција на сениори. Противник на стартот ми беше никој друг, туку за нас помладите непобедливиот Сашо Панов. Бев разочаран од ждрепката, но и подготвен докрај машки да се борам. Во тоа успеав, навистина бев борбен, му давав отпор на мојот идол од детските години, но до победата немаше шанса да дојдам. Сашо беше како фурија, ме совлада и елиминира. Но се сеќавам на неговите зборови по мечот „дете, ќе биде тенисер од тебе, само така продолжи“. Ова беше големо охрабрување за мене, зашто Сашо, кој беше мошне отворен, нема да ми го кажеше ова, ако навистина не го мислеше – раскажуваше Лазовски. Од овие моменти кај Јовица како да тлееше желбата еден ден и тој да стане првак на Македонија. – Оваа желба ме носеше напред и само напред. Бев решен да жртвувам сѐ само на крајот на некој од следните шампионати на Републиката да стигнам до титулата. Конечно ми успеа тоа во 1968 година – со радост на лицето Јовица ми го кажуваше ова и ги опишуваше највозбудливите моменти. И кога сите мислеа оти тој и понатаму ќе биде меѓу победниците на следните првенства на Македонија, на сцена како феникс се појавува Тошко Николовски. – Замислете никој од нас не можеше да му застане на патот на Тошко, кој дури осум пати едноподруго триумфира на првенствата на Македонија. Тоа беше нешто неверојатно, но имаше сила кај ова момче, кое подоцна стана и Галеа-репрезентативец на Југославија, а беше победник и на неколку турнири. Неговата доминација траеше до 1976 година. Потоа, на следните три првенства јас го освојував првото место. Конечно во 1984 година кога имав 37 години загубив во моето 11-то финале и престанав активно да се занимавам со тенисот. Бев задоволен со четирите титули и мирно заминав во спортската пензија, со оглед на тоа што со мојот помлад брат Мики еднаш го освоивме и првенството на Македонија во игра на двојки и тоа во една година кога јас бев победник и во поединечна конкуренција. Така, во иста година, на исто место, во витрините на семејството Лазовски се најдоа две шампионски титули – велеше Јовица. И кога сме кај братот Мики еве и една интересна епизода за него. – На еден тренинг на терените на Југ се појави новинарот Љупчо Гајдов во друштво со едно високо момче. Гајдов дојде до теренот и ме праша дали може да поиграм малку со неговиот пријател. Јас прифатив и во следниот момент кога пријателот зачекори на теренот се „стаписав“ кога видов оти момчето не е никој друг, туку легендарниот шаховски светски шампион Боби Фишер. Тогаш Боби беше дојден во Скопје да учествува на првата шаховска „Средба на солидарноста“ – вели тој. Сопственик на најстариот рекет Јовица Лазовски ќе остане запаметен кај тенисерите и неговите пријатели како многу темпераментен и весел човек, кој со одушевување зборуваше за својот тениски живот. Секогаш се потсетуваше на убавите денови, кога помина со рекетот во рака, крстосувајќи од град во град за да учествува на турнирите. Кога разговарав со него, во емисијата посветена на легендарните спортисти емитувана на Наша ТВ ни ја откри тајната и за најстариот тениски рекет во Македонија. Тој со другите рекети го држеше в раце и овој, сакајќи и на гледачите да им го покаже овој тениски раритет. Тоа беше мошне квалитетен „данлоп“, кој од 1905 година се наоѓал на таванот од куќата на едно битолско семејство. – Ова е тој рекет, погледни колку е квалитетен и зачуван. Ова е вистинско богатство. Многу сум ѝ благодарен на една жена, која стапи во контакт со мене и ми рече оти на таванот кај нив има повеќе зачувани стари работи, меѓу кои и тениски рекет. Ме покани да дојдам во Битола и ми рече, ако ти се допадне рекетот, тој ќе биде твој. Немав време за чекање и од љубопитност веднаш дотрчав во Битола. Се качив на таванот и веќе на мое големо задоволство, рекетот изработен во 1905 година се најде не само во моите раце туку стана и моја сопственост – ми рече Јовица. Со ова го завршувам моето претставување на легендарниот тениски ас Јовица Лазовски, кој, за жал, се упокои во 2016 година. Тој замина во вечноста, но зад себе остави еден богат тениски опус. Јовица навистина беше голем спортист и човек пред сѐ....

Фото: МИА Фондот за здравствено осигурување на Македонија (ФЗОМ) ги предупредува граѓаните за сериозна фишинг измама која се одвива преку лажна веб-страница со адреса fzom.net. Оваа веб-страница се претставува како официјална страница на ФЗОМ (fzo.org.mk) и има за цел да украде лични и финансиски податоци на граѓаните. Измамниците преку fzom.net се обидуваат да ги измамат граѓаните да ги внесат своите: лични податоци (име, презиме, матичен број, адреса); податоци за здравствено осигурување; податоци за банкарски сметки и кредитни картички; кориснички имиња и лозинки. ФЗОМ категорично ги предупредува граѓаните да не ги внесуваат своите лични податоци на веб-страницата fzom.net. Официјалната веб-страница на Фондот е исклучиво fzo.org.mk. – Проверете ја внимателно веб-адресата пред да внесете какви било лични податоци. Не кликајте на линкови од сомнителни е-пошти или пораки. Не споделувајте ги вашите кориснички имиња и лозинки со никого. Пријавете ги сите сомнителни активности на ФЗОМ или во најблиската полициска станица. Официјалната веб страница на ФЗОМ никогаш нема да побара од вас внесување на банкарски податоци – укажуваат од Фондот за здравство. ФЗОМ веќе презема мерки за да ја блокира оваа лажна веб-страница и да ги заштити граѓаните. Фондот соработува со надлежните органи за да ги идентификува и казни сторителите на оваа измама. За дополнителни информации и пријавување на сомнителни активности, граѓаните можат да се обратат на: официјалната веб-страница на ФЗОМ: fzo.org.mk ; телефонскиот број на ФЗОМ: 02 3289 000 и на е-пошта: [email protected] ФЗОМ апелира до граѓаните да бидат внимателни и да ги заштитат своите лични податоци од ваквите измами....

Фото: ЕПА За време на добро застанување, помеѓу 2,2 секунди и светскиот рекорд на Мекларен од 1,8 секунда, слушате само два звука, првиот се апаратите за четирите тркала, кои едногласно ги одвртуваат навртките, вториот е прицврстувањето на новите навртки, пишува Ф1. Стандардите за питстоп во модерната Ф1 се многу високи. Но како функционира сето тоа? ФОРМУЛА 1 Откако ќе поминете доволно време сведочејќи на застанувања на болид од Формула 1 (Ф1) во боксот, ќе заклучите дека добар питстоп е нешто што го слушате, наместо што го гледате. За време на добро застанување, помеѓу 2,2 секунди и светскиот рекорд на Мекларен од 1,8 секунда, слушате само два звука, првиот се пиштолите за одвртување на тркалата, кои едногласно ги одвртуваат навртките, вториот е прицврстувањето на новите навртки, пишува Ф1. Стандардите за питстоп во модерната Ф1 се многу високи. Но како функционира сето тоа? Подгответе се Работите во питстопот се водат од боксот, обично од спортскиот директор, менаџерот на тимот или од оперативниот директор. Тие го повикуваат екипажот на позиција и даваат инструкции за тоа кој болид, кој комплет гуми и колку треба да се намести предното крило. Тие потоа доставуваат ажурирања за позицијата додека болидот се приближува кон боксот. Откако дознава дека автомобилот доаѓа, екипажот е на позиција. Тоа е идеално 15-20 секунди пред да пристигне болидот, ги подготвуваат тркалата и ги проверуваат основните и резервните пиштоли. Седиштето што секој го има во гаражата е избрано за да се минимизираат судирите за време на оваа подготовка. Целиот питстоп почнува пред да застане автомобилот. Операторот на дигалката го апсорбира ударот додека крева и тогаш часовникот почнува да работи. При солиден питстоп од 2,2 секунди, предниот приклучок ќе биде целосно наместен за 0,3 секунди, за 0,8 секунди операторот на дигалката ќе почне да оди настрана за да му овозможи на болидот лесно да излезе, а по 1,6 секунда операторот е подготвен да го притисне копчето за брзо ослободување што го спушта автомобилот, што ќе се случи на околу 2,1 секунди. Работата на операторот на задната дигалка доаѓа малку по тој на предната страна, едноставно затоа што не може да се придвижи во позиција додека автомобилот не помине покрај него, но тие веќе ќе бидат во движење пред болидот да стигне на предната дигалка. Задниот дел на автомобилот ќе биде кренат за околу 0,4 секунди по застанувањето и ќе биде спуштен на околу 2,1 секунди. Гуми, крило, семафор Главниот дел на питстопот го вршат екипите за менување тркала. Површно, сите четири агли на автомобилот изгледаат исто, но има разлики помеѓу предни и задни, па дури и помеѓу леви и десни. Задните тркала, бидејќи се поголеми и потешки, бараат поголема сила и потпора за маневрирање, а тркалата со вдлабнати навртки значат дека механичарите треба да почекаат болидот да застане, за разлика од тие на предните тркала ,кои работат на тркалото пред болидот да застане. Тркалата треба да бидат извадени на околу 0,6 секунди, обично предните пред задните. За 1,2 секунда новото тркало е поставено, на околу 1,9 секунда копчињата за потврда се притискаат и автомобилот е подготвен за тргнување. Другиот активен дел од застанувањето е приспособување на предното крило, а за тоа членови на екипажот работат од непосредно пред автомобилот да застане до моментот кога автомобилот ќе биде спуштен. Секој тим користи систем со семафори. Одлуката за тргнување останува во рацете на човек, постар член од тимот, обично главниот механичар, одговорен за управување со светлата за пуштање на болидот. Тие добиваат потврдни светла од операторите на пиштолите за гуми, преку систем што покажува дека тркалата се зацврстени, а гледаат и околу болидот за да се уверат дека се случило сѐ што треба и за да се осигурат дека болидот има простор безбедно да излезе од боксот. Овој дел има тенденција да биде бавен, при што „небезбедното ослободување болид“ е честа причина за казни, пишува Ф1. Колку члена има тимот? Ако ги прашате 10-те тима колку луѓе се вклучени во питстоп, најверојатно ќе добиете десет различни одговори, пишува Ф1. На активните членови на екипажот треба да се додадат резервни оператори и екипажот во мирување со противпожарни апарати, често има втор член на екипажот што го гледа задниот дел од автомобилот, а потоа се аналитичарите, кои ќе ги прегледаат застанувањата, тренери што ќе го загреат екипажот и медицинскиот персонал за да се осигури дека се подготвени и соодветно хидрирани. Но, единствениот член на екипажот што често се занемарува е возачот. Во секој одличен питстоп возачот треба да застане токму на ознаките во боксот, а во секој добар питстоп тие се многу блиску. Екипажите често користат ласерски маркери за да ги постават механичарите, но тоа ниво на прецизност не важи ако возачот не застане точно каде што треба. Вежбањето и повратните информации се од витално значење за постигнување на ова ниво на точност. Кај ознаките во боксот често има мерна скала, што му овозможува на екипажот да процени колку возачот застанал подоцна или порано, лево или десно или искривено. Гледајќи ја табелата за награди за најбрз питстоп, таа има тенденција да го отслика пласманот на шампионатот на конструктори, со тоа што тимовите со брзи автомобили обично ги прават и најдобрите питстопови. Ова не е недостиг од напор или дефицит од талент, едноставно последица на тоа како тимовите избираат да го трошат својот буџет, пишува Ф1. Подобрувањето на питстоповите е скапа работа. Потребни се дизајнерски тимови што постојано ја рафинираат опремата, фабрички макети, аналитичари за движење, тренери на екипажот и најсовремени фабрички спортски сали. За тим од долниот дел на табелата побрзите застанувања во боксот ќе намалат неколку десеттинки во нивната трка, но префрлањето на тие пари во развојот на аеродинамиката може да намали неколку десеттинки од секој круг и тој начин е многу подобро искористување на ресурсите, пишува Ф1. Во врвот на табелата, перформансите во питстоп може да вредат позиции и поени. Зимска подготовка Најголемиот дел од подготовките се врши во текот на зимските месеци, со избор на тим, тестирање и приспособување на нова опрема и, се разбира, многу вежбање. Тоа не е нешто набиено околу други активности, туку е внимателно планирана развојна активност. Во текот на минатите неколку години болидите станаа потешки, тркалата се поголеми и повеќе безбедносни правила беа воведени во операциите во питстопот, но, сепак, времето на застанување опадна. Додека некои од тие подобрувања уште доаѓаат од развојот на опремата, токму овие човечки фактори се заслужни за неколку десеттинки. Трката за титулата навистина не можете да ја сведете на индивидуален момент, но последната трка во 2024 година дава голема илустрација колку е клучен добар питстоп, пишува Ф1. Во Абу Даби, во 25-от круг, Карлос Саинц замина во бокс, обидувајќи се да го претекне Ландо Норис. Норис одговори во следниот круг. Ако питстопот не биде добар,Мекларен го губи водството и веројатно шампионатот за конструктори во 2024 година, а ако биде направен како што треба, Норис го задржува тенкото водство. Тоа е најголемиот притисок за екипажот, кој е свесен дека нивниот тим не бил шампион од 1998 година. Норис ги погоди своите маркери, екипажот на Мекларен го сервисира болидот за 2,07 секунди, а тој го задржа водството, победи и со тоа ја обезбеди титулата. Тоа беше најбрзиот питстоп на денот, иако не ви треба стоперка за да знаете дека е добар, можете да го слушнете, пишува Ф1. Н.М....

Божиноски е некогашен фудбалер на Металург, кој од лани игра за Рудар од Плевља од Црна Гора. „Пред сѐ амбициите се да му помогнам на клубот да се врати во Првата лига. Постигнав три гола и три асистенции на 14 натпревари сезонава. Пропуштив седум натпревари поради повреда, но сега е сѐ во ред и се надевам на уште подобар ефект, со кој ќе дадам свој придонес за екипата во борбата за првата позиција на табелата. Желба ми е еден ден да заиграм во некој европски клуб и да бидам дел од А-репрезентацијата. Мислам дека имаме шанси во оваа група, имаме квалитетни поединци што можат да направат разлика. Истото мислење го имам и за репрезентацијата на Црна Гора. Им посакувам среќа и на двете селекции, изјави Божиноски АНТОНИО БОЖИНОСКИ, МАКЕДОНСКИ ФУДБАЛСКИ ИНТЕРНАЦИОНАЛЕЦ Енергичен, динамичен, брз, со добар преглед на игра. Неговиот дрес со бројот 17 најчесто може да се види на средината на теренот, во улога на играч за врска, но знае и да ги тресе противничките мрежи. На 10-годишна возраст се зачленува во скопски Металург, потоа настапува за неколку други македонски клуба, како и за младинската репрезентација на Македонија (до 18 години), за потоа да заигра во странство. Македонскиот интернационалец Антонио Божиноски (25) од јули минатата година ги брани клупските бои на Рудар од Плевља, клуб што се натпреварува во Втората лига на Црна Гора, со шанси за влез во прволигашкото друштво. – Фудбалските почетоци ми се во локалната фудбалска школа Нова Колонија. Потоа, на 10-годишна возраст се зачленив во скопски Металург, каде што го стекнав сето фудбалско знаење и имав шанса и слобода да го покажам мојот талент. Продолжив во Работнички, каде што, исто така, бев добро прифатен и имав можност да се докажувам. Во младинските категории последен клуб ми беше Вардар, со кој го освоив Купот на Македонија. Но не добив шанса во првиот тим. Една полусезона бев во Маџари и потоа заминав во Силекс, каде што го повредив коленото, по што следуваше пауза од осум месеци, а потоа и време за да ја достигнам вистинската форма. Во Скопје добив шанса да играм стандардно во Првата лига, стекнав искуство, а останав две години, по што се одлучив за нов чекор во кариерата и потпишав за Рудар од Црна Гора. Од самиот почеток бев добро прифатен во клубот, а тоа многу ми помогна брзо да се приспособам на новата средина. Договорот ми истекува во јули годинава. Пред сѐ амбициите се да му помогнам на клубот да се врати во Првата лига, а за следениот чекор ќе одлучам заедно со мојата менаџерска агенција. Од почетокот на првенството се очекуваше ние и екипата на Младост ДГ да се бориме за првото место, кое води директно во Првата лига. Тие моментално имаат пет бода повеќе од нас и натпревар помалку. Во меѓусебните дуели сме поуспешни, со два нерешени дуела и победа на домашен терен со 3-0. Имаме уште еден меѓусебен меч и ќе дадеме сѐ од себе да го освоиме првото место и директно да влеземе во Првата лига. За Рудар постигнав три гола и реализирав три асистенции на 14 натпревари сезонава. Пропуштив седум натпревари поради повреда, но сега е сѐ во ред и се надевам на уште подобар ефект, со кој ќе дадам свој придонес за екипата во борбата за првата позиција на табелата – ни изјави Божиноски. Каква е тамошната лига, каков фудбал се игра и колку е посетен од публиката во однос на македонскиот? – Нема некоја разлика во квалитетот на лигите во Црна Гора и во Македонија, но тука има поголема посетеност на стадионите, а секој натпревар се пренесува на ТВ-екраните. Ако се играат истовремено повеќе, тогаш има мултипренос, во зависност од важноста на самиот меч – рече македонскиот интернационалец. Македонија ги почна квалификациите за пласман на Светското првенство со победа на мечот со Лихтенштајн, а Црна Гора на дуелот со Гибралтар. Какви се шансите на двете репрезентации? – Мислам дека имаме шанси во оваа група, имаме квалитетни поединци што можат да направат разлика. Истото мислење го имам и за репрезентацијата на Црна Гора. Им посакувам среќа и на двете селекции – рече Божиноски, кој за репрезентацијата на Македонија до 18 години има два настапа. Која е вашата желба во фудбалот? – Желба ми е еден ден да заиграм во некој европски клуб и да бидам дел од македонската А-репрезентација – рече Божиноски....

Повик на генералниот секретар на Советот на Европа, Ален Берсет: Имплементацијата на правосилните пресуди на Европскиот суд за човекови права не е избор, туку меѓународна правна обврска доброволно прифатена од земјите членки. Целосното и брзо извршување на пресудите на Судот од сите земји членки е од витално значење за системот на Конвенцијата и е приоритет за Советот на Европа. Парламентарното собрание на Советот на Европа бара стриктно спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права! Ален Берсет, генералниот секретар на Советот на Европа, повика на континуирани напори за спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП). Реагирајќи на објавувањето на годишниот извештај за 2024 година за извршувањето на пресудите на Судот од Стразбур, генералниот секретар Ален Берсет изјави: Овој извештај го покажува конкретното и позитивно влијание на пресудите на Европскиот суд за човекови права врз секојдневниот живот на Европејците. Постигнат е голем напредок, но треба да се направи уште поголем Според годишниот извештај на Комитетот на министри на Советот на Европа, во 2024 година Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) му префрлил 992 случаи на Комитетот на министри, кој го следи извршувањето на пресудите од страна на земјите членки, 194 од нив биле „референтни“ случаи, за кои често се бараат мерки од државите за да се спречат слични прекршувања, и 798 случаи што веќе се повторуваат. Севкупно, Комитетот на министри затвори 894 случаи во 2024 година, вклучувајќи 161 референтен случај и 733 повторливи случаи. На крајот на годината, 3.916 случаи чекаа целосно извршување, вклучувајќи и 1.149 референтни случаи и 2.767 повторливи случаи. И покрај значителните тешкотии предизвикани од тековната руска агресивна војна, Украина продолжи активно да работи на имплементација на пресудите на Европскиот суд за човекови права во 2024 година, што резултира со затворање на 75 случаи (вклучувајќи три водечки случаи). Декларацијата од Рејкјавик Инаку, Годишниот извештај за 2024 година за надзор над извршувањето на пресудите и одлуките на Европскиот суд за човекови права вклучува информации од земја по земја за нови, нерешени и затворени случаи за сите 46 земји членки на Советот на Европа, како и преглед на главните случувања во текот на годината. Случаите што се однесуваат на Руската Федерација не се вклучени во горните бројки. На крајот на 2024 година, 2.867 случаи, вклучувајќи и 244 водечки случаи, чекаа целосно извршување од страна на Руската Федерација, која останува законски обврзана да ги изврши според Европската конвенција за човекови права. Во 2024 година, годината кога се одбележува 75-годишнината од Советот на Европа, потсетивме на извонредниот придонес на системот на Европската конвенција за човекови права во заштитата на човековите права и владеењето на правото на нашиот континент. Во Декларацијата од Рејкјавик, европските лидери цврсто се обврзаа на системот на Конвенцијата и ја потврдија безусловната обврска на земјите членки да се придржуваат до конечните пресуди на Судот во секој случај во кој се страни. Тие, исто така, ја истакнаа фундаменталната важност на извршувањето на пресудите на Судот за да се обезбедат долгорочна одржливост, интегритет и кредибилитет на системот на Конвенцијата. Имајќи го предвид повикот од Декларацијата од Рејкјавик да се развие покооперативен, инклузивен и политички пристап, заснован на дијалог, Комитетот усвои подобрени алатки што ќе се користат во неговото следење на извршувањето на пресудите и се согласи да го зајакне институционалниот дијалог со Судот. Во однос на вториот аспект, луксембуршкото претседателство со Комитетот го организира во ноември 2024 година првиот годишен состанок со претседателот на Судот и генералниот секретар за општи прашања поврзани со извршувањето на пресудите. Од суштинско значење е сите земји членки да дадат сѐ од себе за да обезбедат целосна ефективност на системот – Додека ја прославуваме 75-годишнината од Советот на Европа, системот за надзор над извршувањето на пресудите уште еднаш ја потврдуваме својата издржливост, но во исто време остануваат значајни предизвици. Од суштинско значење е сите земји членки да дадат сѐ од себе за да обезбедат целосна ефективност на системот на Конвенцијата – изјави министерот за надворешни работи на Литванија, Габриелиус Ландсбергис, во своето обраќање на есенската сесија на Парламентарното собрание во октомври 2024 година, како претседател на Комитетот на министри. Имплементацијата на правосилните пресуди на Европскиот суд за човекови права не е избор, туку меѓународна правна обврска доброволно прифатена од земјите членки. Целосното и брзо извршување на пресудите на Судот од сите земји членки е од витално значење за системот на Конвенцијата и е приоритет за Советот на Европа. Парламентарното собрание на Советот на Европа бара стриктно спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права. Земјите членки на Советот на Европа треба да ги спроведат конечните пресуди на Европскиот суд за човекови права и да се усогласат со привремените мерки што ги презема, националните судови и Судот во Стразбур треба да покажат „заемно почитување“ и да се вклучат во судски дијалог за ги бранат човековите права, смета ПССЕ. Последниот пат извештај за спроведувањето на пресудите на ЕСЧП пред пратениците од 46-те земји членки на Советот на Европа поднесе Јоргос Катругалос (Грција, УЕЛ). Тој притоа напиша дека државите треба „да се воздржат од преземање мерки што би можеле да го влошат секој потенцијален конфликт меѓу националниот уставен поредок и Судот во Стразбур“. Целосното почитување на Конвенцијата и националниот уставен поредок треба да бидат „совршено комплементарни“, се наведува во резолуцијата на ПССЕ, притоа земајќи ги предвид принципите на супсидијарност и „маргината на благодарност“. Националните судии треба да се охрабрат да се ангажираат повеќе во судската практика во Стразбур, што ќе го подобри квалитетот на пресудите, како во националните судови така и во Европскиот суд, и ќе го намали притисокот врз механизмите во Стразбур. Државите исто така треба да го користат новиот систем на Судот на „советодавни мислења“, како што е предвидено во Протоколот бр. 16 на Конвенцијата, за да го решат секој потенцијален конфликт меѓу националните судови и Стразбур, велат парламентарците од 46-те земји членки на СЕ. Загриженост за одложувањата на ЕСЧП, издвоена Бугарија, која е меѓу државите со најголем број неизвршени пресуди Со усвојувањето на резолуцијата за спроведување на пресудите на Европскиот суд за човекови права, врз основа на извештајот презентиран од Константинос Ефстатиу (Кипар, СПЦ), Парламентарното собрание на Советот на Европа (ПССЕ) изрази загриженост за одложувањата при спроведувањето на пресудите на Судот од Стразбур. Собранието ги потсети земјите членки на Конвенцијата дека тие се законски обврзани да ги извршуваат конечните и обврзувачките пресуди на Судот „со добра волја и навремено“. Оваа обврска не може да се заобиколи со повикување на технички проблеми или пречки, како што се недостиг од политичка волја, недоволни ресурси или национално законодавство, вклучувајќи го и Уставот. ПССЕ ја подвлече важноста од спроведувањето важни и сложени случаи, вклучувајќи и меѓудржавни случаи или случаи со меѓудржавни карактеристики, кои мора да се решаваат како прашање на приоритет. ПССЕ ги повикува сите земји членки на Конвенцијата вклучени во процесот на спроведување на овие пресуди целосно да соработуваат со Комитетот на министри и ги повика земјите членки, како и телата на Советот на Европа, „да размислат за употреба на иновативни и креативни техники и мерки за да се постигне напредок во решавањето на особено тешките проблеми што ги наметнуваат овие случаи“. Собранието исто така истакна дека Украина, Бугарија, Романија, Турција, Азербејџан… имаат најголем број неизвршени пресуди на Судот и сѐ уште се соочуваат со сериозни структурни или сложени проблеми, од кои некои не се решени повеќе од десет години. Овие пет земји, покрај Русија, претставуваат повеќе од седумдесет отсто од нерешените случаи што чекаат на извршување. На крајот, Собранието го покани Комитетот на министри да му доставува годишно ажурирање за напредокот постигнат во спроведувањето на пресудите на Судот. Тоа исто така,предложи да се започнат проекти што имаат цел да им помогнат на националните парламенти и парламентарците да ги преземат законодавните реформи неопходни за ефективно спроведување на пресудите на Судот и да побараат од владите да ги известуваат за мерките „преземени навреме“ што се корисни за „спроведување на овие пресуди“. Тони Гламчевски, специјално за „Нова Македонија“ од Стразбур...

Ласко Џуровски Светот веќе навлегува во новата мултиполарна ера, откако САД, а особено новиот Вашингтон, почнаа да се повлекуваат од својата неолиберална амбиција да бидат „светски полицаец“ и единствен глобален хегемон-владетел. Но, во еден таков контекст и тек на историјата, преструктурирањето на Македонија на надворешнополитички план во новодоаѓачкиот амбиент на мултиполарен свет и мултиинтеграциите се наметнува како нејзин приоритет и државно-национален интерес, покрај политичко-економското партнерство со ЕУ Исчекор во мултиполарниот свет и развивањето на мултиинтеграцијата како потреба на Македонија Денис Рос, поранешниот посебен помошник на поранешниот американски претседател Барак Обама и истакнат политички научник-истражувач во Вашингтонскиот институт, во својата научна студија „Умешност за водење на државните работи 2.0“, која е објавена годинава, констатира дека во светот, кој е веќе мултиполарен, Соединетите Американски Држави имаат само релативна моќ и немаат повеќе луксуз лошо да го практикуваат водењето на државните работи. „САД се можеби сè уште најсилната земја во светот, но сега се соочуваат со вистински предизвици и на глобално и на регионално ниво. Го нема повеќе еднополарниот свет, во кој доминираше Америка по Студената војна“, нагласува Рос. Во колумната со наслов „Конфликтот Русија-Украина: забрзување на мултиполарниот свет“, објавена во „Ал џезира“, Јуџин Чосовски, аналитичар од институтот за стратегија и политика „Њулајнз“ од Вашингтон, констатира дека во светот се случуваат „пошироки промени во архитектурата на глобалната моќ“. Опиплива перцепција за реалноста Мултиполарниот свет е светската реалност, во која опстојува и Македонија, односно со Преспанскиот договор сега наречена „северна“ Македонија. Сѐ повеќе држави, мали и средни по големина, сѐ посилно ги изнесуваат своите барања сами да ги одредуваат правците на својот политички и економски развој, да располагаат со својот внатрешен и надворешен суверенитет, да ги прекинат неоколонијалните стеги што низ различни форми и методи сѐуште се практикуваат над неразвиените или, пак, над земјите во развој. Примери има многу, а најпластични сѐуште се оние од Африка. Каде е во овој глобален контекст Македонија? Што (не) презема како држава? Таа допрва започнува да се репозиционира како држава кон мултиполарниот свет, што го навести претседателката Гордана Силјановска-Давкова, велејќи на 11 март 2025 година дека „се препознава важноста на мултиполарниот свет“. Засега, слободно може да се констатира дека е факт дека актуелно Скопје прави потези преку кои се препознаваат отворање комуникациски канали низ кои властите би сакале да протечат двонасочни односи, а да се реализираат автентичните државно-национални интереси на македонскиот народ и на интересите на сите други граѓани на Македонија. Што може да очекуваат малите земји во ерата на мултиполарност? Низ разговорите со повеќе универзитетски професори, политичари, правници, економисти, аналитичари, секаде провејува прашањето: Во еден ваков тек на глобалните настани, што да прават сега Македонија и другите мали држави? Како да го толкуваат процесот на „мултиполарнo преминување“? Значи ли тоа и приклонување кон еден од мултиполовите на надоаѓачката глобална политичко-економска конфигурација? Гравитација кон некоја од големите сили? Македонија не смее да дозволи да биде доведена во ситуација да прифати свет со „исчашен“ концепт на мултиполарност, што некои европски елити како тези и аргументација почнаа „да ги продаваат“ во јавноста преку медиумите, при што тврдат дека токму „концептот на мултиполарност ќе биде погубен за малите и неразвиените земји“. Таквиот извртен концепт тврди дека „малите земји ќе мораат да ’транзитираат’, да преминат било кон САД било кон Русија или кој било друг“. – Одбиваме да бидеме жетон во новата Студена војна, во која ќе мора да се одбира страна во мултиполарниот свет – изјави кон крајот на 2024 година Џоко Видодо, претседателот на Индонезија. Појасно кажано, нашите соговорници аргументираат дека „во оваа смисла Македонија треба да развива политички, економски, трговски и финансиски односи, кои ќе бидат повеќестрани“. Развивање односи и со САД, еднакво и со Русија, како и со сите други држави во светот. Засега, суверенизмот и традиционализмот се заеднички именител и појдовна точка. На тој фундамент треба да се темели развојот на односите со големите, поддржувајќи го мултиполаризмот. Стратегиското партнерство со Трампова Америка на американскиот континент, стратегиското партнерство со Турција на евроазискиот дел, со Унгарија на европскиот континент, или пак со Кина на азискиот… сите континенти ни се покриени… и секаде каде што ќе се оцени дека е наш државен и национален интерес. Токму тоа е „мултиинтеграцискиот“ концепт и приоритет што е соодветен на македонските државно-национални интереси, на интересите на сите граѓани на Македонија. Значи ќе мора да се постави како врвен приоритет поврзаноста со мултиполарниот свет и концептот на мултиинтеграциите како замена на неолибералната евроинтеграција, која е, всушност, веќе во демонтажа. Наместо папагалскиот рефрен „нема алтернатива за евроинтеграцијата“, Република Македонија ќе може и ќе мора да развива како реални политичко-економски алтернативи во сѐ поголема мера директна политичка и економска соработка и со мултиполарниот свет, со Арапската лига, со групата на земји АСЕАН, со земјите од групата БРИКС, со Движењето на неврзаните. Бесмислените и политички контрапродуктивни „евроинтеграциски коленичења“ во Брисел, во Софија, во Атина, Владата на Македонија треба да ги замени со нови билатерални контакти и договори за директна размена на политики, човечки ресурси, трговија, проток на идеи, стока итн. Некои од тезите на „либералните критичари“ на новиот мултиполарен свет: Концептот на мултиполарност ќе биде погубен за малите и неразвиените земји!? Застапниците на концептот „мултиполарен свет“ често се земји што имаат моќ да станат, всушност, еден од половите на светската политика. Во научните кругови, но и меѓу редица светски политички лидери и државници постојат сомнежи дека да се биде „пол“ значи да се биде доминантна нација во одреден регион. Погоре во текстот кратко се осврнавме на лансирањето еден „исчашен“ концепт на мултиполарност. Имено, навистина е забележливо како европските либерални елити почнаа во јавноста и во медиумите да ја продаваат опасноста од претстојната мултиполарност, при што тврдат дека токму „концептот на мултиполарност ќе биде погубен за малите и неразвиените земји“. Таквиот извртен концепт дава квазиаргументи дека „малите земји ќе мораат да „транзитираат“, да преминат било кон САД, било кон Русија или кој било друг“. Се пројавуваат ставови дека „мултиполарен свет“ е само „поблаг“ израз за „сфери на влијание“. На пример, ваквите критичари тврдат дека кога Турција вели мултиполарност во меѓународните односи тоа значи „турска надмоќ на Блискиот Исток и Источниот Медитеран“. Според нив, кога Индија вели мултиполарност, тогаш тоа значи „индиска хегемонија над потконтинентот“. Но и дека кога Русија вели мултиполарност, тоа значи „руска доминација над Источна Европа и Централна Азија“. Овие критичари на светската мултиполарност се категорични дека малите нации најмногу ќе изгубат бидејќи тие ќе станат директни жртви на силите, на државите, кои се стремат да станат „светски пол“. „Затоа, би било крајно наивно да се мисли дека мултиполарноста ќе ги направи меѓународните односи ‘подемократски’, ‘помирни’ или ‘поправедни’. Во тој поглед, би било препорачливо сите тие тврдења за светска мултиполарност да се разгледаат со резерва“, тврдат критичарите на мултиполарниот концепт. Свето Тоевски...

Либералниот Брисел под лидерството на Урсула фон дер Лајен бара брз и голем развој на воено-индустрискиот комплекс / Фото: „Нова Македонија“ Повод: Новите воени сојузи на Балканот Планот на Фон дер Лајен Европа да стане економски, но и воено моќна веќе се шири како зараза на континентот и се чини дека Брисел како да не е заинтересиран дали ќе се постигне мир во Украина. За воено-одбранбени цели веќе се планирани над еден трилион евра ЕУ се гледа себеси и воено моќна за период од пет години. Тоа значи дека Европа сериозно ќе се милитаризира и според сегашните случувања на мапата не можеме да видиме некој пуст остров што е далеку од сегашните геополитички поместувања. Балканот е особено нервозени веќе имаме два воени пакта. Каде е Македонија? Ние имаме два безбедносни чадора со НАТО и со ЕУ (САФЕ), но значи ли тоа гарантирана безбедност? Во Грција, кај моите роднини во Солунско, како дете слушнав една поговорка, која вели „кога сите правеа топови, Грција правеше попови, сега сите прават попови, а Грција топови“. Помина времето за правење попови во Европа – сега сите ќе прават топови. Сите, до последен. Што ќе значи тоа за Европа можеме само да претпоставуваме, но, според сегашните контури, јасно е дека „мирна Европа“ се подготвува не за војна, туку за војни. За евентуален судир со Русија (?!), но и за регионални конфликти на европска почва. Големите играчи како Велика Британија, Турција, Франција, Германија но и САД и Русија се тука, ги влечат конците. Идеолошката пресметка меѓу Трамп-конзерватизмот ја заплиснува неолиберална Европа во заоѓање. Европа мора да се менува под притисок затоа што не го издржа воениот притисок во Украина. Не беше подготвена за големата игра. Сега, кога сме на чекор до посериозна промена на границите во Европа, Брисел реши да се фати за оружјето. Кога велиме промена на границите мислиме на исцртувањето на новите руско-украински граници, а тие се токму во Европа. Некои велат дека работите можат да отидат дотаму што и Одеса би влегла во рамките на нова Русија. Но… ќе има преговори. Се надеваме за мир. СЕ БУДАТ ЗАМРЗНАТИТЕ КОНФЛИКТИ Со промената на тие граници, а веќе видовме дека Крим е одамна руска територија, сакале да се признае или не, веднаш се појавија замрзнатите конфликти, нерасчистените геополитички жаришта, а Македонија, секако, директно ја засега Балканот. Над Македонија има два безбедносни чадора – едниот е од НАТО, а вториот е со Европската Унија (САФЕ). На прв поглед сме добро заштитени, а во џебот имаме да речеме и еден воен пакт со една моќна воена сила, Турција, која секако дека е силен регионален играч со амбиции да ги истовари своите стратегиски интереси особено на Балканот. Некогаш бевме блиску и до постигнување силен воен пакт за соработка со Израел и можно е тие планови да се реактивираат. На прв поглед изгледа дека воено сме добро покриени, но ние дома сме соочени со сериозни предизвици, а и регионот не спие. Како мала нуклеарка во регионот одекна објавувањето на воениот пакт меѓу Хрватска, Албанија и Косово. Црна Гора е прескокната?! Интересно. Уште поинтересно е што оваа вест се објавува како ексклузивна, која наводно ја преспале разузнавачите во Србија, но не биле доволно информирани ниту во НАТО. Веднаш се наметнува прашањето – зошто две членки на НАТО, како што се Хрватска и Албанија, би правеле пакт со Косово. Едно Косово, кое според Резолуцијата 1244 на Советот за безбедност на ООН и не би смеело да има војска. Ја спомнуваме таа резолуција за да потсетиме дека ООН преку Метју Нимиц со години не маваше по глава со две резолуции поврзани со спорот за името со Грција. Како последица на ова, веднаш реагираа Унгарија и Србија, кои најавија нивен воен пакт. На Балканот веќе никој не спие! Според Белград, овој пакт би бил одговор на непринципиелниот мини-сојуз што го прават двете членки на НАТО со Косово, затоа што се нарушува безбедносната стабилност утврдена со договор од 1996 година. Се чини дека се заборава тоа што некогаш било договорено. Рековме, нови ветришта дуваат и некој едноставно ќе биде оддуван. Кој? МАЛ СОЈУЗ ШТО МОЖЕ ДА СТАНЕ ГОЛЕМ Загреб испрати порака дека нема ништо незаконско во договорот и тој е нужна реакција на вооружувањето на Србија. Можно е и да има трка за Косово, ако се земат предвид најавите дека Бондстил би можел во блиска иднина да се испразни од американски војници. Значи, прашањето е кој ќе влезе на територијата на една од најголемите воени бази, која се наоѓа во Косово. Ние би рекле на територија што пеш е само на неколку часа од Македонија. Тоа е едната можна линија на анализа, а втората што се наметнува од Приштина е дека овој сојуз ги зацврстува позициите на Албин Курти откако тој не доби некоја силна карта од новата администрација на Доналд Трамп. Рамадан Илази, раководител на истражување во Косовскиот центар за безбедносни студии, смета дека значењето на оваа декларација лежи во фактот што таа дојде во време кога е зголемена непредвидливоста на постојните безбедносни сојузи во светот. – Не сум оптимист дека оваа алијанса го означува почетокот на создавањето формален одбранбен блок, туку, напротив, нова група држави во Европа, кои ги делат истите грижи или исто толкување на безбедносната ситуација во Југоисточна Европа – изјави Илази за Радио Слободна Европа. Она што дава сигнали дека оваа тројка е на чекор кон вистински сојуз е тивката најава дека таа е отворена за нови членки. Кои ќе бидат тие? ОРБАН И ВУЧИЌ СО СВОЈ ОДГОВОР Српски медиуми објавија дека веднаш по објавувањето на декларацијата од Тирана, од под маса е изваден и воениот пакт веќе подготвен меѓу Србија и Унгарија. „Како што дознаваме, Виктор Орбан и Александар Вучиќ веќе влегле во сериозно спроведување на воениот сојуз меѓу двете земји. Ова е одговорот на Србија на договорот што во Тирана го потпишаа Хрватска, Албанија и т.н. Косово, а бидејќи Хрватска и Албанија се членки на НАТО, Унгарија како членка на Алијансата може да потпише сличен договор со земја што не е во Северноатлантската алијанса, а тоа е Србија“, пишува „Курир“. Оваа вест нема официјална потврда, но секако дека не е извадена од арсеналот на некој неизбрифиран уредник. Згора на тоа, во регионот веќе толку многу е крената политичката температура, што на Балканот веќе ништо не е случајно. Република Српска, која е во уставни рамки на Босна и Херцеговина, бара „или-или решение“ за федерацијата. Тоа значи или ќе се редефинира или тие ќе излезат од заедничката држава. Уставот на Република Српска е подготвен, како што сега се подготвуваат и војските. Во Србија подолго време врие, таму последните пипала на „шарената револуција“ се обидуваат да направат преврат, Косово е без јасен политички идентитет во смисла на нова влада, а Македонија ги доживува најтешките моменти од осамостојувањето погодена од големата катастрофа во Кочани, за што троши огромни ресурси и капацитети. Во заднината на овие потреси е и последниот на Босфорот, каде што претседателот Реџеп Таип Ердоган сега е пред нов предизвик по апсењето на градоначалникот на Истанбул и десетици негови соработници. А кога се тресе Босфорот, секако дека помали цунамија има и на Балканот. Резимето би било дека кога е јасно дека Европа ќе се милитаризира, кога имаме една сосема јасна воена реторика, никој нема да може да биде на некаков пуст остров. Таков во моментов на мапата како да нема. Европско НАТО или „нешто повеќе“? ЕУ очајнички бара реформи. И според предлозите на обемниот план за ЕУ-застанување на свои нозе, на Марио Драги, доби предлози и сугестии за тоа. Но, либералниот Брисел под лидерството на Урсула фон дер Лајен бара брз и голем развој на воено-индустрискиот комплекс, и „треба ЕУ до 2030 година да формира моќен воен блок што би бил способен да ја преземе улогата на Америка во НАТО“. На маса се ставени над 800 милијарди евра за тие потреби. Можеби нема да бидат доволни и сумата ќе надмине и еден трилион. Тоа се вртоглави суми. Сепак, планот за создавање некакви единствени воени сили што би можеле безбедносно да одговорат на предизвиците, пред сѐ како што тврдат либералните елити од Брисел – „за заканите од Русија“, нема да оди мазно, затоа што нема силен консензус од членките на ЕУ. Една од кочниците е и прашањето со Украина. Покрај формирањето одбранбен сојуз на Европа, на маса веќе е механизмот САФЕ, односно соработка на воен план и во вселената. Покрај членките на ЕУ, во таа алијанса е и Македонија, која како земја кандидат веќе го потпиша договорот. Во касата на САФЕ на располагање ќе бидат ставени 150 милијарди евра, средства стриктно наменети за одбраната. Во САФЕ досега влегоа и Норвешка, Молдавија, Јужна Кореја, Јапонија, Албанија, а отворена врата стои за Турција и за Србија. И приближно вака изгледа тој нов европски воен бастион креиран пред сѐ и над сѐ како одговор на Русија. Но и на Кина. Дали по потпишувањето мировен договор за Украина тој ќе биде потребен? Од она што сега е на маса, Европа под раководство на Брисел како да не ја интересира што ќе се потпише за Украина. На ЕУ ќе ѝ требаат ресурси, а каде да ги најде во доволни количества, ако не најблиску, а тоа е Украина....

Дијалог на сојузниците: Американскиот претседател Доналд Трамп и генералниот секретар на НАТО, Марк Руте / Фото: ЕПА Во светската јавноста, а и кај нас во Македонија, сѐ поочигледно е разидувањето на политиките меѓу западните сојузници, а особено меѓу Вашингтон и Брисел. Тоа создава силен впечаток дека во западната актуелност нема единство по фундаменталните точки на сојузништвото, а има идеолошка дивергенција, силни разлики во пристапот на решавање на политичките предизвици, се развива трговска војна на релацијата САД-ЕУ, па, згора на тоа, постојат и силни воено-безбедносни разлики за решавање горливи прашања на една тековна војна на Стариот Континент! Каде води сето тоа? Од каде толкава недоверба меѓу довчерашните несомнени сојузници во истиот западен цивилизациски круг? Глобалниот судир на тектонските геополитички плочи предизвика и внатрешен западен идеолошко-политички судир? Длабок јаз на недоверба, па дури и меѓусебно непочитување, е сѐ поприсутен помеѓу актуелните лидери на Западна Европа и САД. Според она што го регистрираат и западни и аналитичари од Истокот, тој јаз и натаму се продлабочува. Нема подобра потврда за ова тврдење од „сѐ поочигледното несогласување помеѓу до неодамна сијамските западни сојузници“ во врска со нивното „разбирање за Путиновата Русија“. Клучно разидување на САД со ЕУ: Русија и Путин Додека лидерите на Западна, Северна и поголемиот дел од Југоисточна Европа, како и лидерите на европските институции во Брисел, го гледаат рускиот претседател како „неосоветски император што сака да ја освои Европа“, истиот тој Путин воопшто не му изгледа така на американскиот претседател Доналд Трамп. Згора на тоа, американскиот претседател во јавноста повеќепати повторува и дека „не им верува на европските тврдења за претстоен и планиран руски напад врз Европа“. Истото тоа Трамп го повтори и деновиве, на новинарско прашање дали е оправдан стравот на Европејците од руски напад, на што тој кратко одговори: „Не, тоа нема да се случи“, а потоа додаде: „Ќе се погрижиме да не им се случи тоа на нашите сојузници“. Дилемите околу Русија создаваат и други дилеми Ако негирајќи ја можноста за руски напад врз Европа американскиот претседател се потпира на веродостојни податоци од американските разузнавачки служби и ако тие разузнавачки информации навистина се споделуваат меѓу сојузниците, а според достапните информации, таа соработка и размена на информации не се прекинати, тогаш која е причината за толку голема дискрепанца во тврдењата на европските елити наспроти Американците дека Русија подготвува инвазија на Европа?! Имено, дали тоа значи дека различно се читаат и толкуваат информациите доставувани од разузнавачите на теренот и од оперативно-техничките (сателитски снимања и прислушувања) информации од страна на западните аналитички центри (имено, различно читање и толкување од аналитиките од САД наспроти аналитичките центри од Европа)? Или, пак, доставените безбедносни информации политичарите си ги толкуваат и репродуцираат во зависност од нивните политички потреби? Затоа што очигледно американскиот претседател сака што побрзо да се воспостави прекин на огнот и траен мир, а наспроти тоа, европските либерални елити сакаат продолжување на конфликтот во Украина. Токму ваквото разидување на политиките создава во пошироката јавност, а и кај нас во Македонија, силен впечаток на западна разединетост по фундаменталните точки на сојузништвото: идеолошка дивергенција, силни разлики во пристапот на решавање на политичките предизвици, трговска војна на релацијата САД-ЕУ, па, згора на тоа, и воено-безбедносни разлики за решавање горливи прашања на една тековна војна на Стариот Континент! Каде води сето тоа? Од каде толкава недоверба меѓу довчерашните несомнени сојузници во истиот западен цивилизациски круг? Трите хипотези за реалниот или наводниот колапс на НАТО Во својата анализа на прашањето за актуелниот јаз меѓу европските и американските сојузници и евентуалниот развој на настаните поврзани со западното евроатлантско сојузништво, аналитичарот Зекеријах Смајиќ прави интересен осврт во реномираниот медиум „Геополитика“. Оттаму, во продолжение, за нашите читатели ги извадивме накратко најинтересните делови во врска со сценаријата или хипотезите, како што ги нарекува аналитичарот Смајиќ. Во врска со „реалниот или наводниот колапс на НАТО“. Во својата аналитичка статија, Смајиќ пишува: Обидувајќи се да ја дешифрираме оваа многу нетипична геополитичка енигма во врска со реалниот или наводниот колапс на евроатлантската алијанса (иако ова не е историски преседан, бидејќи сите сојузи се базираат исклучиво на интерес!) ми се наметнуваат неколку хипотези преку нивната каузалност или причинско-последичен контекст. 1. Прва хипотеза Првата хипотеза, која е веројатно најприфатлива за нашата и за глобалната јавност, е дека Европа и Америка во суштина сè уште се на истиот стратегиски курс, но дека се разликуваат во тактичките потези и во наративот пред домашната и светската јавност. Нивниот дневнополитички наратив не се разликува само по синтаксата, тоналитетот или говорот на телото. Европскиот наратив се обидува да се одржи на ниво на полиран дипломатско-политички езопизам, кој во народните термини би можел да се преведе како „круг, па до аглите“. Новата, трампистичка реторичка дијалектика е злобно сурова не само за лицемерните европски уши туку и за американските квазидемократи и за веројатно мнозинството независни академици и интелектуалци – од Хрватска до Гренланд и од Панама и Канада до Украина и Русија. Зарем двојството, лажната учтивост и лицемерството не се она што ги разликува оние што ги сметаме за најлоши од нашиот вид? Навистина, таквите луѓе беа убедливо подоминантни во последните триесет години, бидејќи интернет-револуцијата и глобалните медиуми создадоа простор за „орди идиоти да нѐ опседнуваат со своите мислења, што претходно можеа да го прават само во кафуле по чаша вино и без да му наштетат на целото општество“… Сега сите ги имаат истите медиумски можности како и нобеловците… ама се необразовани и агресивни… Понежно е да се каже дека се неоптоварени со потребното знаење (Умберто Еко, 1932-2016). 2. Втора хипотеза Втората хипотеза е дека Европа и Америка на Трамп во суштина се оддалечуваат токму од стратегиски причини (борбата за истите сфери на влијание); реалполитички причини (разни закани и предизвици); и идеолошки причини (Европа се обидува да ја зачува неоколонијално-либералната позиција според која илегалните мигранти се добредојдени ако имаат корист од нив, додека Америка на Трамп сака да се легитимира како конзервативно-работничка, универзална земја на сите легални граѓани што не сакаат да ја користат Америка за себе, но сакаат да ја направат голема и најголема, повторно по примерот на вашата земја, она што може да го направите за вашата земја. 3. Трета хипотеза Третата хипотеза нè води до потенцијално најлошиот и најнепосакуван заклучок: дека преку една драмска претстава за јавноста дека постои некаков раздор, всушност во заднина има заедничка американско-европска соработка преку зајакнување на НАТО… Европа брзо би се издигнала воено и технолошки преку сопствените инвестиции (бидејќи Америка е веќе суперсила и во силна воена кондиција) со цел да убие две муви одеднаш, дури и ако Америка се пресели во брзо време од повеќегодишната инвестиција: а потоа, кога ќе дојде време, Европа и Америка заеднички ќе се воздигнат и спротивстават пред загреаната руска воена машинерија. П.Р....

Фото: „Нова Македонија“ По победата на мечот со Лихтенштајн, македонската репрезентација утре во Скопје ќе игра со селекцијата на Велс, која исто така славеше во првото коло. Тоа ќе биде натпревар за врвот во групата Ј и натпревар помеѓу репрезентации што ги освоија првите места во своите групи во Лигата на нациите, остварување што може да донесе настап во плејофот за пласман на СП 2026 ФУДБАЛ – КВАЛИФИКАЦИИ ЗА СП 2026 Македонската фудбалска репрезентација победнички ги почна квалификациите за пласман на Светското првенство (СП) в година во САД, Мексико и во Канада, со триумфот на гости во меч од групата Ј кај Лихтенштајн со 3-0 (стрелци Александар Трајковски во седмата минута, Висар Муслиу во 42-та и Бојан Миовски во 84-та минута). Утре следува дуелот во Скопје со репрезентацијата на Велс (од 20.45 часот), која исто така победи во првото коло, дома, на средбата со селекцијата на Казахстан, со 3-1. Во оваа група е и репрезентацијата на Белгија, која во овој период настапува во плејофот за влез во лигата А на Лигата на нациите (синоќа го играше реваншот со селекцијата на Украина) и со мундијалските квалификации ќе почне во јуни, со натпревар со Македонија. Мечот Македонија – Велс утре ќе биде дуел за врвот во групата Ј и натпревар помеѓу репрезентации што ги освоија првите места во своите групи во Лигата на нациите, остварување што може да донесе настап во плејофот за пласман на Мундијалот. На Светското првенство во 2026 година ќе играат победниците на 12-те квалификациски групи. Во плејофот, пак, со кој ќе се одредат уште четири учесници на планетарниот шампионат од Европа, ќе настапат 12-те второпласирани во квалификациските групи и четири од 12-те победници на групите во Лигата на нациите што не ги освоиле првите две места на табелите во редовните квалификации за Светското фудбалско првенство в година. Првопласирани во групите на Лигата на нациите беа Португалија, Франција, Германија, Шпанија (во лигата А), Чешка, Англија, Норвешка, Велс (во лигата Б), Шведска, Романија, Македонија, Северна Ирска (во лигата Ц), Сан Марино и на Молдавија (во лигата Д). Со триумфот на натпреварот со Лихтенштајн црвено-жолтите зголемија три рекорди, бидејќи сега имаат шест победи во низа, осум официјални средби се без пораз и шест натпревари по ред се без примен гол, со што и голманот Столе Димитриевски го зголеми рекордот за македонска репрезентација на 621 минута без да се затресе неговата мрежа. Низата без пораз на македонската репрезентација почна во второто коло на Лигата на нациите, со дуелот со Ерменија (2-0 дома), а потоа следуваа победите на средбите со Летонија (3-0 на гости), Ерменија (2-0 на гости), Летонија (1-0 дома) и со Фарските Острови (1-0 дома), како и саботната победа со Лихтенштајн. Серијата без пораз во официјални средби (квалификации за СП или за европски првенства и мечеви во Лигата на нации), пак, почна со средбата во ноември 2023 година со Англија (1-1 во Скопје), во осмото коло од квалификациите за пласман на Европското првенство лани. Димитриевски својата серија ја почна на средбата со Фарските Острови, кога прими гол од пенал во деветтата минута и оттогаш неговата мрежа не е затресена на шест средби, а вкупно 621 минута. Н.М. Омерагиќ: Приходот од влезниците за мечот со Велс ќе биде дониран за настраданите и повредените во Кочани Сакам од срце да им честитам на нашите фудбалери за победата, карактерот и за борбеноста. Ова е победа што ја заслужија фудбалерите, стручниот штаб и нашите навивачи, кои уште еднаш покажаа дека се најдобри на светот. Благодарност до сите. Во овие тешки моменти, нашите мисли се со семејствата на настраданите во големата трагедија во која животот го загубија многу млади луѓе. Како знак на поддршка и солидарност, сакам да најавам дека приходот од влезниците за нашиот следен натпревар, против Велс, ќе биде дониран за повредените и за семејствата на загинатите. Ова е време кога фудбалот покажува дека е повеќе од игра, фудбалот и репрезентацијата обединуваат и помагаат. Да продолжиме заедно, со срце и со верба за Македонија. Се гледаме во вторник на Националната арена, изјави Масар Омерагиќ, претседател на Фудбалската федерација на Македонија (ФФМ), пренесе ФФМ на својата интернет-страница. Н.М. КВАЛИФИКАЦИИ ЗА СП 2025 ГРУПА Г Полска – Литванија 1-0 Малта – Финска 0-1 Литванија – Финска 18 ч. Полска – Малта 20.45 ч. ГРУПА Х Кипар – Сан Марино 2-0 Романија – БиХ 0-1 БиХ – Кипар 20.45 ч. Сан Марино – Романија 20.45 ч. ГРУПА И Молдавија – Норвешка 0-5 Израел – Естонија 2-1 Молдавија – Естонија утре, 18 ч. Израел – Норвешка утре, 20.45 ч. ГРУПА Ј Лихтенштајн – Македонија 0-3 Велс – Казахстан 3-1 Македонија – Велс утре, 20.45 ч. Лихтенштајн – Казахстан утре, 20.45 ч. ГРУПА К Англија – Албанија 2-0 Андора – Летонија 0-1 Албанија – Андора 20.45 ч. Англија – Летонија 20.45 ч. ГРУПА Л Чешка – Фарски Острови 2-1 Црна Гора – Гибралтар 3-1 Црна Гора – Ф. Острови утре, 20.45 ч. Гибралтар – Чешка утре, 20.45 ч....

Наједноставниот начин за рестартирање на македонскиот општествен систем е преку примената, на пример, на швајцарската институционална ефикасност. Доделување службенички обврски преку квалитетот и способностите на кандидатите. На тој начин македонските институции ќе создаваат имунитет на надворешни негативни влијанија, а истовремено ќе бидат ефикасни и ќе можат да ги реализираат своите задачи. Но системското ресетирање ќе биде условено од обединување на сите политички и општествени чинители (буквално сите)! Потребно е обединување на политичко-општествените сили по тоа прашање доколку сакаме од Македонија да создадеме држава во вистинската смисла на зборот. Во спротивно, македонските граѓани и понатаму ќе ги губат своите животи поради неефикасност на институциите Колку и да се обидуваме да ја скриеме вистината, таа секогаш излегува на површина. Но што вели таа? Денес Република Македонија, според сите параметри, влече децениски опашки како едно од најсиромашните општества во Европа, едно од најкорумпираните општества во светот, клиентелистичките и патримонијалните врски го загрозуваат функционирањето на општеството, а владеењето на правото е мисловна именка. Сите овие недостатоци и грешки што се влечат и акумулираат децениски доведоа и до трагични настани. Цената ја плаќаат македонските граѓани, некои од нив и со своите животи, како што потврди последниот немил настан со пожарот во Кочани. Но како се доведовме во оваа ситуација? Не сите поединци во едно општество или заедница се несебични, пожртвувани или заедничкиот општествен интерес го ставаат пред личниот. Не! Во Македонија, како и во други општества, одредени поединци се водат исклучиво од сопствените интереси и не се ограничуваат при изборот на средства за остварување на сопствените цели. Со таква себичност и саможивост во минатото се соочија многу општества и држави, вклучувајќи и неколку европски држави, како што е Германија. Меѓутоа, Германија системски е функционално и напредно општество, секако дека германските граѓани се соочуваат со проблеми, особено во изминативе години, но германскиот систем ќе им овозможи да ги пребродат тешкотиите. На што се должи германската ефикасност? Германската администрација и институции се позитивен пример како да се отстранат негативните последици од патримонијализмот и клиентелизмот (прекратување на назначувањата преку покровителство), испити за државната служба како порта во институциите и администрацијата, како и поделба на службеничките должности преку квалитетот и способностите на кандидатите. Тука е суштината на германската ефикасност, односно автономијата на институциите и администрацијата може да доведат до висококвалитетна влада и државни функционери што се грижат за јавното добро. Денес германската администрација е под целосна контрола на германскиот политички систем и е одговорна пред демократски избраните партии претставени во Бундестагот. Сега да се насочиме кон уште едно суштинско прашање! Повеќепати досега високата корупција и слабостите на владеењето на правото во македонското општество беа нотирани во неколку извештаи на Европската Унија, а слабоста на македонските институции беше нотирана и од страна на Вашингтон. Веќе и малите деца знаат дека високата корупција и невладеењето на правото ги попречуваат демократските процеси и го нарушуваат угледот на Македонија пред меѓународните организации и странските инвеститори, но претставуваат и егзистенцијална закана, како што потврди пожарот во Кочани. Сите реномирани странски и домашни експерти досега неколкупати нагласија дека корупцијата и невладеењето на правото се едни од најпроблематичните сегменти на македонското општество и создаваат лоша клима поради која младите граѓани ги напуштаат сопствените огништа и се намалува чувството за лојалност кон македонската држава. Сега да се насочиме кон суштината! Во ситуација кога некои од македонските граѓани ги губат своите животи поради системски аномалии, како што е корупцијата или неефикасноста на институциите, сосема природно се наметнува прашањето што треба да направиме. Одговорот е едноставен, потребно е рестартирање на општествениот и државниот систем! Досега имавме неколку шанси да го направиме тоа, а најголемата шанса ја пропуштивме пред неколку децении, кога беше кога беше побарано од Вишиот совет на Италија дозвола за доаѓање на консултант што ќе ѝ помогне на македонската влада во подготовката на закони за јавно обвинителство, со други зборови требаше да се спроведат реформи во правосудниот систем. Од непознати причини, таа инцијатива не се реализира и затоа денес судскиот систем е во ваква состојба. А да беше само таа иницијатива што премолчно беше игнорирана?! Само неа ја спомнав за потсетување, инаку десетици такви слични и со добра намера беа предлагани и од САД, и од скандинавските земји, и од Европа… Мора да се почне однекаде, но најефикасното решение е рестартирање на системот преку спроведување суштински реформи, но и ефикасно спроведување на постојните закони. Но како да го ресетираме нашиот општествен систем? Наједноставниот начин за рестартирање на македонскиот општествен систем е преку примената, еве уште еден пример, на швајцарската институционална ефикасност. Доделување службенички обврски преку квалитетот и способностите на кандидатите. На тој начин македонските институции ќе создаваат имунитет на надворешни негативни влијанија, а истовремено ќе бидат ефикасни и ќе можат да ги реализираат своите задачи. Но системското ресетирање ќе биде условено од обединување на сите политички и општествени чинители (буквално сите)! Потребно е обединување на политичко-општествените сили по тоа прашање доколку сакаме од Македонија да создадеме држава во вистинската смисла на зборот. Во спротивно, македонските граѓани и понатаму ќе ги губат своите животи поради неефикасност на институциите....

На ЕП 2025 играат 375 шахисти од 40 држави, од кои 42 со рејтинг над 2.600 поени ПОЕДИНЕЧНО ЕВРОПСКО ПРВЕНСТВО ВО ШАХ, СЕДМО КОЛО Два освоени поена од четири можни е резултатот во седмото коло на четворицата македонски претставници на 25-то поединечно Европско првенство (ЕП) во шах во романскиот град Ефорие Норд. Третпат цел поен освои интернационалниот мајстор (ИМ) Тони Лазов (рејтинг 2.400, рангиран 167. пред почетокот на ЕП 2025), кој со црни фигури го победи женскиот ФИДЕ-мајстор (ЖФМ) од Полска, Мартина Староста (2.226, рангирана на 248-то место). Во своите партии ремизираа ИМ Филип Панчевски (2.421, рангиран 152.) и ИМ Емил Ристевски (2.365, рангиран на 183-то место). Првиот со бели фигури против хрватскиот ВМ Марин Босиочиќ (2.518, рангиран на 87-то место), а вториот со црни фигури против Молдавецот Кирил Гуретчи (2.112, рангиран на 202-то место). Четврти пораз доживеа ФМ Роберт Велески (2.092, рангиран 309-ти) со црни фигури од ФМ Хунор Золтан Антал (2.258, рангиран 236-ти) од Романија. Лазов на четири кола до крајот на ЕП 2025 е 113-ти со четири поени (три победи, две ремија, два пораза), колку што има и Панчевски на 114-то место со ист поединечен скор како и Лазов. Ристески е 205-ти со 3,5 поени (две победи, четири ремија и еден пораз), а Велески е на 290-то место со 2,5 поена (две победи, едно реми и четири порази). Во водство со по шест поени се ВМ од Грузија, Бадур Јобава (2.578, рангиран 52.), кој во 2010 и во 2017 година беше вицепрвак, а во 2009 и 2016 година трет, потоа шампионот од 2022 година, германскиот ВМ Матијас Блубаум (2.643, рангиран 17.) и ВМ од Норвешка, Ариан Тари (2.621, рангиран 33-ти). Македонија двапати беше домаќин на вакво квалитетно и масовно натпреварување. Првиот пат за второто ЕП во Охрид, во 2001 година, кога меѓу 203 учесници (13 кола) победи ВМ од Израел, Емил Сутовски. Вториот пат Македонија беше домаќин во 2019 година, во Скопје, каде што во конкуренција на 361 учесник (11 кола) славеше Русинот Владислав Артемиев. Досега рекордот според бројот на учесници на едно ЕП е забележан во Врњачка Бања (Србија) во 2023 година, кога настапија 484 натпреварувачи. Минатата година ВМ Евгениј Романов беше единствениот Македонец што настапи на ЕП, а по 11 кола го освои 70-то место со 6,5 поени. На ЕП 2025 играат 375 шахисти од 40 држави (100 ВМ, два ЖВМ, 75 ИМ, девет ЖИМ, 72 ФМ, осум ЖФМ), од кои 42 со рејтинг над 2.600 поени. Г.И....

Фото/Илустрација: Пиксабеј Посредници од САД денеска ќе одржат одделни разговори со руски и украински тимови во Саудиска Арабија, додека Вашингтон се обидува да посредува за ограничен прекин на огнот по повеќе од три години војна. Како што пренесе ДПА, американскиот специјален пратеник за Украина, Кит Келог, ги опиша индиректните разговори како „шатл дипломатија“, при што американската делегација се движи меѓу двете страни додека се состануваат во „одвоени простории“. – Вие во основа велите, „Во ред. Кои се вашите услови? И одите до другата страна, „Кои се вашите услови?‘“ – му рече Келог на конзервативниот коментатор Глен Бек во интервју изминатиот викенд. Пред тринасочниот состанок, украинските претставници вчера се состанаа со американската делегација на прелиминарна рунда разговори во саудискиот главен град Ријад. Клучен фокус на преговорите е да се обезбеди прекин на нападите врз енергетските капацитети. И Русија и Украина начелно се согласија на ова делумно примирје, но тоа допрва треба да се спроведе. САД, исто така, вршат притисок за продолжување на прекинот на огнот на бродските рути во Црното Море. – Мислам дека в понеделник ќе видите вистински напредок во Саудиска Арабија, особено бидејќи тоа влијае на прекинот на огнот во Црното Море … од тоа, природно ќе гравитирате кон целосен прекин на огнот – изјави вчера за Фокс њуз Стив Виткоф, друг специјален претставник на САД. Американскиот претседател Доналд Трамп, кој неодамна разговараше и со украинскиот претседател Володимир Зеленски и со рускиот претседател Владимир Путин, продолжува да изразува оптимизам за брз крај на војната. Зеленски го одобри планот на Трамп за сеопфатен 30-дневен прекин на огнот. Сепак, Путин постави неколку предуслови, вклучително и барање Западот да ја прекине сета воена помош за Киев. Делегацијата на САД во Саудиска Арабија ќе вклучува повеќе тимови, со Келог и американскиот советник за национална безбедност Мајк Волц. Во Саудиска Арабија патува и главниот украински преговарач, Андриј Јермак, додека Русија ќе ја претставуваат дипломатот од кариера Григориј Карасин и Сергеј Беседа, висок разузнавач и близок човек од доверба на Путин....