4.СДСМ го обвини премиерот Христијан Мицкоски дека тој и тројцата министри што патуваа со него на Самитот на НАТО во Вашингтон потрошиле 20.000 евра само за авионски карти за бизнис класа. Тој се правдаше дека го болеле колената и дека ако летал со економска класа другиот ден таму нема да можел да функционира. Па ако го болеле колената, не го болела главата. Синким таму беше отиден да трча маратон, ама ај. Нема врска муабетов. Премиер е. Нормално е да патува со бизнис класа, особено на прекуокеански патувања и тука нема што да се дебатира. Некогаш државата мора и да потроши. Да бевме побогата земја, ќе патуваше со авион на военото воздухопловство, како што патуваат другите државници. Ама кога се пуваш со популизам, некогаш и самиот ќе настрадаш од популизам. Mожам да претпоставам што сѐ ќе смислеше ВМРО-ДПМНЕ во опозиција ако претходната влада на СДСМ и ДУИ одлучеше да купи нов владин авион, оти овој што го имаме е од 2004. Колку ли ќе кукаа за „душманско“ трошење. Сигурно и ќе се залепеа за пистата како климатските активисти низ Германија. Е па Мицкоски веќе не е опозиција. Бујрум сега, како премиер нека им објаснува на неговите гласачи колку нивни плати се 20.000 евра за авионски карти. 5.Дознавме и дека на покусите летови, Мицкоски поради проблеми со колената секогаш седи во редовите каде што се вратите за итна евакуација, оти таму има поширок простор да си ги испружи нозете. Тоа значи дека пред секое полетување стјуардесите го замолуваат добро да го проучи упатството за отворање на вратата и го прашуваат дали е спремен да помага при итна евакуација во случај на принудно слетување. При принудно слетување екипажот им дава наредба на патниците: „Brace for impact“ (Спреми се за удар). По што, на земја или во вода, следува итна евакуација. Добрата вест е дека премиерот е спремен да ја отвори вратата за итни случаи. Лошата е дека бидејќи прв ќе ја отвори, тој прв и ќе избега. Тоа им е традиција во партијата. А ние, патниците, еве – спремни сме за удар. Цело време сме спремни. Да паднеме, ама да се спасиме. Колумната на Горан Михајловски во целост прочитајте ја тука...

Актерот Владо Јованоски најде за потребно да и стави забелешка на претседателката Гордана Силјаноска Давкова, за вордингот што таа, или некој од нејзиниот тим, го употребил во соопштението, по средбата со режисерот Дарко Митревски во вилата “Биљана” во Охрид. Јованоски, како што јас го читам, нема ништо Силјаноска да се сретне со Митревски,иако, не мy е по воља што тоа било во вилата нна Тито, ама, вели, се прашува, како тоа Силјаноска во соопштението за јавност да ги употреби токму оние зборови, со кои режисерот, за каузата и лично за него, се исмејувал во “Нова Македонија”. Најави и второ продолженје! И бидна – второ продолжение, навистина, многу татктички – дипломатско, во однос на Гордана, ама важни бидна! Ако може Владо, што да не, можам и јас. Иако јас сум никој и ништо, само повремен пријател на ценетата професорка, ама Владо не е кој да е и што да е во ВМРО ДПМНЕ. Неговиот глас се слуша, одзвонува надалеку. Тој е еден од првоборците против, вели, “пучот во парламентот”! Додуша, јас не и забележувам ништо на Силјаноскa, ме почитувала и ја почитувам, кафе сме испиле под муренката во Охрид, со Стева мој, сум ја немал таа чест! Како и да е Гордана е моја претседателка. И не сакам, за доброто на сите нас, никој да ја манипулира. Не ги знам нејзините советници, уште помалку нивните намери, но, за она што добро го знам – сакам да ја заштитам. Ова најисккрено и од се срце! Не тврдам, ама, ете, нека биде – макар и нескромно, за себе мислам дека сум еден од подобрите познавачи на приликите и неприликите во соседна Албанија. Како новинар на Танјуг (нека ме извини Владо – не реков титов Танјуг!), од македонските и тогаш југословенсмкиѕте новинари, прв влегов како изваестувач, уште во 1989 година. Сали Бериша ме фали дека токму јас сум бил првиот странски новинар со кој тој беше направил интервју. Можеби е така, незнам. Но, знам дека, мојата фотографија, заедно со извештајот, се тие што први го обиколија светот. Мојот филмуван извештај, за рушењето на шупливиот монумент на Енвер Хоџа, вели тогашниот директор на МРТВ, Тихомир Илиевски, му донел десет назад од евровизиската размена. Кога бевме учка со Бранко Црвенковски, за инат од Наташка Савова, мојата прва владина обврска беше да работам на подоготовката на средбата со Фатос Нано во Пустец. Претходно, јас направив радио станица за тамошните нашинци (едно триесетина илјади тогашни дојчарки!), се разбира, на македонски јазик, во договор и по предлог на тогашниот наш амбасадор Ристо Никовски. И веднаш, тyка сме: драга Претседателке, ако сакаш да ги знаеш состојбите, маките на нашинците во Пустец и цела Албанија, ете ти го Ристо Никовски. Јас веќе напишав дека етничките Македонци таму во господин Никовски гледа жива икона која се движи! Еве, веќе е читливо дека и јас се занимавам со едно соопштение од кабинетот на Претседателката, она за средбата со претставниците на Македонците во Албанија. Се разбира кој сум јас, да забележувам со кого се сретнала Претседателката и какво соопштение испратила. Арно, ама, исто како и на Владета, и мдене ми запнаа в око зборовите од соопштението, кои, не ми изгледаат како соодветни на составот од присутните, кој и да ги стокмил така. На прв поглед, би требало тоа да е шефот на дипломатијата, Муцунски. За тоа момче имам само најубави зборови. Говори течно, разумно, чисто литерратурно, да ти е мерак да го слушаш. Ама, сега тој е првиот дипломат. Дипломатијата,пак, си има свои узански, си има свој протокол. Е, токму, тука е “камчето што ме боцка во чевелот!”. “Па чему!”, во тоа шарено друштво, и мојот имењак Веле, а, не имењакот на татко ми Ристо? Колку јас знам, тој нема некое официјално својство. Можеби повторно ќе го праќаат во Тирана, а, не би им советувал. Добро знам како помина првиот пат, колку долго го чекаше агреманот? “Па чему!”, во соопштението, дека делегацијата била од Македонци од Албанија, кога, не е така. Колку што јас гледам, од нив само еден живее во Албанија. Сите останати: кој во Охрид, кој во Ресен, која во Битола.…”Куд кој, мили мој“! Зашто така моја Претседателке? Кој ги одбра, колку што јас ги знам состојбите, тука, освен еден, нема лица со некаков официјален статус. Таквите се други, тие живеат во Албанија, нивната матица е претседателот на единствената политичка партија на етничките Македонци. Зошто токму тој е изоставен? Зошто не ви кажале дека со законското решение за невладини организации, од 2008 година, асоцијациите кои наводно ги претставуваат поканетите гости, не постојат, не се пререгистрирале!!! Се пререгистрирале и постојат само “Илинден” од Тирана, “Сонце” од Корча, “Прегор” од Поградец и “Мост” од Требиште, Голо Брдо. Освен господинот од Требиште (koj realno postoi!) сите други – дами и господа НЕ ПОСТОЈАТ!!! Додуша, постои уште еден господин, но тој нема ништо со македонските здруженија и асоцијации. Тој е претседател на албанска политичка партија, на огранокот во Пустец од партијата на поранешнкиот албански претседател Илир Мета! Зошто вашите советници, заедно со шефот на дипломатијата, од Вас направиле мета за таргетирање? Вие сте и моја Претседателка. Јас тоа не го дозволувам. Во групата имате едно лице од Тирана, за кое никој не знае кого тој го претставува? Дипломатскиот протокол, колку јас имам познавања, вели дека со делегацијата требало да биде и нашиот дипломатски претставник во Албанија, во Тирана. Ако не можел амбасадорот, ако бил во Скопје на “консулто!”, можел тој до него да дојде! Колку јас следам, нашинците во Пустец, реагираа на соопштението и составот на делегацијата. Особено на контекстот – прием поврзан со пописот во Албанија, во кој излегоа Бугари како од инкубатор, а Македонците ги снема, испарија на жешкото сонце! Тие по социјалните мрежи пишуваат, дека, токму повиканите со прст не мрднале за да не бидне така како што бидна, ниту пак отишле да се попишат!!! Сите си биле, кој по дома, кој понадвор, кој на работните места во Македонија!!!И не со мистрија и лопата, туку со компјутер во Македонската царина!!! Звучи чудно, ама така е. Ако може градоначалникот на Пустец, некогашноиот, да живее во Ресен,а да граданачалникува во Пустец, зошто не би можела и госпоѓа, ете си која, да работи во Битола, а да ги претставува Македонците во Албанија!? Не ми влегува во глава, како, Вашите советници, Тимчо и другите, ги изоставиле, токму оние, кои, во повеќе наврати, за време на пописот, писмено реагираа до албанските власти и странските амбасади за мешањето на Бугарија. После завршувањето на пописот македонската партија направи посебен извештај за пописот во Албанија и мешањето од страна на Бугарија и делегација на партијата појде во Советот на Европа во Стразбург и во Европскиот парламент и Европската комисија каде на сите средби беше претставен овој извештајот! Исто така, овој извештај беше доставен и до Високиот комесар за малцински права во ОБСЕ како и до Комитетот за елиминација на расна дискриминација-Канцеларијата на Обединетите нации во Женева. Македонската партија и грчката партија во Албанија заедно со сите осум постоечки малцинства во Албанија без бугарското, минатата недела во Тирана потпишаа заедничка Декларација со која бараат нов попис под меѓународен мониторинг. Како и да е, нешто не ми штима со делегацијата и соопштението. Направете проверка. НЕ ВЕ ДАВАМ НА СЕКОГО ПРЕТСЕДАТЕЛКЕ! Во името на фалбата дека имам најубава внука на светот (хотел “Џорџ”-Грција, а и каква би била при комбинација: Велмеј-Црвена Вода!?), во името на испиените кафиња под муренката, во името на честа што ми ја направивтре во МАНУ, кога, ве претставив како “сопругата на мојот другар Благоја!”. Сето тоа, сега е минато, вие сте, ПРОФЕСОРКЕ, сега, ЕДИНСТВЕНАТА МОЈА ПРЕТСЕДАТЕЛКА! Веле Митановски...

Таа беше учесничка на Олимписките игри и од прва рака кажа дека интимните односи меѓу спортистите се многу чести. - Тоа е неизбежно, без разлика на се. Спортистите се на врвот на својата физичка подготвеност на Олимпијадата. Кога ќе завршат трките, секој сака да ја ослободи својата енергија. Моите тренери ми рекоа дека односот пред трката не е добра идеја бидејќи после тоа телото треба да ги наполни батериите - ја започна приказната Тидке за Билд, а потоа продолжи во здив: - Сепак, по натпреварот, цимерите се усогласуваат кога некој сака соба за себе. Секогаш слушате други луѓе како се забавуваат, понекогаш е тешко да заспиете. Забавите се редат една по друга, па се меша алкохол. Доволно често се случува луѓето да сакаат да имаат интимни односи и тоа го прават. Поради ова, организаторите на Игрите на спортистите им делат бесплатни кондоми, а во Париз ќе поделат вкупно 500.000 од нив....

Прашањата поврзани со даноците, државниот буџет, платите, пензиите, јавните трошоци и со другите социјални трансфери се клучни не само за оценувањето на успешноста на секоја извршна власт во областа на финансиите, туку уште повеќе за тоа колку навистина ние разбираме дека времето на веќе подзаборавената социјалистичка „договорна“ економија е минато. Можеби е минато во реалноста, но таа изгледа длабоко е вкоренета не само во свеста на обичните смртници, туку и во разбирањето на многу луѓе од т.н. политичката елита, па дури и во дел од стручната јавност, за тоа како се собираат народните пари и како се трошат, како и зошто државата се зајмува и од кого и дали навистина веќе не постои „бесплатен ручек“ или некој сепак е должен да го „храни“ ова државиче. Читам дел од критиките на пропагандистите од опозицијата за ребалансот на буџетот, ги разглобувам и тезите на некои експерти кои се продаваат како „независни“ и си се чудам. Не можам да разберам како некои луѓе, на кои веројатно не им недостасува експертиза од областа на финансиите и на макорокономските движења, не можат да сфатат некои основни нешта. На пример, како е можно некој упорно да тврди дека ребалансот на буџетот, кој неминовно ќе го зголеми буџетскиот дефицит, е само нечиј хир, или само план за реализација на амбицозните предизборни ветувања на владата на Христијан Мицкоски? Па дури и да е така – а верувам дека ни Мицкоски ни министерката за финансии Гордана Кочоска Димитриеска не се среќни што морале да дизајнираат ваков ребаланс – што има лошо во тоа што некој да сака да ги оствари предизборните ветувања? Та нели треба да се градат патишта, болници, училишта и градинки, нели треба да има пензии, плати за враготените во прекурбојната администрација, помош за студентите и за сите ранливи категории население и бездруго буџетска поддршка на реалниот сектор на економијата? Нели сакаме инвестиции? Или сакаме само фатаморгани од инвестиции. Како до сега, што би рекол Али Ахмети. И до кога ќе живееме во системот на праведна распределба на сиромаштијата, како што многу умни економисти уште во времето кога јас ги учев економските дисциплини (и собирав десетки од најугледните професори на Економскиот факултет во Скопје) ја дефинираа социјалистичката економија и го предвидуваа нејзиниот колапс? Реков, дури и да е така, дури и да е ребаланост само план за остварување на предизборните ветувања. А не е баш така. Зашто, лесно е да се проектираат буџетски приходи, ама треба некој парите да ги собере и да ги донесе во државната каса. Треба да се наплатат даноците и другите државни давачки. Треба да се удри колец в гради на сивата економија, која во една ваква фрагилна постсоцијалистичка економија како македонската, да си признеме искрено, е фактор на социјалниот мир, па дури и фактор на меѓуетничкиот мир. Не е тоа лесно, другарчиња опозиционери. Знаете и самите, бидејќи до пред еден месец бевте на власт и ние видовме дека ве бива за трошење пари за глупости, ама не ве бива баш за полнење на државната каса. И затоа се чудам кога читам како некои луѓе кои цел живот живеат на државни јасли ни продаваат ум за тоа како зголемениот буџетски дефицит ќе го намалел порастот на бруто домашниот производ и како Мицкоски морал да се држи до „златното правило“ да не позајмува пари во странство со камати повисоки од стапката на пораст на БДП. Пази ваму, која наука! Луѓето кои ја брлават јавноста со ваква „книшка“ и „салонска“ економија изгледа никогаш не заработиле ни денар во реалниот сектор, никогаш не заработувале „свои“ пари, никогаш не формирале „свој“ буџет и не го трошеле. Тие луѓе не сфаќаат дека ниту еден од тие сектори во општеството кои денес (како до сега, нели) вршат реален притисок за зголемување на буџетскиот дефицит – пензионерите кои сакаат редовни и повисоки пензии, вработените во јавниот сектор кои сакаат повисоки плати и малку повеќе од тоа, синдикатите кои постојано бараат повисока минимална плата и уште лажат дека нашата била најниска во регионот итн – никој од тие сектори не произведува реални добра и услуги, кои носат објективен напредок на економијата. Да, секако, тие се важни, бидејќи се нужна инфраструктура без која општественото живеење е невозможно и без која нема амбиент за напредок на бизнисите. Но, реалниот сектор на економијата е клучен. Треба бре да се гради, да се произведува, да се пружаат наплатливи услуги, да се создава додадена вредност, бизнисмените да прават профити за да инвестираат, државата да ги форсира капиталните инвестиции а не да не знае да ги потроши парите кои ги има – ете тоа ја крева економијата на нозе! Целата колумна на Бранко Героски за Плусинфо на следниот линк: Спискаа 71% од Буџетот за 6 месеци за да останат на власт, паднаа ко скапани круши и сега тие памет ќе ни солат – сиктер таму, бре!...

Ние и војната во Украина: во кој свет живееме? Каков глобален поредок ќе се изроди во светот по војната во Украина? Има три главни агенди насочени кон преобликување на меѓународниот поредок Нано Ружин 26/07/2024 14:04 Кон средината на деведесетите Самјуел Хантингтон предвиде дека во новиот постсоветски свет ќе се изнедрат два вида конфликти и тоа: микроконфликтите кои би се фокализирале околу териториите и макро конфликтите иницирани од идеологија и геополитичката контрола. Нема сомнеж дека во Украина се продлабочени овие два вида конфликти. Микроконфликтот помеѓу Русија и Украина се изразува низ војната за територии (Крим, Донбас, Запорожје, Херсон…) Овие региони имаат и геополитичко и стратешко-економско значење. Макроконфликтот е многу позначаен, бидејки се работи за судир на идеологии по амбициите на Украина за влез во Европската унија и НАТО. Западните аналитичари велат дека руската агресија е всушност агресија на автократијата против демократијата. За руските и кинеските аналитичари судирот се толкува како судир на заговорниците на мултилатерализмот против американскиот унилатерализам. Затоа не изненадува и констатацијата на поранешниот француски премиер, Де Вилпен дека „војната во Украина актуелизираше други латентни ривалитети“. На пример суптилно се афирмира ривалитетот меѓу блок-држави кои се за зачувување на сегашниот светски поредок од 1945 и оние кои се за ревизија, мултилатерализам и можна деглобализација на светот (Русија, Кина, Индија, БРИКС…) Најзначајниот ривалитет е оној помеѓу Кина-САД, кој отпочна со еконската војна и амбициите на Кина да ја загрози хегемонијата на САД како нова глобална империја. Пекинг се воздржа од осудата на руската агресија и четрикратно ја зголеми трговската размена со Москва. Кина прерасна во најзначаен геополитички и стратешки предизвик за САД и сојузниците. Метеорскиот раст на кинеската економија и нејзината воена самоувереност во азиско-пацифичкиот регион како и бројните (геополитички) фараонски потфати, но пред сѐ перманентниот извоз на микропроцесори кои ги користи руската армија во Украина, предизвикаа силна реакција и на НАТО за време на Самитот во Вашингтон. Во Декларацијата на Самитот, Кина беше посочена како држава која „ја фаворизира војната во Украина“. Згора средбите на највисоко ниво на рускиот и кинескиот лидер, како и присуството на кинески воени сили во Белорусија значително го зајакнаа воениот синкретизам кон Кина. Реалистичен светски поредок Војната во Украина и санкциите ги прекинаа синџирите на светската трговија, финансиските текови и глобализацијата. Деглобализацијата го започна својот марш. Глобалното општество, глобалната економиоја и технолошката глобализација се деглобализираат со тенденција кон регионалната глобализација. Војната предизвика огромни економски и финансиски шокови на пазарите на стоки, цените на нафтата, на гасот, пченицата, земјоделските ѓубрива. Промените го намалија растот на глобалниот БДП, придружен со тешка рецесија и пораст на глобалната инфлација. Најголемиот кинески идеолог Џијанг Шигонг, едвај дочека да констатира дека „отпочнала ерозијата на американскиот модел од времето на студената војна“. Моделот на либералната демократија кој излезе како победник од Студената војна, се потпираше на две оски: демократијата и пазарната економија. Во пресрет на XX Конгрес на КП на Кина (2022), Шигонг истакна дека визиите на Френсис Фукујама кој ги разви економските димензии на американската хегемонија и на Збигњев Бжежински, кој ја афирмира геостратешката и hard power супериорност на САД биле истрошени. Францускиот геополитичар Мишел Фушер коментираше дека таквите размислувања биле инфантилни, идеолошки и несериозни. Евидентно е дека светот по војната во Украина ќе продуцира една поинаква парадигма со различна меѓународна ДНК: Конечниот исход што ќе резултира по создавање на новиот светски поредок. Француската аналитичарка Никол Гнесото го нарекува реалистичен светски поредок. Овој поредок би го диктирале три или четири големи сили согласно нивната економска и воена сила. Дали светот се движи кон нов, поурамнотежен поредок или лажен мултиполарен, биполарен или аполарен – или едноставно кон афирмација на стариот униполарен поредок во кој доминираат САД ? Во оваа насока се актуелизираат три главни агенди насочени кон преобликување на меѓународниот поредок. Првата е онаа на САД, кои се обидуваат да ја продлабочат својата позиција на хегемонија на врвот на светскиот поредок и да го одржи сегашниот светски поредок конституиран во 1945. Таквата проекција се потпира на евро-атлантизмот, на ЕУ на НАТО, но и на сојузниците на глобалната Алијанса. Втората агенда е онаа на Русија и нејзината главна цел е да го прекине продорот на НАТО до нејзините граници (Украина, Грузија) и да ги задржи русофонските украински територии и Крим. Но напоредно се критикува американскиот унилатерализам и геополитичката стратегија на ЕУ и се нуди мултилатералната агенда. Третата агенда е онаа на Кина која цинично настојува да прерасне во доминантна светска сила покрај САД и да го трансформира повоениот меѓународен поредок. Сојузот на тоталитарни и авторитарни држави – меѓу кои највлијателни се Кина, Русија, Иран и Северна Кореја – се перципираат себеси како вистински претставници на Југот. Се обидуваат да наметнат нов авторитарен светски поредок заснован на hard power policy. Желбата да се создаде авторитарен светски поредок, лажно наречен од страна на овие држави како „мултиполарен“, не значи ништо друго освен транспонирање на нивниот репресивен внатрешен поредок на меѓународно ниво. Тоа е поредок заснован на правото на најсилните, во кој главни арбитри се големите сили во отворен конфликт со колективниот Север, кој го брани поредокотг заснован на правилата на меѓународното право интегрирани во Повелбата на ОН, смета професорот Ренео Лукич. Можни сценарија на војната Украина и Русија уверени се во победата и стравуваат од поразот. Поразот на Русија би резултирал со пад режимот на Путин и можеби со распаѓање на државата. За Украина, поразот би означил крај на нејзината целовитост. Крај за излез на Азовско море и загуба на Крим и Донбас. Воедно тоа би било и големо понижување на НАТО. Поразот на Украина би ја поттикал Русија и другите актери како Кина, да започнат дополнителни агресии. На пример, не е исклучено дека Кина би можела да го нападне Тајван до 2027. Второто можно сценарио е она кое се врзува за искуството на Маршал Манерхајм (премиер на Финска од 1940) во војната против СССР во 1940. За да го зачува суверенитетот на Финска и го прекине огромниот број на човечки жртви од двете страни, Манерхајм решил остапи неколку стратешки територии на СССР. Набљудувано од аспектот на војната во Украина, тоа би значело или присилната поделба на територијата или изнаоѓање некоја мировна солуција за сметка на жртвување на дел од украинската територија, теза која ја разви и Борис Џонсон, Доналд Трамп, а за која сонува и Путин. Третото можнео сецнарио е сценариото на неконтролирана ескалација, сè до нуклеарна војна? Австралискиот историчар Кристофер Кларк покажа како со помош на „синџирот на емотивни одлуки“ избувнала Првата светска војна, без ниту еден актер однапред и по секоја цена да бара војна. Овој страв од неконтролирана ескалација без сомнение делумно ја објаснува претпазливата политика на Германија кон руско-украинскиот конфликт, почнувајки од Ангела Меркел сѐ до Олаф Шолц. Сценариото на ескалација се храни од воинствените и недоменрените говори и идеи на разни експерти, генерали, политичари. Вербалното наддавање ја создаваат вистинската „реторичка замка“ односно „Замката на Тукидид“ која когнитивно влијае врз ескалацијата во однесувањето на актерите поради заемниот страв и предизвиците кои ги тераат на воен судир. Слична психолошка драма предизвикал ривалитетот помеѓу Спарта и Атина, кој резултираше во жесток воен судир. Западен Балкан како влог на војната Војната во Украина создаде нова геополитичка димензија за Западен Балкан. Ова не е време за романса, бидејки е итна потребата од економско закрепнување, зајакнување на воената и дипломатска агилност, пред се во рамките на НАТО, но и во регионот. Државите на Западен Балкна се присилени да се справуваат со сите прашања кои произлегуваат од украинскиот конфликт, да осмислуваат долгорочни стратегии и да пристапат кон ригорозен избор на неопходните приорите. Западен Балкан е регион каде ништо не е едноставно, смета професорот Жорж Превелакис. Војната во Украина уште повеќе ја усложни геополитичката состојба на Западен Балкан. Од самиот почеток на посткомунистичкиот период, кога падна Берлинскиот зид, синдромот на кризите на Балканот е присутен и тој постојано се негува од страна на разни политички гарнитури. Во државите на Западен Балкан постојат три вида потенцијални ривалитетиа кои генерираат нестабилност. Пред сѐ, во рамките на мултиетничките држави национализмот, меѓуетничкиот екстремизам, организираниот криминал и кроупцијата се главни носители на дестабилизацијата. Потоа наследствата од минатото кои сѐ уште создаваат тензиите меѓу поранешните југословенски федерални единици, ги мобилизираат безбедносните механизми, ги тормозат етничките заедници и креираат ативистичка зависност кон реваншизмот. Конечно, третиот вид тензии се однесуваат на принципот на добросоедство на аспирантите со членките на ЕУ. Уценувачките каприци на државите членки ги условуваат аспирантите со бројни бласфемични критериуми кои се далеку од ЕУ критериумите од Копенхаген. Дали геополитиката е главниот виновник? Геополитиката вклучува анализа на ривалствата меѓу (големите) држави и нивното влијание врз народите кои живеат на дадената територија. Западен Балкан не припаѓа на областа на Светското срце – одноносно Хартленд , или на Евро-Азија за кои пишуваше Халфорд Макиндер. Западен Балкан во геополитиката се третира како помалку атрактивна зона на европскиот Римланд чиј родоначелник е Николас Спајкман. Независно од постојните поделби руската инвазија на Украина ги подели земјите од Западен Балкан по еден нов критериум. Република Српска отворено го поддржува Путин, Србија делумно го поддржува Путин. Трите членки на НАТО (С. Македонија, Црна Гора и Албанија), како и БиХ и Косово официјално ја поддржуваат Украина. Неофицијално, дел од јавното мислење во С. Македонија и во Црна Гора е или поделено или отворено за Путин. Албанците од Западен Балкан ја поддржуваат Украина. Таквата ситуација создава поволен простор за агресивната руска политика на мека моќ. Рускиот геополитичар Корбико смета дека „на Балканот се води студена војна меѓу заговорниците на униполарниот свет на САД и мултиполарниот свет (Русија и Кина). Корбико смета дека транснационалните проекти на Русија и Кина кои ќе значеа спас за Балканот, ги оневозможува Западот. Затоа членството на Западен Балкан во ЕУ и НАТО може да претставува безбедносна гаранција и да овозможи мирен и заеднички живот за сите народи во регионот. Меѓутоа како што истакнува старата балканска поговорка „Балканот секогаш може да ни приреди непријатни изненадувања“. (Нано Ружин е универзитетски професор и поранешен амбасадор) Поврзани содржини Зошто акциите, златото и доларот уриваат рекорди? 25/07/2024 12:07 Одеднаш Трамп изгледа постаро и подеранжирано 23/07/2024 12:07 Големите ветувања го надуваа буџетот 18/07/2024 13:07 Што можат Вучиќ и опозицијата да научат од Пленковиќ 18/07/2024 11:07 Пукачот и потенцијалниот диктатор 15/07/2024 15:07 Како руските елити склучија мир со војната 13/07/2024 09:07 Вандализмот да добие име и презиме, МВР е на испит 12/07/2024 14:07 Ризичниот потег на Макрон се исплатеше 09/07/2024 13:07 Најчитани Многумина ја користат само за отворање на вратата, рачката од вратата се користи и за ова 24/07/2024 09:12 Италијанскиот синџир супермаркети доаѓа во Македонија 19/07/2024 19:38 Астролог го откри најубавиот хороскопски знак со најчувствително срце 25/07/2024 12:35 Џиновската гитара на Лени Кравиц сред Охридско езеро – најава за спектакуларниот концерт на 4 август 22/07/2024 11:38 Кристина Сандера, долгогодишна партнерка на Клинт Иствуд, почина на 61 година 21/07/2024 18:28 Еве колку ќе чини електричната „панда“ што ќе се произведува во Крагуевац 21/07/2024 17:29...

Новинарот упорно го прашува новиот МНР зошто Унгарија и дава на Македонија милјарда по така поволни услови. Освен дека ни се пријатели, не доби друг одговор. Некој ден подоцна, премиерот вели дека така се однесуваат вистински пријатели за разлика од оние кои само го тапкаат по рамо и бараат отчетност за нивните пари и почитување на вредностите на либералната демократија, би додал. Па нели „нема бесплатен ручек“во меѓународната политка? Навистина, зошто е Унгарија е дарежлива кон Македонија? Особено сега кога разбираме дека Унгарија земала кредит од една милјарда од Кина бидејќи земјата се соочува со тешка финансиска ситуација, а ЕУ замрзнала 20 милијарди наменети за Унгарија „заради отстапување од стандардите на сојузот“? Има две причини. Првата е дека е тоа типично поведение на секоја држава во анархичната структура на меѓународната политика: да ја шири својата моќ така што ќе го зголеми своето влијание. Тоа е одговорот што ќе го добиете од припадниците на мојата фела истражувачи на меѓународната политика. Втората е „пријателството“, поточно идеолошката блискост на двете партии на власт во Унгарија и во Северна Македонија и на нивните водачи, претпоставувам. Во анархичната структура на меѓународното општество на држави каде, ако западнете во неволја нема светска влада на која можете да и се обратите, секоја држава е во трка за некакво влијание. Во таа битка за моќ, како што покажува украинската војна, големите сили можат да го доведат светот до работ на нуклеарна војна. Истата логика важи и за малите држави: сакаат да имаат улога која ќе ја зголеми нивната моќ и со тоа и нивното влијание во меѓународните односи. Во првите години на независноста кога изби македонско-грчкиот конфликт за името, Словенија се понуди да ја превземе улогата на посредник во спорот. Потоа, Австрија преку нивниот министер за надворешни работи Алојз Мок, ја посака истата улога. Додека ја претставував Македонија во ОН, по одобрувањето на првата превентивна мисија во историјата на светската организација УНПРЕДЕП од страна на Советот за безбедност, малите земји почнаа да лобираат во македонското претставништво, за поддршка нивни контингенти војници да бидат дел од мировната мисија. Најактивен, се сеќавам, беше чешкиот претставник. И Северна Македонија, и колку да е мала како држава, би сакала да се јави како посредник во нечиј спор и така да го зголеми своето влијание во меѓународните односи. Значи, самата структура на меѓународното општество на држави во која големите се борат за доминација а малите за опстанок, ги поттикнува земјите да се борат за моќ и за влијание кое во меѓународната политика е истото она што е капиталот во меѓународната економија. Случајот со Унгарија не е ништо поразличен: таа држава сака да има влијание врз нашата држава и преку неа врз Балканот. Амбициите на Орбан не завршуваат тука. Иако свесен за специфичната тежина на својата мала држава во свет со кој владеат големите, тој сака учество во решавање на најголемиот конфликт на денешницава: руската војна против Украина. Макар како иницијатор на еден мировен процес а не како посредник. Орбан експлицитно рече дека знае колкава е моќта на Унгарија и дека таа не може да има посредничка мисија. Но, и со мировната мисија тој сака да го зголеми влијанието на малата Унгарија во светската политика. Тоа е the name of the game во светската политика. Втората причина е идеолошка. Помош за истомисленици. Во меѓународните анализи, ВМРО-ДПМНЕ и Фидеш се именуваат како национал-популистички партии. Нивната девиза е:„Ние сме народот“. Тоа ги води во судир со плурализмот зошто народот не би требало да се судира со самиот себе, нели? „Кога национал-популистите ја истакнуваат идејата за слобода и еманципација, тие не ги сфаќаат нив либерално-универзално туку како дел од националната свест, во која странците, а посебно муслиманите, немаат удел“, ќе заклучи Милер, професор на Принстон. Кај нас, претставниците на либерално-демократскиот наратив велат дека ВМРО-ДПМНЕ е само една од мноштвото партии и дека нема монопол врз толкување на волјата на народот, патриотизмот и идентитетските теми.Дека државниот интерес го дефинираат сите партии учеснички во демократскиот процес, а не само на една партија. Но, како да се води дијалог со претставници на национал-популистичка партија раководена од мотото:„Ние сме народот“. Орбан не го сака плурализмот ама ја сака демократијата која го произведе двотретинското мнозинство на неговата партија со кое го менува политичкиот лик на земјата. Бидејќи таа политика се коси со либерално демократските вредности на ЕУ (независно судство, поделба на власта, слобода на печатот, човекови права…) , тој е во перманентен судир со Брисел но и со Вашингтон. Но, новата власт да биде многу внимателна. Применети во мултинационална Македонија, овие идеи на европските и унгарските популисти се рецепт за катастрофа. Тие водат кон пораст на национализмите, продлабочување на поделбите и можни етнички конфликти. Нашиот спас е само во афирмација на либерално-демократските вредности споделени со ЕУ и со Америка. Нашиот спас е во слобода и еманципација сфатени како универзални вредности за сите наши народи,вредности кои сечат преку етничкиот јаз и обединуваат . За жал, во голема невлја сме. На тврдата балканска почва не никнува нежното цвеќе на либералната демократијата. Денко Малески...

Деновиве поради големиот број пожари што ја зафатија Македонија сите наши мисли и молитви беа насочени кон храбрите македонски пожарникари и големиот број доброволци од земјата и соседните држави што беа вклучени во гаснењето на пожарите, кои се закануваа да ја пеплосаат државата. По неколкудневни натчовечки напори и деноноќно макотрпно ангажирање и битки со големите пламени јазици, во најголемиот дел од државата огновите се изгаснати. Изминатите недели и денови, гледајќи како пламените јазици и големите огнови пред очи ни ја пеплосуваат државата и кога Македонија личеше на во сцените од филмот „Републиката во пламен“, сите нас нѐ водеше една иста мисла – да не видиме повеќе ни огнови ни пожари. Но токму во моментот кога кај нас беа угаснати најголемиот број пожари, во нашите срца почна да „гори“ еден нов оган, факел што кај сите нас денеска во Париз ќе го запали олимпискиот оган. Но огнот што ќе биде запален денеска во Градот на Светлината, Париз, со кој официјално ќе биде означен почетокот на Олимписките игри, никој не сака да биде изгаснат. И тоа не само сега туку и навек. Олимпискиот оган, кој откако бил запален во древната Атина, иако имало обиди, сепак никој не го изгаснал. И освен некои екстремисти и болни умови, нема човек на планетата Земја што некогаш посакал да биде изгаснат. Напротив, секој посакува тој вечно да биде запален и на секои четири години да нѐ осветлува и да ги грее нашите души. Воден од добрата и пред сѐ пацифистичка мисла, за мир и разбирање на народите, основачот на Олимписките игри, познатиот педагог и историчар Пјер де Кубертен, уште од формирањето на Меѓународниот олимписки комитет, во далечната 1894 година, го „запалил“ олимпискиот оган, со желба тој вечно да ги грее срцата и душите на сите жители на планетата Земја, со цел да ги промовира мирот и меѓусебното разбирање кај народите. Неговата позната мисла и идеја „важно е да се учествува, а не да се победи“ ги мотивира сите земји во светот, без разлика на големината, нацијата, верата, етничката и верската припадност, некои претставени на Игрите со стотици спортисти, некои само еден претставник, да се борат во разни дисциплини на спортски план, со своите постигнувања под едно знаме за своите земји и народи. Животен сон на секоја земја на оваа планета и на секој спортист, од која било земја на светот, е да учествуваат на Олимписките игри. Олимпискиот оган, кој се пали во древната Атина, на секои четири години ги топли срцата на сите луѓе на светот. Тој пламен гори кај сите жители на планетата Земја, дури и кај тие луѓе што утре, кога свечено ќе биде запален олимпискиот оган, ќе бидат некаде далеку во вселената. На прагот сме на уште едни олимписки игри. Денеска во Париз, во срцето на градот, по неговата главна артерија – Сена, свечено ќе бидат прогласени за отворени Летните олимписки игри. Денеска сите мисли ќе бидат насочени кон Париз, кон Градот на Светлината, кој треба да ни го осветли патот кон нашето подобро и посветло утре. Ако при организацијата на првите Игри Французинот Кубертен го водеше мислата дека е важно да се учествува, денес најголемиот број земји учесници и спортисти ги водат мислата и желбата не само да се учествува туку и да се победи, бидејќи олимпиското злато е признание што има најголем сјај и вечно сјае, кое никогаш ниту бледнее ниту згаснува. И затоа за поздравување е идејата на организаторите на Игрите во Франција што на овие игри во главна улога ги вратија спортистите. Според организаторите, свеченото отворање на Игрите за првпат нема да се одржи на стадион, туку парадата на 10.500 спортисти ќе се одржи на Сена, со чамци за секоја национална делегација, кои ќе бидат опремени со камери за да им овозможат на телевизиските и онлајн гледачите да ги видат спортистите одблиску. Планирано е церемонијата на отворање на Олимписките игри во Париз во 2024 година да биде најголемата во историјата на Игрите. Спортистите ќе бидат срцето и душата на церемонијата. Со отворањето, со парадата на спортистите, Париз 2024 ја прекршува традицијата. Спортистите ќе бидат прикажани на сцената за време на воведот и во текот на церемонијата како дел од постојаната цел на Париз 2024 да се одржат Игри создадени за и од спортисти. На Игрите Македонија ќе биде претставена со шестмина спортисти: маратонецот Дарио Ивановски, борачот Владимир Егоров, таеквондистката Милијана Релиќ, шеснаесетгодишниот пливач Никола Ѓуретановиќ, џудистот Еди Шерифовски и стрелачката Анастасија Мојсовска. И додека спортистите се опседнати со мислата за успех на Игрите и постигнување што подобри резултати, организаторите и јавноста се прашуваат дали Олимписките летни игри во Париз ќе поминат без инциденти и во најдобар ред и мирна атмосфера. Франција се обиде херметички да го затвори Париз. За спортистите да бидат безбедни, Франција распореди дури 35.000 полицајци секој ден за Олимпијадата, со максимум од 45.000 за церемонијата на отворање. Покрај тоа, 10.000 војници учествуваат во безбедносните операции во регионот на Париз. Воени сили од 10.000 лица патролираат по улиците и локациите во парискиот регион и извршуваат други безбедносни мисии. Франција исто така добива помош од повеќе од 40 земји што заедно испратија најмалку 1.900 полициски засилувања. Француските власти спречија неколку заговори за нарушување на Олимпијадата во 2024 година, изјавија официјални лица во средата, два дена пред церемонијата на отворање на Летните игри во Париз. Жералд Дарманин, францускиот министер за внатрешни работи, неделава рече дека властите прегледале над еден милион луѓе. Со цел да им се посвети на Игрите, францускиот претседател Емануел Макрон изјави дека дури по завршувањето на Олимписките игри во Париз ќе именува нов премиер, а потоа ќе се формира и нова влада. Резултатите се она што треба да е примарна цел на олимпиското небо и тие се на моменти дури и посјајни од медалите. Учеството на Олимпијадата пред сѐ е гордост и разум за тежината на обврските преземени во име на државата чии бои се бранат, но и за пред аудиториумот, кој се брои во милиони. Спортистите треба да ја вознесат магијата на Игрите. Но и овие игри ќе поминат со горчина во душата кај најголемиот број граѓани на планетата Земја. Додека порано во чест на Игрите прекинуваа дури и војните, а земјите барем додека траеја Игрите му се посветуваа на мирот, овој пат, за време на одржувањето на Игрите во Франција, кога илјадници спортисти на спортските борилишта и терени за своите земји ќе гинат за да постигнат што подобри резултати, на фронтовите во Украина и Палестина и за време на Игрите ќе гинат стотици и илјадници млади луѓе, оставајќи ги своите млади животи во рововите и гинејќи на фронтовите, кои веќе многу долго траат. И едните и другите ќе гинат за своите држави, под знамето на своите земји. Но ќе бевме многу посреќни, како сведоци на овие случувања, младите луѓе да „гинеа“ на спортските терени наместо на фронтовите. Но, како што стојат работите, завојуваните страни немаат намера, барем додека траат Игрите, да престанат со разурнувањата и страдањата на војниците и на цивилите. Македонија како и на секогаш претходно, така и овој пат ќе биде застапена на Игрите со мал број спортисти што ја исполнија олимписката норма. Но тоа е добра шанса за промоција на нашата држава, која сѐ уште се бори за потврда на својот идентитет. Затоа е добро што и ние ќе бидеме присутни во Париз, каде што од денеска се вкрстуваат сите патишта. И нашиот пат врви низ Европа и оди во Париз. Нашата делегација на чело со нашето знаме ќе помине и пред Елисејската палата и низ Триумфалната капија и ќе зборува на македонски јазик. Колку да видат и да чујат оние што кројат некакви рамки на неправдата. Македонскиот оган никојпат и никој нема да го згасне....

Проф. Звонимир Јанкулоски Фразата „oбјави или загини“ што обично се користи за да се опише притисокот во академската средина за брзо и постојано објавување академска работа за одржување или продолжување на научната кариера, сега може да се преформулира во „објави и биди цитиран“, иако, реално, има повеќе инхерентни предрасуди поврзани со различни практики на цитирање како што се самоцитати, посредни цитати, како и негативни цитати, погрешни цитати, цитати со повеќе авторски пристрасност, почесни цитати, дискриминаторски цитати, селективни и произволни цитати итн., што ги прават библиометриските засновани цитати силно погрешни и неисправни мери. Сeкој што се занимава со наука е запознаен и свесен дека факторот на влијание е показател за релевантноста на публикациите, што го зема предвид бројот на цитати што секој објавен труд ги добива во две години по неговото објавување. Но дали треба да ги оценуваме научните придонеси на овој начин? Во држава на заробени умови едно вакво прашање е на ниво на ерес. Замислете да размислувате надвор од воспоставената рамка? Па макар и да сте научник. Сегде, само не и кај нас, се расправа за сѐ поголемото незадоволство на научните работници од (зло)употребата на факторот на влијание во евалуациите и одлуките за мандат, унапредување и вработување, како и за корумпираните академски издавачки практики и злоупотребата на факторoт на влијание за тие цели. Очигледно дека цитатите се далеку од совршено мерило за евалуација на нечии академски перформанси. Инаку, за потсетување: факторот на влијание првично беше создаден како алатка за да им помогне на библиотекарите да се идентификуваат списанија за купување, а не како мерило за научниот квалитет на истражувањето во статија. Дека треба промена на системот на евалуација и процена на истражувањата повеќе е од јасно. Освен кај нас, се разбира. Кај нас отворено не се зборува за „цитирачката мафија“ и „картелите за цитирање“, кои се примери и начини на кои уредниците, истражувачите и списанијата се обидуваат да го зголемат своето академско влијание (цитати) со поигрување и злоупотреба на системот. „Картелите за цитирање“ се состојат од блиски автори што меѓусебно се цитираат, многу често без разумна релевантност. Непропорционалното цитирање, главно реципрочно или „quid pro quo“, е нуспроизвод и практика што не само што го нарушуваат научниот интегритет туку влијаат и на различните показатели за научниот квалитет на трудовите или списанијата. Што се случува со нецитираните трудови? Дали се помалку вредни? Според некои автори, ваквите трудови можат да бидат занемарени со години или децении, но новите студии или откритија може да ги актуализираат во секој момент. И, реално: бројот на цитирања не значи дека повеќе цитираното дело е со повисок квалитет или прецизност од помалку цитираното дело, бидејќи цитатите не го мерат квалитетот или точноста. Очигледно дека напуштањето на користењето на бројот на публикации како мерило за евалуација на научната работа би бил почеток. Особено ако се знае и тоа дека годишните приходи на „големите пет“ комерцијални издавачи – „Елсевиер“, „Вајли“, „Тејлор енд френсис“, „Спрингер нејчр“ и САГЕ – се проценуваат во милијарди, а некои имаат неверојатни профитни маржи што се приближуваат до 40 отсто, надминувајќи ги дури и оние на „Гугл“. Во меѓувреме, научниците ја вршат речиси целата суштинска работа за да ги изработат овие статии бесплатно: истражуваат, пишуваат статии, го проверуваат квалитетот и ги уредуваат списанијата. Не само што овие издавачи не ги плаќаат за нивната работа; тие потоа го продаваат пристапот до овие списанија на истите универзитети и институции што на прво место ги финансираат истражувањето и уредувачката работа. Трошоците за претплата на овие списанија станаа толку претерано скапи што некои универзитети се борат да си ги дозволат. Следствено, многу истражувачи (да не ја спомнуваме општата јавност) остануваат блокирани од неможноста да го платат објавувањето, неспособни да пристапат до информациите што им се потребни. И така во круг. Во научната фела незадоволството од (зло)употребата на факторот на влијание расте во последниве години. Универзитетот во Утрехт од 2018 година повеќе нема да го користи факторот на влијание при одлуките за вработување и унапредување. Извештајот го нарече факторот на влијание „несоодветно мерило за процена на влијанието на научниците“ и заклучи дека неуспехот да се измени тековниот систем за процена веројатно ќе доведе до „континуирано однесување што не секогаш резултирало со позитивно општествено однесување“. Новата шема е дел од отворената научна програма и напорот во повеќе правци на овој универзитет да го направи истражувањето потранспарентно и кооперативно. Соработниците од отворената наука се вградени во него и секој оддел ќе се оценува според напредокот кон објавување со отворен пристап, јавен ангажман и споделување податоци. Утрехт нема да биде сам во своите напори да се промени начинот на кој истражувачите ќе бидат оценувани. Како што отворената наука станува сѐ повеќе поважна во политиката и донесувањето одлуки околу финансирањето и стратегиите за истражување, мислам дека речиси ќе биде неопходност за институциите да го следат примерот. Кај нас со вакви молчаливи универзитети и академски кадар, што не досега подалеку од Табановце (забелешка на професорката Ванковска, со која целосно се согласувам), тешко дека ова ќе се случи во блиска иднина. А можеби ни тогаш. Проф. Звонимир Јанкулоски...

Кога судбината на еден парламент е да биде единствено сценографија за предизборна кампања, тешко на демократијата и на гласачите што ја добиваат сметката. Малку е веројатно дека 50. Национално собрание на Бугарија ќе произведе влада, ниту ќе помогне да се изградат врски меѓу партиите што ќе го олесни формирањето на идното мнозинство во следниот парламент. Но, од друга страна, политичките сили покажуваат волја за дијалог и тоа влева оптимизам во заднината на поларизацијата. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Европратеникот Радан Канев во декларацијата на ПП-ДБ со приоритетите за антикорупциска реформа гледа „почеток на можен сериозен политички разговор“. Говорејќи за БТВ, тој тоа го опиша тоа како значаен политички потег за да им се овозможи на политичарите што не разговараат меѓу себе да почнат политички разговор за иднината. Следното мнозинство ќе зависи од резултатот на изборите, но и од два исхода – како ќе заврши битката во ДПС и кога Уставниот суд ќе ја објави одлуката за оспорениот шести амандман на Уставот. Најавеното откажување на дел од уставните измени директно ќе влијае врз угледот на нивните идеолози – ПП-ДБ, кои загубија половина од гласачите на претходното гласање поради собранието со ГЕРБ и ДПС во име на истите овие измени. Идните парламентарни избори, седми по ред во три години, се критично важни за Бугарија. Политичката нестабилност го попречува спроведувањето на долгорочните политички одлуки, институциите не можат ефективно и доследно да функционираат, инвеститорите ја избегнуваат државата, невозможно е да се протуркаат реформите, меѓународниот имиџ се влошува. Бугарија станува несигурен партнер за НАТО-сојузниците и тоа значително ѝ ги ослабува позициите во контекст на зголемената тензија на источното крило на Алијансата поради војната во Украина. Пред самитот на НАТО во Вашингтон, невладината организација ГЛОБСЕК со седиште во Братислава во извештај посочи дека Бугарија, Унгарија и Словачка се природни точки на пресврт за малигното влијание на Русија врз НАТО и дека Алијансата треба да признае дека ситуацијата во овие земји може да има влијание врз неговата работа. Секоја од седумте политички сили претставени во 50. Национално собрание треба да ги реши своите внатрешни противречности. Но, главното прашање е со кого може и со кого не може да биде партнер во идната власт и дали гласачите треба однапред да го знаат тоа за да не се разочараат од избраниците на нивните избраници. Ако одѕивот на гласачите остане низок или падне под 34 отсто, колку што беше на последните избори, парламентот повторно ќе биде силно расцепкан. „Величината“ веројатно ќе биде заменета со друга „величина“, но со исто перје – евроскептична, популистичка, која сака, негува и разгалува сè што е бугарско и руско. Но и без тоа, во бугарската политика веќе е формиран стабилен табор на такви сили, на чело со „Преродба“, БСП и помекото крило во „Има таков народ“. Кој е прифатлив партнер За најмалку две од политичките сили има едно клучно прашање, кое не зависи од исходот на битката во ДПС, а тоа е: Дали ДПС без Делјан Пеевски и сепак со Ахмед Доган е поприфатлива како партнер во влада отколку ДПС со Пеевски и со Доган? Првиот санкциониран за корупција од САД (според законот „Магнитски“) и Велика Британија, вториот – на страната на Кремљ во кризата со соборувањето на рускиот авион од страна на турските воздухопловни сили во 2014 година. И двајцата имале врски со групата „Мултигруп“, но и двајцата изјавуваат дека одат по патот на европските и евроатлантските вредности. Одговорите на прашањето за прифатлив партнер ги должат ГЕРБ-СДС и ПП-ДБ, кои заедно со ДПС-Пеевски го формираа мнозинството што пропадна во март. Во овие девет месеци се издигна ѕвездата на Пеевски како политичар. Дотогаш познат како „кој“, „кукларот од зад сцената“, „медиумскиот тајкун“ и препознаен со иницијалите „Д.П.“ од документите за движење на имотот на стечајната КТБ, Пеевски стана неофицијален портпарол на владејачкото мнозинство и меѓу двигателите на законски проекти, вклучително и шестиот амандман на Уставот – значаен за ПП-ДБ. По неуспешната ротација, за која ПП-ДБ како виновник го посочи Пеевски, но и лидерот на ГЕРБ Борисов, кој го одби предлогот за обновување на регулаторите и судската власт според нивниот план, копретседателот на ДПС е црвена линија за ПП-ДБ. Но, дали и ДПС е таков? Од Демократска Бугарија веќе изјавија дека моделот е ист. „Нема избор меѓу Доган и Пеевски. Се поставува прашање дали ќе успееме да ја ослободиме Бугарија од моделот „Пеевски“ и дали ДПС може да премине во состојба на поголема демократија, како што изјавуваат, затоа што не може да се врати на стариот модел“, изјави за БНТ копретседателот на ДБ, Христо Иванов кој поднесе оставка. На прашањето дали ДПС без Пеевски станува поприфатлив партнер, Деница Сачева (ГЕРБ) за БНР изјави дека „трпеливо чекаат ДПС да излезе со јасни и унифицирани пораки за нивната стратегија за да го утврди сопствениот став“. А додека тоа не се случи, со гласовите на ГЕРБ, БСП и ДПС, Пеевски беше поштеден од сослушување во привремената собраниска комисија за случајот „Нотар“. На Нова ТВ, пак, Росен Желјазков (ГЕРБ) изјави дека ГЕРБ ќе се бори за мандати во мешаните окрузи – стратегија што ѝ носеше гласови на партијата кога во неа беше вториот по Борисов – Цветан Цветанов. Се бара владина коалиција „Не“ за влада само со ДПС – ова се сигналите од ГЕРБ. Во 50. Народно собрание, партијата на Бојко Борисов не формираше кабинет со ДПС, иако гласањето за кабинетот предложен од ГЕРБ на 3 јули стана формален повод за раскол во ДПС. Тогаш 30 пратеници, вклучително и Пеевски од 47-члената пратеничка група на Движењето, ја поддржаа владата на ГЕРБ, но тие не беа доволни. За време на предизборната кампања за гласањето на 9 јуни, ПП-ДБ објави дека се подготвени да седнат со ГЕРБ на преговарачка маса, но Пеевски да не биде таму. По 9 јуни пораката беше дека остануваат во опозиција во 50. Собрание. Подоцна, пак, кажаа дека сакаат техничка влада со трет мандат. И по расколот во ДПС, кој ги издигна во втора политичка сила беше невозможното барање за тримесечно одложување од претседателот додека парламентот не донесе антикорупциски закони, по што нудат кабинет. Во ПП-ДБ немаше единство за овие предлози. Но, од суштинско значење за нивната кампања се заедничките и искрени пораки. Коалицијата треба да има јасен став и за недвосмислените навестувања на ГЕРБ за заедничко управување, макар и со фокус на ДБ. Ако битката во ДПС заврши со исклучување на Пеевски од ДПС, а со тоа и од политиката, следното клучно прашање е кого ќе повлече со себе – дали тоа ќе бидат само политичари од ДПС или меѓу нив ќе има и од ГЕРБ и дали меѓу нив ќе биде и Борисов? Со Борисов на чело, ГЕРБ ќе продолжи да шири чадор над моделот „Пеевски“, што значи „торпедирање“ на антикорупциските иницијативи. Трите политички сили од кои зависи иднината на Бугарија – ГЕРБ, ДПС и ПП-ДБ се во криза. Иако пукнатините во ГЕРБ не се видливи, загубата на речиси една четвртина од гласачите ги открива – од 670.000 во април 2023 година на 483.000 во јуни 2024 година. Од БСП, пак, ништо не зависи, таму не можат да го спречат одливот на избирачи и стигна до незавидното петто место по бројност. Клучот за идните партнерства во 51. народно собрание уште не е најден, а „закопан“ е во исходот од битката во ДПС. Еурактив Бугарија (Авторката е новинарка) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

На прагот сме на уште едни по ред Олимписки игри. Живееме во надеж дека ќе запрат сите конфликти недолични за едно мисловно суштество, екстремниот национализам, милитаризмот, расните или какви било други поделби во светот. Во Стара Грција запирале дури и најкрвавите воени судири за време на игрите. Гледано од денешно време на интелектуалниот развој, кој би требало да се потпира врз високо ниво стекнато низ искуствата и префинетоста на духот, тешко е да се поверува за одговорност на античкиот конгломерат да одговори на потребите на игрите за мораториум на непријателствата помеѓу градовите држави. Но хронологијата на историските записи говори дека било така и ние ќе ѝ поверуваме, секако. Општо е познато дека Меѓународниот олимписки комитет е формиран во 1894 година од страна на францускиот педагог и историчар Пјер де Кубертен со намера да го промовира меѓусебното разбирање помеѓу народите низ спортски натпревари. На тој начин, Кубертен имал намера да ѝ се оддолжи на светлата традиција на игрите и пораките за мир помеѓу сите народи на светот. Во 1964 година имало Олимписки игри во Токио. Уште се свежи раните од Втората светска војна кога Јапонија била дел од тријадата на злото покрај нацистичка Германија и фашистичка Италија. Откако еднаш веќе беше одбиена да биде организатор на Олимписки игри поради своите деструктивни активности, кога на суров начин како окупатор ја освоила речиси цела југоисточна Азија, Земјата на Изгрејсонцето го најавила своето враќање на ѕвезденото небо на петте прстени и белата заднина. За првпат, светот имал можност преку ТВ-екраните да ги следи натпреварите преку директни преноси благодарение на комуникациските сателити. На тој начин, Јапонија го најавила своето економско чудо по периодот на крвавите пресметки за време на војната. Но ајде да видиме што се случувало во истата година во која по логика на нештата, воените судири требало да запрат и светот да здивне од воинствено настроените противници, кои видно ги вознемирувале мирните жители на планетата. Значи, едно мало потсетување за „принципиелноста“ на учесниците во конфликтите низ светот. Се разбира, постоеле и исклучоци што ја истакнале и пацифистичката природа на човекот. На 2 август 1964 година, се случил инцидент во Тонкиншкиот Залив во кој учествувале американскиот разурнувач „УСС – Медокс“ и три северновиетнамски торпедни чамци. Два дена подоцна, повторно судир на американски бродови и торпедни чамци, за кој подоцна се покажало дека не се ни случил. Тоа било причина Соединетите Американски Држави да се вклучат директно во Виетнамската војна. Набргу следува операцијата „Остра стрела“ (Pierce Arrow), со што американските сили започнале бомбардирање на северновиетнамските инсталации. До крајот на август истата година, Конгресот на САД носи Тонкиншка декларација со која му се даваат овластувања на претседателот за употреба на конвенционално оружје ама без формално објавување војна. На 8 август, два дена пред Грците да ги нападнат турско-кипарскиот пристаништен гребен Кокина и голем број други места, турската авијација стрела цели на Кипар. Единица на индонезиските командоси интервенира на малајскиот полуостров Понтиан, а претседателот Сукарно најавува „година на опасно живеење“. На 16 август има државен удар во Јужен Виетнам каде што генералот Нгуен Кан е заменет со Триумфират. Потоа е напишан и устав на државата во соработка со американски стручни лица. На 19 август е лансиран американскиот сателит „Синком 3“, првиот комуникациски сателит што ќе ги пренесува Летните олимписки игри. Два дена подоцна, Линдон Џонсон американскиот претседател, го потпишува Законот против сиромаштија, кој навестува спокојни ЛОИ. На 21 август умира Палмиро Тољати во советското летувалиште Сочи, претседателот на комунистичката партија на Италија. Го наследува Луиџи Лонго. На 27 август 1964 година е прикажан „Мери Попинс“ на „Дизни“, филм што освои пет „оскари“ и забележа рекорди на киноблагајните. Во меѓувреме се разгореле расни нереди во Филаделфија. Траеле три дена. Речиси во исто време, во вселената се лансирани американскиот „Нимбус“ и советскиот „Метеор“, метеоролошки сателити. Боб Дилан се среќава со „Битлсите“ во нивниот њујоршки хотел и во раката држи грст марихуана… Накусо, ова не беа спортски дисциплини ниту рекорди ама бездруго сателити што ги следат големите спортски манифестации. Дали сега ќе сведочиме за една поинаква слика за светот во предвечерјето на исклучителниот спортски настан? Дали Летните олимписки игри во Париз ќе поминат без инциденти по кои ќе ги помниме? Да се надеваме дека светот сепак не заборавил на моќта на разумот. Сена е чиста бидејќи нејзината бистрост ја проба градоначалничката на Париз пливајќи во реката. Но едно е реклама, атракција и вовед во една успешна приказна, а друго кога станува збор за отворен тек над кој постојано некој треба да демне. Впрочем, сѐ потешко се контролира она што не може да се контролира. За успешен спортски настан или за која било друга манифестација, луѓето треба слободно да дишат, да бидат опуштени и да не стравуваат од каде ќе стигне опасноста. Во право бил Сукарно кога ја изговорил препораката за „година на опасно живеење“ (има истоимен филм на Вир со Мел Гибсон и Сигурни Вивер), но тој не можел ниту да претпостави дека иднината ќе ни биде токму со таков предзнак. Неретко и самите спортисти ја подгревале атмосферата обидувајќи се неправдите нанесени на нивните народи или етникуми да ги изнесат пред огромен аудиториум (Џеси Овенс – Хитлер, Мелбурн 1956 кога ватерполист на СССР, Прокопоф, го удира со дланка по лице Унгарецот Задор, 1968 година Џорџ Формен со знакот „Блек пауер“ при изведување на американската химна…). Можеби ЛОИ не можат без афери, кои се дел од целината за атрактивноста на мигот. За еден спортист учесник на игрите да добие публицитет и за цели што не се во контекст на спортските дисциплини и рекорди туку се пред сѐ дел од политичка агенда, не е долично, па дури и провокативно. Но има и случаи кога станува збор за пријатни објави и за спортски шарм со кој се искажани пред аудиториумот, кои и на тој начин оставаат силен впечаток за гласот на правдата. Резултатите се она што треба да биде примарна цел на олимпиското небо и тие се на моменти дури и посјајни од медалите. Учеството на олимпијадата пред сѐ е гордост и разум за тежината на обврските преземени во име на државата чии бои се бранат, но и за пред аудиториумот што се брои на милиони. Спортистите треба да ја вознесат магијата на игрите и да ја оправдаат божјата светлина на „арамијата“ Прометеј, олимпискиот оган што бдее над сите нив, над величествениот амбиент на арените, постигнувајќи резултати за помнење. Не, нема да се заборават крвавите случувања во Украина, ниту масакрите во Газа иако е пожелно та дури и императивно тие да запрат. Ние како мисловни суштества постојано ќе си ја проколнуваме милитантната страна од нашето битие. Огнот украден од страна на Прометеј, кој ќе гори на централната париска арена, ќе згасне на крајот од манифестацијата. Но тој и понатаму ќе гори во областа Олимпија бидејќи е вечност. Тој постојано ќе потсетува на Херакле и првиот олимписки стадион изграден од негова страна по извршувањето на дванаесетте задачи што му биле поставени. Тој оган ќе биде најголемиот симбол на петте прстени во различни бои и белата заднина. Никој не посакува тој да згасне. Но желбата на разумот е веднаш да згасне и никогаш повеќе да не се запали огнот на милитантната сцена… Љубомир Јованоски...

Кошарка Саша Везенков пред кам-бек во Олимпијакос...

(Видео) Ајкула среде Лондон? Девојка ја снимила во реката Темза: „Не можев да им верувам на очите“...

Зошто акциите, златото и доларот уриваат рекорди? Додека цените на златото растат поради зголемената геополитичка несигурност, американската берза урива рекорди, а глобалната побарувачка за доларот и понатаму е силна. Ова може да се припише на зголемената доверба во американската економија, која продолжува да изненадува со чекорот нагоре Џефри Франкел 25/07/2024 12:50 Американската берза играше на врвовите во последните две години. С&П 500 се зголеми за приближно 40 отсто откако претседателот Џо Бајден ја презеде функцијата во јануари 2021 година и, заедно со Дау Џонс и НАСДАК, постојано поставува нови рекорди. Покрај тоа, доларот нагло зајакна во однос на секоја главна валута, додека цената на златото се искачи на историски рекорд од 2.470 долари за унца претходно овој месец. Економистите и коментаторите се мачеа да ги објаснат овие трендови. Додека зголемувањето на цените на златото може да се припише на зголемените перцепции за ризик кои произлегуваат од политичките и геополитичките несигурности, ова објаснување не го зема предвид растечкиот пазар на акции. Спротивно на тоа, падот на индексот на нестабилност VIX од 2022 година може да го објасни растот на американската берза, но не и скокот на цените на златото. Едно можно објаснување за бумот на акциите е брзата појава на вештачка интелигенција од крајот на 2022 година, што предизвика акциите на компаниите како што е производителот на чипови НВИДИА до небо. Но, додека технолошкиот сектор доживеа најголеми добивки и привлече најголемо внимание, пазарот постојано расте насекаде, дури и исклучувајќи ги технолошките акции. Некои сметаат дека објаснувањето за растот на цените на акциите и златото лежи во монетарната политика на САД. Каматните стапки во САД се зголемија во последните две и пол години, вклучувајќи ги и долгорочните стапки. Ова треба да ги намали цените на акциите и стоките. Вообичаено, берзите паѓаат кога каматните стапки растат, под претпоставка дека другите фактори остануваат непроменети. Причината е што зголемувањата на каматните стапки ја намалуваат сегашната дисконтирана вредност на идните корпоративни приходи, што ги поттикнува инвеститорите да се префрлат од акции на обврзници. Згора на тоа, цената на златото исто така има тенденција да опаѓа кога реалните (прилагодени на инфлацијата) каматни стапки растат и обратно. Тогаш, како би можел некој да тврди дека монетарната политика на САД може да го објасни подемот на акциите и златото? Аргументот е дека пазарните инвеститори, сосема природно, очекуваат Федералните резерви да почнат да ја олеснуваат монетарната политика подоцна оваа година, што теоретски може да ги објасни и високите цени на берзата и цените на златото. Значи, што ги објаснува неодамнешните финансиски пазари? Дали е тоа заострување на монетарната политика на САД во последните две години или сегашните очекувања за полабава монетарна политика во иднина? За одговор може да се обратиме до девизниот пазар. Најсилниот доказ против монетарното објаснување за високите цени на акциите и златото е дека американскиот долар е исто така повисок сега за приближно 14 проценти отколку пред три години. Доколку реалните каматни стапки беа ниски или се очекуваше да паднат, зелената валута ќе ослабеше во овој период. Друго можно објаснување за скокот на цените на златото е дека многу земји почнаа да се диверзифицираат од доларот, особено потенцијалните американски противници како Кина. Но, ако ова беше вистинското објаснување, доларот ќе слабееше наместо да го достигне највисокото ниво во последните 20 години. Покрај тоа, има малку докази дека засилените геополитички тензии меѓу Соединетите Држави и Кина предизвикуваат глобално оддалечување од зелената банкнота, барем досега. Друго објаснување за истовременото зголемување на цените на акциите, златото и доларот лежи во робусната американска економија која ја поттикнува силната побарувачка за овие средства. Секако, економскиот раст на САД забави на 2,5% во 2023 година. Сепак, тој сепак ја надмина просечната стапка на раст за овој век – околу 2% од 2001 година. Побарувачката на потрошувачите остана силна, зајакната со економските закони на администрацијата на Бајден – особено Законот за ЧИПС и наука, Законот за инфраструктурни инвестиции и работни места и Закон за намалување на инфлацијата – кои помогнаа да се зголеми растот во 2021 и 2022 година. Што е уште поважно, економската активност постојано ги надминува очекувањата во изминатите три години. Пред две години, меѓу аналитичарите и пошироката јавност преовладуваше верувањето дека САД се на работ на или веќе во, рецесија. Но, спротивно на овие очекувања, реалниот БДП продолжи да расте. Растот на БДП беше исклучително висок во 2021 година, а економската активност продолжи да изненадува нагоре во 2022 и 2023 година, и покрај мрачните предвидувања за продолжен пад. Растот продолжи, досега, во 2024 година. И додека ниту демократите ниту републиканците не се склони да ја поништат фискалната експанзија со цел да го запрат растот на националниот долг, побарувачката за американски средства како безбедно засолниште остана силна, што укажува на тоа дека глобалните инвеститори имаат доверба во стабилноста и издржливоста на американската економија. Секој пат кога растот ги надминува очекувањата, побарувачката за американски акции, злато и долар се зголемува. Но, останува да се види дали овие трендови ќе опстојат и по претседателските избори во ноември. (Џефри Франкел, професор по формирање на капитал и раст на Универзитетот Харвард, претходно беше член на Советот на економски советници на претседателот Бил Клинтон. Текстот е дел од мрежата „Проект синдикејт“.) Поврзани содржини Одеднаш Трамп изгледа постаро и подеранжирано 23/07/2024 12:07 Големите ветувања го надуваа буџетот 18/07/2024 13:07 Што можат Вучиќ и опозицијата да научат од Пленковиќ 18/07/2024 11:07 Пукачот и потенцијалниот диктатор 15/07/2024 15:07 Како руските елити склучија мир со војната 13/07/2024 09:07 Вандализмот да добие име и презиме, МВР е на испит 12/07/2024 14:07 Ризичниот потег на Макрон се исплатеше 09/07/2024 13:07 Светиот грал на македонската политика 07/07/2024 20:07 Најчитани Италијанскиот синџир супермаркети доаѓа во Македонија 19/07/2024 19:38 Колку време е потребно алкохолот да го напушти организмот? 19/07/2024 09:17 Многумина ја користат само за отворање на вратата, рачката од вратата се користи и за ова 24/07/2024 09:12 Џиновската гитара на Лени Кравиц сред Охридско езеро – најава за спектакуларниот концерт на 4 август 22/07/2024 11:38 Кристина Сандера, долгогодишна партнерка на Клинт Иствуд, почина на 61 година 21/07/2024 18:28 Еве колку ќе чини електричната „панда“ што ќе се произведува во Крагуевац 21/07/2024 17:29...

колумна Контакт со реалноста...

По добивањето реакции на мојот мејл од вработени наставници на Технолошко-техничкиот факултет-Велес (ТТФ), при Универзитетот „Св.Климент Охридски“-Битола (УКЛО) за незаконски избори во наставно-научни звања, согласно Законот за високо образование (ЗВО), односно кандидатите за избор во звање и засновање на работен однос, незаконито се избираат во повеќе области, спротивно на член 172 став 4 од ЗВО, каде што цитирам: „Конкурсот за избор во звање и засновање на работен однос треба да ја содржи соодветната наставно-научна област, за која се избира лицето, утврдена со класификацијата на научно-истражувачките подрачја, полиња и области (Меѓународната фраскатиева класификација), видот на работниот однос, рокот на траењето и општите и посебните услови за избор, документацијата која е од важност за изборот и други услови утврдени со закон или општ акт на универзитетот и единицата на универзитетот, односно општ акт на самостојната висока стручна стручна школа“, како и спротивно на постапката за избор на членовите на рецензионата комисија, спротивно на член 173 став 6 од ЗВО, каде што цитирам:„ Повеќето од половината членови на рецензионата комисија ја сочинуваат лица избрани во наставно-научни, наставно-стручни, научни и наставни звања од истата наставно-научна, односно уметничка област во која се избира кандидатот, а другите членови може да бидат од сродна наставно-научна, односно уметничка област“. Согледаните реакции од добиени Реферати со извештаи од наставно-научни избори за лицата како што се Везирка Јанкулоска, Тања Калевска, како и за друг наставен кадар во наставно-научни звања, кои се вработени на ТТФ-Велес, при УКЛО-Битола, се спротивни на ЗВО. Па, со право предлагаат Технолошко-техничкиот факултет-Велес(ТТФ) да се спои со Факултетот за биотехнички науки -Битола (ФБТН), во рамките на УКЛО-Битола,согласно ЗВО. Ова од причина што ТТФ-Велес, нема соодветен наставно-научен кадар по соодветни области, па се именуваат во две-три области кои не се стручни и компетентни на дадените области. Како што наведуваат во реакцијата реагирано е и до АКВО и нивните одбори за акредитација и одборот за евалуација, но од таму нема ниту слух и разбирање, како и до поранешниот министер за образование и наука Јетон Шаќири, a по доставената претставка од моја страна до Државниот просветен инспекторат, инспекторите Зоран Димитриевиќ и Соња Зашовска од извршен вонреден инспекциски надзор не констатираат законски пропусти. За нив изборите по објавен Конкурс и Билтените од рецензионите комисии се во ред. НОНСЕНС. Потребно е и останува сега да се изврши ревизија целосно од новата министерка Весна Јаневска, како и од активностите на новиот в.д. директор на Државниот просветен инспекторат, Шабан Алајбегу. За постапките на овие инспектори треба да се бара одговорност, кои постапуваат спротивно на ЗВО, ЗИН и ЗПИ. За другите просветни инспектори во некоја од наредните мои пишувања. Тоа ќе следи во борбата на образовниот криминал на некои државни просветни инспектори. Од моја страна, се доставени дописи со запознавање и преземање соодветни законски мерки и можности согласно Законот за високо образование, до Ректорот на УКЛО-Битола, Игор Неделковски, како и до претседателот на Сенатот на универзитетот, Николче Јанкуловски, кои се наведени во претставката, а, со цел да се констатираат незаконскиот избор на Технолошко-техничкиот факултет-Велес, при УКЛО-Битола, на следните кандидати. Еве ги фактите За кандидатката д-р Везирка Јанкулоска, доцент (избран кандидат за декан) Врз основа на конкурсот на УКЛО-Битола, Технолошко-техничкиот факултет Велес, објавен во весниците „Слободен печат“ и „Коха“ од 04.02.2023 година, за избор на наставник во сите наставно-научни звања во наставно-научните области-41400 Прехрамбено инжинерство, 41401 Нитриционизам, 41403 Друго (НЕЗАКОНСКИ по член 172 став 4 од ЗВО) и врз основа на Наставно-научниот совет (ННС): бр.02-82/3 од 28.02.2023 година, формирана е рецензиона комисија во состав: професори: Даниела Николовска Неделковска-претседател, Викторија Стаматовска-член и Горица Павловска-член, сите вработени на Технолошко-техничкиот факултет-Велес(ТТФ), при УКЛО-Битола. Рецензионата комисија, во Рефератот, истакнуваат дека по разгледување на пристигнатите материјали, а врз основа на член 173 став 8 од ЗВО, каде што „за сите пријавени кандидати рецензионата комисија поднесува реферат…Рефератот содржи оценка за остварувањата на кандидатите до сите членови во согласност со општите и посебните услови за избор во соодветно звање, како и предлог за избор на кандидатотво соодветно звање“ и на член 31 и член 32 од Правилникот за посебни услови и постапката за избор во наставно-научни, наставно-стручни, научни, наставни и соработнички звања на УКЛО-Битола, Рецензионата комисија го поднесува следниот ИЗВЕШТАЈ, каде што се наведува дека единствен кандидат по објавениот конкурс е кандидатката д-р Везирка Јанкулоска, доцент на Технолошко-технички факултет-Велес(ТТФ) при УКЛО-Битола. Што констатира рецензионата комисија во биографските податоци и образование Рецензионата комисија констатира: …„ Везирка Јанкулоска средно образование завршила во УМЦ „Никола Штејн“ во Тетово. Со високо образование се стекнала на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, Природно-математички факултет, Институт по Хемија во Скопје и на Универзитетот „Св. Климент Охридски“-Битола, Технолошко-технички факултет-Велес дипломирала во академската 2017/2018 година, со просечен успех 9,26 и се стекнала со назив дипломиран инженер технолог-насока нутриционизам. (Доказ: Билтен на УКЛО-Битола,бр.506 од 02.05.2023г.) А, СЕГА ГЛЕДАЈТЕ ГО ПАРАДОКСОТ, ШТО НЕ ГО „ВИДЕЛЕ“ ПРОСВЕТНИТЕ ИНСПЕКТОРИ Според Билтенот на УКЛО,бр.506 од 02.05.2023 година, Рефератот за избор на наставник во сите наставно-научни звања во наставно-научната област: 41400 Прехрамбено инжинерство, 41401Нутриционизам, 41403 Друго. Во академската 2009/2010 година, се запишува на втор циклус (магистерски) студии на Технолошко-металуршки факултет, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје. Студиите ги завршила во академската 2011/2012 година, со просечен успех 10,00….Докторска дисертација пријавила во академската 2013/2014 година на Универзитетот „Гоце Делчев“, Земјоделски факултет во Штип….и докторската ја одбранила на 16.07.2018 година…. Дали треба да се испита цела постапка на додипломски студии??? Според редоследот во рефератот Дипломирала во академската 2017/2018 година Магистрирала во академската 2011/2012 година Докторирала 2018 година, на Универзитетот„Гоце Делчев“-Штип. Дизертација на тема: „Определување на резидуи од пестициди во јаболка од ресенскиот регион“. Како може рецензентската комисија да поднесе ваков извештај. Како е можно да дипломирала 2018, а магистрирала 2012? И во иста година и дипломирала и докторирала? Зошто на ваквите пропусти при издавањето на Универзитетскиот Билтен не реагирал издавачкиот одбор на УКЛО? Дали за ова не знаеле? Зошто издавачкиот одбор не реагирал, а требало да реагира? Дали ова не го „виделе“ инспекторите Зоран Димитриевиќ и Соња Зашовска? Каде гледале? За вакви инспектори одговорност мора да има! Одговор треба да дадат: рецензионата комисија, ректорот и ректорската управа, како и сенатот на универзитетот!. А за инспекторите, одговор треба да дадат министерката Весна Јаневска и новиот вд директор на државниот просветен инспекторат! Се поставува прашањето? Зошто рецензионата комисија не постапува веродостојно по член 173 став 8 од ЗВО (Сл.весник на РМ бр.82/2018), во делот на додипломските студии за кандидатот Везирка Јанкуловска, кога се запишала, кога завршила, има нелогичности и многу сомнеж од работата на рецензентската комисија, воедно и не се почитува став 9 од истиот член, каде што Високообразовната установа го објавува рефератот на рецензентската комисија од ставот(8) на овој член во соодветниот билтен на универзитетот…. Со ваквите пропусти и несериозност на рецензентската комисија, под силен сомнеж е став 10 од истиот член за правилното вреднување на вкупните научни, стручни, педагошки и други остварувања… кои се важни за изборот на Везирка Јанкулоска. И покрај сите законски пропусти, Рецензионата комисија на ТТФ-Велес, му предлага на Наставно-научниот совет на ТТФ-Велес, Везирка Јанкулоска да биде избрана во звањето вонреден професор во научните области 41400 Прехрамбено инжинерство, 41 401 Нутриционизам, 41403 Друго. (НЕЗАКОНСКИ по член 172 став 4 од ЗВО). Иако побарав од ректор, заедно со сенатот на Универзитетот да постапат согласно Законот за високо образование и писмено бидам известен во благовремен рок. До сега нема никаков одговор. За кандидатката д-р Татјана Калевска, вонреден професор (декан на ТТФ-Велес) Врз основа на конкурсот на УКЛО-Битола, Технолошко-техничкиот факултет Велес, објавен во весниците „Нова Македонија“ и „Коха“ од 25.08.2023 година, за избор на наставник во сите наставно-научни звања во наставно-научните области: Технологија на месо и месни производи , Технологија на млеко и млечни производи и Квалитет, технологија и безбедност на храна од животинско потекло (НЕЗАКОНСКИ по член 172 став 4 од ЗВО), и врз основа на ННС: бр.02-319/2 од 06.09.2023 година, формирана е рецензентска комисија во состав: професори Димче Китановски,ред.професор во пензија на Факултетот за биотехнички науки- УКЛО-Битола, претседател, кор.проф.дтн инж. Стефан Г Драгоев, редовен професор на Технолошки факултет, „Универзитет за прехрамбени технологии“ Пловдив, Р.Бугарија-член и проф.д-р Елена Јошевска, ред.проф. на Факултетот за биотехнички науки, Универзитет „Св.Климент Охридски“-Битола, член. (Доказ: Билтен на УКЛО, бр.510 од 02.10.2023 година) Треба да се напомене следното Согласно член 172 став 4 од ЗВО, а не е запазен конкурсот за избор на Тања Калевска, каде што стои-цитирам: „Конкурсот за избор во звање и засновање на работен однос треба да ја содржи соодветната наставно-научна област, за која се избира лицето (во конкретниот случај Татјана Колевска), утврдена со Класификацијата на научно-истражувачките подрачја, полиња и области (Меѓународната фраскатиева класификација), видот на работниот однос, рокот на траењето и општите и посебните услови за избор. Конкурсот за избор на Татјана Калевска не е распишан согласно Класификацијата на научно-истражувачките подрачја, полиња и области (Меѓународната фраскатиева класификација) која била на сила на денот на објавувањето на конкурсот. Имено, Татјана Калевска се бирала во областите: Технологија на месо и месни преработки-таквата област во Класификацијатана научно-истражувачките подрачја, полиња и области (Меѓународната фраскатиева класификација) НЕ ПОСТОИ. Технологија на млеко и млечни производи- таква област во Класификацијатана научно-истражувачките подрачја, полиња и области (Меѓународната фраскатиева класификација) НЕ ПОСТОИ. Квалитет, технологија и безбедност на храна од животинско потекло- таквата област Класификацијатана научно-истражувачките подрачја, полиња и области (Меѓународната фраскатиева класификација) НЕ ПОСТОИ. Доколку се сметало, дека овие области можат да се класифицираат под Друго, не е наведено од кое подрачје се класифицирани под Друго, ниту шифрите на областите според Класификацијатана научно-истражувачките подрачја, полиња и области (Меѓународната фраскатиева класификација). Рецензионата комисија, во Рефератот, истакнуваат дека по разгледување на пристигнатите материјали, а врз основа на член 173 став 8 од ЗВО и на член 31 и член 32 од Правилникот за посебни услови и постапката за избор во наставно-научни, наставно-стручни, научни, наставни и соработнички звања на УКЛО-Битола. Единствен кандидат е д-р Татјана Калевска. Рецензионата комисија го поднесува следниот заклучок и предлог на ННС на Технолошкиот -технички факултет Велес, д-р Татјана Калевска да биде избрана во звање редовен професор во научните области Технологија на месо и млечни производи, Технологија на млеко и млечни производи и Квалитет, технологија и безбедност на храна од животинско потекло. ННС на Технолошкиот – технички факултет -Велес, со Одлука бр.02-367/2од 18.10.2023г. го усвојува рефератот на рецензионата комисија, објавен во Билтен бр.510 на Универзитетот „Св.Климент Охридски“-Битола, за избор на наставник од наставните-научни области Технологија на месо и млечни производи, Технологија на млеко и млечни производи и Квалитет, технологија и безбедност на храна од животинско потекло. И Одлуката се доставува за потврда на Универзитетот „Св.Климент Охридски“-Битола. Универзитетот „Св.Климент Охридски“-Битола, носи Одлука бр.14-1192/7-1 од 31.10.2023г., со што се потврдува Одлуката на ННС на Технолошкиот-технички факултет-Велес, за избор на д-р Татјана Калевска да биде избрана во звање редовен професор во научните области: Технологија на месо и млечни производи, Технологија на млеко и млечни производи и квалитет, и Технологија и безбедност на храна од животинско потекло. Законски пропусти на Наставно-научниот совет на Технолошкиот-технички факултет-Велес Со донесената Одлука на Наставно-научниот совет на бр.02-319/2 од 06.09.2023 г. на Технолошкиот-технички факултет-Велес, за формирање Рецензентска комисија, не го почитува член 173 став 6 од ЗВО (Сл.весник на РМ бр.82/2018), каде што :„ Повеќе од половината членови на рецензентската комисија ја сочинуваат лица избрани во наставно-научни, наставно-стручни, научни и наставни звања, која се избира кандидатот, а другите членови може да бидат од сродна наставно-научна област. Во конкретниот случај кандидатот д-р Татјана Калевска се избира во три области: Технологија на месо и млечни производи, Технологија на млеко и млечни производи и Квалитет, технологија и безбедност на храна од животинско потекло, а нема рецензент од областа Технологија на млеко и млечни производи. Што е спротивно на член 173 став 6 од ЗВО (Сл.весник на РМ бр.82/2018). Исто така, нема никаква Одлука од рецензентот кор.проф.дтн инж. Стефан Г Драгоев, редовен професор на Технолошки факултет,„Универзитет за прехрамбени технологии“ Пловдив, Р.Бугарија- во кој припаѓа во областа Технологија на месо и рибата. Во конкретниот случај не е исполнет условот од член 173 став 6 од ЗВО, каде што повеќе од половината – односно два од рецензентите да се бирани од исти области во кои се бира кандидатката. Затоа треба да се поништи изборот на Татјана Калевска во редовен професор. За редовниот професор д-р Сашко Мартиновски Според билтенот на УКЛО,бр.506 од 02.05.2023 година, Реферат за избор на наставник во сите наставно-научни звања во наставно-научна област: Маркетинг (50325), Економика на индустрија (50311) и Друго (50329). Не исполнува услов од ОПШТИТЕ критериуми обврзан со ЗВО. Значи е законска обврска. Тој има објавено книга, а НЕ учебник, монографија, практикум или збирка задачи од научната област за која се избира. Книгата, GIS Modelling for Strategic Planning of the Urban Environment или во превод ГИС моделирање за стратешко планирање на урбаната средина. Ова не е дел од некој предмет на ТТФ-Велес, ниту предава таков предмет за да може да биде учебник, монографија, практикум или збирка задачи од научната област за која се избира поточно Маркетинг (50325), Економика на индустрија (50311) и Друго (50329) (Доказ: Билтен на УКЛО,бр.506 од 02.05.2023г) За доцент д-р Невена Груевска Според билтен на УКЛО, бр.511 од 01.11.2023 година,, рефератот за избор на наставник во сите наставно-научни звања во наставно-научни области: 41000 Прехрамбено инжинерство, 40401 Нутриционизам и 41403 Друго. Не исполнува услов од општите критериуми обврзан со ЗВО- објавен рецензиониран учебник, монографија, практикум или збирка задачи од научната област за која се избира. Што е законска обврска, а таа нема објавено никакво учебно помагало или учебник нити книга!. Невена Груевска е примена со вкупно само 10 поени од општи и дополнителни услови!. Само општите критериуми носат 10, а да не се зборува плус дополнителните, нејзиното ниво е под секој стандард на научник!!!(Доказ билтен на УКЛО,бр.511 од 01.11.2023г) Зошто е неминовна потребата во спојување на Технолошко-технички факултет Велес со Факултетот за биотехнички науки (ФБТН)-Битола Што говорат фактите Согласно законските надлежности на Универзитетот „Св.Климент Охридски-Битола (УКЛО), ректорот и ректорската управа на Универзитетот, како и Сенатот на Универзитетот, на Технолошко-технички факултет Велес како единица на Универзитетот, во законската процедура не се запазени изборите во наставно-научни звања по соодветните области на кандидатите Везирка Јанкуловска, Татјана Калевска, Сашко Мартиновски и Невена Груевска, спротивно на Законот за високо образование, и спротивно на членовите од ЗВО. Од овие причини неминовна е потребата во спојување на Технолошко-технички факултет Велес (кој има 11 вработени, наставно-научен кадар, од нив за четири кандидати веќе се наведени незаконскиот избор во наставно-научни звања во наведениот прилог), со Факултетот за биотехнички науки (ФБТН)-Битола, при истиот Универзитет (УКЛО). Ова од причина што наставните програми се слични. Над осумдесет 80% (отсто) имаат исти содржини на предмети и истите се поклопуваат. Поголем дел ментори и членови на рецензиони комисии се од Факултетот за биотехнички науки (ФБТН)-Битола. Поаѓајќи од наведените причини, одговорните на УКЛО-Битола, како и Сенатот на истиот универзитет, согласно нивните законските надлежности , поконкретно да се позанимаваат и да ги спроведат Статусните промени на единици на универзитетот за спојување на Технолошко-технички факултет Велес со Факултетот за биотехнички науки (ФБТН)-Битола, согласно член 76 од Законот за високо образование, а сето ова за доброто на Универзитетот(УКЛО) како и во духот на законитоста и угледот на Универзитетот. Битолскиот универзитет, тоа и го заслужува, вториот (после УКИМ-Скопје) најстар универзитет во Република Македонија. Оваа година, универзитетот прославува јубилејни 45 години од постоењето! Време е за законски промени. Во интерес на УКЛО-Битола! Автор: Ѓорѓи Илиевски, Виш просветен инспектор во пензија за НетПрес...

Христо Ивановски Дваесетина нации од Корзика до Нова Каледонија се обединија за да се ослободат од колонијална Франција. Дали ќе успеат во тоа? Ќе видиме, но искуството вели дека 12 држави од Африка стекнаа независност, но на Франција ѝ плаќаат колонијална такса секоја година вкупно околу 500 милијарди долари. И Македонија мора да влезе во процес на деколонизација – ги има Макроновиот колонизаторски договор (потписник е Бугарија) за членство во ЕУ и геноцидната Преспанска спогодба зад која стои Грција. И тоа не значи дека ако се поништат тие договори и ќе се умре. Напротив, смртта е токму во нивното почитување Во август 2022 година во австралискиот федерален парламент се случи инцидент и токму на давањето заклетва на една пратеничка што е припадничка на еден од домородните народи. Секоја паралела на тој настан со давањето заклетва на претседателката на Република Македонија, Гордана Силјановска-Давкова, е добронамерна. Врските на тие два настана, на два оддалечени континенти, но енергетски, мисловно, па и судбински се поврзани, ако ништо друго туку и по женската енергија и правото на протест. Правото да станеш и слободно да се претставиш кој си. „Јас суверена Лидија Торп, свечено и искрено се колнам дека ќе бидам верна и вистински ќе ѝ служам на Нејзиното Височество колонизирачката кралица Елизабета Втора“. Токму тоа го кажа Торп, но проблем е што во заклетвата никаде не пишува „колонизирачка“. Лидија Аманда Торп мораше неволно и со доза резигнација да ја повтори заклетвата онака како што е запишано, плус со крената десна рака, оти на Западот се верува дека ако ја кренеш десната рака, а левата ја ставиш на Библијата, ја говориш вистината и само вистината. Еднаш напишав дека лицемерството е смртен грев, но дека за тој грев не може да се најде достоен извршител според договорот направен со Господ. Па, ќе си тераме со гревови, со купишта гревови. Мандатот на Торп го обележа и еден немил настан кога „откопаа“ нејзина љубовна врска со некојси бајкер, многу опасен тип. Затоа секој што мисли да се занимава со политика треба да знае дека секогаш во вратот му дува некој Валкан Хари што ќе го апси. Ти го прашуваш: А за што? – Имаш дрога во автомобилот. Па немам, бе, не се занимавам со тоа. А, Хари вади едно најлонче со дрогичка и ти вика – е сега имаш. Готов си. Во австралиската политика нема многу претставници на Абориџините, а и нема ни многу абориџинско население. Ако некогаш кога се колонизирала Австралија биле околу еден милион, околу 300 години подоцна не се ни толку. Според пописот се околу 980.000, од вкупно околу 26 милиони население, од кои повеќето се во северните територии. Сега имаат и свое знаме, за кое повеќето од Абориџините велат – вие (модерните Австралијци) ни го измисливте знамето, тоа не е наше. Имаат и свој парламент поставен пред зградата на стариот парламент во Канбера, тоа се неколку шатори што симболизираат отпор кон колонизаторите. Ама, времето е немилосрдно, па дозволете да бидат и циничен и да кажам дека иселените Македонци од сите делови и краеви на Македонија можеби се веќе на број колку и Абориџините. А Македонците, како и Грците, Италијанците, Хрватите… се соколонизатори на Австралија заедно со Британците и круната на Обединетото Кралство. Тоа е факт. Како ќе се одвиваат нештата во Австралија е неизвесно, досега имаше само обиди тој прекрасен континент, чии ресурси безмилосно се исцрпуваат, да стане република. Но некои народи веќе сигурни во своите сили и намери тргнаа во ослободување, односно деколонизација од Франција. Замислете што се крие зад она славно „либерте, егалите, фратерните“ – француски колонии распослани секаде, кои со децении и децении стенкале во ропство. Сега дојде време да се ослободуваат. Притоа не значи дека слободата задолжително мораат да ја платат со крв, со смрт, зашто и онака веќе доста платиле. Дваесетина нации од Карибите, Азископацифичкиот Регион и од други региони постигнаа договор да се обединат за еден голем идеал – ослободување, ослободување од Франција и од она што тие го викаат француски прекуокеански колонии. Ослободување бараат и Корзика (што би рекол на ова Наполеон?) и Нова Каледонија, која е поблиску до Австралија и е на цели 17.000 километри од Франција. Токму во Нова Каледонија избувнаа протести и состојбата сѐ е уште нејасна, хаотична. Ќе треба време да се создаде критична маса меѓу силите про-Париз и контра. Тоа што некогаш го поминуваа африканските колонизирани држави, сега ќе го поминуваат „прекуокеанските колонии“. Дали ќе успеат целосно да се ослободат? Многу тешко прашање, затоа што најверојатно ќе треба да се угаси стариот светски поредок на западната доминација, која ги пишуваше законите (па еве ние сме победниците и ние ќе кажуваме што и како) и да се воспостави нов меѓународен поредок, за кој веруваме дека е неопходен и кој треба да биде многу поправеден. Едно потсетување колку е „слободна“ Африка – само Франција годишно собира на име „колонијална такса“ 400-500 милијарди долари, податок од 2023 година. Тие одат директно во касата на Париз. Плус таа ги контролира финансиските текови, нивните централни банки. Зошто? Па мораат да го исплатат тоа што некогаш им го изградила Франција!? Бенин, Буркина Фасо, Брегот на Слоновата Коска, Гвинеја, Мали, Нигер, Сенегал, Того, Камерун, Централна Африканска Република, Чад, Конго, Екваторијална Гвинеја и Габон се државите што плаќаат колонијална такса. И пак Франција се жали и пак немаат доволно пари, немаат пари за социјала, за наставниците (протестот на Жолтите елеци)… Колку, пак, собира Обединетото Кралство од своите колонии? Страв ми е да помислам дали воопшто постои таква цифра. И тоа не им стига, па запленуваат приватен имот, имот на држави, замрзнуваат милијарди, запленуваат резерви на злато. Наскоро ќе ја приватизираат и вселената, оти тоа е логиката на мултинационалните корпорации – да имаат сѐ, ама баш сѐ. Тие сметаат дека ако имаш пари, имаш сѐ. Помоќни биле и од државите. Да се навратиме на почетокот и на случките со заклетвите. Тие се потврда дека и Македонија може и мора да се најде во оваа (де)колонизаторска матрица. Настаните велат дека откако го преспавме падот на Берлинскиот ѕид (немавме достојни политички визионери), новиот милениум ни почна лошо, со конфликтот во 2001 година, но не им тргна ни на Американците (нападот на кулите во Њујорк…) ако е за утеха. Затоа мора да го фатиме духот на времето, кога и малите народи веруваат во себе и се борат против колонизаторите од секаков вид. Од колонизаторска Франција ние немаме само гробови околу Македонскиот фронт (има и британски и бугарски), туку и Макроновата европска рамка со тешки услови што мора да се исполнат за да станеме членка на ЕУ. За нас како нација самоубиствени услови. Ја имаме и колонизаторската, таа оди рамо до рамо со асимилација, Преспанска спогодба, која ги брише Македонците како нација, ги брише како наследници на сѐ што ни оставиле во наследство нашите прапрадедовци и баби. Ако не се деколонизираме сега, отидовме, ќе нѐ снема, ќе ја снема сета наша меморија, нашето сеќавање. А како се казваше башта ти? Лелеее! Ова не е сон, ова е грозоморна реалност за која мораме да имаме одговор, достоинствен за една нација, единствена во светот, која се вика македонска. За да се биде слободен Македонец не значи и да се умре. Не значи дека ако се поништат антимакедонските договори и ќе умреме. Не, напротив, ќе продолжиме да живееме и да се развиваме слободни. И да не му плаќаме никому никакви колонијални такси. Никому не му должиме, а ни должат многу....

Последното искуство со препуштање на судбината на Македонија и Македонците на нечија „туѓа мудрост и милост“ за побрзо европско и евроатлантско интегрирање во голема мера се покажа како „неверодостојно ветување“ или дури и измама, но и вовед во нови уцени. Таквото болно искуство за Македонците во овој миг бара неизбежно да се преточи во мудрост и зрелост за носење одлуки и одговорност првенство за одржување на државниот интегритет на Македонија и нејзините национални интереси, дури и кога станува збор за евроинтеграциите. Македонија не се откажува од амбицијата за усвојување на европските вредности и стандарди, но и ЕУ не смее повеќе да ги модифицира и погазува своите принципи и вредности кога ги применува врз Македонија! По речиси тринеделна битка со огнената стихија, според последните информации на Центарот за управување со кризи, на територијата на Македонија активни пожари на отворен простор има седум, а под контрола се четири. Пожарот на планината Серта, кој секојдневно поставуваше најголеми предизвици за пожарникарските екипи, е ставен под контрола… Всушност, иако извештаите за пожарите, кои летово започнаа уште на почетокот на јули (вообичаено, почетокот на август се смета за најкритичен период за огнената опасност) се очекуваат со внимание и претпазливост во македонската јавност, некако се создаде впечаток дека и покрај сите предизвици и променлива димензионираност на опасноста – работите околу гаснењето организациски се држат под контрола. Поради пожарите сѐ уште е актуелна прогласената кризна состојба, ангажирани се и армијата и сите цивилни капацитети за гаснење, се реагираше соодветно со барање и добивање помош од соседните земји (за што беше изразена и благодарност од државниот врв) – но контролата на кризата и управувањето со капацитетите беа во рацете на македонските институции со намена за справување токму со вакви кризни, стихијни ситуации, кои се чини дека го надминаа синдромот на „изненаденост од ризиците на жештината во лето и снег во зима“. Секоја криза носи ново искуство, нови сознанија, кои ако мудро се прифатат и анализираат, претставуваат влог во зрелоста како на човекот како личност, така и на општеството, нацијата, државата. Навистина постојат некои „хит“ мудрости и поговорки, од видот „умниот учи од туѓото искуство, а неумните – од сопственото“. Но има и поговорки како „сто стапа по туѓ грб не болат“ или „ситиот на гладниот не му верува“…, кои на одреден начин ја побиваат таа „теорија“ за носење одлуки исклучиво засновани на учење од туѓото искуство. Едноставно, додека не се дојде во (кризна) ситуација кога сам треба да преземеш одредени одлуки и одговорност за да се реши одредена состојба со најмалку можни последици – наученото туѓо искуство не може само да се „копира и залепи“ како сопствено. Сопственото искуство произлегува од сопствените одлуки и преземени одговорности! Дури кога сам ја преземаш одговорноста за себе и за својата судбина, тогаш и туѓото искуство и туѓата помош ја имаат вистинската вредност. Од искуствата во справувањето со годинашната огнена стихија во Македонија веќе се конципирани идеи за целосна трансформација на системот за управување со кризи, се најавува нов закон за пожарникари, а хеликоптерите што ги очекува Министерството за одбрана треба да бидат опремени и со систем за гаснење пожари… Како што сопственото искуство е секогаш повредно (веројатно дека поболно) во справување со (не)предвидливи природни стихии, исто така (а можеби и повеќе) е вредно во општествените и политичките односи и предизвици што постојано како некаква стапица ѝ се поставуваат на Македонија од воспоставувањето на нејзината независност како држава. Таквите предизвици, наизменично, а сѐ почесто и истовремено, ѝ се поставуваат и на внатрешен и на надворешен план. Предизвиците на внатрешен план речиси континуирано се „инспирирани“ од една идеја за уставно и територијално предефинирање на државата со цел да се оспори суверенитетот, идентитетот, па и постоењето на македонскиот народ. „Адутот“ на ваквите политички провокации што го носат потенцијалот на закани и за посегнување по оружје е затегнување на жицата на меѓуетничките односи, особено од субјекти од албанскиот политички фактор. За надворешните искушенија за стабилноста на Македонија се „грижат“ соседите како Грција и Бугарија, кои членството во ЕУ го користат за да ја вовлечат и Унијата во остварување на нивните анахрони и непринципиелни национални амбиции, целосно спротивни на демократијата и современите универзални вредности на човековите права. Манипулирајќи ги институциите на Европската Унија, грчките и бугарските политичари вообичаено настапуваат со реториката дека се „главни поддржувачи на политиката за проширување на ЕУ со земјите од Западен Балкан“, вклучувајќи ја и Македонија, за во наредната реченица веќе да се закануваат со вето и уцени за македонските евроинтеграции. Без воздржување се закануваат дури и со економски опструкции за Македонија (засега само грчките политичари), еднаш веќе применети со непристојна и отворено декларирана намера за уништување на (тогаш) новата самостојна држава и негирање на постоењето на македонскиот народ. Таквиот наратив за непостоење на македонскиот народ е традиционален лајтмотив на бугарската политика, кој сега ѝ е наметнат практично и на Европската Унија, која го вгради во предложената преговарачка рамка за Македонија. За релативно кратко историско време, во независното државно постоење на Македонија, акумулирано е преголемо искуство на „сопствена кожа“ во справувањето со апсурдните предизвици за самостојното постоење на државата. Последното искуство со препуштање на судбината на Македонија и Македонците на нечија „туѓа мудрост и милост“ за побрзо европско и евроатланско интегрирање се покажа во голема мера како „неверодостојно ветување“ или дури и измама, но и вовед во нови уцени. Таквото болно искуство за Македонците во овој миг бара неизбежно да се преточи во мудрост и зрелост за носење одлуки и одговорност првенство за одржување на државниот интегритет на Македонија и нејзините национални интереси, дури и кога станува збор за евроинтеграциите. Македонија не се откажува од амбицијата за усвојување на европските вредности и стандарди, но и ЕУ не смее повеќе да ги модифицира и погазува своите принципи и вредности кога ги применува врз Македонија!...

Џанан Ганеш Демократите стравуваат од хаос и несогласување, но почесто ги чини почитта кон етаблираните кандидати Во 2016 година една од слабостите на Хилари Клинтон против Доналд Трамп беше чувството дека е заштитена од значајна конкуренција. Додека тој се бореше со Џеб Буш, Тед Круз и Марко Рубио за републиканската номинација, таа се соочи со Берни Сандерс, кој добро се снајде, како што тоа често се случува со дрзок аутсајдер. Наспроти Трамп, Клинтон тогаш имаше двоен недостиг: (перципиран) недостиг од легитимитет и (вистински) недостиг од пракса. Крунисувањето беше грешка. Уште полошо, демократите добија предупредување дека тоа може да биде така. Во 2000 година Ал Гор се соочи само со еден ривал за претседателската номинација, поранешен кошаркар на Њујорк никс без ниту една победа на прелиминарни избори или кокуси. Дури и Џорџ В. Буш, среќниот син, ако Америка некогаш го имала, се очекуваше да има неколку тешки рунди против Џон Мекејн за да го предводи републиканскиот билет. И така, демократите беа двапати компромитирани кога дојде ноември. На која основа нивниот кандидат ја доби номинацијата? „Нему му е редот. Што е со неговата крута кампања? „Па, тој никогаш не мораше да учи“. Легитимност и пракса. Соочени со овие погрешни процени што го менуваат светот, демократите ја прават карактеристичната работа: прават трет обид. Крунисувањето на Камала Харис е во тек. Тоа не треба да се случи. Демократите треба да престанат да мислат дека „хаосот“ е најлошото нешто што може да ја снајде една партија. Нивните порази на изборите што можат да се добијат произлегуваат од премногу ред, не премногу внатрешни судири: од прекумерна почит кон воспоставените кандидати, а не од несогласување. Да, оспоруваната конвенција од 1968 година во Чикаго, каде што демократите повторно се домаќини следниот месец, беше насилна фарса. Но сега не е тогаш. Американците не умираат на десетици илјади во азиска војна. Еден или двајца гувернери можеа без ризик да го предизвикаат веројатниот кандидат од говорницата. Ако Харис е сочинета од победнички материјал, таа ќе го прегази теренот, со оглед на нејзините одобрувања. Ако таа не е, сега е време да се знае тоа. Можно е да се оди подалеку и да се сугерира дека политичар со визија ќе бара натпревар, знаејќи дека триумфот без спротивставување ќе биде тежок за нив. Еве една мисла. Републиканците, каде што има култ на еден човек, можат да тврдат дека го подложиле својот кандидат на поголем стрес-тест отколку што направија демократите. Тој барем мораше да се справи со Рон Десантис и Ники Хејли. Може ли Харис да победи во ноември? Има доволно знаци за да се сугерира тоа, но недоволно за да се сугерира дека требало да помине лесно. Земете го предвид следното. Републиканците имаат тенденција да ги преувеличуваат нејзините недостатоци како говорник. Во една поларизирана нација, кој и да биде кандидат на една од двете големи партии, ќе биде конкурентен. Пред сè, прашањето за возраста се преврте. Кандидатот од која партија сега изгледа поверојатно да служи четири робусни години? Наспроти ова, треба почесто да се кажува дека Харис беше првата позначајна кандидатка што минатиот пат се повлече од демократските прелиминарни избори. Меѓу оние што ја надминаа беше и градоначалникот на четвртиот по големина град во Индијана. Оние од нас што дури и пробно писмено ги изразија овие сомнежи во чудното лето во 2020 година, кога Бајден ја избра за потпретседателка, не добија благодарност за тоа во либерално друштво. Гласачите од неодлучните држави нема да се справат со неа со таква деликатност. Но, демократите избраа. По секоја веројатност, курсот беше поставен кога Џо Бајден даде поддршка откако се откажа од трката. Неговата репутација зависи од таа проценка. Бајден ја има таа пречувствителна низа, поврзана со образованието. Голем дел од тоа е разбирлив. Никој чие име украси три добитни претседателски кандидатури не е толку патронизиран. Доколку личната тага и убедувањата на Клинтон не го спречеа во трката во 2016 година, ерата на Трамп можеби никогаш немаше да се случи. Бајден беше во право за Авганистан уште во 2009 година. Но, благодарение на (неизбежно, мислам) неуспешниот излез, зборовите „Авганистан“ и „неуспех“ сега повеќе се поврзуваат со него отколку со претседателите што го започнаа и управуваа тој дводецениски хаос. „Историјата добро ќе го памети“ е флоскула што треба да ја напишам тука. Ако Харис го победи Трамп, ќе важи тоа. Ако не го направи тоа, „историјата“, кој и да е тоа, би можела да се запраша што можеше да биде доколку Бајден не побрза да ја поддржи. Демократите имаа време да се погрижат кандидатката Харис да биде барем легитимна....

Драгана Шубаревиќ Можеби научниците го знаат одговорот Дали човечката душа живее по смртта? Што се случува со нашиот дух откако нашето физичко тело ќе умре? Ова е најстарото прашање на човештвото, кое го прогонува човечкиот вид онолку долго колку што постоиме. Прашање на кое многумина се обидуваа да одговорат од најраните времиња. Филозофијата, науката и религијата се обидоа на еден или друг начин да го дадат вистинскиот одговор, но никогаш не стигнаа до апсолутната вистина, оставајќи ја темата отворена за многу толкувања, во зависност од верувањата. Зборот „душа“ доаѓа од латинскиот „anima“, што е поврзано со грчкиот „anemos“, што значи „здив“ или „ветер“. Во многу духовни и религиозни традиции душата е „суштината“, „јадрото на битието“ или „јас“ на личноста. Меѓутоа, во поново време, душата се сфаќа како дел од размислувачкото јас, како умот или свеста, што е една од најголемите мистерии со кои се занимаваат различните гранки на науката. Пред неколку години големите физичари на нашето време развија нова теорија, која требаше да ја расветли оваа тема. Теоријата за истражување на свеста, а со тоа и на душата, се нарекува Orch-OR (ORCHestrated Objective Reduction), т.е. „оркестрирана објективна редукција“ и беше развиена во 1990-тите од физичарите Роџер Пенроуз и Стјуарт Хамероф. Двајцата физичари ја засноваа својата теорија на идејата дека свеста се појавува во невроните, а не преку интеракциите меѓу нив. Сер Роџер Пенроуз е угледен британски математичар, физичар и космолог, кој ја доби Нобеловата награда за физика за 2020 година. Пенроуз доби едно од највисоките признанија во науката за неговата работа на црните дупки. Меѓу неговите придонеси е откритието дека формирањето црни дупки е последица на општата теорија за релативноста на Ајнштајн. Роџер Пенроуз исто така долго време работеше во Кембриџ со уште еден голем физичар, кој нѐ напушти пред неколку години, Стивен Хокинг, со кого разви некои теории за црните дупки и гравитациската сингуларност, во која престануваат да важат законите на физиката, онакви како што ги знаеме. Друг автор на теоријата што ни кажува што е душата и дали е бесмртна е Стјуарт Хамероф, анестезиолог и предавач на Универзитетот во Аризона во САД. Во овој момент, Orch-OR сè уште е само теорија, но во тек се проекти за тестирање и потврдување. Во срцето на теоријата Orch-OR, развиена од Пенроуз и Хамероф, е идејата дека мозокот можеби нема да биде контролиран од алгоритми. Тоа значи дека физичките својства на мозокот не се одредуваат со традиционалните математички форми, туку од интригантните (а понекогаш и бизарни) принципи на квантната механика што може да се опишат. Двајцата автори на оваа теорија го комбинираа своето знаење: од една страна Хамероф, кој сака да ја проучува биолошката компонента на свеста и кој верува дека главните структури на свеста се клетките на микротубулите во мозокот, а од друга страна физичарот Пенроуз, кој носи квантен пристап. Според теоријата Orch-OR, свеста е бран што вибрира во универзумот на субатомски честички, а микротубулите во мозокот дејствуваат како вистински квантни компјутери – претворајќи ги овие вибрации во употребливи информации. Квантен компјутер обработува информации во форма на битови, нула или еден, додека квантен компјутер обработува кјубити што можат да бидат нула и еден во исто време, создавајќи квантна суперпозиција, парадокс што нашите класични механички умови тешко можат да го разберат. Според приврзаниците на толкувањето на теоријата на научникот од 20 век Хју Еверет, постојат многу други светови, но се случува само еден да има свест (светот во кој сме свесни). Во 1957 година Еверет предложи теоретско толкување на квантната механика што сугерира дека сите можни алтернативни истории и иднини постојат во паралелни светови. Еверет бил брилијантен американски математичар и квантен теоретичар, но подоцна ја напуштил теоретската физика и се свртел кон воено истражување. Неговата теорија беше запоставена долго време, но подоцна стана едно од главните толкувања на квантната механика. Од друга страна, според Пенроуз и Хамероф, ние сме единствената реалност, бидејќи алтернативните реалности пропаѓаат, зашто се „нестабилни“. Ова квантно размислување потоа се пренесува во мозокот, каде што свеста претходно се сметаше како серија на врски помеѓу невроните, кои функционираат како нормален компјутер. Според Хамероф, сепак, „навреда за самиот неврон е да се гледа само како прекинувач што се исклучува или вклучува“. – Мислам дека научниците не земаат предвид што се случува внатре во самиот неврон. Во овој момент легитимното прашање е како душата, односно свеста, може да биде бесмртна во овој контекст? Одговорот е во теоријата Orch-OR – сметаше овој доктор. Се разбира, ова е само една од многуте интересни теории што се обидуваат да објаснат што е свесност и дали таа навистина може да складира информации од целиот живот. Иако науката сè уште не го докажала тоа, според оваа теорија, во состојба пред смртта, микротубулите во мозокот ја губат својата квантна состојба, но ги задржуваат информациите што ги содржат. Според д-р Хамероф, „срцето престанува да чука, крвта престанува да тече, а микротубулите ја губат својата квантна состојба. Квантните информации во микротубулите, сепак, не се уништуваат, не можат да се уништат, тие само се распрснуваат и се раствораат во универзумот“. Драгана Шубаревиќ...

Еден доброќуден инфлуенсер на социјалните мрежи непосредно по завршувањето на парламентарните избори – 2024, напиша: „Сеа имаш: Јас сум у ВМРО од девееста, Љубчо беше, па јас“, сакајќи да ја илустрира практиката – одредени персони „со лесен морал“ да ја променат страната веднаш по изборите. Тука може да издвоиме две групи – едната се политичарите од помалите политички партии, приврзоци на власта, и оние аналитичари од општа практика, кои се осмелуваат (усудуваат) да коментираат теми од пад на доларот до Халеевата комета. Основната разлика меѓу нив е таа што политичарите своите калкулации ги прават пред изборите и се приклонуваат кон оној за кој сметаат дека ќе победи и ќе ја формира новата влада, а овие другиве молчат сè додека ДИК не ги објави првичните резултати па потоа почнуваат да мудруваат, истовремено престројувајќи се кон победничката страна. Во првиот случај, искуството си го прави своето. Камелеонството што се практикува долги години од лидерите на т.н. пајтон партии (така наречени од причина што нивното членство може да го собере во еден пајтон) до таа мера го изостриле сетилото за тоа кој од големите ќе победи, што не се потребни ниту испитувања на јавното мнение ниту анализи изработени од врвните новинарски пера, туку доволно е само да се прашаат тие, лидерите на малите коалициски партнери кои до втора децимала ќе ви го кажат исходот од изборите најмалку три месеци пред нивното одржување. Приближно тогаш почнуваат првите нивни реакции насочени кон големиот коалициски партнер, кој потенцијално ги губи изборите, во насока на тоа дека „на љубовта“ ѝ се ближи крајот и дека секој треба да си го фати својот пат. Тие, се разбира, го фаќаат патот што води кон седиштето на, до скоро најголемата опозициска партија – иден потенцијален победник на изборите. Па, така, годинава, Павле Трајанов, Стојанче Ангелов, Љубе Бошкоски на време почнаа да си „ги пакуваат куферите“ и пополека, изјава по изјава – почнаа да се оддалечуваат од владата предводена од СДСМ. Не е на одмет да се спомне и тотална отсутност на отчетност за стореното, или во повеќето случаи нестореното додека беа власт. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Глувците, нели, први го напуштаат бродот што тоне. Тие беа дочекани ладно од лидерот на опозициската ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, кој знаејќи со какви „мустри“ си има работа им понуди да влезат во владината коалиција, но не им понуди добитни места на пратеничките листи, ниту места во првиот ешалон на власта. Тој е можеби првиот лидер на една од двете големи политички партии кој точно им ја процени тежината и вредноста на овие политички опортунисти и вешти опстанувачи на власт. Да се разбереме, во нивниот случај не станува збор за тоа нивната партија да добие некоја позиција во власта за да може преку тоа да ја остварува политичката програма, туку единствено тие, лидерите лично, да си обезбедат уште 4-5 години сигурни приходи од буџетот на РСМ и можеби малку општествено влијание (кое исто така во даден момент би се впаричило). Посебна група во овој изборен турнус претставуваа ЛДП и НСДП. Имено, лидерката на либералите ја имаше таа „несреќа“ да ѝ биде понудено да биде коносител на изборната листа на СДСМ во првата изборна единица. Нејзе сепак ѝ беше најтешко. Ем е носител на листа, значи има сигурна фотелја во парламентот и солидна „платичка“ плус бонуси и привилегии, арно ама ќе мора да остане во трлото на опозицијата, а власта ѝ е на дофат на раката. Таа, сирота, не можеше, како другите – на време да се „измкне“ од прегратките на Ковачевски (во фигуративна смисла на зборот, се разбира) па мораше пост фестум да „мозга“ што да прави. Тие, лидерите и парламентарците од помалите политички партии (како мали ѓаволчиња) ниту ораат ниту копаат, туку единствено мислат како да си ја задржат фотелјата и евентуално да „измолзат“ уште некој денар од и онака „искубаните“ даночни обврзници. Па така, претседателката Зајкова „мораше“ да ја прифати одлуката донесена во демократска дебата внатре во партијата (а како поинаку) и во иднина и покрај тоа што СДСМ ѝ ја истера и плати кампањата, во парламентот да дејствува независно од парламентарната група на опозицијата. Или што би рекол народниот мудрец, ниту риба нити девојка, ниту со СДСМ ниту со ДПМНЕ. За разлика од неа, наследниците на другарот Тито (Петковски), другарката Мираковска и другарот Мисовски сè уште јавно си ги немаат покажано ноџињата и барем засега декларативно, цврсто се држат за една од талпите на потонатиот брод наречен СДСМ, чии остатоци уште пловат по бурните води на македонската политичка бара. Како печурки по дожд, во средствата за јавно информирање, по изборите, сите оние што сметаа дека не добија „доволно внимание“ од власта во која учествуваа, почнаа со критики кон (својата) бившата власт, во заминување, тивко престројувајќи се со лично, на моменти агресивно препорачување до идната власт. Таканаречените аналитичари, експерти, претставници на невладиниот сектор, новинари, професори, бивши дипломати итн., кои како мечки во зимски сон го преспале владеењето на претходната власт без притоа да се замеруваат со нив во очекување дека некој нема да ги заборави и ќе им даде некоја трошка од лепчето наречено пари на даночните обврзници, почнуваат да „мудруваат“, и кој срамежливо, кој директно да ги насочуваат своите отровни стрели кон старата проследено со честитки и фалби на новата власт, очекувајќи од новите да го добијат тоа што не го добиле од претходните. Се разбира, ова не е ексклузивна измислица на нашите „ербап“ лидери на малите политички партии и другите. На пример, нив и таквите слични на нив во Србија ги викаат „прелетачи“ – прелетувачи од едно во друго јато, а свеж е и примерот кој доаѓа од САД, каде доскоро непознатиот за пошироката меѓународна политичка сцена, извесниот сенатор од Охајо Џ. Д. Ванс, стана кандидат за потпретседател на контроверзниот претседателски кандидат Доналд Трамп. Овој 39-годишен републиканец во САД беше познат како остар критичар на Трамп, па во 2016 година тој јавно Трамп го нарече „идиот“, а приватно го споредуваше со Адолф Хитлер. Што се случи во меѓувреме и како овој талентиран дипломец на Јејл од лут критичар стана десна рака на Трамп оставам да проучуваат нашите мали лидерчиња и сличните на нив. Тие секако се најзаинтересирани да ја дознаат тајната на политичкото салто мортале на Ванс и искуството да го применат и на своја кожа. И после немојте да ми кажете дека политиката не е к…. Сиротиот Навални сигурно се превртува во гробот, гледајќи како политичката проституција и неморал земаат замав и како сè помалку политичари и лидери се подготвени да се жртвуваат себеси и своите животи за идеалите и борбата за демократија и правда, а сè повеќе гледаат како да му се додворат и на својот политички противник само што подолго да останат на власт. За жал, тие лицемери се луѓето што ги водат државите и одлучуваат за нашите судбини, за тоа дали во светот ќе има војна или мир или пак дали ќе има доволно пари за плати и пензии и за нормален живот на граѓаните. За таквите, проститутките се олицетворение на моралот. (Авторот е адвокат) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Дека никој не може двапати да заплива во иста река, тоа Хераклит го кажал уште пред 2600 години. Хераклитовото „панта реи“ човештвото сево ова време се прави дека го разбрало, но факт е дека сите се однесуваат токму обратно. Единствено што направивме од вселенската мудрост на најголемиот филозоф на своето време е што го претворивме неговото знаење во баналност во која веќе никој не се нурнува. А длабочината на таа мудрост е поголема и од океанскиот амбис во Маријанскиот ров. Сепак, моќната вистина за невозможноста човек двапати да влезе во иста река е „во сила“ независно од нашата плиткост: реката тече и е друга секој миг, а и човекот се менува секоја секунда од своето време, та вториот пат во реката секогаш влегува сменет, друг човек. И така излегува дека Хераклитовиот принцип е исто толку безвременски колку што е и контрадикторен, зашто тврдењето дека сè е променливо освен принципот на променливоста ја скокотка логичката интуиција и заличува на оксиморон. Филозофскиов вовед ќе го завршам со едем мој (нескромен) королар на Хераклитовото начело: Сѐ што се случува во светот се случува за првпат, се случува само тој еден пат, и никогаш повеќе. Судбината на македонската независна држава, во геополитичкото време-простор, односно во констелацијата на соседите, континентот и меѓународната заедница, сите овие три и пол децении ја темели во стратешката определба својата безбедност и пријателско опкружување што ги имаше во Југословенската Федерација да ги супституира со зачленувањето во НАТО и во ЕУ. И тука, се разбира, воопшто не ја доведувам во прашање оваа стратешка определба – без оглед колку наивно изгледала и самата претпоставка дека југословенската безбедност, пријателско опкружување и солидарност што ги уживавме во федерацијата е можно да се заменат со што било слично во сојузот и Унијата – зашто, зачленувањето во НАТО е најголемата дипломатска победа и бесценето важен аспект за опстанокот на државава. А, зачленувањето во ЕУ е нашата единствена и безалтернативна иднина, околу која е беспредметно да се дебатира, исто како што е бескорисна дебатата за нашата географска поставеност на континентов. Она што е интересно во врска со Хераклит и нашите евроинтеграции е што во случајот со НАТО во нашиот државен и јавен наратив го прифативме принципот на променливост до неговиот пароксизам, како НАТО да се сменил од своето основање и како да не е она што бил сите овие 75 години, туку нешто сосем друго, побенигно, солидарно та дури добротворно сојузче. А во случајот со ЕУ, пак, се однесуваме како принципот воопшто и да не постои, како ЕУ и нејзините сакросанктни „вредности“ да се негибнати од нивното основање па до денес, како да се работи за Платоновите идеи, вистинската и непроменлива идеална стварност, на која фактите од грдиот свет што нѐ опкружува воопшто не влијаат. А од 90-тите, кога почнавме да пекаме пред вратата на Унијата, поминаа цели триесет години, во кои европската река безброј пати ја сменила својата вода, своите брегови, дури и својата траса, а пак колку ние – кандидатите за капење во реката – сме се смениле, за тоа нема потреба да трошам зборови. Меѓутоа, само 20 години – од 1924 до 1944 – му беа доволни на мрачниот континент од неверојатниот изблик на науката, литературата, уметноста, политичките и социјалните ослободителни идеи и движења, да стане фашистички континент во кој се врши убивање на човечки суштества во индустриски, милионски размери. Само 20 години беа потребни од можеби своите највисоки дострели, од митолошката убавица Европа што го соблазнувала Зевс, таа да се претвори во најгрозното чудовиште што ги голта луѓето – во најголема мерка Словените, Евреите и Ромите – во најголеми бројки и на најужасни начини што историјата ги памети. Кој може да ја замисли македонската кандидатка, што ја завиткала бовчата за на пат во Европа, сонувајќи ја онаква каква што била во 20-тите години, и упорно задржувајќи ја таа слика и во проклетата зима 1943, не признавајќи ги мените на стварноста, заглавена и замрзната во некој ендек среде монструозниот комплетно фашистички континент? Усвоениот наратив за НАТО е уште подрастична илустрација за потполната откаченост од реалноста – не само наша, туку и на целиов континент – само што овој пат станува збор за мозочно перење на 100 Целзиусови степени со употреба на фосфонати, натриум хидроксид и други киселини и активни анјонски средства за растворање на невронски протеини и масти. Кога бев млад и кога и НАТО беше младо, во 50-тите години од минатиот век, и децата знаеја дека НАТО е поствоена верзија на предвоената фашистичка оска, и тоа со истата цел: борба против социјализмот што тогаш почна да цути по целата планета. НАТО е основан во 1949 година како трансатлантска воено-политичка алатка на империјалната моќ, што од своето основање па до 75-тиот роденден што некни го славеше има за цел пренос на моќта и интегрирање на старите европски империи (а практично сите земји од Западна Европа се бивши империи) како вазали на новата глобална американска Империја. Во годината на раѓањето НАТО беше зачнат како коалиција на десничарски, реакционерни, колонијалистички и антисоцијалистички влади. НАТО никогаш немал проблем со фашизмот – впрочем, во основачите беше фашистичката Португалија водена од доживотниот диктатор Салазар – а своите структури обилно во почетокот ги пополнуваше со Хитлеровите офицери и воено-разузнавачки стручњаци и злосторници. Примерот на генерал мајорот Рајнхард Гелен е парадигматичен: овој воен разузнавач бил шеф на военото разузнавање на Источниот фронт. По војната основал шпионска организација што регрутираше искусни хитлеровци, кои врз основа на прокриумчарената архива од информации цедени од мачени луѓе на Источниот фронт продолжи да се бори против светскиот социјализам. Елем, американската ЦИА радо го вработи овој искусен хитлеровец, кој потоа помогнал во формирањето на новородената НАТО разузнавачка служба, за откога на Западна Германија ѝ беше вратен суверенитетот, во 1956 да ја основа западногерманската разузнавачка служба БДН од искусни ес-ес и ес-де офицери нацисти и да биде нејзин шеф до 1968 година. За генералот Адолф Хојсингер нема потреба да влегувам во детали. Тој бил одликуван генерал во Хитлеровата армија што бил шеф на операциите на генералштабот на Вермахтот од 1938 до 1944 година. Документирано е дека генералот бил одговорен за систематското убивање повеќе од милион цивили во Белорусија, како планер на антипартизанските операции на Вермахтот. По војната му бил воен советник на првиот германски канцелар Конрад Аденауер, па потоа станал генерален инспектор на Бундесверот, за од 1961 до 1964 да биде претседател на Воениот комитет на НАТО. Денес, како што викаше Ноам Чомски – додека го држеше гласот – НАТО e „најнасилен и најагресивен сојуз на светот“, кој претставува најголема закана за светскиот мир и за опстанокот на човештвото. За заштеда на просторот, ќе наведам неколку бројки наместо многу повеќе зборови: денешните вкупни воени трошоци на светот бројат неверојатни 2.868 милијарди долари, од кои само САД трошат 1.537 милијарди или 53% од вкупната сума, останатите НАТО земји трошат 360 милијарди или 12,6%, земјите што се во американскиот блок, а сѐ уште не се во НАТО (како што се Јапонија и Јужна Кореја) трошат 237 милијарди или 8,2% од светските вложувања во воени средства за убивање на луѓе. Тоа значи дека НАТО земјите и идните НАТО членки трошат 74,3% од сите залудни и деструктивни милијарди што светот ги вложува во уништување на човештвото и во сопствената пропаст! Така што од негативец и наци антијунак на поствоениот свет, кого – како и секоја ноторна селска битанга – лесно го препознаваа сите деца после Втората светска војна, НАТО миракулозно стана одбранбена организација што негува демократски вредности и ги штити слободите и човековите права. Се разбира, широката прифатеност на трите перверзно лажни митови на кои НАТО денес сѐ уште цфти: дека е одбранбен сојуз, дека се ангажира во одбрана на демократијата во светот, и дека е сојуз на вредности и човекови права, НАТО ги постигна со 75 години историја на лажење, ширење на упорна и бесрамна пропаганда и со водење на специјална војна со дезинформации. И тоа е уште еден доказ против Хераклитовото начело на променливоста: некои работи не се менуваат, па бог! Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber (Авторот е архитект и универзитетски професор) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Американските ветерни електрани произведоа најмало количество електрична енергија за речиси три години поред податоците од претходно семицва, принудувајќи ги добавувачите да се свртат кон природен гас за да обезбедат снабдување во услови на голема побарувачка поради високите летни температури. Во 48 сојузни држави на САД на почетокот до седмицата се произведени околу 335.753 мегават-часо ви електрична енергија, најмалку од 4 октомври 2021 година, покажуваат прелиминарните податоци на Министерството за енергетика. Енергетските компании инвестираа многу пари во последниве години во производството на електрична енергија од ветер и сончева енергија, но кога овие извори ќе „пропаднат“, тие се враќаат на гасот, единствениот дарежлив извор на енергија на кој можат да се префрлат на краток рок се појаснува во анализата на Reuters. Побарувачката ќе расте, меѓу другото, затоа што технолошките компании градат сѐ повеќе центри за податоци, а граѓаните трошат сѐ повеќе струја за напојување на автомобили и загревање или ладење на домовите и деловните простории. Ветерните електрани оваа седмица веројатно ќе произведуваат во просек само 4 отсто од електричната енергија. Минатата седмица произведоа седум отсто, а од почетокот на годината 12 отсто. Лани нивното учество во производството беше 10 отсто. Од почетокот на седмицата електраните на гас во просек обезбедиле 48 отсто од електричната енергија. Минатата седмица нивниот удел беше 46 отсто, а од почетокот на годината 40 отсто. Лани обезбедиле 41 процент од струјата. Ветерот вообичаено е слаб во летните месеци, но овој јули беше особено неповолен бидејќи шест од десет дена со најмалку произведена струја од почетокот на годината паднаа токму во последниот месец. За споредба, во истиот период лани јули бил „одговорен“ само за два од десетте најслаби дена. Минатата година уделот на ветерот изнесување околу 11 отсто од произведената електрична енергија. Во исто време, производството се намали првпат од 1998 година, на 425 милијарди киловат часови, од рекордните 434 милијарди киловат часови во 2022 година. Министерството за енергетика очекува нов рекорд годинава и прогнозира дека ветерниците годинава ќе произведат 447,5 милијарди киловат часови електрична енергија. Електраните на гас треба да произведат 1.719,4 милијарди киловат-часови оваа година и да го надминат минатогодишниот рекорд, според прогнозите на американското Министерство за енергетика....

Која беше причината да ја напуштиш Македонија и да се преселиш во Малта? - Блокадата и отфрлањето од институциите, неможноста да најдам работа по струка веднаш по завршувањето на Филолошкиот факултет допринесе пред пет години да ја напуштам родната земја, пријателите и семејството. Ни ги затвораа вратите пред нос, не ни даваа прилика да работиме, а со тоа да се усовршиме и да се надградуваме. Заминав со големи очекувања и храброст, на мал остров, сама. Претходно познавав неколку луѓе кои ми помогнаа на почетокот околу сместувањето и наоѓањето работа. Токму ова го имав во Малта, работодавци кои ти нудат прилика да се докажеш, научиш и работиш. Кои беа првите промени на кои требаше да се навикнеш, што е за нив вообичаено, а за нас чудно однесување? - Да бидам искрена, сакам топли места, море, лето. Она што најмногу ме изненади подготвеноста на луѓето да помогнат во различни ситуации. Наутро кога одев на работа постарата генерација Малтежани кои не ги познавав ме поздравуваа со таква љубезност. Тоа на почетокот ми беше чудно, но потоа се навикнав и почнав да возвраќам, постепено тоа ми создаде поинаков поглед на многу работи. Таков е менталитетот тука, тие се послободни во изразувањето, однесувањето би рекла место на игри без граници во позитивна смисла. Луѓето на Малта си ја гледаат својата работа, тие не се мешаат во туѓи животи. Ако одлучите да шетате по пижами на плажа, никој нема да се сврти, ниту да дофрли невкусен коментар. Малтежаните се мошне дисциплиниран народ. Паметам за време на короната кога ги засилија мерките иако не беа некои престроги како во Македонија, ги почитуваа. Тие како народ можат да се држат заедно, но сепак постојат поделени мислења за ова. Зошто е атрактивна Малта за младите од Македонија и дали се уште? - Малта е топла и слободна земја, атрактивна по ноќниот живот, брзото темпо на живеење и за некои поради лесна заработувачка. Речиси секојдневно по неколку прашуваат како да дојдат во Малта, да се стабилизираат, да работат. Она што морам да го кажам е дека Малта не е за слаби луѓе, овде се работи од утро до мрак, во слободни денови се ужива. Првата година е најтешка, а потоа е полесно. Некои сакаат да работат и да се забавуваа тие две работи не одат заедно. Ако сакаш живот на Малта мораш да работиш, едноставно. Колку Македонци има отприлика на Малта? - Македонската популација е најраспространета во Буџиба, во северниот дел на Малта. Има и во други градови, се разбира. Точна бројка не знам, но знам дека вкупната популација на Малта оваа година е 536,740. Колку е просечната плата во твојата професија, а колку се основните месечни трошоци? - Платите во Малта варираат, зависи од позицијата и професијата. Не можам да кажам точна цифра, приближно 1300 евра, што според мене е доволно за некој кој живее сам. Кириите после короната прилично се зголемија. Во централниот дел на Малта се енормно високи, додека во северниот и јужниот дел можат да се најдат соодветни и разумни цени на соби и станови. Живеам во јужниот дел така што, плаќам 330 евра, плус сметки кои ги делиме на тројца. Станот ги исполнува сите нормални услови за живот, плажата и морето се блиску, јавниот превоз исто така. Секојдневните трошоци зависат од самиот поединец, владата на Малта често ни овозможува одредени бенефити. За сега, се уште важи бенефитот за замрзнување на цените на основните прехранбени продукти во големите маркети. Јавниот превоз е бесплатен за сите резиденти во Малта, додека за туристи се наплаќа. Какви се условите за работниците кои доаѓаат однадвор? - Ако станува збор за односи меѓу работодавец-работник лично за себе во фирмата за која работам не можам да се пожалам. Секогаш се труделе да ми излезат во пресрет, да ни биде флексибилно и да ни создадат работна атмосфера. Како личност со посебни потреби ( носам слушни апаратчиња на двете уши ) оваа фирма во која работам 5 години ме прифати и ми даде шанса да се докажам, важам за личност што најдобро ја извршува работата. Не е воопшто лесно да се работи како обезбедување, бидејќи секојдневно се среќаваме со различни карактери на луѓе, но на крајот јас успеав да докажам дека нема потреба од предрасуди и пречки, ни недостасува само храброст. Оваа професија е за стабилни линости со цврсти карактери, бидејќи не смее да се применува физичка сила без оглед колку и да си испровоциран, бара сериозност и љубезност, почитување на униформата која ја носиме. Условите на работа мора да ги исполнуваат сите законски регулативи, се обработуваат 40 часа неделно, 170 часови месечно и сѐ што е над тоа е overtime и е платено. Секако тоа не зависи од местото на живеење, но ако е предалеку тогаш се наоѓа некоја алтернатива. Првите две години работев во igaming компанија во Пиета (Pieta), тоа е многу добра реномирана компанија за онлајн игри, зградата ја обезбедувавме ние. Тоа беше моето прво работно место и тука ги поминував сите добри и лоши моменти. Потоа ме префрлија (на моја иницијатива) на друго место каде сега работам сама. Има ли несекојневни случки кои ти останале во сеќавање поврзани со работата? - Најдобри моменти ми биле кога секогаш сум се трудела да помогнам во било каква ситуација. Еднаш се заглави лифтот во зградата и се трудевме со менаџерот да го пуштиме, ни требаше еден час, но интересно е што никој од нас не покажа паника ниту обвинување, напротив пријателски соработувавме како тим. Таму секогаш е најважно тимски да се работи. Мотото на мојата фирма за која работам е “Ние сме тим, ние сме фамилија треба да си помагаме во добро и зло”. Кое е местото каде наоѓаш мир таму, далеку од дома? - Го нарекувам место за терапија - Silent city Mdina огромната тврдина каде што се уште живеат луѓе, мали и тесни улички лавиринт низ кој те води кон непознатото. Самата тишина ми дава чувство на мир, кој на крајот од лавиринтот нуди бесконечен поглед на одредени градови. Кочиите и недопреното богатство нудат чувство на враќање години наназад во историјата на Малта. Секогаш кога одам таму преферирам да се изгубам низ улиците со по еден фенер. Автентичната Емдина градот во кој се снимаше Игри на Тронови. Ти недостасува ли тоа што не го работиш она за што си се образувала? - Би останала неутрална при одговор на ова прашање бидејќи не ми било понудено шанса да поработам по струка, доколку ја имав таа можност тогаш одговорот би бил да. Би се вратила ли во родната земја и под кои услови? - Не верувам дека Македонија може да ми го овозможи она што си го овозможив за сето ова време. Финансиска стабилност и можност да го пропатувам светот, да си ги исполнам сите желби и соништа, да научам и истражам повеќе можности. Како професорка по македонски јазик имаш ли доволно време за читање сега и која книга би им ја препорачала на читателите на Точка? - Редовно читам книги, за време на викендите кога немам зголемен обем на работа го правам тоа, понекогаш и дома. Најчесто уживам покрај море, или во кафе бар. Ги сакам трилерите на Фицек како фанатик на крими филмови, романтичните драми на Колин Хувер. Би дала препорака за “Прекрасната самотија” една од поубавите книги што ги имам прочитано од Кристин Хана....

Петар Поп-Арсов Предвремените парламентарни избори кои што неодамна се оддржаа во Франција, ја доведоа земјата во вистинска пат позиција. Тоа беа избори кои донесоа нефункционален парламент без доминантен политички блок кој ќе може да ја формира новата француска власт под надлежност на Националното собрание. Ова е прв ваков случај во поновата француска историја и претставува вистински предизвик за една од водечките земји на Европската унија. Ако на сето ова ги додадеме несогласувањата меѓу официјален Брисел (ЕУ) и Унгарија (земја претседавач со Унијата), може слободно да кажеме дека Европа навистина ќе има исклучително жешко лето. Жешко, како никогаш до сега во поновата европска историја. Како би можела Франција да излезе од политичкиот лавиринт која што самата со години го негуваше, онака како што со векови се негуваат и раснат најубавите лавиринти-градини во замоците покрај Лоара и ширум цела Франција?! Како да се излезе од таквата замка која што самите си ја поставија, особено кога тоа што самите го негуваа ја надрасна нивната висина, им го затвори видното поле и ги остави заглавени во неговата внатрешност?! Едно од решенијата предложено за ставање крај на блокадата е формирање на влада од експерти или „технократи“. Нивната основна надлежност ќе биде да се грижи за функционирање на владиниот кабинет до моментот на формирање на некаква политичка коалиција. Тоа претседателот Макрон веќе го побара од премиерот во заминување Габриел Атал за да ја предводи техничката влада која ќе се занимава со секојдневните работи и која ќе има задача да го преброди периодот на оддржување на Олимписките игри во Париз кои ќе траат од 26 јули до 11 август. Франција долго време се подготвуваше за Олимпијадата во Париз, настан кој претставува потврда и верификација на моќта, значењето и влијанието на градот и земјата домаќин. Макрон беше толку сигурен во сопствените политики што речиси во целиот тек на 2024 година излегуваше со иницијативи и предлози кои секогаш одеа чекор понапред во однос на останатите европски колеги. На почетокот на годината, Макрон излезе со предлог да запрат воените дејствија во Украина за време на оддржувањето на Олимпијадата. Предлогот наиде на целосно игнорирање од сите релевантни страни. Набргу потоа, Макрон излезе со радикална промена на сопствениот став и се заложи за испраќање на француски војници на територијата на Украина. Следеше француската дозвола на Украина да го користи оружјето и системите донирани од Франција за да погаѓа цели на територијата на Русија. И покрај тоа што Макрон потенцираше дека оружјето може да се користи исклучително за уништување на воени цели на територијата на Русија, тоа сепак претставуваше поттикнување на војната и нејзино влегување во нов и повисок степен на ескалација. Следеше поразот на европските избори. Уплашен од овој пораз, Макрон побрза да ги распише предвремените парламентарни избори во Франција со надеж дека ќе ја пресретне и превенира политичката штета која што му се закануваше. И, еве до каде стигна! Од готово, вересија! Од самоуверен политичар на кој што не му недостасуваше инцијативност, се доведе до позиција да бара спас во формирање на експертска влада која што ќе се занимава само со „пржински“ активности. Тоа е тоа, карма! Кога си активен учесник во наметнувањето на модели на функционирање на другите, кога се служиш со непринципиелни блокади на земји како што е Македонија заради некакви промени и реверзибилности во процесот на преговори со ЕУ, кога се обидуваш сето тоа да го испереш со некаков „француски предлог“ за излез од ќорсокакот на блокираната земја, всушност цело време си го негувал лавиринтот кој во меѓувреме те надраснал и заробил во сопствената замка. Франција е голема земја, со голем и горд народ! Народ кој што не трпи, се бунтува за секоја недоследност и кој што ја има онаа револуционерна традиција во борбата против неправдата. Токму тој народ му ја испрати својата порака на сопствениот владетел кој што во неколку претходни наврати се извлекуваше плашејќи ги Французите со Марин Ле Пен и нејзината јасно дефинирана десна политика. Франција навистина има проблем, но овој пат сериозен! Што е следното? Можеби промена на францускиот концепт на државно уредување?! Признавање на различностите кои што реално постојат во оваа земја? Признавање на малцинствата, етничките групи, јазичниот диверзитет и сѐ она што претставува повисок стадиум на едно државно уредување во овој поглед, а кое што е нормирано со актите на Советот на Европа. Можеби и на Франција и требаат уставни промени и внесување на други малцинства и заедници во уставот за да го надрасне сопствениот лавиринтот кој што ја загушува?! Македонскиот модел, кој што со децении беше моделиран и негуван, меѓудругото и со француско учество, е добар пример и основа за излез од францускиот лавиринт. Македонскиот модел е добар пример и основа и за некои македонски соседи кои го применуваат францускиот модел на државно уредување и кој што како модел создаде сериозни проблеми, блокади и несогласувања на Балканот. Пресуди на Европскиот суд за човекови права, непризнавање на цели малцинства, негирање на нивните јазици и култура, блокади и конфронтации со нивните матични држави, се добро познато секојдневие кое што го живееме на Балканот, особено овде во Македонија која што одамна е заглавена во францускиот лавиринт. Нескромно би било да ѝ се сугерира на Франција што да прави и како да излезе од политичката криза во која што западна. Но, навистина вреди самата да се обиде да ги согледа резултатите од сопствената внатрешна и надворешна политика, да ја направи потребната евалуација, да му даде оплеменета форма на легендарното француско égalité и да оди чекор повисоко во примената на моделот на државно уредување во кој што ќе се почитуваат сите различности кои што реално се присутни во République française. Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Имајќи предвид дека не само низ историјата туку и денес сѐ уште се соочуваме со истите предизвици, првенствено со негирање на македонската посебност, фестивалите како што е тековниот „Илинденски денови“ во Битола се од непроценливо значење за да се потсетиме на она што нѐ дефинира како народ, но и поттик да се зачува од заборав тоа богато наследство, затоа што токму заштитата е сѐ уште проблематична и сензитивна тема во нашата држава. И организаторите на битолскиот фестивал истакнуваат дека најсигурното оружје за да продолжиме да се гледаме во иднината е да не ги заборавиме своите корења Снимен во срцето на планинските села во Грција и во Македонија, документарецот со наслов „Од прашина до светлина“ на Андонис Картезос (Грција) следи група конзерватори на антиквитети и уметнички дела на нивното патување, со цел да се зачува византиската иконографија. Заживува дијалогот меѓу нив и хагиографите од минатото… Ова е кратката содржина на еден од низата документарни филмови што деновиве можат да се гледаат во Битола, во рамките на тековниот Интернационален етнолошки филмски фестивал „Илинденски денови“. Публиката има можност да види уникатни приказни, не само од нашето поднебје туку од сите делови на светот, како на пример оној на Калина Станиславова Горанова за традиционалниот бугарски фестивал – „Сурва“, годишен обичај што штити од злите духови и им носи здравје и благосостојба на луѓето. Или норвешкиот „Отворањето на шунката“ за одгледувачите на свињи и производителите на шунка во Бадахоз, Шпанија. Или српскиот „Крошна“ за каменоресците меѓу реките Ибар и Дрина, планините Рудник и Златар, меѓу српските востанија и светските војни, кои ги антропоморфизираа нивните камења за да можат камењата да ја чуваат својата татковина… Битола до 31 јули е центар на македонскиот и светскиот фолклор. Програмата е одлична и многу разнолика, а темите ги откриваат еколошките, социјалните, човечките и културните текови, но на сите им е заедничко тоа што имаат за задача да се зачува исконското наследство, традицијата и културата, на различни простори. А македонското културно минато е исклучително богато, автентично и единствено, тоа најдобро можеше да се види преку фотографиите од изложбата „Радост – прославата духовен пркос на народот“, поставена во рамките на фестивалот деновиве во Битола. Станува збор за одбрани етнографски фотографии од фондот на браќата Манаки на битолскиот архив, што во целост се вклопува во духот на фестивалот за народни игри и песни „Илинденски денови“ (се одржува паралелно со филмскиот фестивал), низ кои можеме многу живо да видиме каква била традицијата на нашиот народ. Ова е еден од ретките светски фестивали сертифицирани од Светската организација што ги обединува чуварите на нематеријалното културно наследство, поддржана од УНЕСКО. Историјата на македонскиот народ е проследена со разни премрежиња. Лимитираните можности за културно-просветна еманципација, сѐ до создавањето сопствена држава, го принудиле народот својата посебност и постоење да ги презентира преку обичаи, преданија, стил на облекување, песни, ора, панаѓури, веселби и свечености. Но и во сегашноста сѐ уште се соочуваме со истите предизвици, со негирање на македонската посебност. Оттука, ваквите фестивали се од непроценливо значење за да се потсетиме на она што нѐ дефинира како народ, но и поттик да се зачува од заборав тоа богато наследство, затоа што токму заштитата е сѐ уште проблематична и сензитивна тема во нашата држава. И организаторите на битолскиот фестивал ја нагласуваат оваа карактеристика на избраните филмови што може да се гледаат деновиве во битолскиот центар за култура, но и настаните во рамките на фестивалот на народни песни и игри „Илинденски денови“ – тие нè потсетуваат дека најсигурното оружје за да продолжиме да се гледаме во иднината е да не ги заборавиме своите корења. И затоа, без оглед на тоа од каде доаѓаат нивните автори, тие го слават минатото за да не се изгубиме во сегашноста....

ЕФТИМ КЛЕТНИКОВ Не знам точно, но претпоставувам во кој контекст го рекол тоа за да го поврзе опасното со спасението, драг читателу, мојот омилен германски поет од романтизмот, но претпоставувам дека е тоа речено во депресивна ситуација кога тој сфатил дека исчезнале и веќе ги нема „трагите на светото“. Всушност, поетот трагично ја доживеал епохата на капиталот во настап и апсолутната доминација на материјализмот над духовните вредности. А поетите отсекогаш имале повеќе од кој било друг интуиција да ги забележат први драматичните пукнатини на цивилизацијата и душата на човекот во неа. Во клучот на интуицијата, имено, во овој контекст и ја пишува рускиот поет, близнак по душа на Хелдерлин, Лермонтов поемата „Демонот“, ремек-дело на светската поезија. Луцидниот Лотман ја разгатнува тука тајната, пак, зошто поетот во неа така вехементно го слави и е на страната на демонот, со кого дури отворено го поистоветува своето внатрешно Јас. Лотман вели дека е тоа затоа што Лермонтов увидел, длабоко разочаран, дека силите на доброто се анемични и недејствени за разлика од силите на злото, кои се енергични и витални, па затоа одлучува да го слави нивниот архепски лик во кој се олицетворени тие ‒ демонот. Така го побарал тој решението за разврзување на замрсениот јазол на егзистенцијалната и метафизичката ситуација на човекот заплеткан во пајажината на психолошката аморфност и рамнодушност кон сѐ околу себе. Грчкиот поет Кавафис, свирејќи на струната на Лермонтов на иста тема, ќе рече дека „варварите се некое решение“ тука. Најпосле тука е и големиот библиски новозаветен поет апостол Јован, кој во своето „Откровение“ решението за оваа депресивна ситуација на човекот и цивилизацијата го гледа, но и реално го понудува, во крајната решителна космичка борба на доброто и злото. Во неговата визија, различна од песимистичката на Лермонтов, силите на доброто се дејствени и засекогаш го победуваат злото. Да. И еве по овој кус но значаен вовед, зачинет малку и со филозофија и метафизика, ние сега, драг читателу, се префрламе на конкретната македонска ситуација на иста тема и во ист контекст. А, да бидам појасен, тоа е состојбата од психолозите, но и од филозофите, дефинирана како „гранична ситуација“ во која си дотеран до ѕид, на линијата меѓу животот и смртта. Во неа во нашиот случај доминира магнетот на смртта што влече кон исчезнување. И тоа е ситуацијата во која ти немаш алтернатива, како што би рекле нашите во секоја смисла површни и со „заробен ум“ (Чеслав Милош) политичари кога зборуваат за патот кон Европа, на кој ние досега безброј пати сме распнати како Христос на Голгота. Депресивно изгледа така, но парадоксално (убавиот парадокс што го поседуваат храбрите) и во таквата гранична ситуација на немање има избор, а тоа е скок во опасното како единствена гаранција за спас. Јасно ти е веќе, драг читателу, дека станува збор за нашата ситуација по 17 јуни 2018, кога ни е ликвидиран од нашите идиотски политичари и цивилизацијата живиот генерички пулс што го храни ритамот на нашето колективно срце со милениуми, за што како божје сведоштво е и Библијата. Тој пулс сега по Преспа е исклучен од штекот и струјата на македонскиот искон и меморија, од кои со милениуми, иако со многу насилнички прекини, се напојувал сѐ до тој несреќен ден кога суровата евроамериканска цивилизација ја ископа нашата длабока преспанска гробница на идентитетската смрт. За сето ова, пак, таа кон нас лажлива и разбојничка цивилизација во замена за нивниот бескраен и мрачен за нас стокмен мртовечки сон ни понуди еден, како што би рекол Чехов, прекрасен ден „во кој не знаеме дали е поубаво да пиеме чај или да се самоубиеме“, иако во нашиот случај, се разбира, веќе сме убиени. Тоа е македонскиот парадокс. Тоа, и веќе ми е јасно, драг читателу, дека во херметизираната проширена метафора на Чехов ја гледаш сликата на ЕУ што ни се нуди како илузија за идентитетската смрт што ни ја донесе директно таа. Сликата на ЕУ во која не знаеш дали е подобро да пиеш чај или да се самоубиеш. Да, иако добро знаеме дека тој и таквиот избор го имале Македонците и пред оваа денешна за жал кукавичка генерација. Во поблиското историско време тоа беа илинденските комити и асномските партизани. Но тие одбија да пијат чај (европски и зачинет со кукута од која настрада и Сократ), а го прифатија вториот член од изборот: да се самоубијат, ама во митска борба со ѕверот на цивилизацијата што сакаше да ги зграпчи живи и да ги понижи нив. Оти сѐ е јасно. Оваа цивилизација, почнувајќи посебно од 1913-та наваму, од букурешкиот смртоносен договор како претслика на Преспанскиот, нас Македонците без престан нѐ носи од мртовечница во мртовечница ставајќи нѐ постојано во гроб, не можејќи да се справи со нашата уметност и моќ за воскреснување што ги научивме од Христос. И, јасна ли ти е конечно граничната ситуација, драг читателу, пред која сме поставени ние? Што треба да правиме. Нема друго чаре освен скок во опасното од кое расте Дрвото на спасот. Скок во вера храбро како што скокна Емпедокле на Етна. Тоа е Верата потпрена на чинот на саможртвата (херојот) што ја проповедаше, според мене, и најголемиот револуционер во историјата на човештвото Христос, за што и тој и неговите апостоли дадоа личен пример со жртвување на својот живот. Тоа е цената на Слободата што се изборува со чинот на саможртвата. Тоа кај нас го демонстрираа илинденските комити и асномските партизани во критичните историски мигови за наш опстанок под ѕвездите небесни. Тие гинеа храбро за да го спречат геноцидот од цивилизацијата на сопствениот народ, а со тоа и да се родиме ние по нив во слобода. Сега, пак, е истиот историски миг на геноциден заговор против нас со смртоносниот Преспански договор со кој ни е секнат здивот, дотекот на генеричката струја што ни го одржувала со милениуми ритамот на срцето. Ние по Преспа сме мртовечки хибернизирани во, според антрополозите, најстрашната од сите видови смрт ‒ идентитетската. Западната сега евроамериканска цивилизација со лажна демократска маска го изведе својот менгелеовски experimentum makedonicum за, како што мисли, вечното упокојување на во неа проблематичните Македонци. Затоа му го даде нивното живо срце Името на нејзиниот балкански предатор Грција, на Грците кои прават со нејзина штедра помош два геноцида врз Македонците: првиот во 1948 година со англиските бомбардери полни со смрт за сѐ што е македонско во Беломоријата, а вториот сега со нашата идентитетска гробница во Преспа 2018. И, што треба да правиме по сето ова, драг читателу, во кое учествуваа нашите кукавички политичари Заев, Димитров и другите изроди од родот? За мене и за тебе нема дилема: скок во опасното во кое, како што вели и Хелдерлин, расте спасоносното. А тоа е во конкретната ситуација раскинување на геноцидниот Преспански договор, кој и според европската конвенција од 1948 година за забрана на какво било почитување на таков акт, е антицивилизациски и понижувачки за нас Македонците, но и за хипокритската цивилизација што ни го стокми него. Зборот ми е, драг читателу, дека барем привидно се настрана од политичката сцена главните идентитетски македоноубијци Заев и Димитров. Арно ама Брисел и Вашингтон ги штитат нив како свои слуги. Оттаму пристигнуваат заканите дека ќе биде страшно по нас доколку макар и се обидеме да помислиме на раскинување на геноцидниот договор. Таа, пак, закана парадоксално е слична на заканата по фрлената атомска бомба врз Хирошима да не ѝ се дозволи нејзе да се крене од под урнатините на смртта и да говори за неа. Таква е по аналогија, драг читателу, сега ситуацијата и со нашата македонска идентитетска Хирошима од „демократската“ цивилизација. Да. Добро, ама ние мора за почеток барем да отвориме уста и да ја самодефинираме оваа наша идентитетска катастрофа. Оти никој друг нема да ни ја дефинира. Тоа сега се бара од нашата нова политичка елита што дојде на власт по Заев и Ковачевски и нивната нацифашистичка партија што изврши идентитетски геноцид врз сопствениот народ, кој најпосле по ова и не е нивен, ниту тие се негови. Сега новите македонски политичари мораат да покажат барем елементарна доблест на храброст и да им кажат на политичките „демократски“ ѕверови на Брисел и Вашингтон дека Преспа 2018 е геноциден договор, кој првин го урива централниот столб на универзалното индивидуално и колективно право јус когенс, правото на сопствен избор на идентитет, што во нашиот случај и не е наш избор, во убавата смисла на тој поим, туку избор на Бог, кој лично стои закотвен во нашето Име, за што сведочи и Библијата на најважниот религиозен антрополошки документ на западната, за жал сѐ уште необожествена, колонијалистичка и канибалистичка цивилизација. Доволно е само елементарно да се пролистаат книгите на нејзините антрополози со просветлен ум, па да се увериме во тоа. Да. И по сето ова, време е малку да се разбудиме од нашиот хиберниран мртовечки сон по Преспа, драг читателу. Само прашањето тука е дали се разбудени за тоа нашите штотуку изгласани нови политички челници од кои се бара тоа? Дали се подготвени за скок во опасното од кое расте Дрвото на спасоносното, она што го знаеја, рековме, добро нашите илинденски комити и асномските партизани на чие херојство (Боже мил) бесрамно и кукавички му се помочавме. Иако тоа го стори политидиотот од Муртино. За таков скок салто-мортале, како скокот на Емпедокле во кратерот на Етна и на Христовите апостоли во Вера, вистина треба решителна храброст и чесна нехипокритска душа. Да, драг читателу, оти јас, а мислам и сите чесни македонски родољуби го доживеавме депресивно она на нашите политички челници: „Јас го почитувам Преспанскиот договор“, различно од мене, тебе и родољубивиот народ што не го почитува него. Оти тоа е богохулство да ја почитуваш договорената смрт на сопствениот народ без разлика на страшниот притисок од Вашингтон и Брисел. Оти она Јас на обичната индивидуа и не е толку опасно со една таква изјава, ама тоа политичко малку тажно Јас на челниците на нацијата, претседателот и премиерот, па и другите пчели околу цвеќето на националниот мед, е екстремно опасно бидејќи од таа позиција тоа не е само лично туку е и колективно Јас. Пред сѐ. И тоа е нечесно кон колективот и опасно по него. Јас така ги гледам работите, драг читателу, а верувам и ти, не хипокритски, подготвени и јас и ти како и Сократ да го испиеме во име на Вистината чајот со смртоносната кукута како еден вид скок во опасното на оваа кукавичка цивилизација на запад, која никогаш немала храброст да го крене знамето на нашите илинденци и асномци со судбинскиот слоган „Слобода или смрт!“ А изгледа дека и ние сега не сме способни по нив да го кренеме него. Не сме способни за скок во опасното во име на спасоносното. Ама ако тие на врвот, драг читателу, не се способни според онтолошкиот кодекс на Кант („Ѕвезденото небо над мене и моралниот закон во мене“) да речат во името на Вистината „Јас не го почитувам Преспанскиот договор“ и да објаснат зошто, да им ги влепат в лице на западните конквистадори нивните лаги и кршења на меѓународното право што го создаваат тие за да го маскираат своето антидемократско лице, ние здравите и храбри Македонци громогласно велиме: „Не го почитуваме смртоносниот геноциден Преспански договор!“ Велиме и подготвени сме за скок во опасното, оти тоа отсекогаш била нашата Ајнштајнова формула за спас, за одгатнување на алхемиската шифра на синергетската врска меѓу енергијата и светлината, која ние секогаш сме ја пронаоѓале како Христос дури и во смртта. Нема друго чаре. Скок во опасно за спас!...

Бев поттикнат да го напишам овој текст по неуспешниот атентат на претходниот американски претседател Доналд Трамп, кој се случи пред неколку дена во Пенсилванија. Ако ја набљудувате целата реакција на членовите на Тајната служба, чија одговорност е да го обезбедат актуелниот американски претседател, поранешните претседатели, како и претседателските кандидати и нивните семејства, нивните постапки во конкретната ситуација беа успешни, но и полни со кардинални грешки. Првенствено, снајперистот во тимот го неутрализирал напаѓачот, а телохранителите со своите тела (оттука и името на професијата) го заштитиле Трамп од евентуален понатамошен напад. Иако извлекувањето на заштитеното лице од зоната на инцидентот беше извршено релативно несмасно и бавно, бидејќи самиот Трамп го отежна со пркосно кревање тупаница, тој беше однесен на безбедно и одведен во блиската здравствена установа. Вниманието ми го привлече однесувањето на една припадничка на обезбедувањето, која во моментот на пукањето, кога нејзините колеги се фрлија на Трамп и го покрија со своите тела, инстинктивно побара засолниште зад лицето што го штитеше. Директорката на американската тајна служба Кимберли Читл беше назначена на оваа позиција пред две години. Критичарите на нејзината работа, особено откако видеата од обидот за атентат станаа вирални, а во услови на многу остра реторика по годинашните избори и продлабочување на поделбите во американското општество, бараат нејзина оставка или смена. Во мај минатата година таа објави план до 2030 година дури 30 жени да бидат агенти на Тајната служба и ја истакна родовата еднаквост во проширена форма (од англиската кратенка ДЕИ – различност, правичност, инклузија – н.з.) како нејзин приоритет. Не сум против родовата еднаквост во безбедносниот сектор, особено што таквиот процес треба да доведе до зголемување на нивото на демократизација на институциите и похумана работна средина. Сепак, пред еден ваков леволиберален тренд, кој не ја заобиколи нашата земја, се залагам прво за здрав разум. Во конкретниот случај Доналд Трамп е релативно крупен човек, па членовите на неговиот тим за безбедност во тимот за непосредна физичка заштита, кои треба да служат како жив штит во конкретната ситуација, би требало да бидат еднакво големи или поголеми. До овој заклучок дошол царот Душан во 14 век, кој за својата гарда низ Европа ангажирал само исклучителни витези, па логично би било по толку време човечкото општество да успее да акумулира дополнително знаење во оваа област и да биде попаметно да оди во спротивна насока. Доколку приоритет во работата ви е исполнувањето на квотите (во случајов за застапеноста на жените во службата), неминовно ќе има пропусти во работата и намалување на ефикасноста, токму поради тоа што перформансите и ефикасноста не се на врвот на вашите приоритети. Не мора да гледаме многу далеку надвор од нашиот двор, бидејќи модерните трендови ни донесоа слични примери. Како што кандидатките за прием на Воената академија, откако жените во нашата земја го добија тоа право, имаа повластени критериуми за прием во однос на мажите, беше забележано дека со текот на времето тоа почна да влијае на борбената готовност на нашите единици. Така, во духот на споменатиот здрав разум, Воената академија минатата година го укина двојниот аршин и на сите кандидати им даде еднакви шанси за упис. Претпоставувам дека основната идеја беше луѓето во армијата, или пошироко во безбедносниот сектор, да не бидат дискриминирани врз основа на полот, туку врз основа на нивната способност да извршуваат одредена задача. Горенаведеното може да биде поврзано со назначувањето поголем број жени на позиции во извршната власт. Секако, поздравувам ако успешна, ефикасна и влијателна жена се најде на позицијата претседател, министер или премиер, но ако критериумот што преовладува стане квота, тогаш ние како општество сме во загуба. Но, не е редок случај жените да се најдат во тимот за итна физичка заштита на државните функционери. На пример, Моамер ел Гадафи имал безбедносен „прстен“ составен од жени. Излегува дека жените, можеби поради мајчинскиот инстинкт што го немаме, можат подобро да согледаат, побрзо да препознаат потенцијална опасност и да бидат поодлучни во неутрализирањето на таа опасност. Ќе дадам личен пример поврзан со машка/женска перцепција. Пред 15 години, во друштво на мојата тогашна девојка, поминував недалеку од детскиот театар. Две момчиња и една девојка истрчаа од ресторан за брза храна на приземјето, по што следуваше продавачка, која извика: „Вратете го сендвичот, крадци!“ Набрзо застана бидејќи не можеше да ја напушти продавницата без надзор, а младите криминалци се радуваа од безбедно растојание. Во тој момент ја анализирав ситуацијата, се сетив на моите студии каде што пионерите криминолози се обидуваа да ги дефинираат морфолошките карактеристики на криминалците, како што се краткиот врат, широките вилици и јаготки (теорија што подоцна беше отфрлена), како и нивниот говор на телото и севкупното однесување. На мое изненадување, во истиот момент јас и мојата девојка рековме: „Малиот лево го украде сендвичот“. Бев вчудовиден. Ја погледнав и реков: „Добро, така е, но како го заклучи тоа?“ Таа одговори точно и со тоа целосно ме освои: „Па, има сендвич во пазувите“. Тогаш знаев дека треба да се оженам со таа девојка, чувствувајќи, меѓу другото, дека низ животот нема да се натпреваруваме еден со друг, туку дека ќе се дополнуваме. Така беше, сега сме во брак тринаесет години и имаме три деца. Да заклучиме накратко – жените се подобри од нас во многу работи и на многу начини, но наместо да бидат силно конкурентни, покорисно е сите да бидат комплементарни. Авторот е универзитетски професор по меѓународна политика и безбедност Слободан Анѓелковиќ...

Во 2013-та на украинските археолози конечно им успеа во листата на „Светското културно наследство“ на УНЕСКО да биде внесен најзначајниот археолошки локалитет на Крим – античкиот град Херсонес или Херсон (на старогрчки Χερσόνησος). По руската анексија на Крим во 2014-та, урнатините од античкиот град, основан од грчки доселеници во шестиот век пред нашата ера, преминаа во надлежност на Руската Федерација. Веднаш потоа рускиот претседател Владимир Путин го прогласи Херсон Тавријски за „најсветиот духовен симбол“ на Русија. За „хоби-историчарот“ Путин, тој локалитет очигледно имал големо значење во „новиот руски наратив“, поврзан со анексијата на Крим и со воената агресија врз Украина. Градот Херсон, во близина на пристаништето Севастопол, долго бил важна тврдина за Византиското Царство. Според древноруската легенда за крштевањето на кнезот Владимир Први, чија престолнина бил Киев, тој во 988-та го освоил Херсон и се согласил да го поштеди само ако византискиот цар Василиј Втори му ја даде за жена сестра си, принцезата Ана Потфирогенита. Византскиот цар се согласил, под услов кнезот Владимир да се крсти. Така кнезот Владимир, подоцна прогласен за светител, се поврзал со византискиот двор. Уште во 15 век руската црква го создаде митот за Русија како „Третиот Рим“, но во тоа време „рускиот Ерусалим“ беше уште Киев. Денес за рускиот културен империјализам Киев е недостапен, зашто остана во украинската држава. Некои веруваат дека Владимир Путин во Херсон сака да изгради замена за Киев, затоа што себеси се споредувал со кнезот Владимир. Сепак, се чини дека „Новиот Херсон“ е израз на империјалната желба на руската држава и црква да се претстават како „вистинската“, словенска Византија. Затоа Путин тврди дека со крштевањето на кнезот Владимир во Херсон се родила и руската нација. Не се работи за славење на Византија како христијанска цивилизација. Туку како симбол на десет векови непобедивото царство. Не се работи за величината на христијанската вера туку за величината на руската нација. Путин сака да го легитимира правото на Русија врз „Киевска Рус“, но и врската на денешна Русија со Византија. Во тоа тој е обединет со рускиот патријарх Кирил. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Паралели со „Скопје 2014“ Тој мит руската држава и руската црква се обидуваат да го „оживеат“ со еден гигантски проект наречен историско-археолошки парк, официјално наречен „реконструкција и музеификација“ на древниот Херсон. Врз него се доградува и надградува „Новиот Херсон“, во антички стил. Само на Македонците овој гигантски проект им се чини како некое грдо „дежави“, затоа што и Скопје го има својот „историско-археолошки“ парк. Разликата е во тоа што „Новиот Херсон“ се гради врз урнатините на древниот Херсон, а „античкото Скопје“ е изградено врз живото Скопје. Изненадува само фактот што империјалниот стремеж на путинистичкиот и на груевистичкиот наратив се идентични: Путин сака да се „легитимира“ како наследник на кнезот Владимир Велики, а Груевски ја имаше истата „фиксација“ за царот Александар Велики. Во новиот Херсон ќе бил востановен надворешниот изглед на улиците, зданијата, храмовите, домовите за живеење и сите општествени објекти од 10 век, кога таму се крстил кнезот Владимир. Затоа што Херсон бил антички град кој бил сочуван во досега негибнат вид цели 2000 години, проектот е замислен како „реконструкција и музеификација“ на античкиот Херсон. И овде поклопувањето со „Скопје 2014“ е шокантно, зашто досега мислевме дека само Македонците веруваат дека може да има и „нова древност“ како „антиквизација“ на новото. „Русија, моја историја“ Во „Новиот Херсон“ се работи за руска нова „византизација“. За таа цел, уште во 2015-та, со указ на Путин, била формирана иницијатива за изградба на духовно-просветителски центар близу Херсон. Претседателот на советот за култура на Московската патријаршија, владиката Тихон Шевкунов, предложил да се формира работна група, чиј претседател станал самиот. Во 2008 година по негово сценарио беше снимен пропагандниот документарен филм „Пропаста на една империја. Лекциите од Византија“. Уште во тоа време овој владика, близок на Путин, ја застапувал тезата за Русија како духовна наследничка на Византија, а оваа пак била уништена од Западот, како што и денешната Руска Федерација била загрозена од „колективниот Запад“. Не зачудува што нарачателот на проектот во Херсон е Владимир Путин, а идејниот творец владиката Тихон. Во 2015-та почнале „гигантски“ археолошки ископувања каде што биле откопани 3,5 милиони артефакти, кои ќе биле изложени во новите музеи во Херсон. Украински историчари на уметноста истакнуваат дека тие „ископувања“ се вршеле со багери и дека во ридиштата фрлен „шут“ локалното население подоцна наоѓало антички монети и ги продавало на „црно“. За археолошките ископувања со багери, пропагаторите на проектот еуфорично ја ползуваат паролата: „Херсон се менува“. Вистински значајниот за светското наследство антички Херсон, чии остатоци преживеаја со векови, не ја преживеа новата руска империјална фиксација, која не ги почитува принципите на заштитата на културното наследство. „Овде, во Херсон беа крстени кнезот Владимир и неговата дружина. Тоа значи, токму овде се наоѓа светото место, центарот на формирањето на нашето духовно единство, кое во крајна линија, е положено во основата на руската нација и на единствената централизирана руска држава.“ Оваа изјава на Владимир Путин е цитирана на веб-страницата на Фондацијата „Русија, моја историја”, која гради вакви историско-археолошки паркови низ целата руска федерација. Проектот е финансиран од фондацијата „Моја историја“ и од други небуџетски извори. Во рамките на паркот ќе имало музеј на христијанството, музеј на Антиката и на Византија, музеј на Крим и на „Новорусија“. Освен тоа, поклонички и туристички центри, храм-парк, амфитеатар „Грифон арена“ и квартови со реконструкцијата на древниот Херсон. Зад изградбата на овие објекти стои „Спербанк“, која потпишала договор за соработка со градот Севастопол. Паркот со многубројни музејски збирки на посетителите ќе им понудел секакви услуги – логистички и банковни – за да можат на пријатен начин да го доживеат „Новиот Херсон“. Рекламата за проектов открива дека тој се коси со принципите на заштитата на историското и културното наследство. Дури и кога тоа е сочувано како урнатини од некогашни храмови или царски палати, тоа мора да се сочува во автентичниот вид. Затоа што само така ние можеме да стапиме во контакт со културите од минатото. Да се „реконструира“ археолошки локалитет, со тоа што ќе се ископаат сите наоди и ќе се стават во музеи, за да може врз нивните урнатини да се изгради „имитација“ на тие антички градби, но сега според замислата на современиците, всушност, е насилство на сегашноста врз минатото. Идејните творци на „Новиот Херсон“ сметале дека урнатините од древниот Херсон ќе им пречеле на луѓето да се „предадат во целост“ на својата (руска) историја. Пропаганден центар за новиот руски империјален наратив „Подобро историско место не може да се најде во цела земја“, рекол претседателот на „Спербанк“, Герман Греф, заклучувајќи дека проектот бил „восхитувачки“ пример за соработката на црквата, државата и творечките иницијативи. „На местото на кое немаше ништо, се роди еден совршен комплекс што сигурно ќе привлекува милиони луѓе во годината. Сакам да ги повикам сите да дојдат во ова особено место, во Херсон, еден од најдревните градови во Русија“, апелирал Герман Греф. Тоа го согледал претседателот на руската држава, по чија наредба, со финансиска помош од „Транснефт“, крај стариот антички град, бил изграден „Новиот Херсон“. Паркот е наменет посебно за младите, на кои историјата на Русија ќе им била презентирана на мултимедијален начин, со инсталации, реконструкции, изложби и историски спектакли. „Новиот Херсон“, всушност, ќе биде пропаганден центар за новиот руски империјален наратив. Во „Грифон арената“ неодамна легендата за кнезот Владимир била прикажана како пропагандно шоу. Еден германски пријател го нарече феноменот, чија жртва стана древниот Херсон, „сакро-фашизам“, затоа што еден значаен датум од историјата на христијанизацијата на рускиот народ во минатото, денес се (зло)употребува како пропаганда за милитантните амбиции на руската држава. Затоа замислата на историско-археолошкиот парк „Нов Херсон“ со право се нарекува „руска Византија“ како Дизниленд. Дојче Веле (Авторката е филозофина и македонска и германска писателка) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Во текот на изминатите неколку недели, вниманието на јавноста во Република Северна Македонија беше насочено кон заемот од 500 милиони евра што Унгарија ѝ го додели на нашата Влада. Овој заем со каматна стапка од 3,2%, отвори многу прашања и предизвика дебати за неговите потенцијални последици врз економијата и политичката сцена во земјата. Заемот од 500 милиони евра не само што претставува значајна финансиска инјекција за македонската економија, туку и отвора важни прашања за фискалната одржливост и способноста на земјата да ги врати овие средства. Каматната стапка од 3,2% е релативно ниска според регионалните стандарди, но сепак носи со себе одговорност за рационално и продуктивно искористување на средствата. Односот меѓу Христијан Мицкоски, лидерот на ВМРО-ДПМНЕ, и Виктор Орбан, премиерот на Унгарија, е повеќе од политичка алијанса и има длабоки корени во нивните заеднички визии и стратегии. Оваа врска е заснована на слични политички идеологии што ги нагласуваат популистичките политики и евроскептицизмот, што е карактеристично за политичката сцена на двајцата лидери. Ваквата идеолошка коалиција ги обединува во заедничката намера да се спротивстават на влијанијата на Европската Унија и да се залагаат за поголема национална сувереност. Токму оваа заедничка визија ги прави Мицкоски и Орбан природни сојузници во нивните политички амбиции и стратегии. Овој заем се гледа како дел од пошироката соработка и поддршка што Орбан ја пружа на Мицкоски, што е видливо преку нивните чести средби и заеднички активности. Премиерот на Унгарија, со своите долгогодишни искуства во водење на популистичка политика и задржување на власт, претставува важен политички сојузник за Мицкоски во неговите напори за враќање на власта во Македонија. Меѓутоа, доделувањето на овој заем, предизвика сомнежи кај некои аналитичари дека Орбан се обидува да влијае врз политичките настани во Македонија. Таквите обвинувања укажуваат дека оваа финансиска поддршка може да биде средство за дополнително засилување на позициите на ВМРО-ДПМНЕ во пресрет на потенцијални предвремени избори, што дополнително ја комплицира внатрешната политичка динамика. Сомнежите за влијанието на Орбан врз македонската политика не се без основа. Неговата влада е позната по своите контроверзни политики и обиди за зголемување на влијанието врз соседните земји. Аналитичарите предупредуваат дека таквата интервенција може да има долгорочни последици врз политичката стабилност и независност на Македонија. Истовремено, оваа врска помеѓу Мицкоски и Орбан може да предизвика негативни реакции од ЕУ, која веќе подолго време изразува загриженост за демократските стандарди во Унгарија. Овие аспекти ја прават ситуацијата дополнително комплексна и укажуваат на потребата од внимателна и балансирана политика во управувањето со меѓународните односи и внатрешната политичка сцена. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Дистрибуција на 250 милиони евра до општините: Поткуп или развој? Предложената распределба на 250 милиони евра од овој заем кон општините е прашање што отвора различни перспективи и предизвикува значајна дебата меѓу политичките аналитичари и јавноста. Една од клучните точки на дебатата е дали ова може да се смета за обид за купување на гласови пред локалните или можеби предвремените парламентарни избори. Временската координација на распределбата на овие средства со потенцијалните избори дава повод за сомнеж дека оваа мерка може да има политички мотиви, што дополнително ја комплицира ситуацијата и ја доведува во прашање транспарентноста и одговорноста на владините политики. Од една страна, ваквата инвестиција може значително да ги подобри локалните инфраструктурни проекти и да ја подигне економската активност во општините. Инвестирањето во патна инфраструктура, јавни услуги и развојни проекти може да ги подобри условите за живот на граѓаните и да го стимулира локалниот економски развој. На пример, реконструкција на патишта, изградба на нови училишта и здравствени установи, како и поддршка на локалните бизниси може да доведе до зголемување на економската активност и создавање на нови работни места и да има позитивен ефект врз економскиот раст, како и да придонесе за подобрување на квалитетот на животот во општините. Сепак, временската координација со потенцијалните избори дава повод за сомнеж дека оваа мерка може да има политички мотиви. Во политички нестабилна средина доделувањето на значајни финансиски средства на општините непосредно пред избори може да биде перципирано како обид за влијание врз изборната волја на граѓаните. Ова особено важи за општините каде што владејачките партии имаат силни политички ривали. Ваквата ситуација може да ја намали довербата на граѓаните во процесот и да создаде сомнежи за интегритетот на изборите. Во секој случај, ваквите инвестиции мора да бидат транспарентни и одговорни, со цел да се избегнат злоупотреби и да се осигури дека средствата навистина ќе бидат искористени за доброто на граѓаните. Потребно е да се воспостават јасни и мерливи критериуми за распределба на средствата, со цел да се осигури дека сите општини ќе имаат фер можност за пристап до овие средства. Дополнително, потребно е редовно следење и ревизија на проектите за да се осигури дека средствата се користат според предвидените цели и дека нема злоупотреби. Транспарентноста и отчетноста се клучни за да се избегнат потенцијалните злоупотреби и да се осигури дека средствата ќе бидат искористени за реални развојни проекти. Владата треба да обезбеди дека сите информации за распределба и користење на средствата ќе бидат достапни за јавноста, што ќе овозможи граѓаните и медиумите да ја следат имплементацијата на проектите. Само на овој начин ќе може да се изгради доверба во процесот и да се осигури дека средствата ќе донесат долгорочни придобивки за економскиот и социјалниот развој на општините. Влијанието на 250 милиони евра врз стопанството Вбризгувањето на 250 милиони евра во економијата на земјата има потенцијал да ги стимулира економските активности, особено ако средствата се насочени кон проекти кои ќе создадат работни места и ќе го поддржат растот на мали и средни претпријатија. Ова може да има позитивен ефект врз економскиот раст, зголемувајќи го производството и потрошувачката. Сепак, клучниот фактор за успех е како овие средства ќе бидат распоредени и управувани. Ако средствата се насочени кон проекти што имаат висока економска додадена вредност, како што се развој на инфраструктура, поддршка на иновации, и технологија, тие можат да го поттикнат економскиот развој на долгорочен план. На пример, инвестициите во патна и енергетска инфраструктура можат да го подобрат поврзувањето и ефикасноста на транспортот и енергетската дистрибуција, што ќе придонесе за зголемување на продуктивноста и конкурентноста на економијата. Исто така, инвестициите во образованието и здравството се од клучно значење. Подобрувањето на образовниот систем може да ја зголеми квалификуваноста на работната сила, што е клучен фактор за привлекување на странски инвестиции и развој на домашните претпријатија. Инвестирањето во здравството, пак, може да ја подобри општата благосостојба на населението и да ја намали економската загуба поврзана со болести и здравствени проблеми. Важно е овие средства да бидат внимателно управувани и насочени кон одржливи проекти кои ќе донесат долгорочни придобивки, а не само краткорочни решенија. Одржливите проекти не само што ќе создадат непосредни работни места, туку и ќе генерираат долгорочен економски раст преку создавање на нови можности и поттикнување на иновации. На пример, инвестирањето во зелени технологии и обновливи извори на енергија може да отвори нови индустрии и да ја намали зависноста од увоз на енергија, што ќе ја зајакне енергетската независност и стабилност на земјата. Дополнително, за да се обезбеди ефективноста на овие инвестиции, потребно е да се воспостават механизми за транспарентност и одговорност. Владата треба да ги следи и евалуира проектите за да осигури дека средствата се користат рационално и дека проектираните придобивки се остваруваат. Ова може да вклучува редовни извештаи за напредокот на проектите, независни ревизии и учество на јавноста во процесот на одлучување. Во контекст на државната економија, која се соочува со бројни предизвици, вбризгувањето на ваква значајна сума може да биде катализатор за позитивни промени. Сепак, успехот ќе зависи од внимателното планирање и имплементација на проектите, како и од ангажманот на сите релевантни чинители во процесот. Само на овој начин, 250 милиони евра можат да придонесат за траен економски раст и подобрување на животниот стандард на граѓаните на Република Северна Македонија. Буџетскиот дефицит од 4,9% од БДП е прашање кое предизвикува загриженост. Високиот дефицит може да го зголеми јавниот долг и да ја намали фискалната флексибилност на Владата. Ова значи дека Владата ќе има помалку средства на располагање за други критични сектори, како што се здравството и образованието. Дополнително, зголемениот јавен долг може да ја зголеми каматната стапка на идните заеми, што ќе го направи финансирањето на државните проекти поскапо. Во овој контекст, задолжувањето мора да биде придружено со строги мерки за фискална дисциплина и структурни реформи кои ќе ја зајакнат економијата и ќе ја намалат зависноста од надворешни заеми. Заемот од Унгарија претставува значителна финансиска инјекција за Северна Македонија, но неговото влијание ќе зависи од начинот на кој ќе се управува и насочи. Транспарентноста и одговорното управување со средствата се клучни за да се осигури дека овие средства ќе придонесат за долгорочен економски развој, а не само за краткорочни политички цели. Владата треба да го искористи овој заем за да инвестира во стратешки проекти кои ќе донесат долгорочни придобивки за економијата и граѓаните. Исто така, потребно е да се воведат мерки за фискална дисциплина со цел да се намали буџетскиот дефицит и да се обезбеди стабилност на јавните финансии. (Авторот е економски аналитичар) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Освен во исклучително кризни времиња, ваков ребаланс не сме имале. Расходната страна се зголемува за дури 311,8 милиони евра! Тоа е факт! Образложенија на министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска и на премиерот Христијан Мицкоски се сведуваат на тоа дека така мора да биде, дека основната каса не се планирала разумно, дека не се предвидени пари за исполнување на законските обврски, дека останале пари од проекти што мора да се пренаменат и, на крајот, како „крунски доказ“ за моралниот огромен ребаланс е декемвриска пензија што се прокнижила во јануари, па затоа се јавила голема дупка во однос на финансирањето на пензиите. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Со зборовите „ова не е наш буџет, новата Влада уште нема донесено буџет“, Мицкоски во ТВ-интервју објаснуваше дека ги поправаат грешките на своите претходници. На новинарско прашање – зошто го прекршуваат Законот за буџет каде што се предвидените горни лимити – буџетски дефицит од 3 проценти и јавен долг од 60 проценти од БДП, наспроти предвидувањата со ребалансот – буџетски дефицит од 4,8 проценти и јавен долг од 68,2 проценти, Мицкоски нервозно рече дека тоа и претходно се правело. Законите се носат за да се почитуваат. Ако постојат цврсти причини за вакво драматично прекројување на државната каса, со параметри надвор од законот, тогаш законот треба да се смени, па потоа да се донесе ребалансот. Оправдувањата дека некој и порано го кршел законот, всушност, и нè однесоа таму каде што сме – со постојани остри критики од целата меѓународна заедница за владеењето на правото. Уште пострашна е перцепцијата што се создава кај граѓаните за отсуството на правната држава. Од друга страна, самото излагање на министерката Димитриеска-Кочоска, која за секоја ставка од ребалансот се повикуваше на некој правен основ, раѓа надеж дека некој ќе застане зад законите. Министерката рече: „Обезбедивме една милијарда денари за исплата на законски предвидената финансиска помош за зоните, што претходната влада го знаела, но не ја обезбедила оваа ставка во буџетот – 322 милиони денари за Државна изборна комисија, кои не беа испланирани за исплата на медиумите во согласност со Изборниот законик, а за кои постои законска обврска, потоа 644 милиони денари за студентски оброк и за стипендии, исто така законска обврска која не била предвидена, па 150 милиони денари за МРТВ што е законска обврска која не била предвидена со буџетот, транзициски трошоци за вториот столб од 400 милиони денари, здравствено осигурување за пензионерите – 879 милиони денари… Дали навистина првиот финансиер од претходната Владата Фатмир Бесими замижал пред законите и пред овие ставки? Бесими важи за исклучителен стручњак во својата област. Дали тоа значи дека свесно одобрил помал буџет? Или, пак, на почетокот на своето владеење ВМРО-ДПМНЕ „шпекулира“, како што обвинија од СДСМ. Пратеничката Сања Лукаревска од СДСМ рече дека се изнесени многу манипулации и дека „со предвидениот буџетски дефицит од 4,9 отсто и покачување на јавниот долг за 68 отсто, владејачката ВМРО-ДПМНЕ има намера да ја води државата во погрешен правец, да направи хаос, како и да ја направи зависна од кредитирање“. Како потврда за расфрлањето со државните пари опозицијата го спомена патувањето на владината делегација во САД, на што ексминистерот Трајко Славески, член на ВМРО-ДПМНЕ, возврати со ироничната забелешка: „Можеби сакаат високите владини претставници на следното патување преку океанот да патуваат еден месец со брод…!“ На повидок е огромно прекројување на државната каса и огромно задолжување. Еден куп кредити веќе стигнуваат за отплата. Владејачката ВМРО-ДПМНЕ очигледно избрала да се однесува комотно, да позајмува големи износи. Ова година треба да ја завршиме со позајмени 1,7 милијарди евра! Но, клучно е што ќе се направи со позајмените пари. Народот веќе ја загуби вербата, односно смета дека зад проектите се крие друга заднина. Ребалансот на Буџетот утре ќе се најде пред пратениците и е на рамниште на закон. И за овој ребаланс со завршната сметка ќе има отчет. До следниот буџет, оној што целосно ќе го скрои ВМРО-ДПМНЕ. Ребалансот е само еден мал тест. Нека ни е со среќа! Претходното владеење на ВМРО-ДПМНЕ беше многу критикувано, а дел од „актерите“ завршија во судница и затвор. Тоа е тешко да се заборави. За да го обели образот на партијата, новата влада треба да работи двојно повеќе, да врие од проекти, а буџетските заштеди да бидат видливи со голо око. Макар Мицкоски да мора да го премине океанот со брод, а не со авион....

Фрката околу бизнис класата во која премиерот и најмалку тројцата негови другарчиња (министри) летале на пат за Америка и која е најмалку три пати поскапа од, како што напишал бардакот на македонското новинарство, малициозните СДСМ. Туку, како дојде до болните колена на премиерот и кризниот пи-ар што распали по сите што не мислат како премиерот и него. Премиерот на вечерното интервју со Лупевска, нормално, беше прашан за скандалот со учеството на самитот на НАТО, дали биле само дури 21 член, морале ли тој и тројцата министри да летаат со бизнис класа и државата само за нивните карти да искешира за оваа екскурзија 20-тина илјади евра од буџетот. Премиерот онака опуштено, без никаква грижа на совест за државата за која секој ден зборува дека е во банкрот со сиромашни граѓани, за скапите авио карти најде неочекуван од никој одговор. Видете, не летавме цело време во бизнис класа. До Виена (нецели два часа) летале во економска класа, штеделе де, а од Виена до Вашингтон, па од таму до Њујорк со бизнис класа оти, ете, имал болни колена и првиот ден немало да може да е движи и да шета на самитот на НАТО. Хммм, а јас мислев дека е планинар, па постојано се слика како шета по планини ама, ете, криел дека има болни колена. Кој знае каков напор давал и колку болки трпел да и прати на нацијата дека е здрав ко дрен. Мислам дека и Лупевска беше шокирана од изговорот, а јас, жими се, подголтнав. Не ми беше смешно, оти искрен да бидам, мислев дека нè извози со нова невистина. И до тука е ок. Интервјуто заврши, тој нервозен, Лупевска верувам беше уште понервозна и измрцварена од одговорите што ги доби. Операција кризен пи-ар Но, чинам ноќта по интерјуто премиерот сфатил какви изговори и прикаски кажувал, а и кај првиот пи-ар обрач околу него црвеното светло било запалено. Започнал договор за кризен пи-ар за скинатата зелена. Сите чекале на неговиот новинарски “бардак“ да накрца писание за манипулантите, пакосните и злобните, и за нас неуките и лакоми рекетари бардови на Боки-13, како што нè нарече, во што е кваката со бизнис класата. Болните колена ги рипна да не го шири и тој изговорениот гаф на премиеот. Со бизнис класа орни за работа?! “Премиерот и министрите треба да патуваат во бизнис класа, во авионите и во другите превозни средства. Тоа е факт. Скапите авиобилети не се луксузирање, туку сосема обратно – можност за штедење на народните пари. Тоа е аргумент. Звучи нелогично? Да, ама само за малициозните и за тие што се ложат на евтин популизам. Оние другите можат да се информираат дека патувањето со бизнис класа на патниците им нуди услови и за работа за време на летот и за квалитетен одмор, после кој се спремни и орни за работа. Така многу деловни луѓе, но и обични смртници, кои се принудени или едноставно сакаат да патуваат, ги скратуваат „празните одови“ и времетраењето на своите патувања и така штедат на хотелски трошоци, на скапи и заморни трансфери од аеродромите до своите дестинации и слично.” Ова е аргументирање. Е ова е вистинско објаснување, се разбира, од новинарскиот бардак на Мицко и олигарсите. Народот е простичок, вака ќе биде изденфлуван а малициозните и клетите ќе си добијат лекција. Богами браво. “Држава не сме пасти мајку вам ваша фашистичка“. Нејсе, ќе се изнагледаме кинење зелени, ќе читаме оправдувања од кризните лаборатории. Станува забавно.. Затоа допирајте си ги колената, како што пееше Зана “и задоволи ме јеееееееее,,. Ацо Кабранов...

Малициозноста не е критика. Таа не е ни критизерство. Таа е само симптом на зголемена киселост во душата на лузерот. Појавност што одразува тажна состојбата на духот. Само пакост и злоба. Малициозноста не е аргумент. Ама баш за ништо. Премиерот и пет министри потрошиле 20.000 евра за авиобилети за бизнис класа, за патувањето на Самитот на НАТО. СДСМ сака да ни ја продаде шарената лага дека тоа било аргумент за некакво „луксузирање“ на новата влада. Има илјада начини да се разбие овој наводен аргумент. На пример, тие 20.000 евра да се споредат со стотиците илјади евра потрошени за приватните журки на СДСМ и на ДУИ за време на нивното владеење. Но, навистина нема потреба од такви експликации. Нема потреба да се објаснува она што може да го разбере секој нормален и пристоен човек, секој што поразот на СДСМ и на ДУИ не го доживува како лична трагедија. Доволно е само да се повтори дека малициозноста не е аргумент. Премиерот и министрите треба да патуваат во бизнис класа, во авионите и во другите превозни средства. Тоа е факт. Скапите авиобилети не се луксузирање, туку сосема обратно – можност за штедење на народните пари. Тоа е аргумент. Звучи нелогично? Да, ама само за малициозните и за тие што се ложат на евтин популизам. Оние другите можат да се информираат дека патувањето со бизнис класа на патниците им нуди услови и за работа за време на летот и за квалитетен одмор, после кој се спремни и орни за работа. Така многу деловни луѓе, но и обични смртници, кои се принудени или едноставно сакаат да патуваат, ги скратуваат „празните одови“ и времетраењето на своите патувања и така штедат на хотелски трошоци, на скапи и заморни трансфери од аеродромите до своите дестинации и слично. Ова е аргументирање. И не е баш нуклеарна физика, другарчиња од СДСМ. За сето ова може да се прочитаат стотици статии, да се научи нешто, а богами и да се искуси. Како што не е некоја голема „филозофија“ да се сфати дека и „пискотниците од Галичник до Река“, за наводно безобразно високите плати на премиерот, на министрите и на други државни функционери, се само обичен популизам. И малициозност, секако. Злоба и пакост. Нема потреба да се докажува спротивното. Премиерот и министрите во Македонија имаат прескромни плати – првиот меѓу еднаквите само 2.280 евра, а другите по 1.780 евра. Тоа е факт. Кон овие плати веројатно треба да се пресметаат и разни додатоци, но сето тоа сепак е во рамкита на една, според мене, неприфатлива и непродуктивна, наследена скромност. Тоа е аргумент. Да, има и безобразно високи „функционерски плати“, но тие треба да се бараат на други места, во некои скриени управни одбори и јавни институции чиишто имиња деновиве и јас првпат ги слушам, каде што некои луѓе нишаат врати и земаат дебели плати. Инаку, општо земено, лага е дека функционерите во Македонија се прескапо платени. Иако, се разбира, би се согласил со тоа дека според учинокот на некои џаболебари, дури и минималец од 400 евра месечно е превисока плата. Сево ова е аргументирање. Можеме и повеќе од тоа, но за умните – доволно е. Како и да е, муабетот ми беше дека СДСМ навистина паднал на ниски гранки, штом се обидува на ваков начин да конституира критички дискурс кон новата власт. Тоа веќе не врви. Не кај нормалните луѓе. И секако не од СДСМ, од кралевите на скандалите. Од авион се гледа дека сево ова е само фрлале шашми, плус малку евтино морализирање и лигавење. Некој ќе рече, од кого е и многу е, од д еден ваков распаднат СДСМ не може да се очекува повеќе. Јас не мислам така. Морам да кажам дека сметам на здравите сили во СДСМ – а такви луѓе има – од кои очекувам да се изборат најмоќната опозициска партија да оформи здрав и силен критички однос кон целокупната стварност. Тоа би било еден радикален дисконтинуитет со досегашната лузерска политика на партијата која од некогашните 500.000 гласови изборна поддршка се урниса на помалку од 200.000. Сепак, за да се случи тоа што го посакувам и мислам дека е важно за Македонија, метлата мора прво да заигра во дворот на СДСМ. Со вака „креирани“ шашми кои некој сака да ги нарече „политики“, на следните локални избори СДСМ ќе се доближи до границата од 100.000 гласови. Запомнете го ова што ви го велам, другарчиња драги. Да, вие од вистинската „бизнис класа“. Вие, црвените. Оргиналната колумна на Бранко Героски за Плусинфо на следниот линк: Малициозноста на СДСМ не е аргумент, ама баш за ништо!...

Одеднаш Трамп изгледа постаро и подеранжирано Сега републиканците се оние кои се оптоварени со кандидат кој не може да даде јасен аргумент или да заврши реченица Ен Еплбаум 23/07/2024 12:29 Четири дена по завршувањето на Националната конвенција на републиканците, одеднаш изгледа како многу поинаков настан. Ја гледав со прекини, на телевизија, заедно со можеби 25 милиони други Американци (релативно мал број, иако доволно за да биде важен). Се фокусирав на најважните моменти, како и повеќето гледачи. Ја прочитав анализата и мислев дека разбрав што се случи. Но, во светлината на храбрата и невидена одлука на претседателот Џо Бајден да се откаже од трката, моето сеќавање за она што го правеа и зборуваа Доналд Трамп и неговата партија трајно се смени. Претпоставувам дека тоа ќе вреди и барем за некои од другите 25 милиони од нас. Што и да се случи следно, рамката е променета. Сега републиканците се оптоварени со постариот кандидат, оној кој не може да направи јасен аргумент или да заврши реченица без да се префрли во анегдота. Сега демократите наместо тоа предлагаат нешто ново. Сега многу стручњаци на кои трката веќе им здосади и кои беа подготвени да ја завршат, изгледаат глупаво. Запомнете, ако сè уште можете: Конвенцијата на републиканците беше внимателно курирана, прецизно планирана презентација. Како што рече мојот колега Тим Алберта, темата беше „силата“. Силата беше изразена со претерани, апсурдни, стрип фигури: Халк Хоган, Кид Рок. Вториот извикуваше „Борба, борба!“ и „Трамп, Трамп!“ додека ја креваше тупаницата. Потоа ја отпеа „American Bad Ass“, нечујно дело на длабока дисонанца. Самиот Трамп влезе во конгресната сала за да ја слуша познатата мизогинска химна на Џејмс Браун „It’s a Man’s Man’s Man’s World“. Силата беше имплицирана од подеднакво кореографските демонстрации на понижување. Ники Хејли, која постојано се прашуваше дали Трамп е „ментално способен“ да биде претседател – и изјави дека „првата партија што ќе го повлече својот 80-годишен кандидат“ ќе победи на изборите – ја понуди својата „силна поддршка“. Ниминираниот за потпретседател, Џ.Д. Ванс, кој претходно го спореди Трамп со Хитлер и го опиша него како „културен хероин“, изведе своевиден поклон, појавувајќи се на конвенцијата во ликот на молител, помошник, изгубен син. Како и многу други републиканци, тој се поклони на моќта на Трамп, на вулгарноста на Хулк Хоган, на цела низа работи што велеше дека не му се допаѓаат, а можеби и сè уште не му се допаѓаат. Тој дури направи необичен, напорен обид да ги поврзе своите деца и неговата сопруга, ќерка на имигранти од Јужна Азија, на гробишта во источен Кентаки каде што рече дека ќе бидат погребани, како ништо од ова да нема смисла додека сите не бидеме мртви. Но, тогаш се појави и самиот Трамп и како на сцената да излезе царот без облека. Немаше ништо силно во стариот човек со прекумерна тежина, тешко нашминкан, но сепак со сјајно лице, кој луташе и џагораше час и половина, целосно поткопувајќи ја мазната слика создадена во претходните четири дена. Тој започна држејќи се до своето сценарио, свечено повикувајќи се на неуспешниот обид за атентат против него неколку дена претходно. Но, дури и кога ја раскажуваше таа приказна, не можеше да го совлада соодветниот тон и речиси веднаш ја смени темата. „И има интересна статистика“, рече тој: „Ушите се најкрвавиот дел. Ако нешто се случи со ушите, тие крварат повеќе од кој било друг дел од телото. Од која било причина, лекарите ми го кажаа тоа“. На крајот, наместо да звучи како „American Bad Ass“, тој навлезе во чиста глупост. Еден пример: „Тие доаѓаат од затворите. Тие доаѓаат од затвори. Тие доаѓаат од ментални институции и лудници. Јас – знаете дека медиумите е секогаш вклучени затоа што го велам ова. Дали некој го гледал ‘Кога јагнињата ќе стивнат’? Покојниот, голем Ханибал Лектер. Тој би сакал да ве има на вечера. Тоа се лудници. Тие ги празнат своите лудници. И бројки на терористи какви што досега не сме виделе. Лоши работи ќе се случат“. Друг: „Во Венецуела, Каракас, висок криминал, висок криминал. Каракас, Венецуела, навистина опасно место. Но повеќе не, бидејќи во Венецуела криминалот е намален за 72 отсто. Всушност, ако некогаш би биле на овие избори, мразам дури и да го кажам тоа, ќе ја имаме нашата следна републиканска конвенција во Венецуела бидејќи ќе биде безбедно. Нашите градови, нашите градови ќе бидат толку небезбедни, нема да можеме – нема да можеме да ја имаме таму“. Во четвртокот вечерта, оваа изведба изгледаше изместена, злобна и застрашувачка. Сега, по одлуката на Бајден да ја прекине сопствената кампања, изгледа само пореметено. Од една страна, имаме актуелен претседател кој ги сфати своите ограничувања и во чин на патриотизам, несебичност и партиско единство реши да се повлече од власта. Од друга страна, имаме поранешен претседател кој сака да биде на власт, очајно се држи до митот за изгубени избори, евоцирајќи ги истите предвидливи описи на масакр и катастрофа на кои им служеше пред осум години. Тој и денеска го напаѓа Бајден, кој повеќе не му е противкандидат. Во ретроспектива, конвенцијата на Републиканската партија изгледа не само наместена, туку и шуплива и лажна. Спротивно на тоа, конвенцијата на Демократската партија ќе биде суштинска, а можеби дури и спонтана. Во часовите што поминаа од објавата на Бајден, на интернет се појавија милион различни мемиња, музички миксови и клипови на Камала Харис, кои не се оркестрирани од нејзината кампања или од која било кампања, само составени од случајни луѓе, од кои некои ја сакаат, а некои не. Еден спој од нејзините почудни говори, нејзината смеа и саундтракот на Charli XCX имаше 3,4 милиони прегледи до утрово. Сè уште не знаеме дали Харис ќе биде кандидат или, ако е, дали ќе биде добра, но енергијата веќе се префрли од мажите кои се обидуваат да го наметнат својата слика за својата партија во земјата на онлајн на Ген Зерс која може да го преврти сценариото како што сака. Не знам што ќе се случи следно, и тоа е поентата. Тешкото чувство на неизбежност што ја опкружуваше Конвенцијата на републиканците исчезна. Кадрите на луѓе организирани од Фондацијата Херитиџ и десетина ограноци, сите тивко се подготвуваат да ги уништат правата на Американките, да ги заменат државните службеници со лојалисти, да ги разделат контролите на загадувањето и да префрлат повеќе пари во рацете на милијардерите кои се пријателски кон Трамп – тие повеќе не маршираат неумоливо кон ходниците на моќта. Луѓето кои поминаа една недела обидувајќи се да ја искриват реалноста за да соодветствуваат на нивниот погрешен, одмаздољубив кандидат прерано станаа премногу самоуверени. (Ен Еплбаум е американска новинарка и историчарка. Текстот е објавен во магазинот „Атлантик“.) Поврзани содржини Големите ветувања го надуваа буџетот 18/07/2024 13:07 Што можат Вучиќ и опозицијата да научат од Пленковиќ 18/07/2024 11:07 Пукачот и потенцијалниот диктатор 15/07/2024 15:07 Како руските елити склучија мир со војната 13/07/2024 09:07 Вандализмот да добие име и презиме, МВР е на испит 12/07/2024 14:07 Ризичниот потег на Макрон се исплатеше 09/07/2024 13:07 Светиот грал на македонската политика 07/07/2024 20:07 ЕУ му нацрта црвена линија на Мицкоски 04/07/2024 14:07 Најчитани Битиќи: Власта манипулира, пензиите всушност ќе се зголемат само за 1.000 денари 18/07/2024 16:59 Италијанскиот синџир супермаркети доаѓа во Македонија 19/07/2024 19:38 Колку време е потребно алкохолот да го напушти организмот? 19/07/2024 09:17 Цената на струјата во Македонија стигна до 550 евра за мегаватчас, а во Србија 700 евра 17/07/2024 22:18 Доколку сакате рамен стомак, консумирајте ги овие четири намирници 18/07/2024 17:34 Екстремен топлотен бран на Балканот, урнати рекорди. Уште колку ќе трае 17/07/2024 08:19...

Во 2013-та на украинските археолози конечно им успеа во листата на „Светското културно наследство” на УНЕСКО да биде внесен најзначајниот археолошки локалитет на Крим – античкиот град Херсонес или Херсон (на старогрчки Χερσόνησος). По руската анексија на Крим 2014, урнатините од античкиот град, основан од грчки доселеници во шестиот век пред нашата ера, преминаа во надлежност на Руската федерација. Веднаш потоа рускиот претседател Владимир Путин го прогласи Херсон Тавријски за „најсветиот духовен симбол“ на Русија. За „хоби-историчарот“ Путин, тој локалитет очигледно имал големо значење во „новиот руски наратив“, поврзан со анексијата на Крим и со- воената агресија врз Украина. „Новиот Херсон” се гради врз урнатините на древниот Херсон, УкраинаФотографија: Vlada Zhikhareva/Fotolia Градот Херсон, во близина на пристаништето Севастопол, долго бил важна тврдина за византиското царство. Според древноруската легенда за крштевањето на кнезот Владимир Први, чија престолнина бил Киев, тој во 988-та го освоил Херсон и се согласил да го поштеди само ако византискиот цар Василиј Втори му ја даде за жена сестра си, принцезата Ана Потфирогенита. Византскиот цар се согласил, под услов кнезот Владимир да се крсти. Така кнезот Владимир, подоцна прогласен за светител, се поврзал со византискиот двор. Уште во 15 век руската црква го создаде митот за Русија како „Третиот Рим”, но во тоа време „рускиот Ерусалим” беше уште Киев. Денес за рускиот културен империјализам Киев е недостапен, зашто остана во украинската држава. Некои веруваат дека Владимир Путин во Херсон сака да изгради замена за Киев, затоа што себеси се споредувал со кнезот Владимир. Путин сака да го легитимира правото на Русија врз „Киевска Рус”, но и врската на денешна Русија со ВизантијаФотографија: nathings/Fotolia Сепак, се чини дека „Новиот Херсон” е израз на империјалната желба на руската држава и црква да се претстават како „вистинската”, словенска Византија. Затоа Путин тврди дека со крштевањето на кнезот Владимир во Херсон се родила и руската нација. Не се работи за славење на Византија како христијанска цивилизација. Туку како симбол на десет векови непобедивото царство. Не се работи за величината на христијанската вера, туку за величината на руската нација. Путин сака да го легитимира правото на Русија врз „Киевска Рус”, но и врската на денешна Русија со Византија. Во тоа тој е обединет со рускиот патријарх Кирил. Кица Колбе Паралели со „Скопје 2014″ Тој мит руската држава и руската црква се обидуваат да го „оживеат” со еден гигантски проект наречен историско-археолошки парк, официјално наречен „реконструкција и музеификација” на древниот Херсон. Врз него се доградува и надградува „Новиот Херсон”, во антички стил. Само на Македонците овој гигантски проект им се чини како некое грдо „дежави”, затоа што и Скопје го има својот „историско-археолошки” парк. Разликата е во тоа што „Новиот Херсон” се гради врз урнатините на древниот Херсон, а „античкото Скопје” е изградено врз живото Скопје. Изненадува само фактот што империјалниот стремеж на путинистичкиот и на груевистичкиот наратив се идентични: Путин сака да се „легитимира” како наследник на кнезот Владимир Велики, а Груевски ја имаше истата „фиксација” за царот Александар Велики. „Античкото Скопје” е изградено врз живото Скопје Во новиот Херсон ќе бил востановен надворешниот изглед на улиците, зданијата, храмовите, домовите за живеење и сите општествени објекти од 10 век, кога таму се крстил кнезот Владимир. Затоа што Херсон бил антички град кој бил сочуван во досега негибнат вид цели 2000 години, проектот е замислен како „реконструкција и музеификација” на античкиот Херсон. И овде поклопувањето со „Скопје 2014” е шокантно, зашто досега мислевме дека само Македонците веруваат дека може да има и „нова древност” како „антиквизација” на новото. „Русија, моја историја” Во „Новиот Херсон” се работи за руска нова „византизација”. За таа цел, уште во 2015, со указ на Путин, била формирана иницијатива за изградба на духовно-просветителски центар близу Херсон. Претседателот на советот за култура на Московската патријаршија, владиката Тихон Шевкунов, предложил да се формира работна група, чиј претседател станал самиот. Во 2008 по негово сценарио беше снимен пропагандниот документарен филм „Пропаста на една империја. Лекциите од Византија”. Уште во тоа време овој владика, близок на Путин, ја застапувал тезата за Русија како духовна наследничка на Византија, а оваа пак била уништена од Западот, како што и денешната Руска Федерација била загрозена од „колективниот Запад”. Не зачудува што нарачателот на проектот во Херсон е Владимир Путин, а идејниот творец владиката Тихон. Во 2015-та започнале „гигантски” археолошки ископувања каде што биле откопани 3,5 милиони артефакти кои ќе биле изложени во новите музеи во Херсон. Украински историчари на уметноста истакнуваат дека тие „ископувања” се вршеле со багери и дека во ридиштата фрлен „шут” локалното население подоцна наоѓало антички монети и ги продавало на „црно”. За археолошките ископувања со багери, пропагаторите на проектот еуфорично ја ползуваат паролата: „Херсон се менува”. Вистински значајниот за светското наследство антички Херсон, чии остатоци преживеаја со векови, не ја преживеа новата руска империјална фиксација, која не ги почитува принципите на заштитата на културното наследство. „Овде, во Херсон беа крстени кнезот Владимир и неговата дружина. Тоа значи, токму овде се наоѓа светото место, центарот на формирањето на нашето духовно единство, кое во крајна линија, е положено во основата на руската нација и на единствената централизирана руска држава.” Оваа изјава на Владимир Путин е цитирана на веб страницата на Фондацијата „Русија, моја историја”, која гради вакви историско-археолошки паркови низ целата руска федерација. „Новиот Херсон” е израз на империјалната желба на руската држава и црква да се претстават како „вистинската”, словенска ВизантијаФотографија: 2bears/Fotolia Проектот е финансиран од фондацијата „Моја историја” и од други небуџетски извори. Во рамките на паркот ќе имало музеј на христијанството, музеј на Антиката и на Византија, музеј на Крим и на „Новорусија”. Освен тоа, поклонички и туристички центри, храм-парк, амфитеатар „Грифон арена” и квартови со реконструкцијата на древниот Херсон. Зад изградбата на овие објекти стои „Спербанк” која потпишала договор за соработка со градот Севастопол. Паркот со многубројни музејски збирки на посетителите ќе им понудел секакви услуги – логистички и банковни- за да можат на пријатен начин да го доживеат „Новиот Херсон”. Рекламата за проектов открива дека тој се коси со принципите на заштитата на историското и културното наследство. Дури и кога тоа е сочувано како урнатини од некогашни храмови или царски палати, тоа мора да се сочува во автентичниот вид. Затоа што само така ние можеме да стапиме во контакт со културите од минатото. Да се „реконструира” археолошки локалитет, со тоа што ќе се ископаат сите наоди и ќе се стават во музеи, за да може врз нивните урнатини да се изгради „имитација” на тие антички градби, но сега според замислата на современиците, всушност, е насилство на сегашноста врз минатото. Идејните творци на „Новиот Херсон” сметале дека урнатините од древниот Херсон ќе им пречеле на луѓето да се „предадат во целост” на својата (руска) историја. Пропаганден центар за новиот руски империјален наратив „Подобро историско место не може да се најде во цела земја”, рекол претседателот на „Спербанк”, Герман Греф, заклучувајќи дека проектот бил „восхитувачки” пример за соработката на црквата, државата и творечките иницијативи. „На местото на кое немаше ништо, се роди еден совршен комплекс кој сигурно ќе привлекува милиони луѓе во годината. Сакам да ги повикам сите да дојдат во ова особено место, во Херсон, еден од најдревните градови во Русија”, апелирал Герман Греф. Тоа го согледал претседателот на руската држава, по чија наредба, со финансиска помош од „Транснефт”, крај стариот антички град, бил изграден „Новиот Херсон”. Паркот е наменет посебно за младите, на кои историјата на Русија ќе им била презентирана на мултимедијален начин, со инсталации, реконструкции, изложби и историски спектакли. „Новиот Херсон”, всушност, ќе биде пропаганден центар за новиот руски империјален наратив. Во „Грифон арената” неодамна легендата за кнезот Владимир била прикажана како пропагандно шоу. Еден германски пријател го нарече феноменот, чија жртва стана древниот Херсон, „сакро-фашизам”, затоа што еден значаен датум од историјата на христијанизацијата на рускиот народ во минатотото, денес се (зло)употребува како пропаганда за милитантните амбиции на руската држава. Затоа замислата на историско-археолошкиот парк „Нов Херсон” со право се нарекува „руска Византија” како Дизниленд. (dw) Кица Колбе...

За дваесетина дена, Македонија ќе одбележи 23 години од потпишувањето на Охридскиот рамковен договор, со кој се стави крај на воениот конфликт во 2001 година и со кој Македонија се редефинираше како држава во однос на онаа од 1991 година, при што се воспоставија некои нови наметнати механизми, кои само дополнително го отежнуваа функционирањето на државата наместо да го унапредат. Повеќе од 130 закони, законски измени и дополнувања се донесени во изминатите години од имплeментацијата на Охридскиот рамковен договор, од кои најголем дел – 59, се закони за недискриминација и правична застапеност, 40 се во сферата на идентитетот, културата, образованието и децентрализацијата на власта. За успешна имплементација на договорот беше формиран Секретаријат за спроведување на Охридскиот рамковен договор, кој во 2019 година се трансформираше во Министерство за политички систем и односи меѓу заедниците, чија главна функција беше да се игра мал фудбал од страна на министрите на ДУИ, да се слават родендени на лидерот на партијата, да се демонстрираат вокалните способности на истиот тој лидер, сето тоа дополнето со чадот од цигарите, кои страсно се вовлекуваа во просториите каде што најстрого е забрането пушењето. Арно ама, за ДУИ ништо не беше забрането, па продолжува така и сега да се однесува. Пред извесно време, истите тие интегративци јавно истапија со изјава дека Охридскиот рамковен договор е целосно исполнет и дека понатаму се посветуваат на зелената агенда, односно ќе се обоеле во зелено и ќе се посветеле на екологијата и заштитата на природната средина. За сите во државава тоа беше како гром од ведро небо, но можеби и сето тоа беше добро смислен потег, да бидеш зелена партија во време кога постојано растат сумите во европските фондови токму за зелената агенда. Арно ама, една стара поговорка убаво вели, волкот влакното го менува, ама карактерот не, па така и овие од ДУИ. Кога видоа дека полека го губат тлото под нозете, кога и нивните довчерашни гласачи почнаа да ги прашуваат каде се патиштата, водоводите, каде се платите, пензиите, каде е економијата, тогаш повторно заборавија на зеленото, па се навратија на чизмите по таваните, воените извици „УЧК, УЧК“, отворањето споменици со мапи на голема Албанија, а за обичниот човек, му останаа само старите националистички приказни. ДУИ сега повторно се обидува да продава иста таква приказна. Кога конечно по две децении власт се најдоа во опозиција, функционерите од оваа партија никако да се помират со новата фактичка состојба, дека не се повеќе власт, па одеднаш повторно се враќаат на Охридскиот рамковен договор, дека новите состојби не биле во тој дух и дури го повикаа поранешниот автор на истиот тој договор да им изготви модалитети за идно преуредување на државата во согласност со договорот од Охрид. Со други зборови, да направи нова верзија по нивен терк. Арно ама, една клучна работа е ставена ненамерно или намено во тој договор, кој во почеток ги елиминира сите обиди на интегративците да ја разнебитат државата. Имено, уште во првите две точки од основните принципи на договорот стои јасно: Целосно и безусловно се отфрла употребата на насилство за остварување политички цели. Само мирни политички решенија можат да ја загарантираат стабилната и демократска иднина на Македонија. 1.2. Суверенитетот и територијалниот интегритет на Македонија, и унитарниот карактер на државата се неповредливи и мора да се сочуваат. Не постојат територијални решенија за етничките прашања. Само со овие два принципа во Охридскиот договор паѓаат во вода и белгискиот и моделот за Северна Ирска, кои, наводно, им ги понудил американскиот експерт. Чудно е како истиот тој експерт што веќе го подготвувал Охридскиот рамковен договор пред 23 години, не ги памети овие основни принципи? Или, кога е во прашање добар хонорар со многу бројки, меморијата не служи многу добро, па брзо се забораваат работите што претходно се кажувале. Како и да е, некој дебело ќе си го наполни џебот продавајќи евтини приказни за некакви функционални модели, кои доколку биле добри денес Белгија ќе имаше влада, а Северна Ирска некаков нормален државен статус, без состојба на замрзнат конфликт. За жал, Македонија сиве овие години го имаше пехот баш кај нас да се инсталираат некакви дефектни модели колку да се проба дали ќе функционираат, па така беше и со Бадентер, така беше и со балансерот, а сега се прави обид со инсталирање некои нови модели за внатрешно уредување, кои се знае како ќе завршат. И сѐ да се ставело во устав, небаре Уставот наш е арабаџиски тефтер. Но тие времиња поминаа, Охридскиот договор со сите мани и недостатоци, гарантира унитарна Македонија и секој што ќе се дрзне да го преправа овој договор ја турка земјата кон нестабилност и конфликти. Во случајот, тоа го прави ДУИ зашто предизвикувајќи нестабилност, очекува повторно како некаков фактор на сила да се врати на власт и од таа позиција да го продолжи процесот за разградување на државата и за нејзино целосно демонтирање по етничка основа. Едно нешто треба секому да му биде јасно, не ни се потребни никакви странски модели, си имаме ние прекрасен македонски модел, кој покажа и низ историјата дека сите народи на овие простори со векови живееле сложно и без кантони, и без административни единици, и без други формати на поделби и ограничувања, се разбирале на едноставен македонски јазик и функционирале како едно. Несреќата е што другите одоколу не им дале да направат држава оти биле свесни дека сложен народ значи силна држава, а ним не им било во прилог силна Македонија. Очигледно и сега некому не му одговара силна и сплотена Македонија, без етнички поделби и разлики, туку некој намерно сака да наметне бинационалност по сите основи, дури и ако треба да се бројат крвните зрнца што ги носат граѓаните. Колку и да се крева прашина околу новите модели за државно преуредување, колку и да се најавуваат протести од есен, сиот прав ќе слегне набргу кога истите оние што ја креваат прашината, односно ДУИ, ќе сфатат дека граѓаните повеќе не сакаат да понесуваат жртва за некој друг да се богати врз нивниот грб, туку сакаат чесно и одговорно работење. Сите заедници во земјава си имаат свои легитимни претставници, а тоа е македонската влада, која треба да работи за доброто на сите, без оглед на нивната етничка припадност. Кон тоа треба да се стреми ДУИ и можеби периодот во опозиција би било подобро да го искористи за едно ново ребрендирање, еве овој пат наместо во зелено, нека биде во дречливо сино, ребрендирање во вистинска европска партија што ќе интегрира, не по етничка, туку по европска основа. Партија што ќе ги практикува европските вредности за сите граѓани, наместо да прокламира вредности на поделби и конфликти. Кога ќе дојде тоа време, можеби повторно ќе вратат дел од загубената доверба кај граѓаните, на кои им е преку глава од етнизација на сите процеси. Колку и дали од ДУИ ќе ја научат таа лекција, зависи од нив самите....

1. Стар е вицот за трите коверти што премиерот му ги дал на неговиот наследник со совет: „Како ќе ти станува тешко, отворај ги по ред, еден по еден“. Два месеца по „медениот месец“ на новата влада, под притисок на секојдневието, новиот премиер го отворил првото писмо, во кое пишувало: „За сите проблеми обвини ја претходната влада“. По многубројни интервјуа на премиерот и на министрите во кои претходниците биле виновни за сè, јавноста се смирила. Поминало време, дошле социјални барања, афери и премиерот посегнал по вториот коверт, а во него стоело упатство: „Вети нови големи проекти и борба со криминалот и корупцијата“. Премиерот тоа го сторил и – повторно јавноста се смирила, минале празници, наближиле следните избори. Но, гледајќи дека „ѓаволот ја однел шегата“, премиерот го отворил и третото писмо, а во него пишувало: „Напиши три писма за следниот премиер“. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber 2. Мицкоски е далеку од третото писмо, но очигледно и вицот и советите од првиот и вториот коверт му се добро познати. Апсолутната власт за која Груевски се бореше низ предвремените, претседателските и локалните избори 2008-09, Мицкоски веќе ја има од 8 мај: ВМРО-ДПМНЕ ја доби Силјановска, апсолутно, па и 2/3 мнозинство, а локалните самоуправи во огромно мнозинство веќе ги управува, вклучително Град Скопје. И ита кон својата 2011. Затоа, разбирливи се отсуството на суштински ентузијазам за спроведување реформи кај ВМРО-ДПМНЕ, сведувањето на државните функционери на чувари на канцеларии и на односите со јавноста на повторување ставови од партиски штабови. 3. Последично, ребалансот на Буџетот проследен со обвинувања кон претходната влада не предизвика позначајна вознемиреност вон медиумите – на сите им е јасно дека Мицкоски веќе го отвори првото писмо. Впрочем, ВМРО-ДПМНЕ ја следи буџетската кондиција уште со техничкиот дополнителен заменик министер од јануари. Темата што Мицкоски, всушност, сака да се одбегне е Законот за „специјална економска соработка со Унгарија“, од која произлегува кредитот од 500 милиони евра. Особено по посетите на Орбан на Москва и на Пекинг вон координацијата со неговите европски колеги. За Северна Македонија суштински се прашањата колку пари, под кои услови доаѓаат и од каде тие потекнуваат. Фокусот на овие прашања паралелно со импликациите по финансиската стабилност на државата е предизвик пред опозицијата и во и вон Собранието. Задолжување вон расположливите инструменти и под понеповолни услови одошто кај европските и меѓународните кредитори, имено, може да значи прифаќање политички влијанија од изворот, а не само од формалниот преносител на тие пари со сите последици по државата. Дополнително, вкупниот надворешен долг може да спречи поповолни задолжувања, а актуелната владина надворешна политика може да се одрази на пристапот до европската помош од која зависи адаптацијата на цели индустриски гранки на кон европскиот пазар. 4. Следствено, пожелно е Мицкоски да ги искористи средбите на европската политичка заедница за излез од изолацијата што си ја наметна со реториката и до и по изборите. Без да чека согласност од Вучиќ за европската интеграција на Северна Македонија да се издвои од орбитата на Србија. Впрочем, сите се подготвени за исчекор: – во однос на Преспанскиот договор низ примена на името на државата ерга омнес; – за спроведување на Дополнителниот протокол од Договорот за добрососедство со Бугарија. Затоа „живаљевиќи“ и не успеаја низ пописните резултати во Албанија да го поларизираат Скопје кон Тирана за да се нарушат односите меѓу Македонците и Албанците. (Фејсбук-статус на авторот) (Авторот е претседател на Движењето „Нова Република“ и поранешен пратеник) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Проф. д-р Солза Грчева Многу ми е интересна особината на демократијата, каде што божем треба да се почитува волјата на гласачите и победниците, односно мнозинството да управува со државата. Но тоа е далеку од вистината. Кога „демократијата“ се потпира на пари, донации, бизнис-интереси, на пропаганда, лаги, потплатени медиуми, тогаш за што зборуваме? Па, зборуваме за капитализам во неговата најсурова форма. Последниве декади зборуваме и за глобалисти, кои имаат цел да го управуваат светот. Ако треба и со војни, воени преврати, измислување архинепријатели на нивната „демократија“ и на нивниот безвреден, вредносен систем. Затоа да не се чудиме што и во развиените земји, или токму најмногу таму, луѓето завршуваат да бидат управувани од подземни елити, воени комплекси, сејачи на магла, и квазивладетели, сосема одвоени од потребите на луѓето. На 13 јули, претседателскиот кандидат на САД, Доналд Трамп, за време на конвенцијата во Пенсилванија, за влакно преживеа атентат. За некој сантиметар. Младиот атентатор беше убиен. Без да се навлегува во теориите на заговор на овој чин, а такви постојат секогаш кога се работи за важен политичар, да анализираме зошто еден млад човек, студент, беше побуден да изврши ваков самоубиствен напад. Откога стана јасно дека токму Трамп има најголеми шанси да ги добие следните претседателски избори, а демократите се во очајнички обид да се ослободат од претседателот Бајден како нивен претставник, се засилија нивните медиуми да го демонизираат Трамп. Едноставно модерно беше и сѐ уште е да прават монструозни споредби со Хитлер, нарекувајќи го фашист, плашејќи го народот дека неговото владеење ќе биде исполнето со „крв“ и одмазди. Не се одбираат средства, му се вадат изјави од контекст, предвидуваат крах на демократијата (која, онаа на неоконзервативците што во својата доктрина имаат „црно на бело“ дека ќе се борат за „мир преку војна“?). И сето ова низ социјалните медиуми се шири во секој дом како пожар. Оваа пропаганда не е нова. Само, сега стана опасна и по животот на претседателскиот кандидат Трамп. Во 2016 година, при неговиот прв избор, ја произведоа познатата афера Рашагејт“ (Russiagate), каде што божем руските служби му помогнале на Трамп да ја победи незаменливата Хилари Клинтон. Зошто? Затоа што, наводно, Русите располагале со компромитирачки материјали за Трамп и сакале да игра по нивни ноти. Напишан е опсежен извештај, Милеров, на цели 448 страни, напишани се и неколку книги (на пр. „Рашагејт и пропагандата во време на социјалните медиуми“ – Оливер Бојд-Барет) за на крајот да се заклучи дека аферата е монтирана и личи на евтин шпионски роман (Le Monde diplomatique). Но и денес се вади од фиока со целосно истите инсинуации, а творците на оваа афера остануваат неказнети. Немам намера да ги бранам политиките на Трамп, но секако нема да паднам под влијанието на досега видените политики на неоконзервативците, кои нагалено ги нарекуваат неокони, а сите до еден се убедени глобалисти. Доста ми беше од Сорос, MМФ, корпорацијата „Ранд“ и други инструменти на воинствените глобалисти, каде што сите сме еднакви, но тие се наједнакви и најповикани да сеат „демократски вредности“ во нивниот свет заснован на правила. Исклучиво нивни. Отидоа дотаму што за нив е еретичка изјавата на Трамп дека ќе се сврти кон „сините јаки“, односно работниците, дека ќе направи што може да се завршат војните во кои САД се дебело вовлечени, дека нема да дозволи наплив на непријавени мигранти, дека ќе се сврти кон огромните проблеми со кои се соочува народот во САД итн. Тоа, секако, се политики за кои може да се дебатира, пред сѐ за тоа како мисли да ги оствари неговата администрација вака поставените цели, но никако не е дозволено да се прават безобразни, наменски конструирани историски паралели, кои лепат особено кај површно образованиот, а богат свет, кој гледа само низ призмата на своите јахти и вили. На пример, особено е гласен голем дел на Холивуд, кој има многу пари и медиуми да врши буквално хајка против Трамп. И сега, кога се повторуваат ваквите страшни тези постојано, на најмасовните медиуми, кога на народот му се закануваат со катаклизма и потоп, не чуди фактот што се најде некој психопат како младиот Томас Крукс, кој реши да ја „спаси“ државата. Сите овие медиуми имаат дел во вината за обидот на убиство на претседателскиот кандидат, кого упорно го нарекуваат „бившиот претседател“. Да немаат растурен правосуден систем што суди по потреба и кого „треба“, овие медиуми треба да одговараат и да ги докажат своите обвинувања. Или да добијат третман на чист жолт печат. Индикативно и очигледно беше што истите тие американски медиуми се истакнаа уште веднаш по атентатот. Повеќето од нив, во првите моменти, не објавија воопшто дека станува збор за обид за атентат. Па така, „престижниот“ Си-ен-ен ќе објави дека: „Трамп падна по силен звук на неговата конвенција“, „Ју-ес-еј тудеј: „Трамп повреден на настан“, „Њујорк тајмс“: „Се слушнаа звуци бам, бам, бам“ и други срамни наслови. Фотографијата на која Трамп, веднаш по атентатот, стои исправен со дигната тупаница, со американско знаме во заднината и според композицијата наликува на ставањето на знамето по освојувањето на островот Иво Џима во Втората светска војна, ваквите и слични најгледани и читани медиуми одбегнуваат да ја прикажат затоа што рејтингот на Трамп растел (AXIOS). За улогата на сигурносните служби, која се става под прашање, нема да зборувам. Нека заврши истрагата, само се сомневам дека ќе заврши како истрагата за експлозијата на Северниот поток, каде што никој не е крив. И ЕУ не е имуна на ваква груба сатанизација на политички личности што кај народот евидентно се во подем. Видете само како ја исклучија во Франција, партијата или движењето Национална асамблеја на Марин Ле Пен. Речиси истиот вокабулар се употребуваше со месеци во нивните најчитани медиуми. И таа била „фашист“ што треба итно да се ампутира од политиката. И покрај ваквите напади без основа, бидејќи нејзината програма не е крајно десна, а наликува најмногу на онаа на Де Гол (освен за нелегалната миграција), таа збриша на изборите за ЕП, а во првиот круг на парламентарните избори во Франција излезе прва. Макрон испадна целосен губитник и заврши на третото место. Следуваа масовни протести на левите и други партии, се палеше сѐ живо по улиците, медиумите долеваа на маслото, пренесуваа постојано од „лицето на местото“, интервјуираа воспалени „демократи“, кои се „поважен народ“ од оние што гласаа за Ле Пен и резултатот за вториот круг можеше да се предвиди. Изборниот систем во Франција, скроен во 50-тите години за да ја елиминира тогаш најсилната партија, комунистичката (оваа борба се влечеше сѐ до 70-тите години), дозволува во вториот круг да се прават франкенштајн-комбинации со цел да се оди на „сите против еден“. Па така, победи Народниот фронт од леви партии, набрзина собрани на куп, со сосема различни платформи и идеологии, а ги поддржа партијата на Макрон, која сега може и да состави влада, иако беше целосен губитник. А може да состави, бидејќи во блокот на левите партии на кои им помагаше предизборно, никој никого не поднесува. Каде и како е тука почитувана волјата на народот? Ако постојано ни се става во уши дека „демократијата е власт на народот“, ова секако е злоупотреба на неговата волја. Губитниците се враќаат на бел коњ, а државата наскоро ќе влезе во хаос од неспоивите политики на сите што влегоа во победоносниот куп. Почнувам да верувам дека луѓето со право го нарекуваат овој систем, подложен на злоупотреби, „демоНкратија“....

Ако почнете да дискутирате за тоа како различни земји се однесувале, соработката во рамките на ЕУ ризикува да биде изложена на ризици од сериозни оштетувања. „Од институционална перспектива, опасно е да почнеме да заговараме такви заложби“, смета Мари Демкер, шведска професорка по политички науки при Универзитетот во Гетеборг. ЕУ денес е кревка заедница така што од посебно значење во сегашната безбедносно-политичка ситуација е да се зачува ЕУ единството. Успешноста на политиките за кои се залагаат лидерите на ЕУ се оценува токму од аспект на внатрешното единство на Унијата, сфатено како врвен приоритет. Во ЕУ се прошири хаос. „Мировните патувања“ на унгарскиот премиер Виктор Орбан се проследени со многубројни реакции и остри критики дека ситуацијата е излезена од контрола, и дека на Унијата тоа ѝ навлекло срам. Или дека Орбан направил резил во ЕУ со своите, можеби не сосема неочекувани методи. Кога е тој во прашање, се чини дека ништо не е случајно. Надворешната политика секогаш предизвикува тешкотии за усогласување на ставовите во рамките на големиот систем на ЕУ. Унгарскиот премиер Орбан, кој веќе подолго време ги конфронтира своите гледишта со Брисел, се обиде да го скрати тој напорен пат на долги преговори и да преземе сопствена мировна иницијатива за војната во Украина, во својство на ротирачки претседавач со ЕУ. Тој, се разбира, со таквиот потег го вкалкулирал и очекувањето дека неминовно ќе го навлече врз себе гневот на европските моќници. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Прашањето дали некој друг би можел да преземе нешто за изнаоѓање решение за конфликтот во Украина, освен дека нема отстапување од заедничкиот став на ЕУ за неприфаќање преговори без Украина и дека европската поддршка на Киев мора да продолжи сè додека тоа биде потребно, не беше споменато. Тоа што можеше да се слушне, со иритирани тонови, пред сè од страна на бриселската бирократија, е дека никој не му дал право на Орбан да го злоупотребува претседавачкиот мандат за да преговара од името на ЕУ. Вообичаено се вели дека ЕУ се заснова врз заеднички вредности и кохезија, нејзините регулативи се темелат на фактот дека членките се солидарни и на секоја членка ѝ се дава шанса да биде вклучена во управувањето со Унијата. Оттука и произлегуваат ротирачките полугодишни претседателства. Но, моделот не е особено ефикасен дури и кога лојалните членки ја преземаат претседавачката палка. Значењето на претседавачкиот мандат во изминатите години постепено се намалуваше, така што, всушност, повеќе се користи за промовирање на самата земја претседавач, отколку на колективните заложби. Успехот на земјата претседавач со ЕУ, значи, најмногу се мери преку усогласувањето и доближувањето на ставовите во однос на прашањата кои во даден момент претставуваат предизвик. Долго се зборуваше дека Европа треба да се подготви за можното враќање на Доналд Трамп. Но, Европа тоа главно не го направи на задоволителен начин. Остануваат уште околу шест месеци. Што ќе се направи во тој период? Брисел во секој случај јасно стави до знаење дека одговорот на ова прашање не е содржан во чекорите што ги прави Виктор Орбан. Многумина во ЕУ сигурно се надеваат дека сепак нема да биде толку лошо доколку Трамп повторно биде избран за претседател. САД не го напуштија НАТО ни минатиот пат, а нивниот воен ангажман во Европа сепак остана силен. Дали Трамп и покрај сè би можел да се премисли околу радикалниот рез што го заговара во однос на преговорите со Путин за прекин на војната? Секако дека може да се зборува за надежи, но безбедносната политика тешко се гради и засилува на надеж. Создавање на воена моќ и капацитети во одбранбената индустрија е скапо и бара време, а развивањето реални алтернативи за американскиот нуклеарен чадор е практично невозможна задача за Европа на краток рок. Во загриженоста околу тоа што би можела Европа на ефикасен начин да направи во зајакнувањето на сопствените позиции, се манифестира жестина со хорски повици за одземање на претседавачкиот мандат на Виктор Орбан, или барем да се спречи да патува наоколу, претставувајќи се дека зборува од името на Унијата. Тоа, се разбира, би било со цел да се проектира европско единство, како ментална подготовка за фактот дека се засилуваат очекувањата оти крајот на годинава би можело да се случи нешто сосема ново и мошне опасно. Но, отстранувањето на Виктор Орбан од мандатот на ротирачки претседавач не ветува добар исход за јакнење за соработката во ЕУ. Таков радикален пристап всушност би ја ревидирал практиката со отворање на можности да се прават проценки за тоа која земја членка е соодветна, а која не е да ѝ се довери управувачка функција. Затоа се предупредува дека оспорувањето на една членка би водело кон оспорување и на други, низ процес што не би бил од полза токму во однос на она што најмногу се посакува – европско единство што не стои на стаклени нозе. (Авторот е новинар) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Некој рече дека по изборната лавина, имаме стабилна власт што комотно ќе владее четири или осум години. Не го делам тоа мислење. Ако е само до бројот на пратениците, еднопартиските системи во Источна Европа требаше да бидат стабилни, а комунистичката партија да владееше вечно. А се покажа спротивното: авторитарните системи, кои не се во состојба да ги артикулираат најважните конфликтни интереси на општеството и да ги преведат во државна политика, имплодираа преку ноќ. Се покажа и дека политичка стабилност произведуваат оние „нестабилни“ и „неефикасни“ западни демократии на долги и здодевни процедури и променливи политичари, партии и политики, во кои постои согласност за важните работи. Можеби владејачката структура во Македонија нема да има проблеми со владеењето некое време, но меѓународните предизвици се толку големи што, во првиот допир со нив, потреси се неизбежни. Дома и надвор. Македонското општество го нема исполнето предусловот за таква стабилност: согласност околу битните работи за државата и безбедносните аранжмани менторирани од Западот. Оттаму молкот за големите теми. Но, може ли тие да се одбегнат и сè да се сведе на инвестиции и борба против корупција и криминал? Некое време, да, цел мандат, не. Да се добијат избори на негирање на сите безбедносни аранжмани што ни беа наметнати од надвор зашто самите ние внатре не бевме во состојба да ги апсолвираме со консензус (приемот во ОН под референцата, Охридскиот договор, Преспанскиот договор, Договорот со Бугарија и „францускиот предлог“), а сегашната власт да ги користи привилегиите од сите нив во меѓународното општество на држави не е одржливо на подолг рок. Првите негативни сигнали од меѓународната заедница околу интерпретацијата на Преспанскиот договор, а пред тоа за „францускиот предлог“, беа пратени уште пред новата власт да почне да управува со земјата. Резултат на таа „непослушност“ е активната опозиција кон Северна Македонија од две држави членки на ЕУ, Грција и Бугарија, а со поведението на претставниците на новата власт по тие прашања не се среќни ниту Вашингтон ниту Брисел. Верувајќи дека практикувањето на власта отрезнува за реалностите на меѓународната политика, странските сојузници покажуваат трпение и им ги даваат сите протоколарни привилегии и почести на претставниците на новата власт. Но, светлата на меѓународната сцена не треба да ги заслепат нашите политичари за да не можат да видат што се очекува од нив: прилагодување на меѓународните реалности. Одбивањето, пак, ќе води до нови конфронтации во надворешната политика, кои ќе се префрлат и на меѓуетничките односи дома. За жал, фатени сме во сопствената стапица: да се отвори дебата на тие теми во владината коалиција е најкраткиот пат до нејзиното распаѓање. Затоа темите се ставени во длабоко замрзнување и нема ништо друго освен борба против криминалот и корупцијата и инвестициите. Затоа Вреди (Влен) премина толку лесно пред фактот дека на прославата на НАТО во Вашингтон немаше ниту еден нивен висок претставник. Тема која секако би била отворена да не виси коалицијата на конец ако скршне од поставената цел: корупција и инвестиции. Само, ВМРО-ДПМНЕ не треба да си ја турка среќата предалеку. Триесет и кусур години по приемот во ОН ние не сме се обединиле околу тој голем момент во нашата историја. Сè уште ни пречи ФИРОМ!? Поминаа дваесет и кусур години од Охридскиот договор кој, со правата на албанската заедница, го сочува унитарниот карактер на државата. Ние сè уште агонизираме за гарантираните права. Поминаа неколку години од Преспанскиот договор кој нè направи членка на НАТО. Компромисот за новото име не го прифаќаме. Со Бугарија одбиваме отворен и искрен дијалог па затоа ни „францускиот предлог“ не ни е по волја. Во меѓувреме, дојде крајот на унилатералниот момент и крајот на „американската ера“ во светската политика. Се раѓа еден нов свет, а ние не сме ги апсолвирале темите од стариот. Можно е целосно редефинирање на американско-европските односи. Можно е редефинирање на политиката на Западот кон Балканот со новата администрација на Доналд Трамп. Како ќе се справи со новите предизвици малата мултиетничка држава која не ги апсолвирала старите предизвици. Ние упорно мислиме дека времето работи за нас, иако времето работи само за оние кои вистински се менуваат во чекор со времето. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Либертас.мк (Авторот е професор и прв министер за надворешни работи) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Едвард Лус Демократите сега мора да одлучат помеѓу крунисување на потпретседателката или оспорувана конвенција што предизвикува поделби Џо Бајден испиша историја. Најстариот американски претседател исто така стана и првиот што доброволно се откажа од власта по Линдон Џонсон во 1968 година и, пред тоа, веројатно Џорџ Вашингтон во 1796 година. Исто така неговата одлука за повлекување по неколкунеделната мачна дебата во Демократската партија за неговите намалени когнитивни способности најверојатно ќе донесе неколку досега незабележани потези. Неговото одобрување на Камала Харис, неговата потпретседателка, веројатно ќе обезбеди прва претседателска номинација на жена што не е бела. Доколку победи на оспоруваната конвенција следниот месец, Харис ќе ги започне официјалните општи избори со приближно изедначени шанси како Бајден за да го победи Доналд Трамп. Иако Бајден одвои време да ги сослуша растечкиот хор на водечките демократи, големите донатори и медиумската врева за да ја донесе оваа одлука, тој остави и доволно време за демократите да се обединат околу Харис, или друг кандидат, на партиската конвенција во Чикаго следниот месец. Дали тој историски собир ќе се претвори во крунисување на Харис, за што сега Бајден вети дека ќе работи, или во битка за поделби меѓу другите ривали за улогата, ќе стане јасно во наредните денови. Потенцијалните аспиранти, како што се гувернерот на Калифорнија, Гевин Њусом, Гречен Витмер од Мичиген и секретарот за транспорт на Бајден, Пит Бутиџиг, ќе треба долго и напорно да размислуваат дали сакаат да го претворат сега природниот пат на Харис до номинацијата во вистинска борба. Ризиците тие да бидат согледани како блокирачи на подемот на обоена жена се многу високи. Доколку ја „ранат“ Харис, но не успеат да ја спречат, тие би ризикувале да бидат обвинети за нејзиниот пораз во ноември. Од друга страна, Харис не се смета за силен кандидат. Нејзиниот настап на прелиминарните избори на Демократската партија во 2020 година беше толку слаб што таа се откажа пред да се одржи првиот кокус. Нејзините први 18 месеци како потпретседателка претставуваа серија катастрофи во односите со јавноста, во кои таа ги грешеше своите реплики и имаше тешкотии да ја убеди јавноста во нејзините способности за решавање на американско-мексиканската гранична криза. Тимот на Бајден невешто го криеше своето слабо мислење за нејзините способности. Меѓутоа, оттогаш, односите меѓу тимот на Харис и оние околу Бајден се подобрија. Таа стана најефективната гласноговорничка низ целата земја за правото на жените на абортус. И таа покажа поголема самодоверба при јавните настапи, предводејќи ги нападите врз криминалното досие на Трамп. Во изминатите три недели нејзиното владеење со актуелните прашања и нејзината несомнена јавна лојалност кон Бајден додека тој се бореше со неговата одлука ѝ донесоа силни пофалби. Многумина веруваат дека нејзините таленти се потценети од медиумите и американската јавност, што ѝ дава приближно низок рејтинг како и на нејзиниот шеф. Да се​ предвиди што ќе се случи следно во политичката драма, како во стилот на телевизиската серија „Куќа од карти“, би било безумно. Нема преседан за вакво доцно повлекување на актуелен претседател од изборите. Ниту, пак, постои неодамнешен пример на партија да ја освои Белата куќа по оспорена конвенција. Потенцијалните предизвикувачи на Харис ќе мора да ги одмерат тие факти наспроти нивните амбиции. Но, Харис исто така ќе мора да ги одмери негативните страни на тоа што се смета дека ќе извлече корист од недемократско крунисување. Ниту еден пат не е лесен или преседан. Што и да се случи, тоа ќе биде историска одлука. Едвард Лус...

Поминаа четири и пол години додека не се свестија демократите дека Џо Бајден не е за претседател на Америка. Поранешен потпретседател и искусен политичар за почит, но не за претседател. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber На неговите возрасни плеќи пред четири и кусур години демократите го префрлија товарот да се поправат за катастрофалната грешка кога, спротивно на волјата на партиските гласачи, го исфрлија „социјалистот“ Берни Сандерс и на неговото место ја поставија благо речено „непопуларната“ Хилари Клинтон. Ризикот навидум се исплатеше. Бајден победи, со тесно мнозинство гласови, беа запрени хулиганите што на фамозниот 6 јануари насилно се обидоа да ги поништат резултатите од изборите, а Трамп се соочи со долга низа судски процеси, сѐ до велепредавство. Целата енергија беше насочена против Трамп. Сѐ потоа беше Трамп, Трамп, Трамп и одбрана на демократијата. Никој не помислуваше на Бајден, на товарот и на издржливоста на неговите плеќи. Го кандидираа за мандат што треба да заврши во 2029 година. Кога Камала Харис беше номинирана за политичка партнерка на Бајден, се очекуваше дека многу порано ќе го наследи својот шеф – ако не поради неговата спреченост, барем на крајот од мандатот. Тоа не се случи. Никој сега нема да каже дали поради амбиција за моќ на Бајден, поради страв да се отстапи од кандидатот што еднаш веќе го победи Трамп или можеби поради неуспех на четиригодишниот проект да ја култивираат потпретседателката во прва претседателка на Америка. Очите им се отворија кога по речиси секој јавен настап на Бајден повеќе се говореше за неговата „отсутност“ и се оспоруваше неговата виталност, отколку за она што го кажал. Ни Харис не е од претседателски штоф, но демократите немаат подобра закрпа за дупката што самите си ја направија. Сега немаат избор. Како потпретседателка, таа е прва во лозата на наследство. Ако на брзина организираат избори за кандидат (многу побезболно ќе беше во февруари на пример), енергијата ќе се пренасочи за сопнување на противниците, а не кон заедничкиот противник. Единството ќе заврши во морските длабочини. А, проблем е и како десетиците донирани милиони од кампањата да се префрлат на кандидат што не бил потпретседател. Демократите едноставно немаат како поинаку да се извлечат од кашата што самите си ја зготвија. Модерната политика, како и бејзболот, се потпира на статистички анализи и бази на податоци. Математиката не му беше наклонети на Бајден, како што не ѝ е наклонета ни на Харис, но до 5 ноември остануваат добри три и пол месеци, во кои може да се надеваат на чудо. Нема да можат, сепак, да го победат Трамп ако не скршнат од „магијата“ со која елегантно ги спушти на својот популистички терен – упорно да зборуваат за него и за одбрана на демократијата, наместо за реални проекти и политики, како што ѝ доликува на партија во „светилникот на демократијата“. *** Поминаа осум и пол години, а републиканците сѐ уште не се свестиле дека Доналд Трамп не е за претседател на Америка. Никако да се сетат дека тој само прошетал близу нивните политики и дека опортунистички го прифатија зашто така во тој момент налагале резултатите од анкетите. Секако, со него победија на едни избори, но аутсајдерот не само што не им се приклони, не само што не го култивираа, туку и дрско и сурово им ја наметна сопствената филозофија на сеење популистички инфантилизми, ширење лажни вести и отфрлање на буквално сѐ што би го оцрнило. Од Републиканската партија одамна остана само празна амбалажа во која се вгнездиле хулиганите од МАГА, сите до еден вооружени со омраза, многумина и со пушки. Не им стана јасно колку е сериозна ситуацијата ни кога Трамп го охрабруваше упадот врз Капитолот. Сѐ му е простено сѐ додека води на анкетите. Треба веќе сега да им е јасно, а не им е, дека е предоцна за да ја одбранат Добрата стара партија од агресивните натрапници. Америка сега е поларизирана до степен на граѓанска војна. И едните и другите се решени „да ја бранат демократијата“, притоа служејќи се со сѐ освен со демократски средства. Многу одамна веќе поминаа низ тој филм и ќе се извлечат и сега. Но, забораваат со колку крв се натопени Земјата на слободните и Домот на храбрите. Господ да ја благослови Америка!...

Оваа реакција може да се смета и како задоцнета ама – не е. Во прашање е тема којашто за нас е исклучително важна, а актуелна ќе биде уште долго. Затоа, заслужува секојдневно внимание. Се’ додека не се избришат историските последици произлезени од Нивици, а коишто се по многу што – трагични по нашата Македонија. На 8 јуни 2024, „Слободен печат“ објави разговор со Виктор Габер. Насловот е негова порака – „Преспанскиот договор треба да се почитува без оглед дали некому му се бендисува“. Новинарот го цитира и дека – „Непочитувањето на договорот те става на меѓународната сцена како еден несериозен фактор“, „Во меѓународните односи правило е дека секој договор треба да се почитува“, „Тоа особено се однесува на ратификувани договори од земјите што го потпишале и е депониран во ООН, што значи дека е валиден…“… Кога е во прашање Нивици, сите овие пораки се надвор од умот бидејќи, со наша идиотска согласност, беше бесмислено прекрстен македонскиот народ и така избришан од меѓународната листа на народи. Правило е меѓународните договори да се почитуваат, ама и да се поништуваат тие што се неправедни, наметнати со сила и уцена и, особено, ако се еднострани. Нивици, пак, е класичен таков случај, од кој треба да се срамат и Вашингтон, и Брисел, и Берлин…, коишто ни го наметнаа, а не само нашите предавници. Без личен интерес, незамисливо ќе беше овие работи да ги промовира дипломат со долга кариера, каква што има Габер. Прво, крајно неприфатливо и неодговорно е да се тврди дека договорот од Нивици треба да се почитува, а без да се даде барем еден факт зошто? Второ, за сите што и малку се разбираат, очигледно е дека, со Нивици, Македонија не доби апсолутно ништо, а жртвуваше – се’. Трето, членството во НАТО ни донесе само зголемени трошоци за одбрана и, крајно непотребно, нѐ вклучи во војната во Украина. Спротивно на фундаменталните интереси на македонскиот народ и држава, зазедовме страна во војната. Четврто, нашето членство во НАТО, беше евидентен и итен американски интерес – за да го затворат нашиот простор, од евентуално руско влијание. Петто, тоа беше наша исклучителна можност, за позитивен договор а ние, во Нивици, го урнисавме македонскиот народ, со асиметричен договор, целосно во полза на Грција, и на наша трајна штета. Шесто, и не најмалку важно, поминаа цели пет години од стапување во сила на Нивици, а Атина нема ништо спроведено, и од нејзините минимални обврски. И, како што најавува, нема ниту намера тоа да го стори… Премногу е евидентно дека таа ќе продолжи да нѐ уценува, се’ додека од меѓународната сцена целосно не се избрише нашиот македонизам и се замени со грчкиот којшто е измислен. На неодамнешната „научна“ конференција во Атина (јули, 2024), организирана од Ципрас и Заев, првиот изјави дека, доколку не беше Македонија прекрстена во Нивици, неизбежно ќе следуваше нејзин прием во НАТО – со уставното име. А тоа ќе значеше и крај на обидите за прекрстување. Ќе бевме внатре. Ципрас е апсолутно во право, само што кај нас немаше кој на време да го разбере тоа. Практично, Ципрас си ја зеде заслугата што Грција, во последен момент, успеа да нѐ прекрсти! Во Нивици, Македонците беа избришани како посебен народ и, со наша согласност, Грција посвои се’ што е македонско. Од античкиот бренд, до современиот македонскиот национален идентитет. Сега, во целина, од антиката до денес, македонизмот е сведен на Грците по род, по потекло од нивниот дел од регионот Македонија. Во пракса, такво нешто воопшто нема. Нема Грци коишто се чувствуваат како „Македонци“, ниту регионално. Таквите се измислени на почетокот на 1990-тите, кога Атина го отвори проблемот со нашето име, и се потврдени во Нивици, во согласност со нашите тогашни предавници. Мора да се признае дека Атина, како и по неа Софија, не се сами. Зад нив стојат долгорочните американски интереси коишто, по распадот на Југославија филигрански се спроведуваат. Во нив, нема место за Македонците по род. Габер блефира и околу меѓудржавните договори. Обврската сите да се депонираат во ООН е општа и само техничка. Тоа, меѓутоа, не е никаква гаранција за нивната трајност. Така се овозможува сите заинтересирани држави да имаат увид во нив. Тие можат да се менуваат, за што има дури и посебни формулари во ООН, или да се откажуваат. Во принцип, штетните договори, каков што е овој од Нивици – воопшто и не се валидни! Плус, овој е и крајно асиметричен, и предвидува последици коишто се надвор од меѓународното право, и се спротивни на неговите основни постулати. Договорите, како овој од Нивици, можат да се поништат и само со цитирање на членови од Виенската конвенција за меѓународни договори. Запрепастува фактот што еден дипломат поддржува договор којшто очигледно, и по сите елементи, е штетен за сопствената земја. Таквите договори мораат да се откажуваат или, барем да се игнорираат. Сакале ние или не, ама ставот на Габер, по автоматизам и неизбежно, се доведува во врска со неговите лични интереси. Тој е шеф на македонскиот дел од „Заедничкиот интердисциплинарен комитет на експерти за историски, археолошки и образовни прашања“, формиран според договорот. Комитетот постои веќе пет години и никој нема поим дали нешто и што сработил… Единствено, јавноста знае дека членовите земаат редовни, високи месечни надоместоци. Според член 8, став 5, од договорот од Нивици, задача на Комитетот е да – „го разгледува објективното научно толкување на историските настани засновано на автентични, засновани докази и научно издржани историски извори и археолошки наоди“… „Комитетот, исто така, ќе ги проучи и новите изданија на учебниците и помошните наставни материјали…“. Катастрофа, што друго? Комитетот на Габер има и обврска – „редовно да се состанува а НАЈМАЛКУ два пати годишно и да поднесува ГОДИШЕН извештај за своите активности како и препораки, кои треба да бидат одобрени од Советот за соработка на високо ниво…“. Сите знаеме дека сите овие години нема ниту редовни состаноци, ниту Совет за соработка… Нема ништо. Веројатно затоа, според Габер, договорот – треба да трае вечно. Комитетот очигледно мирува, секако по диктат на Атина. Ние, нели – во ништо не се мешаме, дури ниту во нашите внатрешни работи. Откако Атина бескрупулозно нѐ прекрсти, воопшто не е заинтересирана за ништо друго од договорот. Откако успеаја да го избришат македонизмот, а со тоа и Македонците како посебен народ, откако им потпишавме дека за светот се тие Македонци, а не ние… тие си тераат по свое. Не ги интересира и комитетот на Габер, за историски, археолошки и образовни прашања бидејќи, откако во Нивици „докажаа“ дека НЕМА МАКЕДОНЦИ, сите проблеми од овој корпус за нив се затворени. Целиот текст на колумната на Ристо Никовски на следниот линк: Личен интерес на Габер, што друго?...

„Али Ахмети со неговиот клан на криминалци-поранешни функционери ниеднаш не работеа со правда за народот. Има многу сведоци, кои знаат дека Али Ахмети и Мендух ги убиваа нашите соборци на УЧК, а денес тие лајат за поделбата на * Македонија! Верувам дека се сеќавате кога ги убиваа нашите другари, бидејќи бараа: или да се продолжи војната, или да се подели Македонија! Али Ахмети, што ли ќе ти направи тебе некој кога ќе те начека изутрина, или квечерина!“ – со овие жестоки обвинувања, но и закани, на адреса на Али Ахмети и неговите сопартијци од ДУИ се огласи Ардијан Красниќи, поранеш припадник на УЧК од Македонија, во својата колумна со индикативен наслов „На Али Ахмети му е местото в затвор!“, која ја објавија весникот „Лајм“ и некои други медиуми на албански јазик.Во обемната колумна, покрај другото, Красниќи пишува: На тебе, Али Ахмети, вам, криминалци, местото ви е в затвор!Вам ви се отворени вратите на пеколот, поради болката, што им ја предизвикавте на многу родители, жени, девојки, сестри и браќа, на кои им ги масакриравте нивните најсакани, а денес лаете како кучиња-скитници со вашиот клан! Али Ахмети, што ли ќе ти направи тебе некој кога ќе те начека изутрина, или квечерина!...

Денес токму ДУИ партија се огласува со со нови идеи за територијално реформатирање сега веќе под името регионализација, што подразбира федерализација, или кантонизација. Но, додека уживаа во моќта фронтмените-интегристи беа категорично против идеите за територијална поделба. Оваа партија сега страда од добро познатата дијагноза „lucidum intervallum“, или „lucidity interval“, која во медицински контекст опишува привремен период на ментална јасност меѓу периоди на конфузија, или ментална болест.“ – вели новинарот Насер Пајазити, новинар и извршен директор на информативната агенција на албански јазик Илирија-ИНА во својата колумна со индикативен наслов „ДУИ во lucidum intervallum“.Пајазити пишува: Пред многу години многу малку колеги во медиумите го задржаа духот на расправата за разгледување други модели за внатрешнотериторијалното реформатирање на Македонија, како што се кантонизирање, федерализирање, или други модели, поради скадалозното сечење на картата на општините. Политичарите од довчерашната власт, односно од ДУИ, нѐ нарекуваа опасни низ дипломатските кулоари и внатре во државата. „Оние тирански радикалисти.“ – беа зборовите за нас, кои доаѓавме од Тирана, каде што студиравме.Тогаш тимот на ДУИ, предводен од Муса Џафери и уште некои други личности заедно со професорите на СДСМ на Бранко Црвенковски почнаа да ги забиваат ножевите во картата на Македонија, осакатувајќи многу територии на населени места, каде што гравитираат Албанците, формирајќи и слепи неразвиени селски општини, како што е Липково, но и градски општини, како во Скопје, што ги гетоизираа Албанците и ги претвораа во маргинален елемент без сила и без здив.Денес токму оваа партија се огласува со со нови идеи за територијално реформатирање сега веќе под името регионализација, што подразбира федерализација, или кантонизација. Такви идеални и капитални идеи требаше да се реализираат кога си на власт, а не од опозиција каде што можеш сешто да кажеш! Кога си на власт имаш моќ и должност да раководиш со такви силни иницијативи.Хисни Шаќири беше меѓу ретките политичари, кои ја прокламираа идејата за федерализација. Во интервјуто, водено со него во април 2010 година за федерализацијата, Шаќири го повика Ахмети да ја разгледа оваа идеја: „Уште еднаш го покануваме Али Ахмети и целиот албански политички блок да формираме Алијанса за федерализација на Македонија, бидејќи албанското национално прашање не дозволува политичарите слепо да веруваат во политички концепти, кои се веќе промашени, туку тоа се штити само со обединување на политичките сили на патот на националниот спас.“ – имаше изјавено тогаш Хисни Шаќири.Но, додека уживаа во моќта фронтмените-интегристи беа категорично против новите идеи за територијална поделба.Пред осум години во интервју за БИРН Али Ахмети рече „забораваме на федерализацијата на Македонија, бидејќи поделбата на два федерални дела би била премногу проблематична, со оглед дека голем дел од граѓаните живеат во етнички мешани населби“. „За да разговараме на ваков вид теми, бездруго треба да ја знаеме конфигурацијата, односно географијата на земјата и нејзините населби. Како ќе ја направите федерализацијата, или конфедерацијата кога тие две федерални единици ќе имаат дефинирани територијални граници?“ – имаше нагласено Ахмети во тоа второ интервју.ДУИ покажува дека 20 години создавала лажна илузија, а сега како опозиција најпотребно е да се соочи со внатрешна катарза и реформи. Оваа партија сега страда од добро познатата дијагноза „lucidum intervallum“ или „lucidity interval“, која во медицински контекст опишува привремен период на ментална јасност меѓу периоди на конфузија, или ментална болест....

Геополитичките и трговските конфликти им предизвикуваат повеќе главоболки на владините фондови за стабилизација и на централните банки денес отколку инфлацијата, покажува истражувањето на американската инвестициска компанија „Invesco“ објавени во понеделникот. Инфлацијата во последно време се намалува, а вооружените и трговските конфликти ескалираат, објаснуваат од „Invesco“, истакнувајќи го фактот дека речиси половина од светската популација оваа година излегува на гласање. „Оваа година е секако изборна година. Геополитиката ја надмина инфлацијата и во краткорочните и во долгорочните прогнози“, заклучува Род Рингроу, водите на одделот за институции во „Invesco“. Приближно 83 отсто од испитаниците сметаат дека геополитичките тензии се главен ризик во наредната година, а 73 отсто ја сметаат инфлацијата. Меѓу ризиците во следните 10 години, дури 86 отсто од испитаниците ја истакнале геополитичката фрагментација и протекционизмот. На второто место се климатските промени. „Климата е мејнстрим денес“, заклучува Рингроу, додавајќи дека државните фондови и централните банки ги тестираат инвестициите во „зелениот“ сектор за да го проучат и проценат влијанието на таквите инвестициски политики. Доминација на доларот Меѓу клучните резултати од овогодинешната студија, „Invesco“ ги издвои напорите на централните банки да ги зголемат резервите за да ги ублажат ризиците и да обезбедат простор за маневрирање за интервенирање во случај на нарушувања на пазарот. Нешто повеќе од половина од испитаниците, 53 отсто од нив, сигнализирале дека планираат зголемување на резервите во следните две години, делумно поради изразената неизвесност во глобалниот економски амбиент, особено во однос на изборите. „Во моментов сè е многу неизвесно и тоа е мотивот за зголемување на резервите“, цитира „Invesco“ неименуван претставник на западна централна банка. Меѓу мотивите, испитаниците ги издвојуваат повисоките приноси, бидејќи централните банки ширум светот ги зголемија каматните стапки со цел да ја зауздаат ​​инфлацијата. Речиси две третини од испитаниците забележуваат и дека зголемувањето на јавниот долг на САД има негативен ефект врз глобалната улога на доларот. Нешто помалку од една петтина од испитаниците, 18 отсто од нив, сметаат дека доминацијата на доларот во улогата на светската резервна валута ќе ослаби во следните пет години. Во минатогодишното истражување вакво мислење се изјасниле 11 отсто од испитаниците. И покрај загриженоста за фискалната позиција на САД и можното негативно влијание на ризиците поврзани со долгот, повеќето централни банки не се загрижени за краткорочната перспектива на зелената банкнота. „Најдоброто што го имаме“ Околу 17 отсто од нив сметаат дека доларот би можел да добие конкуренција за повеќе од 20 години, а 37 отсто од нив проценуваат дека тоа нема да се случи во догледна иднина. „Доминантната позиција на доларот засега изгледа сигурна, но истражувањето ја открива зголемената нелагодност на централните банкари за ризиците од прекумерно потпирање на зелената банкнота“. „Значаен извор на загриженост се појави, пред сè, можното вооружување на доларот, што 45 отсто од испитаниците го сметаат за клучен ризик за континуираната доминација на доларот“, откриле авторите на студијата, додавајќи дека таквата проценка е особено изразен меѓу централните банки во Азија и пазарите во развој. Таквиот став би бил значително зајакнат со конфискација на моментално замрзнатите руски средства и нивно пренесување во Украина за цели на реконструкција, бидејќи тоа би можело да создаде преседан, според „Invescо“. „Можноста да го претвориме доларот во оружје навистина нѐ загрижува. Видовме дека САД (понекогаш) користат финансиска доминација за да ги постигнат геополитичките цели и затоа сме повнимателни во врска со прекумерното потпирање на доларот во резервите“, го цитира „Invesco“ неименуван претставник на централната банка на Блискиот исток. Резултатите од истражувањето водат до заклучок дека и покрај овие стравувања, доларот ќе има доминантна улога и на краткорочните и на среднорочните перспективи. „Доларот можеби не е удобно засолниште, но сепак е најдоброто што го имаме“, рече еден функционер на западната централна банка. „Златна треска’ Во амбиент на континуирана несигурност и предизвици во потрагата по одржливи алтернативи на доларот, централните банки го сметаат златото за сè поатрактивна опција за проширување на опсегот на резерви и заштита од ризици. 56 отсто од нив сметаат дека златото денес е попривлечно поради ризикот од претворање на резервите на централната банка во оружје, а 48 отсто од нив го истакнале растот на јавниот долг на САД. Повеќе од една третина од централните банки неодамна го зголемија уделот на златото во резервите, според Инвеско. „Златото е безбедно засолниште кое не е предмет на осцилации и средство кое влева доверба. Тоа штити од претворање на валутите во оружје“, објасни претставник на азиската централна банка. Така, 70 отсто од испитаниците веруваат дека златото штити од инфлација, а 60 отсто од нив го гледаат благородниот метал како заштита од геополитички превирања, наведува „Invesco“....

Изградбата на црквите, првите книги (напишани на македонски народен говор), борбата против Цариградската патријаршија и грчкото културно влијание, црковно-училишните општини, борбата против странските пропаганди, антиегзархиското движење, револуционерното движење, политичкиот и националниот сепаратизам, народноослободителната и антифашистичка борба во Втората светска војна „се мост, а не цел“. На 2 август 1944 година заврши историскиот процес што започна во почетокот на 19 век, на тој начин завршија и беа надминати сите сложености и особености што беа карактеристични за овој период, беше надминато сѐ што му претходеше на создавањето на македонската нација и македонската држава. Затоа треба да се изучува историјата! Не толку одамна ни глаголеа дека треба да се насочиме кон минатото и да погледнеме кон иднината, обидувајќи да го релативизираат значењето на историјата како наука и како предмет за изучување во основните и средните училишта во Република Македонија. Во оваа конотација треба да ја разбереме и поранешната концепција за основно образование според која дојде до интегрирано изучување историја и општество како еден предмет. Дополнително на ова, повеќемина академици, професори, научници и историчари укажаа дека во новата наставна програма по историја дојде до намалување на содржините, а најпоразителен беше фактот дека македонската национална историја во новата наставна програма беше сведена само на четири содржини. Каков апсурд! Македонската национална историја има свои вредности, свој наратив и нѐ потсетува на нашето минато. Историјата ни овозможува да го цениме минатото на нашите предци, ни овозможува да создадеме мост меѓу генерациите. Историјата е важна затоа што нѐ потсетува на личностите и настаните што се значајни за нашата држава и нација, историјата е чувар на националните сеќавања. Но што вели националната историја? Одговорот е едноставен, македонскиот народ има свои корени, своја традиција, свои обележја. Македонецот и македонската држава не се вештачка творба, како што некој се обидува да нѐ убеди. Зошто треба да се изучува историјата? Никола Милошевиќ, истакнат филозоф, книжевен теоретичар и академик, вели дека историјата има смисла само под услов, прво, нејзината линија на движење да е влезна и, второ, во некоја нејзина точка да завршува со нешто што го надминува сето она што ѝ претходело. Во оваа смила, обновата на старите и подигањето на новите македонски цркви во почетокот на 19 век означуваат нова влезна точка во една бурна и сложена историска ера, која има свои особености и се разликува од претходните периоди. Всушност изградбата на црквите, првите книги (напишани на македонски народен говор), борбата против Цариградската патријаршија и грчкото културно влијание, црковно-училишните општини, борбата против странските пропаганди, антиегзархиското движење, револуционерното движење, политичкиот и националниот сепаратизам, народноослободителната и антифашистичка борба во Втората светска војна „се мост, а не цел“. На 2 август 1944 година заврши историскиот процес што започна во почетокот на 19 век, на тој начин завршија и беа надминати сите сложености и особености што беа карактеристични за овој период, беше надминато сѐ што му претходеше на создавањето на македонската нација и македонската држава! Доколку го земеме предвид напишаното, неизбежен е заклучокот дека како нација и општество треба да ја поздравиме одлуката што беше најавена од Министерството за образование и наука (МОН) дека со новата концепција за основно образование се предвидува историја да се изучува како посебен наставен предмет. На тој начин македонските ученици ќе ја имаат можноста да се запознаат со извонредните личности како што е македонскиот великан Гоце Делчев, кој велеше: „Јас не ги мразам Османлиите како народ, јас војувам против османлиската тиранија како владејачки систем“ или „Јас го разбирам светот единствено како поле за културен натпревар на народите“. Во наративот на македонската национална историја нема говор на омраза, всушност македонскиот народ никогаш и не се одликувал со институционализиран шовинизам и радикализам. Историјата вели дека Македонците никогаш не претендирале за нешто туѓо, нечија територија или нечиј јазик. Такви претензии во македонската историја не постојат. Доколку сакаме да го разбереме историкот дух на нашите предци, можеме да го објасниме со реченицата – свои на своето. Оттука, македонската историја е борба за слобода и борба за сопствена држава. Илјадници знајни и незнајни македонски херои ги жртвуваа животите за македонската држава, а преку изучувањето на историјата во образованието, новите генерации ќе разберат дека оваа држава не е случајна творба, како нешто минливо....

Некаде во втората половина на седумдесеттите години на минатиот век, источниот блок се соочуваше со спонтаниот избор помеѓу комунизмот и социјализмот. Триесетина години подоцна, арапскиот свет беше принуден на избор помеѓу нацијата и религијата. Денес, западниот свет –САД, но и Европа – се соочени со нивниот избор помеѓу капитализмот и демократијата. И се чини дека никој не е сосема сигурен кој победува и кому му се насмевнува божествената Викторија. Бајден против Трамп, конзервативци против либерали, десница против левица, супремацисти против вокисти, суверенисти против глобалисти, сите такви и слични линии на поделба се надворешни манифестации и дистракции од вистинскиот судир. Заснован на дилемата дали демократијата зависи од капитализмот и дали капитализмот сѐ уште има потреба од демократија. Светот е речиси исклучиво капиталистички клуб, со исклучок на Северна Кореја и Туркменистан, но вклучително Саудиска Арабија и Ватикан. Од друга страна, штом и Северна Кореја се именува себеси како демократска република, останаа само грст монархии како церемонијален плашт врз републиката. Остана ли катче за промовирање на капитализмот како подобар систем од комунизмот? Остана ли банана држава која нема да се претстави како демократија? Остана ли, елем, изговор за која било интервенција од повисоки побуди? Сосема е логично судирот помеѓу демократијата и капитализмот денес да се одвива во САД, слично како претходно со комунизмот во Русија и судирот со исламизмот во Иран. По сѐ судејќи, и исходот во САД ќе биде сличен, со невозможност да се дефинира кој всушност победи во Москва и Техеран? Дотолку повеќе што трансверзалата на континуитетот на прагмата во двосистемниот избор на Кина стабилно се провлекува од Тиенанмен па сѐ до денес. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Денешниот Трамп не е противник, туку е дел на системот Очигледно е веќе дека овој Трамп од 2024 не е истиот од 2016 година. Доколку Трамп 2016 беше оската на трампизмот или МАГА како нова идеологија, денешниот Трамп е само – Трамп, на бранот на желбата за одмазда. Некогашниот наратив беше базиран врз исламофобија, анти-емиграција, расни поделби, судир со ЕУ и гнев против Кина, денешниот наратив е моделиран повеќе на надворешнополитички отколку внатрешнополитички прашања. За Трамп како спасител од Трета светска војна. За Трамп како претставник на семејните вредности. За Трамп како борец против имиграцијата во Европа повеќе отколку во САД. Во име на Трамп, светиот крстоносец против глобализмот, а е всушност икона на глобалистичката десница. Симпатизерите не сакаат да слушнат, а противниците претпочитаат да не се зборува дека во реалноста денешниот Трамп не е противник, туку дел на системот. Зошто? Бидејќи во меѓувреме Трамп разбра дека добар дел од Латионамериканците се спремни да го поддржат. Дека проблемот со исламот се сиромашните муслимани, но никако не и богатите шеици и Реџеп Таип. Дека и хомосексуалците се дел од семејните вредности, а глобализмот не е толку лош, доколку тој е во неговиот епицентар. Но проблемот во тоа приклонување кон реал-политиката е што во основа Доналд Трамп има дијагноза за сите проблеми и лек за ниеден од нив. По таа линија на размислување, доколку неговото прво претседателство беше ноќен кошмар во надворешната политика и слатко сонување во домашната, нема сомнеж дека во вториот мандат ќе следат мамурни, болни будења во ноќни кошмари подеднакво морничави за светот и за самите САД. Бајден се соочува со иронијата на судбината Неговиот противник, Џозеф Бајден, може да се пофали со добар листинг постигнувања, обезбедени не секогаш на начин кој заслужува аплаузи. Инфлацијата е навистина алармантна, а сепак економијата на САД бележи рекордни успеси и покрај сите пандемиски реперкусии. Степенот на криминал е во постојан тренд на опаѓање, замешаноста во странски конфликти на историски најниско ниво. Реално, Бајден има со што да се пофали. Доколку имаше способности тоа да го пренесе до Американците на разбирлив и течен начин. Поради што, Бајден се соочува со иронијата на судбината – онаа со живот исполнет со успеси и постигнувања, но со лик и возраст кој не влева надеж и оптимизам за иднината. Која сепак треба допрва да се решава во август на демократската конвенција. Можеби последната и најзначајна победа на Бајден ќе биде онаа на прифаќање на нов кандидат на Демократите со елан и свежина која нема да го спори животното дело на Џо, но ќе ја обесмисли појавата на Трамп. Значењето на Џ.Д. Венс Обидот за убиство на Трамп е за секоја осуда, како поради обидот за одземање на нечиј живот, така и според контраефектот кој го предизвика. Убиствата на Линколн, Кенеди, обидот против Реган, не ги спречија процесите на системот. Таквите насилни атаки имаат ефект врз помали, но никогаш врз големи држави со однапред детерминирани системи. Интересен е затоа изборот на Џ.Д. Венс за потпретседател на Трамп, со кој Републиканците очигледно ја трасираат стратегијата за изборите 2028 година. Притоа, популарноста на Трамп обезбедена преку верната евангелистичка база е дополнително засилена со младиот католик Венс, вклучително и неговото потекло од „белата провинција“ од срцевината на Америка. Плановите се едно, но еволуцијата е нешто друго и незаинтересирано за штапските планери. Денешната американска сцена е производ на процес започнат во раните осумдесетти, кога одредени млади републиканци (како Карл Рове) ја открија дотогаш неискористената база на бели, евенгелистички, конзервативни Американци незаинтересирани за избори. Роналд Реган беше претпазлив кон користењето на таквите екстра-гласови и претпочиташе да се потпре врз социјалниот конзервативизам и класичните републикански идеали. Од друга страна, младиот Џорџ Буш беше првиот кој ги искористи плодовите на неоконзервативната, евенгелистичка револуција, барем во првиот мандат. За да целосниот, масивен и судбински пробој на евангелизмот се случи во времето на Трамп, новиот светец на религиозната десница, речиси пресликан од библиската поука дека „од грешници се стројат најдобри верници”. „Долгата игра“ на новите генерации Но во сенка на тој подем, во Америка се одвива зачетокот на нов тренд. Денес, најбрзо и најмасовно растечки тренд во подем во САД е оној на Генерацијата Икс и Милениумците, кои се повеќе се критични кон капитализмот како фактор на растечката нееднаквост. Нивниот прв наплив во политиката и драматично влијание врз Демократската партија се одвиваше преку Берни Сандерс. Но токму нивната согласност да го прифатат Бајден (како помало зло) укажува дека овие две групации не подлежат на хипер идеалистички хипи-еуфории како нивните родители, туку се спремни да ја играат „долгата игра” на ист начин како и Републиканците со евангелистите. Игра чии капитални ефекти ќе се осетат не на овие, туку следните избори во САД. Капитализмот е нужно зло кое овозможува постојан напредок на благосостојбата, а со тоа и одржливоста на демократските институции. Демократијата, пак, е здодевна „мува зунзара“ за капитализмот во поголемиот дел од времето, но во моментите на криза – како финансиската од 2008-та – токму демократијата го спасува капитализмот од поривот да се прождере себеси. Но кревкоста, како на односите, така и самостојноста на капитализмот и демократијата во САД, денес се определени од начинот на кој се експлоатираат или презентираат во политичкиот дискурс. Денешниот лик на демократијата во САД не се ликови како Клинтон, Сандерс, Видал или Ал Гор, туку тоа е ликот на менхетен-воук-либерализмот Алекс Сорос, син на капиталист со нула искуство од реалниот живот. Денешниот лик на капитализмот во САД не се ликови како Ворен Бафет, Ли Иакока, дури не и браќата Кох, туку тоа е политички опортунист како Ричард Гренел, лик со нула искуство од реалниот живот. Всушност, Сорос и Гренел се маркетинг демократи и маркетинг капиталисти, примери на имитацијата на демократијата и капитализмот кои опстојуваат како пијавици закачени врз животните искуства на Бајден или Трамп, но без капацитет или идеја како да помогнат кон цементирање или зајакнување на двата идеолошки концепта. Времињата се менуваат, технологиите на комуникација исто така, спин-машинериите се усовршуваат. Но предиспозицијата на луѓето сопствената доверба кон понудата да ја засноваат врз искуството, прегорот, пожртвуваноста, истрајноста, тврдоглавоста и страста на понудените кандидати – сепак останува капитално непроменлив фактор во носењето финална одлука. На извесен начин, Бајден и Трамп се последните изданоци на една генерација во заминување, предизвикувајќи подеднакво восхит поради нивните животни искуства и страв од неизвесноста која следи по нив. Како ќе биде финалниот исход, кој ќе победи? Она што е евидентно е дека ниту обидите за атентати ниту изборот на демократски кандидати, нема да ја промени длабоката поларизација во САД. Тој што е за Трамп, нема можност да го разубедите. Истото, но уште повеќе, важи за оние кои ќе прифатат кој било демократ, само да се спречи Трамп. Но доколку во 2016 година добар дел од гласовите за Трамп беа диктирани од желбата за промени, одмазда за „годините на Барак“ и феноменот на социјални мрежи, Американците денес се сепак поприземни во однос на понудите, порезистентни кон ексцесните политики, кон лажните вести и пореални во барањата и очекувањата од сопствените кандидати. Тоа е причината зошто сепак Демократите повеќе (а Бајден помалку) може со право да очекуваат поривот за несовршена, издржлива стабилност да надвладее над поривот на традиционалното американско пионерство кон непознатото. Дојче Веле (Авторот е дипломат, историчар на уметност и преведувач) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Со утринско кафе го читам Русјаков: вели имало денови кога било песна да се напише колумна. Ние, долгогодишните колумнисти, знаеме дека има и такви, ама има и сушни денови. Денови кога се чувствуваш како спржена земја среде лето, а понекогаш и како пеплиште по пожарна стихија. Искрено, иако ќе ја напишам оваа колумна (штом веќе сум седнала), кај мене владее повторно она чувство на бесполезност. Исто како кога Балашевиќ пееше дека „со песна не можеш да го спасиш светот “, така и јас се мислам: кому му дошло до колумни, особено во овој период. Наместо да си земам/дадам годишен одмор, јас по навика ви се обраќам (вам, на редовната публика што ме чита, иако одамна знае дека сме на иста бранова должина). А по социјалните мрежи (ако е тоа некаков индикатор за интересот на јавноста) „поплава“ од објави за донации за лекување, пофалби за пожарникарите и среќни фотографии од плажите. Пишувам по инерција, но со желба да додадам барем трошка ново на веќе кажаното. Ова е тема што нема да ги допре оние заштитени со „сто дена“. Немам намера да им берам гајле на Американците, кои ја гледаат смртта на демократијата на сопственото тло (толку зло нанесоа низ цел свет што сега немаат право на разбирање или сожалување, или барем јас нема да им ги дадам). Нема да ви кажувам ништо ни за „европската влада“ на чело со старо-новата Фрау Урсула Геноцид, која тукушто осудена од Европскиот суд за правда во врска со нетранспарентната набавка на вакцините, сепак остана со дигната глава. Ако ви речам да го преслушате/прочитате неверојатниот говор на Лавров за време на преземањето на претседателството на Русија со Советот за безбедност на ООН, ќе ми залепите етикета. Бидејќи вам поважно ви е КОЈ зборува одошто ШТО зборува. Кога пишувам за децата во Газа, велите дека (јас!?!) сум претерала, ве „гњавам“ со непријатни теми од октомври 2023 година до денес. Всушност, поради тоа си добив претставка од Скопје квир-центарот за ширење дискриминација и нетрпеливост пред Комисијата за антидискриминација. Јас сум лошата, а веројатно виновни се и оние дечиња што како кутриња лижат капки вода од валкани црева по камповите и некако преживуваат +50 Целзиусови степени во шатори, без вода и храна. Живееме во светот на Орвел, во кој војната е мир, а мирот е војна. Да не беше така, сега барем ќе се оддадеше почит за напорот на Виктор Орбан што за неколку дена разговараше директно со засегнатите страни во руско-украинскиот судир. Меѓународниот суд издаде налог за апсење на Нетанјаху, а тој ќе зборува пред американскиот Конгрес. Не, не, ова е толку налудничаво и наопаку поставено што е тешко и да се објасни. А тешко е и да се следи од позиција на македонски граѓанин сардисан од сите страни, притегнат од реални проблеми и ситни злоби, што веќе губи интерес за светот и за себе како дел од човештвото. Штом е така, тогаш да си пишувам јас за она што ми е најлесно: за фолирањето во високото образование. Ако за нешто ми е драго во составот на новата влада, тоа е што на чело на Министерството за образование и наука застана универзитетска професорка. Од интервјуата досега разбрав дека приоритет се состојбите во основното и средното образование. Со право! Бидејќи, како ќе го насадиш, така и ќе расте… Еднаква грижа е нужна и за децата и за нивните наставници. Бидејќи цел професионален живот го минав во високото образование, тоа е она што најдобро го знам и со кое живеам додека за кратко време не заминам во пензија. Секогаш сум велела дека ако младите не се подготвени во претходните степени од образование кога ќе стапнат на универзитет, ние не сме супермени да им ги пополниме сите празнини во образованието, а ниту да им вдахнеме мотивација за учење. Но веројатноста да ги најдете оние фолиранти (што ги спомнувам во насловот) е многу поголема во нашите кругови отколку во пониските степени. И не е само до фолирањето, глумењето научници со високи научни постигнувања, туку и до онаа постојана миграција од политика во наука и, обратно, од наука во политика. Впрочем, на чело на државата во моментов се токму професори (иако оваа колумна нема ништо поврзано со нив како конкретни личности). Она што ги одликува професорите е нужно и голема доза на суета, гордост, па дури и ароганција. Не дај боже некому да му кажеш дека е за „до Табановце“ или дека не знае ниту еден светски јазик, а има објавено трудови во меѓународни списанија! Ех, да, и критика тешко примаме, а не сакаме да учиме од подобрите. Ако сум на нешто алергична, тоа се тие лажни величини – а, за жал, животот го минав меѓу такви, само генерациски се менуваат, а крушка под крушка паѓа. Затоа никако ни да пркнеме и да се афирмираме. Има моменти кога од забава почнувам да ги проверувам квалитетите со кои се фалат оние на значајни позиции (не ми треба ни комисија за евалуација, ни за квалитет, па дури ни софтвер за да им ги откријам плагијатите и преводите од Гугл транслејт). Едноставно, доволно е да појдете на страницата на Scopus и да почнете да внесувате имиња на извикани професори. И чудесии ќе најдете! Настрана што огромен број од нив воопшто и не фигурираат таму, едноставно ги нема, што значи и дека штанцаат трудови заради избор во звања или од некаква амбиција да се први во селото, иако градот не слушнал за нив. Но, повремено ќе наидете на најголемите фолиранти. Слушав интервју на колега професор (кој сврти крукче од колумнист со соодветни политички ставови до политичар, амбасадор, па професор) и од навика почнав да го „скенирам“. Пријатно ме изненадува што не само што го има туку е и со одреден солиден резултат (коефициент на цитираност). Почнувам да му ги листам трудовите со фактор на влијание (фамозниот импакт-фактор) и има што да видам. Освен еден или два труда блиски до областа во која предава (од општествените науки), ќе видите дека човекот е генијалец! Има трудови од менаџмент во спортот до лекување дијабетес! Сестран бил човекот! Финтата е едноставна: се прави она фамозно „јас тебе, ти мене“, се допишуваат коавтори без оглед на профилот или придонесот во истражувањето, ама сите заедно нижат „поени“. Во таквите групировки најчесто еден или двајца се „магарињата“ што носат вода на свадбата, а другите само се прикачуваат на нивниот труд (каков е заемниот интерес не знам, но може да се погоди). Се изнасмеав во себе онака горчливо. Ми текна на еден мој брилијантен студент, кој во рамките на активностите на една младинска организација сака да придонесе за воведување вистински критериуми меѓу професорите (од кои е очигледно разочаран). Ме консултираше дали е добро ако поднесат предлог за промена на Законот за високо образование во насока на воведување повисоки критериуми за избор, селекција и напредување на професорите, па ми текна на овие генијалциве, кои и на тоа ќе најдат „дупка во закон“. Му реков дека дури и да се смени законот, промените нема да важат ретроактивно, па така сите сегашни професори се раат (повеќе од 90 отсто се редовни професори, со заслуги или без нив). Поважно ми се чини прашањето на привлекување нови, млади и брилијантни кадри што ќе ја создадат новата академска елита (во најдоброто значење на зборот), кои ќе бидат одлични професори, истражувачи што ќе бидат почитувани надвор и кои ќе можат да нè поврзат и афирмираат. И најважно од сè, професори што ќе инспирираат не со статистички и фејкерски резултати, туку со посветеност и знаење, критичка мисла и отвореност и кон студентите и кон светот. Што да правиме со академските фолиранти што се веќе длабоко вгнездени по раководни позиции или се пензионери зад кои се влечка незаслужена аура дека се некакви величини? Искрено, не знам. Топ не ги бие. Во и со секоја власт, а најмногу среде една хипокритична академска средина, главното мото е „да не се замериш со другиот“ и да си ги прикриваш траговите (ти мене војводо, јас тебе сердаре). Единствена утеха е дека таквите се „прочитани“ од нивните студенти, кои уште пред да дипломираат знаат дека ќе бегаат од тука за идните степени на образование. Тие не сакаат празноглави импровизатори и автори на трудови од кои не можеш ништо да научиш. Но тука некаде почнува да се гледа последицата од ваквата состојба: одливот на мозоци не е случаен. Тие што се надарени и високоинтелигентни, способни, кои се стремат кон височини што нивните професори не можат да ги сонуваат, си го наоѓаат патот кон надвор. И нека им е со среќа. Не знам дали министерката и Владата ќе имаат сила да го спроведат ветувањето за строга евалуација и евентуално одземање акредитации на високообразовни институции што штанцаат дипломи и се водени од фолиранти. Искрено, се сомневам, бидејќи сите се изврзани меѓу себе како „свински црева“, што со непотизам, што по партиска или коалициска врска. Оној што ќе го пресече Гордиевиот јазол треба навистина да ги има силата и храброста не на Александар, туку на неговиот учител Аристотел или, пак, на пријателот на Одисеј, Ментор. Вака-така, ја напишав и оваа колумна, која малкумина ќе ја прочитаат, ама мнозина ќе налути и навреди, бидејќи ќе се препознаат....

Некој рече дека после изборната лавина, имаме стабилна власт која комотно ќе владее 4 или 8 години. Не го делам тоа мислење. Ако е само до бројот на пратениците, еднопартиските системи во Источна Европа требаа да бидат стабилни, а комунистичката партија да владееше вечно. А се покажа спротивното: авторитарните системи, кои не се во состојба да ги артикулираат најважните конфликтните интереси на општеството и да ги преведат во државна политика имплодираа преку ноќ. Се покажа и дека политичка стабилност произведуваат оние „нестабилни“ и „неефикасни“ западни демократии на долги и здодевни процедури и променливи политичари, партии и политики, во кои постои согласност за важните работи. Можеби владеачката структура во Македонија нема да има проблеми со владеењето некое време, но меѓународните предизвици се толку големи што, во првиот допир со нив, потреси се неизбежни. Дома и надвор. Македонското општество гo нема исполнето предусловот за таква стабилност: согласност околу битните работи за државата и безбедносните аранжмани менторирани од Западот. Оттаму молкот за големите теми. Но, може ли тие да се одбегнат и се да се сведе на инвестиции и борба против корупција и криминал? Некое време, да, цел мандат, не. Да се добијат избори на негирање на сите безбедносни аранжмани кои ни беа наметнати од надвор зашто самите ние внатре не бевме во состојба да ги апсолвираме со консензус (Приемот во ОН под референцата, Охридскиот договор, Преспанскиот договор, Договорот со Бугарија и „францускиот предлог“), а сегашната власт да ги користи привилегиите од сите нив во меѓународното општетсво на држави не е одржливо на подолг рок. Првите негативни сигнали од меѓународната заедница околу интерпретацијата на Преспанскиот договор а пред тоа за „францускиот предлог“, беа испратени уште пред новата власт да почне да управува со земјата. Резултат на таа „непослушност“ е активната опозиција кон Северна Македонија од две држави членки на ЕУ, Грција и Бугарија, а со поведението на претставниците на новата власт по тие прашања не се среќни ниту Вашингтон, ниту Брисел. Верувајќи дека практикувањето на власта отрезнува за реалностите на меѓународната политика, странските сојузници покажуваат трпение и им ги даваат сите протоколарни привилегии и почести на претставниците на новата власт. Но, светлата на меѓународната сцена не треба да ги заслепат нашите политичари за да не можат да видат што се очекува од нив: прилагодување на меѓународните реалности. Одбивањето, пак, ќе води до нови конфронтации во надворешната политика кои ќе се префрлат и на меѓуетничките односи дома. За жал, фатени сме во сопствената стапица: да се отвори дебата на тие теми во владината коалиција е најкраткиот пат до нејзиното распаѓање. Затоа темите се ставени во длабоко замрзнување и нема ништо друго освен борба против криминалот и корупцијата и инвестициите. Затоа ВЛЕН премина толку лесно пред фактот дека на прославата на НАТО во Вашингтон немаше ниту еден нивен висок претставник.Тема која секако би била отворена да не виси коалицијата на конец ако скршне од поставената цел: корупција и инвестиции. Само, ВМРО-ДПМНЕ не треба да си ја турка среќата предалеку. Триесет и кусур години по приемот во ОН ние не сме се обединиле околу тој голем момент во нашата историја. Сè уште ни пречи ФИРОМ!? Поминаа дваесет и кусур години од Охридскиот договор кој, со правата на албанската заедница, го сочува унитарниот карактер на државата. Ние сè уште агонизираме за гарантираните права. Поминаа неколку години од Преспанскиот договор кој нè направи членка на НАТО. Компромисот за новото име не го прифаќаме. Со Бугарија одбиваме отворен и искрен дијалог па затоа ни „францускиот предлог“ не ни е по волја. Во меѓувреме, дојде крајот на унилатералниот момент и крајот на „американската ера“ во светската политика. Се раѓа еден нов свет, а ние не сме ги апсолвирале темите од стариот. Можно е целосно редефинирање на американско-европските односи. Можно е редефинирање на политиката на Западот кон Балканот со новата администрација на Доналд Трамп. Како ќе се справи со новите предизвици малата мултиетничка држава која не ги апсолвирала старите предизвици. Ние упорно мислиме дека времето работи за нас иако времето работи само за оние кои вистински се менуваат во чекор со времето. Денко Малески...

Ристо Никовски Дипломатот од кариера Ристо Никовски ни испрати негово видување за американскиот експерт за надворешна политика и меѓународни односи Пол Вилијамс, врз основа на лични впечатоци стекнати во текот на нивните претходни средби и разговори, а по повод пишувањето на „Нова Македонија“ за ангажманот на Вилијамс, кој се спомнува како еден од авторите на рамковниот договор, од страна на ДУИ за дефинирање законски или уставни измени за спроведување на т.н. мајски договор, чија цел е озаконување на принципот на коалицирање „победник со победник“ Додека работев во Лондон (1993-1997), имав средба со сега веќе кај нас познатиот Пол Вилијамс. Тој ми објасни дека е експерт за надворешна политика и меѓународни односи, дека има докторат на таа тема и дека некое време работел во американскиот Стејт департмент. Последниот податок не се спомнува во нашите медиуми, што изненадува. Вилијамс информираше дека ги следи состојбите во регионот, дека ги следи и проблемите со кои се соочува Македонија и покажа интерес и подготвеност да се вклучи во нашите тимови ангажирани на тој план, за да ни помогне. Чинам во неколку наврати водевме подолги разговори, а впечатокот што го остави беше – позитивен. Се гледаше дека има одредени познавања, а, врз основа на изложените размислувања, оцената беше дека може да ни биде од корист. Во рамките на целокупното и постојано залагање да се ангажираат странски експерти во борбата за нашата праведна и универзална кауза, кое никогаш не даде плод, сметав дека Вилијамс може да биде еден од нив. Немаше никаква дилема дека станува збор за западен интелектуалец, слободен стрелец, кој бара „тезга“ или работа во кризни ситуации. Тоа, меѓутоа, ништо не менуваше за нас, со оглед на тоа што тој неспорно имаше одредени квалитети што можеа да ни бидат од полза. Во телеграмите што ги испраќав во Скопје, кои би било интересно сега да се прочитаат, предлагав Вилијамс да дојде во посета и, по детални разговори и дискусии околу нашите стратегии за одбрана на фундаменталните интереси, да се одлучи дали да се ангажира,или не. Како што најчесто и се случува кај нас, и овој пат немаше никаква реакција. Ако не се лажам, нешто поголем интерес покажаа од Кабинетот на претседателот Глигоров, ама и од тоа не бидна ништо. Немаше никаква дилема дека станува збор за западен интелектуалец, слободен стрелец, кој бара „тезга“ или работа во кризни ситуации. Тоа, меѓутоа, ништо не менуваше за нас, со оглед на тоа што тој неспорно имаше одредени квалитети што можеа да ни бидат од полза. Подоцна дознав дека го ангажирале Албанците и дека го користеле како експерт во Охрид, во 2001 година, за време на подготовките на рамковниот договор (ОРД), наведува Никовски Подоцна дознав дека го ангажирале Албанците и дека го користеле како експерт во Охрид, во 2001 година, за време на подготовките на рамковниот договор (ОРД). Чиста бесмислица и глупост е, меѓутоа, дека Вилијамс е творец на ОРД. Договорот е долго подготвуван во Вашингтон, секако не од поединец туку од тим од врвни експерти од повеќе области, а формално го донесе Фровик, кој долго мешетареше во Македонија. Ако, пак, во биографијата на Вилијамс стои дека учествувал и во Дејтонскиот договор (1995), тоа е најверојатно – измислица. Многу време помина и не може со целосна одговорност да се тврди, ама според расположивите индикатори, речиси е сигурно дека Дејтон беше пред моите средби со Вилијамс. И, ако тој учествувал во Дејтон, тоа секако ќе му беше силен аргумент, со кој ќе се фалеше. Всушност, и во многу деталната книга за Дејтон, на Холбрук, и во многубројните други текстови за тој настан, никаде не се спомна дека во која било од трите делегации – српска, хрватска или бошњачка – имало странски експерти....