Филкоски - Термоелектраните се со изминат работен век Достапни линкови Оди на содржината Оди на главната навигација Премини на пребарување линкот е копиран рубрики Македонија Свет Визуелно Вести Генерација Z Насловна #ВашТаг #ШтоСеГледа Моја порака Слободоумни Трендинг Следете не РСЕ веб страници Барај Во живо Во живо Барај Претходно Следно Breaking News Интервју Филкоски - Термоелектраните се со изминат работен век декември 05, 2021 Embed Филкоски - Термоелектраните се со изминат работен век Embed The code has been copied to your clipboard. width px height px Сподели на Фејсбук Сподели на Твитер The URL has been copied to your clipboard No media source currently available 0:00 0:13:21 0:00 Директен линк 240p | 28,1MB 360p | 42,2MB 480p | 66,0MB 720p | 204,2MB 1080p | 224,4MB Долго време цената на струјата се одржуваше ниска и со тоа не се даваше простор за одржување на енергетските капацитети, вели проф. Ристо Филкоски од Машинскиот факултет во Скопје. Тој смета дека цените на струјата од 1 јануари сигурно ќе бидат зголемени, а дека поради дотраените енергетските објекти, производството на струја во државата се намалува. Сподели Филкоски - Термоелектраните се со изминат работен век share Погледни ги коментарите Newest Newest Oldest Погледни ги коментарите Име Ваш коментар * Напиши коментар вчитај повеќе коментари Категории Македонија Османи- Бугарија сака дел од Преспанскиот договор да користи, а дел да одбие Северна Македонија во НАТО - очекувања Зошто Русија и Кина не соработуваат на Балканот? Повеќе Свет Самитот Бајден - Путин не е награда за Москва Лажни Ковид пасоши, тестови, па и вакцини Палестинците го слават примирјето, Израелците воздржани Повеќе ТВ Тема на неделата „Има добри луѓе“: Бездомници, но не и без помош Во сиромаштија и сончевата енергија е скапа Страв, тага и очај, младите и климатските промени Повеќе ТВ Тема на денот Нејаснотии со Омикрон сојот на коронавирусот Студеничани во жалост и очекување на исходот од истрагата за автобуската несреќа Роднините на жртвите без информации, „Беса транс“ затворена Повеќе Во 90 секунди Забрана за користење пластични кеси, збунети пазарџии Ирачки Курди: Со шверцери до границата со ЕУ, со шверцери назад Живот со QR кодови за ковид Повеќе Радио програми Можеби ќе ви се допадне Македонија Филкоски – Не треба да се брза со затворање на термоцентралите на јаглен Саботна анализа Кој се грижи за бездомните лица? Македонија Жртвите од несреќата во Бугарија достојно испратени до вечните почивалишта Македонија Партиски конгреси- Заев заминува, Мицкоски ќе се освежи со нов мандат #ВашТаг Приказни на луѓе со посебни потреби и „обични“желби Врати се најгоре Следете не Инфо страница Пријави се За нас Контакт Вие информирате Линкови Генерација Z Тема на денот Тема на неделата Во 90 секунди Интервју Моја порака Радио Слободна Европа / Радио Слобода. Сите права се резервирани XS SM MD LG...

Колумни Западен Балкан е во неволја: ЕУ треба да му понуди нешто ново 25/11/2021 21:46 Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber ВЕСЕЛА ЧЕРНЕВА ЕУ итно треба да го промени својот пристап – нејзиниот избор на „конструктивна двосмисленост“ повеќе не функционира и создава само иритација низ целиот регион Тензиите пораснаа последниве месеци во Западен Балкан, а следните недели изгледаат тешки низ целиот регион. Во Босна и Херцеговина, лидерот на босанските Срби, Милорад Додик, се заканува дека ќе ја води Република Стпска надвор од деликатно изградените државни институции во земјата. Во Северна Македонија, премиерот Зоран Заев поднесе оставка. Во Црна Гора, членовите на владината коалиција се во расправија. Во Косово, партијата Српска листа зборува за напуштање на државните институции. И во самата Србија, се појавуваат многу неволји, моментално протестите околу белградскиот мурал на Ратко Младиќ. Со исклучок на македонскиот случај, заедничката нишка што се провлекува низ сите овие прашања е мешањето на српската влада во работите на нејзините соседи преку политичкото претставување на српските малцинства. Ова стана образец на однесувањето на Белград, таков со рефлексии од 1990-тите. „Задачата на оваа генерација политичари е да го создаде српскиот свет, односно да ги обедини Србите каде и да живеат“, објави во јули српскиот министер за внатрешни работи Александар Вулин. Темата која се повторува меѓу српските политичари ширум регионот е повикот за еманципација од постјугословенските војни. Заедно со високата јавна поддршка во регионот за авторитарните режими и за Русија и Кина, се создава отровна мешавина. Србија е всушност заробена држава – „нашата тешко освоена слобода од Милошевиќ е изгубена“, ми рече неодамна еден локален набљудувач. Има „незаменлива влада“ и покрај слободните (но не фер) избори; таа е заглавена од корупција на високо ниво; а нејзиното медиумско опкружување дополнително се влоши. Според медиумските аналитичари, меѓу јули 2020 година и крајот на јуни 2021 година, претставниците на владејачкото мнозинство добиле дури 93 отсто од телевизиското емитување на програми што покриваат политички актери, додека опозицијата била присутна во преостанатите 7 отсто од времето. Само во септември, претседателот Александар Вучиќ, се појави – нашироко – на телевизија не помалку од 37 наврати, а некои емитувања траеја по два или три часа. И ова се протега надвор од очигледната област на политиката и тешките вести: една неодамнешна студија го истражуваше купувањето на правата од страна на српски Телеком за прикажување фудбалски натпревари од англиската Премиер лига во земјите низ регионот – потег направен, според мислењето на авторот, за „заклучување на балканската публика во нивните канали со нејзините антизападни наративи, кои кореспондираат со растечките врски на земјата со Кина, Русија и Унгарија“. Русија и Кина ја користат корупцијата како начин за влијание врз државните институции во регионот. Како што постојано изјавува американскиот претседател Џо Бајден, авторитарните држави ја користат „стратешката корупција“ како средство за принуда, со поткопување на општествениот договор и довербата на јавноста во институциите – и уште повеќе го влошуваат лошото владеење во регионот. За обичните балкански граѓани корупцијата останува трет најважен проблем во нивната земја, по невработеноста и економската ситуација. Борбата против корупцијата и организираниот криминал стана причина за постоењето на опозициските партии ширум регионот, без оглед на нивната идеологија, бидејќи заробените држави навлегуваат во медиумите, правдата, економијата и јавните услуги како што е здравството. Како резултат на тоа, емиграцијата од Западен Балкан само продолжува да расте. Очигледно е дека процесот на проширување на ЕУ е заглавен и така ќе остане уште некое време. Зачленувањето во Европската унија некогаш требаше да ги реши, меѓу другото, прашањата за лошото владеење што го мачат Западен Балкан, како и да го потврди немирниот мир воспоставен пред четврт век. Но, значителен број земји-членки на ЕУ сега видно не сакаат ниту да го наведат проширувањето во официјалните документи на Советот на ЕУ. Неодамнешните ветоа на земјите-членки на пристапните преговори ја демонстрираат неподготвеноста и неспособноста на ЕУ да го интегрира Западен Балкан – и се чини дека и граѓаните и политичарите во регионот ја имаат добиено пораката. Балканскиот барометар од 2021 година покажа дека една третина од Србите, Босанците и Македонците не очекуваат дека членството воопшто ќе се случи. Во тој вакуум, лесно навлегуваат националистичките идеи и другите сили. А анкетите спроведени од ЕЦФР ова лето потврдуваат дека луѓето во Србија имаат силно негативен став за ЕУ. Тие во голема мера го гледаат политичкиот систем на ЕУ како скршен, а нејзиниот одговор на пандемијата како некомпетентен. И тие го почитуваат раководството на сопствената земја со поголема почит, додека Русија и Кина ги гледаат како клучни сојузници, со 94 и 91 отсто поддршка. Во овој контекст, што може поинаку да направи ЕУ? И што треба да се обидува да постигне? Во многу спорна геополитичка средина, само техничките процеси повеќе нема да бидат доволни. ЕУ не може едноставно да ги зголеми пристапните преговори (со, на пример, проширување на пристапот до единствениот пазар) и да се надева дека динамиката ќе се промени. Таа треба да стане многу пополитичка. За да го повлече регионот поцврсто во европската орбита, таа би можела да користи постоечки формат за регионална соработка, како што е Берлинскиот процес. Пристапот до единствениот пазар би можел да биде дел од неговата агенда. Но, така треба да биде и патот кон државите од Западен Балкан кои конечно ќе склучат политички договори за да се решат долгогодишните спорни точки – како што се оние што продолжуваат да ги закочуваат односите Косово-Србија или односите на Босна со Србија и Хрватска. Државите кои ќе постигнат таков напредок треба да добијат пристап до европските фондови во замена. ЕУ треба да се придвижи кон инкорпорирање на земјите од Западен Балкан во својот Зелен нов договор, отворајќи им можности да ја модернизираат својата инфраструктура и да постигнат посилен напредок во декарбонизацијата на нивните економии. Диверзификацијата на енергетските извори, исто така, ќе им помогне да станат помалку зависни од трети страни, како што е Русија за нивното снабдување со енергија, и ќе ја намали, ако не и елиминира, корупцијата во енергетскиот сектор. Границите нема да го изгубат своето значење на Балканот во скоро време. Затоа, ЕУ треба да посвети поголемо внимание на безбедносната и одбранбената архитектура на регионот, која во моментов е запоставена. Вистински геополитички одговор од страна на ЕУ ќе бара проширување на Европската одбранбена унија. Доколку државите од Западен Балкан се приклучат на ЕДУ, тие ќе можат да учествуваат во проектите на ПЕСКО, а членството во ЕДУ треба да ги фокусира мислите на зголемено усогласување со Заедничката безбедносна и одбранбена политика. Србија, на пример, сака да ги модернизира производствените капацитети на своите големи државни производители на оружје. Наместо ефективно да ја принудува да соработува со земји како Белорусија, Русија и Обединетите Арапски Емирати, ЕУ треба да ја покани Србија да учествува во сопствените проекти. Борбените групи на ЕУ, исто така, не само што треба да го вклучат редовното учество на Западен Балкан, туку треба да стапат во оперативна служба во регионот, доколку ситуацијата се влоши. Ако има нешто позитивно да се извади од тековните меѓусебно поврзани кризи на Западен Балкан, тоа е обновеното внимание што европските и американските креатори на политиката му го посветуваат на регионот. Но, ЕУ итно треба да го промени својот пристап – нејзиниот избор на „конструктивна двосмисленост“ повеќе не функционира и создава само иритација низ целиот регион. Помагањето на граѓаните да ја олабават контролата на корумпираните елити и повторното воспоставување на добро владеење во институциите, ќе придонесе за поцелосна поддршка на реформите и зајакнување на моќта на ЕУ во регионот клучен за зајакнување на нејзиниот меѓународен кредибилитет и обезбедување на стабилноста на нејзиното соседство. (Весела Чернева е заменик-директор на Европскиот совет за надворешни работи и шеф на неговата канцеларија во Софија. Текстот е објавен на страницата на Европскиот совет за надворешни работи) Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber претходниот член,СЗО ја повикува Европа да размисли за задолжителна вакцинацијаСледната статијаНема нови мерки за невакцинираните, Владата побара поголема контрола и дополнителни анализи Ljupco Popovski...

Just a moment... Please turn JavaScript on and reload the page. table Checking your browser before accessing libertas.mk. Please enable Cookies and reload the page. This process is automatic. Your browser will redirect to your requested content shortly. Please allow up to 5 seconds… Redirecting… DDoS protection by Cloudflare Ray ID: 6ad3b6583f9e4be9...

- Advertisement -- Advertisement -Ненаучени лекции на Македонците… Кирил Дрангов и неговата борба за независна македонска држава…Неодамна, на 13. Ноември се одбележаа 77 години од ослободувањето на Скопје, значаен историски настан за Македонија и Македонците. Се потсетивме на херојските подвизи на партизаните и многуте загубени и жртвувани животи за слободата и државноста. Но, интересно е да се разгледа уште еден агол на овој период на Втората светска војна.Улогата и учеството на ВМРО во втората светска војна , главно со предрасуди и без посериозни истражувања, во дел од историографијата е прикажано како фашистичко и антимакедонско. Главен мотив за таквиот пристап била исклучително антикомунистичката ориентација на членството на ВМРО, која комунистичките лидери редовно ја прикажувале и како, наводно, фашистичка ориентација. Сепак, документацијата покажува дека голем дел од раководството на расформираната ВМРО, не соработувало ниту со германската фашистичка власт, ниту со институциите на официјалната бугарска власт во Македонија. Еден од тие членови на раководството на ВМРО е и Кирил Дрангов.Кирил ДранговНеодамна, пред неколку месеци, излезе од печат монографија за Кирил Дрангов со наслов “Под заклетва на ВМРО” од Проф. Др. Никола Жежов, која всушност е прва таква монографија воопшто за оваа личност од историјата, бидејќи ниту во Македонија, ниту во Бугарија досега немаше монографија за него. Практично во двете земји имињата на овие личности не се споменуваат во историските учебници, тие беа еден вид табу тема, убиството или самоубиството на Дрангов во Бугарија не е објавено во медиумите и не се знае каде е неговиот гроб.„Под заклетвата на ВМРО“ — Монографија за Кирил Дрангов од Проф. Д-р. Никола ЖежовСтанува збор за една генерација македонски револуционери кои биле членови или високи раководители на михајловистичката ВМРО за кои создадената перцепција е дека сите биле соработници на бугарскиот и германски окупатор. Но, архивските документи како од Македонија, така и од Бугарија не ја потврдуваат оваа наметната перцепција од комунистичката власт во двете земји. Точно е дека еден дел од нив соработувале со окупаторот, за што има цврсти докази, но голем дел од нив не соработувале и биле прилично дистанцирани од бугарската власт во Македонија и од германските претставници и се труделе да создадат услови за создавање на независна македонска држава, што било спротивно на интересите на бугарската окупаторска власт во Македонија. Од тие причини биле постојано следени и биле пишувани редовни извештаи од тајните служби за нивните активности, средби, настани и сл.На некој начин тие ја имале истата идеја како македонските партизани, ослободување и создавање независна држава, но со сплет на околности се нашле во близина на спротивната страна. Ако добро и документирано се проучат нивните животи и активности многу лесно ќе се дојде до заклучок зошто тоа било така, а одговорот пред сѐ е дека НОБ била предводена од комунистичката партија, со која членовите на расформираната ВМРО со години биле антагонизирани. Се бореле меѓу себе со децении, па дури и се убивале. Втората причина била што идејата на комунистичката партија била создавање на идната слободна македонска држава да биде дел од федерацијата — Југославија, против која исто така со години и децении членовите на расформираната ВМРО се бореле кога вардарскиот дел на Македонија меѓу двете светски војни припаѓал таму, жртвувајќи се да ја донесат слободата на Македонија.Оттука, не постоел начин како тие да се најдат во таборот на сојузниците, во победничкиот табор, таборот предводен од комунистите спремни да добијат државност, но како дел од Југославија, иако имале идеи за создавање независна македонска држава.По војната, стариот антагонизам меѓу ВМРО и комунистите, го искористила новата комунистичка власт, да ги прогласи поранешни војводи и членови на расформираната михајловистичка ВМРО за соработници на окупаторот (и тие што навистина биле и тие што не биле, а тоа се повеќето од нив) и во најголем број случаи да ги ликвидира, со или без судења, а еден дел да помине низ децениски мачења по затвори.Професорот Д-р Никола Жежов автор на истражувањето и книгата која е монографија за Кирил Дрангов потсетува дека дел од историските толкувања, кои немаат целосно документирана подлога сметаат дека македонските дејци од поранешната ВМРО кои дошле или се затекнале за време на бугарската окупација на Македонија биле поделени во две различни групации.Димитар Чкатров, Спиро Китинчев и Димитар ЃузеловПрвата група била составена од Димитар Чкатров, Димитар Ѓузелов, Спиро Китинчев и други, и таа според ова тврдење била поблиска до Бугарската влада. Во втората група се наоѓале Кирил Дрангов, Васил Хаџи-Кимов и други и тие биле поблиски, според оваа, теза со Ванчо Михајлов и со Германската власт.Васил Хаџи-КимовАвторот укажува дека двете групи биле со различни цели и соработка и тоа е целосно точно и веродостојно. Но, тврдењето дека Кирил Дрангов и Васил Хаџи-Кимов биле во иста група е сосема погрешно и неаргументирано, како и тезата дека биле блиски до германската власт. К. Дрангов и В. Хаџи Кимов идеолошки се наоѓале на спротивни страни, затоа што првиот бил член на михајловистичката ВМРО, вториот бил комунист, а потоа член на протогеровистичката ВМРО, така што не само што не соработувале, туку постоел и анимозитет меѓу нив за време на целиот период на бугарската окупација, што веројатно е и причина што Хаџи Кимов ниту еднаш го нема спомнато Дрангов во своите Спомени за Втората светска војна, а членовите на михајловистичката ВМРО ги нарекувал “Врховисти”.Иван (Ванчо) МихајловТоа е и период кога Кирил Дрангов отворено се дистанцирал од Ванчо Михајлов, бидејќи не можел да ја прифати неговата безрезервна и отворена соработка со Германија и со фашистичката власт. Дрангов го отфрлил и предлогот да биде назначен за министер на бугарското министерство за внатрешни работи, а претходно и за правосудство и за образование.Ванчо Михајлов и Анте ПавелиќЗа недовербата на односите на Михајлов и Дрангов сведочи и Петар Ацев, член на раководството на ВМРО. Последната средба меѓу Дрангов и Михајлов се случила во Будимпешта, при што првиот се жалел дека раководителот на ВМРО постојано наоѓал изговори да влегува во конфликти со него. Кирил Дрангов во конфликтот со Ванчо Михајлов, исто така му забележувал што често го посетувал Анте Павелиќ во Загреб, за чија организација, која добро ја запознал, веќе од поодамна Дрангов немал добро мислење. Поради тоа, Дрангов веќе фигурирал на “црниот список на Ванчо”. За одлуката на Ванчо Михајлов да го ликвидира Кирил Дрангов уште многу порано, во 1934 година, Жоро Настев кој исто така бил дел од раководството на ВМРО, самиот му соопштил на Дрангов, со зборовите:Знаеш ли Кириле дека ние се подготвувавме да те убиеме? Ратко (Ванчо Михајлов) ме сондираше за тоа мене и Куртев, на кој што беше кажал дека ти веќе си ја заслужил смрттаЖоро НастевНо пред да отидам понатаму со настаните и активностите на оваа група за време на Втората светска војна, за оние кои не знаат многу за Кирил Дрангов, а сакаат да се запознаат, ќе го посветам првиот дел од овој натпис, во кој ќе можат да се запознаат со најважните моменти поврзани со него за полесно да го разберат вториот дел. Во вториот дел, ќе се вратам на Кирил Дрангов, но и на други припадници на расформираното ВМРО и нивните активности, планови и идеали во времето на Втората светска војна. Се разбира, оние кои ги знаат главните работи од револуционерното дејствување на Кирил Дрангов до втората светска војна, може да го прескокнат првиот дел. Додека оние кои не ги интересира овој дел на историјата на Македонија, може тука да завршат со читањето.ПРВ ДЕЛ: Кој е Кирил Дрангов?Кирил Дрангов (1900–1946) е интересна политичка личност за два важни историски периоди. И оној период на ВМРО под српска власт и периодот на Втората светска војна.Интересно е тоа што К. Дрангов е личност која истовремено е интелектуалец со завршен Правен факултет, адвокатско искуство и со период на стажирање во Франција и Австрија, во време кога процентот на високо образовани на Балканот е многу низок. Тој е политичар, во комуникација е со многу други политичари и дипломати од Европа и Балканот, дел е од раководството на ВМРО, револуционер, организатор на многу атентати, директен учесник во некои од атентатите, одговорен за следење и откривање шпиони на Организацијата, одговорен за безбедноста на Организацијата, пунктов началник на ВМРО во неколку големи градови на Балканот и Европа во различни времиња, специјалист за експлозиви и бомби, обучувач на атентатори во логори и тренинг центри, во еден период од неколку години притворан и политички интерниран во различни градови, постојано следен од полицијата, фатен на граница во обид нелегално да избега и побара азил во друга земја и во периодот на Втората светска војна добил понуда за министер во Влада за правосудство, а подоцна и понуда за министер за образование.Полковник Борис ДранговТој е син на полковникот Борис Дрангов (1872–1917). Таткото на Кирил, Борис Дрангов е роден во Скопје, кој по завршувањето на педагошката школа во Скопје, завршува и во машката гимназија во Софија а подоцна и во военото училиште во Софија, каде како колега со Гоце Делчев, Борис Сарафов и Ефрем Чучков формирал просветен кружок кој имал за цел ослободување на Македонија.Одржувал контакти со Врховниот Македонски комитет (ВМК) под раководство на Сарафов, кој додека е под водство на Борис Сарафов е на иста линија со ВМРО (во тоа време ВМОРО) и практично во тој период ВМК ја финансира набавката на оружје на ВМРО и пошироко го помага ВМРО, затоа што делуваат со иста цел.Генерал Александар ПротогеровПолковникот Борис Дрангов загинал за време на првата светска војна, поточно на 26 Мај 1917 кај завојот на реката Црна. Учесник е во двете балкански војни и првата светска војна заедно со Александар Протогеров и како таков стекнал голема слава, па за него има многу книги, сведоштва и историски статии. Погребан е во Скопје.Војводите Атанас Димитров — Бабата и Владислав (Славчо) КовачевДел е од оние македонски офицери кои во предвечерието на илинденското востание ја напуштаат службата и се приклучуваат на Илинденското востание. Тој се вклучил во четите на Славчо Ковачев и Атанас Бабата и неговата активност и судир со османлиските војски е во кратовско.Мајката на Кирил Дрангов, Рајна Дрангова е со потекло од селото Младо Нагоричане.Борис и Рајна ДранговиНивниот син — Кирил Дрангов е истакнат член на ВМРО и по убиството на Тодор Александров станува приврзаник на ВМРО на Ванчо Михајлов и еден од најблиските и најдоверливи негови соработници, на моменти и негов фанатичен следбеник, кој сепак на крајот, во последните години од животот демонстрирал јасно дистанцирање и разочараност од Иван Михајлов.Јордан ЧкатровКирил Дрангов по завршувањето во машката гимназија во Софија во 1921 година се запишал на правниот фауклтет во Софија (каде и дипломирал и подоцна најпрвин стажирал а потоа и работел како адвокат) каде бил основач а некое време и претседател на студентското друштво ,,Вардар,, каде претходно претседател бил и прилепчанецот Јордан Чкатров.Извесно време Дрангов посетувал настава на универзити низ западноевропските градови: Гренобл, Франција и Инсбрук, Австрија. Во Инсбрук ја разработувал тезата по меѓународно право за Нејскиот мировен договор.Извршувал задачи зададени од Тодор Александров, како на пример патувањето заедно со Јодан Чкатров во Виена во 1923 година и по налог на ЦК на ВМРО учествувал во формирањето на ММТРО (Младата македонска тајна револуционерна организација).Тодор АлександровНа 20 Ноември 1923 година, мошне млад на свои 22 години, Кирил Дрангов бил предложен за одликување со највисокото признание на ВМРО-организациска значка за заслуги “За пројавена голема преданост кон каузата на Македонија и за принесените заслуги од Организацијата, спроведени со изложување на опасност” што значело голем напредок за младиот Кирил Дрангов во хиерархијата на ВМРО, како и здобивање на голема доверба кај членот на ЦК, Тодор Александров.Асен ДаскаловКирил Дрангов подоцна е многу активен во делот на разузнавачките активности што се однесувале на Организацијата и на нејзината сигурност. По наредба на Александров, Дрангов, заедно со Ј. Чкатров и Асен Даскалов се вклучиле и во агитација меѓу делегатите на Илинденската организација во одреден критичен период.Кирил Дрангов е еден од првите на кои Иван Михајлов му ја соопштува веста за убиството на Тодор Александров, ден по враќањето од тајниот погреб на Александров во присуство на најтесен круг раководители на ВМРО, пред воопшто јавноста да дознае за убиството и побарал од него да организира ликвидација на лицата кои Михајлов ги посочил за организатори на убиството.Кирил Дрангов, кој со Иван Михајлов се познавал уште од студентските денови во тој период безрезервно му верувал на Михајлов и заедно со поголема група каде се и Петар Шандаров, Панчо Михајлов-Чавдар, Јордан Ѓурков, и други, учествува во т.н. Горноџумајски настани на 12 септември 1924 година познати и како „Македонската вартоломејска ноќ“ каде и лично, во исто време со Шандаров пука и го убива Алеко Пашата, а ликвидиран бил и Г. Атанасов во една голема престрелка.Георги П. Христов, Ванчо Михајлов и Александар ПротогеровГеорги БаждаровТоа бил настан на кој и покрај големата доверба кон Михајлов, сеќавањата на повеќемина кажуваат дека Кирил Дрангов му пришол со една значајна доза на резерва во однос на исправноста на тој чекор и уште пред настанот покажувал извесни знаци на колебливост, а по настанот според Ѓорѓи Баждаров, Дрангов по убиството рекол:Добро ли, зло ли направив, незнам, но го направив тоаа според кажувањата на Шандаров, Дрангов со вперен револвер во Александар Протогеров во истиот настан извикал:Кажи зошто го убивте Тодор?Според кажувања на други учесници:Кажи кој го уби Тодорна што збунетиот генерал се бранел дека не знаел ништо за тоа и немал никакво учество во истото, а за да се спаси во еден момент му рекол на Дрангов:Пријатели бевме со татко ти Членот на ЦК на ВМРО Александар Протогеров бил поштеден од ликвидација токму заради тоа пријателство, иако не се исклучува можноста и дека не бил на списокот на Михајлов за ликвидација во тој момент.Подоцна Дрангов заземал сè повисоки и подоверливи позиции во ВМРО и тој особено се ангажирал во создавањето на терористички групи на ВМРО кои во тоа време станале основното јадро на новата тактика на оружената борба на ВМРО што сакал да ја примени Ванчо Михајлов.Ванчо МихајловВо 1925 година бил назначен за пунктов началник на ВМРО во градот Софија позиција на која бил три години и која веќе го вбројувала во раководните личности на ВМРО. Набрзо, особено по априлските настани во црквата “Св. Недела” во Софија, кога дел од политичките фактори во Бугарија вината ја насочиле и кон ВМРО, иако зад целиот настан стојат цел сплет на околности и настани на организации и партии од левичарска провиниенција, Дрангов веќе се нашол на листата за ликвидации на Бугарската комунистичка партија, чие непријателство кон Дрангов започнало уште во 20-тите години, пред се поради обвинувањата кон него дека е идеолошки непријател на бугарските комунисти. Дрангов кој е делегат на неколку конгреси на ВМРО имал и задачи во странство, како во Минхен (1926 година) каде ја средувал организациската поставеност на ММТРО, па веднаш потоа во Трст заедно со Никола Велев, како пунктов началник на ВМРО во Виена, а подоцна К. Дрангов бил и пунктов началник на ВМРО во Будимпешта.Сепак во периодот на 1927 година Дрангов е најмногу фокусиран на следење на сомнителни лица и шпиони од редовите на Организацијата, а заедно со Протогеров со кого ги вратиле добрите односи по оној крвав настан по убиството на Тодор Александров, координирале и некои тајни планови на вмешани луѓе, блиски до ВМРО, кои соработувале со српските разузнавачки служби, по што се формирал и организациски суд кој ги разгледувал обвиненијата за шпионажа на припадници на ВМРО и истиот изрекол голем број смртни пресуди од ВМРО.Владимир КуртевСепак, смртните пресуди биле извршувани без одобрување на ЦК што било услов согласно статутот на Организацијата и тоа било со цел Михајлов да ги избегне влијанијата на другите два члена на ЦК, од кој едниот е Александар Протогеров, кои најпрвин попустливо се однесувале кон ова, но подоцна истото станува и причина за еден од најголемите расколи во организацијата проследени со огромен број меѓусебни убиства, што започнува по неучеството на протогеровистите на седмиот конгрес на ВМРО. Дрангов подоцна во 1927 станал и пунктов началник на ВМРО за Софија.Страхил РазвигоровТој заедно со Владимир Куртев и Страхил Развигоров се обидувал да посредува помеѓу Протогеров и Михајлов и да ги смират непријателствата, но тие обиди не завршиле со успех, за на крајот Михалов на своја рака, да издаде наредба за ликвидација на Протогеров, издадена токму на Кирил Дрангов, кој го организирал убиството по што започнува жестокиот судир помеѓу двата табора, кои прераснале во две посебни организации, откако приврзаниците на Протогеров кои не пристигнале на конгресот го оспориле неговиот легитимитет.Кирил Дрангов и Страхил РазвигоровКирил Дрангов е и човекот кој во 1927 година го пронашол Владо Черноземски во селото Белово каде што работел како дрвосечач, го убедил и регрутирал во редовите на Организацијата и го донел во Софија каде го вработил како шофер, па од таму и прекарот “Владо шоферот”, личност која подоцна станува еден од најголемите атентатори на Организацијата.Величко Георгиев, попознат како Владо ЧерноземскиГодини подоцна, Кирил Дрангов е човекот кој ја започнува обуката на хрватските членови на усташката организација во логорот Јанка Пуста — Унгарија, каде по неколку месеци, откако Владо Черноземски излегува од затвор, по извесен негов престој во Будимпешта, истата обврска му ја предава нему, а тој оди во Будимпешта за извршување други задачи, каде истиот бил назначен за пунктов началник и каде уште во 1932 година го носел со него Черноземски како негов помошник. Познато е дека таа обука, која подоцна Дрангов неколку пати одел да ја надгледува, е претходница на атентатот на кралот Александар во Марсеј 1934 година. Во тие подготовки, според одредени податоци, германското разузнавање било директно вклучено при што операцијата носела кодно име “Тевтонски меч“. Инаку во логорот Јанка Пуста во Унгарија, ВМРО обучувало и свои терористи, како на пример Доно Ореховски, кој по задача на Кирил Дрангов учествувал во саботажи и атентати на територијата на Грција. Инаку српските весници го сметале Дрангов за главната врска помеѓу Анте Павелиќ и Ванчо Михајлов.Анте ПавелиќВо времето на пресметката со протогеровистичкото ВМРО, Кирил Дрангов бил еден од најспоменуваните личности за ликвидација, бидејќи го сметале како еден од најодговорните за направените ликвидации, и споменувањето на неговото име предизвикувало страв и паника меѓу нив, па истиот се движел со неколку телохранители.Во биографијата на Кирил Дрангов познато е и дека на почетокот на 1931 година бил на обука во Италија каде што се обучувал за подготовка на т.н. ,”книги бомби”, експлозив кој се употребувал за атентатите на територијата на Македонија под власта на Кралството Југославија но и за пресметките со припадниците на протогеровистичката ВМРО. Дрангов станал еден од најподготвените и најобучени луѓе во раководството на михајловистичката ВМРО кога биле во прашање подготовките и употребата на експлозивни средства. Во Србија, како составен дел на Кралството Југославија, Кирил Дрангов бил наречен “крал на атентаторите“. Според српските весници, Дрангов бил поврзан со експлозијата на “секоја пеколна машина”. Дрангов ги предводел сите атентаторски акции на ВМРО поврзани со експлозии во возови, напади на гранични караули, уништувања на железнички линии во Македонија под српска власт, динамит во патнички торби и напади со револвери врз припадници на српската власт. Располагал со вештина да ги одбере местата за атентат, проценка на луѓе, а по извршената акција им делел и парични награди на атентаторите. Едноставно според српските медиуми “Дрангов има вкус” но и со квалификации од типот, злосторник, крволок и терорист. Всушност општиот заклучок на српските весници и анализи биле Кирил Дрангов бил еден од најблиските луѓе на Ванчо Михајлов. Во 1931 година Дрангов заминал во Будимпешта, за да се запознае со начинот на пакување на пироксилин и други експлозиви кои во големи количини пристигале во Бугарија. Тоа е период кога се одвива и поблиска соработка на ВМРО со усташката организација од Хрватска. Тоа е период кога Дрангов често патува низ Европа и тоа најчесто во Унгарија, Австрија и Италија. Во Јануари 1933 година К. Дрангов учествувал на состанокот со Анте Павелиќ и Густав Перчец, водачите на усташката организација, при што се разговарало за засилување на терористичките акции во Југославија. Во 1932 година Кирил Дрангов станува резервен член на ЦК на ВМРО, а по неговото заминување од Будимпешта на негово место за пунктов началник е назначен Владо Черноземски.По превртот во Бугарија и доаѓањето на владата на “Звено“ следува и расформирање на ВМРО во 1934 година. Настапиле тешки денови за членовите на ВМРО, убиства, прогони, интернации, апсења итн. Дрангов извесно време се криел од Бугарската полиција и се обидел нелеглно да ја напушти територијата на Бугарија во време кога полицијата имала распишано потерница по него. Уапсен е заедно со Жоро Настев непосредно пред преминот на бугарско-турската граница и следат тешки 4–5 години во притвори, затвори и интернации во различни градови од страна на бугарската полиција и држава, откако власта интензивно трагала по него кого го сметала за опасен човек за безбедноста на државата.Кралот Александар КараѓорѓевиќТоа е време и кога се случува атентатот на југословенскиот крал Александар Караѓорѓевиќ во Марсеј, Франција, во чии подготовки тој бил обучувач во првата фаза на подготовките, така што бугарската држава имала уште еден мотив и притисок повеќе да го уапси.Кралот Александар Караѓорѓевиќ и францускиот министер Луи Барту, непосредно пред атентатот во Марсеј, 1934 годинаСрпските весници полагале голема надеж дека неговото апсење ќе отвори нови детали за атентатот на кралот Александар, но Кирил Дрангов не дал никако признанија пред бугарската власт, особено во делот на атентатите, и динамитните акции на ВМРО, без оглед на тоа каде и кога се случувале.Од онаа малку и недоволно што извлекле од него било дека лично тој остварувал контакти со министри од унгарската влада, кои познанства датирале уште од почетокот на триесеттите години и дека извесно време бил главен инструктор на усташките борбени групи, кои исто така имале соработка со унгарската власт. За настаните освен српските и бугарските весници, пишувале и неколку унгарски и повеќе европски весници.Михаил МоневНе бил само Дрангов уапсен, уапсени се и поранешните членови на раководството на ВМРО Владимир Куртев, Жоро Настев, Михаил Монев и Јордан Чкатров и голем број други. Бугарската власт не можела да изнајде доволно докази за да му изрече затворска казна на К. Дрангов, па затоа можела да си дозволи да го држи најпрвин во притвор, а подоцна подолго во интернација, носејќи го од едно во друго гратче низ Бугарија, со максимално ограничено движење, што сепак нему му било доволно за да ги одржува контактите со другите лица под прогон. Бугарската влада правела сè за да ги задоволи барањата на официјален Белград од каде внимателно се следел случајот.По две години по затвори и интернации, на распитите почнал да протестира дека без пресуда и без судење го држат во интернација. Бугарската власт преку интернацијата сакала да ја ограничи дејноста на Дрангов и другите, како и евентуалните контакти со И. Михајлов со цел да не дојде до возобновување на ВМРО и затоа подолго Дрангов морал да биде лишен од слобода. На 9 Април 1936 година заради нарушено здравје бил ослободен од затвор и заминал на лекување, но под полициски надзор. Следењето не запрело и во 1937 година, како кон него така и кон неговите соборци од поранешната ВМРО.Во 1937 година бугарската влада потпишала Пакт за вечно пријателство со Кралството Југославија, што како договор бил непријателски дочекан од бројната македонска емиграција во Бугарија, па бугарската влада преку свои посредници се обидувала да изврши притисок врз Дрангов и неговите соборци околу нивно јавно одобрување на овој договор, но тие одбиле да го прифатат тоа.Генерал Јордан ПеевВо ноември 1937 година во Севлиево Дрангов, Чкатров и други оствариле средба со новинар кој бил контакт со И. Михајлов а во тој период доаѓале и други такви луѓе, по што Дрангов и Ј. Чкатров повторно се пратени во интернација од Севлиево во градот Елена од каде тие продолжиле со испраќање протестни телеграми до највисоките раководители на државата, но не добиле позитивен одговор, така што во гратчето Елена останале до октомври 1938 година, кога Дрангов кратко повторно дошол во Софија, но токму тогаш се случило убиството на бугарскиот генерал Јордан Пеев.Кимон ГеоргиевОткако се востановило дека оружјето на атентаторот потекнувало од член на ВМРО, Дрангов и неколку други повторно биле пратени во интернација, при што Дрангов бил пратен во гратчето Карлово, а во октомври 1938 година и покрај негодувањата и јавното писмо против поранешниот премиер Кимон Георгиев од “Звено“ добил нова интернација во гратчето Борисовград во областа Стара Загора каде по краток престој и Дрангов и Жоров се ослободени. По излегувањето од затвор и интернација извесно е дека Дрангов имал средби со Иван Михајлов во Берлин во 1939 година, а темата била возобновување на ВМРО и задачите на ВМРО во случај на ширење на веќе започнатата Втора светска војна на Балканот. Се разгледала и идејата за организирање на вооружено востание на ВМРО во вардарскиот дел на Македонија со цел создавање на “Слободна и независна Македонија“. Постојат и некои податоци од одредени дипломатски извори дека од 26 Јануари 1940 година, ВМРО ја возобновила својата револуционерна дејност на начин што во Германија бил одржан конгрес на кој Ванчо Михајлов бил избран за претседател а Кирил Дрангов и Грбовски за потпретседатели, но архивите на МПО укажуваат на спротивната теза за односите на Михајлов –Дрангов, а тоа е дека во 1940 година Дрангов и Ј. Чкатров го напуштиле Михајлов и дека недоразбирањата помеѓу нив нараснале. Сепак, постојат доволно информации дека пред влегувањето на Бугарија во Втората светска војна, Кирил Дрангов во Софија се обидувал да го возобнови македонското револуционерното движење иако бил под постојано полициско набљудување. Тоа е време кога во Софија, Дрангов започнал да се занимава со адвокатура, што му овозможило и поголема слобода на движење и на контакти со старите соборци од ВМРО.ВТОР ДЕЛ: Втора светска војна и улогата на членовите на расформираната ВМРОИако по бугарската окупација на вардарскиот дел на Македонија, односите меѓу Кирил Дрангов и Ванчо Михајлов привремено се подобриле, настаните покажувале дека двајцата поранешни членови на ВМРО имале различни ставови околу статусот на Македонија. Дел од членовите на ВМРО ја користеле секоја прилика да го актуализираат ослободувањето на Македонија и создавањето на независна македонска држава и тоа го гледале како можност за решавање на македонското прашање во согласност со целите и стремежите на ВМРО. Тома МалечковТака според личниот секретар на Ванчо Михајлов — Тома Малечков, поранешните членови и високо позиционирани во хиерархијата на ВМРО како Владимир Куртев, Жоро Настев, Кирил Дрангов, Михаил Монев и Асен Аврамов, спротивно на мислењето на Михајлов, потпишале заедничка декларација за новонастанатата состојба во Македонија, иако според истиот извор расположението на Ванчо Михајлов во тој момент било во друг правец и тој веќе не вршел агитација за создавање на “Независна Македонија”. Дури Михајлов барал да бидат следени одредени македонски дејци кои агитирале за ”Автономна Македонија”, а тоа биле В. Куртев, Жоро Настев и Кирил Дрангов (Бистра Риндова: Забравени дејци на ВМРО, 2016, 198/199).Ова значело дека Михајлов и Дрангов се нашле на две различни страни со почетокот на Втората светска војна во Македонија. И други податоци и извори укажувале на тоа дека идејата за слободна и независна Македонија била подржана од повеќето членови на раководството на ВМРО: В. Куртев, Ж. Настев, К. Дрангов, Асен Аврамов и Димитар Цилев. Во Горна Џумаја, денешен Благоевград, приврзаници на ВМРО отворено агитирале за создавање на слободна и независна Македонија со своја самостојна управа. Тие биле радосни за распадот на поранешната Југославија и сеуште се жалеле од бугарската власт дека ги прогонуваат како членови на ВМРО и им советувале воздржаност, како што навел Дрангов. Овој исказ на Дрангов и соборците од ВМРО покажува дека тие се наоѓале во немилост на Бугарската влада поради пропагандата во полза на создавање на независна македонска држава, поради што повикувале на воздржаност на членството на Организацијата.Според податоците на државниот архив на Македонија, видно од исказот на Димитар Ѓузелов при давањето исказ пред ОЗНА по доаѓањето на новата комунистичка власт во Македонија, тој кажал дека кога ја посетил Софија со цел да оствари средба со Бугарскиот министер за внатрешни работи Петар Габровски во април 1941 година, тој претходно се сретнал со видните членови на Македонската емиграција Асен Аврамов, Христо Арсов, Димитар Цилев, Пано Поп-Антов, Жоро Настев, Кирил Дрангов и други… со цел да добие информација околу политичкиот живот во Бугарија и заклучил дека тие биле со опозициски став кон Владата.Проф. Д-р. Жежов во неговата монографија за Кирил Дрангов наведува дека тоа преставува доказ за недовербата на релација Бугарска влада-членство на ВМРО во Бугарија, што можеби било и пресуден момент за негово заминување во Скопје кон крајот на април или почетокот на мај 1941 година, каде отворил адвокатска канцеларија на првиот кат во зградата наречена “Дом Ибни Пајко” и бил мошне популарен и влијателен адвокат.Трајко ЧундевАрхивските документи од судењето на Трајко Чундев во ноември 1948 година (Јован Павловски, “Судењата како последен пораз“), укажува на решеноста на повеќемина членови на расформираната ВМРО, меѓу нив и Кирил Дрангов, по навлегувањето на бугарската војска, да заминат во Македонија и таму да ја продолжат својата политичко општествена активност во правец на ослободување на Македонија. Ваквите вести ја алармирале бугарската власт во делот од Македонија под бугарска власт, која стравувала дека ќе ја изгуби контролата врз ВМРО и Македонското прашање и затоа внимателно ги следела активностите и движењето на членовите на Организацијата, посебно во градот Скопје. Во пролетта 1941 година во Скопје пристигнале голем број на дејци и војводи на ВМРО. Еден дел од нив биле ангажирани во бугарската администрација, но дел од членовите на ВМРО дејствувале независно и дистанцирано од бугарскиот административен апарат, затоа што бугарската власт во Македонија имала друг правец на дејствување. Таа се обидела преку пропагандни активности и организации да создаде впечаток кај Македонците дека се случувало наводно ослободување на Македонија, а не окупација со помош на германската војска, во што на почетокот имала и успех кај дел од населението. Интересно е што во акционите бугарски комитети, во кои не се вклучиле голем број од припадниците на расформираната ВМРО (дел од нив се вклучиле), во самиот почеток голем број подоцна видни комунисти и народни херои, се вклучиле во нив. Листата е долга. На пример Страхил Гигов се вклучил во велешкиот акционен бугарски комитет. Мино Минов, човекот кој подоцна го има убиено Кочо Рацин, исто така. Панко Брашнаров се вклучил. Се вклучил и Ванчо Прке, подоцна народен херој убиен во 1944 година. Васил Гранков од Штип, исто така комунист.Ванчо Прке, Панко Брашнаров, Страхил ГиговВасил Хаџи Кимов е во велешкиот но и во ЦК и.т.н. Парадоксот е во тоа што овие комунисти, кои во подоцнежниот период ги напуштиле овие тела и се приклучиле на комунистите, по војната станале државни функционери или народни херои, а многумина од поранешното раководство на ВМРО кои не се вклучиле во овие комитети, иако дистанцирани од бугарската власт, подоцна заради идеолошки причини, се судени, затворани, мачени и стрелани под лажен превез на соработници на окупаторот, колоборационисти и слични квалификации.Највисоко позиционираните во расформираното михајловистичко ВМРО, како Кирил Дрангов, Владимир Куртев, Жоро Настев, Асен Аврамов и Димитар Цилев останале ревносни приврзаници на идејата за “слободна и независна Македонија” и не ги прифатиле понудените високи позиции во администрацијата на Бугарската власт ниту пак вклучување во одредени организации основани со подршка на власта.Костадин Станишев и Христо СтанишевНа 29 Мај 1941 година во црквата Св. Богородица во Скопје била одржана панихида по повод смртта на полковникот Борис Дрангов , татко на Кирил Дрангов.Кирил Дрангов на панахидата на неговиот татко, Борис Дрангов во црквата Света Богородица во СкопјеНа настанот биле десетина припадници на расформираното ВМРО: Д-р Костадин Станишев, инженер Христо Станишев, Владимир Куртев, Жоро Настев, Михаил Монев, Асен Аврамов, Кирил Дрангов, Димитар Чкатров и Ди митар Ѓузелов. И овој настан не останал незабележан од бугарската полиција во Скопје, која внимателно го следела дејствувањето и прославите и панихидите во кои учествувале македонските дејци од ВМРО, согласно тоа и Кирил Дрангов. Зошто полицијата би следела некоја панихида ако на неа се нејзини приврзаници, односно приврзаници на Бугарија? Полицијата ревносно ги следела сите настани каде се појавувале дејците на расформираното ВМРО и секојдневно се пишувале извештаи за нивното движење и активности за целиот период на бугарската окупација на Македонија.Величко Велјанов — ЧичетоТака било и со доаѓањето на поранешниот скопски војвода на ВМРО, инаку личност чија чета по наредба на Тодор Александров по превртот во Бугарија, во јуни 1923 година сурово го ликвидирала штотуку срушениот бугарски премиер Александар Стамболиски од земјоделската партија кој ги прогонувал и убивал припадниците на ВМРО, сечејќи го жив неговото тело на стотици парчиња кои ги расфрлиле во радиус од неколку километри.Александар СтамболискиВеличко Велјанов-Чичето обиколил повеќе скопски села каде што бил срдечно пречекан од страна на локалното население, а според архивските документи на бугарската полиција тој бил внимателно и во чекор следен како и лицата кои контактирале со него.Од истите архивски документи на бугарската полиција може да се констатира дека припадниците на расформираната ВМРО се ценело дека се опасни за бугарската власт во Македонија и во врска со тоа во извештајот од еден настан од 10 јуни 1941 година од една манифестација во Скопје каде биле присутни и Дрангов и Чичето, јасно стоело напишано дека:Голема дејност на службите пројавуваше извесниот Атанас Албански кој што заедно со поранешните македонствујушчи, Кирил Дрангов и Владо Попов, работеше за автономија на Македонија.Атанас АлбанскиВакви разузнавачки полициски извештаи од нивното следење имало постојано од секој нивни состанок, настан, активност и слично. Иако официјално кон нив односот бил со љубезност и најчесто лицемерна почит, особено кон Кирил Дрангов, во голема мера и заради славата на неговиот татко, сепак, бугарската власт на нив гледала како на опасност за плановите на бугарската држава за трајно задржување на Македонија, бидејки тие ја ширеле идејата за независна Македонија.Такви се и архивските белешки од следењето на бугарската полиција на поранешните членови на ВМРО од состанокот одржан на 5.јули 1941 година во домот на Иван Пиперков во Скопје, каде присуствувале К. Дрангов, В. Куртев, Димитар Илиев, И. Пиперков, Д. Ѓузелов, Димитар Чкатров, и Атанас Албански. Темата на состанокот била назначување на пунктови началници низ поголемите македонски градови, по принципот на старата ВМРО, изразување на поголемо незадоволство кон бугарската власт поради поставување на раководни луѓе во повеќе градови, а доведени од Бугарија или кои биле блиски на гермнската команда. Дури договарале да предложат градоначалници на Скопје и Битола, поранешни пунтови началници на ВМРО, но и планови за обединување на сите групи од расформираната михајловистичка ВМРО, и група која ќе го посети Ванчо Михајлов кој во тоа време се наоѓа во Загреб. Службите внимателно проследиле дека следниот ден на 6.јули 1941 година од Софија во Скопје пристигнале “македонствујшчите“ Димитар Цилев и Димитар Куртев, придружени со други луѓе и се сретнале со К. Дрангов и други лица. Детални полициски извештаи има и од следните месеци и години, како на пример извештајот за Пешо Гребенаров и дружбите на Дрангов со Шефки Рамиз — поранешен пратеник и еден од водачите на турското малцинство во Скопје, за кого службата имала докази дека работел за автономна Македонија, заедно со локалните војводи.Адолф БекерлеДрангов бил многу внимателен и на некои средби, како на пример средбата со германскиот дипломат во Софија Адолф Бекерле, на која не се приклучил, што покажува дека бил мошне внимателен кон потезите и постапките што ги презел во тоа време и со недоверба гледал и кон бугарската влада, но и кон претставниците на германската нацистичка власт и во Македонија и во Бугарија. Понекогаш во однос на одредени понудени функции во администрацијата на бугарската власт тие доаѓале и во меѓусебен конфликт, при што Кирил Дрангов имал нај цврст став во однос на дистанцирање од истите.Архивските доверливи документи на полицијата покажуваат за огромната не само недоверба, туку и опасност за бугарските државни интереси во делот на Македонија под Бугарска власт, како на пример еден полициски документ од 19 октомври 1941 година во кој стои:Моето убедување е — се надевам дека сум гледал лошо и информирам лошо — дека во Македонија во одредени кругови, на чело на кои што застанале инж. Димитар Чкатров, Ѓузелов, поскриено Дрангов, син на познатиот херој полковник Дрангов, адвокат во Скопје, братот на Иван Михајлов, и други, се култивира идејата за оформување на Македонија во посебна суверена држава под водство на Иван Михајлов…Се разбира, влијание на бугарската политика и пропаганда имало кај речиси сите поранешни дејци, поради нивното образование, место на живеење и воспитување, но и покрај тоа за голем дел од нив постојат непобитни докази дека делувале во спротивен правец од интересите на Бугарија во Македонија.Честопати нивниот инстинкт всаден од минатото во долгогодишната борба против Србија и против комунистите, создавал привидна слика дека тие се поддржувачи на Бугарија во однос на плановите на Бугарија за Македонија, но документите покажуваат спротивни правци на делување.ВМРО како антикомунистичка организација имала огромен анимозитет кон комунизмот како идеологија, така што нивните ставови кон партизанското движење имале и идеолошка природа како став на дејци со десничарска провиниенција кои до пред само десетина години воделе вооружени напади против Србија и нејзиното владеење во Македонија, но и против движењето на комунистите. Во таква ситуација, целите на НОБ во Македонија за ослободување на Македонија и создавање на федерална Македонска држава во рамки на југословенска федерација во која предводник и главна политичка сила би биле комунистите, биле сосема туѓи начела за Дрангов кој бил еден од главните идеолози на расформираното ВМРО, но и за најголем дел од дејците на расформираната ВМРО, па оттука и нивната спротивставеност со движењето на партизаните во НОБ.И кон крајот на 1941 година бугарската полиција во Скопје констатирала дека припадниците на расформираната ВМРО, сериозно се подготвувале за прогласување на една автономна Македонија. Според податоците на бугарската полиција за целата таа активност, засилена била активноста на ВМРО за автономија на Македонија под протекторат на Италија. Идејата ја подготвувал Владимир Куртев на собранијата што ги одржувал низ целата територија на Македонија, а со знаење и поддршка на Ванчо Михајлов, кој се наоѓал во Загреб, Хрватска. Во тие цели, В. Куртев настојувал по секоја цена да се постигне единство меѓу К. Дрангов од една страна и двоецот Чкатров-Ѓузелов, од друга. Тоа според полицискиот податок била и желба на И. Михајлов, па за таа цел од Загреб во Скопје пристигнал и Борис Бунев, како посебен пратеник на Михајлов, со инструкции од него како да се постигне единството меѓу спротивставените групации на ВМРО.Борис Бунев, братот на Мара Бунева, атентаторка на ВМРОЈордан Чкатров му испратил и писмо на својот брат Димитар Чкатров, во кое го советувал да ги изглади односите со К. Дрангов според инструкциите за помирување. Групата која гравитирала околу двоецот Чкатров-Ѓузелов, решила да започне општа борба “заедно со ВМРО против бугарската власт“.Богдан ФиловВо текот на целата 1941 година, бугарската служба за државна безбедност постојано ги следела движењата и активноста на К. Дрангов, при што полициските извештаи биле исполнети со податоци за средби, разговори, идеи и јавни настапи на овој револуционер. Заеднички именител на сите извештаи бил стравот на бугарската власт од ставовите на Дрангов и соборците за создавање на автономна или независна Македонија. Во врска со таквите ставови, претседателот на Бугарската влада Богдан Филов ја обвинил ВМРО за “сепаратизам“ (Национално-ослободително движење на македонските и тракиските Бугари 1878–1944, Софија 2003, 375).На крајот на април 1942 година Кирил Дрангов со семејството отпатувал во Загреб и останал 20 дена. Според натамошното однесување на Кирил Дрангов јасно е дека во разговорите меѓу него и В. Михајлов имало многу големи разлики и разидувања. По неговото враќање во Скопје, нивните односи се целосно заладени. Дрангов започнал да ги критикува однесувањето и ставовите на В. Михајлов кои се однесувале на Македонија и Македонското прашање.Во текот на 1942 сѐ поактуелно станувало прашањето на Евреите во Македонија, дел од раководството на поранешната ВМРО се истакнало по спасувањето на еден дел од нив. Кирил Дрангов, Димитар Чкатров и Димитар Ѓузелов учествувале во спасувањето на унгарскиот Евреин Илеш Шпиц (1902 Будимпешта — 1961 Скопје), кој бил тренер на фудбалскиот клуб “Македонија” од Скопје. При апсењето на Шпиц од бугарската полиција и обидот да го спроведат во логорот Треблинка, Чкатров (менаџер на клубот) и Ѓузелов, по претходни лобирања го симнале фудбалскиот тренер од возот и го вратиле во Скопје.Иако, постојано бил под набљудување на бугарската полиција, поради тоа што бугарската власт немала доверба во него — сепак во моментите кога доаѓале високи претставници на официјална Софија во Скопје, Дрангов бил повикуван и поканет на сите манифестации во градот, како културни така и политички. Ова, најмногу и поради неговиот покоен татко, Борис Дрангов, кој имал голем авторитет и кај Македонците и во бугарското општество.Димитар РаевОд овие причини, а особено поради популарноста на неговиот татко Борис, бугарската власт и во летото 1943 година се обидела да го искористи името на Кирил Дрангов во градот Скопје, барајќи од него да влезе во новоформираната партија под името “Општествена сила” и подоцна во сведочењето на нејзиниот претседател Димитар Раев пред органите на југословенската ОЗНА по ослободувањето, тој вели:Чкатров и Дрангов откажаа да формираат собранијаК. Дрангов под различни изговори, одбивал да се вклучува во организации, здруженија или партии кои имале бугарски државно-политички и национален карактер.Во текот на 1944 година се правеле обиди за политичко ангажирање на Кирил Дрангов, па од нудењето да ја преземе партијата “Општествена сила” по оставката на Раев, му биле понудени и атрактивни министерски места во Бугарската влада, како напор за активирање на македонски дејци во бугарскиот општествено-политички живот, во услови кога стариот револуционерен кадар и интелектуалците со македонско потекло со недоверба гледале кон какви било решенија по Македонското прашање од бугарска страна. Човек како К. Дрангов на позиција министер можело во поголем степен да ги мобилизира Македонците да земат поголемо учество во бугарските државни институции. Најпрвин му било понудено да одбере меѓу министер за правосудство и министер за просвета во Бугарската влада, но Дрангов ги одбил со образложение дека смета дека нема доволно искуство за првото, а за второто дека со таа проблематика никогаш не се занимавал. Информациите говорат дека и на Чкатров му се нудела министерска позиција. Врз основа на ова и професорот Д-р Никола Жежов, во неговата монографија за Кирил Дрангов заклучува дека статусот на Македонија и решавањето на Македонското прашање, на начин што го замислувал било далеку поважно за Кирил Дрангов, отколку прифаќањето на предлогот да биде министер во Бугарската влада.Во мај 1944 година биле посетени селата Љубанци и Црешево при што на собирот биле присутни и германските претставници Диригел и Штајнфел, а од припадниците на ВМРО дошле Кирил Дрангов, Благој Панчев и Димитар Ачков. Ова е ретка ситуација каде К. Дрангов застанал да агитира за идејата за независна Македонија со германски воени или политички претставници, но тоа е во време кога германската власт соочена со проблемите на теренот -ширум Европа креира планови за создавање македонска држава со цел да ги искористи сите поранешни припадници на ВМРО, меѓу кои и К. Дрангов.Сепак веќе на августовскиот состанок истата 1944 година со дел од раководството на поранешната ВМРО, како и дејци и војводи на Организацијата, а на тема прогласување Независна Македонска Држава, а подоцна и на средба со обласниот директор на бугарската полиција која знаела дека за неколку дена Бугарија ќе се повлече, Дрангов и дел од другите, следејќи ја состојбата на теренот во Европа и напредокот на сојузничките сили, отцениле дека веќе не е рационална идејата за прогласување на Независна Македонска Држава. Сосема логично било во ситуација кога и Германците и Бугарите не можат да го издржат налетот на партизаните и сојузничките војски насекаде, да се прогласува нешто што нема таква воена сила да опстане а само ќе донесе нови крвопролевања. Всушност предлозите на бугарскиот претставник се веќе во време кога Бугарија и тој лично знае дека ќе капитулира за неколку дена. Дрангов не ја подржал ниту идејата за доаѓање на Ванчо Михајлов за таа цел, кого Германците сепак го донеле на кратко во Скопје на 3.Септември 1944 година и кој исто така констатирал дека е предоцна за таа идеја. Интересно е што кога веројатно бугарскиот претставник Петар Думев увидел дека не му поминува идејата, изјавил:Ние не сме никаков форум да прогласуваме автономна Македонија. Тоа право го има нејзиниот водач-Ванчо Михајлов!На ваквата изјава реагирал Јордан Чкатров кој пред присутните истакнал:Ванчо Михајлов не може да ја преставува Македонија!,на што добил и отворена подршка и од Кирил Дрангов (Јован Павловски, Судењата како последен пораз…цит.118/119).Генерал Валтер ШеленбергЗа волја на вистината, Германија подолго пред тоа, една година порано, уште кога е посилна, во 1943 година и претходно според мемоарите (поглавје 35) на генералот Валтер Шеленберг (1910–1952), шефот на надворешното германско разузнавање, размислувала за ваков чекор за создавање независна македонска држава, но не го преземала, бидејќи немало позитивен одговор од самиот врв. Германскиот канцелар се согласил да го разгледа тоа дури во 1943 година, а позитивниот одговор дошол дури летото 1944 година.Од истражувањата на Д-р Митко Јованов во германските архиви, а во целите на неговиот докторат на тема: “Македонското прашање и ВМРО во германската надворешна политика на Балканот од 1933 до 1944 година” , откриени и веќе објавени во македонските медиуми се неколку германски коресподенции на оваа тема. Според овој труд на Митко Јованов во извештај од 28 септември 1943 година на германската команда за Југоисток со седиште во Белград кој тематски се однесува за состојбата во Македонија, се посветува внимание за отпорот на Македонците кон Бугарите. Командантот за Југоисток ги известува своите претпоставени во Берлин за се поголемата одбивност на Македонците спрема Бугарите и зголемувањето на отпорот на македонското население кон нив. Во извештајот пишува:Одбивноста на Македонците спрема Бугарите е поради многу причини. Една од нив е и бугарското однесување кон Македонците. Во редот од многу причини е и таа што најдобрите и најдоходовни позиции во државната администрација во вардарска Македонија се заземени од Бугарите, додека Македонците се ставаат во подредена положба. Со ваквата ситуација Македонците не можат да се помират. Македонците ваквото однесување од страна на Бугарите го доживуваат како понижување и навреда. Тие не можат никако да се помират и прифатат дека се ослободени од Бугарите, како што бугарските власти постојано и во секоја можна прилика го повторуваат. Може слободно да се каже дека Бугарите кои се дојдени на служба во вардарска Македонија, поради нивното однесување, македонското население ги смета за скржави, недостапни, недруштвени и најчесто им се одбивни,пишува Јованов.Според него,Токму поради ваквите особини и однесување, Македонците многу тешко ги прифаќаат Бугарите.Од друга страна пак Бугарите ги напаѓаат Македонците дека се наклонети кон Србите и дека за време на владеењето на Србија, преземале многу српски особини како што се мрзеливост, пијанчење, превртливост, негрижа итн. А Бугарите пак си ја поставиле задачата да ги искоренат овие навики кај Македонците, а со цел да ги направат примерни луѓе. Но, Бугарите се во заблуда, бидејќи Македонците не ја прифаќаат вистината која Бугарија им ја прикажува, затоа бугарската полиција презема се понасилни мерки спрема населението. Бугарите вршат терор врз Македонците и заради тоа што го употребуваат српскиот јазик, кој пак во изминатите 25 години се употребувал и бил официјален јазик во вардарска Македонија. Поради изговарање на српски зборови, Бугарите ги малтретираат Македонците. Бугарските учители испратени на служба во Македонија преку училиштата вршат груба индоктринација на учениците со цел од нив да направат националисти и шовинисти. Крајната цел е да постигнат Македонците да ги мразат Србите. Ваквата практика доведува дури и до внатрешни судири во семејствата, до заострени односи меѓу родителите и децата. Поради се поголемиот отпор кај населението, Бугарите почнаа да шират разни стереотипи и да ги третираат Македонците како неспособни луѓе, кои биле заведени од Србите. На тој начин Бугарите настојуваат да предизвикаат кај Македонците чувство дека се луѓе со пониска вредност а со надеж дека ќе можат полесно да ги потчинат .Во извештајот се вели дека Бугарите се однесуваат кон Македонците со истите методи како и Србите претходно.Токму затоа реакцијата на Македонците кон Бугарите е истоветна како спрема Србите до 1941 година. Македонците до 1941 година се стремеле да се ослободат од Србите, а сега пак се борат да се ослободат од Бугарите,пишува Јованов во своите истражувања во својата докторска дисертација.Понатаму во извештајот се наведуваат последиците кои почнуваат да се случуваат како резултат на однесувањето на Бугарите.Поради лошиот однос на Бугарите кон Македонците и секојдневните малтретирања, се повеќе луѓе почнуваат да развиваат и симпатии спрема Србите. Се почесто се употребува српскиот јазик и од страна на луѓе кои според своето минато поведение, најмалку може да бидат означени како просрпски настроени.Големите градови како Прилеп, Велес, Штип и други за кои Бугарија сметала дека има најголемо влијание, токму во овие места луѓето почнаа да им даваат најсилен отпор. За еден верски празник во манастир во близина на гратчето Крива Паланка, се собраа млади луѓе кои во дворот на црквата почнаа да пеат српски песни во знак на револт спрема Бугарите. На ваквото однесување бугарската полиција почна насилна акција и притвори дел од луѓето.Уште во првата година откако Бугарите навлегоа во вардарска Македонија, мнозинството Македонци ги доживува како странска сила која им е наметната. Таквиот однос на Македонците кон Бугарите го манифестираат преку изразување незадоволство и пружање отпор, а со цел протерување на Бугарите и стремеж за постигнување на независност преку формирање на своја македонска назависна држава. Во отпорот на Македонците спрема Бугарите се повеќе влијание има и комунистичката идеологија, стои во овие документи.Во неговата докторска дисертација Јованов додава дека идејата за постигнување независност станува се пораширена и со големо влијание меѓу македонското население чие остварување го гледаат преку стекнување целосна автономија во рамките на една јужнословенска држава.Кај населението преовладува веќе желбата да се постигне независност како од Бугарите така и од Србите. Тие посакуваат да решаваат самите за својата судбина. Движењето кое ја застапува и шири ваквата идеологија во прв ред го сочинуваат интелектуалците, а поддршка имаат најмалку 80% од селанството кои им се приврзаници. Движењето станува од ден во ден се помасовно. Во секој град има веќе организациони единици кои дејствуваат во реализација на главната цел-основање независна македонска држава. Овој бран не може да биде сопрен веќе, без оглед колку Бугарија ќе употреби репресија. Идејата за македонска држава ќе биде постојан фактор за немири на Балканот ако таа не се реализира. Третиот рајх може да ја овозможи реализацијата на оваа цел на Македонците ако Бугарија го напушти сојузот со нас како што се наговестува. Во спротивно ќе треба Германија да преземе и присилни мерки наспрема Бугарија за да се реализира желбата на населението за своја македонска држава.Во анализата се нагласува дека на стремежот на Македонците да имаат своја држава со големо значење му пристапувала и Италија се до нејзината капитулација. И дека голем дел од Македонците се надеваат дека нивната желба за своја држава, ќе биде одобрена и од англо-американците ако тие решаваат на крајот од војната.На крајот врховниот командант за Југоисток заклучува:Мнозинството од населението пружа отпор кон Бугарите и тој станува сѐ помасовен. Бугарија треба веќе да е свесна дека таа е нерпифатлива за македонското население и дека ќе мора да ја прифати реалноста, бидејќи се увери дека Македонците одбиваат да бидат Бугари .За констатациите на Германските воени и други службеници кои биле на служба во Македонија, дека населението во Македонија не е со бугарска свест, се зборува и во извештајот на германската команда на Вермахтот за Бугарија испратен до германското аташе во Софија. Извештајот се однесува на политичката состојба на границата меѓу Македонија и Албанија. Во него се зборува за обидите на Бугарија да го прикаже македонското население за бугарско и за таа цел ги користи и непријателски односи меѓу Македонците и Албанците кои постојат во голема мера во овие области, имено Бугарија се обидува да се наметне како заштитник на Македонците, сметајќи ги за Бугари.Во извештајот се наведува:Покрај тврдењата на Бугарија дека станува збор за бугарско население во овие краишта од Македонија, сепак реалноста е сосема поинаква. Само еден мал дел од населението е пробугарски ориентирано. Исто така мал дел се просрпски настроени. Но најголем дел од Македонците се залагаат за своја независна македонска држава. Од тие кои се залагаат за самостојна држава, најголем дел се задоени со комунистичка идеологија. Токму комунистите се водечки елемент во движењето за создавање македонска држава.Во извештајот се констатира дека денешната ситуација е драстично изменета споредено со таа од 1918 година од кога вардарска Македонија ја запоседнува Србија. Одреденото влијание кое го имала Бугарија до пред 1918 година, сега е во голема мера изгубено.Бугарија не ги разбира приликите кои владеат денеска во Македонија. Таа не може да разбере која е причината што мнозинството Македонци стануваат про-кумунистички ориентирани. Причината за поддршката на Македонците на Комунистичката парија, е уште од времето пред војната. Во годините под српска власт, Македонците се свртуваат кон Комунистите, затоа што граѓанските партии биле со големосрпска идеологија и главно биле шовинистички насочени кон Македонците. За разлика од тие партии, Комунистичката партија им ја признавала нивната желба за формирање своја држава”,се вели во архивите пренесени во трудот на Митко Јованов.По неуспехот на идејата за Независна Македонска Држава, есента 1944 година, К. Дрангов, разочаран од постапките на В. Михајлов, но уште повеќе заради договор со поранешните членови на ВМРО на состанокот во Скопје, дел од македонските дејци на ВМРО, меѓу нив В. Куртев, Ж. Настев и К. Дрангов да отпатуваат во Бугарија и да работат на повторно возобновување на ВМРО. Тоа најверојатно се случувало по 8.Септември 1944 година. Оваа постапка на Дрангов претставува голема грешка од гледна точка на опасноста по неговиот живот, меѓутоа Кирил Дрангов во тие моменти не го напуштала идејата за создавање на независна македонска држава.По враќањето во Бугарија, Кирил Дрангов живеел во илегала, под постојана опасност од апсење од бугарската власт, па неговиот живот бил во опасност како никогаш за време на неговата револуционерна дејност но и во такви услови се обидувал да дејствува, да се поврзе со некои свои поранешни соборци-дури и со непријателите од поранешната протогеровистичка ВМРО.Георги ДимитровБугарската комунистичка власт ги прогонувала сите поранешни членови на ВМРО, пред се поради нивната антикомунистичка ориентација и обвинувањата за соработка на бугарската фашистичка власт во Втората светска војна. Одредени сигнали до Дрангов и неговите соборци дека ќе можат некако да се спасат биле сигналите од тогашната бугарска комунистичка власт за некакво вид на помирување, при што имало и преговори за тоа, водени од Петар Шандаров, но не бил постигнат никаков договор. Откако во јуни бугарската власт веќе му влегла во трагата на Дрангов а наредбата за негова ликвидација дошла директно од самото бугарско државно раководство, усна наредба на Антон Југов, министер во бугарската влада, по укажување на Георги Димитров дека требада се ликвидираат бесшумно и без суд македонските терористи,веќе во ноќта на 7. наспроти 8. Јули 1946 година, луѓето на поранешниот протогеровист, охриѓанецот Лев Главинчев, кој во тоа време работел како агент на бугарската служба за државна безбедност (дел од протогеровистите по 1944 година добиле добри позиции од новата комунистичка власт во Бугарија), ненадејно извршиле претрес во куќата на Дрангови во Софија, која веќе била опколена со милиционери и во престрелка со Дрангов во која тој убил 6 милиционери завршува неговиот живот.Лев ГлавинчевВо документ на бугарската државна безбедност од 6. Декември 1962 година стоела верзијата декапри престерлката со нашите органи-е убиен,иако има сведочења од семејството и од еден од присутните полицајци, дека со последниот куршум се самоубил за да не падне жив во рацете на бугарската власт. Во приближно исто време уапсени се и В. Куртев и Ж. Настев, како и други раководни личности на ВМРО и биле обвинети за антидржавна дејност.Во монографијата за Кирил Дрангов на Проф. Д-р Никола Жежов, педантно се наведени голем број настани на кои овие лица биле следени и оценувани како опасност за бугарската власт во Македонија за време на Втората светска војна, а очигледно и подоцна за време на комунистичката власт. Истите се документирани или со архивски документи од бугарскиот архив на тајната полиција од тоа време, или со архивски документи од искази од судењата на бројни припадници на расформираното ВМРО по доаѓањето на новата комунистичка власт, која во голема мера заради идеолошката спротивставеност непријателски и сурово се пресметувала со поранешните припадници на расформираното ВМРО, сметајќи ги сите за поддржувачи на бугарската власт за време на окупацијата.Има ли логика бугарската полиција да следи свои луѓе во кои има доверба или блиска соработка и на кои гледа како сигурни поддржувачи на идеите на Бугарската власт во Македонија во тој период за време на втората светска војна? Секако дека нема. Неодамна видов некои снимени изјави на потомците на К. Дрангов кои во времето на неговата смрт се сеуште деца и кои се на иста линија со денешната бугарска политика, што секако е нивно право. И од нив и од многу македонски и бугарски историчари може да се чуе или прочита сосема поинаква верзија за неговата улога, цели, идеали и стремежи, како и за односот на Бугарија и Македонија кон него, но пишаните архивските документи од различни архиви, покажуваат нешто друго, и тука веќе станува збор за научно и со документација поткрепени анализи и ставови.Всушност ,во различни периоди, две различни идеолошки спротивставени табори на Македонци се борат за независна и слободна Македонија, во различно време со различни средства, методи и моќ. Втората светска војна е време кога комунистичката партија го презема приматот во таа борба, особено затоа што седум години претходно Бугарската држава сурово го растурила ВМРО, па така теренот е празен во тој поглед, Меѓутоа, проблемот е што ВМРО и комунистите имале голема нетрпеливост и идеолошки биле на две различни страни, така што немало можност за нивно обединување во Втората светска војна. Оттука, привидно членовите на расформираното ВМРО останале на бугарската страна, што архивските документите покажуваат дека всушност со значаен дел од припадниците на ВМРО тоа не било така.Методија Андонов — ЧентоКон самиот крај на војната, според одредени сведочења, се случила средба помеѓу прилепчаните Методија Андонов-Ченто и Јордан Чкатров, на која Ченто како атипичен комунист на некој начин понудил да посредува му понудил на неговиот со граѓанин и веројатно пријател од младоста тој и неговата група да преминат кај партизаните, што не било прифатено заради огромниот пред се идеолошки анимозитет на двете страни. Подоцна и самиот Ченто настрадал од неговите комунисти.По победата на партизанските единици, новата комунистичката власт ја искористила приликата и дотогашното идеолошко непријателство го преточила во брзи обвиненија и фиктивни судења со однапред познат исход, како и стрелања на припадниците на ВМРО (дел од нив се убиени без судења), не затоа што сите тие биле поддржувачи на бугарската окупаторска власт, за што всушност и ги гонеле, туку пред се затоа што биле долгогодишни, децениски сериозно идеолошки спротивставени страни, до крајна мерка антагонизирани и со меѓусебни непријателски чувства меѓу оние со левичарска и оние со десничарска идеолошка припадност. Со други зборови, едни Македонци кои сакале слобода и независност на Македонија, против други Македонци кои исто така сакале слобода и независност на Македонија, но двете силно идеолошки спротивставени и антагонизирани до најрадикални граници. Слична судбина ги снашла и многу од членовите на расформираното ВМРО , кои по повлекувањето на бугарската власт се повлекле во Бугарија, каде тамошната нова бугарска комунистичка власт сурово се пресметала со нив.Според ова, во Втората светска војна во Македонија се води антифашистичка народно-ослободителна борба, која има за цел и создавање на Македонска држава во рамките на југословенската федерација а предводена од комунистичката партија. Но по победата, се води жестоко и немилосрдно пресметување на комунистите кон припадниците на расформираното ВМРО под превезот “соработници на окупаторот”, и тоа и против оние, помалкуте, кои навистина биле соработници на окупаторот, но и против она мнозинство кое останало дистанцирано од бугарската окупациска власт, кое имало исти или слични идеи за независна македонска држава.Тие луѓе, таквите позиции за слободна и независна држава Македонија ги плаќало со прилично некомотен живот, проследен со секојдневни полициски следења за време на окупацијата, но заради децениската идеолошка антагонизација и непријателство, не се приклучиле во народно ослободителната борба туку создавањето на независна Македонска држава се обидувале да го направат преку други форми на дејствувања, агитации и политички-општествени дејствувања. Заради нивната идеолошка спротивставеност со комунистите, голем дел од членовите на расформираното ВМРО привидно се нашле на погрешната страна во оваа етапа на историјата на Македонија, иако најголем дел вистински не биле таму каде постоела или некој наметнал перцепција за нив, што подоцна, голем дел од нив ги чинело губење на слободата, апсења, затвори, нечовечки и сурови измачувања, фиктивни судења со однапред познат исход, уништувања на нивните семејства и животи и во голем број случаи губење на нивните животи....

Со Германија наскоро ќе раководи коалиција која во ваква констелација досега никогаш не постоела на сојузно ниво. Ќе биде предводена од партијата која неочекувано победи на изборите – Социјалдемократската партија на Германија, СПД. Најстарата политичка сила која произлезе од работничкото движење од 19 век, во својата историја повеќепати покажа храброст за промени. Последно, на почетокот од овој век кога заедно со Зелените го модернизираше закржлавениот и нефлексибилен пазар на труд, социјалната и економската политика. Оваа стратегија позната како „Агенда 2010“ придонесе со радикална промена на курсот, „болниот човек на Европа“, како што тогаш се нарекуваше Германија, економски да се опорави. Со тоа четвртата најголема економија во светот повторно застана на нозе и ја реактивираше својата важна улога како движечка сила во Европа. Секоја партија стави свој печат во коалицискиот договор Нема сомнение дека во оваа радикална промена на курсот имаше и многу губитници. Релативната сиромаштија во Германија е загрижувачка, а никаде нема поголем сектор со ниски плати. Новата влада сака ова да го промени со тоа што минималната саатница ќе се зголеми на 12 евра на час. Со ова Олаф Шолц, идниот германски канцелар и наследник на Ангела Меркел, ќе го исполни едно од неговите клучни предизборни ветувања. Ова е добро, бидејќи околу десет милиони луѓе ќе имаат корист од оваа мерка. Притоа оваа одамна задоцнета мерка не помина мазно без спор во коалициските преговори. Слободните демократи се силно ориентирани кон слободен пазар и не веруваат дека владата треба да интервенира во автономијата на колективните тарифни преговори. За возврат, ФДП успеа да го протурка своето барање да се задржи таканаречената „должничка кочница“ запишана во Уставот. Печатот на Зелените се препознава во за нив нивното клучно политичко прашање – климата. Во овој дел, на пример, треба укинувањето на термоелектраните на јаглен наместо во 2038 година да се спроведе до 2030 година. Добра идеја: кризен штаб за борба против короната Трите коалициски партнери покажаа голема подготвеност на компромис. Во спроведувањето на нивната амбициозна програма за Германија, Европа и светот ќе им требаат многу сојузници и тоа надвор од владата и парламентот. Во сопствената земја мора брзо нивните зборови да ги претворат во конкретни дела. Добар почеток е најавата дека ќе се формира кризен и експертски штаб за справување со корона-пандемијата. Пасусите за надворешна, безбедносна, одбранбена и развојна политика се читаат како добри намери. Дека Европската унија треба да биде поефикасна на меѓународно ниво и да делува пообединето, беше една од целите и на владите од изминативе 16 години под Ангела Меркел. Брегзит покажа колку е тоа тешко и речиси невозможно. Силите на разединување стануваат се посилни, наместо послаби, ако како мерило се земат недостатоците во владеењето на правото, пред се во Полска и Унгарија. Олаф Шолц гарантира континутиет во Европа На овој тежок терен, на идната германска влада ќе ѝ треба доста дипломатска чувствителност и наметливост. Тоа важи и за односот кон шесте држави од Западниот Балкан кои сакаат да станат членки на европското семејство. Звучи ветувачко тоа што во коалицискиот договор стои оти идната влада сака големата одговорност во ЕУ да ја оствари „служејќи се со разбирање“. Со Олаф Шолц кој беше и вицеканцелар во времето на Ангела Меркел, континуитетот е загарантиран. Истото важи и во односите со НАТО, а со тоа и автоматски со САД. Јакнење на политичката компонента во иднина има доста смисол, и поради воената катастрофа во Авганистан. Во ова совршено се вклопува и намерата да се тежнее кон рестриктивна политика во однос на вооружувањето. По патот на традицијата на Вили Брант И со толку различни земји како што се Кина, Русија и Турција, „семафор коалицијата“ сака да го стори она што по многу години растечки тензии е неизбежно – да инсистира на почитување на човековите права, и наспроти односите кои се во криза, да остане во дијалогот. Се чини дека трите партии, СПД, Зелените и ФДП, пронашле добра основа за сите овие предизвици – на домашен и меѓународен план. Не случајно мотото “Храброст за поголем напредок“ што стои на коалицискиот договор потсетува на слоганот на СПД од времето на првиот социјалдемократски канцелар Вили Брант. „Храброст за повеќе демократија“ – тоа беше ветувањето на коалицијата со ФДП во 1969 година со кое Германија чекор по чекор ја симнуваше општествено – политичката прашина во земјата, а што на меѓународната сцена водеше кон политика на попуштање со комунистичкиот дел од светот. Со демократски став и дух на оптимизам Фактот дека „семафор коалицијата“ себе си се опишува како „коалиција за слобода, правда и одржливост“ пред се ја опишува суштината на нејзините членки: ФДП особено се залага за слобода, СПД за правда и праведност, а Зелените за одржливост. Кој би можел да има нешто против овој милозвучен триаголник? Само оние кои се потпираат на национализам, изолација и авторитарна политика, и внатре и надвор од Германија. За жал такви има многу. Самоуверено соочувањето со нив, со демократски став и дух на оптимизам – тоа е убав сигнал кој доаѓа од Германија. Извор: Дојче веле...

Денес е ден на албанското писмо. И како што со години укажувам на една историска невистина, повторно се најдоа ликови кои поим немаат што пишуваат, ама ете да напишат. Мојата животна определба е историјата и презентирањето на историските настани врз основа на документи. Секако, и сето тоа да го пренесам на моите студенти и светската јавност. Многу години поминав во истражувања во Тирана и многу светски архиви за да го пренесам времето во кое настаните се случувале, да ги зачувам од заборав луѓето кои придонеле во создавањето на историјата на македонскиот и албанскиот народ. Од моите истражувања и бројните проекти имам напишано 12 книги за македонско-албанската соработка, дел монографии дел зборници на документи. Учествував на над 100 меѓународни симпозиуми, многу од нив во Тирана, Приштина и низ градови светот. За оние што сакаат да научат, по кој знае кој пат ќе напишам дека албанското писмо не е АЗБУКА. Затоа што АЗБУКА потекнува од АЗ, БУКИ, ВЕДИ…. што се букви од ГЛАГОЛИЦАТА, која пак е основа на КИРИЛИЦАТА. Денешното албанското писмо е ЛАТИНИЧНО. Тоа значи дека денес е ДЕН НА АЛБАНСКОТО ПИСМО или БУКВИ како што оригинално пишува во документите. Еве и зошто. Во Битола од 14 до 22 ноември 1908 година се одржал Битолскиот конгрес за УНИФИЦИРАЊЕ на албанските букви или shkronjat shqipe. На Конгресот е избрана Комисија која требало да го унифицира пишувањето кај Албанците. Биле изработени две верзии на латинично писмо, но многумина на Конгресот, кои се школувале во Турција биле приврзаници на т.н. Истанбулско писмо. Од друга страна, во албанските средини каде се практикувала православната вера, било користено грчкото писмо. Така настанала тензична ситуација меѓу Тоските и Гегите, партиципиенти на Конгресот. Бидејќи конечно решение не било донесено, следната година 1909 година, на 23 јули, под директно покровителство на Младотурците, започнал нов конгрес во Дебар. (Kenan Manastirli, Kongresi i Dibrës (Dibra Kongresi) Istanbul 1912, Archivum Instituti pro Historia pod signatura A IV 102 Tirana.). Следниот обид за решавање на проблемот бил направен во септември 1909, кога започнал нов конгрес за албанското писмо во Елбасан, по кој следел и Вториот битолски конгрес во 1910 година. ( Masar Kodra, Kongresite vo Debar, Elbasan i Bitola – na albanskoto osloboditelno dvizewe, GINI, XIII/1-2, Skopje, 1969, 108.) Во меѓувреме, во Битола почнал да излегува весник Bashkimi kombit (Национално единство) во кој излегувале статии и на писмото од Битола и на арабица. „14 пратеници муслимани од Горна Албанија му предале на Големиот Везир Хаки-паша молба со која соопштуваат дека нема да дозволат латинските букви да влезат во училиштата во Албанија, туку бараат на нивно место да се употребуваат арапските букви и со нив да се пишува албанскиот јазик”. (Alfabeti i gjuhës Shqipe dhe Kongresi i Manastirit (14-22 nëndor 1908), Studime, materiale, dokumente, Tiranë, 1972, dok. 65, 346). Проблемите со користењето на албанското писмо растеле, но секогаш превагнувале оние албански интелектуалци кои се школувале во европските држави и кои сметале дека латиничните букви се посоодветни гласови за албанскиот јазик. Меѓу оние кои се залагале за латинично писмио бил и Исмаил Ќемали. Кога на 28 ноември 1912 година била прогласена независноста на албанската држава, еден од првите декрети бил ДЕКРЕТ ЗА АЛБАНСКИТЕ БУКВИ, а за албанско писмо било одредено ЛАТИНИЧНОТО. Патем, весникот Bashkimi kombit (Национално единство) го имам донесено ЈАС од Националната библиотека во Тирана. Го имам подарено на Музејот за албанска азбука во Битола со напомена дека Музејот треба да даде точна квалификација на писмото кои НЕ Е АЗБУКА, ама џабе. Патем, ЈАС и колегата ИСАМЕДИН АЗИЗИ го имаме подготвеноно и го имаме ставено на располагање на македонската јавност која треба да знае дали и колку Македонците и Албанците имале заедничко во минатото. Патем, заедничко имале МНОГУ, ама на денешниве политички СИЛЕЏИИ им одговара латинската „Раздели па владеј“. Е ако и ова не е доволно, не знам што повеќе да напишам....

Database Error Error establishing a database connection...

Таман ќе помислиш дека дното е допрено, ќе се деси нешто да те демантира. Па, има ли дно македонскава политика? Изгледа нема. Со локланиве избори се пробуди надеж дека и кај нас се мисли со своја глава во политиката, но тоа бил само момент на инспирација. Рачунав дека Европјаниве и Америве нема да дозволат сред Европа, во Македонија, да се формира картел нарко држава. Заради нивна хигиена, не заради нас. Сега секоја политичка фукара, нарко дилер и лопужа се слика пред ЕУ и американско знаме, ќе каже дека е за евроатлански интеграции, и може заштитен да ебе матер на све и секого наоколу. Може да гласа во Собрание со две раце, и два гласа да му се бројат како Шилегов и тајфата. Може да дилуе по дома и низ Европа, ама ако утера 5-6.000 гласа за ДУИ и СДСМ, на место е… Ја се уште верувам во западни вредности, и не се надевав дека Вашингтон и Брисел нема да ќутат и аминуваат да се купи, а потоа киднапира пратеник за да не падне владата на Заев, тоа не го очекував. Кои тоа европски и американски принципи, правна држава и политика се бранат со преќутената поддршка за ваков криминал? Како ние, кои сме приврзаници на европската култура, етика и систем на вредности, да веруваме дека Европа постои, и дека е пример за нас? Случајно ли премиерот на Холандија ден пред гласање недоверба на владата дојде во посета на премиерот во оставка Зоран Заев кој од Европа е оценет за најкорумпирана власт. Ќе ни каже ли што договориле со Заев за да го остават да владее уште некое време? Дали договориле Македонија и Бугарија да запрат со преговорите, и да ја овластат ЕУ да најде решение, а Македонија и Бугарија да се обврзат да го прифатат какво што ќе биде? “Дечки (од ЕУ) вие решете го ова, а не ние како Северна Македонија. Тоа е работа на ЕУ…“ изјави холандскиот премеир Марк Руте после средбата со Зоран Заев. Со тоа ја обврзуваат Македонија да го прифати тоа што Брисел ќе го реши. А Бугарија седи во Брисел. Во Македонија за Македонците решаваат сите освен Македонците. Во Брисел ќе се протуркаат бугарските интереси и ќе се избрише македонската историја и нација од картата на Европа. А патем, со тоа, ќе се поддржува експлицитна нарко власт, според европските оценки најкорумпирана во Европа. Ќе се поддржува политички прогон на неистомисленици, заробено обвинителство и судство, притисок врз медиуми, рушење правен и економски ситем, плантажите со марихуана на Фамилијата. Создавање остров на мафија сред Балканот. Опозицијата собра парламентарно мнозинство за уривање на таа, и таква власт, владеење со помош на нарко мафија… Затоа што на граѓаните им е доста од таа корупција. При здрава свест и добра воља под барањето за пад на оваа влада се потпишаа 61 пратеник. Се потпишаа. Десет дена тие потписи никој од нив не ги спореше, никој не кажа дека се предомислил. На денот на гласање, го нема пратеникот од Беса Кастриот Реџепи… Исчезнал. Без него опозицијата нема мнозинство, Заев останува премиер. И почнува филмот за малоумни…. Се јавува Кастриот Реџепи, сниман до ѕид, дека нема да гласа затоа што он бил за евроинтеграции, дипломат од ЕУ му рекол во декември ќе сме добиеле датум за преговори и затоа он се откажува од својот потпис. А датумот, според филмот за малоумни, ќе му го дадат само на Заев. Не на Македонија. Без Заев нема датум, е пораката од Кастриот. Лекомислениот Кастриот Реџепи на Фејсбук пушта слика со својот збунет лик, а зад него европско, македонско и американско знаме. Он ја претставува Европа и САД. Чуди што го немаше албанското знаме, редовен дизајн кога се сликаат нашите политичари Албанци. Со тоа Реџепи ги вовлече САД и ЕУ во овој политички криминал. Пратеникот Кастриот Реџепи од Беса тврди дека САД и Брисел му кажале да не гласа. Па од кого се плаши и крие, зарем САД и Брисел до толку паднале што еден Реџепи не се чувствува сигурно иако тие стојат зад него, па мора да се крие? Но, од филмот за малоумни се исечени некои битни кадри кои не ги видовме. Вака би изгледал скриениот дел од филмот: Кастриот Реџепи е купен од страна на ДУИ, од екипа предводена од чаирското крило на Ахмети. И тоа не му е прв пат, бидејќи работел за ДУИ и во 2017. на тогашните локални избори кога Зекирија Ибрахими од Беса бил во трка со Висар Ганиу од ДУИ, тој работел за ДУИ а против кандидатот на Беса во Чаир. Зекерија Ирахими и Беса загубија во Чаир, а партијта Беса се подели на два дела, по што се создаде уште една нова партија, Алтернатива. Откако е платен, а платен е уште во фазата на преговори и собирање потписи, оставен е да биде “спијач“ во таборот на опозицијата, да собира и дава информации до ДУИ како тече процесот. Кога е дојден денот тој ја исполнува задачата. Исчезнува, и не гласа. За да не се предомисли, или да им избега сосе наплатеното, ДУИ цел ден во четвртокот, на денот на гласање, го држи киднапиран додека не помине рокот, а потоа е пуштен. Албанскиот портал Syri net ја открива оваа предавничка улога на Кастриот Реџепи. СДСМ цело време знае што се случува, а нивната Славјанка Петровска на телевизија потврдува дека во СДСМ знаеле каде е Кастриот Реџепи. На прашањето – каде? вели, “на сигурно“. Иднината на Кастриот Реџепи, типичен увлакач и полтрон по странски амбасади, колега на Артан Груби во холандската амбасада, е неизвесна. На краток рок, он може да премине во ДУИ и да биде заштитен од нивните нарко дилери. Сега е богат, може да даде оставка од пратеник во Собранието и на негово место по редослед доаѓа пратеник од СДСМ а он, елегантно, да се повлече некаде далеку да ги троши парите. Градоначалникот на Студеничани Азем Садики кој сега е член на Алијанса на Зијадин Села не е така оптимистички расположен. Тој вели дека ДУИ мора да падне, инаку се можни насилства и отворен отпор на граѓани против корумпираните поданици на Али Ахмети. Беса по втор пат паѓа на политичката сцена заради Кастриот Реџепи. Нивните кои се отцепија во Алтернатива и глумат опозиција три дена по седницата за соборување на владата на Заев најавија – коалиција со Заев и влез во неговата влада за што ќе добијат две министерски места. Три дена откако требаше да гласаат за своите потписи против Заев. Тоа се малите Ѓокици кои си замислуваат политика. Ја има само овде, и накаде низ Европа. Зоран Заев добро ги познава албанските политичари. Jа имам на ум и неговата изјава објавена во јули 2020. , која ја слушнавме сите: „ Албанскиве политичари пет банки не вредат. Не вредат на пазарот на гласови. Со избори и они ќе се валоризираат….“ Затоа јас не верувам во принципи и зборови на нови и мали партии кои трубат за кули и градови, слободи, евроинтеграции и сите тие бла-бла-бла баења за наивни. Досега, без исклучок, кога и да добиле шанса да се нафатираат, и заборават на се, го направиле тоа. Кој најмногу загуби, а кој најмногу доби со криминалот во Собрание и киднапирањето пратеник за да опстане владата на СДСМ и ДУИ? ВМРО ДПМНЕ си ја заврши својата работа, собра 61 потпис за пад на владата, и со тоа покажа дека има поддршка и моќ за организација. Алијанса на Зијадин Села покажа стабилност, ја одржа својата група пратеници единствена, без предавства и поткуп. Левица демонстрираше постојаност и владеење со својата суета кога ги повлече своите потписи за да не се навредел пратеникот од Алетрантива. Беса е пред колапс по предавството од Кастриот Реџепи. Алтернатива оди во скутот на СДСМ и ДУИ и тука ја завршува својата политичка кариера, никој веќе за ништо не им верува. Еден од најголемите губитници е СДСМ. По ова киднапирање и мафијашко задржување на власта и она малку умерени гласачи кои гласале за нив – ги загуби. Се докажа, и тоа на јавна сцена, дека СДСМ и Заев се киднапирани од ДУИ и работат онака како што нарко мафијата наложува. Никој, освен ДУИ, нарко мафијата и тендерашите, нема интерес власта на СДСМ и Заев да опстане, особено не на ваков начин. Граѓаните на Македонија се делат на оние кои се срамат од СДСМ и ДУИ, и на другите кои допрва ќе се срамат од нив. Најголем губитник од сево ова ќе биде Македонија која ќе трпи и понатаму наметната, корумпирана власт и по бугарскиот план ќе ја загуби историјата и идентитетот според решение добиено од Брисел. Голем губитник е и ЕУ која на Балканот му покажа како изгледа европската политика, и зошто на Балканот паѓа рејтингот на ЕУ и Брисел, а политичарите кои ги поддржуваат од Брисел губат на избори и мора преку насилни демонстрации, или со купување гласови па и пратеници да опстанат. Ова се случува во Македонија, но наоколу гледаат и влечат заклучоци за себе. Кој е одговорот на прашањето: ова ли е таа Европа на која и се надеваме? (Д.П. Латас, 15.11.2021)...

Случајот со пратеникот Кастриот Реџепи е последниот аргумент во прилог на веќе насушната потреба од сеопфатна реформа на Изборниот законик. Сега веќе бившиот член и потпретседател на Беса „сам себе убијал“ со погазувањето на бесата дека ќе гласа за уривање на Владата на Заев. Како на атпазар си ја продаде душата на ѓаволот и им плукна в лице на тие што гласале за него на ланските избори. Ни прв ни последен, ќе рече некој, имајќи ја предвид „славната“ епизода со осумте одметнати народни избраници од коалицијата предводена од ВМРО-ДПМНЕ при изгласувањето на уставните измени со кои се промени името на државата наспроти волјата на гласачите. Да, ама сега веќе чашата е преполна, за што сугерира апатијата кај електоратот изразена преку сè помалата излезеност на изборите со секој нов циклус. Единствен начин за да се (ре)анимираат запишаните во избиричкиот список е менување на изборниот систем. Прво, со четиригодишниот пратенички мандат добиен на избори да располага партијата или коалицијата, а не пратеникот што го кандидирала. Така ќе се избегне можноста некој што бил изгласан како претставник на одредена политичка опција преку ноќ да го смени дресот или да стане божем независен, како (до)сега, на тој начин своеволно и неказнето изигрувајќи ја довербата на тие што ја заокружиле партијата на гласачкото ливче. Ако го прекрши нејзиниот став за одредено прашање, таа би имала право да му го одземе пратеничкиот статус и да му го додели на друг од својата листа што не бил избран. Со тоа би се оневозможило или во најмала рака би станало значително потешко „купувањето“ туѓи пратеници, бидејќи многу поедноставно и поевтино е тоа да се стори со една личност отколку со цела пратеничка група. Второ, на локалните избори да има само еден круг при изборот на градоначалниците и за победник да биде прогласен тој што ќе добие најмногу гласови, без оглед на освоениот процент или на одзивот. Со сегашниот систем се отвора простор за притисок или за поткуп на гласачкото тело меѓу двата изборни круга, кон што редовно прибегнува тој што е на власт на централно ниво поради моќта што му ја дава раководењето со институциите и со државните ресурси. Како изгледа тоа во пракса можеа да се уверат, на пример, кичевчани и дебарчани – каде што, о какво ли чудо, се случи пресврт во вториот круг на 31 октомври. Трето, да им се овозможи на гласачите да го отповикаат пратеникот за кој гласале, ако не се задоволни од неговото политичко делување. Да речеме, гласачите од изборната единица во која е избран нивниот претставник во законодавниот дом за одреден период да соберат најмалку еквивалентен број потписи со гласовите со кои влегол во Собранието и тој автоматски да биде заменет со следниот од листата на партијата или на коалицијата што го кандидирала. Четврто, за дијаспората, која во македонската економија внесува над милијарда евра годишно, мора да има загарантирано барем едно пратеничко место, со што ни теоретски нема да дојде до пата-пата ситуација меѓу власта и опозицијата. Притоа, да ѝ се овозможи електронско гласање, со што и нејзиниот одзив на изборите ќе биде неспоредливо поголем од досега, а и ќе се избегнат енормните трошоци за патување и престој на избирички одбори по дипломатските претставништва низ светот. Искуствата од електронското гласање потоа би послужиле за евентуална примена и тука. Петто, тој што е на власт на државно да не може да носи одлуки што ги засегаат националните интереси, ако не ги навел во изборната програма. Во спротивно, задолжително да го праша народот на референдум и да биде обврзан да го испочитува резултатот, а не да го игнорира како при насилната промена на името. Можеби наведениве идеи не се идеални, сигурно има и подобри решенија, но од некаде мора да се тргне. Вакво девалвирање на пратеничката функција со сцени и постапки како на сточен пазар не само што ги делегитимираат донесените одлуки, туку од демократијата, која сите, без исклучок, не ја вадат од уста, прават креатура. А тоа сигурно не беше целта кога Македонија пред три децении премина од еднопартиски систем во плурализам....

Алтернатива се приближуваше до одлуката, а експертската фејсбук јавност водеше жестоки дебати за деца што не јадат грашок, изборот на музика во градинките и дали цената на пластичните ќеси е во сооднос со финансискиот стимул на матичните лекари по вакциниран пациент. И додека се мудруваше во виртуелната реалност, во реалноста никој не забележа дека во државава три дена железничкиот сообраќај беше во прекин. Поради штрајк на железничарите, три дена стоеја возовите и немаше транспорт ни на луѓе ни на стока. Три дена ни грашок не сме можеле да добиеме ако го носеле со воз, ниту жената на султанот сме можеле да ја пречекаме на железничка станица, богами и суровините за пластични ќеси останале нетранспортирани. Која држава во светот може да си дозволи три дена да има целосен прекин на железничкиот сообраќај, а за тоа баш на никого да не му е гајле? Само држава во чија влада има втор вицепремиер, ама ист како првиот. Честитки за враќањето на Зоран Ставрески како координатор на сите градоначалници на ВМРО-ДПМНЕ. Фино си рече човекот: Ние сме лудаци. Ама кој да му верува? А особено па, кој да памти? Целата колумна на Горан Михалјовски на сдк.мк...

Босанците стасаа до просечна плата од 520 евра. Србија има и повеќе од тоа. Македонија своите 500 евра просечна плата може да ги добие само од пропагандата на СДСМ. Кој мисли дека таа пропаганда може да му ги плаќа сметките, аирлија да му е. Кој му верува на Заев и СДСМ слободно нека почне да пишува желби до Дедо Мраз што да му донесе за Нова година. Иста е веројатноста дека да добие. За разлика од Дедо Мраз, Зоран Заев никој веќе не го сака. Освен дилерите, тендерашите и банкарите во Бугарија и Швајцарија, на нив им е се уште омилен. И Елвис Бајрам. Да, тој Елвис Бајрам, синот на Амди Бајрам што СДСМ го осуди на четири години затвор затоа што “на Бранко му дал гол со пета“ кога го заеба Црвенковски дека со СДСМ ќе прави ново парламентарно мнозинство по што ќе падне владата на ВМРО и Демократска алтернатива на Васил Тупурковски. Одмаздата беше брутална. И треба да си тотален шупак и одрод да бидеш градоначалник на истиот тој СДСМ што таткоти го пратил на робија со политички процес, и да бидеш советник на истата партија. Мора многу кеш да е во прашање за Елвис Бајрам да ја проголта робијата, и да се ујдиса со Зоран Заев во криминал со покритие. А кеш за Елвис Бајрам со покритие од Заев и СДСМ има, и тоа многу. Се плаќаат ромските гласови за избори. Како и за дилерите од Сарај, Чаир и Грчец. Во време кога цела држава се потресува што ќе биде со цената на струјата и можните рестрикции Елвис Бајрам е фатен, жив и на лице место, дека краде струја од скопскиот ГТЦ за да ја троши на компјутери кои копаат Биткоини. Криминалот на Елвис Бајрам е исклучително профитен. Затоа СДСМ, полицијата и Јавното обвинителство, нормално, веднаш го заташкаа случајот. Во исто време, фатија службеници од државна Железница кои во канцеларија го правеле истото. За разлика од Елвис Бајрам нив, нормално, ги гонат. Они немаат на лагер ромски гласови за избори. Без да навлегуваме во стручни детали, да објаснам накусо за што се работи. Во светот постојат криптовалути, вредности кои не ги признава ниедна банка и држава бидејќи се надвор од финансиска контрола и правни рамки. Тие криптовалути можат, не секогаш и не секаде, да се заменат за пари ако некој сака да ги купи. За да се создадат криптовалутите, како Биткоин, треба сложен комјутерски и софтверски ситем кој “копа криптовалути“ кои потоа се книжат во виртуелни сметки за вредностите. Тој компјутерски систем, како сложен, неписмениот Елвис Бајрам не можел ни да го разбере ни да го создаде. Некој писмен му ја завршил таа работа. А, во пар реченици, тој систем добива нарачки од некаде во светот за компјутерско извршување алгоритми и сложени математички задачи за потреби на оној што нема доволно ресурси сам да го направи тоа. Значи, станувате рудар во рудникот на енергија и алгоритми. За таа цел се дизајнираат компјутери, различни од домашните или тие во канцеларии, кои имаат исклучително моќни, бучни и трошаџиски графички картички чиј процесори се користат. Ако ги гледавте снимките кои Александар Митовски ги направи во подрумот на ГТЦ на секој компјутер имаше по пет или шест големи графички картички. Такви компјутери, на сминката, можеа да се избројат повеќе од 30. Секој од тие компјутери троши околу 2-3 киловати струја на саат, или околу 60 киловати струја на ден. ГТЦ на дуќанџиите им ја наплаќа струјата по 16 денари за киловат. Според тоа секој од компјутерите троши околу 1.000 денари дневно! Ако на снимките видовме најмалку 30 такви компјутери (а не ги видовме сите), Елвис Бајрам трошел 30.000 денари, или околу 500 евра струја на ден, што е 15.000 евра месечно, 180.000 евра годишно!!! А компјутерите се во подрумот на ГТЦ најмалку три години, секако со знаење на власта. Елвис Бајрам, секако, не ја плаќал оваа потрошена струја на ГТЦ. Струјата ја плаќале дуќанџиите кои немаат свој струјомер туку плаќаат паушално, според квадратура што ја користат па, затоа, подрумот на ГТЦ кој нема струјомер е идеално решение за дубарите на Елвис Бајрам и директорот на ГТЦ Ѓоко Трајчевски кој, секако, не им се нашол на услуга – бесплатно. Имал ќар. Пола милиоон евра за струја поделил да ја платат 200-те дуќани. Или, за атер на власта, ќе си преќутите. Ќе си платите од џеп. Па, дуќанџии од ГТЦ, повелете вие што крпите крај со крај во ГТЦ кој го води бандата на Амди Бајрам и наследниците, во кој не влегува никој затоа што е претворен во бедни тезги на бандата и ѓубриште, стегнете му кривична на директорот на ГТЦ, а освен тоа барајте и поврат на најмалку пола милион евра кои ви се украдени од Ѓоко Трајчевски и ГТЦ. Врв на овој скандал е кога Елвис Бајрам чита изјава дека он, замисли, сервисирал компјутери за извоз, а не копал Биткоини без да плаќа струја. Момак, јес да си шериф у Топана, ама надвор од таму си никој и ништо. Обичен преварант во служба на Фамилијата за да плашиш народ и купуваш гласови за избори. Секое писмено дете веќе според снимките знае што си правел. Со пет накачени АМД картици на матична плоча ни К од компјутер, ни С од сервис не вршиш. А за извоз треба да имаш документација од царина, како и сметки дека си плаќал струја на ГТЦ колку што си потрошил. А немаш. Патем, тоа што го правел Елвис Бајрам е и загрозување на безбедноста на ГТЦ затоа што подрумот нема инсталација за безбедно користење толку голем проток на струја. Па, драги соросоиди што вршите цензура на сите слободномислечки низ Македонија, затоа ли “го гушкавте ГТЦ“, за Елвис Бајрам во него да усели криминал. Мислам дека – да. Се што соросоидите допреа и поддржуваа послдениве пет години, се криминалци и криминал. Почнувајќи од СЈО, за кое се молчи за милионот што Катица го подели на обвинителите. Да, знаеле добро во СДСМ што се случува и кој е Елвис Бајрам. Како што знаат се и за дилерите од Грчец, Сарај, Арачиново или Чаир. Знаат, и ги покриваат за да им обезбедат гласови со кои, потоа, ќе се фалат дека народот верувал во нивната политика. Која политика е тоа? На Заев и СДСМ им веруваат уште само наивните, полтроните и подземјето. А тој што од подземјето добил и одржува власт, нема потреба да работи и задоволи потреби на граѓаните. Да оправда глас добиен од гласачите. Штекуе кеш и знае дека некои Елвиси и дилерите ќе му завршат работа на избори. Нема зошто да се труди и вознемирува. Токму затоа пет години откако СДСМ е на власт не е довршен автопатот Кичево-Охрид кој уште претходната влада на ВМРО го донесе до напредна фаза. Затоа пет години стои во фаза карабина управната зграда, ректоратот и администрацијата на Универзитетот Кирил и Методи. Затоа нема ни едно ново школо, болница или амбуланта барем. Клиничката болница во Штип, почната исто така од владата на ВМРО, е прогласена за мртва. Европјаните го блокираа кредитот за нејзина изградба откако видоа дека ни после пет години Заев и Филипче не ја завршуваат. А најавија дека ќе биде готова до јануари 2019 година, и собираа на таа приказна гласови по Штип и околината. Очајно. Во време на корона кризата 2020/21 можевме да имаме ганц нова болница што значи барем 100 тешко заболени од Источна Македонија денес ќе беа живи. Ги пуштија низ вода. И после се ние се уште се мислиме треба ли оваа влада да остане, и опстане. Дали Заев треба да си замине од власта, и треба ли да има нови избори до април?! Ќе добиел датум за прегоори… Пази, датум, не и преговори, а скраја да е членство на Македонија во ЕУ. Мислам дека главното прашање е: ќе ни дадете бесилки гратис, или сами да го купиме јажето. Секој сам си знае што повеќе му одговара: дал’ свое, дал’ купечко јаже. Очигледно сме влегле без своја воља во секта која, како пресветлиот Џим Џонс, не води во самоубиство. Не газат по автопати, и добиваат шест месеци затвор за убиство во сообраќај. Нивните партиски лекари по грешка ни вадат органи, и се кријат со партиската книшка. Ја украдоа буквално касата на Фонд за иновации и владиниот буџет со измислени проекти за своите новинари и “невладини“, а гонат други кои за тоа пишуваат. Ви ги цензурираат постовите на Фејсбук и вестите од порталите што ги читате, и ви создаваат магла и привид дека граѓаните ја поддржуваат власта. Ваквата власт. Власт која намерно не обезбеди јаглен и мазут за РЕК Битола и ТЕЦ Неготино за сега да може раат да купува струја која е пет пати (500%) поскапа од таа што би се произведувала во Битола и Неготино… Кај има пари, таму има и провизија. Затруени сме, контаминирани со гадости, со туѓи телефонски разговори што они ги снимале како наметната најважна тема за нашите животи, додека ни ги крадат автопатиштата, болниците, градинките и школите што требаше да се изградат од буџетот занимавајќи не со спинови, афери и прогони од нивното обвинителство и судство. Зомбирање на нацијата. Никој не наполни фрижидер, ни бензин во колата со голтање на аферите, туѓите телефонски разговори, притворите на Миле Јанакиевски… Но, затоа, додека ние се забавуваме со нивните спинови цените на бензинот, струјата, храната… отидоа до небо, невработеноста расте, здравството папса, а заразните умираа како од атомска бомба. Босна е протекторат. Поминаа пет години тешка војна, разурнувања и уништувања. Не ни има саглам власт, а просечната плата им е 520 евра. Србија десет години беше во војни, со 600.000 доселени очајни бегалци, а по бомбардирањето имаше штета од 2 милијарди долари. И двете се, денес, подобри од нас. Ние, очигледно, и без војни и бегалци имаме поголема непогода од нив: се вика Зоран Заев. (Д.П. Латас, 22.11.2021)...

По локалните избори уште токму се продлабочи севкупната институционална криза. Сите сме на „стенд бај“ и во очекување на промени, сеедно какви. Дали тоа ќе биде нов мандатар, со истите соработници, нов мандатар со целосно нова влада и програма, дали ќе се најде некое времено преодно решение до избори во догледно време или ќе се оди веднаш на избори. И сево ова е во рацете на Пинокио. Во време кога актуелната власт во огромна мерка е делегитимирана локално, кога Премиерот вели дека ако изгуби и во вториот круг си оди, во време кога 60 пратеници, или точно половина се спремни да падне Владата, покажувајќи дека се нема поддршка и за актуелната Влада, Пинокио купува време. Исто како и пред два месеци, кога неговото здравствено другарче рече дека ќе си оди, па направија „пу-пу“ не важи. Јас навистина не можам да сфатам како личниот интерес и личната кариера можат да се по битни од просперитетот на една држава, на една нација, на народот во неа. Политиката е варијабилна, менлива и доколку вредите повторно ќе се качите горе, и ќе се вратите можеби како уште поголем победник. Но, само доколку вредите, а знаете кога е доста, за да се повлечете во моментот! Доколку знаете дека сте избербатиле многу места, сте направиле триста глупости, предавства и што ли уште не, го правите токму спротивното: се борите грчевито, купувате недели и денови, и се надевате дека ќе забошотите и прикриете се што сте правеле, а истото да биде искористено против вас. Кажете ми, што функционира во државава? Читајте што ви кажуваат матичните доктори. Целиот систем е на колена. Почнете од себе самите. Термини за прегледи нема, КОВИД19 текст да државно нема. Добар дел од моето семејство помина низ овој пекол. Се убивме од пари давање по доктори, прегледи, лекарства. Репресијата сега ќе се тера со закана дека кој не е вакциниран нема да може да оди на работа. Ќе го банкротираат со тестови на приватно или избркаат. Што да прават оние кои го прележаа вирусот скоро, а доктор им вели да не се вакцинираат во следните 9 месеци? Дали имаат идеја и решение, или ќе одат со кршење на човекови прва и основно право на избор? Вакцинирај го на работа, а дозволи концерт и журки во дискотеки, и скитање по молови! Како ли се справуваме со енергетската криза? Се даваат милиони екстра за струја. Што изгради оваа власт за 5 години? Чебрен, Галиште? Бошков мост и Луково поле заборавени! Стимулираше ли фотоволтаици и други алтернативни форми и кај малите фирми и кај индивидуалците, со загарантиран откуп на вишоците? Производството на електрична енергија до толку падна, што сме сега целосно енергетски зависни. До каде е гасификацијата, до каде сме со топловодната мрежа за парно греење. За цели 5 години не успеавте да донесе цевки за врела вода од РЕК до Битола, ниту да го затворите прстенот од трите топлани во Скопје. Битно на сиромасите им ги зедовте печките и ќумбињата и ги ставивте на струја со инвертери. Сега ко ќе им ја качите здраво струјата, ќе испоцрка сиромаштијата. Образованието никогаш не било по хаотично. Никогаш. Книги нема, децата да учеле електронски. Не одат на школо кога има малку заразени, одат кога има многу заразени. Контрадикторно, хаотично, неспремно. Без план и идеја, ама битно се бришат историски теми и факти, се редефинира семејството, прашањата на пол и род …едноставно, хаос! Културата си каска и стои во место. Ги заќутеа повеќето со платите, дел ги направија мајмуни и деградираа (поздрав од еден од нив), пола институции тераат само фиктивни и про форма проекти и тоа е тоа. Прогресивните културњаци да не ти биле толку прогресивни, само сакале некој денар несработен. Уживанција. Надворешната политика е приказна за себе. Како беше: „Дур го дишам овој македонски воздух, дур… племето, семето, загубен во времето …мојата македонска жица!“ Ех, и после сето тоа, и после сите глупости, и после сите лаги и измами, се уште да се верува дека народот те сака. Страшно. Како беше она: „Гласајте на референдум за бесплатно здравство во ЕУ. Гласајте за ЕУ.“ Што добивме, гледате и самите! А вака ко сега, навреден, понижен, скршен, не сум веќе за ништо. Сега сум само за ресет, целосен, комплет. Со целосна професионализација, за целосно чистка од плевелот, од баграта, од неспособните, од гнидите кои го подриваат системот. Од лажговците кои прават едно, а ветиле друго. Кај нас нема чест, нема образ. Затоа драги мои, престанете да размислувате низ призма на личен интерес, на ќар, на корист, засукајте ги ракавите и почнете нешто да работите. Почнете да учите, да се надградувате, да растете секојдневно. Од дремење на социјални мрежи и по кафани, напред нема. Од гледање турски серии, и реални и талент шоуа, напред нема. Улежани сте и во комфортна зона, и за сите ваши лични неуспеси, некој друг е крив. Заради вашето вакво однесување Пинокио е се уште на тронот, и ве лаже и купува. А тие околу него, не го даваат. Знаете ли зошто? Затоа што ако го нема Пинокио, тие никогаш нема да бидат на местата на кои се. Тешки времиња. Веќе не е смешно, а ни Пинокио не е веќе интересен. Тврдам дека дента кога ќе се повлече целосно, дека против него најмногу ќе зборуваат ние кои деновиве не го даваат. Александар Ристевски...

Кога ќе помислам на она време на режимот, ми олеснува со демократијава. Таа си има своја цена, а ние треба да ја платиме. Е сега, скапо било, скапо е. Демократија е тоа. Ние не сме знаеле што е демократија па сега, ете, можеме да ја видиме со свои очи. Марихуана, пасоши за нарко дилери, корупција до плафон, апсења и судења по нарачка, државен рекет, купување пратеници, провизии од увезена струја кога домашната намерно се остава без ќумур и мазут, неказнети убиства по улици, етнички вработуавња без одење на работа, затварање фирми, прогон на новинари и цензура на медиуми, луѓе што горат по болници и автобуси, не се набавуваат вакцини ако нема провизија… Тоа е демократија. Нашата. Него, кога сме кај палењето луѓе, при последново со запалени 45, или 46 патници во автобусот на Беса транс ги премина сите граници. Како во секое лудило, кога лудилото ќе искочи од контрола, ситуацијата станува хистерична. Премиерот Заев по тој повод изјави: овој настан дополнително ќе ја зближи Македонија со Бугарија! Ако изгориме бар 1.000 ќе не зближи до толку што никој нема да може да не раздели. Таму, на небото. Уште ни случајот Ласкарци, со загинувањето 16 патници во автобусот на Дурмо турс не е решен, а еве нова трагедија ни приредија естрадните уметници од власта. Уште не е завршена истрагата за пожарот во тетовската болница во кој изгореа 15 пациенти, а еве нов пожар однесе наши луѓе. Овојпат уште пострашно, загинаа 45 Македонци. Ако некому наметнатава демократија што ескалира му беше интересна на почетокот, сега секому е јасно дека заебанцијата стана траума. Тешка и болна. Секој од нас е следен кандидат да изгори во некој автобус, болница, дискотека, да те убијат со претицање, ни крив ни дужен да загинеш, а виновникот да добие 6 месеци затвор. Помалку од убиство на комшиска кокошка или куче им се досудува за таква работа на соработниците на Фамилијата. Они си ги ценат и чуваат луѓето што им се од интерес, нас кој не ебе. На нас судиите нивни вежбаат статистика која тврди дека во 100 судења 97 се осудени за вина. Кога пишувам дека оваа власт, по наод на европските институции, е темелно корумпирана таа власт мене ме гони по судови. И дека е таа корупција опасна за општеството, не е само кражба на пари туку уривање на систем. Ме гонат. И не само мене, десетина новинари се под истраги и по судења, некои од нас сега, некои се во припрема. Секогаш ќе се најде причина. Нема причина кога нивните новинари го ограбија Фондот за иновации, Агенцијата за филм и измислените проекти на владата. Кога Пендаровски во Комисија за помилување го става и државниот обвинител Јовевски кој го врши прогонот, а потоа треба да те помилува. Нема удвојување на функциите. Не, тоа е нешто друго. Демократија. Но, нас не гонат, и ќе не гонат се додека збориме и пишуваме за нивната корупција. Во времето на кралот Александар Караѓорѓевиќ Обединител, во вакви прилики, за главни уредници весниците поставувале клошари и бездомници. И така ќе лежат затвор, па барем нека биде политички инспирирано. Тогаш тоа било ценето за диктатура на кралот, а сега? Зијан сме ние, гонетите, но зијан е и секој од вас бидејќи без нас попушта браната против корупцијата а потоа корупцијата напаѓа секој од вас. Многумина платија и со живот. Дали во време на епидемија без вакцини и болници, дали изгореа во пожари, дали останаа без работа, дали ќе враќаме украдени кредити… Причина за сето тоа е – корупција на власта. Еве, да објаснам. Мнозинството Албанци во Македонија, плус увезените косовари, две децении гласаат за ДУИ. Кој доброволно, која платен, кој под присила на нивните нарко дилери, ама на крај ДУИ влегуваат во секоја власт. Го накитија судот со свои луѓе, и сега владеат и со судството. Кој контролира полиција и суд, контролира и подземје, особено нарко секторот. Пола тендери се нивни. 1.700 Албанци примаат плата од државна администрација и не одат на работа. И, ќе се најде по некој Албанец кој е горд што неговите ја држат и надземната и подземната власт во државава. А каква е таа власт? Толкава моќ, особено во раце на неписмени политичари како мнозинството во ДУИ, раѓа бескрајна корупција. Никој ништо не им може, за секоја услуга наплаќаат и стануваат богати, недодирливи. Како такви многумина им се покоруваат и прилагодуваат, тргаат по нивниот пат. Плаќаш, поткупуваш, ДУИ те штити и ти тераш. Така, по тој пат, доаѓаме до трагедиите со Дурмо турс во Ласкарци, до изгорените 15 пациенти во Тетово, и 45-те изгорени во автобусот на Беса транс. Дурмо турс возел со лажен технички преглед, и со неисправни кочници. Директорот на болницата во Тетово дозволил масовно влез на роднини во ковид центарот и прифатил пластичен киоск за болница без технички прием и противпожарна заштита. Автобусот на Беса транс немал ни лиценца за меѓународен превоз… По трагедијата државата најави одземање на лиценцата за превоз на Беса транс. Само во Македонија може да се одземе лиценца на некој што ја нема. Министерот за транспорт, кој ги издава лиценците, оној Бочварски од Штип, не се чувствува одговорен. Царина што 120 пати и поминал автобусот без лиценца, исто не е одговорна. Како ни Филипче за пожарот во пластичната болница без технички прием во Тетово. А кој да ги гони? Обвинителството на СДСМ? Да ги судат судиите на ДУИ? Заев е се во државава. И обвинител, и судија, и полицаец, и уредник, и глумец, и лекар кој знае дека марихуана лечи рак…и цариник. Се сеќавате ли на изјавата на Заев од март годинава кога лично наредил да се пуштат возила преку царински премин Деве баир и да патуваат во време на полициски час…“ Јас лично и се јавив на полициската службеничка Виолета со прекрасен глас…“ кажа Заев. Е, така функционира нашата царина. Сите три случаи се последица на корупција. Сите сме шокирани и сочувствуваме но, речиси сите жртви во трите случаи се македонски Албанци па кај нив дополнително е зголемен гневот. Фамилиите се очајни. Нивниот херој Али Ахмети, со Заев, создаде корупција која сега скапо, со живот се плаќа, како што рече лидерот на Алијанса Зијадин Села . Дали конечно сите ќе се сложиме дека корупцијата е основ на сите наши проблеми и несреќи? Дали е сега јасно зошто има цензури на порталите и вашите постови на Фејсбук кои не им се допаѓаат на власта, зошто гонат новинари, зошто сме под постојани истраги, обвиненија, судења… На едната страна сме ние, и вие, а на другата мнооооогуууу пари. Милијарда и кусур евра, според европските извештаи, фалат во буџетите на Македонија за овие пет години власт на СДСМ и ДУИ. За милијарда и по улици ќе не пукаат. А таа милијарда и кусур, де факто украдени, се наши пари. Кога за тоа пишуваме нивните “невладини“ и нивните портали спремаат атмосфера за наш прогон и судења. Се објавуваат само извешати од обвинеија и изјави на обвинители. Штом те има во обвинение крив си, и веќе осуден. Нема изјави на прогонетите. Ние немаме свој Бранко да не аболицира. Но затоа ве имаме вас. Што се тресете под поплавата од корупција која би била многу потешка, многу поголема и по скапа ако нема кој да пишува и објавува за тоа. Да не немаше, и овие локални избори ќе поминеа со “победа“ на Заев, и нов бран корупција. Сега Зоран Заев си заминува. Бега од одговорност. Некој друг да ги подмири ветувањата и сметките со нарко дилерите, да го смени членот 353 од КЗ за злоупотреба на службена положба, друг да ги враќа кредитите што ги зема за да купува избори, друг да врши рестрикции, друг да се кара со партиските “невладини“ и нивните медиуми на кои им се фрла по 4-5 милиони буџетски евра годишно а тие никогаш не се задоволни, друг да објаснува за инфлација и девалвација, друг да загуби на идните парламентарни избори… Сега Зоран Заев сака да замине. Арно ама, ДУИ не му дава. Има долгови кон нив и нарко дилерите, особено во врска со плантажите за марихуана и тендерите. Они после два изгубени избори сепак го донесоа на власт. Во скут им е. А седнат во скутот на ДУИ не се чувствува пријатно, колку повеќе прета седнат во скутот толку ДУИ повеќе уживаат. Никој со углед и авторитет во СДСМ не се нафаќа да биде дојебник на неговата корупција, пеглач на одговорноста. Заев реши дека тој “друг“ треба да биде кумановецот Димитар Ковачевски Таче. Димитар Ковачевски го знам одамна, човекот си е на место што се однесува до неговата професија, врзана за истражувања, маркетинг во економијата. Ја нема алчноста и го нема оној зол, злобен и садистички карактер на Зоран Заев кој ужива да гони луѓе и да сеири на нивната мака оговарајќи ги со нему блиските. Овој е спротивен лик. Амерички човек. Но, да сум на негово место не би се нафатил да го сработам тоа што Заев го очекува од него. Нема он карактер за тие прљави дела кои Заев му ги остава во наследство. Други ќе спроведуваат а тој ќе ја сноси одговорноста и омразата на јавноста. Ќе го потпише и изборниот пораз. Главната програма на новиот СДСМ ќе биде: 100 јадења без месо и зејтин, како да се преживее без струја, предности на невработеноста во 100 ситуации, лекување од корона во домашни услови, собрани телефонски разговори на бившата власт за семејна забава, стрип серија Суперфилипче, марихуана во секоја прилика, увод во цензура, брз курс за корупција и рекет во 100 лекции, упатство за независно обвинителство и судство, како да се збогатиш од фондации и грантови … Кој сака, нека им честита. (Д.П. Латас, 29.11.2021)...

- Advertisement -- Advertisement -На крајот од долгиот и темен македонски тунел се појави мало светло – Заев ја напушта политичката сцена! Тој не заминува доброволно. Oд неговите странски ментори, за чија сметка им нанесе непроценливи, историски штети на македонскиот народ и на неговата современа држава, тој е со индигнација пуштен низ вода. На почетокот, тој беше дел од погубното решение кое тие ни го наметнуваа, ама потоа, преку Бугарија, стана дел од проблемот. Од голем адут кој, во Нивици и претходно во договорот со Бугарија и со законот за албанскиот јазик, безмилосно не потопи и како народ и како држава, Заев стана пречка за неговите ментори. Без никакво политичко искуство, со длабок провинцијализам во карактерот, и со психологија на ситен трговец, а се’ со цел да ги задоволи странците, на крајно понижувачки и подол начин, во последниве пет години тој го уништуваше вековниот и милениумски македонизам. Во Нивици, ем прифати дека ние веќе не сме Македонци за светот, ем се согласи за промени во уставниот поредок на државата што, за живо чудо и срам на сите нас, не беше доволно народот да го тргне од политичката сцена. За наша среќа (!), иако звучи апсурдно, повторно дојдоа до израз бугарските историски синдроми, со што се отвори патот за неговиот крај. Во Ресен велат – од кол, на кол, на крајот ќе се наденеш. Токму тоа му се случи и на Заев. Нема никогаш да ги дознаеме вистинските причини зошто е тој жртвуван, ама логиката сепак дава доста јасна слика.Кога требаше да ја заврши својата трагична задача, Заев на крајно аматерски начин ги провоцираше најновите бугарски фантазмагории. Тој очигледно сметаше дека, како претходно на Атина, и на Софија ќе треба се’ да и’ се даде и така, со целосно избришани Македонци, тој вечно ќе биде лидер и премиер. Бугарите, пак, свесни со кого имаат работа, го побараа невозможното и се заглавија во безизлезна позиција, во која ги повлекоа и сите други. Причината беше Заев, кој беше спремен да жртвува и народ, и јазик, и историја… а таква шанса Софија не смееше да пропушти. Потврди за тоа има многу. Пред се’, тоа се неговата срамна изјава дадена за БГНЕС и интервјуто на бугарската МНР, Захариева, за германскиот магазин “The European” (според мкд.мк од 22/3/2021). Таа рекла дека – „Заев прифатил дека македонскиот идентитет постои од 1944 година“ и дека – „Гоце Делчев и сите илинденци биле македонски Бугари“. Никој не ја демантираше а таа сигурно има и сведоци.Се’ има свои граници. Македонскиот народ кој, од неразбирливи, неприфатливи, срамни, понижувачки… причини, ја голтна кнедлата од Нивици, се освести и сфати дека го водат политичари кои не знаат што прават. Кога започна безобразната офанзива на Софија, кај нас следуваше едногласна реакција дека тоа што се бара не е само неприфатливо за Македонците туку и навредливо и надвор од умот. Освен ретки исклучоци, како сиромашкиот Денко Малески и неколку други изроди, општо и масовно беше спротивставувањето и одбраната на македонизмот. Се огласија дури и тие кои пред тоа безрезервно му се пикаа на премиерот каде што не треба. Така, на линија на политиката на понатамошно некритично прифаќање на се’ што Софија вади од левиот ракав, Заев и МНР Османи останаа речиси сами. Заради тврдоглавоста на Бугарија и спремноста на Заев Македонија да проголта се’ што се бара, случајот стана европски и американски проблем. Тој во безизлезна позиција ги доведе и Брисел, и Вашингтон, нанесувајќи сериозна штета на нивниот углед.Заев е сега непотребен бидејќи неговата политика се покажа крајно непродуктивна. Тој беше поводот Бугарија да не остави никаков простор за разумно решение. Се пресметаа, мислејќи дека сега е моментот да ги реализираат сите свои вековни болни соништа. Во политичка екстаза, во занесот на својот најекстремен национал-шовинизам, просто измислуваа какви уцени и ултиматуми да ни постават. Со таква неразумна политика, Софија ги доведе сите во губитничка позиција и никој не знае каде да се бара излезот? Сепак, длабинска анализа јасно покажува дека, како засегната и оштетена страна, топката е во нашиот двор и ние сме на потег бидејќи Софија нема да попушти. За нив е – сега или никогаш. Ако сакаме да го решиме проблемот пред се’ за нас самите, и да си ги сочуваме образот и достоинството како народ и држава, договорот за „(не)пријателство“ со Софија мора веднаш да го откажеме. Без тоа, нема прифатливо решение за Македонија, ниту напредување кон ЕУ. Со тоа ќе им помогнеме и на Брисел, и на Вашингтон, иако нивната првична реакција ќе биде жестоко негативна.Изборните циклуси во Бугарија изгледа дека завршуваат, и се чини дека некаква влада сепак ќе се формира. Меѓутоа, простор за промени во нивните зацртани политики кон Македонија, кои се формулирани со врвни официјални процедури, објективно – нема. Декларацијата, со која во Собранието беше дефинирана политиката кон Македонија, беше изгласана со целосен консензус. Нејзината суштина е дека Македонците треба дефинитивно да се сотрат. Веднаш да ги снема, што не е баш реална политика бидејќи тешко може да помине кај другите. Победата на Петров и Василев кај нас создаде некаква лажна надеж дека работите во Софија се менуваат. Факт е дека кандидатот за премиер, Петров, користеше малку поразлични акценти од другите ама, на крајот, најверојатно е дека тие ќе останат само негови лични. Коалицијата која ќе ја прави ќе има уште три други партии и сите тие имаат докажани тврди средновековни погледи на Македонија и Македонците. Со досегашната невидена пропаганда, и бугарскиот народ е масовно наострен против Македонија, што ќе биде додатен хендикеп за Петров и неговите. Впрочем, тој и Василев се пулени на старо/новиот претседател Р. Радев, кој ги промовира во политиката, а неговите апсурдни ставови за овие прашања се добро познати. На еден или друг начин, тоа ќе го обврзува и Петров.Најверојатно, ќе се повтори случајот од Грција кога Ципрас, пред да стане премиер, немаше никаков проблем со името на нашата држава и дека ние сме Македонци. Тој јавно го говореше тоа. Арно ама, кога дојде на функција мораше да води државна политика која беше сосема различна. Еден истакнат новинар, кој добро ја познава и следи грчката политичка сцена, беше голем оптимист дека Ципрас ќе ги менува работите. Додека ми ги цитираше неговите претходни изјави за Македонија и Македонците, го уверував дека тоа, во новите услови – ништо не значи. Ципрас испадна добар само како жртва, притисната од САД, да го потпише за нас катастрофалниот договор од Нивици, за што во Грција немаше да се осмели никој друг политичар. Излезе дека Ципрас е тој што ја прекрсти македонската држава и го избриша националниот идентитет на Македонците. Тие можат да бидат што сакаат (Бугари?) само не Македонци. Факт е дека во Нивици не беше елиминиран и македонскиот јазик, како што беше народот, ама само на привремена основа. Според прецизното американско сценарио, македонскиот јазик треба да го анулира – Софија. Процедурата е во тек. Откако ги заврши највалканите работи за неговите странски ментори, Заев самиот си пресуди со погрешната политика кон Бугарија. Неспорно е дека сите сакаат Македонија што поскоро да ги започне преговорите за членство во ЕУ, кои ќе траат 20-тина години а можеби и бесконечно, ама Бугарија кочи. И Софија ги сака, ама сега тактички се обидува да стекне привилегирана позиција во тој процес, за да си ги олесни следните чекори за дефинитивно бришење на Македонците. За истата цел преговорите ги сакаат и САД, Грција…Додека Заев и неговите безмилосно го лажеа народот дека со потпишаните капитулантски договори дефинитивно се решени проблемите со соседите, еве што ни се случува со Софија а можеме само да замислиме што се’ не чека и од Атина. При неодамнешната (неуспешна) посета на Пендаровски на Грција, тамошната претседателка многу прецизно му порача – „Поминаа две и пол години откако договорот стапи во сила. Препознаваме дека од страна на … Македонија се направени позитивни чекори, но сепак постојат многу нерешени прашања. Затворањето на овие отворени прашања ќе овозможи понатамошен развој на нашата соработка“ („Слободен печат“ од 6/10/2021). Се’ ни кажа, само што нема кој да чуе: „затворањето на прашањата“ ќе го бараат во преговорите. Грција, којашто нема ништо спроведено од Нивици, и од тоа минимално што мораше да го направи ама, еве, веќе ни се заканува. За разлика од неа, Пендаровски се „заколнал“ дека – „ќе го завршиме договорот до последна буква“. Својата посета ја оценил како „историска“, ама изгледа не забележал дека грчката претседателка не ја прифатила поканата за возвратна посета на Македонија, што е во најмала рака навредливо. Постоела само – „начелно изразена волја и желба“! Македонските понижувања немаат крај....

- Advertisement -- Advertisement -„Артан Груби кажа дека секој камен ќе биде ќе биде превртуван се додека не се најде виновникот на трагедијата, во која умреа 45 патници, враќајќи се од Истанбул во Скопје! Потпретседателот на Владата на Македонија, овој, бре, прв, најголемиот во државата, оној што сиот живот скитал низ улиците, предводејќи ги ‘Шверцерите’; со највалкан можен речник додека се искачувал во својата кариера, самиот викајќи УЧК – УЧК, ваквиов Артан Груби, кој се катапултираше од политичкото подземје право во највисоката хиерархија на ДУИ, тој најде да зборува на една косовска телевизија за случајот со Беса Транс!“ – вели Илир. Р. Топи во својата колумна со наслов „Герданот на националните трагедии“, која ја објави весникот на албански јазик „Бота сот“.Топи пишува: „Артан Груби рече дека ќе се формира итно комисија за да се најде одговорниот за оваа трагедија. Јавно се знае дека на Балканот, а посебно во Македонија, комисиите се формираат за да ја замаглат ситуацијата и со цел да се фрли вината врз непостојниот субјект! А за вакви магли, за вакви небулози Артан Груби е експерт, бидејќи самиот ги создава и ги шири! Има ли тука морална одговорност за неморалниот Артан Груби?“„Беса Турс е компанија формирана од структурите на партијата, кои ја загадија, оваа агенција цути на територијата, што е тврдина на ДУИ, на која и се плаќаат сите даноци како арач! Обидувајќи се да го замагли и овој факт, Артан Груби, кој за свое задоволство создал фиктивна позиција прв потпретседател на Владата, овој продавач на магла го пронашол виновникот во трите држави Македонија – Бугарија -Турција, чии органи можеби ги корумпирала Беса Транс, која ги минала границите без лиценца!“„Беса Турс имала четири кривични пријави во 2021 година и се спасила без ништо да и се случи! Каде е овде судството? Како било можно да работи без лиценца? Кој и понудил ‘владина гаранција’, или под чадорот на која партија се наоѓала оваа агенција, така што ниту надлежните државни органи на Македонија не можеле ништо да сторат, ниту да ја спречат да учествува во сообраќајот без лиценца!“„Конечно, Артан Груби во својот стил на подземната мафија кажува дека ќе биде превртуван секој камен се додека не се најде виновникот за трагедијата во Бугарија! А може ли да каже под кој камен се наоѓа виновникот? Кој камен да го превртуваме? Единствениот камен што треба да биде отркалан во пропаст, во бездната, е токму Демократската унија за интеграција, која му го извезе на албанскиот народ во Македонија герданот со најтешките трагедии!“ – истакнува Илир. Р. Топи на крајот од својата колумна.Извор Expres.mk...

Сите министри треба и должни се чесно и стручно да работат за сите граѓани на целата држава, а не “да направат нешто” само за Македонците или само за Албанците. Тоа важи и за премиерите. Инаку, Албанците ќе треба да ги чекаат последните сто дена од мандатот премиерот за нив да направи нешто, додека во другите 1360 дена другиот премиер за Македонците ќе направи нешто. П.С. Ова е мојот одговор на тие што ме прашуваат што јас сум направил за Албанците....

Би сакал да укажам на една многу честа грешка што се прави при преведувањето од српски јазик, но и и при пишувањето, главвно поради доминација на српската над македонската синтакса. Синтаксата е дел од јазичната наука кој зборува за точниот редослед на зборовите во реченицата. Референтна литерарура за ова е учебникот „Синтакса на македонскиот стандарден јазик“ од Лилјана Минова Ѓуркова („Магор“, 2000). Во моите книги „Биди новинар“ и „Научи да пишуваш“ посочувам на едно од најважните правила на збороредот во македонскиот стандарден јазик – подметот и прирокот секогаш да бидат што поблиску еден до друг. Друго важно правило, кое ја засега темата за која пишувам во овој пост, е следново – во прашалните реченици прирокот доаѓа веднаш по прашалниот збор! Примерот со кој е заглавен овој текст (една реченица на покојниот Љубисав Иванов Ѕинго, на која многу ѝ се потсмеавме на времето) е карактеристичен. Ko je to uradio? Ѕинго „преведува“: Кој го тоа направи? Во српската синтакса подметот („ко“) природно е раздвоен од природкот („uradio“), кој доаѓа на крајот на прашалната реченица. Под влијание на српската синтакса, Ѕинго направил грешка. А треба: Кој го направи тоа? Подметот и прирокот се веднаш еден до друг, разделени само со кратката заменска форма „ги“. Уште еден пример: Што на овој план подготвувате? Треба: Што подготвувате на овој план? И уште еден: Дали војната ќе почне? Треба: Дали ќе почне војната? Многу често прашалната реченица станува дел од проширена исказна реченица. Треба да знаеме дека таа (прашалната реченица) во таков сучај со себе го „повлекува“ и важното синтаксичко правило – прирокот веднаш по прашалното зборче! Пример: Еве што тоа значи за вирусот. А треба ака: Еве то значи тоа за вирусот. Друг пример: Погледнете како денес изгледаат најстрашните близначки. Треба: Погледнете како изгледаат денес најстрашните близначки. Или: Еве што Петар Грашо рече за љубовта. Треба: Еве што рече Петар Грашо за љубовта. И сврзникот „ако“ се однесува како прашално зборче во слични ситуации. Еве пример: Ако ова не го направите, ќе ви дадам отказ. Треба: Ако не го направите ова, ќе ви дадам отказ. Толку за ова правило. Повеќе во добрите книги. Македонскиот јазик има посебни, специфични синтаксички норми. И тие (а не само лексиката и фонетиката) го прават нашиот јазик посебен, различен од српскиот, од бугарскиот и од другите блиски, словенски јазици. Апелирам сите што се занимааат со пишување – не само новинарите – на ова да посветат должно внимание. ПС. Повремено, на моите колеги од Плусинфо, им испраќам вакви коментари и упатства во врска со некои јазични проблеми со кои се соочуваме. Често коментирам и на постови на кои други луѓе укажуваат на јазични или стилистички грешки што ги воочиле (при што, за жал, не се штедат и навреди за новинарите и за медиумите, што секако не е добар пристап). Како и да е, решив овој пост да го споделам јавно на Фејсбук, со надеж дека има луѓе кои се спремни да го учат својот јазик, а и такви што имаат волја да споделат совети од кои и јас би можел нешто да научам. Зашто, се учи дур си жив…...

Една од работите што треба да ја запамети јавноста за бизнис зделката на Црквата/МПЦ е дека кај паркингот наспроти Холидеј ин ќе добие бајаги метри квадратни станбен и деловен простор, ако барате одговор МПЦ ќе ви каже дека зделката е за добробит на заедницата, на граѓаните, како е тоa добробит само МПЦ си знае. А секако, би требало да се знае колку тежи МПЦ. Одговорот би требало да се крие во Управата за јавни приходи која пред некоја година отвори истрага со која требаше да се испитува дали и за што Црквата не платила данок кон државата но од истрагата ни почеток ни крај. Во меѓу време, партиските полтрони да се повлечат со држење лекции како Власта направила напори за интересот кон граѓаните, се што направила а во контекст на паркингот наспроти Холидеј ин е пресметка на комуналии и секако тука е ОЈО кое постапува за да постапи прикажувајќи се преку медиумите дека истражува. Додека ОЈО истражува во јавноста преовладува спинот дека ете МПЦ и Антиќ нема да градат шеесеткатници, или шо би рекол господинот Заев во Скопје се гради со усул, за дефокусот да е позасилен ќе ви кажат па ете инвеститорот платил комуналии. Е арно ама за укажувањата на антикорупционерите, првиот човек во владата кој во јавноста се претставува како борец против корупцијата уста не изусти на укажувањата на можната корупција, Љупчо Николовски мукла за паркингот наспроти Холидеј Ин. Има многу што да се напише но џабе кога нема институции кои би се заложиле и кои би покажале вистински заложби кои ќе ја променат перцепцијата кај граѓаните за криминалот и корупцијата кај нас некако тоа институциите само ја зацврстуваат таа перцепција дека успеваат само коруптивните и криминалците. Сигурен сум и убеден дека студент на Архитектонски токму на тема паркингот наспроти холидеј ин може фино лепо да докторира а ОЈО уште ќе истражува! Седете така, се е согласно закон!...

- Advertisement -- Advertisement -Уште вечерта, на 31 октомври, беше јасно дека Зоран Заев не поднел оставка. Зборот, искажаниот збор, е алатка на политичарот, посебно во демократски режими. Оставка на премиер е огромна работа во секоја држава и никогаш не паѓа од небо, па така беше совршено јасно дека станува збор за нова политичка игра и смислена ујдурма на Заев.Оттука беше јасно дека тој не поднел оставка, но што му беше целта со „оставката“? Што требаше Заев да постигне?Имајќи предвид дека ова сценарио со „оставката“ не се реализира, Заев & Co. се вратија на старото сценарио, осмислено пред локалните избори. Тогаш тие беа убедени дека им претстои блескава победа и дека прашање е само дали Шилегов ќе победи во првиот круг или, пак, ќе мора да се оди и на втор круг каде што ќе беа прегазени „небањатите“. Победата на локалните избори требаше да му даде на Заев амбиент за влез во ново предавство, овој пат со Бугарија. Во митологијата на СДСМ на датумот за преговори со ЕУ му се дадени легендарни својства, исто како што претходно се случуваше со влезот во НАТО. Па, така, датумот треба да направи гладните да се заситат, слепите да прогледаат, хендикепираните да проодат, а СДСМ и Заев да си ја обноват политичката невиност, да се исчистат од гревовите и повторно да зачекорат кон блескавата иднина.Јасно е дека тој нема проблем да потпише и формален документ дека македонскиот народ постои од 1944 и дека македонскиот јазик постои од 1945 година, а дека претходно Македонците биле дел од големата бугарска нација што Југославија ја поделила пред осумдесет и кусур години. Можеби во неговата глава и во главите на неговите приврзаници ова и не е толку голема отстапка затоа што „треба да гледаме напред“ и „не смее да бидеме робови на историјата“. Но реалноста е сосема поинаква…Прочитајте повеќе на Нова Македонија...

Мирот и соработката меѓу народите не смее да „биде задушен од прекумерните националистички претензии“, порача папата Франциск во словото одржано во претседателската палата во Атина денес. „Во таа насока, ќе заклучи тој, сакам да ја обновам мојата почит за тешкиот пат што доведе до Договорот од Преспа, потпишан меѓу оваа република и таа на Северна Македонија“. Во мај 2019, со својата посета на Скопје, папата конечно ја стави земјата на картата на светот, ќе напишат западните медиуми, нарекувајќи ја посетата историска. Кои беа „прекумерните националистички претензии“ од кои мораа да се откажат Атина и Скопје за да се отвори патот кон мирот и соработката? Ние се откажавме од митот дека географска Македонија е само наша етничка татковина во прилог на фактот дека последната отоманска провинција во Европа била мултиетничка земја. Се откажавме и од револуционерниот наратив од времето на конституирањето на асномска Македонија, дека нашата држава е пиемонтот околу кој повторно ќе се обедини поделената татковина. За возврат, Грците го прифатија постоењето на младата македонска нација и јазик со, како велеа, грчкото име „Македонија“. Папата знае многу добро дека Договорот од Преспа не е популарен кај двата народи, грчкиот и македонскиот. Но, папата им зборува на народите како државник со визија а не како католички популист кој сака да ги преобрати во неговата вера. Зборовите на папата доаѓаат во право време кога во нашата држава се почесто се слушаат зборови на осуда на компромисот со Грција од страна на оние со „прекумерни националистички претензии“. Колку само комотно во телевизиските дебати кај нас се употребуваат зборовите „предавничкиот“ Преспански договор од страна на интелектуалци и политичари кои би морале да знаат подобро. Во еден дел, и победата на македонските националисти на последните локални избори се должи на оваа осуда на компромисот со Грција. Ретко гледам„почит за тешкиот пат што доведе до Договорот од Преспа“ меѓу двете соседни републики, како што не нарекува папата Франциск. Во очите на папата ние сме две соседни републики. Каков скок напред од времето кога бевме само територија во потрага по меѓународно признавање. Изминативе триесет години се „тешкиот пат“ за кој говори папата. Каде е љубопитноста дома, на еден конструктивен начин, да се осветли тој пат и да се извлечат поуки за понатаму? Сведоци сме главно на поттикнување на гневот кај народот на кој му се всадува мислата дека е понижен наместо да му се објаснат реалностите на меѓународната политика како и дека односите помеѓу нашите две држави сега имаат темел врз кој може да се градат мирот, соработката и пријателството. Зборовите на папата Франциск инспирираат. Ете ја формулата и за решавањето на нашиот спор со Бугарија. Нашите две републики, Бугарија и Северна Македонија, не смеат да дозволат мирот и соработката „да биде задушен од прекумерни националистички претензии“. Денко Малески...

Владата на една држава се поставува на таа челна позиција, за да се грижи за живеењето на народот, на сите граѓани, за да се грижи да функционираат добро и правилно институциите на уставно – правниот, политичкиот и економскиот систем во интерес на севкупното општество. Ако односната Влада не ги исполнува овие основни цели, заради кои и располага со политички легитимитет да опстојува на кормилото на државата, тогаш таа нема оправдување да продолжи со своето (не)функционирање. Имајќи ги предвид сите овие основни функции и обврски, актуелната Влада на Република Македонија по ниедна основа нема повеќе ниту политички ниту морален легитимитет да продолжи да опстојува. Нејзиното останување на чело на државата сите граѓани на Македонија го плаќаат со десеттици свои насилно уништени животи, со стотици лекари, медицински сестри и други висококвалификувани кадри избегани во странство, со илјадници млади луѓе, исто така, принудно заминати во туѓина, го плаќаат со милијарди евра украдени народни пари… Оваа Влада, која и не е Влада, туку група на квазиполитичари вдадени само по грабање од македонските национални богатства, уште од самиот почеток, откако е насилно поставена од странски центри на политичка моќ, гази врз политичката волја на македонскиот народ и спроведува идентитетски геноцид врз него со „Преспанскиот договор“ и со Договорот за „добрососедство“ со Бугарија. Владата дејствува непријателски и врз сите граѓани на оваа осиромашена, испокрадена и пеплосана држава, сега воведувајќи ги во деветтиот круг на „економскиот пекол на Данте Алигиери“ откако цената на струјата, превозот и сите животни производи и услуги започнуваат да се вивнуваат во небо со откачувањето на спиралата на инфлацијата. „Давам – не давам оставка“ на Зоран Заев, преговарањата со опозициската Алтернатива заради нејзино влегување во Владата и заради оформување на парламентарното мнозинство, кое не постои, оти, всушност, нема 61 пратеници, е само мајтапење со волјата на мнозинството граѓани, и Македонци и Албанци и од сите етникуми, кои со исходот од локалните избори јасно покажаа дека бараат нова Влада. Исто така, и мнозинството граѓани – Албанци ја искажаа својата волја и ДУИ да биде тргната од владејачката коалиција и да замине во опозиција. Овие избори покажаа дека Владата е дефинитивно делегитимирана, но мнозинството граѓани – Македонци јасно порачаа дека не само што не сакаат повеќе да го видат Заев на позицијата премиер, туку и ниту СДСМ да продолжи да изигрува владејачка партија. Таа нема повеќе никакво право да одредува нов мандатар. Постои веројатност дека Зоран Заев се обидува да продолжи да владее „од сенка“, многу веројатно е и оти Ковачевски прифатил улога да му биде „продолжена рака“. Меѓутоа, најновата навалица на нови кандидати за челната позиција , како и различните струења во СДСМ ја прават потешко остварлива оваа кадровска комбинаторика на Заев. Мајтапење посебно со Македонците е преговарањето со Бугарија да го кренела ветото од евроинтеграциските преговори. Какво значење има за обичните граѓани, ако и се даде тој фамозен „датум“? Ќе им го подобри ли тој нивниот животен стандард, или еврократите и натаму со Македонија ќе го бришат подот во чекалницата во Брисел, како што го прават тоа веќе 16 години, доделувајќи препораки, препораки…? Архитектурата на Европската Унија силно ја разнишуваат внатрешните караници меѓу државите – членки, несогласувањата да се примаат нови членки, потоа и судирот меѓу ЕУ – централата во Брисел со Полска и Унгарија.Во ваква ситуација е јасно дека приемот на Македонија во ЕУ не бидува ништо за долги години. Но, и Бугарија и Грција секогаш будно ќе „дежураат“ ЕУ да биде далеку со светлински години од Македонија. Околу европските стремежи и две суштински прашања од македонска гледна точка: 1. Им требаат ли навистина евроинтеграциите на владејачките македонски политичари кога се знае дека ЕУ првин бара владеење на правото, борба против корупцијата, криминалот? Или, тие исти политичари само декларативно со полни усти повторуваат „евроинтеграции, евроинтеграции, датум датум“, а поправо работат воопшто да не се случи тоа? 2. Дали и како би можело во официјалната надворешна државна политика да се вгради фактот, потврден и со референдумот од 2018 година, дека мнозинството на македонскиот народ и не ја сака Европската Унија, оти не сака Македонија да се интегрира во оваа и ваква ЕУ, која им повладува на Грција и Бугарија во нивните стремежи да се избришат автентичната македонска историја, идентитетот и јазикот на македонскиот народ? Дека Македонците сакаат Македонија да биде дел од Европската Унија, но трансформирана како сојуз на суверени нации со свои признати и респектирани национални идентитети и јазици? Што да се прави натаму? Како да се отстранат Владата и нејзиниот премиер Заев од кормилото на македонската држава? Како да се спречат „мнозинско – пратеничките“ „дворски игри“ низ кабинетите и ходниците на Владата, но и во Парламентот? Како да се сопрат заевизмот и смртоносниот хаос, кој се случува во Македонија? ВМРО ДПМНЕ е главната политичка сила, која што може и мора да предводи во изнаоѓањата одговори на претходните прашања. Досегашните напори беа безуспешни, но, на политичките партии од опозицијата им останува обврската, која им ја дадоа мнозинството граѓани, час поскоро да ја остварат бараната промена во врвот на државата. Опозицијата мора да внесе нов динамизам на овој план, да развие нови активности. Тука авторот чувствува потреба да нагласи дека овие редови не се пишувани по нарачка на која било политичка партија, туку оти тие произлегуваат од сопствена објективна политичка анализа на случувањата во Македонија со примена на квалитативната политичка методологија. Може ли да се тврди со сигурност дека нема поодделни пратеници и политичари и во владејачката коалиција, кои не се свесни за катастрофалната политичка и социоекономска ситуација, во која е втурната оваа држава, кои веројатно се уште само молчат, но подготвени да кажат свое „не“ на сегашното владеење со Македонија? И тие имаат членови на своите семејства, свои роднини и пријатели, кои можеби не се сите со плата од по илјада евра месечно и од кои можат секојдневно да чујат колку е мачно да се живее во Македонија. Оттука, ВМРО ДПМНЕ треба да скрои нова поефикасна стратегија за обединување на сите сили, кои ќе можат да доведат до пресврт, со поостар настап во Парламентот, без преголема конструктивност и со применување на сите методи на парламентарната и воопшто на политичката борба. Колку побргу ќе биде поставена нова Влада, експертско – политичка, дури и без да се чека на одржување нови предвремени парламентарни избори, колку побргу ќе се започне со амортизирањето на страотните удари врз живеењето на сите граѓани и со оспособувањето на институциите да профункционираат не во полза на политичките елити, ами на обичните луѓе, толку побргу и Македонија ќе може посоодветно да се постави наспроти жестоките воено – политички турбуленции на меѓународната сцена, кои можат многу бргу да преминат од вербална во акциона фаза....

Фатмир Бесими Процесот на донесување на буџетот ме потсетува на една изрека на поранешниот државен секретар на трезорот на САД, Џејкоб Лу (Jacob Lew) кој вели дека „Буџетот не е само колекција на бројки, туку израз на нашите вредности и аспирации“. Тргнувајќи од овој концепт, Буџетот што го предлагаме покрај конкретноста изразена во бројки, е и приказ на нашите залагања за дефинираните цели и принципи по кои ќе се водиме. Секој вложен денар на граѓаните мора да биде оправдано вложен таму каде што дава најголем ефект. Тоа е буџет со поголема „вредност на вложените пари„, и за тоа ќе има отчетност, а за таа цел се воведуваат петгодишни индикатори за мерење на успешноста на политиките. Исто така, овој буџет е кроен според „златното правило„ во јавните финансии, односно буџетскиот дефицит е помал од капиталните расходи, што значи задолжување исклучиво за капитални расходи кои достигнуваат највисоко ниво од кој било претходен буџет. Тоа ќе поттикне инвестициски циклус што ќе придонесе за забрзан економски раст, додека преку зелената агенда, поддршката на иновациите и дигитализацијата до одржлив развој и подобар квалитет на живот за граѓаните. Притоа, овој буџет содржи и програми за поддршка за време на криза, како и јасен тренд на фискална консолидација на среден рок, особено важно ако го имаме предвид фактот дека со новиот Закон за буџет кој е во собраниска процедура се предвидуваат воведување фискални правила и фискален совет. Инклузивна и конструктивна дебата за предлог буџетот Оваа недела го претставивме предложениот Буџет за 2022 година во матичната собраниска Комисија за финансирање и буџет и Законодавно -правната комисија. Имав можност во атмосфера на конструктивна дискусија да го претставам буџетот и да ги соочиме ставовите во однос на клучните поставени цели и планирани политики. Ја користам приликата да им се заблагодарам на пратениците за конструктивната дебата за време на десетдневната расправа за Предлог – буџетот за 2022 година. Ова е уште една потврда дека инклузивноста во овој процес дава резултати и го подобрува квалитетот на нашето работење. Во текот на амандманската расправа прифатени се вкупно 23 амандмани, од кои 8 се од пратениците на опозицијата, 4 од пратениците на власта и 2 од Собранието, при што 9 амандмани беа предложени комисиски и поддржани едногласно. Вкупната вредност на прифатените амандмани изнесува 382 милиони денари, што според, пратениците и службите во Собранието, ова е една од најголемите измени направена преку амандманска расправа и потврда за инклузивноста на процесот на усвојување на буџетот и демократскиот капацитет на нашата земја. По усвојување од страна на Владата ќе се разгледува на пленарна седница во Собранието, а каде, исто така, очекувам да продолжиме во овој дух и со широка поддршка да го изгласаме Буџетот за 2022 година. Буџет во време на кризи и неизвесност Клучни приоритети за наредната година пресликани во овој документ се натамошно економско заздравување и забрзување на растот преку инвестиции, заштита на здравјето на граѓаните во се уште присутни ризици од пандемијата, но и поддршка на животниот стандард на населението. Во изминатиот период бевме исправени пред многу предизвици. Токму во вакви ситуации државната интервенција и особено фискалната политика во нашиот случај останува клучна во надминување на предизвиците и спроведување на развојните политики. Фискалните политики во суштина се контрациклични, односно треба да стимулираат во време на економски кризи и консолидираат во време на економски просперитет. Зголемениот фискален стимулус во време на криза има за цел зачувување на работните места, одржување на куповната моќ на граѓаните и поттикнување на економска активност. Оваа таканаречена „Пазарна дисторзија“ или државната интервенција, која незадолжително се води строго по пазарни принципи, покрај другото треба да води сметка и за социјалната компонента, односно да го лимитира влијанието на кризата врз социјално најранливите категории на граѓани. Во овој контекст, фокусот на нашата фискалната политика во изминатиот период беше пред се насочен кон заштитата на здравјето на граѓаните, поддршка на ранливите категории граѓани и погодените фирми, но и креирање политики за поттикнување на економскиот раст. Имајќи ги предвид овие постулати, се воведоа значајни и брзи економски мерки во прилог на најпогодените од последната криза. Во последните две години беа спроведени шест пакети на мерки за поддршка на претпријатијата и вработените во најпогодените сектори. Според проценките на Министерството за финансии, само со првичните четири пакети на мерки, падот на економската активност беше ублажен за 4,2 процентни поени во 2020, ако ги вклучуваме и мултипликативните ефекти, забележано и во извештаите на меѓународните финансиски институции. Односно, пластично кажано, во отсуство на мерките, падот на економијата во 2020 се проценува дека би бил на ниво од -8,7%, наспроти остварениот пад од 4,5%. Проценката на ефектот од 5-тиот и 6-тиот пакет на мерки кои се уште се во тек, ќе се пресмета на почетокот на следната година, но првичните проценки укажуваат на доста позитивни очекувања за ефектите. Впрочем реакцијата на државите во целиот свет беше инстантна и енергична поткрепена со огромни финансиски пакети за поддршка. Само за споредба, според податоците на УНКТАД, фискалниот стимул во 2020 година во развиените економии беше за 270% повисока споредено со стимулот обезбеден за големата финансиска криза од 2008-2009 година. Во економиите во развој оваа бројка беше 18% повисока. Односно, развиените економии во 2020 имаа инјектирано 9,7% од БДП во економиите, споредбено со 2,6% од БДП за време на глобалната финансиска криза, додека кај економиите во развој оваа бројка беше на ниво од 5,5% од БДП за разлика од пониските 4,6% од БДП во периодот 2008-2009. Ова укажува на интензитетот на кризата со која се соочивме и потребата за брза реакција. Кај нас, од почетокот на кризата донесовме шест пакети на мерки во вредност од околу милијарда и двесте милиони евра, односно околу 11% од БДП. Вкупниот фискален стимул ги опфаќа не само директните буџетски трошоци, туку и даночните олеснувања и ослободувања, расположливите гаранции и сл. За споредба, согласно податоците на ММФ, фискалниот стимул во земјите во регионот се движи од 2,4% од БДП во Бугарија, 3% во Босна и Херцеговина, 3,3% во Албанија, 4% во Црна Гора, 5% во Косово, 7% во Хрватска, Србија со 13,6% и Грција и Словенија со околу 14% од БДП. Сепак, ефектите од пандемијата продолжија и во 2021 година. Но, нашата економија покажа заздравување достигнувајќи раст од 13,1% во вториот квартал, и очекуваме годината да ја завршиме согласно проектираниот раст на БДП од 4,1% со можност истиот да го надминеме. Во однос на глобалните економски текови, може да се каже дека глобалната економија се опоравува и се очекува раст од 5,9% во 2021 година и 4,9% за 2022, согласно октомвриските проекции на ММФ. ЕУ односно Германија како наш најзначаен трговски партнер се очекува да достигнат раст од 5,1% за 2021, односно 3,1%, додека пак предвидувањата за 2022 се, исто така, охрабрувачки со очекуван раст на ЕУ од 4,4%, односно 4,6% за Германија. Значајно е да се напомене дека овој буџет се донесува во еден деликатен момент за нашата и глобалната економија. Подложени сме на континуирана неизвесност, предизвици но и нови можности. Оттука, време е за развоен буџет кој ќе резултира во забрзан раст преку зголемени инвестиции, но и ќе има капацитет за ублажување на кризите и ризиците со кои се соочуваме. Буџетот како одраз на нашите вредности и аспирации Антиципирајќи го контекстот во кој се наоѓа домашната и глобалната економија и предизвиците кои претстојат, а со цел остварување на приоритетите за подигнување на животниот стандард на граѓаните, унапредување на квалитетот на животот и забрзување на економскиот развој, Предлог-буџетот за 2022 година има четири основни цели. Прво, продолжување на грижата за заштита на здравјето на населението. Второ, економско заздравување и забрзување на растот. Трето, зголемување на инвестициите, при спроведување фискална консолидација и четврто, поддршка на реформските процеси во правосудството и евроатланските интеграции и непречено финансирање на основните функции на државата. Имајќи го предвид националниот и глобалниот контекст, и препознавајќи ја потребата за воспоставување на предвидливост и конзистентност кон реформите и стратешки приоритети, буџетот како стратешки документ е концептиран на среднорочна рамка. Односно, во поткрепа на целите на овој Буџет се и донесените стратешки документи, како што се, Фискалната стратегија, Стратегијата за јавен долг, Планот за фискална одржливост и економски раст, Планот за забрзан економски раст, Планот за јавни инвестиции, Програмата за економски реформи изготвени во среднорочната рамка 2022-2026. Ова е во рамки на заложбата за SMART јавни финансии, односно, јавни финансии кои се стратешки, одржливи, отчетни, реформски ориентирани и транспарентни. Менаџирањето со јавните финансии и постигнувањето на овие цели ќе биде водено од принципите и начелата на „вредност на вложените пари“, буџетирање базирано на резултати и транспарентност и следење на конкретни индикатори. Многу важното да се напомене е фактот дека со овој буџет го почитуваме „златното правило “ во финансиите. Тоа значи дека, капиталните расходи го надминуваат буџетскиот дефицит, односно целокупното задолжување ќе биде искористено во капитални расходи. Имено, познато е дека долгорочното задолжување е оправдано и праведно, ако бенефитите од вложувањата се уживаат и од генерациите кои што ќе платат за соодветните долгови. Алтернативен пристап на ова би било повисокото оданочување што би ги обесправело сегашните генерации. Затоа, задолжувањето за проекти и капитални расходи чии придобивки се уживаат од повеќе генерации, е оправдано од аспект на интергенерациската праведност и е додадена вредност на начинот на планирање и водење јавни финансии. Транспарентноста и отчетноста остануваат главни начела во реализацијата на буџетот. Граѓаните секогаш треба да бидат информирани дека нивните пари се потрошени ефикасно и соглано намената затоа Министерството за финансии продолжува со напорите за подобрување на транспарентноста во управувањето со јавните финансии. Во таа насока се воспоставениот порталот „Отворени финансии“ преку кој континуирано и се обезбедува на јавноста увид во податоците, односно трансакциите направени од Буџетот на државата, како и од буџетите на општините. Дополнително на својата веб-страница воведе т.н Фискален бројач каде се објавуваат дневни податоци за кумулативна реализација на буџетските приходи, буџетските расходи, капиталните расходи, процент на нивна реализација, како и месечни податоци за состојбата на државниот долг и Календар на даночната регулатива кој дава предвидливост и транспарентност во делот на даночната политика. Развоен буџет со иновативни инструменти за финансирање Предлог буџетот 2022 година планира расходи во износ од 272,4 милијарди денари што претставува раст од 1,4% во споредба со 2021 година и се на ниво од 35,2% од БДП. Од друга страна, приходите се за 7,4% повисоки од 2021 година и се на ниво од 31% од БДП или 238,9 милијарди денари. Оттука, буџетскиот дефицит се планира на ниво од 33,5 милијарди денари или 4,3% од БДП. Овој тренд на намалување на буџетскиот дефицит е во рамки на планот за постепено фискално консолидирање при продолжување на поддршката за економијата во време на криза. Односно тој претставува намалување споредено со реализираното ниво од 8,1% во 2020 година и проектираниот буџетски дефицит од 6,5% со можност да биде понизок во 2021 година. Во овој буџет значително внимание добиваат инвестициите. Во 2022 година капиталните расходи се планирани на досегашно највисокото ниво од 38,2 милијарди денари. Овој буџет претставува значајна промена и од аспект на структурата. Капиталните расходи учествуваат со 14% во вкупните расходи и се зголемени за 28,3% во споредба со 2021 година, при истовремено кратење на „непродуктивните„ буџетски трошења. Ова е во рамки на Планот за забрзан раст 2022-2026, кој има за цел финансирање на закрепнувањето на економијата погодена од кризата и поддршка на забрзан и одржлив раст притоа одржувајќи фискална стабилност. Во однос на подобрувањето на динамиката на спроведување на капитални инвестиции, веќе може да се забележат првичните резултати од КАПЕФ механизмот, притоа во рамките на Планот за забрзан раст 2022-2026 предвидена е институционална рамка за управување со проектите на национално ниво со воведување нови единици за управување и координација на проектите. Во прилог на оваа цел Министерството за финансии ќе воведе иновативни инструменти за финансирање на буџетот, и тоа развојни обврзници, зелени обврзници, проектни обврзници и обврзници индексирани со инфлација. Исто така, за поттикнување на инвестициите ќе се промовираат јавните приватни партнерства, основање фонд за развој, фонд за регионален и локален развој, функционирање на Гарантниот фонд, фондовите за енергетска ефикасност, фондови на фондови и слично кои се дел од новите инструменти со кои државата ќе мобилизира дополнителни средства од приватен сектор во прилог на целта за забрзување на растот. Ваквиот начин на финансирање ќе биде додадена вредност кон нашата економија во повеќе аспекти. Прво, ќе се мобилизираат максимално средства од домашни и странски извори со цел забрзано спроведување на неопходните проекти од физичка инфраструктура, зелената агенда, дигитализацијата и иновациите и технолошкиот развој. Второ, ќе се придонесе кон развојот на пазарот на капитал и инвеститорската јавност вклучително граѓаните ќе се здобијат со алтернативни сигурни инструменти за инвестирање. Трето и многу важно, ќе се спојат две клучни одлики на приватниот и јавниот сектор кои се општопознати помеѓу економистите, ефикасноста на приватниот и сигурноста на јавниот сектор. Вклучувањето на граѓаните и домашниот приватен сектор како инвеститори, ќе придонесе кон зголемување на ефикасноста во спроведувањето на проектите и алокацијата на ресурсите, притоа осигурувајќи се за ризикот и трошокот имајќи ја државата како главен чинител. Овие и мноштвото предвидени мерки ќе придонесат кон очекуваното зголемување на бруто инвестициите од 8,5% на реална основа во 2022 година. Дополнети, со проектираната зголемена потрошувачка од 3,1%, и очекуваната зголемена извозна активност од домашните компании со раст од 8,1%, и позитивните движења на пазарот на труд каде бројот на вработени се очекува да порасне за 3,1% ќе придонесат кон забрзување на растот во 2022 година. Оттука, проектираниот раст за 2022 година се очекува да изнесува 4,6%. Забрзаните капитални инвестиции се актуелна тема и го опфаќаат централниот дел во стратегиите за раст на развиените земји. Пред само неколку дена во САД беше усвоен рекордниот пакет од 1 трилијарда долари инвестиции во инфраструктура со бипартизанска поддршка, а претходно Велика Британија најави 10-годишен план во вредност од 650 милијарди фунти инвестиции во инфраструктура, транзиција кон зелена економија и забрзана дигитализација. Во иста насока е и најавениот пакет за опоравување на ЕУ вреден 800 милијарди евра, како дополнување на долгорочниот Буџет 2021-2027. Според Планот за забрзан раст 2022-2026 во овој петгодишен период се планираат инвестиции од околу 4 милијарди евра со јавни извори на финансирање и 8 милијарди евра со привлекување на приватен капитал. Тука би ги наброил најзначајните инфраструктурни проекти. како што е Коридорот 8, автопатот и железницата, енергетската инфраструктура, гасоводот, интерконекциите и дистрибутивните мрежи, инвестиции во обновливи извори на енергија, фотоволтаици, ветерни електрани и хидроцентрали, како и низа други проекти од аспект на животната средина, управување со водите, управување со отпадот, заштита на воздухот и комуналната инфраструктура. Со тоа ќе се придонесе во подобрување на конкурентноста на нашата економија и подобрување на квалитетот на живот на граѓаните. Поддршка на стопанството, ранливите категории, локалниот развој и подобар квалитет на живот Унапредувањето на животниот стандард на граѓаните е еден од врвните приоритети на Владата. Следствено покрај политиките за зголемување за поддршка на приватниот сектор, во однос на зголемување на нивната конкурентност и подобри услови за вработените, овој буџет предвидува зголемување на платите и во клучните сектори од државната управа со цел зајакнување на нивниот интегритет и перформанса во работењето. Зголемувањето во делот на плати се однесува на одобрените зголемувања за инспекторите во износ од 10%, високото образование 8% од 2021 и дополнителни 7% во 2022, здравство со 5%, судството и обвинителството со 15%, Министерство за внатрешни работи со 5%, ИПА структурата за 15%, како и доекипирање на клучните позиции во дипломатијата, пополнувањето на потребите во Министерство за одбрана согласно стандардите на НАТО. Притоа, Буџетот ќе ја одржи ликвидноста во редовна исплата на плати и пензии, како и извршување на основните функции на државата и поддршка на реформите во судството и евроинтеграциите. Дополнително, Владата на РС Македонија останува доследна на мерките за поддршка на економијата и ранливите категории во време на криза. Субвенциите за најпогодените сектори од КОВИД и енергетската криза ќе продолжат и во 2022 година, при што предвидени се 5,4 милијарди денари за оваа намена и другите програми со одредена флексибилност ќе се приспособат на потребите. Ова е во линија со заклучоците од Економско-финансискиот дијалог со ЕУ, за продолжување со добро таргетирана и привремена фискална поддршка на ранливите категории. Поддршката ќе продолжи и во земјоделскиот сектор, при што од наредна година ќе функционира и интервентен фонд во земјоделството. Значајно придвижување се прави и во однос на планот за зголемени приходи на локалните единици и фискалната децентрализација. Дотацијата по основ на приходи од ДДВ се зголемува од 4,5% на 5%, како дел од планот за постепено зголемување на приходите на општините по основ на наплатен ДДВ и персонален данок на доход на ниво до 6% до 2024 година. Ова ќе обезбеди зголемување од 21% на приходите на локалните единици по основ на овој приход, споредено со 2021 година. Со ова се зголемува фискалниот капацитет и автономноста во трошењето на средствата на општините, како најдиректен застапник на интересите на локалните заедници. Ќе се основаат фонд за изедначеност, фонд за успешност и фонд за регионален и локален развој. Социјалните трансфери се предвидени во износ од 124,5 милијарди денари. Најголем дел од овие средства односно 64,4 милијарди денари, се наменети за исплата на пензии со цел да се овозможи достоинствено ниво на животен стандард за повозрасните граѓани. Поддршката на здравствената заштита останува приоритет со предвидени 36 милијарди денари, при што планирано е зголемување на платите на сите вработени во јавните здравствени установи, обезбедување на потребните лекови, квалитет на здравствените услуги и подобрување на инфраструктура во здравството. Во делот на социјална заштита предвидени се 11 милијарди денари, каде опфатена е реформата на системот за социјална заштита преку воведувањето на минималниот гарантиран приход. Дополнително, продолжува спроведувањето на активните политики и мерки за вработување и исплатата на надоместок во случај на невработеност. Предизвици и перспективи Имајќи го предвид контекстот во кој се носи овој буџет, односно при нецелосна опоравена економија од здравствената криза и неколкукратно зголемени цени на енергенсите во светските берзи, треба да сме свесни за предизвиците кои ни претстојат во следниот период. Ризикот од појава на нови варијанти на вирусот и продолжувањето на растот на цените на примарните производи на светските берзи остануваат големи предизвици за јавните финансии. Земајќи ги предвид сите горенаведени ризици, сметам дека Буџетот 2022 е конципиран да ги адресира сите можности и предизвици кои ни претстојат во следниот период. Притоа, предизвик ќе биде и зајакнувањето на капацитетите за остварување на планираните капитални инвестиции во јавниот сектор. Исто така, пролонгирањето на датумот за преговорите со Европската Унија ќе претставува дополнителен предизвик за инвеститорите и растот на нашата економија. За крај, ќе подвлечам дека Буџетот претставува клучен документ кој ги инкорпорира планираните активности на фискалната политика во прилог на економскиот развој, подобрувањето на благосостојбата на сите граѓани, валоризирање на овие можностите и митигирање на ризиците. Оттука, свесни за оваа потреба и за контекстот во кој се наоѓаме би сакал да упатам искрен апел за широка поддршка на овој Буџет од страна на пратениците во Собранието каде очекувам конструктивна дебата во текот на наредните денови. (Колумна на министерот за финансии Фатмир Бесими, објавена на веб страницата на Министерството за финансии) Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Колумни Распадот на советскиот свет 13/11/2021 17:08 Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ Оваа година е триесет годишнина од распадот на Советскиот Сојуз. Зошто се распадна? Проблемот беше во недостиг на политичка легитимност, како на советските власти така и на советската политичка унија и, конечно, на советскиот свет Путин го обвинува Ленин. Затоа што СССР беше доброволна политичка унија. Што е вклучено и во уставот како право на самоопределување до отцепување. Згора на тоа, претставниците на Советскиот Сојуз се залагаа за принципот на самоопределување и во меѓународните односи, особено по Втората светска војна. Но, на овој принцип се повикуваше и Советска Русија кога се прошири во Советскиот Сојуз. Самата Руска Федерација, сепак, не се потпираше на тој принцип. Доброволноста беше револуционерна. И не беше заснована ниту на закон, ниту, да речеме, референдум. Советскиот систем беше во интерес на работничката класа и затоа во интерес на целиот народ. Како што објаснуваа Ленин и Лукач, тој интерес не е современ, туку футуристички. Во неразвиена, неиндустријализирана земја, интересот на народот што би бил изразен на изборите нема историско значење. Дури и да нема работничка класа, нејзиниот интерес е политичка цел, која може да се постигне со револуционерни средства, а не, на пример, со гласање. Истото важи и за интересите на народите. Доброволноста на пристапувањето во Советскиот Сојуз се состоеше од револуционерен чин на придружување, без оглед дали неколку членови на револуционерната организација повикаа на тоа, да речеме во писмо, или народот се ослободи со тенкови. Ова, се разбира, важи и во случај мнозинството да одлучи да го напушти Советскиот Сојуз, бидејќи доволно е да се повика на револуционерниот интерес. На пример, раководството на Комунистичката партија, за да се зачува советската заедница. Ова подоцна беше применето во советскиот свет, кој во принцип беше глобален, до 1989 година и конечно во 1991 година. Значи Путин греши во тоа. Советскиот Сојуз се распадна не затоа што беше доброволна политичка унија во вообичаената смисла на зборот, и легално, туку затоа што немаше сила да се одржи. Во еден момент пред триесет години, Елцин се качи на тенк за да им се спротивстави на генералите кои сакаа да продолжат да владеат со советскиот свет со тенк. Немоќта не беше единствената причина за распадот. Сталинистичкиот колективизам беше можеби поважен. Честопати не им е доволно јасно на оние кои зборуваат за комунизам и реал социјализам, вклучително и самоуправниот, колкаво е идеолошкото и политичкото влијание на сталинизмот. Всушност, комунизмот или советскиот социјализам каков што го познава историјата е дело на Сталин, без оглед колку и да се реформирал од 1948 година наваму. Колективизацијата беше клучен револуционерен чин и траен извор на потребата да се одржи режимот со сила. И не само државната сопственост на земјиштето, туку всушност над сè. Тоа не е наследство на Ленин. Тоа е придонес на Сталин. Колку беше популарно не е лесно да се разбере денес. Популарно е не само кај политичките претприемачи насекаде, бидејќи не е неочекувано. Сè што политички изгледа дека носи успех има тенденција многу брзо да се имитира повеќе или помалку насекаде, иако не секаде и успешно. Сталинизмот беше популарен кај инаку добронамерните луѓе кои беа разочарани од либералниот капитализам, особено по големата економска криза. И секако кај другите комунистички партии и меѓу оние кои ги симпатизираа. Кога, на пример, се зборува за југословенското самоуправување и општествената сопственост, често не се гледа дека ова второто не би имало смисол доколку не беше сталинистичката колективизација. Југословенските комунисти не можеа да ја напуштат идејата за колективна сопственост, бидејќи тоа значеше приватизација, а тоа беше основниот мотив на Сталин – да ја спречи приватизацијата. Од политички причини, но тоа е очигледно. Проблемот со сталинистичкиот модел не беше само економски. Навистина, по повоената обнова и индустријализација, стануваше сè потешко да се одржува економскиот развој, а во 1980-тите практично преовлада стагнација. Но, тоа е проблем што можеше да се надмине, како што Денг покажа во Кина. Проблемот беше недостатокот на политичка легитимност и на советската влада и на советската политичка унија и, конечно, на советскиот свет. А легитимноста стануваше сè понеопходна затоа што беше сè потешко да се владее со сила, а и волјата да се владее со сила повеќе ја немаше. Помогна поразот во Авганистан, но уште повеќе полскиот предизвик. Веќе не беше можно да се испраќаат тенкови, па револуционерната доброволност отстапи пред демократијата. Во време кога се наѕираше исходот, односно по Чехословачка, и пред реформите на Денг, се пишуваа книги за тоа како се ќе беше поинаку доколку Бухарин победеше со неговата „Богатете се“. Сега тоа е кинеска тема. (Владимир Глигоров е економист. Текстот е објавен во „Нови магазин“) Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber претходниот член,„Фич“ го зголеми кредитниот рејтинг на Хрватска на БББ, најдобар до сегаСледната статијаПритвор и кривична пријава за скопјанец осомничен дека си ја убил бабата Mirce Jovanovski...

За децата со попреченост(прекрасните) треба да се зборува постојано, цела година. Да се следат, да се работи на подобување на условите за нивниот развој, за нивната иднина. Не само еден ден во годината. Исто е и со одбележување на светскиот ден на некои болести. Остварување на приоритетите се бара, надлежните треба да излезат да кажат што последно направиле. Знам дека знаете, ама не можев да не кажам Ги гушкам сите дечиња и тие што ги знам од бебиња и за тие што сум работела стории подоцна и тие што не ги знам.. Гуш и бац...

Додека во земјава има стотици и десетици илјадници образовани, вредни Роми и други млади способни луѓе од сите националности кои не можат да најдат работа и не можат да го минат денот и месецот, “вечниот” функционер Самка Ибраимовски два месеци го крши законот и добива пари од државата кои не смее да ги добива а не ги ни заслужува. Самка Ибраимовски, лидер на партијата ПЦЕР коалиционен партнер во владата на Зоран Заев од 27 Септември оваа година морал да замине во пензија. Тогаш тој наполнил 67 години и со тоа го исполнил апсолутниот рок во кој законски мора да оди во пензија. Но Самка и неговата државна фирма АД Македонија пат не го спровеле законот и дозволиле истиот да се крши. Ибраимовски на директорката позиција е назначен од водата по предлог на премиерот Заев како надокнада за коалицирањето меѓу ПЦЕР и СДСМ. За ова знае или мора да знае и премиерот Заев но и тој си молчи и не го менува Ибраимовски за да не ги изгуби “неговите” гласови за предвремените парламентарни избори. Заменикот директор нема никаква експертиза за патишта, тој е некаков економист со новосадска академија. Тој не е ниту академик, ниту лекар или епидемиолог ниту било каква научна величина без која Македонија не може но сепак откако бил назначен за директор, функцијата ја врши дури и откако законот му го забранува тоа. Зошто Ибраимовски се уште фигурира како заменик генерален директор во Македонија Пат до ден денеска не е јасно како што не е јасно дали за прекршување на законот ќе одговара само тој лично или и луѓето во кадровата служба на Македонија Пат кои не пријавиле и дозволиле кршење на законот. Пропуст направиле и инспекциите кои се должни да следат дали се спроведува Законот за работни односи и законот за пензии. Принт скрин од сајтот на Македонија пат направен на 18 Ноември 2021 година Што стои во официјалната биографија на Ибраимовски (во која нема негов датум на раѓање) на сајтот на Македонија Пат каде што тој и денеска се уште е Заменик директор: Високо образование завршив на универзитетот „Привредна Академија“ во Нови Сад Дипломиран Економист Оперативен менаџер 2004 – 2006 година – заменик – министер за труд и социјална политика , Влада на Република Македонија – Министерство за труд и социјална политика 2008 – 2011 година – директор во Прифатен центар за баратели на азил – Скопје 2011 – 2015 година – пратеник во Собрание на Република Македонија 2017-2018 година – Министер без ресор задолжен за имплементација на стратегијата за подобрување на состојбата на Ромите 2018-2020 година пратеник во Собрание на Република Македонија...

LJUBISA PRELETACEVIC - BELI Ова е дами и господа, многу сериозно прашање. Можеби и круцијално за времињата пред нас. Во Собранието има 120 луѓе на кои им е доверена волјата на граѓаните и слободата да носат одлуки во нивно име. Овие 120 ликови решаваат за нашите пари, за нашите училишта, за нашите болници, за нашето оружје, за нашиот воздух, за нашта вода, за нашта земја и за нашиот живот. Колку и да звучи глупаво, тоа е вистината. Да, за повеќето од нив поим немаме ни кои се, ни што прават, ни од каде изникнале се додека не заседнат во собраниските столчиња и не им се загреат прстињата за стискање копчиња. А тогаш е веќе доцна за било што да се промени. Вчера еден од нив и го продолжи животот на владата на Заев барем за неколку месеци. Како? Со исчезнување, молам убаво. Ете така. Не се појави господинот Реџепи во салата и немаше кворум за седницата за доверба на Владата воопшто да биде оддржана. Објаснувања кои ги даде јавувајќи се „од некаде“, дека многу му се важни ЕУ и НАТО, како и оние што ќе ги дава во наредниот период немаат никакаво значење. Како што немаа ни оние на осумтемина од ВМРО-ДПМНЕ кои гласаа за промена на уставното име на државата. Како што, да бидеме искрени, немаат некој ефект ни подоцнежните исклучувања од матичната партија, или бесот на јавноста и пцовките и колнењата на социјалните мрежи. Пројде возот. Повеќе од сигурно е дека на Реџепи НАТО и ЕУ му биле последното нешто во умот додека „го убедувале“ да ги продаде и својата партија и опозицијата. Исто како што европските перспективи ептен многу им значеа на Крсто Мукоски, Бети, Нола и останатите нагло освестени вљубеници во ликот и делото на Зоран Заев. И ова не е само сега и не е само тука, јасно, но во времето на оваа и ваква власт, купувањето на пратенички души станува нешто нормално и вообичаено. Пазарџиски, на тезгере му фрлате на продавачот ситно од џебот, а тој ви мери две кила пратеник. Или двесте кила нека се, кој да се ценка за душа на крајот на краиштата. И зошто да не, кога народот гледа и молчи. Кога меѓународниот фактор аминува. Па сепак, проблемот во целата своја тежина ќе стане јасен можби и многу побрзо отколку што некому му изгледа. Опозицијата, ВМРО-ДПМНЕ, Алијанса, можеби и Левица за неколку месеци, макар и година, ќе дојдат на власт бидејќи времето на актуелниве и покрај сите усилби им истече. Реално, толку им беше. И што ќе ја спречи новата власт да продолжи со прекрасната навика на сегашните да купува и продава пратеници по потреба како стока на пазарче во Аеродром? Скрупулите? Незадоволството на амбасадорите? Лутењето на сдсмовските невладини? По истиот урнек утре ќе им купат 20 пратеници и око нема да им трепне, само ако тоа се покаже политички корисно. Па и подоцна, после години и години, некоја нова, некоја трета власт многу веројатно ќе помисли дека купувањето пратенички прстиња воопшто не е лоша идеја, особено кога тоа веќе станало пракса во државата со сонце големо и мали лакоми дудуци. Немам ништо против актуелните народни претставници. Во најголем број случаи делуваат како луѓе со интегритет, со знаење и со свест за улогата и одговорноста која им е дадена. Но не сите. Никогаш не сите. Со само малку труд, искусниот подлец веднаш ќе ги пронајде слабите точки во системот и ќе ги намами за свои интереси и цели. Затоа, овој тежок дефект во демократската машина мора да се превенира. Некои сметаат дека проблемот лежи во моделот за избор на пратеници и тој треба да се промени. Други, дека самите партии се виновни кога ставаат секакви елементи на кандидатските листи. Поранешни главешини и велможи се обидуваа да им наметнат бланко оставки на функциите, им се закануваа дури и физички, но ништо од тоа не помогна. Варијантата со кодекси никој нема да ја почитува, а со закон не е демократски да му се забрани на народен претставник да гласа вака или онака, заедно со или спротивно од својата матична партија. Затоа, логиката вели дека единствено решение е солидно образование на целата нација, силна општествена свест и држава со педигре во сите сегменти за да дојдеме во ситуација пратениците редовно да не го глумат легендарниот Љубиша Прелетачевиќ – Бели. Само, за такво нешто треба да чекаме со генерации, можеби со векови, кои, ете, баш и ги немаме на располагање. Едноставно, сакале нејќеле, ќе мора да се побрза. Или толку од бизнисот. Ќе ја шитне државата некое лакомо прсте....

Колумни Кога се тркаат змијата и магарето 01/12/2021 22:09 Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber ПЕТАР АРСОВСКИ Во масовна психоза, во која секаде гледаме виновници и заговори, тешко дека со сопствени сили самите ќе успееме да направиме некаков пробив кон нормалноста (Колумна за Дојче веле) Понекогаш имам впечаток дека онаа народната – „змија или магаре“, апсолутно не важи за нас. Ние, во последно време, не само што по сѐ изгледа ќе добиеме по еден подарок и од змијата и од магарето, туку тие се тркаат кој побрзо да стигне до нас. Нашата спектакуларна серија пехови нѐ погаѓа како космичка карма и притоа тука фаќа плодна почва за ендемска карактеристика. Со други зборови, нашиот малер нам ни станува очекуван исход. Потоа не треба да бидеме зачудени зошто сме во масовна патопсихолошка илузија, психоза и пасивна агресивност. Во таква ментална матрица, тешко дека со сопствени сили, самите ќе успееме да направиме некаков пробив кон нормалноста. Често се прашувам зошто кај граѓаните во моментов доминира апатија, цинизам, разочараност и генерално тлеечко незадоволство. Покрај редовните објаснувања кои се врзуваат за нечија лична политичка определба или разочараност, сепак сметам дека паралелно работи и еден подлабок, општествен, процес на деволуција, де-еманципација, па, ако сакате, и масовна психотична метаморфоза на нашето колективно психолошко здравје, кое секако го наоѓа својот вентил и во политичкото. На пример, последните резултати на локалните избори покажуваат дека граѓаните веќе масовно ја отфрлаат политиката како решение на нивната судбина, што се покажува во сѐ помалата поддршка за традиционалните партии, на сметка на еден општествено-политички дефетизам и растечки анти-естаблишмент сентимент, до точка на посакувана анархија. Потоа, резултатите на последната анкета на Институтот за демократија – исто така поразителни – покажуваат дека ние за сопствената судбина, лесно, очекувано и податливо, сме одбрале дека сепак некој друг е виновен: дали харповите, кемтрејлс, светските заговори, нашата космичка карма, Бил Гејтс, кој нѐ чипира за да може да нѐ следи и да ја открие светата тајна каде ловиме плашици, сеедно. Во ваква масовна психоза, во која секаде гледаме виновници и заговори, тешко дека од тој магичен круг ќе излеземе со сопствени сили. Напротив. Нашата пасивна агресивност „Ние сме нација за на бајачки“, би рекол еден мој пријател, и самиот добар, и доста гласен, познавач на македонската тврдокорна вљубеност во сопствената болка и вечна жртва. Мислам дека причините за таквата констатација се повеќекратни. Македонија последните 30 години се мачи да излезе од зоната на самракот која остана на Балканот по распадот на Југославија. По сите лузни во нашата колективна самосвест, создадени од предизвиците на тој пат, последниов период, почнувајќи со пробивот направен со договорот од Преспа, требаше да биде скап, но посакуван квантен скок надвор од сивилото… И се случи блокадата од Франција, дилемите во ЕУ, корона, финансиската и енергетска криза, и кулминацијата на разочарувањето: блокадата од Бугарија, која дополнително нѐ увери дека немаме вистински пријатели на Балканот и дека цената за нашиот премин низ црната дупка која води до новата галаксија на нормалното, сепак ќе биде повисока од она што сме сметале. По таква серија пехови не треба да нѐ зачудува нашата пасивна агресивност кон тие глобални процеси, како ни ретроградниот инает кој нѐ враќа кон сопствените национални илузии. Со други зборови, по толку лизгања на нашите надежи, ништо чудно што веруваме дека „короната ни ја пуштија за да нѐ контролираат“, или дека масовно мислиме дека сме во мртва трка со Србите, за тоа кој во еволуцијата на видовите се појавил прв: ние, тие, или амебата. Во ваков атавистички галиматијас на психолошките лузни, за нас, реално, единствено интеграцијата во ЕУ (што и да значи тоа во последниов период), ќе може да биде општествен „лепак“ за соединување, за пробив кон некакво закрепнување и за враќање на довербата во општествените процеси. Тоа за нас веќе не е само симболична валоризација на курсот на државата или алатка за подобрување на стандардот и напредокот, за нас интеграцијата е веќе неопходен предуслов за национално преживување, единствениот „ресет“ на поразителните трендови чија жртва сме во последниот период. Така што мантрата „само ЕУ“, веќе не е само езотеричниот повик од општествените елити, кои народот ги презира, туку општ „SOS“, крик за спас на нашето државотворно ткиво и масовно ментално здравје во моментов. Беља Во моментов на тој пат, најголема пречка се Бугарите, кои, пак, за беља, се најмногу сконцентрирани на она за кое ние најмалку можеме да разговараме. Тие се автентично, и секако погрешно, убедени дека ние овде живееме во масовна хипноза, неосвестени за нашите бугарски корени, и дека само низ ваква насилна катарза можеме да се „освестиме“. Тоа оди дури дотаму, што тие би биле подготвени, како шпанска инквизиција, да нѐ врзат и камшикуваат, врескајќи во транс „излези Сотоно“, сѐ додека ние не се освестиме, низ болка се разбира, дека сме еден народ во две држави. Како ќе изгледа нашиот однос после таквата болка, знае само инквизиторот. На тој пат имаме една импотентна ЕУ, една влада во Македонија која ги троши последните атоми на енергија на крајот на мандатот на Заев, и една влада во Бугарија која е на почетокот на својот мандат и допрва треба да се соочи со предизвиците од илузиите на сопствениот народ. Дали овие три актери ќе ја разберат критичната важност на овој момент и дали ќе соберат сили да ни го дадат импулсот кој ни е потребен за нов чекор, ќе видиме. Сведоци на ова, се разбира, ќе бидат змијата и магарето. (Петар Арсовски е политички аналитичар. Линк до колумната во ДВ овде) Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber претходниот член,Потрошувачката на гас во Европа достигна невиден рекордСледната статијаПанел-дискусија „Иднината на Европа – еден поглед од земја-кандидат за членство во ЕУ“ Ljupco Popovski...

На крајот на Мај во кафеана на ручек биле екс шефот на македонскиот Совет на јавни обвинители кој сега е член на моќното тело и виш јавен обвинител Коле Штерјов и директорот на ЕСМ (ЕЛЕМ) и кадар на СДСМ Васко Ковачевски. Средбата е објавена еден ден откако лидерот на ВМРО-ДПМНЕ Христијан Мицкоски објави документи од кои се гледа дека на фирма која добила тендер во РЕК Битола екс директор и лице заведено како Вице Н. била рекетирана. Истиот ден Јавното обвинителство за организиран криминал објави дека ќе се занимава со случајот на Рекет во државната компанија. Од овој аспект интересно би било Ковачевски и Штерјов да одговорат на неколку прашања: 1. Дали Штерјов и Ковачевски разговарале за предистрагата за Рекетот во РЕК Битола што била започната само часови предходно? 2. Дали Ковачевски барал добивал правни совети за случајот Рекет во РЕК Битола или од Штерјов барал совети како да набави струја за зимава? 3. Дали станало збор за вработување на (нај)близок роднина на Штерјов во ЕСМ каде Ковачевски е директор? 4. Дали двајцата на сликата имаат службени или приватни односи за кои јавноста не знае? 5. Дали по средбата Штерјов имал некаков контакт со предистрагата или истрагата за Вице Н. во случајот Рекет во РЕК Битола? 6. Дали Штерјов како член на Советот на јавни обвинители имал пристап или учествувал во расправа во обвинителски предмети во кои се директно или индиректно инволвирани луѓе, обвинители или други лица поврзани преку партија или бизниси со РЕК Битола, со Ковачевски и со лицето Вице Н.? Откако во август утврдивме дека цели 500 од пријавата на рекет од Вице Н. дена нема напредок во истрагата во која треба да се гони братот на премиерот обвинителството се уште молчи. Што објавивме во август: Кој го саботира случајот Вице Н. и рекетот во РЕК Битола? – пишува Горан Момироски Скандалот во РЕК Битола избувна еден ден пред објавата на средбата меѓу директорот на ЕСМ под чија надлежност е и битолската термоцентрала која сега едвај работи. Скандал РЕК Битола: Директор барал од 50 до 99 % трансфер на бизнисот Фотографијата е објавена на социјалните мрежи "Папај Васко па да одиме Па-Па"По вчерашното обелоденување на Рекетот во РЕК Битола од страна на Вице денес Васко Ковачевски на итна консултација со Коле Штерјов поранешен претседател на Советот на Јавни обвинители и Активен Виш обвинител 💣🔥 pic.twitter.com/SFUJoXm5gC — Мaрга (@MKProlet) May 27, 2021...

Ако треба да погодиме кому најчесто му се поставува прашањето „што има за вечера“, тоа секогаш е жената во домот, без разлика дали се работи за мајка која ги чува своите деца, за жена активно вклучена во работниот однос или пак за пензионерка. И покрај бројните победи на жената низ историјата, борбата за еднаква распределба на домашните обврски не е соодветно започната, а е далеку од завршена. Колку многу планови имам направено за работите кои сакам да ги остварам, заспивајќи ги моите две деца. Штом заспијат се враќам на обврските кои треба да ги завршам и сфаќам како желбата за себеостварување ми згаснува полека, додека бројот на незавршени домашни обврски расте. Понекогаш не знам како да се оттргнам од овој круг, каде не постои време за себе. Ако побарам повеќе помош од фамилијата и заедницата во исполнувањето на мојата идеја, се прашувам дали ќе мислат дека сум разгалена, со погрешни приоритети или премногу барам. Сфаќам дека во потрагата по лична исполнетост, можеби ќе ги разочарам оние околу мене, кои долго време живееле во заедница каде е нормално жената да го носи бремето на семејството и да не ги задоволува своите индивудуални потреби. Но исто така сè повеќе разбирам дека не треба да ги намалам моите очекувања, дури и на сметка да не наидат на одобрување. Напротив, сакам и треба да учествувам во промена на системот и заедницата кој создал услови жените да носат ваков товар и тоа да се смета за нешто најнормално. Двоен товар И покрај долгогодишната борба за родовата еднаквост и еманципацијата на жените, што меѓудругото подразбира и слободно вклучување во пазарот на трудот, се продолжи традицијата обврските во домот да останат изворно женски. Терминот двоен товар или двоен ден, е феномен каде жената има платено работно место на пазарот на трудот, а потоа доаѓа дома работи неплатена домашна работа во домот. Поради општествените норми и очекувања, товарот на неплатена работа првенствено паѓа на жената во домаќинството, дури и ако таа и нејзиниот сопруг работат исти часови на пазарот на трудот.¹ Во просек, жените поминуваат два пати повеќе време од мажите на работа во домаќинството и четири пати повеќе време грижејќи се за децата во домот. Двојниот товар се нарекува и „Втората смена“ во книгата на Арли Хошчилд кој ја објаснува премореноста, фрустрирачката секојдневна реалност на жените кои работат на работа и потоа доаѓаат дома и работат уште една смена во домашни обврски. Двојниот товар во време на пандемија уште повеќе помогна да се зголеми родовиот јаз, каде во Република Северна Македонија учеството на жените на пазарот на трудот е 48,4 %, додека процентот на мажите кои се вработени во формалната економија е 70%. Ваквата разлика е една од најголемите разлики во Европа.² Праксата на извршување на домашната работа резултира со помалку време и можност жените да се вклучат во платена работа. Притоа, на овој начин ги пополнуваат празнините на системот, со тоа што тие ја обезбедуваат грижата за семејството и ја спроведуваат социјалната и здравствена заштита чие обезбедување е задача на системот… Истражувањата покажуваат дека податоците и пред кризата беа алармантни поради тоа што жените извршуваа 72% од неплатената работа во домот, поврзана со грижа за семејството и домаќинството. Во време на пандемијата на овој процент треба да се додаде и времето поминато во грижа за болните во семејството и неможноста да се оди на работа поради тоа што училиштата и градинките беа затворени. Жените се вклучија на пазарот на трудот и тоа беше револуција, но местата каде што одеа на работа и мажите кај кои се враќаа дома не ја направија соодветната промена. Ниту пак, државата создаде политики кои ќе ѝ олеснат на жената да биде активен дел од економскиот и политичкиот живот. Сепак, добрата вест е дека во светот скоро 50 % од жените се во работен однос и овој процент само ќе се зголемува во иднина. На меѓународен план се прават различни заложби за унапредување на оваа состојба, па така двојниот товар и неплатената работа се дел од целите на Обединети Нации за Агенда 2030. Но и европските политики ја препознаваат потребата од овозможување на подобар баланс меѓу работата и професионалниот живот од една страна, како и еднаква распределба на домашните обврски од друга страна. Така, Европската Унија донесе Директива за рамнотежа помеѓу животот и работата за родители и негуватели³, а чии првенствени цели се фокусирани на тоа татковците или старателите да искористат татковско отсуство во периодот на раѓање на нивното дете; право на родителско отсуство во време од 4 месеци, од кои 2 месеци се непреносливи меѓу родителите и се платени, како и проширување на правото за барање флексибилни работни ангажмани за негуватели и родители во работен однос на деца до осум години. Целта на овие политики е да се подобри рамнотежата меѓу професионалниот и семејниот живот, но и да се зголеми вработеноста на жените и економската стабилност на семејствата. Како држава имаме долг пат за имплементација на ваквите закони кои одат во корист на сите граѓани. Кај нас, Законот за работни односи нема можност за поделено родителско отсуство и стимул за користење на татковско отсуство. Единствениот начин кога таткото може да земе родителско отсуство е доколку мајката не го користи отсуството кое ѝ следува. Таа мерка речиси и да не се користи. Потребно е да се воведе концептот за задолжително родителско отсуство, време кое е исклучително важно за креирање на поврзаност помеѓу секој од родителите со децата и за стекнување на вештини и самодоверба, дека бидувањето добар родител не е родово предодредено, туку е прашање на време и личен влог. Дополнително, законски не се креирани можности за флексибилното работно време како и скратеното работно време по желба на работникот или работничката, кои би го олесниле усогласувањето на професионалниот со приватниот живот. Оваа можност во законот постои само во одредени ситуации. Уште од самите почетоци на оформување на семејството, кај жените постои страв од лишување од јавниот живот, губење на себеси поради потребата да се посветат на семејството и чувството на вина доколку се одбере „нетрадиционални“ начин на растење на децата. Токму во овој дел доаѓа и менталниот товар. Менталниот товар е продукт на вообичаеното организирање на едно просечно домаќинство во кое еден од партнерите, обично жената, има улога на „микро-менаџер“, а другиот партнер, обично мажот, има подредена улога или попасивен пристап кон извршувањето на домашните обврски т.е. очекува да добива инструкции и насоки за тоа што треба да прави. Чувството на одговорност кое го имаат жените во домот, планирањето, организирањето и спроведувањето на активностите, треба да се задачи кои се поделени помеѓу партнерите и товарот на домот да се носи заеднички. Како да дојдеме до заеднички пристап за заедничка цел? За да го смениме начинот на кој живееме, прво треба да се ослободиме од товарот кој го носи традицијата. Товарот да се грижиме „што ќе кажат“ постарите, семејството и работодавачите, товарот секому да му се допаднеме и да бидеме примерни согласно општествените норми. Товарот дека доколку одбереме значајна работна позиција, помалку ќе се грижиме за семејството. Често, големите несогласувања и незадоволство се случуваат кога двајца партнери ќе добијат дете и ќе се соочат со зголемени обврски во семејниот живот. Според книгата Родителство на шведски начин, најдобар начин да се спречи оваа негативна појава е да се направи партнерски договор. Договорот треба детално и прецизно да ги испланира поделбата на задачите: од миење на садови, до тоа кој е одговорен за ноќната смена. Некој ќе рече дека овој начин е детски и неромантичен, но нема ништо лошо во тоа да се залагаме за правилна распределба на обврските во домот. Напротив, доколку завршуваме поголем дел од обврските, кога-тогаш ќе се појави чувството на огорченост кое само ќе се зголемува, доколку не може да ги задоволиме потребите за слобода, време, приход… Семејниот живот, двојниот и менталниот товар, секојдневните обврски често може да нè изморат и да нè одвлечат од плановите што ги имаме за себе, за одмор, за образование, за промена на работно место или пак за унапредување. Кога ќе имаме потреба за себеактуелизација, а патот до целта е тежок, не треба да се откажеме, туку да се реорганизираме. Потребно е државата и работодавачите да застанат во одбрана на родовата еднаквост, пред сè со поттикнување на користење на родителско отсуство од двајцата родители и флексибилно работно време. Да се создаваат партнерски договори кои ќе рефлектираат фер семејни права и обврски. Револуцијата за правото на глас и работа ја издвојуваа нашите баби и мајки. Борбата на нашата генерација е за целосна родова еднаквост, на работа, но и дома, за следната генерација всушност да го живее тоа. Авторка: Сандра Анастасовска извор: Медуза ¹MacDonald, Martha; Phipps, Shelley; Lethbridge, Lynn (March 2005). „Takings Its Toll: The Influence of Paid and Unpaid Work on Women’s Well-Being“. Feminist Economics. 11 ²Реактор истражување во акција: Родов аспект на социјалните и економските ефекти од кризата предизвикана од пандемската криза со коронавирусот (COVID 19) ³Јованова. Ј, Промена на родовите улоги во Европска Унија и во Република Македонија...

Ламбе Арнаудов Зоране! Ти си убедливо најлошиот човек во државава. Ама, не си најлош во партијата твоја. Таму има и полоши од тебе. Не сите. Само оние кои помеѓу тебе и државата се избраа себе си. Сега гледај. Ти сигурно заминуваш засекогаш, на радост на народот и татковината. Многу се огреши кон народот и Македонија, ти се насобраа гревови што сите душмани на Македонија заедно досега толку многу не направиле. И, што е најлошо сите кога ти укажуваат на гревовите што им ги нанесуваш на луѓето, ти се колнеше во сé најмило и најсвето што еден човек може да поседува и безобзирно ЛАЖЕШЕ. Вистинско олицетворение на КРИВОКЛЕТНИК. Во деновиве што следат судбинската поврзаност помеѓу тебе и твоите нарцисоидни себични “новороденчиња“ ќе биде раскината. Таквите типчиња, кога е во прашање изборот меѓу тебе и себе, повторно без срам и намус ќе се изберат себеси. Ти сигурно ќе одговараш за своите злодела, тие ќе се оградуваат од тебе. Ти ќе тврдиш дека не си само ти крив, тие ќе се правдаат дека не те познавале или дека ти си ги наведувал на криминални дејствија. Истите тие кои те фалеа дека одлично се справуваш со ковид кризата ќе те обвинуваат за смртта на нивните блиски и пријатели. Кога на површина ќе излезат многу незаконски дејствија што си ги правел, први тие ќе те осудат и ќе кажат како не му е срам. Градовите в Македонија се мали, улиците се тесни, ќе се сретнеш со нив. Ќе погледнат во затворениот мобилен или ќе застанат пред некој излог и ќе речат во себе: “Кај излезе ова ѓубре пред мене?“ До крај те подржуваа кога и ги нанесе најголемите зла на Македонија, менувајќи го името, бришејќи го идентитетот, јазикот македонски го стави во изумрени, сопствената историја ја замени за непријателска, туѓа, од нашата најмлада генерација, нашите деца направи АЗИЛАНТИ во сопствената татковина. ТИЕ, “твоите деца кои ти се родиле и мораше да ги гледаш“ сега ТЕБЕ ќе те посочат како предавник од прва категорија, а себеси ќе се воздигнуваат како патриоти кои ти си ги довел во заблуда. Кога некојси чесен човек ќе ги укори дека не се во право што така те казнуваат бидејќи виделе арно од тебе, ќе одговорат: “Кој знае од која причина и со која намера ми помагаше. Сигурно имал некоја голема корист, а со нас се покриваше.“ Тие се орбитални луѓе, добро го познаваат законот за грешниците. Центрипеталната сила твоја е мала, веднаш ќе преминат кај другите и ќе тврдат дека секогаш таму припаѓале, а дека ти си грешка на природата со ниска, краткотрајна и помалку заслепувачка вредност кој сите си ги излажал и од нив си направил несвесни твои соучесници и за тоа ти се многу лути и ќе бараат секаква одговорност од тебе. Ако те прогласат за виновен, што искрено не ти посакувам, ако не си, тие твои Зоранчиња никогаш нема да се задоволат од било која висина на казната. Обесете го! Ќе зборуваат. Но, да знаеш, тие не се виновни, ти ги направи такви, со што посеа зла маја и го затру македонското општество. Во една прилика лично в очи ти кажав Зоране, те познавав многу одамна и ти реков дека можеби си добар човек но времено те нападнал нечистивиот нате ма го. Сега гледам многу долго те држеше, по се изгледа ти е вродено. Многу гревови направи. Еве ти прилика, одважи се. Излези храбро и достоинствено пред народот барај прошка и сега во Божиќните пости заколни се дека се каеш и дека никогаш повеќе тоа нема да им го правиш на народот и на Македонија и онака друга прилика никогаш повеќе нема да имаш. Зошто грешките, гревовите и кривоклетвата се лични и само твои, а страдањата нé погодуваат сите нас во Македонија. Живи луѓе гореа во болници, во автобуси, невини дечиња, грижни мајки и млади луѓе, умираат од ковид и тие кои не требеше, донесе беда, сиромаштија, енергетска и економска криза. Дословно не остави без правото на здравствена заштита и осигурување и квалитетно школство што со Устав и Закон ни припаѓа, од сите граѓани на Македонија направи социјални, правни и економски робови. Ај сиктер таму со се тие што сакаш да ги поставиш, кои се длабоко инфицирани од чумата што со себе ни ја донесе на сите нас и преку нив можеби полошите од тебе да го толчиш македонскиот народ и да ја разнебитуваш Македонија. МАКЕДОНИЈА НЕ ТЕ САКА! МАКЕДОНИЈА СЕ РАДУВА! МАКЕДОНИЈА НИКОГАШ ПОВЕЌЕ НЕМА ДА ДОЗВОЛИ ДА ЈА ГАЗИ политичко џуџе задоено со длабока омраза и гнев кон својот народ и татковина, што сите јасно ја видовме во тебе! Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Петар Поп-Арсов Живееме во време на целосно распаѓање на системот. Не само на оној политичкиот или на здравствениот, образовниот, правосудниот и сите останати системи и подсистеми. Нашиот проблем е распаѓањето на целокупниот систем на вредности, вклучително и на веќе споменатите. Распадот на сите можни цивилизациски вредности, вредности на еден народ и нација, создавани и градени со генерации и генерации. Можеби тој систем е веќе одамна распаднат, а ние допрва стануваме свесни за реалноста во која живееме. Распадот го зема својот данок. Речиси ништо не функционира. Никој не си ја врши работата. Не баш никој, да не претеруваме, но така доаѓа збор кога повеќето од нас нестручно, несовесно или неодговорно го извршува својот дел од обврските. Со нестручноста како појава некако и ќе се справиме. Таа е видлива, опиплива, мерлива. Дури и нестручниот со дополнителен труд и образование може да стане стручен, повеќе или помалку. Но, дали може да стане совесен и одговорен? На кој начин се лекува оваа болест која претставува сериозен проблем кој го посочуваат се поголем број на наши сограѓани? Има ли вакцина, лек или некаква терапија која ќе се справи сонесовесноста и неодговорноста? Тие се тука, меѓу нас, во нас, кај нашите најблиски и нашите пријатели. Дел се од нашето секојдневие, навики и начин на функционирање. Го загадуваат нашето опкружување, без оглед на тоа што тешко ги забележуваме кај себе и кај своите. Тој е „наш човек“, „наше дете“, „ќе ни се најде“, се најчестите изговори и оправдувања што ги правиме пред самите себе свесни дека понекогаш активно учествуваме и ги потхрануваме појавите на несовесно и неодговорно однесување. Сопствената несовесност и неодговорност е тешко видлива за нашето голо око. Таа е малечка, занемарлива, микроскопска, како невидлива честица која што го загадуваат воздухот што го дишиме.Нашето загадување не важи. Секогаш загадува некој друг. Загадува нашиот противник, нашиот опонент, конкурент. Несовесноста и неодговорноста кај него се со огромни димензии, димензии кои што се забележуваат дури „од месечината“. Несовесноста и неодговорноста кај другиот е тоа што ги руши вредностите на нашиот систем, а нивното искоренување е услов за просперитет и враќање во „нормала“. А што е со нас? За нас ништо! Ние сме ОК! Сè е во ред! Неспособни сме да ги забележиме слабостите и недостатоци кои лежат во нас. Што има ние да се занимаваме со самите себе?! Нека зборуваат нашите противници, конкуренти, опоненти. Ние сме тука да зборуваме за нив, нивните слабости, нивната несовесност и неодговорност. И така во круг, без почеток и крај, со што ја создаваме идеалната формула за тапкање во место и тонење во калта подлабоко и подлабоко. Има ли потреба одново и одново да ги повторуваме сите примери на неодговорно и несовесно однесување на оние најповиканите, избраните, на оние на кои им е доделена нашата доверба да се грижат за системот во кој живееме и функционираме? Потребно ли е постојано да се повторува неопходноста од темелното искоренување на корупцијата вградена во геномот на нашиот систем? Мора ли постојано да се повторува дека доследноста и конзистентноста во спроведувањето на политиките, исполнувањето на ветувањата иопстојувањето на сопствениот даден збор се задолжителна обврска на избраните? Има ли потреба постојано да се потсетува дека рибата смрди од главата, а не од опашката,дека главата е таа која што служи за пример и модел на однесување кој што се пресликува по сите општествени вертикали и хоризонтали! На оваа тема се напишани илјадници текстови, трудови, колумни. Фрчат статуси на социјалните мрежи, дури и песни се напишани, со цел да се поттикнеме самите себе да станеме подобри, посовесни и поодговорни. Дури и власта, како најповикана и најизвикана е со идентични размислувања, само гледани од сопствена перспектива. Упатени се безброј критики кон нашите противници и опоненти. Поднесени се неброенижалби, поплаки, пријави и тужби кон сите за кои сметаме дека го прекршиле законот. Изречени се казни и казни. Избркани од работа се сите наши неистомисленици кои несакаа да ја „свиткаат кичмата“ и да ја прифатат нашата политика. Ги упативме да ја бараат правдата од „независното“ судство. А кај сме ние? Што стана со оставката на нашиот претседател, премиер на владата? До каде е оставката која што ја вети и најави! Каде е нашата конзистентност, совесност и одговорност? Каде е нашиот збор? Нè обвинуваат дека ги нема! Што ни е гајле! Нашите слабости за кои нè обвинуваат се незначителни и занемарливи. Занемарливо е што годинава допуштивме да ни изгори половина шумски фонд заради нашата несовесност и неодговорност, како што велат. Сме немале навремена подготовка, редовен сервис и организација на сите потребни ресурси. Не е доволно што беа загубени четиринаесет човечки животи во пожарот на тетовската болница заради коруптивен прием и ставање во функција на модуларниот објект со огромни технички недостатоци. Не е доволно што беа загубени шеснаесет животи во онаа несреќа кај Ласкарци во автобус со сè уште нејасни технички карактеристики, начин на технички прием и негово ставање во сообраќај. Не е доволно ниту губењето на четириесет и шест животи на бугарските патишта во автобус кој го нема во базата на податоци на Министерството за транспорт како сертифицирано сретство за превоз на патници. Ситници! Тоа се занемарливи инциденти кои на секого можат да му се случат и нашето изразување на сочувство, жалење и извинување се сосема доволни. Недореченостите во сообраќајната легислатива едноставно ќе ги решиме со воведување на ново кривично дело „безобзирно однесување во сообраќајот“. Онака, како што сме наумиле, на најелегантен начин да им ги земеме коруптивните пари на заинтересираните поединци и субјекти, а потоа да им ја натовариме целата одговорност заради нивното безобзирно управување со неисправно моторно возило. Навистина генијално! Важно е да се знае виновникот! Жртвите се неважни! Виновникот ќе помине со некоја симболична казна, некој затвор во траење од шест месеци како што веќе имаме свеж пример демонстриран од македоското „независно“ судство. Возачите ќе ги решиме, но како ќе ги решиме судиите?! Како ќе го решиме нивното безобзирно однесување, во нивниот „сообраќај“? Оние од ЕУ постојано го бараат тоа од нас. Како ќе го решиме безобзирното и коруптивно однесување на инспекциските служби кои дозволуваат безобзирно кршење на законите, правилата и прописите? Како ќе го решиме безобзирното однесување на сите актуелни политички функционери, од првиот до последниот, кои безобзирно го потхрануваат коруптивниот систем на несовесно и неодговорно однесување? Па, никако! Ќе си тераме така! Добри сме си! Оставка не даваме! Жртвите од разноразни несреќи ќе ни служат за зајакнување на меѓукоалиционите односи и дефокусирање на јавноста од жешките теми. Можат да послужат и за зајакнување на односите со соседните држави. Малку е морбидно, ама нема врска! Можеби и датум ќе ни дадат ако продолжиме на овој начин?! Нема врска што немаме мнозинство во парламентот. Нема врска што ја убивме демократијата. Нема врска што исчезнуваат пратеници во последен момент и своите политички ставови, наместо од собраниската говорница, ги презентираат пред камера и бел ѕид во позадина. Не е важно што се случуваат такви појави, туку е важно што на граѓаните тоа им стана сосема нормално и не гледаат некаков проблем во таквиот начин на функционирање на политиката. А зошто би гледале? Важно е што протвниците, опонентите и конкурентите се полоши од нас и тие се криви за сè! Тие се одговорни за распаѓањето на системот! Ние сме власта! Оставки не даваме! Тие се за некои совесни и одговорни будали! Нека се знае кој е закон во државата! Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

- Advertisement -- Advertisement -Секој оној кој што досега не се вакцинирал од различни причини поради лични ставови, здравствени проблеми и ризици и поради новите мерки од утре за да го сочува своето работно место во јавната администрација ќе дотрча да се вакцинира е соучесник во сопственото поробување.Не мислам дека во вакцините има чип кој ќе ви го контролира умот и така ќе биде поробени, но мислам дека државата, законите, уставите и сите декларации за човекови права се уредени соогласно принципи кои еднаш ако бидат прекршени се воспоставува невиден преседан кој и во иднина ќе биде користен за контрола на популацијата и ускратување на основните човекови права.Станува збор сочувување на истите принципи кои ме мотивира да застанам во одбрана на уставното име кои денес ме мотивираат да се борам против задолжителната и присилна вакцинација.Општеството во кое денес живееме по дефиниција е тоталитарно, ако државата те приморува да правиш нешто што не е уредено со закон и Устав, ако истото се коси со логиката, а и самите експерти кои се најповикани на таа тема се противат и велат дека мерките се сулуди, тогаш повеќе нема никаква дилема.Тоталитаризмот е општествено уредување во кое државата ги регулира речиси сите области на јавниот и приватниот живот, што дефакто се спроведува со ковид пропусницата.И за сите оние кои се декларираат себе си за прозападни прогресивци само да ве потсетам дека најголемиот прогрес човештвото како на технолошки така и на хуманистички план го има постигнато постигнато по осамостојувањето на САД и декларацијата за независнот.Ништо од она што денес го правите и наметнувате на граѓаните не е ниту прогресивно, ниту демократско, ниту слободарско.Ниту една држава во историјата не успеала да го заштити народот од природата, па нема ниту вие.Се што правите е за дополнителна контрола на популацијата, а не за заштита на здравјето на граѓаните.„Дајте ми слобода или дајте ми смрт! или накратко Слобода или смрт е цитат што му се припишува на Патрик Хенри од говорот што го одржал на Втората конвенција во Вирџинија на 23 март 1775 година, во црквата Свети Јован во Ричмонд, Вирџинија.Токму Патрик Хенри е еден од основачите, татковците на американската нација.Овој слоган понатаму го превземаат и македонските револуционери во текот на македонското националноослободително движење во втората половина на XIX век и сè до средината на XX век[. Оваа мото исто така било употребувано и во на останатите националоослободителните борби и движења на Балканскиот Полуостров и затоа може да се сретне и како: (на грчки: Ελευθερία ή θάνατος, српски: Слобода или смрт, на бугарски: Свобода или смърт).По се изгледа повторно доаѓа време Хенриево, а наместо со црвените костуми модерните револуционери ќе се борат со белите јаки и мантили.Пишува: Милош Милошевски...

Над Европа повторно црни облаци. Изминативе месеци, меѓу Велика Британија и Русија не само што се разменија ептен сериозни воинствени изјави, туку се случија и опасни воени ициденти во зоната на морето околу полуостровот Крим. Тука уште одамно е избришана границата меѓу разумот и лудилото. Поморски судир за малку ќе прераснел во конфликт меѓу британски носач на авиони и руски воени бродови кои истрелаа повеќе предупредувачки ракети во близина на британски воен пазурнувач во Црното Море. Руското Министерство за одбрана објави снимка на која се гледа, како што тврди министерството, „протерувањето“ на британски разурнувач од водите на Крим со повеќе предупредувачки истрели и бомби. Така што сега на Европејците веќе не им го отсекува патот нeкоја убава русокоса, туку бројни црни мачки! Русија, делот на тамошните морски води ги смета за свои територијални води, додека Западот истите ги смета за морски води кои припаѓаат на Украина. Русија го има анектирано полуостровот Крим во 2014 година, но Западните земји продолжуваат Крим да го сметат за дел од Украина. Тоа наликува на победа на илузијата над интелигенцијата! Полуостровот Крим, кој се наоѓа покрај Црното Море, има површина како половина од Швајцарија, со клима слична на онаа на Азурниот брег, и е со многу турбулентна историја. Номадските народи на Скитите, Грците, Татарите и Турците владееле со Крим со векови – додека не дошле Русите. А Крим отсекогаш бил шлаг на тортата на Руската империја, па во 1783 година Крим стана дел од тaa империја. Дури во 1954 година тогашниот руски полуостров беше административно интегриран во Советската Република Украина, иницијатива дадена од тогашниот шеф на Комунистичката партија на СССР, Никита Хрушчов. По падот на Советскиот Сојуз во 1991 година, Крим стана дел од независна Украина. Тоа доведе до тензии, бидејќи две третини од населението на тој полуостров се Руси. Полуостровот живееше главно од туризмот, но последните истражувања покажаа дека таму се кријат големи наоѓалишта на гас. Во 2013 година, украинската влада планираше да потпише договор со меѓународен концерн, предводен од американскиот енергетски гигант „ExxonMobil“, за експлоатација на гас и нафта во Црното Море. Но, во 2014 година Крим беше анексиран од Русија. Дополнителен проблем за регионалниот мир се и самопрогласените руски републики во Источна Украина (Доњецк и Луганск), кои се непослушни во однос на украинската централна власт. Русија перманетно воено и финасиски ги помага овие две регии, така што таму состојбата со години наликува или во воена или полувоена. Во моментот најмногу Велика Британија е ангажирана околу спречување на можните руските напади на Украина. Бројни британски бродови и разорнувачи веќе се наоѓаат во Црното море. Аналитичарите имаат различни оценки за шансите за војна меѓу Лондон и Москва или како што некои ја нарекуваат „полустудена“ војна меѓу двете страни, која не се заснова на директна воена конфронтација. Но, Генералот Ник Картер, началник на Генералштабот на британската армија, даде мошне тешки изјави кои ги потресоа безбедносните и воените кругови во Велика Британија и Европа, кога предупреди на можно избувнување на војна меѓу Британија и Русија. Работата не застана само на предупредувањето за можна војна со Русија, бидејќи британскиот генерал изјави дека оваа војна е поблиска од кога било, поттикната од повеќе настани во Источна Европа, а последната е бегалската криза на границата меѓу Белорусија и Полска. Предупредувањата на началникот на Генералштабот на британската армија, кој ќе ја напушти функцијата поради повлекувањето од Авганистан, се совпаѓаат со сличните предупредувања на бројни поранешни функционери на британската служба за надворешно разузнавање МИ6. Така, британскиот весник „Мирор“ откри план за испраќање 600 војници на британските специјални сили во Украина, поради страв дека Русија е подготвена да го нападне својот сосед. Американскиот државен секретар Антони Блинкен повтори дека САД се „сериозно загрижени“ за активностите и изјавите на Русија во врска со Украина, каде што тензиите растат. „Навистина сме загрижени за реториката што ја видовме и слушнавме од Русија и на социјалните мрежи“, изјави тој за новинарите во Дакар, каде беше во африканска турнеја. Британски експерти сметаат дека веројатно таква ескалације е поради фактот што рускиот претседател Путин знае дека моментално американците се преокупирани со Кина, додека Германија е преокупирана со транзицијата на власта по Ангела Меркел, и дека Франција се подготвува за претседателските избори следната година. И преостанува само Велика Британија да се занимава со прашањето за спротивставување на руското влијание. Ситуацијата дополнително се усложнува со отсуството на каква било вистинска акција за излез од кризата по дипломатски пат, како и можната желба на Британија да се покаже барем во имагинарно огледало дека има способност да го води европското крило на НАТО и да ги заштити земјите од Источна Европа, но и да испрати порака дека сè уште е влијателна на меѓународната сцена, дури и по напуштањето на Европската Унија. Мигрантската кризна состојба меѓу Полска и Белорусија е второто опасно жариште. Европските земји со месеци го обвинуваат авторитарниот белоруски лидер Александар Лукашенко дека намерно создава криза со тоа што ги носи своите мигранти од Блискиот Исток со авион и потоа ги поттикнува илегално да преминат во Полска и Литванија, членки на ЕУ и НАТО. Минск, кој има поддршка од Москва, ги отфрлува тие обвинувања, а илјадници мигранти останаа заробени во ледените шуми на границата. Сите продаваат совест што не гризе. САД го обвинија Минск дека ги користи мигрантите „како пиони во обид да создаде пошироки проблеми. Одбранбената блискост со Русија отсекогаш била „свето“ за Белорусија, па оттука никој да не се сомнева во таквата поврзаност во случај на некоја евентуална конфронтација – изјави Лукашенко. Tретата жешка европска кризна состојба е предизвикана од блокадата на државните институции од страна на претставниците на Република Српска предводени од членот на Претседателството на БиХ, Милорад Додик, кој најави дека во ноември парламентот на Република Српска ќе донесе серија закони кои го оспоруваат статусот на вооружените сили, разузувачките агенции и на полицијата на БиХ во нејзината територија. И дека ќе се блокираат централните правосудни органи како и правото на БиХ да наплатува царини и даноци во Република Српска. Тука што повеќе се намалуваат бројот на аргументите, толку повеќе се зголемуваат бројот на навредите. Пратениците на РС не присуствуваа на парламентарната седница во Сараево за да слушнат што меѓународниот специјален претставник Шмит има да каже за актуелната ситуација, бидејќи тие веруваат дека тој незаконски бил назначен за висок претставник, оти во Советот за безбедност не се разговарало за тоа. Ние во западен Балкан барем сме навикнати да поминеме низ патиштата низ кои поминувал Сизиф со својот камен!...

Пишува Проф. Гордана Силјановска Давкова, пратеник во Собранието „Орце Николов“ беше романтична улица, налик на многу други по старите европски градови, со (под)остарени, но сеуште убави куќи, градени меѓу двете светски војни или во раните педесетти, во стилот на македонската модерна, обрабена со дрворед од обете страни и канделабри, стуткани меѓу јаворчињата и надвиснати како цветови со пријатна жолта боја/светлина. Во тек е нејзината реконструкција во која има(ше) и деструкција, чија жртва беа невини дрва, непотребно пресечени гранки, или исчезнати места пред куќите и зградите, кои што нивните станари ги користеле како паркинг простор со децении. Исчекор се велосипедските патеки, иако на некои места имаат неверојатен тек и опасен крај. Остана и мал тротоар за пешаците. Метални сандачиња, над кои има куп заборавен кабел ги заменија дотраените дрвени бандери. Прогресот ги отстрани канделабрите и „засади“ алуминиумски стапови со ледено бели сијалици, кои што, можеби штедат, ама, не му личат на амбиентот, а поради висината, повеќе ги осветлуваат нашите домови, одошто улицата и патеките. Згора, кога ќе ги видите канделабрите фрлени на куп зад општинските бараки, јасно ви е дека штедењето не била идејата водилка. Впрочем, да било, ќе ги прередеа неколкупати менуваните плочки и нема да се фрлаа во нови трошоци. Тие, нели чинат пари. Пред неколку дена, во духот на заложбите за „безбеден и мирен град“, дваесеттината истопорени светлосиви стапови, ДОБИЈА ОЧИ, одосно по ДВЕ КАМЕРИ, од кои ЕДНАТА е фокусирана на улицата, а другата е директно насочена кон нашите домови, небаре сме во реално шоу. Би сакала да верувам дека фокусот случајно, од невнимание или незнаење е ДЕФОКУСИРАН, ама да ГИ ПОТСЕТАМ НАДЛЕЖНИТЕ на членот 25 од Уставот: „на секој граѓанин му се гарантира почитување и заштита на ПРИВАТНОСТА на неговиот личен и семеен живот….“. Ако е НАЈДОБРОТОТО за „ Центар“ е да Ве набљудува ГОЛЕМИОТ БРАТ, додека го читате антиципативниот ОРВЕЛ, за мене и моите комшии е – НАЈЛОШОТО!...

Колумни Судбина 23/11/2021 19:52 Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber ЛЕЈЛА САБИТ Некогаш во една секунда го гледате целиот живот, а некогаш за секунда ви се менува животот. На подобро или полошо, очекувано или неочекувано, од ваше или невнимание на другите, зашто ѓаволот ве тера или ангелот ве спасува, заради игра на судбината или виша сила, ако верувате во тоа, зашто сте се нашле во погрешно време на погрешно место или во вистинско време на вистинско место… кој да знае. Го вртите филмот стопати, зошто, како, мораше ли, зошто баш јас или најблиските, ги преиспитувате вашите претходни постапки и по милион пат се прашувате каде или кому сте згрешиле… Во младоста додаваме години, во староста-ги криеме, а ретко кој споделува или се фали со моментите кои ни го прават животот повесел или потажен, ги држиме во себе, како скапоцени тајни или грешки кои сакаме да ги надминеме или заборавиме. Суеверните пак веруваат на теоријата дека господ ни дава товар во животот токму колку што можеме да издржиме и физички и ментално, но сепак, телото, срцето и душата некогаш не можат да издржат и се простуваме од нашите најмили кога најмалку очекуваме. Животот најчесто го сфаќаме здраво за готово, како нешто што не може да ни се случи нам и на нашите најблиски, сега, денес и оваа година, во оваа земја и на овој континент, моќни или богати, граѓани без привилегии и сиромашни, ама реалноста од ден на ден ја демантира нашата зачауреност во еден надреален комфор, кога околу нас се случуваат трагедии, болести, несреќи, војни, мигрантски живот, лишувања од слобода.. Можеме ли животот да го планираме или животот има друг план за нас? Секој ден треба да го цениме од претходниот, да бидеме среќни наутро дека сме живи и здрави, а секоја наша трагедија или несреќа не учи дека ништо не е вечно и трајно, дека моментите, спомените и малите нешта ни го прават животот таков каков што го живееме, а лоши, злобни, алчни луѓе околу нас имало, има и ќе има и понатаму. Ништо во животот на еден човек, двојка, семејство или држава не изгледа како што е. Некогаш сликата е вистинска, некогаш е лажна, некогаш рајот е пекол, а пеколот е рај, нечија радост за друг е трагедија, а некому нечија трагедија му измамува насмевка. Лошите вести секогаш патуваат побрзо од среќните вести и тогаш ги препознавате пријателите, а и сеирџиите. Секој момент е скапоцен и неповторлив, а од судбината не се бега. Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber претходниот член,Последната техничка проверка на автобусот била на 5 октомвриСледната статијаГаниу: Официјално 16 жртви од сообраќајната несреќа во Бугарија се од Чаир, но бројката е поголема Lejla Sabit...

Колумни Австрија покажува дека задолжителната вакцинација не е веќе незамислива 22/11/2021 20:35 Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber ЛИЈАМ ХОАРЕ Остатокот од Европа внимателно ќе следи како ќе оди задолжителната вакцинација во Австрија како можен патоказ Во изминатите неколку недели, Австрија стигна до многу нови рекорди со Ковид-19 – ниту еден од нив не е добар. На 18 ноември беа регистрирани 15.145 нови случаи, што е најголем број забележан од почетокот на пандемијата. И седумдневниот просек за нови потврдени случаи на милион луѓе е 1.395, што е повеќе од двојно од стапките во земји како Германија, Франција и Велика Британија. Во петокот австрискиот канцелар, Александар Шаленберг, го објави четвртото национално заклучување на земјата, кое започнува денес и ќе трае помеѓу 10 и 20 дена. Ова ја прави Австрија само втората европска земја, по Латвија, која воведе мерки за заклучување откако вакцините станаа широко достапни на почетокот на оваа година. Одејќи уште подалеку, Шаленберг објави дека Австрија, исто така, ќе биде прва во Европа што ќе воведе задолжителна вакцинација почнувајќи од 1 февруари 2022 година. Шаленберг и неговиот министер за здравство, Волфганг Мукштајн, претходно рекоа дека мерките за заклучување ќе се вратат само за невакцинираните. Тие се надеваа дека ова може да биде доволно за да се зголеми стапката на вакцинација и да се намали бројот на случаи. Додека процентот на Австријци кои ги примале првите дози се искачи на 69%, од под 60% на почетокот на август, откако единиците за интензивна нега во покраините Горна Австрија и Салцбург станаа полни, уште едно национално заклучување стана неизбежно. И задолжителната вакцина – некогаш незамислива опција – беше објавена. Јавната дебата за задолжителната вакцина започна во текот на летото. Но, поранешниот канцелар Себастијан Курц се спротивстави на идејата, претпочитајќи да се потпре на апелите за одговорност и индивидуален избор. Сепак, до крајот на летото, земјата се чинеше дека заглави на „максимум вакс“, а нејзиниот дел од населението целосно вакцинирано против Ковид-19 падна под просекот на ЕУ. Како би можело да се спроведе широка задолжителна вакцинација останува нејасно – иако непочитувањето може да значи казна од дури 3.400 февра, рече владината министерка Каролина Едштадлер – и може да биде подложна на оспорување на уставни основи или на домашно или на европско ниво. Неодамнешното истражување на јавното мислење покажува дека тенко мнозинство во Австрија ја поддржува задолжителната вакцинација. Кога беа прашани да изберат помеѓу евентуални контрамерки за Ковид-19, 41% од Австријците побараа задолжителна вакцинација – најпопуларна мерка пред заклучувањето, ноќниот полициски час и задолжителна вакцинација за одредени професии. И 53% од гледачите на информативниот канал Пулс24 рекоа дека се за задолжителна вакцинација, а 44 отсто против. Но, иако мнозинството граѓани всушност може да ја поддржат задолжителната имунизација, австриското општество е длабоко поделено меѓу оние кои досега ги прифатија мерките за вакцинација и тврдокорниот, невакциниран остаток заробен во теории на заговор и лажни информации и привлечен од екстремно десничарската политика. Во саботата, демонстрациите во Виена против новото заклучување и најавите за задолжителна вакцинација привлекоа 40.000 луѓе, според проценките на полицијата. Осудениот неонацист Готфрид Кусел и идентитарниот лидер Мартин Зелнер беа меѓу оние кои учествуваа. Неколку демонстранти носеа жолти Ѕвезди на Давид или носеа плакати кои задолжителната вакцинација со холокаустот. Ниската стапка на вакцинација во Австрија и ударите на анти-вакс и скептични чувства кон Ковид се рефлектираат во нејзината партиска политика. Австрија нема една, туку две отворени скептични партии за ковид: Партијата на слободата (ФПО) и новото движење, партијата Народна слобода-Фундаментални права (МФГ), која доби застапеност во покраинскиот парламент на Горна Австрија на регионалните избори во септември. Водачот на ФПО, Херберт Кикл – склон кон исфрлање поими како што се „вакцински апартхејд“ и „двокласно општество“ – го промовираше ветерринарниот лек за коњи „ивермектин“како третман. Кикл поентираше со неговиот невакциниран статус, а минатата недела откри дека бил позитивен на тестот за Ковид-19. Но, постојат и посебни политички, географски и културни разлики што ја предизвикуваат релативно ниската стапка на вакцинација против Ковид-19 во Австрија. Владата охрабруваше, но никогаш во ниту еден момент не се обиде да ги натера невакцинираните да ги засукаат ракавите. Ова беше особено видливо за време на септемвриските избори во Горна Австрија, каде што невакцинираните формираа голем број потенцијални гласачи и задолжителната вакцина се сметаше за проблем со губење гласови, рид на кој ниту една партија не сакаше да умре. Има особено ниски стапки на вакцинација во поизолирани и исклучени рурални области и помалку богати, надворешни области на Виена во кои процентот на жители родени надвор од Австрија е поголем. Исто така, вреди да се напомене дека Австријците користат алтернативни лекови, од хомеопатијата до домашните лекови, многу повеќе отколку во Британија. Министерот за здравство, на пример, е општ лекар и квалификуван лекар на традиционалната кинеска медицина. Иако австрискиот систем заснован на јавно осигурување дава подобри здравствени резултати од британскиот здравствен систем, тој не е почитуван на ист начин. Австрија претходно беше предвесник на европската политика за Ковид-19. На 8 ноември, во залуден обид да ги стави под контрола бројките на нови случаи, воведе таканаречено правило „2G“ на места како што се ресторани, кина и спортски сали, што значи дека таму можеа да влезат само оние кои имаат двојна доза или закрепнале од Ковид-19 во претходните шест месеци. Онаму каде што водеше Австрија, следеа други, вклучително и многу германски покраини. Нациите кои продолжуваат да се борат со епидемии и тврдоглаво ниски стапки на вакцинација, внимателно ќе го следат спроведувањето на задолжителната вакцинација во Австрија, веројатно како патоказ на работите што доаѓаат. (Лијам Хоаре е уредник за Европа на американскиот магазин „Момент“ и автор на билтенот „Виена брифинг“. Текстот е објавен во „Гардијан“) Facebook Twitter Pinterest Linkedin Email Telegram Viber претходниот член,Пендаровски: Не сме влезени во бугарско сценариоСледната статијаБогоев се чуди: Во која држава партиски лидер држи прес конференции со вработени во администрација Ljupco Popovski...

- Advertisement -- Advertisement -Во 1936 година името на Адолф Хитлер било единственото на гласачкото ливче, а гласачите можеле да гласаат за или против фирерот. 98 проценти од гласачите излегле да гласаат на изборите, а од излезените гласачи 98 проценти гласале за Хитлер.Тоа значи дека околу 44 милиони Германци со право на глас дале поддршка за овој режим, а само половина милион Германци гласале против.Дополнително Хитлер ја имал поддршката од најмалце 10-тина нобелови лауреати, најголемите умови на Германија во тоа време меѓу кој и еден од најголемите филозофи на 20-тиот век, Мартин Хајдегер.Поентата ми е дека не секогаш мнозинството е во право, грешите, грешеле и најголемите умови на човештвото како Хајдегер кој се покајал и повлекол од Национал социјалистичката работничка партија на Германија, но предоцна.Научниот и општествен консензус кој изминативе години се форсира на широките народни маси кога станува збор за пандемијата и проблемите како глобалното затоплување заедно со тоталитарните мерки ме потсетува на 30-тите години од минатиот век и нацистичка Германија.Едноставно луѓето така функционираат, живееме во консензус, не затоа што така сакаме туку бидејќи мора да има консензус за да постои општество. Што поради недостаток на мотивација да го преиспитаме истиот, што поради недостаток на време да размислуваме за клучни теми овој консензус опстојува, а проблемите со кои најчесто се замараме се тривијални и небитни, а оние клучните ги оставаме на консензусот.Консензусот во 30-тите години од минатиот век во Германија бил дека нацизмот е најдоброто можно општествено уредување. И тогаш како и сега луѓето се етикетираат и бележат со давидови ѕвезди кои денес се заманети со етикети како антиваксери и „science denier“, луѓе кои имаат ненаучни погледи на светот, еретици.Aко тогаш Гебелс бил одговрен за тоа што е точно, а што не денес одговорни се Фејсбук, Јутуб, Гугл и Твитер. Се е исто само него го нема…98 проценти од вас кој го читате ова писание во нацистичка Германија би гласале за Хитлер и би го поздравиле фирерот со „Sig Hail“.Единствениот начин да сте биле како оној човек на сликата е да имате емотивна поврзаност со апсолутната вистина, како господинот, Аугуст Ландмесер кој не го поздравил фирерот бидејќи имал жена Еврејка или пак да потрошите доволно време размислувајќи и поставувајќи ги вистинските прашања за да дојдете до истата.Значи статистички гледано речиси и сигурно е дека Вие би биле на погрешната страна на историјата, би биле чувар во концентрационен логор и би ги направиле сите оние ѕверства од кои се гадите додека ги читате историските читанки само поради фактот што никогаш не сте ги поставиле вистинските прашања?Единствено нешто кое ве тера да мислите дека ќе сте спротивставеле на Хитлер е вашето его, вашето чувство за морална супериорност, кое е само чувство, но не и факт.Откако ќе ви го одземат правото да одлучувате за вашето тело прашање само прашање на време е кога ќе ви кажат што да правите со вашата душа…Пишува: Милош Милошевски...

Микробиолог од Клиниката Жан Митрев, д-р Горан Кунгуловски, ги анализира последните бројки на заразени од ковид -19 во државава, откривајќи кој има поголеми шанси да се зарази од болеста – прележаните, вакцинираните и непрележаните што не се вакцинирани. „Oние што ја прележале болеста имаат мала шанса да се заразат. Ефективноста на прележаноста кон нова инфекција (ре-инфекција) е некаде меѓу 80-95% зависно од старосната граница. Позитивниот аспект е што оваа ефективност не се намалува дијаметрално дури и после повеќе од 6 месеци; има студии каде што после 9-10 месеци останува таква. Прележаните со барем една доза на мРНК вакцина имаат 2-3 пати подобри исходи од невакцинираните прележани. Покрај тоа нивниот имун одговор созрева (барем 4-12 месеци) и може да неутрализира и идни соеви на вирусот коишто моментално не постојат“, вели д-р Кунгуловски. Од друга страна, вакцинираните со две дози на мРНК вакцина , а се непрележани, имаат мала шанса да се заразат првите 1-2 месеци од примање на вакцината (ефективност околу 85-95% зависно од старосна граница). Како изминува времето оваа ефективност паѓа на 40-50% после 6 месеци и веројатно на 20-30% после 9 месеци (во зависност од старосната граница). После 9 месеци, вакцината се уште добро се држи во однос на намалување на ризикот за смрт со просечна ефективност >80%, но за несреќа кај повисоки старосни групи се намалува на 50%, посебно кај тие над 80 години. Тоа е добар аргумент за примање на booster доза после 6 месеци кај старите, имунокомпромитирани и изнемоштени лица. [многу малку литература има за кинеските и руските вакцини, затоа не коментирам за нив], пишува д-р Кунгуловски. „Знаејќи го ова, прележаните треба во најмала рака да се третираат како вакцинираните: прво за да бидеме интелектуално и научно искрени и да не ги дискриминираме, второ за да ги мотивираме оние што се тестираат дома да се пријават за да влезат во официјална статистика и последователно да имаме подобар увид во епидемиолошката состојба“, додава тој на својата објава на Фејсбук. Натаму, непрележаните и невакцинираните, според д-р Кунгуловски имаат најголем ризик за сериозен тек на болеста и смрт и треба да се вакцинираат. „ Посебно тие во повисоките старосни групи. Тие се луѓето коишто ги полнат и ќе продолжат да ги полнат болниците, се додека не стекнат некаков имун одговор.. Полните болници имаат два главни ефекти: помалку соодветна нега на болните од КОВИД и намалена медицинска нега на болните со други хронични болести. Секој со својот ум и за себе и за другите“, порачува докторот....

Мерата за цивилизираноста на една национална држава е нејзиниот однос кон малцинствата. Националните држави на Балканот се создавале како наследнички на сложена и испреплетена историја. Токму тоа со што се гордеат балканските народи, славното минато, било историја на царства кои во себе обединувале многу народи, култури и религии. Затоа што не биле национални во модерната смисла, туку имале поданички принцип на припадност, тие царства зад себе на Балканот оставиле вистинска разновидност од народи и култури, која, во модерен контекст, за сегашните држави би требало да биде богатство, а не опасност. Сведоштво за тоа е мултиетничноста на регионот Македонија. Можно ли е само РС Македонија да е мултиетничка држава, а нејзините соседи да се „чисти“ национални држави? Како може кај нив да нема малцинства, кога ги има во Македонија? А, притоа, тие самите тврдат дека имало периоди кога припаѓале на исти царства и империи? Што се случило тогаш со национално „различните” во соседните држави? Уште од моментот на националните препороди, балканските народи ја доживувале етничката разноликост на Балканот само како „материјал“ за сопствените национални проекции за големина. Границите на националните држави на Балканот се поставувани со војни и крв, со геноциди, со размена на население, со безмилосна асимилација. Историјата на регионот Македонија, кој самиот по себе може да биде позитивен пример за мирољубивото постоење на малечок простор на многу народи, култури и религии, јасно сведочи колку погубни биле стремежите за „чисти” нации на Балканот. Кога Бугарија тврди дека на нејзината територија нема македонско малцинство, таа само потврдува дека во нејзините граници постојат малцинства. Затоа што не може да се негира нешто што не постои! Стравот од македонско малцинство говори за несигурноста на бугарскиот национален идентитет. Народите со јасен национален идентитет не стравуваат од малцинствата. Фанатичниот национален мит не сведочи за величина. Величина покажуваат само нациите кои го почитуваат правото на „различност“ во своите граници. Зошто Балканот не се менува? Стравот од малцинствата е атавизам кога ќе се пројави во рамките на ЕУ. Со европското обединување треба да се надминат состојбите во кои во минатото се „тргуваше“ со малцинствата во полза на националната „чистота“ на државите. За „чисти“ национални држави во ЕУ зборува само радикалната десница и неонацистите. На Балканот за тоа најчесто зборува официјалната политика. Дури и кај членки на ЕУ, како Бугарија. Зошто Балканот не се менува и кога е формално вклучен во ЕУ? Затоа што стремежот да станат членка на ЕУ за балканските држави не произлезе од сознанието кое го делеа втемелувачите на ЕУ. Тие сакаа да создадат мирољубива заедница на народите, народностите и малцинствата. Тоа очигледно никогаш не беше стремежот на балканските национални држави. Се чини дека за денешните бугарски политичари ЕУ треба да биде само гаранција да продолжат да сонуваат за „Голема Бугарија“, сега со дипломатски средства. Ако не може „Голема Бугарија” во сегашноста, тогаш барем во минатото! Со тоа што ќе ги „уценат“ Македонците, во мигот кога се во неволја, да признаат дека барем порано биле Бугари. Додека бугарските политичари говорат „за корени”, за „семка”, за крвно и етнобиолошко потекло, тие уште не живеат во европската сегашност. „Жаргон на автентичност“ Слушајќи ја реториката на бугарските дипломати, човек помислува дека тие во Брисел престојуваат како туристи, а не како ЕУ- политичари! Ама дури и туристите учат нешто од патувањата во странство. Дури и тогаш кога одат таму само на шопинг. Ако не друго, барем учат која е најновата мода на Западот! Тоа не важи за бугарските ЕУ-политичари. Тие во Брисел само се „костимираат“, како за карневал, во модерна облека, а дома пак ја облекуваат милитантната „униформа“ на борците за „национална чистота“, извадена од нафталинот стар два века. Се чини дека балканските политичари стануваат поголеми националисти, колку подолго престојуваат во Брисел. Тие таму сознаваат дека немаат што да понудат, освен својот балкански менталитет. Тоа е единствената егзотика и „жаргон на автентичност“ кои совршено ги владеат. Пропаднатите стопанства во нивните корумпирани национални држави и без тоа се одржуваат во живот само со европските фондови. Тие немаат ништо друго што би ги правело силни, освен сонот за неостварените идеи за „национална големина“. Дека сонот за „Голема Бугарија“ барал војни, дека политиката на асимилација оставила трауми кај Македонците, тоа не постои за бугарската „селективна меморија”. Затоа забораваат дека создавањето на националните држави на Балканот не е ниту малку славна, туку трагична и тажна приказна. Плодотворни на Балканот биле само периодите во кои многубројните народи живееле обединети во една повисока и поуниверзална идеја. Национализмот е секогаш локален, анахрон и провинцијален. Тој се кара со соседот за тоа, кому што му припаѓа. Националистичкиот Балкан не умее да споделува и да соработува, освен во криминалот и во политичкиоит опортунизам. Тој го окупира умот во тесни рамки, а не нуди широки хоризонти. Затоа Балканот станува се‘ понепријатно место за живот за младите кои не сакаат да се трујат со националистичката реторика и со омразата кон соседите. Вистинските големи цивилизации на Балканот, кои никогаш не биле етно-национални, знаеле да го вградат различното во својата култура. Само тие периоди оставија зад себе на Балканот белези на висока култура. Периодите на националните пропаганди во деветнаесетиот век оставија зад себе само паметење на војни, геноциди и до ден-денес ненадминати трауми. Затоа Балканот и балканските држави уште стравуваат од Европа која од нив бара да ги признаат малцинствата. Меѓутоа, токму македонската држава го разобличува балканскиот сон за „чиста нација“, затоа што покажува дека е можна балканска држава во која имаат права сите малцинства. Тоа е силината и величината на Македонија, за која многу македонски граѓани уште не станале свесни. Тоа е нејзината остварена европска димензија! Во овој миг е важно сите етнички заедници во Македонија да се солидаризираат со Македонците, кога бугарската политика го негира нивниот национален идентитет и јазик. Ќе чуеме ли конечно и тие да кажат гласно „и ние сме Македонци“? Затоа што тој што го негира мојот сограѓанин, ме негира и мене? Дури и кога би се одложил почетокот на преговорите со ЕУ, македонските граѓани со таква солидарност би го сочувале најдрагоценото во македонската демократија – нејзината модерна, европска политика на мултиетничка држава. Во идеална смисла, Македонија со тоа одамна живее во духот на модерна Европа! Кица Колбе извор: ДВ...

Проблемот со загадувањето на воздухот е веќе одамна светски проблем за кој повеќето земји, барем колку што ми е мене познато, се справуваат секоја на свој начин и според сопствените, пред сѐ, економски и финансиски можности и капацитети. Колку и да се обидуваме да се задржиме на статистичките податоци што можат да се најдат секојдневно и без многу мака за најмалку загадените градови и држави во светот, едно е сигурно: дека секоја од тие земји решенијата ги бара во сопствените граници и согласно сопствените можности. Но што е уште битно за разрешување на овој повеќе од клучен еколошки проблем во кој нормално се стремиме да се вклучиме и ние, правејќи ги основните напори со кои би постигнале барем определен степен на помала загаденост. Ајде да видиме кои се основните причини за загадувањето на воздухот на еден град, потоа на целата држава и пошироко на целииот регион? Евидентно е и сметам дека на сите нѝ е целосно јасно дека најголеми загадувачи се превозните средства кои користат нафта и нафтени деривати како гориво; Втори големи загадувачи секако ќе бидат големите фабрички и индустриски капацитети кои за својата работа ги користат истите овие горива како основа за работа на машините и погоните во самите фабрики; Трети еднакво значајни големи загадувачи остануваат домаќинствата кои како огревен материјал ги користат дрвата или јагленот. Каков заклучок можеме да извлечеме од овие три категории на големи загадувачи со кои, според сознанијата што нѝ се овозможени да ги евидентираме и следиме, е дека многу лесно можат да се најдат и решенијата. За вторите две категории на загадувачи најрентабилното и најспасително решение останува програмата што беше понудена со воведување и изградба на гасификационите мрежи кои уште пред две децении ѝ се ветуваа на Македонија, се добија дури и кредити за реализација на овој значаен проект, како од Светската банка за помош на недоволно развиените подрачја, така и од Европската банка за развој, но од нам помалку познати причини и заташкување на фактите, вклучувањето на Република Северна Македонија во гасификационата мрежа на просторите на целата територија, остана само проект што никогаш не беше реализиран. Каде завршија парите од овие две светски финансиски фондации, нормално на граѓаните не им беше обелоденето, а на бројни новинари не им беше овозможено ниту да ги направат неопходните детални анализи и истражуваања за да се дојде до една пообјективна вистина. Но, настрана од оваа отстапка во размислувањето, повеќе е од јасно дека користењето на гасот и изградбата на гасификациона мрежа низ целата територија на Република Северна Македонија ќе можеше барем за еден поголем процент да го намали севкупното загадување на нашите простори. Во тој случај, кога сите јавни и приватни објекти ќе беа вклучени во системот на користење на гасот како средство за затоплување и пошироко, ќе се избегнеа проблемите што се јавуваат околу загадувањето на воздухот со користење на јаглен и дрва за затоплување, или за работа на големите фабрички погони. Ќе се намалеше користењето и на скапата електрична енергија, која сме принудени и да ја увезуваме во овој период, не знаејќи дали утре ќе бидеме во можност и да ја платиме на добавувачите на кои, во услови на една глобална економска криза, им оди во прилог да нѝ ја продаваат со повисоки цени и на штета на севкупниот економски раст на целата земјата, да не говориме за поединците. За првата категорија загадувачи каде се класифицирани превозните средства што користат бензин или нафта, делумно решение е појавата на автомобилите и поголемите транспортни средства на струја. Но, што станува со оние кои не ќе можат никогаш да набават автомобили на струја и кои што ќе продолжат да ја користат нафтата или бензинот како гориво? Во таков случај решенијата се бараат во организација на целиот амбиент и уредување на урбаниот простор со воведување на поголеми пешачки зони каде превозните средства не ќе имаат никаков пристап,освен точаците или ново произведените тротинети на струја. Овој начин на организација на урбано уредување можеме да го сретнеме во повеќето светски метрополи каде забранетите зони за автомобили или било кој друг вид транспортно средство, освен на струја е целосно исклучено. Значи наше приоритетно прашање, кое мораме под итно да го решаваме е прашањето со дефинитивното завршување на гасификационата мрежа, за која знам дека беа направени детални физибилити студии, но до чија реализација, еве, не дојде од погоре спомнатите значајни причини. Воведувањето на забранетите зони за користење на какви било превозни средства што користат бензин или нафта (значи големи загадувачи) може сосема лесно да се реализира преку општинските инситутции кои би биле задолжени да овозможат уредување на забранети зони со проширувавње на зелените површини и пешачки патеки. Доколку вистински дојде до финализација на проектот за гасификација на целата териотрија на Република Северна Македонија, каде во мрежата ќе бидат вклучени и сите домаќинства, јавни инситутции па и поголеми фабрички и индустриски комплекси, ќе се овозможи, ако не целосно, барем поголем процент на намалувањето на емиссите од големите загадувачи.Ќе добиеме можности за еден многу поорганизиран живот со делумно повисок стандард, затоа што најголемата ламја што нѝ го троши и државниот и семејните буџети секако останува електричната енергија. Она што останува во надлежност на нашите највлијателни медиуми, на секој новинар или репортер кои совесно си ја вршат својата мисија и задача е да почнат нешто потемелито да работат со целиот граѓански корпус за да им се овозможи да дојдат до сознанијата што се битни како за сочувување на нивниот личен станадард, така и за сочувување на чистата средина во која посакуваме да продолжиме да живееме и да изградиме земја со современи услови за живот и раст на сите наши идни поколенија. Но и за нас самите што се обидуваме барем да им овозможиме на нашите најблиски соседи, сограѓани, соработници или пишироко да го сфатат вистинскиот значај и неопходност за реализација на гасификационата мрежа која ќе може да се вгради до секое домашно и јавно катче. Постои уште еден голем загадувач на целиот животен простор за кој барем до денес не се понудија вистински решенија, иако во повеќе наврати беа понудени програми преку тендери за реализација на објекти/капацитети за преработка на смет на големите депонии во земјата во кои се складира сиот смет. Во земјите на Европа решенијата се најдени со изградба на мали преработувачки пунктови (или поголеми) до кои се доставува целиот смет и со специјални машини се преработува или во топлотна енергија која ја користат жителите од околните наслени места, или пак во амбалжна хартија, па други и за производство на електрична енергија. Уверена сум дека решенијата дури и како можат да се најдат, и не само изнајдат, туку и да се реализираат со едно взамено и меѓусебно договарање како на општинските така и на централните власти околу обезбедување на средствата за реализација на сите понудени решенија: од организацијата на изградба на пунктовите за преработка на големите сметови акумулирани во градските и приградските големи депонии; до уредување на поглемите пешачки зони со широки зелени поврвнини, особено во централните делови на секоја општина или поголемо населено место; откако се добија субвенции за набавка на клима уреди или инвертори за затоплување во објектите каде што не постои топлификациона мрежа, делумно може да дојде до намалување на загадувањето од страна на корисниците од приватните стамбени простори кои за загревање користат дрва, јаглен или нафта; уредување на забранети зони за користење на било какво превозно средство што како гориво ги користи најголемите загадувачи особено во деновите на викендите. Алтернатива за производство на чиста струја е овозможување на што поголемо користење на сончевата енергија преку фотоволтаичните централи, како и користењето на енергијата од ветрот. Но проблемот кај нас за воведување на вакви решенија е евентуалната промена на Законот за производство и дистрибуција на електрична енергија и добивање на субвенции за иснталирање на фотоволтаични системи по поголемите и помалите стамбени објекти. Рентабилноста по реализацијата на овие не толку скапи но практични решенија, најмногу ќе биде евидентирана и од самиот државен буџет, кој нема да биде принуден да набавува/увезува скапи енергенси, но најмногу од сите жители на Македонија кои многу брзо ќе почуствуваат дека и нивниот личен стандард почнува да се подобрува, но дека со така понудени решенија ќе можат и самите да покажат поголем интерес и расположение да се вклучат во оргнизирањето на што поздрава животна средина и за себе самите, но најмногу за сопствените поколенија. Билјана З. Билјановска...