Откако стивна првичната паника со бришење фотографии и објави со Палчо, сега тие што шуруваа со него почнаа да се фалат со докази. Вака требало, онака требало, вака да било, онака да било… Лидерот на ВМРО-ДПМНЕ Христијан Мицкоски дури и се пофали дека знаел некои работи за истрагата, ама сега не ги кажувал. Ќе ги кажел подоцна. Ништо невообичаено и ништо ново од Мицкоски. Така правеше и пред референдумот кога се менуваше името. Ќе го менуваше Преспанскиот договор. Како? Ќе кажеше подоцна. Истото го прави и сега со ставањето на Бугарите во Уставот. Ќе го менува францускиот предлог. Како? Ќе каже подоцна. Ќе ги почне преговорите со ЕУ. Како? Ќе каже подоцна. Ако тоа што го дознал за убиството на Вања досега не го кажал во Обвинителството, тогаш станува збор за најмизерно политичко лешинарство. Криењето докази е кривично дело. Во држава во која владее правда за сите, од тоа не би требало да биде изземен лидер на политичка партија. А за одговорноста дека го банализира злото за политички да профитира – ич муабет да не правиме. Целата колумна на Горан Михајловски на сдк мк...

Високите каматни стапки ќе останат Дури и ако инфлацијата се намали, каматните стапки најверојатно ќе останат повисоки во следната деценија отколку што беа во деценијата по финансиската криза во 2008 година Кенет Рогоф 08/12/2023 11:49 Дури и со неодамнешното делумно повлекување на долгорочните реални и номинални каматни стапки, тие остануваат далеку над ултра ниските нивоа на кои се навикнаа креаторите на политиките, и веројатно ќе останат на такви нивоа дури и кога инфлацијата се повлекува. Сега е минато време да се навратиме на широко преовладуваниот став за „бесплатен ручек“ за државниот долг. Идејата дека каматните стапки засекогаш ќе бидат ниски се чинеше дека го поддржува ставот дека секоја грижа за долгот е одобрување на „штедење“. Многумина веруваа дека владите треба да имаат големи дефицити за време на рецесија и само малку помали дефицити во нормални времиња. Никој не изгледаше загрижен за можните ризици, особено за инфлацијата и каматните стапки. Левицата се залагаше за идејата дека државниот долг може да се користи за проширување на социјалните програми, надминувајќи го она што може да се генерира со намалување на воените трошоци, додека оние од десницата изгледаа дека веруваат оти даноците постојат само за да се намалат. Најпогрешниот пристап вклучуваше користење на централните банки за купување на државен долг, кој изгледаше бесценет кога краткорочните каматни стапки беа нула. Оваа идеја е во сржта на модерната монетарна теорија и „парите од хеликоптер“. Во последниве години, дури и истакнати макроекономисти ја покренаа идејата Федералните резерви на САД да го отпишат државниот долг откако ќе го впие преку квантитативно олеснување, навидум едноставно решение за секој потенцијален проблем со државниот долг. Но овој пристап претпоставува дека дури и ако глобалните реални каматни стапки се зголемат, секое зголемување ќе биде постепено и привремено. Едноставно беше отфрлена можноста дека наглото зголемување на каматните стапки драматично ќе ги зголеми плаќањата на каматите за постоечкиот долг, вклучувајќи го и долгот што го чуваат централните банки како банкарски резерви. Но, тука сме: ФЕД, која претходно плаќаше нула камата на овие резерви, сега плаќа повеќе од 5%. Настрана од неколку забележителни исклучоци, оние кои се залагаа за идејата дека долгот е бесплатен ручек не ја признаа веројатноста за нова реалност. На една неодамнешна конференција, слушав добро познат финансиски коментатор кој беше верен застапник на наративот „пониски засекогаш“ и се чинеше дека не знаеше дека тоа е целосно разоткриено. Кога беа притиснати, тие признаа дека ако каматните стапки брзо не се вратат на ултра ниските нивоа од 2010-тите, буџетските дефицити сепак може да бидат важни. Но, тие не сакаа да признаат дека постојното надвиснување на долгот може да претставува проблем, бидејќи тоа ќе ги оспори нивните претходни поддржувања на штедливи фискални политики. Слично на тоа, во еден неодамнешен труд за рекордните нивоа на глобален долг, презентиран пред водечките светски централни банкари на овогодинешната конференција „Џексон Хол“, Серкан Арсланалп и Бери Ајхенгрин изгледаа воздржани да разговараат за импликациите од тековното надвиснување на долгот или врската помеѓу високиот долг на владата и бавниот раст во земји како Јапонија и Италија. Секако, следната рецесија, кога и да се случи, најверојатно ќе доведе до значително намалување на каматните стапки, потенцијално нудејќи привремен здив на претерано задолжениот американски пазар на комерцијални недвижности, каде што мантрата денес е „останете живи до ’25 .“ Ако сопствениците на имот можат да издржат уште една година на пад на кириите и зголемени финансиски трошоци, се размислува, остриот пад на каматните стапки во 2025 година би можел да го спречи бранот црвено мастило што се заканува да ги удави нивните бизниси. Но, дури и ако инфлацијата се намали, каматните стапки најверојатно ќе останат повисоки во следната деценија отколку што беа во деценијата по финансиската криза во 2008 година. Ова одразува различни фактори, вклучувајќи ги зголемените нивоа на долг, деглобализацијата, зголемените трошоци за одбрана, зелената транзиција, популистичките барања за прераспределба на приходите и постојаната инфлација. Дури и демографските промени, кои често се наведуваат како образложение за постојано ниските каматни стапки, може различно да влијаат на развиените земји бидејќи ги зголемуваат трошоците за поддршка на населението кое брзо старее. Додека светот сигурно може да се прилагоди на повисоките каматни стапки, транзицијата сè уште трае. Промената би можела да биде особено предизвикувачка за европските економии, имајќи предвид дека ултра ниските каматни стапки се лепилото што ја одржува еврозоната заедно. Политиките за спас на Европската централна банка „што и да е потребно“ изгледаа бесценети кога каматните стапки беа близу нула, но не е јасно дали блокот може да преживее идни кризи доколку реалните каматни стапки останат високи. Како што претходно тврдев, Јапонија ќе се бори да се тргне од политиката на каматна стапка „нула засекогаш“, бидејќи нејзината влада и финансискиот систем се навикнаа да го третираат долгот како бесплатен. Во Соединетите Држави, ранливостите на секторот за комерцијални недвижности, заедно со зголеменото задолжување, може да предизвикаат нов бран на инфлација. Покрај тоа, иако големите економии во развој успеаја да се справат со високите каматни стапки досега, тие се соочуваат со огромни фискални притисоци. Во оваа нова глобална средина, креаторите на политиката и економистите, дури и оние кои претходно припаѓале на таборот „пониски засекогаш“, можеби ќе треба да ги преоценат своите верувања во светлината на моменталната пазарна реалност. Иако е изводливо да се прошират социјалните програми или да се зајакнат воените капацитети без да има големи дефицити, тоа да се прави без зголемување на даноците не е без трошоци. Најверојатно ќе дознаеме на потешкиот начин како што никогаш и не било. (Кенет Рогоф е професор по економија и јавна политика на Универзитетот Харвард. Тој беше главен економист на ММФ од 2001-03. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.) Поврзани содржини Монструмите се ликвидираат кога се мали 05/12/2023 12:12 Новите корени на антисемитизмот 04/12/2023 15:12 Мицкоски е во право, не треба да се вели „никогаш“ 02/12/2023 12:12 Уставни измени!? Нив ги прекрија парите за пензионерите и учениците 30/11/2023 08:11 Ќе градиме фабрики за производство на минатото 28/11/2023 14:11 Зошто мејнстрим економистите погрешија со инфлацијата 27/11/2023 09:11 Холандија ја потцени крајната десница – и победата на Герт Вилдерс е резултатот 23/11/2023 15:11 Има само еден пат напред во Газа 22/11/2023 13:11 Најчитани Финците ја напуштаат земјата: „Оваа земја нуди безбедност“ 03/12/2023 09:47 Пронајдено безживотното тело на Вања Ѓорчевска 03/12/2023 21:07 Никој не сака да биде поврзуван со Палевски, па ни Мицкоски 05/12/2023 13:43 Болна исповед на мајката на Вања: „Не можам да разберам зошто моето девојче е во гроб“ 07/12/2023 18:51 На сметките за струја ќе има нова ставка – Пристап до мрежа: Интервју со Марко Бислимоски 08/12/2023 15:08 Бубевски: Tаткото посредно учествувал во информирањето кога девојчето ќе излезе од дома 04/12/2023 11:19...

Катерина Блажевска Двојното свирепо убиство за кое првоосомничен е Љупчо Палевски, ги вжешти дебатите по прашањето – кој му давал закрила и под чиј партиски или пропаганден патронат било негувано неговото криминално и несанкционирано поведение. ВМРО-ДПМНЕ вчера обвини дека „власта на СДСМ водена од партиските интереси негувала монструозен лик како Палевски, кој прераснал во Франкештајн”. Прашан – чија креација е Љупчо Палевски, премиерот и претседател на СДСМ, Димитар Ковачевски, во синоќешното интервју за „360 степени“ рече дека не знае чија креација е тој, но постави серија реторички прашања. Не знае чија креација е Палчевски: македонскиот премиер Димитар КовачевскиФотографија: Government North Macedonia „Кој мене ми правеше гилотина минатата година во јули пред Собрание? Кој мене ми правеше јавно судење минатата година тука пред Влада? Кој организираше фрлање молотови коктели врз Министерството за надворешни работи? Кој ја организираше толпата којашто сакаше да влезе во зградата на Владата, при усвојувањето на европскиот предлог? Кои луѓе беа таму, се сеќавате? Се сеќавате дека таму беа и тој Палевски што го спомнувате. Се сеќавате дека таму беше и претседателот на Левица. Се сеќавате дека таму беше и претседателот на ВМРО-ДПМНЕ. Се сеќавате дека таму беа и претставници на медиуми, и еден член на Државна комисија за спречување на дискриминација, се сеќавате дека јас неколкупати укажував дека има странски агентури коишто го финансираат тоа, а за тоа ќе треба да направите интервју со други лица, не со мене. На пример, со претставници на безбедносни органи. И ако е нечиј тој Палевски, тогаш е на тие коишто цела година тоа го организираа“, рече премиерот. Го прашав Макрон… Серијата прашања не застана на тоа. Премиерот во неговата реторичка експликација, откри дека дури и го коментирал изборот на лица кои се примаат на разговори во француската амбасада, а индиректно фрли сенка и врз кадровскиот избор на македонски амбасадор во Словенија. „Што правел поранешниот претседател на Либерално-демократска партија на состаноци со Љупчо Палевски? Што правел генералниот секретар на Демократски сојуз на состаноци со Љупчо Палевски, минатата година, што правеле (…) Јас го имам прашано претседателот на Франција, Макрон – дали знае во неговата амбасада во Скопје, какви луѓе се примаат на разговори?“, откри Ковачевски. Тој не кажа за кои лица смета дека е спорно да бидат примени на разговори во француската амбасада во Скопје, ниту пак даде објаснување во каков контекст кажал нешто, што излегува надвор од неговиот мандат. Но, во продолжение на одговорот алудираше дека се работи за лица кои работат против интересите на државата и нејзиниот евроинтегративен процес. „Мора еднаш истражните и правосудните органи во оваа држава да ги идентификуваат сите коишто работат против интересите на државата и на институциите на државата, коишто се под влијание на странски агентури, кои шират хистерија и коишто прават сè, оваа држава да не може да продолжи во нормален евроинтеграциски процес“, рече премиерот. Поранешен претседател на Либерално-демократската партија е Горан Милевски, кој јавно се изјаснуваше против францускиот предлог. Лани поднесе оставката на министерската функција, како што наведе од лични причини, потоа и се повлече и од лидерската позиција во ЛДП. Во мандатот на Ковачевски стана македонски амбасадор во Словенија. Опозоциската ВМРО-ДПМНЕ досега преку повеќе сооопштенија ги обвини социјадемократите како виновници што негувале монструозен лик како Палевски. „Тие сметаа дека еден таков човек кој преку редовните подкасти кој тој ги правеше на едем канал заедно со неговата дружина ќе шири омраза, насилство, навреди и клевети кон ВМРО-ДПМНЕ и така ќе им биде корисен. Ваквата негова реторика и поведение оставаа впечаток кај јавноста дека се работи за моќен лик на кој никој ништо не му може и истото тој го искористи за изнудување, заплашување и на крајот грозоморен чин, двојното убиство. Тоа се истите луѓе кои рекетираат, шират говор на омраза и повикуваат на јавни линчови“, соопшти партијата. Седиштето на ВМРО-ДПМНЕ во СкопјеФотографија: DW/Petr Stojanovski Оттаму обвинуваат дека освен политичката поддршка, Палевски уживали полициска поддршка од моќни структури во МВР. „Доказ за тоа е неказнивоста која ја уживаше Палевски и што никогаш не одговарал за нелегалните дејанија. Најдобар пример за тоа е полицискиот записник од мај месец оваа година, кога полицијата го фаќа Палевски и неговата група, која патем е идентична со оваа која сега е осомничена за двојното убиство, им наоѓа нелегално оружје и како што гледаме после тоа нема никакви последици и санкции“, реагираа од ВМРО-ДПМНЕ. Селективност Единствена прилика кога партиите застанале, условно речено во „одбрана“ на Палевски, беше во септември 2020 година, кога тој (во тоа време претседател на движењето „Трета“) бил нападнат со метални шипки од две лица во близина на неговиот дом кај трговскиот центар „Буњаковец”. СДСМ го осуди нападот и побара институциите брзо да го расчистат случајот и сторителите да бидат казнети. „Во модерно, демократско општество, недозволиво е какво било насилство врз кој било поединец. Очекуваме надлежните институции брзо да го расветлат случајот, да ги пронајдат сторителите и тие да бидат соодветно санкционирани. Времето на неказнивост на насилството одамна заврши, сега е време на одговорност и секој што сторил насилство ќе се соочи со законите и правдата“, порача СДСМ. Седиштето на СДСМ во СкопјеФотографија: Petr Stojanovski Но времето за завршување на неказнивоста на Палевски ни тогаш не беше дојдено, а неговите девијантни активности се „забораваа“ само кога тој ја крититуваше власта. Во соопштението што тогаш го објави ВМРО-ДПМНЕ, Палевски беше третиран само како критичар на власта. „Мафијата на Заев и неговите слуги се покровители на обидот за убиство врз критичарот на власта Љупчо Палевски. Сторителите на таквиот грозоморен чин се познати, а инспираторите на тоа треба да се бараат во врвот на власта“, обвини партијата....

Додека сѐ уште не можам да прифатам дека некој од нашето соседство, од мојот град, ладнокрвно и без емоција, егзекутирал недолжно девојче, дете, и тоа од користољубива побуда, постојано во главата ми се врти истото поразувачко прашање: дали ја губиме битката со лудаците? Грабнување, изнуда, малтретирање, егзекуција, не се само грди зборови, туку се и судбина на жртвите и состојба на умот на злосторниците, кои воедно ја прикажуваат вознемирувачката слика за нашето општество кое е навјасано од лудилото, криминалот, алчноста за пари и слава, како и продорното влијание на говорот на омраза. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Предупредување на Платон Древното предупредување на Платон за претворање на демократијата во тиранија изгледа морничаво пророчки во нашиов обид да изградиме демократско општество. Платон верувал дека демократијата може да дегенерира во тиранија преку следниот специфичен редослед на настани: Демократска ерозија: Платон тврдел дека демократијата има тенденција да еродира со текот на времето поради прекумерната слобода и индивидуализмот. Во едно демократско општество, луѓето се слободни да ги следат своите желби и интереси без многу ограничувања. Според Платон, оваа слобода може да доведе до недостиг на ред и дисциплина, а кај нас одамна нема ни ред, ниту поредок. Појавата на олигархијата: Платон верувал дека како што поединците во едно демократско општество ги извршуваат своите лични интереси без оглед на општото добро, економската нееднаквост ќе се зголеми. Овој растечки економски диспаритет ќе го отвори патот за појава на олигархија – влада контролирана од мала, богата елита. Кај нас транзицијата создаде свои олигарси, исто како и борбата со транзицијата, па така се појавија транзициски олигарси и антитранзициски олигарси. Подемот на демагогот: Во олигархија, богатите ќе се натпреваруваат за моќ и влијание. Платон верувал дека тоа ќе доведе да се појави харизматичен и лукав водач, познат како демагог. Овој лидер ќе манипулира и ќе ги искористува фрустрациите на сиромашните за да ја добие нивната поддршка со ветување на радикални промени и решавање на нивните поплаки и проблеми, предизвикани од нееднаквоста и сиромаштијата. Ова, за жал, е фазата во која сме денес. Социјалните медиуми овозможија да се појават повеќе демагози. Тиранија: Демагогот, поддржан од масите, на крајот ќе ја преземе власта и ќе воспостави тиранско владеење. Според Платон, тиранинот е воден од сопствените желби, нема самоконтрола и владее за негова лична корист. Тиранот би ја потиснал опозицијата, би ги ограничил слободите и би управувал на начин што им служи на неговите сопствени интереси, а не на општото добро. Жалам што морам да констатирам, но личи дека основните начела на демократијата што мораме да ги негуваме и да ги развиваме со цел да се спротивставиме на оваа Платонова теорија, се чини дека се под опсада. Подемот на социјалните медиуми што некогаш се најавуваа како светилник на поврзување, станаа меч со две острици, давајќи невидена гласност на оние кои сеат поделби и омраза. Како на секој лудак да му дадоа мегафон во рака, а со тоа и можност да „маѓепсува“ свои следбеници кои восхитени од паметта и одлучноста на лидерот почнуваат да делуваат како зомби, подготвени да ја извршат и спроведат и најбруталната заповед на демагогот, па било тоа и грабнување и убиство на недолжно дете. Можно ли е, бре, луѓе, да ја губиме и битката против силите на хаосот и екстремизмот? Тројански коњ за криминални амбиции Среде оваа бура, се појавува уште една мрачна струја – политичкиот екстремизам, кој често е параван за да се прикријат криминалните амбиции на оние кои го ползуваат. Таканаречените патриоти, обвиени со знамето на национализмот, честопати ги прикриваат своите мотиви водени од алчност и желба за моќ. Трагедијата што се случи во Македонија е остар потсетник дека зад реториката на патриотизмот може да се градат политичко-криминалните мрежи, искористувајќи и злоупотребувајќи ги националните идеали, кои во основа постојат заради обединување на еден народ, а не за негова поделба и пропаст. Таканаречените патриоти, кои наводно се борат за национална кауза, се организирале во екстремна проруска партија која наводно треба да ја спаси Македонија од предавниците и непријателите. Но, „патриотите“ имале поподмолна агенда. Да ни се преставуваат како патриоти и спасители по социјалните мрежи и во јавноста, додека зад затворените партиски врати ковале подмолен план да грабнат и убијат дете. За пари! Ова мора да заврши. Ова мора да сопре. Мораме да го вратиме општеството во нормала. Мораме да ги возобновиме демократските вредности и принципи и да не дозволиме платоновата теза за дегенерација на демократијата во тиранија да најде своја почва во Македонија. Како да се преброди бурата? Битката против лудаците мора да биде борба против оние што ги искористуваат основните национални чувства за лични криминални потфати. Битката против лудаците не е само за спроведување на законот, туку тоа мора да биде нашата битка за срцата и умовите во општеството кое се движи кон работ. Битката против лудаците бара не само индивидуални напори, туку и системски промени, како што е искоренувањето на политичката толеранција на т.н. „употребливи криминалци“. Додека расплакани од тага, со многу гнев, обземени од бес, лутаме низ овие немирни води, се поставува прашањето дали сме опремени да ја пребродиме бурата? А, бурата беснее како резултат на екстремните повици и ставови често затскриени зад лажни профили, и се заканува да го потопи тивкото мнозинство, оние со поумерени и понијансирани ставови. Умерените кои се единствените што можат да нè насочат кон мирни води, биваат исмевани како мекуши и предавници, од мачо-националистите што умеат да егзистираат само во бурни води. Мора да признаеме дека бурата не е само надворешна, туку таа е и во нас. Само со признавање на ова можеме да се надеваме дека ќе се движиме кон помирни води, каде што принципите на демократија, правдата и разумот ќе преовладаат. Соочени со зголеменото лудило, криминалот и политичкиот екстремизам, нашето општество се наоѓа на критичен крстопат. Трагичните настани во Македонија ги отворија раните што ја загрозуваат самата суштина на демократијата. Додека се движиме низ оваа бура, се појавува гласен повик против неказнивоста. Тоа е борба за рушење на штитот на имунитетот што ги штити криминалците кои често ја прикриваат својата криминална намера зад маската на патриот, Европеец, чист христијанин или муслиман, сеедно. Повторно се прашувам, има ли сила тивкото мнозинство да ја добие битката против лудаците? (Авторот е политичар и правник ) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Ивица Боцевски Зошто Западен Балкан е заледен во сандак за најдлабоко замрзнување? Старите Римјани добро забележале дека додека зборува оружјето, молчат законите, а и културата. За среќа, Балканот засега го одминуваат ветриштата на двете сурови војни во неговата непосредна близина, како руската инвазија врз Украина, така и израелската интервенција во Појасот Газа. Во вториот случај се чини дека сите вмешани актери се трудат од петни жили да се локализира израелско-палестинскиот конфликт и да не дојде до ескалација од пошироки размери, која би го проголтала не само поширокиот Блиски Исток, туку и би ги вклучила денешните клучни светски сили. Можно е да се замислат сценарија каде што мирот и безбедноста на Балканот би биле загрозени доколку судирот во Појасот Газа излезе од контрола, но засега тоа е помалку веројатно. Надворешнополитичките и безбедносните равенки со украинскиот случај се многу посложени. Западен Балкан се наоѓа цврсто во американската зона на влијание и во секој поглед, како и по секој параметар, САД се доминантна сила во регионот. Да, Европската Унија има клучно економско влијание во Западен Балкан, тукашните земји се преобразуваат по европски терк и имаат стратегиска цел да влезат во ЕУ како полноправни членки. Сепак, европската димензија на надворешната и безбедносната политика на земјите од Западен Балкан не е спротивставена на американската доминација со регионот. Низ призма на Вашингтон, европската интеграција е целосно во согласност со американските интереси и додава само уште еден слој на односите на една земја со САД. Зошто тогаш нема придвижување на Западен Балкан кон Брисел повеќе од една деценија? Наједноставниот одговор би бил дека Вашингтон и Брисел го изгубија интересот за регионот, по крајот на балканските војни, по серијата договори што ги замрзнаа тукашните жаришни точки, како и по маргинализацијата на сите политички движења што целеа кон различни стратегиски ориентации за тукашните земји. Америка беше вовлечена во југословенската криза уште од самиот почеток, но потоа имаше една пауза по изборот на Бил Клинтон. Сепак, потоа неговата администрација одлучи да се вмеша во регионот, па сите натамошни точки имаат американски печат, започнувајќи со Вашингтонскиот договор меѓу Бошњаците и Хрватите од 1994 година, преку хрватските воени интервенции во 1995 година, Дејтонскиот договор, Рамбуе, Кумановскиот договор од 1999 година, падот на ХДЗ по смртта на Туѓман, рушењето на Слободан Милошевиќ, Охридскиот рамковен договор од 2001 година, црногорската независност, Мајскиот договор од 2008 година, косовската независност, Бриселскиот договор од 2013 година, Преспанскиот договор од 2018 година, договорот Петков – Ковачевски од 2022 година, Охридскиот договор од 2023 година, а веројатно следуваат и некои други точки. Притоа, американската политика кон Балканот не е издлабена во мермер, туку постојано се приспособува на американските национални интереси, геополитичкиот миг и она што е можно на теренот. Западен Балкан памети и моменти кога нештата се замрзнуваа, но и моменти кога работите коренито се менуваа. За жал, 24 февруари 2022 година го стави Балканот во најдлабоката комора на сандакот за замрзнување на американската надворешна политика. САД се несомнено светска сила број еден иако веќе се намножуваат предизвиците кон нивното водство од неколку ревизионистички сили. „Новата голема игра“ голта многу ресурси на американската надворешна и безбедносна политика, како дипломатски, така и воени и разузнавачки (претседателот Обама го најави и „американското свртување кон Азија“). Меѓутоа, војната во Украина коренито ја измени играта. Американскиот фокус кон Украина, сега и кон Појасот Газа, е критичен, па сѐ друго е ставено во втор план. Додека трае војната во Украина, американски интерес е на Балканот да се одржи статус кво. Секако дека ќе се следува секој можен отвор за пробив по американски терк во регионот, но многу повеќе американската дипломатија ќе внимава да не се влошат состојбите насекаде во регионот. Особено ќе бидат чувствителни за сите сигнали, па дури и најситни шумови, за дестабилизација на земјите од регионот. Како и секоја светска сила, во кој било момент на глобалната историја, и Америка настојува да нема никакви проблеми во својот сојуз додека трае жесток воен конфликт, макар и војна водена преку посредник. Исто така, тие немаат веќе праг на толеранција дури и за идеи што може да придонесат кон натамошниот демократски развој на земјите од регионот. На пример, црногорскиот претседател Јаков Милатовиќ одлучи да помогне партиите на српската заедница да бидат вовлечени во владиниот систем. Нивната реторика им ја крева косата на главата на сите западни дипломати, но јасен е потегот на Милатовиќ. Не може да се остави толку голем дел од црногорското население без удел во политичкиот систем. Веројатно е дека во нормални политички околности САД би го следеле, олесниле и овозможиле овој процес. Но, сега нивната реакција беше скептична, па дури и негативна. Пред голем испит се наоѓаат и Милатовиќ и лидерите на српската заедница од Црна Гора. Во многу слична ситуација ќе се најде и следната македонска влада. На САД сега најмалку им се потребни искричења на релација помеѓу Скопје и Софија. Ќе биде потребна голема политичка храброст, дипломатска креативност и умешност од следната македонска влада за да се излезе од дупката каде што земјата беше внесена со договорот Ковачевски – Петков. Тоа ќе биде најсериозен испит за македонската дипломатија во идниот период, за жал, токму во моментите кога ни Вашингтон, а ни Брисел немаат ни време, ни ресурси, а ни волја да се нурнат во уште еден балкански проблем. Среќен факт е околноста што тие немаат ни толеранција за налудничави игранки, како епизодите со клубовите и со Пендиков, па веројатно тоа ќе ја олесни малку тензијата помеѓу двете земји. Реакцијата на САД ќе биде многу поостра кон секој лидер, политичко движење или моќник на Западен Балкан што ќе се дрзне да бара ревизија или да ги поништи постулатите на договорите со кои се запреа конфликтите во и помеѓу земјите од регионот, особено онаму каде што повторно тлеат жарчиња. Внатрешната политика на Албанија е една од точките, секој обид за некаква природна Албанија или велика Србија е друга таква точка, редефинирањето на Дејтонскиот мировен договор е трета точка, активности за поништување или релативизација на Охридскиот рамковен договор ќе добијат жесток одговор од Вашингтон и така натаму. Затоа велам дека Западен Балкан е заледен во сандак за длабоко замрзнување. Проблемот со замрзнувањето е тоа што ваквата состојба го кочи натамошниот демократски развој. Општествата постојано се менуваат и не може да бидат поврзани со компромисите од некое друго време, испреговарани од некои други генерации и за сосема поинакви проблеми во општествата. Но, сега фокусот на Вашингтон и на Брисел е на војната во Украина, па нема место за каков било креативен пробив. Во такви услови Македонија го дочекува декемврискиот Совет на Европската Унија, кога една од главните точки на дневниот ред е политиката на проширување. Од интерес на Вашингтон е ЕУ навистина да ја потврди изнесената политика за проширување од есенскиот пакт на Европската комисија. Сепак, внатрешните состојби во Унијата, политичкиот момент во повеќето земји членки (особено кај стожерните и клучните држави на ЕУ), не дава премногу надеж за суштинска промена. Се чини дека се можни некои симболични потези на декемврискиот самит на ЕУ, но не и далекосежни одлуки со кои земјите од Западен Балкан ќе се вкотват во единствениот пазар. Фокусот на војната во Украина, како и на судирот во Појасот Газа, ги запира развојните политики, особено демократскиот развој страда додека зборува оружјето. Македонија ќе мора да се фокусира на можното. Оттука е и насловот на мојата денешна колумна. „Inter arma enim silent integratio“, односно „додека говори оружјето, молчи интеграцијата“. Автор: Ивица Боцевски...

Значи, стигна првата „патарина“ од автопатот што од првиот ден кога беше најавен предизвика низа контроверзии и контрааргументи, но секогаш имаше груби аргументи, кои се покажаа како посилни. Дозволата за непречено копање и експлоатација на линијата на замислената траса од самиот почеток бодеше очи кај експертската јавност, но сите нивни аргументи паднаа во вода пред најавата за патот што нѐ носи во блескавата европска иднина. Вториот случај, кој исто така минува речиси безгласно, се провлекува дваесетина дена, колку што загрижените жители на општината Чашка се на протест поради, како што велат, насилно отворена албанска паралелка Трагичните настани околу суровата ликвидација на малата Вања и на пензионерот од Велес буквално го одзедоа целокупното внимание во македонската јавност. И со право беше вознемирена јавноста, бидејќи вакви безумни чинови се ретки во многу пошироки размери. Но, како и многупати кај нас по кој било повод, одеднаш целата нација се претвори во колективен истражител, инспектор за крвни деликти, судија, обвинител, а не беше мал бројот и на оние што се кандидираа за џелати. Од една страна тоа укажува на исклучително ниското ниво на доверба што граѓаните го имаат кон институциите, но сепак треба да сфатиме дека таквото однесување води само кон поголем хаос и анархија. Сепак, треба да ги оставиме надлежните институции да си ја одработат својата обврска, а судот на јавноста може да биде искажан дополнително. Во овој момент најважно е да им се остави простор на институциите да работат без притисок, за да не дојде до некои несакани избрзани одлуки, кои подоцна негативно би се одразиле во продолжението на целиот овој процес, кој, патем, будно го следи и меѓународната јавност. Да не дозволиме повторно да се покажеме како тотални аматери во случајот, кој, барем според досегашните споделени сознанија, не би требало да претставува проблем за сериозна стручна екипа надлежна за негово решавање. Истовремено, не треба да останеме заслепени од овој несомнено исклучително суров и нечовечки чин и да се најдеме во ситуација крај нас да минат редица настани што не смеат да останат незабележани и несанкционирани односно решени на најдобар можен начин. Шансата некој да се „протне“ додека јавноста е преокупирана со настан што сите нѐ натажи и загрижи треба да се сосече во корен. А обиди изминативе денови, како по некое правило, имаше, но тие неочекувано добија само мала гласност и се добива впечаток дека сето тоа е нормално и не треба да се креваат тензии. Како никого да не го загрижуваат и засегаат. А сепак, не станува збор за безначајни работи. Ќе споменеме само два примера што покажуваат дека сме далеку од толку посакуваната и спомнувана Европа. Комитетот за заштита на природното и културно наследство деновиве упати писмено известување до МВР, поточно до полициската станица во Прилеп, потпишано од инженерот геолог Васја Дамески, да спречи уништување на познатото наоѓалиште на минералот македонит во Црн Камен во Прилепско. Во писмото се потенцира дека се вршат подготовки за масовни минирања на сиенитите во близината на селото Алинци, кај Црн Камен, за потребите на американско-турскиот конзорциум „Бехтел и Енка“. Според наведеното во писменото известување, на локалитетот веќе копаат машините на „Бехтел и Енка“, со што му прават огромна штета на македонското минерално богатство. „Веќе е направено едно минирање, а во моментов поголем број тешки машини и друга технологија се ангажирани на локацијата и изведуваат ископи, дури и прекуноќ. Ако не се реагира итно, ова познато наоѓалиште на минерали ќе биде уништено, а веќе се направени сериозни оштетувања и се врши континуирано девастирање на теренот“, пишува Дамески, кој потсетува дека наоѓалиштето Црн Камен претставува геолошки музеј на отворено небо. Ова наоѓалиште е познато по тоа што тука е откриен нов минерал што го носи името на нашата земја – македонит. Затоа ова наоѓалиште е значајно не само од геолошки туку и од економски аспект, бидејќи содржи уникатни и високовреднувани минерали. Наоѓалиштето е добропознато во научните кругови, изработени се многу научни трудови и често е посетувано од геолози од земјата и странство, посочува Дамески. Значи, стигна првата „патарина“ од автопатот што од првиот ден кога беше најавен предизвика низа контроверзии и контрааргументи, но секогаш имаше груби аргументи, кои се покажаа како посилни. Дозволата за непречено копање и експлоатација на линијата на замислената траса од самиот почеток бодеше очи кај експертската јавност, но сите нивни аргументи паднаа во вода пред најавата за патот што нѐ носи во блескавата европска иднина. Вториот случај, кој исто така минува речиси безгласно, се провлекува дваесетина дена, колку што загрижените жители на општината Чашка се на протест поради, како што велат, насилно отворена албанска паралелка. Имено, родителите што речиси целиот овој период протестираат и бараат оставка на директорката на ОУ „Тодор Јанев“ во општината Чашка го обвинуваат министерот за образование Јетон Шаќири, но и директорката на училиштето, затоа што дала зелено светло за да се формира оваа паралелка за само шест ученици. Според родителите, тоа е неприфатливо и незаконски, бидејќи станува збор за училиште во населено место со Македонци, а во кое според личната карта на родителите нема регистрирано ниту еден жител на албански мајчин јазик. Реагираат и вработените, кои откриваат дека поради новата паралелка на ученици од албанска националност се затворени просториите во училиштето што досега служеле како интернат за дечињата од соседните села. Сличен протест имаше неодамна и во Скопско, во селото Јурумлери, каде што министерот бараше решение за сместување на 13 ученици што би учеле на албански јазик, иако родителите укажуваа дека училиштето нема капацитет за такво нешто. И тука проблемот не е што децата треба да учат, впрочем тоа е и нивно законско право, но наметнувањето насила нови паралелки таму каде што нема место, а уште повеќе ако поради тоа се затвора интернат за многу поголем број дечиња од соседните села, кои поради тоа ќе бидат принудени секој ден да пешачат или да се снаоѓаат за превоз, што не е толку едноставно решение во конкретниот случај. Но сето тоа не е доволен аргумент да се најде соодветно решение, туку се натура нешто што само предизвикува дополнителни тензии, а тоа е нешто што најмалку ни треба....

Ми стана нормално да испратам колумна во редакција, а неколку часа подоцна да излезе информација што сакам да ја коментирам. Така беше и минатиот петок. Само што ја испратив колумната, се појави интервјуто на Џејмс О’Брајан, заменик-државен секретар на САД. Сега излегува дека доцнам, ама ќе кажам што мислам, оти убеден сум дека ваквите изјави ни покажуваат во каква тешка состојба е Македонија окупирана од Нордистан и неговите спонзори и претворена во колонија. Немам никаква намера да ги бранам ВМРО-ДПМНЕ од политичкиот насилник, можат сами да се бранат, големи се. Мене ме интересира проблемот на Македонија, односно фактот дека со години сме принудени да слушаме вакви безобразни мангупи и вообразени циници, кои крајно невоспитано сакаат да ни плеснат в лице дека тие одлучуваат за нас, а ние сме никој и ништо, односно дека од нас очекуваат само да затнеме нос и да ги голтаме нивните заповеди. Сакајќи да ни порача дека внесувањето на Бугарите во Уставот е единствен предлог на маса што го имаме, дека друг нема да има, па затоа ова мора да го проголтаме, О’Брајан ни кажа дека тој ни автомобил не би купил од Мицковски, а камоли нешто друго, што веднаш го направи Стејт департментот коалициски партнер на СДСМ и ДУИ за следните избори. Не дека не сме научени. Од Бејли наваму истото го гледаме. Не би купил ни автомобил, а? Вакви ликови човек треба само да ги гледа во очи и намерно да се прави глуп. За миг посакав да сум функционер на ВМРО-ДПМНЕ, па да му вратам со муабетот: „Стварно, господине, О’Брајан? Не знаев дека Мицковски продава автомобил. Па, не ми треба автомобил. Блиску ми е гласачкото место, натаму одам пеш за да гласам за него, туку чув дека САД продаваат дел од својата моќ и влијание, зашто на сè повеќе места во светот не поминуваат, бидејќи државите одлучуваат истото тоа да го купат од Кина и од Русија како поевтини, ама и поквалитетни, но кога веќе зборуваме за автомобили, гледам Трамп има многу покул машина од Бајден, вистина ли е тоа?“ Потоа дојде страшната недела за која воопшто не ми се пишува. Свирепи убијци ѕверски убија дете и стар човек. Има осомничени, приведени, избеган, па фатен во друга држава. Мотивите звучат крајно безумно, сеедно што секое убиство на човечко битие само по себе е безумност. Информациите што МВР и Обвинителството ги споделија со јавноста звучат чудно, контрадикторно и крајно збунувачки, но ништо од сето тоа нема да коментирам. Јас сум писател, писателите се склони кон создавање приказни, само ќе ви ја препорачам вторничката емисија „Заспиј ако можеш“, каде што имате врвен полициски кадар во пензија, кој стручно зборува за сите проблеми и недоследности. Ден подоцна, во истата емисија, и новинарот Момировски фрли сосема поинакво светло на истрагата. Мора да признаам, ме исплаши и јавноста. Не дека првпат ми се случува тоа. За време на пандемијата бев вџашен од фактот дека многу луѓе се спремни буквално да те убијат од страв ако не се согласуваш со препораките што ги слушавме на телевизија. Особено имаше вербална бруталност спрема оние што се сомневаа во вакцината, иако од денешна гледна точка излегува дека токму тие биле во право. Сега ме исплаши желбата кај многумина ѕверски да бидат убиени убијците. Сосема сум свесен за гневот спрема сторителите на оваа грозна нечовечност, ама ако плачеме за правна држава каква што немаме, не може истовремено да бидеме и средновековни џелати. Што ли тогаш треба да кажат Норвежаните, чија држава ја гледаме како идеал за речиси совршено општество? Психопатот Брејвик уби 80 луѓе, од кои 69 беа тинејџери. Доби максимална казна од 21 година, со можност да биде продолжена ако се процени дека сè уште претставува опасност за општеството. Во Тексас ќе беше спржен на електричен стол, а ваму, веќе утре може група норвешки психолози и социолози да го прогласат за рехабилитиран. Не сакам да верувам во тоа, длабоко во себе не се согласувам со крајностите ниту во Норвешка, ниту во Тексас, ама па никако не сакам да бидам обвинител, судија и џелат истовремено. Мора многу да се внимава што ни излегува од срцето. Да, живееме во грди, ужасни времиња, не мислам само ние тука, така е во сиот свет, страста за моќ ја гази сомилоста, омразата ја силува љубовта, војната му се потсмева на мирот, а материјализмот сака да ѝ ја отсече главата на духовноста. Не дека вака не било и во други времиња, но сега ја имаме модернизацијата, која го забрза животот, а со неа и злото како појава се вмрежува со сета своја сила и деструкција. Да не ме разберете погрешно, никако не сакам да ја обвинам модернизацијата, науката или технологијата, затоа што никогаш не е виновна алатката, туку оној што ракува со неа, само потенцирам дека злото секогаш е погласно, вреска, за разлика од љубовта и творечката енергија, па оттука и неговата моќ, во денешно време, посилно се наметнува. Внимавајте, злото има одвратна замка во која сите лесно паѓаме. Главна цел му е, предизвикувајќи зло врз нас или врз други, и нас да нè опие со својата смртоносна опивка. Многумина со право се исплашени и вознемирени. И јас сум. Луѓето се прашуваат како вака духовно, морално, па и економски потонати, ќе испливаме? Не знам, немам точен одговор, конкретен лек или волшебно стапче, и јас сум гревовен и паднат, се борам да не ме опие злото со сите негови манифестации, од секојдневни, интимни, преку индивидуални или општествени, до глобални и политички. Не верувам во револуции и нагли пресврти, ниту дека она што долго време се уништувало, а ние сме дозволиле да се случи поради комформизам, прекуноќ ќе се промени. Не сум ниту песимист, ниту оптимист, не сакам крајности, не верувам дека мојата уметност ќе го направи светот поубаво место за живеење (ја создавам бидејќи не знам како да живеам без неа), како поединец сум сретнал премногу прекрасни луѓе и сум добил огромна количина љубов без да ги барам или заслужам и оттука не можам да кажам дека светот е грд, а луѓето вообичаено зли. Знам само дека во вечната битка меѓу доброто и злото, каде што на двете спротиставени страни стојат љубовта и омразата, едната како творечка, а другата како деструктивна сила, мора по секоја цена и постојано приоритет да ѝ се дава на љубовта, да се работи на неа и сите нејзини деривати, како индивидуално, така и во семејството, општествено, образовно, политички. Да, злото ги краде сите букви, зборови, реченици, ама ако не дадеме сè од себе, љубовта да стави точка на крајот на приказната, залудни сме....

Настани, симболи, алузии Многу книги, многу дела се напишани за животот и делото на Свети Климент. Но Пролошкото житие на светецот напишано на грчки јазик од архиепископот Охридски Теофилакт најверојатно меѓу 1089 и 1090, а објавено во Москополскиот зборник, е еден од првите и основните пишани документи што го опишуваат Свети Климент и како духовник и како обичен човек. Москополскиот зборник печатен во 1741-1742 година е поствизантиски извор релевантен за историјата на македонскиот народ од доцната антика до новиот век. Тој содржи служби и пролошки житија на Св. Еразмо, светите петнаесет Тивериополски маченици, Св. Климент, Св. Наум и Св. Јован Владимир, како и две служби: на Св. Никодим и Светите Седмичисленици (Климент, Наум, Сава, Горазд, Ангелариј и нивните учители Кирил и Методиј). Зборникот не ѝ е непознат на научната јавност и тој е од посебно значење за нашата историја, пред сѐ за Охридската архиепископија. Житијата од овој зборник за првпат се транскрибирани, преведени од грчки јазик, коментирани и објавени во 1996 година од македонскиот историчар Христо Меловски. Постојат две житија, едното долго (пространо), другото кратко. Долгото му се припишува на Теофилакт, архиепископ охридски. Во науката постои извесно сомнение дали Теофилакт е вистинскиот автор (или е препишувач), но не постои сомневање дека житието било напишано во Охрид кон крајот на 11 и почетокот на 12 век. Автори на краткото се Димитриј Хоматијан и Константин Кавасила, од првата половина 13 век, и тоа е познато како Охридска легенда. Според житието, учителот Климент доаѓајќи во Охрид, освен црковните дејности и ширењето на верата Исусова, почнал да го учи на уредност и смиреност непросветениот народ, „секогаш поучуваше поправајќи го незнаењето, уредувајќи го нередот, станувајќи сѐ за сите, според потребата за секого, учејќи го народот во црковното доброредие. Ги учеше луѓето на псалмите и молитвите така што свштенослужителите и неговата епископија ги направи со ништо да не заостануваат пред никој од дотогаш познатите“. Климент беше и татко на сираците и заштитник на вдовиците, грижејќи се за нив на секаков начин, а неговата порта секогаш се отвораше за секој сиромав, и туѓинец не останувал надвор. За сите празници составил слова на словенски јазик, едноставни и јасни, кои ќе ги разбере и најпростиот човек. Оние што го познаваа сведочеа дека никогаш не го виделе да безделничи, ги учеше децата запознавајќи ги со обликот на буквите, на возрасните им ја објаснуваше смислата на напишаното, а на третите им ги оспособуваше рацете за пишување не само дење туку и ноќе. Се оддаваше на молитва или се зафаќаше со читање или пишување книги, а понекогаш правеше две работи истовремено. Знаеше дека мрзливоста на секакво зло подучува, додека мудроста на секакво добро. Брзаше да ги менува мислите на луѓето кон питомост и човечност. А колку што бил подготвен на сомилост толку бил наклонет кон скромност, дури неговата грижа да се прикрие додека чудотвори била поголема од желбата тоа да се дознае и разгласи. Бидејки земјата кај што го проповедаше бога и го славеше делото Исусово беше полна со диви дрвја, а облагородени видови немаше, тој го подари и ова добро пренесувајќи од земјата на Грците секаков вид облагородени дрвја, а со калемење ги облагороди дивите за да ги просветли преку тоа душите на луѓето, соковите на добрината да ги престори да донесуваат плодови за исполнување на божјата волја. Така значи тој целосно стана од полза на душите и се грижеше за црквата на Господа на секој начин да ја рашири. Свети Климент и Свети Наум го основале заедно првиот Словенски универзитет. Од тој универзитет, познат како Охридска книжевна школа, излегле 3.500 ученици, од кои некои направени чтеци, подѓакони, ѓакони и презвитери, со што биле удрени цврстите темели на писменоста кај словенските народи, особено кај Јужните Словени, кои на тој начин го дадоа и го даваат својот придонес во европската христијанска цивилизација. За дејноста на Св. Климент, покрај податоците во неговите житија, зборуваат и неговите дела: тој бил основач на Македонската православна црква, основач на Охридската книжевна школа, автор на голем број поуки, пофални слова, пространи житија за Св. Кирил и Св. Методиј, учител, советник на населението, градител на цркви, овоштар и вешт калемар. Својата дејност ја вршел во неговиот манастир „Св. Пантелејмон“ во Охрид, изграден околу 893 година, каде што самиот си направил гробница. Во 15 век манастирот бил претворен во џамија, поради што неговите мошти биле пренесени во црквата „Богородица Перивлепта“, која оттогаш е наречена „Св. Климент“. (По изградбата на црковниот комплекс на калето, на почетокот на 21 век, моштите се пренеси во него.) За омиленоста на ликот на Св. Климент, освен житијата, зборуваат и ликовните претстави. Најстар досега познат лик на Климента е оној на јужниот ѕид на црквата „Света Софија“ во Охрид од времето на архиепископот Леон (средината на 11 век), како и на северниот ѕид на црквата „Свети Ѓорѓи“ (1191) во Курбиново, преспанско село, оддалечено педесетина километри од Охрид. На неколку најстари икони Свети Климент е претставен заедно со Св. Наум и со Св. Еразмо. Месноста – градот Москополе, во близината на градот Корча, во 18 и до средината на 19 век бил центар на Власите, кои биле населени во делови на Албанија и Грција. Според некои хроничари, во тој период било мошне развиено место со повеќе од 20 илјади жители, иако се спомнуваат бројки од 60 илјади. Москополе ѝ припаѓало на Охридската архиепископија, неговите жители ја држеле речиси сто години јурисдикцијата на манастирот „Свети Наум“. Москополци дале и еден архиепископ. Во тогашната печатница биле објавувани низа црковни и просветителски книги, главно на грчки јазик. Во Москополе и непосредната околина имало 26 цркви. Две години по укинувањето на Охридската архиепископија, во 1767 година, Москополе е речиси изгорено од турските власти во голем пожар. Тоа бил првиот, а вториот уништувачки пожар се случил речиси педесет години подоцна. [email protected]...

Мицковски имал информации и докази, што точно ќе овозможат да се открие вистината за трагичните настани кои се случија во земјава каде се убиени две лица?! И сеуште ќути и не ги споделува со релевантните служби кои се задолжени за спроведување на истрагата, а ќе ги обелоденел за неколку месеци?!? Невероватно што се чоеков може да каже. Ни срам ни перде. За да го сватиме барем малку сериозно или во најмала рака да помислиме дека чоекот “блада”, нека ни раскаже….во кратки црти што разговараа и договараа на неколкуте средби кои ги имаа со Палчо, каква заедничка платформа договараа??? Или можеби од тие средби му потекнуваат “сознаијата” со кои сега мафта. Во секој случај мислам дека сите информации кои ги има ако воопшто ги има “час поскоро” треба да ги сподели заради задоволување на правдата : како за жртвите така и за обвинетите! Доколку не го направи тоа, треба да е целосно свесен дека на најлош можен начин манипулира со жртвите и нивните семејства! Значи не само што прекршува закон со прикривање (!) на “релевантните мегови информации” и манипулира со јавноста, туку ги злоупотребува, пред жртвите и нивните семејства; ги прекршува сите морални и етички вредности што треба да ги поседува еден човек. Она што може да му се стави на некој начин како “олеснителна околност” е дека сите наведени информации кои ги има; ги чува на исто место каде што му е и “тајниот” план за нашите ЕУ интеграции без уставните измени....

Проф. Звонимир Јанкулоски Смачено ми е од арогантни политичари. Луѓе што ја знаат цената на сѐ и вредноста на ништо. Посакувам како многумина во државава да замолчат оние арогантни дрски политичари, кои прават повеќе штета отколку корист кога отвораат уста. Очигледно дека нашиве политичари имаат пропуштено една од божиќните пораки на папата Франциск до неговите високи свештеници, каде што тој ги повика да го отфрлат горделивиот оклоп и да ја прифатат понизноста. „Нашето време се чини дека ја заборави понизноста или ја префрливме на форма на морализам, празнејќи ја од нејзината експлозивна моќ. Скромните даваат живот, привлекуваат други и туркаат напред кон непознатото што претстои. Гордите, од друга страна, едноставно повторуваат, стануваат крути и се затвораат во тоа повторување, чувствувајќи се сигурно за она што го знаат и стравувајќи од што било ново, бидејќи не можат да го контролираат“. Тој ги нарече гордоста и ароганцијата „најскапоцените ѓаволски напивки“. Нашата власт е опиена од таквите напивки. Упорно продолжува да не ја перципира сопствената моронска ароганција, која народот не ја прифаќа и која стана една од многуте блокади на државата. Јадно и патетично е како сегашниве политички лидери се доживуваат како неменливи, мислејќи дека ароганцијата ќе ги направи да изгледаат моќно и успешно, заборавајќи дека истата таа ароганција ќе ја распарчи земјата ако не се преземе соодветна акција во вистинско време. Пол Велстон тврди дека политиката што не е чувствителна на грижите и на животот на луѓето, политиката што не зборува и не вклучува луѓе, интелектуално е празна и арогантна и заслужува да пропадне. Ароганцијата на супериорно неспособни политичари на власта е токсична за државата и мора да падне. Не случајно велат дека ароганцијата во политиката е предвесник на падот на една власт. Колку побрзо падне, толку подобро за државата. Моронската ароганција, во комбинација со фактори како што се застарен популистички наратив, финансиски скандали, корупција, самобогатење на елитата и избор на неетички кандидати за политички позиции, со години ја намалува популарноста на владејачката партија кај нас, а таа јадната е неспособна да го согледа тоа. Нашата арогантна власт е една голема шега, на која никој веќе не се смее. Затоа, кога политичките лидери продолжуваат да не се приспособуваат на промените, кои вклучуваат чувствителност на потребите и идеите на другите луѓе, тогаш нужно е нивно отстранување од власта. Како што сѐ поизгледно ќе се случи во скоро време со оваа власт. Арогантни политичари и арогантна власт не може да разберат дека да се биде лојален и да се оди во кревет со празен стомак или да се биде на крајот од лошата испорака на услуги се две сосема различни работи. Зарем може да барате од ваква арогантна власт да разбере дека доброто владеење не се мери со реторика, туку со испорака. Колку треба да си моронски арогантен да не сакаш да признаеш дека неуспехот да се искорени корупцијата, фаворизирањето на партиските кадри, непотизмот и лошата испорака на услуги, отелотворени во државата, и понатаму се во коренот на нерасположението на граѓаните. Доста трпевме власт што генерира такво однесување. Ароганцијата и глупоста се две страни на иста монета и таа монета го има амблемот на политичките партии на власта на аверсот и ликот на основоположникот на таквата политика на задната страна. На работ на оваа монета врежано е многу лицемерство. За жал, ароганцијата зад она што ветуваше власта ја карактеризира нејзината политичка глупост, која нѐ турна во монументалните проблеми што ги создаде за државата и граѓаните. Бидејќи ароганцијата на оваа власт е близнак на глупоста, истата таа ја заслепи да ги види реалноста и нејзиниот неминовен политички пад. Таа е толку заљубена во себе, што го изгуби контактот со народот и причините поради кои е избрана. И, можеби затоа продолжува да ги игра своите инфантилни игри на моќ, во целосна изолација од народот и довчерашните поддржувачи. Јадно е што сѐ уште се надева дека остана некој во државава што верува дека народот ќе гласа за оној што ја користи својата моќ за да ја задоволи својата гордост и его? И својот стомак, секако. Зарем има некој што уште им верува на оние со политички мускули дека другите што не се согласуваат со власта се на погрешната страна од политиката, дека се со испрани мозоци, глупави и неспособни за разумно перципирање на реалноста? Како да бараш да се приклониш на политиката што не успева да постави баланс на корисната карактеристика на самодовербата и токсичниот квалитет на ароганцијата? Политика што не слуша и не гледа што говори и мисли народот и која упорно продолжува со моронската ароганција, нема зашто да се чуди кога ќе биде понижена и испратена во политичко „прогонство“ по изборите. Кога не се пазиш од „ароганцијата на моќта“, казната од народот е неминовен продукт на таквото однесување. Моронската ароганција во комбинација со неспособноста и глупоста е погубната формула на власта за нејзиното политичко самоубиство и абдицирање на изборите во 2024 година. Секако, на задоволство на мнозинството народ во Македонија. Автор: Проф. Звонимир Јанкулоски...

Свирепото убиство на малата Вања и суровото убиство на пензионерот Панче предизвикаа колективен шок на општеството, по сите линии, класи, скраја сите поделби и различности. Во Вања си препознавме ќерки, внуки, сестрички, братучетки, онакви какви што имаме по дома, какви што посакуваме или се надеваме во оваа земја, на сѐ помалку детска врева, палавост и џагор. Таа состојба на шок е определена делумно од ужасот на кој беше изложено малото невино девојче и делумно од чувството на индивидуална и колективна вина на соучесништво. Поради што, за жал, дури ни ова свирепо, безочно убиство – како и претходните ужаси низ болници, автобуси или Алмир – нема да предизвика катарза на коренита промена. Секако дека би сакале, нема сомнеж во тоа. Но, фактите се сурови како и самото убиство. Ангели и монструми Секоја земја, секое општество си има сопствени ангели и сопствени монструми, обете со човечки лица. Во Македонија тие ангели се Вања и Алмир, во Косово тоа се Лиридона и Маригона, во Србија тоа е малечката Тијана и децата од ‘Рибникар’, сите тие делчиња на морбидниот мозаик на убиства на млади, незаштитени деца. Нивните убиства ги класифицираме во посебна графа, небаре со тоа ќе се предизвика поголемо внимание и тревожност поголемо од графата на – обични убиства на човечки суштества. Привикнавме на создавање нови механизми, на нови терминологии, на нови инструменти замислени и скроени да обезбедат поголема заштита на децата особено и луѓето воопшто. Но, суровоста продолжува – несмалено, невините гинат – сѐ по свирепо. Принудувајќи не вината да ја бараме сѐ подалеку од нас, низ шаманистички ритуали на префрлање на одговорноста некаде далеку, во некои мрачни катчиња, во мистично недопирливи предели каде се крие злото обликувано во грозоморни фигури со ужасни изрази на лицето, извиени опаши и рогови врз изобличени глави. Кои кукаквици сме ние, уплашени злото да го препознаеме околу нас, до нас и во самите себе. Не може веќе. Нема простор за преправање и глумење недоветност. Сите овие убијци на деца не се никакви монструми. Дали низ нарцистички позирани селфиња или низ полициски фотографии, со коси или избричени, во „Лакост” маички или затворски комбинезони, сите тие личат на тебе и мене, ние и нас, банално просечно. Нашите обиди за ограда од нив преку користење зборови „монструми, зло, психопати, франкенштајни” се половично употребени за нивна стигматизација и половично за наше само-прочистување, за утеха на нечистата совест, за самоубедување дека ние сме нормалните. Но, дали навистина сме? Франкенштајн е претставата за суштеството создадено од делови на починати луѓе, обесени убијци, починати просјаци, зашиени и залепени во човеколико тело без симетрија. Но, Франкенштајн е чедо именувано според таткото, залудениот научник Виктор Франкенштајн. Во делото на Мери Шели, научникот нема убиено никого, за разлика од неговото неприродна, скарадна рожба на оживеана смрт. Франкенштајн е убиец, но не е монструм. Франкенштајн не е убиец, но е монструм. Лица познати на институциите По ѓаволите со презумпции на невиност. Палевски и неговите аздисани партнери во злосторството се виновни во часот во кој решиле во сопствените грозоморства да вклучат невино детуле, ни криво ни должно, ни свесно ни запознаено со злата на овој свет. Дури и самото ставање рака врз нејзино раме, и самото ставање во кола, дури и самата замисла да девојче биде Џокер во нивниот покер со злото; е доволно за да бидат сметани за виновни, за злосторници. Убиството е само финалниот чин на злосторството започнато со замислата за нејзино вклучување, организирано од грст суштества недостојни на човечност. Но, со сето кажано, баналноста на карактерите вклучени во убиството укажува дека тие се само тоа – убијци. Но што правиме со фактот што речиси сите од нив, а мастермајндот особено, се со децении одбележани како „лица познати на институциите”? Во која терминологија, новосоздаден инструмент и бирократски новоговор ќе си го најдеме спасот на совеста дека системот ги познавал и препознавал ликовите како загроза и опасност? Бидејќи, да се нарече Палевски како убиец, да се одбележат соучесниците како убијци е лесна работа. Но доколку сме навистина храбри, навистина огорчени, навистина заситени од ваквите прикази на хорор и шок, храброста треба да ја докажеме преку зачекорување право кон срцето на темнината, во длабоките пазуви на она што еуфемистички го нарекуваме систем. Паралелен систем Всушност, во мракот на премрежијата на системите. Во оваа земја, како и секоја друга, постои она што го нарекуваме систем на институции или Влада. Но во оваа земја особено, постои паралелен, неслужбен систем на институции или власт, кој делува надвор од отчетноста и нормалноста. Тој паралелен систем е институционален одраз на дво-етничноста на земјата и потребата на еден етникум да одржи де факто контрола, доминација и монопол врз владеењето и привилегиите паралелно со де јуре распределбата на ингеренциите на јавниот систем. Тој де факто инкогнито систем постоеше уште од Федерацијата, но поради нужноста од взаемни соработки и контроли, не можеше да аздисува во дивеење надвор од контрола. По стекнувањето на независноста, паралелниот систем остана без никаква контрола, никаков надзор, никаква потреба за давање отчет или саморегулација. Начинот на кој делуваше тој систем е пренесен од устата на самиот Палевски, кој во еден од неговите настапи ќе објасни како делувал додека бил шеф на СДСМ во Скопје, потврдувајќи дека „секогаш кога шиптараната организираше протести, настани, ние контактиравме со ВМРО за да се организираме”. Всушност, добар дел од неговите нарцистички бладања по поткасти е резимирано сведоштво за начинот на кој функционирал и сѐ уште дејствува тој паралелен свет на неказнивост, базиран врз заткулисни шеми. Пред многу години забележав дека во македонскиот политички естаблишмент во раните осумдесети е создаден монструозен апарат на прогон, шиканирање, понижување создаден и хранет на сметка на Албанците. Но како што Албанците се освестуваа, парираа и спротивставуваа на таа монструзна апаратура, така и порциите со кое се хранеше монструмот стануваа се покуси, понезадоволителни. За да на крај, монструмот во потрага по грана и raison d’etre, полека се вртеше кон оние кои го имаа создадено, кон Македонците. Но не кон секој Македонец! Туку кон невините, слабите, незаштитените, за системот потрошните и заборавливите. Македонците, елем, си го создадоа својот Голум, монструм изграден за заштита кој на крај ги јаде своите креатори. Таканаречената „јавност” во Македонија сака Палевски и останатите да ги дефинира како про-руски, екстремно-десничарски, про-фашистички, агентурни творби, согласно новата терминологија и интереси на засегнатите. Тоа е далеку полесно од нивното дефинирање како она што сѐ – издатоци на системот кој сака да преживаа покрај сите промени или современости. Оливер Спасовски вели дека треба да се забранат таквите партии. Типичен резон на бирократијата во фрлање зборови кои граѓаните сакаат да ги слушнат, но без одговор за санкционирање на милјето од кои се имаат создадено таквите денешни и идните слични параполитички и параполициски дружби. Не, пријатели, забрани на забегани имитации на партии е само сечење лисја на дрвото и дефокус од она што е потребно и неопходно. Сечење на коренот на мртвото дрво од кое никнуваат никулците на злото. Границата меѓу џандарот и бандитот Зарем е случајно што во толку убиства и толку злосторства се вклучени ликови кои се на полу-чекор, на чекор дистанца од врвни ликови на естаблишментот? Зарем е случајно што на чекор од убиецот на Алмир се наоѓа полицаец близок до владејачката партија? Зарем е случајно што на полу-чекор од Вања наидуваме на каталог на кој-е-кој од најголемите македонски партии (да, и на ДУИ), познаник на речиси комплетната полициска, судска, правосудна, адвокатска камарила на земјата? Тенка секогаш и секаде била границата помеѓу џандарот и бандитот, но што кога таа граница е речиси избришана и веќе не се знае дали криминалот е претопен во полицијата-правосудството или пак обратно, полицијата-правосудството е претопено во подземје со службен беџ, службена легитимација и спид-дајл контакт со врвното раководство на земјата. Инсистирањето на политиката да – ако затреба и на вештачки апарати на дишење – ги задржи и користи услугите на ликови како Зоран Верушевски (‘професорот’ на Палевски), на Љубомир Јолевски (сатрапот на Албанците) или Владо Камбовски (ангелот- спасител на Аркан) и десетини други попознати или помалку познати континуитети на едноумието, омразата, манипулацијата и анархијата, е сведошво на директното соучесништво на партиите во одржување во живот на културата на калкулирана „конструктивна експлоатација на криминалот”, со се сите нас посредни соучесници кои гласаме за нив. Ние, граѓаните, со наши гласови, всадени стравови и калкулирани пресметки за „мали пактови со ѓаволот за спас од другиот” ја градиме постелата врз која се одвиваат злосторствата врз оние кои немаат ниту глас за гласање ниту глас за протестирање. Ниту убиството на дете од забегани скотови на монструозниот систем не нѐ натера да спонтано излеземе на улици. Кој да повика, а да му веруваме? Кој да организира, а да не нѐ злоупотреби? Кој да протестира, а да не растревожи? Кој остана чесен, за да го следиме? Убиството на Вања докажа дека во земјата веќе не постои никаква нулта точка на колективна согласност, скраја разликите. Не постои ниедна морална вертикала околу која со мирна душа и чиста совест ќе се обединиме. Зошто? Бидејќи Палевски со неговата блискост и интимност до Владата, до власта, до црквата, до медиумите, до невладините ни докажа дека сѐ е труло и лажно. Палевски ја уби Вања. Но монструозниот систем го уби општеството. И во нас, човечното. (Dw) Арсим Зеколи...

Забележавте ли што рече холандскиот амбасадор во интервјуто за „360 степени“? И кога, на упорното инсистирање на новинарот да ни даде решение за нашите неволи, публиката очекуваше да каже дека само избори и промена на власта се решение, тој кажа дека треба многу повеќе: да го промениме нашиот менталитет. Со години пишувам за тој наш ориентален менталитет и колку е погубен за едно демократско општество на слободни луѓе со кои владеат закони, а не поединци. Во заднината на мојот ум, инспирација секогаш ми беа страниците од „Конзулска времена“ на, за малку ќе напишев, „нашиот“ нобеловец, Иво Андриќ, и личното искуство, се разбира. Ја земам книгата печатена 1945, го држам палецот и пуштам да паѓаат страниците. Повремено запирам по примери за менталитетот со кој и ние и странците си имаме проблеми, а кои не сум ги цитирал порано. „Да се разбудиш! Мислеше бргу Давил, да се разбудиш и да ја истресеш од себе оваа мора и да изрониш на сонце, да ги протриеш очите и да вдишеш малку чист воздух!“ Но, будење нема, зашто оваа ниска стравотија, тоа е дно на стварноста. Тоа се тие луѓе. Тоа е нивниот живот. Така прават најдобрите меѓу нив“. „Тоа беше едно од оние чудни изненадувања кои човек ги доживува на Исток. Помеѓу вистинскиот внатрешен живот на човекот и неговиот пишан збор немаше никаква врска“. „Зошто тоа лажење? Од каде оваа залудна, речиси детска свирепост? Што значи нивната смеа, а што нивниот плач? Што крие нивното молчење?… Кое е нивното вистинско лице? Што е живот, а што пресметана глума? Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Кога лажат, а кога ја кажуваат вистината?“ „Никогаш нема да најде разумно мерило за овие луѓе и за нивните постапки“. „Виде што можат лагата и насилството здружени“. „Тишина. Три тела ослабени од неработа, постојано или запалени од алкохол или измачувани од потребата од него, дишат и привидно мируваат, спружени во трева и топла сенка“. „Секогаш кога стануваше збор за обични работи и за редовни односи во секојдневниот живот, неговиот суд беше видовит, немилосрдно точен и доверлив. Но, штом ќе се најдеше пред посложени и пофини прашања, неговата духовна мрзеливост и морална рамнодушност го тераа да воопштува и да носи брзи и упростени судови“. „Толку чувствителни кога се работи за нив самите, а толку лути и груби кога се работи за други“. „Тој тешко разликуваше лага од вистина и постојано се колебаше помеѓу неосновано сомневање и претерана доверба“. Можна ли е промена на менталитет? Практичните Американци, кои мислат дека ништо не е невозможно, одговараат потврдно. Да се промени менталитетот бара од вас да ги рефокусирате вашите вредности и да се погрижите вашите дејствија да бидат во согласност со нив. Ако имате проблем со новата состојба на умот, потсетете се зошто посакавте да ја смените. Сè додека не се предавате, ќе најдете начин да успеете. Опкружувајќи се себеси со други кои се попозитивни и пооптимистички, или бараат начини да научат од различни ситуации, можете да се научите на ново поведение кое што ќе ја подобри состојбата на вашиот ум. Но, тука е „кваката“. Зад ова стои волјата за промена на поединецот и на политичарот. Под политичка волја се подразбира степенот на посветена поддршка меѓу главните донесители на одлуки за определено решение на даден проблем. Продолжување на преговорите за членство во ЕУ е таков проблем денес, на пример. Недостиг на политичка волја се смета за главната причина за нерешавање на определен проблем. Но како да препознаеме чин на политичка волја кај македонските партии? Кога политички актер е спремен да посвети драгоцено време, енергија, фондови и политички капитал за да оствари промена, кога е подготвен да ризикува и да плати цена за остварување на целта, можеме безбедно да заклучиме дека манифестира „политичка волја“ за промена. И, во контекст, на цитатите погоре, манифестира желба за промена на нашиот балкански менталитет. (Авторот е професор и прв министер за надворешни работи) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Постигнувањето ефикасна правда поврзана со бескрупулозното и свирепо убиство на Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски е императивен предизвик на македонското правосудство. Јавноста секогаш очекува и бара ефикасност на правдата во државата, а во овој миг тоа очекување е ставено на тасот на вагата што ја мери довербата во правосудството. Ноторен факт последниве неколку години е дека таа доверба е сведена на 2-3 степени над нулата. Затоа, ефикасна правда за Вања и Панче наедно е и влог за доверба во правната држава Злосторствата секогаш ги изместуваат општествата, ја дестабилизираат колективната психологија, ги вознемируваат и внесуваат страв кај луѓето. Убиствата на невини беспомошни жртви секогаш се злосторство без преседан, што никако и никогаш не може да се оправда. Убиството на 14-годишното девојче Вања Ѓорчевска и на 74-годишниот Панче Жежовски, бескрупулозноста на самото злодело, во изминатава недела предизвика таков ефект на психолошко изместување во македонското општество, кое по градацијата на емоциите – од неверување за свирепоста, тага, лутина…, еманираше во барање правда на јавното мислење за жртвите, односно пронаоѓање на сторителите и соодветна казна за стореното. Речиси една седмица по пријавата за исчезнувањето на девојчето Вања и десетина дена од исчезнувањето на велешанецот Панче, од истражните институции (МВР и Јавното обвинителство) беа разоткриени и приведени некои од сторителите, кои во нивните искази признале дека исчезнатите се всушност убиени и ги откриле местата каде што ги закопале телата на жртвите. Главниот осомничен, идентификуван и посочен од приведените како Љупчо Палевски, во мигот на приведувањето на групата негови соработници веќе беше во бегство, надвор од границите на Македонија. Сепак, според информациите што релативно брзо и транспарентно беа споделени со јавноста, македонските истражни органи имаа сознанија за движењето на бегалецот и речиси утредента, по првата прес-конференција, Палевски беше приведен во Турција, со брза реакција на меѓународната потерница активирана од македонското МВР. Ефикасноста на истрагата по сторителите на злосторството врз Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски се покажа дека е на задоволително ниво, како соодветен одговор на очекувањата на јавноста, но и на професионалниот стандард што се очекува од истражните органи во откривање на вистината за сѐ што го нарушува правниот поредок во државата. Но и понатаму останува да се извршат уште низа правни дејства до задоволувањето на правдата за невините жртви на злосторството сторено за материјална корист, како што се наведува уште во првите соопштенија за истрагата. Првиот правен предизвик е успешно финализирање на екстрадицијата на Палевски од Турција. Навидум, се чини дека штом е брзо и успешно уапсен во Турција, спроведувањето на екстрадицијата е чиста правна формалност. Но неколку искуства со барање екстрадиција од страна на македонските власти, за сторители дури и на тешки кривични дела пребегани и лоцирани во други земји, предупредуваат дека „формалноста“ може да биде комплицирана и да ја релативизира правдата. Според тежината на злосторството, како случај за кој со години се бара екстрадиција од Македонија, предизвикот за испорачување на Палевски би можел да се спореди со она на главните извршители во случајот „Монструм“ за петкратното убиство кај Смилковско Езеро. Имено, соседно Косово со години не ги испорачува двајцата сторители, осудени во Македонија, и покрај повеќе барања за екстрадиција упатени од македонското министерство за правда. Она што е приоритет за македонските власти е колку што е можно побрзо да се заврши процедурата од наша страна и да се упати барањето за екстрадиција. Процедурата започнува од Кривичниот суд, кој треба да ги достави најрелевантните докази до Министерството за правда, кое го подготвува барањето за екстрадиција. Сите документи и релевантни докази се преведуваат на официјалниот јазик во земјата од која се бара екстрадицијата, а подготвеното барање, преку Министерството за надворешни работи би се испратило до МНР на Турција. Во Турција постапката продолжува во тамошното министерство за правда и соодветните институции што треба да донесат одлука за екстрадиција. Од македонското министерство за правда веќе известија дека нема да чекаат да измине рокот од 40 дена за да го достават барањето за екстрадиција. Исто така, побарано е од турските власти Палевски да биде задржан во притвор сѐ до завршувањето на постапката за екстрадиција. Најоптимистичките процени се дека со најбрзо спроведена постапка од двете страни, екстрадицијата на Палевски би можела да се реализира за еден месец. Сепак, не смеат да се исклучат правните опции што му се на располагање на Палевски да ја одложува екстрадицијата. Постигнувањето ефикасна правда за жртвите на бескрупулозното и свирепо убиство Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски е императивен предизвик на македонското правосудство. Јавноста секогаш очекува и бара ефикасност на правдата во државата, а во овој миг тоа очекување е ставено на тасот на вагата што ја мери довербата во правосудството. Ноторен факт последниве неколку години е дека таа доверба е сведена на 2-3 степени над нулата. Затоа, ефикасна правда за Вања и Панче наедно е и влог за доверба во правната држава!...

Колку стар е премногу стар за да се занимава со политика? Нема одговор, нема сертификат за компетентност, но фактите покажуваат дека во американската политика старата гарда, на која ѝ припаѓаат Бајден и Трамп, не изразува желба да се повлече. „Седиот ѕид“ тешко се урива. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Џо Бајден неодамна наполни 81 година, а скромната семејна прослава со колач од кокос беше придружена со сомневања на сѐ поголем дел од јавноста дали ќе биде способен за нов мандат, дури и со барања да се повлече поради староста. Прашањето на годините стана клучна тема во изборната трка во чиј финиш се очекува судир на Бајден со Доналд Трамп, републиканецот што е само три години и пет месеци помлад од актуелниот домаќин во Белата куќа. Би било тоа дуел на најстариот и на вториот најстар претседател на почетокот на нивните мандати во американската историја. Бајден е пред Трамп, кој имаше 70 години во времето на инаугурацијата во 2017 година. Може ли Бајден да ги убеди гласачите дека неговите години не се проблем? Тој тврди дека е океј, гласачите не се сигурни. Испитувањата на јавното мислење покажуваат дека мнозинството Американци мислат дека тој е премногу стар за толку стресна функција. Тоа што се сопнува на скали, паѓа од велосипед, прави вербални гафови и ги проретчува обраќањата до новинарите, ги уверува критичарите и републиканците дека помал проблем се годините отколку компетентноста. Лани 54 републиканци од Претставничкиот дом потпишаа писмо до Белата куќа во кое се изразува „загриженост“ во врска со когнитивната состојба на Бајден и се бара тест за деменција. Демократите се надеваат дека факторот на годините нема клучно да влијае врз изборите во ноември 2024 година, иако тоа прашање повеќе се врти околу Бајден отколку околу Трамп, кој исто така има свои гафови, вклучувајќи ги и оние кога неодамна не знаеше во кој град се наоѓа, кога го нарече Барак Обама свој „водечки политички противник“ или кога ја измеша татковината на унгарскиот премиер Виктор Орбан. Повеќето Американци ги загрижува тоа што на крајот на потенцијалниот нов мандат, Бајден би имал 86 години. Откако во април ја најави кандидатурата за номинацијата на Демократската партија, три четвртини од испитаниците сметаат дека Бајден е престар за втор мандат, покажа истражување во септември на телевизиската мрежа „Еј-би-си“ и „Вашингтон пост“. Половината од нив истото го мисли и за Трамп. Поново истражување на Ипсос-Ројтерс покажува дека дури 65 отсто од демократите го мисли тоа, додека 39 отсто сметаат дека е спремен за работа. Лекарите на претседателот на почетокот на годината соопштија дека тој е „способен за должност“, а и претседателот се шегуваше со шпекулациите дека забавува. „Знам дека имам 198 години“, изјави во јуни. „Вие велите дека сум стар, а јас велам дека сум мудар“, возврати претседателот, повикувајќи се на повеќе од половина век занимавање со политика. „Имам повеќе искуство отколку кој било друг претседател во историјата на САД. Една од работите што доаѓа со годините е мудроста“. Во светот во кој просечната возраст на државници на членките на Обединетите нации е 69 години, Бајден е моментално деветтиот според возраст, а Трамп е во групата од 25 најстари. Така некогаш опскурниот збор „геронтократија“, владеење на старите, нагло се всели во американското секојдневие. Дали САД потсетуваат на античките општества: во римскиот Сенат не можело да се влезе пред да се проживеат 60 години. Во САД претседателот не може да биде помлад од 35 години, сенаторите 30 години, а членовите на Претставничкиот дом 25 години. Во реалноста, повеќето се многу постари. Сенатот, кој своето име го влече од латинскиот збор „senex“ (стар), одамна е место на геронтолошко собирање на оние што таа функција може да ја извршуваат доживотно. Просечната возраст од 65 години го чини сегашниот состав најстар во американската историја. Забелешката дека избраните американски функционери се престари не е нова. Предлогот да се воведе возрасно ограничување на членовите на Конгресот има поддршка од двете партии. Студија на истражувачкиот центар Пју открива дека 79 отсто од Американците би сакале на федералните функционери да им се воведат старосни граници. Ники Хејли, поранешна гувернерка на Јужна Каролина и еден од претендентите за номинацијата на републиканците, предлага „задолжителен тест за ментална компетентност за политичарите постари од 75 години“. Бајден за својот реизбор се потпира на младите гласачи, ама генерацијата „З“ во Конгресот има само еден претставник, демократот од Флорида Максвел Фрост, кој има 25 години. Истражувања покажуваат дека едвај една четвртина од демократите помлади од 45 години се спремни дефинитивно да гласаат за Бајден. Геронтократијата во американска изведба значи дека приоритет ќе добијат реформите на системот за социјална заштита, додека прашањата како климатските промени би биле потиснати во заден план. Во другите западни демократии партиите на зелените имаат значајна улога во политиката, додека во Америка младите политички актери се принудени да функционираат во две партии оптоварени со годините. Младите се сомневаат дека Бајден е во состојба да ги следи прогресивните погледи на многумина демократи. Колку стар е премногу стар за да се занимава со политика? Нема одговор, нема сертификат за компетентност, но фактите покажуваат дека во американската политика старата гарда, на која ѝ припаѓаат Бајден и Трамп, не изразува желба да се повлече. „Седиот ѕид“ тешко се урива. Како Америка, позната по енергијата и динамиката на живеењето, стигна до политичка геријатрија? Дали менталната состојба на претседателот е подобро од хронологијата на годините? Дали личното его е поважно од интересите на народот? Дали благите симптоми на сенилност се опасни за нуклеарната сила што има 800 војни бази ширум светот? Зарем Америка не сака малку помалку седа коса, а повеќе свежи идеи и перспективи? (Авторот е новинар) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Како што нацијата се мобилизираше, така растеа надежите дека Вања ќе биде пронајдена жива. Дури и МВР се мобилизираше под јавен притисок, и кога објави дека конечно има нови информации, надежта порасна. И дојде лошата вест, наместо жива Вања, откриено двојно убиство Во неделата доцна навечер едно соопштение на Министерството за внатрешни работи (МВР) и Основното јавно обвинителство (ОЈО) ја турна нацијата во шок! МВР и ОЈО соопштија дека е пронајдено безживотното тело на 14-годишнината Вања Ѓорчевска, која се водеше за исчезната од 27 ноември, во околината на Бразда, Скопско, а во околината на Велес е пронајдено и телото на 74-годишниот Панче Жежовски, кој се водеше за исчезнат од 24 ноември. За нацијата шок, за семејствата што изгубија дете и родител огромна непребол. Не постојат зборови на утеха што можат да се кажат, не постојат зборови што можат да ја опишат тагата по загубените животи. Нацијата во шок спонтано прогласи недела на тага, со откажување или одложување настани. А ова е нација што не е лесно да се доведе во шок. Ова е нација што преживеала многу војни и злосторства во подалечното минато, а во поблиското имала воен конфликт или, пак, свирепи случаи како Смилковско Езеро, или шокантни трагедии како случајот „Ласкарци“, „Дурмо турс“ или ковид-болницата во Тетово. Со посветеноста на нејзината мајка, нацијата се мобилизираше за пронаоѓање на Вања, невино, чисто дете. Се чини дека таква мобилизација не само во Македонија туку и во регионот немаме видено со години. Како што нацијата се мобилизираше, така растеа надежите дека Вања ќе биде пронајдена жива. Дури и МВР се мобилизираше под јавен притисок и кога објави дека конечно има нови информации, надежта порасна. И дојде лошата вест, наместо жива Вања, откриено двојно убиство. Нацијата во шок, доби доста штури информации дури утредента и следниот ден на пресови на МВР и ОЈО. Последниот прес на министерот Спасовски, надвор од триумфалистичкиот настап дека со апсењето на Љупчо Палевски МВР си ја завршило работата, не понуди многу одговори. Во моменти на тага на семејствата и блиските, коментирање на случајот е исклучително болно, а ако доаѓа од член на раководство на партија може да се толкува и како политизација на случајот. Но некои работи мора да се искоментираат, не со желба за стекнување политички поени, туку со силна желба за постигнување правда. Во Македонија имаме ниска доверба во правосудството, така што јавноста многу од информациите што доаѓаат од МВР и ОЈО ги прима со недоверба. Дополнително има склоности кон конспирациски теории, кои без или со намера се споделуваат на социјалните медиуми. Имаме историја на полициски наместени случаи, како случајот „Ореше“ или подобро познат како случај „Кежаровски“, кога цел случај е базиран на изјава на „заштитен сведок“. Имаме обвинувања за такви местења и во други случаи, за кои одредени партии бараа и меѓународна истрага. Имаме случаи како Смилковско Езеро, каде што Зоран Заев и СДСМ ширеа недоверба. Во медиумите има многу написи за Љупчо Палевски, како удбашко-полициски проект. Доволно аргументи за загриженост и високо ниво на проверка на водењето на случаите. Прво, завршена работа на МВР, за мене е пронаоѓање на исчезнатите лица. Случајот на 74-годишниот Панче Жежовски демонстрира со каква немарност МВР приоѓа кон исчезнување на возрасни лица. Тоа што МВР не знаело дека со Панче Жежовски исчезнал и неговиот автомобил, покажува колку лошо е водена истрагата за него. Второ, МВР мора да има детални објаснувања за мотивите, средствата и можностите за стореното злосторство. Не се доволни само исказите на соучесниците, мора да има солидни образложенија за мотивите и средствата. На пример, како кражба на стар автомобил како мотив објаснува убиство на далечна локација, кога автомобил може да се украде и без убиство. Или посебно климавото објаснување дека малата Вања е убиена во паника поради јавноста, а јавноста е мобилизирана часови потоа. Како МВР со сигурност го соопшти часот на убиство без чекање на патолошкиот наод. Да не редам, повторно МВР и ОЈО мора да имаат детални објаснувања за мотивите, средствата и можностите за стореното злосторство. Понатаму, МВР мора да има сериозна внатрешна истрага, кој, како и зошто го штител Љупчо Палевски, кој има повеќе кривични пријави во Македонија и во Хрватска. Повеќе медиуми пишуваат дека Љупчо Палевски е удбашко-полициски проект, и тоа може да ја објасни неговата неказнивост. Луѓето што ја обезбедиле неговата неказнивост се овозможувачите на ова злосторство. На крајот за Оливер Спасовски, министер за внатрешни работи, кој прес-конференцијата на која побара да не се политизира случајот ја претвори во партиски настан. Оливер Спасовски освен триумфалистичкото соопштување на пронаоѓањето на Љупчо Палевски и фалењето дека МВР ја завршило работата, одби да одговори или не знаеше одговори на повеќе прашања. Честитки на МВР за пронаоѓањето на Љупчо Палевски! За жал, тоа што пресот стана партиски настан го засени пронаоѓањето на Љупчо Палевски. Министерот Спасовски прво ги повика политичките партии да не прават поени на мртви души. Каков сарказам од него и неговата политичка партија СДСМ, која направи изборна кампања од сеење сомнеж во случајот „Смилковско Езеро“ и други случаи. Понатаму повика на дерегистрација на Десна, политичка партија на Љупчо Палевски. Тоа звучи популарно. Но во една демократија министерот за полиција е последен што треба да повикува на забрана на политичка партија. Тоа е работа на ОЈО и судот, или на Уставниот суд, и тоа за случаи на насилно уривање на Уставот, на територијалниот интегритет, на ширење омраза и на формирање паравоени структури. ОЈО и претходно можело да поведе постапка против Десна за поттикнување омраза, а сега може да работи на докажување на постоење на паравоени групи во Десна. Тоа е патот кон забрана, а не министер на полиција да повикува на тоа. И најтипичното за оваа власт кога ќе се најде во тесно е повикување на странски влијанија, на кои се повика министерот Спасовски. Странските влијанија, читај руски влијанија, се редовни во бранењето на власта. Ако министерот Спасовски знаел и има докази за руските влијанија, зошто нема соодветни кривични пријави? Зошто впрочем нема кривични пријави и пресуди за такви незаконски руски влијанија во сите овие години. Доколку е точна тезата на министерот Спасовски дека Десна и Палевски се руски агенти, дали тоа што Палевски неколку години води жестока кампања против ВМРО-ДПМНЕ значи дека СДСМ и ДУИ имаат поддршка од Русија? Во истиот стил на министерот, дали тоа ги објаснува бизнис-релациите на СДСМ со Миодраг Давидовиќ-Дака, проруски олигарх, и Борче Марковски, конзул на Белорусија во Македонија. Министерот Спасовски го нарече Љупчо Палевски монструм. Имам разбирање за јавноста, која по шокот разви атмосфера на линч. Но немам разбирање за министер за полиција, кој во трка по политички поени, за која обвинува други, ја гази претпоставката на невиност и поттикнува линч. Судот, а не полицијата, одлучува кој е виновен. И најголемиот монструм има право на одбрана, како што никој не ја оспори одбраната од адвокати за слични или пострашни злосторства. Министерот Спасовски со поттикнување на линч и барања за забрана на политичка партија гради можен случај за политички азил на Љупчо Палевски во Турција. Се надевам дека се минимални шансите за тоа, но министерот мора да дава изјави многу претпазливо знаејќи дека Љупчо Палевски има полициска заштита и еднаш има избегнато екстрадиција, а и ние како земја имаме историја на неекстрадирани лица. И сето ова не е за стекнување на политички поени, туку жртвите, кога веќе не се спасени, да добијат правда! Авторот е аналитичар* *Член на ИК на ВМРО-ДПМНЕ / Ставовите се лични Блог www.megjutoa.mk @sklek...

Акад. Нада Поп-Јорданова Сите сме свесни дека живееме во многу тешки времиња, да ги наречеме – кризни, особено за менталното здравје. Од друга страна, во нашево секојдневие информациите само за лоши случувања нѐ окупираат секојдневно. Читајќи ги дневните весници и неделниците и следејќи ги ТВ-емисиите, мислам дека сѐ што ни се пласира само ги нагласува стресот, стравот, малодушноста, апатијата и затворањето во себе. Речиси нема позитивни, оптимистички информации, информации за успешни млади, научници, спортисти, уметници. Можеби е така и во другите земји, не би знаела, но кај нас состојбата на менталното здравје на луѓето станува алармантна. Според информациите што ги добивам од врвни научни списанија, депресијата станува животозагрозувачка болест на расположението, која напаѓа едно од шест лица во САД, а таа е само еден од ризик-факторите за самоубиство. Во силните капиталистички земји ваквите состојби веднаш се преведуваат во пари, па се пресметало дека економската цена на депресивното растројство што завршува со самоубиство чини 30-45 милијарди годишно само во САД?! Причините за депресија се мултифакторски: семејна историја на депресивни роднини, склоност кон алкохол и дроги, силно изразена импулсивност, семејни случувања како развод, насилства, ментални проблеми и низа други. Се смета дека депресијата инволвира промени во врската рецептор-невротрансмитер во лимбичниот систем на мозокот, како и во префронталната кора, хипокампусот и амигдалата. Серотонинот и норепинефринот се најинволвираните невротрансмитери, но и допаминот има голема улога во појавата на депресија. Се знае дека невротрансмитерите минуваат од неврон до неврон, се реапсорбираат или се разградуваат од ензими, особено од моноаминооксидаза (МАО) локализирана во клеточните митохондрии, или пак повторно се реапсорбираат од специјални невронски пумпи. Нарушената рамнотежа помеѓу овие трансмитери предизвикува разни видови депресија и склоност кон самоубиство. Околинските фактори (постојна хронична болест, алкохолизам или зависност од дроги) независно влијаат на појавата на депресија. Така, може да поедноставиме дека депресијата е резултат од хемиски промени, генско-околинска интеракција, како и ендокрина, имунолошка и метаболичка медијаторска улога на разни фактори. Она што е цел на овој напис е да нагласам дека депресијата и самоубиствата се селективен убиец на младите. Тие се трета по ранг причина за смрт кај популацијата помеѓу 15 и 24 години и втора по ранг причина за смрт кај студентската популација. Според една понова епидемиолошка статистика, 2,8 отсто од индивидуи на возраст од 18 до 24 години се регистрираат како пациенти со депресија и склони кон самоубиства. Бројот на деца и адолесценти што умираат поради самоубиство се зголемува секојдневно. Обрасците за тоа кој е под ризик се менуваат исто така, па една ревизија на превенцијата од самоубиство би можела да биде корисна во справување со овој алармантен проблем. Многу деца доживуваат стравови и грижи и одвреме-навреме може да се чувствуваат тажно и безнадежно. Во текот на растењето не е ретка појавата на силни стравови, особено кога децата се разделени од родителите. Перзистентни и екстремни форми на страв и тага може да бидат резултат од анксиозност и депресија. Со оглед дека симптомите се поврзани со мисли и чувства, овие спаѓаат во таканаречени интернализирани растројства. Разните видови анксиозно растројство кај децата вклучуваат: силен страв од разделба со родителите (сепарациона анксиозност), страв од животни, инсекти или од доктор (фобии), страв од училиште или други социјални средини (социјална фобија), загриженост за иднината или лоши случувања (генерализирана анксиозност), епизоди на ненадеен, неочекуван и интензивен страв со срцебиење, тешко дишење, слабост или потење (панични растројства). Анксиозноста кај децата може да се манифестира со соматски симптоми, како стомачни болки, несоници, главоболки, умор и сл., и да биде помалку видлива и за родителите и за лекарите. Депресијата изразена како тага и безнадежност може да биде дел од секојдневниот живот на детето. Сепак, некои деца се тажни или незаинтересирани за сѐ што порано ги радувало, или чувствуваат безнадежност и беспомошност во ситуации што можат да се менуваат, па ги дијагностицираме како депресивни. Следните промени во однесувањето може да бидат сигнал за депресија кај децата: многу често чувствување тажно, безнадежно или раздразливо, немање желба за забавни работи, промени во обрасците на исхрана – јаде многу повеќе или многу помалку од вообичаено; промени во шемите на спиење – спие многу повеќе или многу помалку од нормалното; промени во енергијата – умор и тромост или напнатост и немир многу време; тешкотии во вниманието; чувство на безвредност, бескорисност или виновност; самоповредување и самоуништувачко однесување. Екстремната депресивност може да доведе до самоубиствени мисли и план за самоубиство, особено на возраст од 10 до 24 години. Многу деца не зборуваат за чувствата и не изгледаат тажно. Депресијата предизвикува немотивираност, па затоа другите не можат да ги проценат проблемите што ги има детето. Затоа е битно со децата постојано да се разговара! Зошто децата доживуваат депресија или анксиозност сѐ уште е непознато, па се вбројуваат многу фактори – биолошки или темперамент. Но она што е сигурно е дека некои деца многу почесто развиваат анксиозност и депресија кога доживуваат траума или стрес, или кога се малтретирани, кога се под булинг или отфрлени од другарчињата, или пак кога нивните родители исто така се анксиозни или депресивни. Ретко самоубиството е резултат на единствена причина или случка. Постојат индивидуални, релациски, социјални и општествени фактори што ја зголемуваат можноста детето да направи самоубиствен обид. Статистичките показатели велат дека суицидот од 2021 во 2022 година покажал пораст за 2,6 отсто. Не би сакала да се задржам во објаснување на сите овие можни ризик-фактори за самоубиство кај децата, повеќе сакам да ги нагласам протективните фактори. Лични протективни фактори би биле: ефективно справување и решавање на проблемите, потенцирање на резонот за живот (семејство, другари, миленичиња), строг осет за културен идентитет. Дополнително, здрави односи со другарите, симпатиите и семејството, како и чувство на поврзаност со другите, се многу важни. Поддршка од заедницата (училиште, маало, организации на деца и младинци) и можности за добра здравствена грижа се исто така протективни фактори. Како протективни фактори во пошироката социјална средина би биле смален допир со информации за смрт, самоубиства и други неволји, културни, морални и религиозни учења за самоубиствата и сл. Како алармантни знаци за суицидни намери би биле: зборување за тоа дека се товар на семејството, изолираност, зголемена анксиозност, зборување за чувство на заробена или неподнослива болка, зголемена употреба на супстанции, барање начин за пристап до смртоносни средства, зголемен гнев или бес, екстремни промени во расположението, изразување безнадежност, премалку или премногу спиење, зборување или објавување дека сака да умре, правење планови за самоубиство. Токму поради сериозноста на овие проблеми кај децата и младите, денешницата налага скрининг на суицидното однесување кај педијатриската популација, процена на ризиците и третман кај оние кај кои се забележани такви однесувања. Идентификувањето на ризикот од самоубиство е дел од превенцијата и за тоа е потребна едукација не само на здравствените работници туку и на родителите, педагозите, психолозите и социолозите. Процената на ризикот од самоубиство може да има многу различни форми. Структурираните процени на ризик се состојат од специфични прашања што треба стандардно да му се поставуваат на секој клиент со помалку или без отворени прашања. Другите процени на ризик имаат повеќе форма на клиничко интервју со варијабилност во тоа колку се дадени насоки за тоа кои домени треба да ги покриваат давателите на услуги и имаат тенденција да вклучат поотворени прашања. Многу ми е мило што во нашава заедница веќе почнаа сериозни едукации за откривање на врсничкото насилство и негово надминување, особено затоа што ваквата форма на малтретирање е голем ризик за самоубиство кај децата. Исто така, добро е што во училиштата сѐ повеќе се ангажираат психолози/психијатри за помош во надминување на тековните кризни ситуации (како во последниот случај со убиството на млада девојка во Скопје). Сепак, моето мислење е дека за сѐ што им се случува на децата најголема одговорност имаат родителите! Детето расте, се воспитува, се поддржува или се омаловажува најмногу дома. Домот е најбитната средина за безбеден раст и развој и домот е најбитен во скрининг на ризик од какво било поведение/растројство кај децата. Затоа, да се вратиме кон традиционалните норми на функционирање на семејството, кои во нашава мала земја беа вкоренети, и да се чуваме од влијанијата што доаѓаат од „напредните, богати и демократски“ земји....

Монструмите најлесно се ликвидираат кога се во ембрионална фаза, кога се мали. Можеш да ги згазиш како бубашваба. Ако ги оставиш да пораснат, тие ќе газат сè пред себе. Стануваат моќни злосторници, добро затскриени во јавниот амбиент што самите го создаваат како во овој редок случај, ако не и единствен, кој оневозможува јасно да се видат работите и сè она што ги чини злосторствата можни. Сето тоа предизвикува шокантни последици како во овие траорни денови кога избезумени илјадници пати се прашуваме – зошто, бре, убивате дете, зошто убивате луѓе? Дали е тоа само за пари или, како што вели правото на свој јазик, за нас со несоодветен збор, за користољубие, или пак се работи за нешто многу пострашно. Болните умови ја вршат својата злосторничка работа во болниот амбиент што станува нормален. Произведуваат дење-ноќе, во три смени вести во своите фабрики за лаги, откривајќи предавници на националните и државни интереси. Разоткриваат големи грабежи и криминали. Проповедаат патриотизам божем подготвени да одат во војна за одбрана на татковината. Штанцаат заговори против Македонија, а во паузите, ете, и убиваат невини луѓе. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Морбидна злоупотреба на трагедијата Безброј пати во изминатите децении на раст на монструмите што ги убија Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски, направиле кривични дела кои со евтини незабележливи оправдувања и корумпирани и моќни заштитници ја легализираат неправдата и остануваат негибнати наместо да завршат во затвор, или во лудници изолирани од нормалниот свет. Тоа не е единствена превентива, но секако барем донекаде ефикасна, за да не ни се случува ова на што овие денови се вчудовидуваме и бараме смртна казна. Тоа е тоа време кога боли, многу боли, кога звучи оправдано да се бара заб за заб, око за око, смрт за смрт. Можеме да релативизираме дека такви и уште пострашни злосторства се случуваат во светот, ама тоа во вакви мигови се доживува повеќе ако не како оправдување, тогаш како потврда на нормалноста за неправдата. Во битките за власт станува сосема неважно што полицијата ја заврши својата работа. Штом не ги спасила жртвите од монструмите, политиката ќе ги обвини како тие да ги извршиле злосторствата, а не злосторниците што ги откриле, а што ние ги произведуваме. Ќе ја заврши и судот својата работа, и тоа ќе биде помалку значајно оти тоа не е лекот. Невините жртви и трагедијата ќе бидат морбидно злоупотребени во политичките пресметки за освојување на власта и ќе се откопуваат од избори на избори како што се случува и за некои други злосторства, иако различни од овие убиства. И најмалите престапи и кривични дела кога се во првата фаза од развојот на недооформените монструми што најчесто остануваат неказнети, се главната причина за злоделата што подоцна ќе уследат. Има уште многу причини. Една од нив е медиумската агресија која прави пустош во свеста на луѓето. Како ли изнајдоа неверојатна поддршка во голем дел од јавноста дека лагата е демократско достигнување, а лажниот патриотизам, штедро стимулиран од политиката и од центрите на моќ, е јунаштво. Им помогна во тоа пресудно општата индиферентност и помирливост на граѓаните да бидат излажани и изманипулирани. Тоа ќе остане и натаму наше секојдневие до следното злосторство кога повторно ќе бидеме шокирани и ќе се прашуваме како е тоа можно. Е, па, можно е кога не сакаме да ѝ погледнеме на вистината во очи, а ја знаеме. А, тоа е нашиот наметнат и прифатен колективен начин на размислување и на делување. Од колективно размислување боледува Македонија Вистинската преобразба на општеството мора да се одвива ако се свртиме силно против колективниот начин на мислење од што боледува Македонија, почнувајќи од нејзиното создавање како држава пред 79 години. Кулминацијата на колективизмот сега ги достигнува највисоките дострели. Преобразбата се случува во поединците, во безброј поединци, самостојно, или поттикнати од здравиот разум и од откривање на вистината што подоцна станува самосвест на еден народ. Таквите вистински храбри поединци веднаш се изложени на ужасна компромитација со измислици и навреди, закани и јавни пресуди за предавници и странски платеници. Колективизмот во Македонија и колективниот начин на размислување и делување е најпогодното тесто за месење што не бара рационални одговори на клучните прашања за својата иднина и за иднина на државата. Затоа кај нас нема ниту еден протест за слободното и неказнето ширење на лаги и компромитација на јавни личности, за медиумската катастрофа што ја шират концерните за производство на лаги. Уште помалку за производство на разубавено минато како најсилна база за лажниот патриотизам. Напротив, има протести за нивна заштита како демократски достигнувања да може слободно да се труе јавноста. Ни треба историско освестување за прочистување од сеопштата вина што ја носиме со децении, прифаќајќи покорно да бидеме понижувани како аморфна маса лесно подложена на асимилации и жртви на белосветски завери. Ќе речете што има ова врска со убиствата на Вања Ѓорчевска и на Панче Жежовски. Се разбира дека има, иако станува збор за изолиран случај како што покажува досегашната истрага. Главните обвинети и нивните поддржувачи, што се вели до вчера, се дел од тој многу поширок медиумски олигопол кој го создава болниот амбиент во државата што по извесно време прераснува во нормалност. Има тука и многу други околности кои допрва ќе се откриваат во истрагата не само за извршителите на грозоморните убиства. Бркајќи го зајакот во бегство, да не излезе и некоја мечка. Преземено од Дојче Веле (Авторот е новинар и публицист) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Петар Поп-Арсов Навистина не сакав да пишувам на темава. Се напишаа толку многу текстови кои речиси и не оставаат никаков простор да се каже нешто ново, нешто умно или барем нешто утешително кое што ќе ја намали колективната болка и шок. Да не зборувам за утеха на болката на нејзините најблиски, чиј што збунувачки однос кон целиов случај сè уште не остава во прашалници и неверување. До последен момент се надевав дека девојчето Вања ќе се појави од некаде, жива и здрава, и дека ќе се стави крај на оваа хорор приказна. Ќе се стави крај на барем една епизода од оваа зона на самракот во кој сме втурнати како луѓе и општество. Сепак мора нешто да се каже, мора нешто да се напише. Постои огромна гравитација на вниманието на јавноста што не дозволува да се насочиме кон други теми пред да го расчистиме овој, како што го нарекоа и дефинираа владините министри, „изолиран случај“. А, мора да ја расчистиме! Расчистување, не само како форма која на обвинителот Бубевски му е доволна за да има материјал за конструкција на случај, обвинение и судска разрешница во перспектива, туку суштинско расчистување од кое ќе произлезат промени кои ќе превенираат и спречат појава на вакви и слични сучаи во иднина. Во Македонија веќе се поминати сите црвени линии! Не само оние кои што се однесуваат на заштитата на идентитетот, јазикот или заштитата на правото на егзистенција, а за кои што зборуваме веќе по навика, во Македонија се поминати црвените линии на заштитата на голиот човечки живот. Во Македонија секој може да биде грабнат и ладнокрвно убиен, дури и дете! Тоа е главната порака од овој случај. Тоа е пораката што ја примивме ние, граѓаните. Тоа е пораката која што требаше да ја прими Оливер, министерот Оливер Спасовски. Но, никако да ја прими. Ниту како човек, ниту како функционер до кој треба да допре пораката на „случајот Вања“. Оливер има морална и политичка одговорност и без разлика на дискусијата за тоа дали МВР и полицијата биле ефикасни или не во решавањето на овој случај, ние сепак имаме случај. Ние имаме убиено дете! Имаме силна порака која влева страв кај сите нас. Имаме порака дека убијците се меѓу нас, видливи, јавни, познати, славни и воопшто не се кријат и плашат од законот и судот на јавноста. Некој им го овозможи тоа! А, како да допре крикот на Вања до еден вечен министер за полиција на кој најважно од сè му е формата?! Како да допре колективната болка и стравот на граѓаните до човек кој вината за смртта на Вања индиректно и бесрамно ја префрли врз јавноста и родителите за кои кажа дека „прерано“ и „претерано“ реагирале предизвикувајќи панична реакција кај убијците, кои на тој начин биле принудени да го убијат девојчето?! Така кажаа Спасовски и Бубевски на нивната прва пресконференција. И тие ни пратија порака, да не ни останат должни! Ние сме виновниците!? Како да ја разбере пораката еден министер кој дозволи убијците со денови да му парадираат пред носот, тука во Македонија, а да не превземе ништо?! Министер, кој за сè што се случувало во Македонија рече дека не знае, не видел, не слушнал, не бил информиран или, на пример, не било пријавено исчезнувањето на возилото на убиениот велешанец. Како да ја разбере пораката министер кој на втората пресконференција ни раскажа за секој детал и чекор на првоосомничениот за тоа како се движел низ Србија, Бугарија и Турција. Оливер ни раскажа и за возачите, и за таксистите и за доушниците кои што ги има насекаде во регионот, освен во Македонија. Оливер, со доза на нескриен триумфализам и бесчувствителност, буквално се фалеше колку бил ефикасен во решавање на убиството, заблагодарувајќи им се на сите директорати, сектори, началства и доушници кои што се под негова власт. Во исто време тој целосно заборави да каже дека токму тој и тие пофалените ништо не сторија да го превенираат случајот или барем да не ја лажат, манипулираат и кријат информации од јавноста со денови, од моментот на исчезнувањето, до моментот на обелоденувањето на смртта на Вања и човекот од Велес. Оливер кажа уште неколку интересни работи кои се вредни за размислување. Кажа дека тој го сработил случајот и дека истиот сега поминува во рацете на Обвинителството, како и во рацете на другите институции, последователно според процедурата. Тој кажа дека неговота обврска тука завршува. Но, претходно кажа уште нешто. Нешто во стилот дека ќе се „пресмета“ со првоосомничениот веднаш штом ќе стапне на македонско тло. Убаво, фино! Дали со ова Оливер ни најави развлекување на случајот кој што го проследил до Обвинителството? Дали Оливер се сомнава во ефикасната екстрадиција од пријателска Турција, па час поскоро формално и политички се ослободува од овој предмет само и само да создаде перцепција дека тој е ефикасниот и добар, а другите се негативните ликови во неговиот филм? Времето ќе даде одговор на овие прашања, но нека останат како дигресија во текстов за да послужат како рефлектор кој ќе фрла светлина за полесно да ги следиме понатамошните активности на политикантот Оливер. Оливер мора да си замине! Веднаш! Мора да замине човекот кој другите ги обвинува за политикантство и злоупотреба на „случајот Вања“. Мора да замине функционерот кој е најголемиот политикант и кој што дозволи да се развие ваков случај, на кој подоцна ќе демонстрира ефикасно и брзо решавање. Многу провидна игра, навистина! Оливер мора да биде сменет за да покажеме дека сме ја примиле пораката како општество. Оливер мора да замине за да покажеме дека во нас, како народ и како општество сè уште постои колективен имунитет и одбранбен механизам кој ќе извлече поуки и ќе нè штити во иднина од слични опасности. Мора да замине за доброто на сите нас! Не мора да биде заменет со некој од спротивниот политички табор. Нека биде заменет со некој друг од неговата партија. Нека биде заменет и со најголемиот „комуњар“ кој што го има во СДСМ, само за да не речат дека некој е политикант и сака да влече политички поени на оваа трагедија. Било кој, само Оливер не! Тоа е најминималното нешто кое што им го должиме на нашите деца и на сите граѓани во државата. На тој начин ќе пратиме порака дека сме разбрале нешто од „случајот Вања“ и дека Македонија не смее повеќе да биде место во кое секој може да биде киднапиран и убиен, па дури и дете… под будното око на МВР. Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Ѓорѓи Илиевски, Виш просветен инспектор во пензија Последните месеци сведоци сме на сериозни тектонски потреси во работата на Судскиот совет! Како што се намалуваше довербата на граѓаните во судството, така се појавуваа сите аномалии во работата на Судскиот совет и на виделина излегоа бројни скандали кои го доведоа во прашања интегритетот на оваа највисока институција задолжена за менаџирање со СУДСКИОТ СИСТЕМ во нашата држава. Досега напишав неколку колумни за судството во нашата жална Македонија! Свесен сум дека тешко дека состојбата ќе ја променам, но знам дека ќе води кон промени! Судството денес, кое го почувствував и во неколкуте процеси иницирани од мене разочарува! Благодарност изразувам посебно до граѓаните кои ми пишуваат и ми испраќаат пораки со важни реални состојби на мојот месинџер! Ги охрабрувам да продолжат, а јас ќе пишувам и понатаму. Дали да почнеме од судирот помеѓу екс претседателката на ова тело Црвенковска Павлина со едно тогаш ново крило на СДСМ во советот, при што истата изрази сомнежи за влијанија во работата на судскиот совет. Црвенковска тогаш наведе: „Веднаш по мојот избор на функцијата започна медиумска хајка со крајна цел да дадам оставка затоа што мојот избор за претседател не одговараше на група од судската – бизнис елита. До ден денешен хајката не престана преку пласирање лажни информации до новинари, а во континуитет се опструираа и намерно се одолговлекуваа внатрешните процеси во Советот, кои се од клучно значење за успешно завршени задачи и за функционирањето на судството. Стана жално што наместо да се посветиме заеднички на активностите и реформите и да ја унапредиме состојбата во судството, некому стана поважно како да ме нападне и како да им наштети на проектите“ (29.11.2022 година). Прашањето до јавноста е: дали за овие тешки обвинувања и за лошите состојби во работата на Судскиот совет виновен им е министерот Кренар Лога??? Црвенковска си замина и според бројните настани поврзани со смената на Весна Дамева отиде во прегратката на членот на Судскиот совет од Струмица – Лорета Георгиева. Двете, почнаа да спроведуваат агенди со кои до крајна мерка се влошија меѓучовечките односи на релација скопско и муртинско крило во СДСМ! Сменетата Црвенковска продолжила да се групира со нејзе лојални членови во Советот и секогаш заедно со Лорета Георгиева која во тој период драстично го изгубила влијанието. Почнале да се дружат сами, само со поддршка на Миљазим кој исто така е член на советот. Можеби и се тешеле за загубата на моќта во бирање на судии, разрешување на судии, ургенции за судски предмети, пиење на убаво винце во една позната винарија во нашата држава!!! Сепак, високата функција на Лорета значи и високо ниво на квалитет на дегустација на вино. Притоа, на сите настани и во сите комисии, неформални кафиња редовен зачин е претседателот на судот Лазар Нанев во Кавадарци. Според јавувања од таму, тие двајца биле во координација и во работни тела во Министерство за правда и Академија за судии и јавни обвинители. Лорета за поткрепа на нејзините активности силата ја имала од “шефот”. После смената за претседател на Судскиот совет доаѓа Весна Дамева, непријателка во очите на Лорета Георгиева и Павлина Црвенковска. Сите бевме сведоци на нивните јавни судири. Јавноста ги гледаше грозните сцени од јавните седници на советот. Високи тонови, жалби. Уништување на интегритетот на Судскиот совет. Судирот се максимизира со минимизирањето на моќта на Лорета чии што кадровски решенија не поминуваат. Лорета брзо почнува да сфаќа и да се жали дека не може да влијае во работата на Советот и со Павлина почнува да и ја крои мрежата на Весна Дамева. Новинарите оваа ситуација добро ја објаснија. Судирот се продлабочи тогаш, а со тоа интегритетот на Советот драстично паѓа! Лорета и Павлина заедно дејствувале и си организирале брза смена на Весна Дамева. Тоа и се случи! Лорета Георгиева станува “продуцент” на превирањата во Судскиот совет – полициски инспектори ги проверувале камерите во советот, откако еден член пријавил дека некој му влегува во канцеларијата и му претура во работите. Претседателот Сашко Георгиев го потврди инцидентот, но рече дека допрва ќе треба да се утврдува за што точно се работи. Одби да го открие членот кој го пријавил инцидентот , но камерите се чешлаат . Според неофицијални информации на ТВ24 станува збор а судијката Лорета Георгиева, која што такви поплаки преку писмо испратила и до претходната шефица на судскиот совет Весна Дамева. Според истите информации, Георгиева тврдека дека е таргет бидејќи гласала за разрешување на Дамева. ТВ24 се обиде да добие став од судијката Георгиева, но таа беше недостапна на својот мобилен телефон. Георгиев пак потврди дека претставката со која се апострофира токму член на судски совет дека прима мито, заедно со судија на врховен, а која во советот е карактеризирана како неоснована, е испратена до обвинителството. (22.05.2023 година) Прашањето до јавноста е: дали за овие тешки обвинувања и за лошите состојби во работата на Судскиот совет виновен им е министерот Кренар Лога??? Заради дворските игри на Лорета Георгиева брзо паѓа од тронот на Советот Весна Дамева! Преку заткулисни игри за нов претседател е избран Сашо Георгиев, од две зла помалото. Лорета од самиот старт нема убаво мислење за него, но само да не е Дамева претседател. Брзо и засметува и Сашо Георгиев кој насетувајќи нешто оди на боледување со цел да си поднесе оставка после боледувањето, но многу му се погодило и сега си игра како што сака, љубител на ТВ камери, филозоф кој не може да го разберат што сака да каже, логореичен без атрактивност. Дали да се споменува постапката за разрешување на еден врховен судија од Струмица, кој чудно дозна кој му е судија известител во постапката и заради што отиде без срам да се расправа во Советот??? Лорета ќе одговориш ли на ова прашање??? Дали вистината еден ден ќе се открие во судска постапка??? Зарем мислите дека постои чувство на одговорност и етика и во постапката против претседателот на судот во Кавадарци Лазар Нанев??? Што ќе покаже вештачењето на мобилните телефони на овие двајца актери кога ќе се утврдува колку пати контактирале, зошто баш во тој период, колку ја злопотребиле функцијата итн.??? Еден министер зборуваше на оваа тема, телефонски разговори помеѓу судија итн… Лорета Георгиева кај што може објаснувала дека зад се што e негативно зад неа стои тендемот Емил Глигоров и Цветанка Иванова и тие се сега нејзини “егзекутери”. Чудно! И во медицината кога вината исклучитело се бара во кај другите, а не кај себе. Прашањето до јавноста е: дали за овие тешки обвинувања и за лошите состојби во работата на Судскиот совет виновен им е министерот Кренар Лога??? Секако дека за овие состојби не е виновен ниту еден министер за правда. Евидентно е дека откога згазна Лорета Георгиева во Судскиот совет почнуваат сите игри и се урива угледот на ова тело. Дали причината е што за Лорета Георгиева за избор на член на Судски совет не гласале и судии од Основен суд Струмица, дали причината се Годишните извештаи за работата на Лорета Георгиева како судија во Струмица за кои постои информација дека да парафразирам од 150 предмети решени годишнo дури 120 биле укинувани или поништувани од Апелациониот суд во Штип, дали се крие желбата да се биде нешто, а да се нема ништо за да се биде нешто! Тешко на судството со кое во еден дел менаџираат вакви лица! Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Додуша германсково утро не е сосем обично. Денеска (4.12) е првиот понеделник во Адвент, а вчера, во самракот, падна и првиот снег. Сиот свет беше за миг станал зимска сказна. Сказните се невозможни без радосниот блесок во детските очи. Сакав да ја споделам во оваа колумна токму детската радост во германското секојдневие во овој период на годината, кога децата го чекаат Свети Никола на 6 декември (по новиот календар) и почетокот на четирите недели пред Божик. Сакав да пишувам за германскиот предбожиќeн панаѓур, за Вајнахтсмаркт („Weihnachtsmarkt“). Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Сакав да пишувам за радоста што по четири години ни дојдоа на посета мили роднини од Скопје. Сакав да ја опишам речиси детската радост со која за нив ја купив малечката вртелешка, музичката кутија со божиќна музика, толку слична на вртелешката што вчера попладнето ја видовме на божиќниот панаѓур во соседството. Дечињата се збираа околу неа и чекаа со нетрпение да запре, за да се качат врз шарените кончиња. Слики од детството во Скопје ми долетаа, кога во скопските квартови, за децата, како вистинско чудо, ќе се појавеше вртелешката. Сакав да ја споделам мојата радост за ова време во годината во германското секојдневие, во кое низ убави стари ритуали во фамилиите се дели радоста во очекувањето на празникот на Христовото раѓање. Стравотен ден за Македонија Но, како да пишувам за тоа за читателите во земјата, во која е убиено невино дете, најверојатно поради алчност и омраза? Во најобично скопско утро, кога никој не може да поверува дека пред зградата врз децата демне злото. Во најграѓанскиот скопски кварт, во срцето на Скопје – Дебар Маало. Какви изроди роди транцизијата во таа малечка земја, во која небаре секој секого знае? Во која мојата генерација порасна во домови, чии врати никогаш не се заклучуваа. Сепак, има болни вистини што одамна ги согледувам кога мислам на Македонија. Одовде, од моето германско секојдневие. Денес е стравотен ден за Македонија затоа што стравот се вселува во детското секојдневие. Тоа е најголемата катастрофа за македонското општество. Кој родител може да биде спокоен денес додека го испраќа детето во училиште? Какви монструми може да бидат луѓето што демнат врз дете пред влезот? Притоа, Македонија е малечок свет. Сите жители на македонската држава не се повеќе од жителите на градот Келн. А зошто е толку тешко таа мала држава да функционира како што функционира оваа метропола? Како можеше во толку кусо време да се рашири толку многу злоба и алчност, толку суровост и бруталност, толку егоизам и криминал во тој толку мал свет? Можеби тоа беше можно затоа што македонското секојдневие одамна функционира по законите на хаосот и безредието. Секој Македонец со кого зборувам го потврдува тоа. Сите знаеле дека државата пропаѓала. Дека првата грижа на политичарите не била грижата за редот и стабилноста, за општото добро, туку како тие самите побрзо да се збогателе. Никој веќе не се згрозува во таа малечка земја, во која и криминалците во политиката се викаат само на име, дека жртвите на омразата и на моралниот распад се токму децата. Возрасните дефетистички го прифаќаат сознанието дека за децата нема иднина во Македонија. Дека тие треба уште во основното да почнат да размислуваат да си заминат во странство. Возрасните забораваат дека децата немаат заштитни механизми Не знам колку на возрасните им е јасно дека бруталното македонско секојдневие создава страв, особено кај чувствителните деца. Тие знаат дека не сакаат засекогаш да останат во таква околина. А нивните родители, кои треба да ги заштитат, со својот очај само им потврдуваат дека во Македонија никогаш немало да се смени ништо на подобро. Меѓутоа, ако се зли сите околу вас, не значи дека морално совесните треба да капитулираат пред силата на злото. Тие тогаш треба уште посилно да му се спротивстават на злото со силата на доброто и на граѓанската одговорност. Многу е значајно возрасните тоа на децата да им го покажат со своето однесување, зашто само така тие ќе имаат надеж и верба во иднината. Затоа што првите искуства на децата со возрасните се тоа од што тие ја градат својата слика за светот. Сиот хаос, сиот страв во кој се одвива македонското секојдневие, сета омраза и алчност која владее во меѓучовечките односи, ја препознаваат и децата. Возрасните забораваат дека децата немаат заштитни механизми. Нивната заштита се токму возрасните. Кога тие се толку зли што можат да убијат деца, тогаш е нарушен темелот на хуманоста. Но, каква заштита им сугерира на децата општеството, во кое политиката и медиумите безмилосно ги поттикнуваат расцепите со партиска или патриотска реторика? Кога речникот на родителите е преполн со омраза кон другиот, кон оној од другата партија или од другиот етнос? Доминантниот речник во комуникацијата во Македонија е одамна деструктивен. Првата жртва на транзицијата беше токму моралниот кодекс на заедничкото живеење. Во виорот на алчноста и омразата возрасните ги беа заборавиле децата. Тие кои би требало да се грижат за нив. Политичарите, премиерите и министрите, учителите и професорите, новинарите и лекарите, судиите и правниците. Тие забораваа кои се плодовите на моралното распаѓање во многу сфери од животот. Многумина што би требало да работат и делуваат според моралниот кодекс на кој ги обврзува нивната професија, во македонското општество во последните години самите помагаа да расте злобата и омразата. Македонија стана опасно место за живеење, во кое нема милост дури ни за најкревките – за децата. Одамна никој не се чувствува должен да служи на општото добро, на највисокиот државен и граѓански интерес, на нормалниот животен ред. А без морална совест и граѓанска одговорност не може нормално да функционира ниту едно општество. Кулминација на морално распаѓање на македонското општество Земјата од која потекнувам одамна не е нормално општество, но најсилно тоа го чувствувам ова утро. Македонија тагува по незамисливата смрт на дете! Кога омразата станува редот на животот, тој тогаш ја одзема најневината жртва. Децата што заедницата треба да ги заштитува на сите можни начини. За да можат без страв да излезат на улица. За да бидат безбедни на патот до училиштето. Таму, каде што владеат партиските, политичките, етничките и патриотските расцепи, таму децата се најранливите жртви. Меѓутоа, токму преку заштитата на децата се покажува хуманоста на една заедница. Во болното општество, во кое највисоката вредност се парите и моќта, првата жртва се секогаш најкревките – децата и жените, старите и болните. Кон сите овие категории, многумина од надлежните во македонското општество одамна се однесуваат неодговорно. Сепак, ова крволочно убиство е кулминацијата на сето морално распаѓање на македонското општество. Сите идеали на овој свет не се вредни колку солзата на детето, предупредуваше Достоевски. Уште помалку сите пороци на овој свет, како алчноста и криминалот. Крајно време е за темелни промени и за вистинска морална преобразба во македонското општество. Тоа сите македонски граѓани, независно до етничката припадност, им го должат на своите деца и внуците. (Авторката е филозофина и македонска и германска писателка) Преземено од Дојче Веле ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Еден куп клетви на социјалните мрежи со кои гневот се „канализира“ со барање смртна казна, како да тоа насилство врз насилство ќе ја врати Вања. Па, совети до државата да се затворат коцкарници… Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Ова монструозно убиство е производ на антисистемот што се гради со децении и во кое не учествуваат само насилниците. Тоа, исто така, не е само систем на антивредности, туку антисистем на нефункционални институции што одамна ја изгубиле комуникацијата со граѓаните и чувството на одговорност дека ним, а не на партиите, треба да им обезбедат функционален живот и отчет. Антисистем што продуцира антихерои и им дава ветер в грб на криминалците што неказнети и осилени се претвораат во монструми. Но, кога ќе дадеш глас на избори за партија, бидејќи ти ветила вработување, тоа е тула кон градење на тој антисистем. Кога ќе речеш „имам мој човек таму и таму“ е уште една тула во градење на тој антисистем. Кога ќе бараш врски за да не платиш казна или да се олесни казната и да не ти одговара детето што згазило пешаци, кога сакаш да направиш партија што ќе одлее гласови од твојот политички противник (таква новоформирана квазипартија ја прави кој ако не криминалци и подлеци), тоа уште како е одговорност во градење на тој антисистем. И тука, во Виена, пред неколку години се случи грозоморно убиство на дете. Изолиран чин, во кој соседот на детето бил лице со психичко нарушување. Полицијата беше во постојана комуникација со граѓаните, дури и кога велеше дека не смее да оддава повеќе информации поради сензитивноста. Но тоа го кажуваше јавно, со почит кон јавниот интерес, а не со понижувачко соопштение и да ја оставиш јавноста на полуинформации од проблематични извори на информирање во крајна вознемиреност цела ноќ. Секоја чест на МВР и ОЈО за решавање на случајот, но одговорноста не завршува со преземените дејства, туку и со постојана комуникација со јавноста која заслужува да знае што е преземено од институцијата што треба да го гарантира нивниот мир и безбедност. Ова е трагедија. Свирепо убиство што тешко е нечиј мозок да замисли дека не е еден психопат, туку повеќе луѓе биле ОК со тоа да се убие невино дете и уште еден човек за долг од 500 евра. Но можеби е аларм за сите дека системот на „имам свој човек таму“, судија што ќе ја „среди работата“, партија како грб, глас во замена за работно место се тула по тула во градбата на тој антисистем што генерира слаби институции, небезбедни граѓани и квазилидерство кое генерира антивредности. Криминалец и пробисвет, сега монструзоен убиец кој си делува со децении во овој антисистем, со новинари како блиски пријатели и на времето (засега нема инфо) партија како грб си е производ на тој антисистем. Не можеме да ги заштитиме децата од психопати, но може да почне да се гради функционален систем каде што граѓаните ќе се чувствуваат почитувано и безбедно. И одговорноста за градење на функционален систем е кај секој граѓанин. Само така можеме да ги напуштиме антивредностите и да ги негуваме оние вредности на човечко достоинство, безбедност, транспарентни политики во корист на раст на земјата наместо полнење приватни џебови, како и борба со криминалот и корупцијата. (Авторката е новинарка) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Македонија деновиве е обвиена во тага и скршена од болка. Граѓаните со солзи во очите и гнев во душата се прашуваат што ни се случи. Што толку сме згрешиле како народ за да ни се случи ваква трагедија, која ретко може да се види дури и на филмското платно? Киднапирањата и убиствата на малото девојче Вања Ѓорчевска и велешкиот бербер Панче Жежовски ги потресоа и шокираа не само граѓаните на нашата држава туку и земјите во регионот. Ова грозоморно убиство, какво што не можат да смислат ни најболните умови ни инспиративните трилер-режисери, кои во својата фантазија смислуваат какви не злосторства и убиства, последните денови е на насловните страници и во ударните вести на сите медиуми во регионот, па и пошироко. Ни најинспиративните новинарски пера, кои во својата новинарска професија пишувале за какви не злосторства, не можат да се сетат кога на овие простори се случиле вакви монструозни убиства. И покрај тоа што истражните органи и полицијата во релативно краток период ги пронајдоа жртвите и ги приведоа осомничените за грозоморните убиства пред лицето на правдата и на јавноста им ги соопштија деталите за времето и начинот на извршување на злосторството, сепак јавноста сѐ уште со неверување се прашува зарем во оваа држава, во која барем до вчера веруваме дека живее мирољубив и добар народ, постојат такви монструми што можат да направат такви убиства. Голем број психолози, психијатри, социјални работници, педагози и експерти, вчудоневидени од мотивите за убиствата и начинот на нивната ликвидација, засега се без одговор што им се случило во главите и мозоците на убијците да смислат и направат вакви монструозни убиства. Збунетоста на граѓаните е уште поголема затоа што некои од убијците и осомничените до извршеното злосторство важеле за пристојни граѓани, а првоосомничениот за убиството Љ.П., кој е во бегство и кој иако честопати беше во судир со законот, постојано на своите портали и фејсбук-статуси промовираше политики со високи морални и етички вредности.Најголемиот број граѓани со неверување и згрозеност ги примија информациите на надлежните истражни органи за мотивите и начинот на кој беа киднапирани и убиени малата Вања и Панче, за кого постои основано сомневање дека бил убиен за наводен долг од 500 евра. Од спроведените истражни дејства на надлежните истражни органи утврдено е дека и двете убиства се извршени од истите лица, чиј мотив е „користољубие“. Зарем кај нас животот стана толку евтин и безвреден, за наводен долг од само 500 евра да се убие човек на таков свиреп и монструозен начин? Полицијата и обвинителството ги дадоа своите првични сознанија за убиствата на Вања и на Панче. Зад решетки завршија и осомничените, од кои некои ги признаа убиствата и до детали објаснија на кој начин ги ликвидирале своите жртви. Но за мотивите и начинот на кој беа убиени жртвите ќе се знае откако сите тие, како и првоосомничениот за убиствата, кој е во бегство, ќе се соочат со доказите и со правдата во судскиот процес. Дотогаш не ни преостанува ништо други освен не само да се прашуваме туку конечно да најдеме одговор како да се заштитиме себеси, а пред сѐ малите беспомошни деца, кои во последно време се цел на монструмите и свирепите убијци што имаат поматен ум. „Оваа трагедија нека ни биде повод да размислиме како да ги вратиме вредностите и како да бидеме луѓе“, напиша во својата објава министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски. Во изјавата на првиот полицаец во државата стои одговорот на прашањето како да им се спротивставиме на ваквите монструми. Ова убиство покажа и колку малку се познаваме. Иако најчесто „знаеме“ сѐ за другите, ние очигледно не се познаваме меѓу себе. Тоа што е најтрагично е дека добар дел од луѓето не се познаваат доволно добро ни себеси. Живееме во време невреме, на извртени и превртени вредности. Кај нас со години постојано се промовираат извртени вредности, каде што среброљубието и лакомоста за богатство станаа национален спорт. Наместо вистински вредности за емпатија, почитување и сакање на луѓето, кај нас во последните години се промовираат луѓе што имаат болни амбиции за брзо богатење, извртени човечки вредности, луѓе што на социјалните мрежи промовираат насилство, омраза, клеветење. Социјалните мрежи станаа место на кое секој еден може да ве наклевети, обвини, осуди, па дури и ликвидира без да му трепне око. Таму, во трката за кликови и лајкови, се промовираат работи и „политики“ што не само што немаат ништо од вистинското информирање туку, во најмала рака, се неточни и неетички.Тоа што особено загрижува е што човечкиот живот стана речиси безвреден, па во последно време може да ти го одземат за погрешен паркинг, бразда, нива, песна во кафеана, политичка мисла… Кога станува збор за заштитата на најмладите, во нашето соседство има неколку начини за алармирање за исчезнати деца. Таков систем, кој е наречен „Најди ме“, уште од пред две години се обидува да заживее во Македонија, но сѐ уште е на ниво на ангажман на невладини организации. Сепак, колку да се добри тие системи и во согласност со новото време, ми се чини дека кај нас најдобро ќе биде доколку покрај вистинските вредности се вратат реонските полицајци, како во минатото. Реонските полицајци беа тие што беа уво и око во секое маало или реон. Тие едноставно знаеја сѐ, кој што прави во реонот што го контролираа и покриваа. Тие можеа да го детектираат и забележат секое сомнително лице и навреме да го спречат во криминалните активности. Но, сепак, најдобро од сѐ ќе биде доколку секој од нас се обиде да ги врати човечноста во себе и љубовта и почитта кон луѓето. Во спротивно, доколку и натаму преовладуваат злобата, омразата, користољубието, лакомоста за брзо богатење и не се почитуваат вистинските вредности, ќе ни се повторуваат вакви трагедии, од кои сите уште долго ќе ги чувствуваме последиците и не ќе можеме да закрепнеме....

(Или финализација на идентитетската смрт на Македонците) Нацифашизмот, драг читателу, да го дефинираме тој поим за да нема забуна, е старозаветен пронајдок, ариевски во основа, што се вика „избран народ“, кој е од Господ даден и како таков има право да тлачи и управува според своја волја и моќ со другите. Мала дигресија. Денес „избраниот“ старозаветен народ Израел го гледаме на дело со таа ариевска филозофија во Газа, а со него како поддржувач на неговиот масакр врз Палестинците стои безрезервно и избраната во таа смисла западна бриселовашингтонска ариевска цивилизација. Доволен е овој експликативен вовед за темата. Патем, неодамна пишував и за хипотезата на Фројд, Евреин, дека имено и антисемитизмот кон неговите сонародници се должи и на нивната митоманска проекција за (само)избран народ, земајќи си го како свој имот и Господ (Јахве). Тоа. И што ми е тука зборот, драг читателу? Дека и ние Македонците сме жртва на самоизбраната како господова и самопрогласена за најнапредна, најумна и најдемократска ариевска западна цивилизација. Таа што во име на својот ариевизам уништи и колонизира цели други народи под претекст за нивно хуманизирање и демократизирање, а всушност за своја материјална бенефиција, почнувајќи од Јужна и Северна Америка сè до Африка и Пацификот во Азија. На тие завладеани простори таа изврши цела серија етноциди, културоциди и геноциди. Тоа внатре во ариевска Европа на моќните колонијалистички нации како да не постоеше или, поарно речено, не се гледаше. Но Раселовиот суд, на кого не се навраќаме ние, на сјајниот Англичанец Бертран Расел, истакна дека најмногу геноцидна тортура во ΧΧ век во Европа е вршена врз два нејзини народа: македонскиот и ирскиот. Тие по проколнатичката судбинска линија имале слух за своето братство, па не е случаен и фактот дека експерти за тероризам од македонското ВМРО ги обучувале во таа одбранбена вештина и ирските борци за слобода. Оти Западот, драг читателу, зборува само за некаков брутален тероризам или варварство, а никогаш не проговорил за неговиот државен тероризам над цели послаби и сиромашни народи. Но тоа е познато. Па Ноам Чомски, на пример, нашироко има пишувано за денешниот американски државен тероризам, кој го видовме впрочем на дело веднаш по завршувањето на Втората светска војна со Хирошима и Нагасаки, за набрзо потоа во силно темпо него да го демонстрира на планетарен простор: Виетнам, Ирак, Либија, Авганистан, Сирија, а потоа и на Србија 1999, кога за свои потреби во неа создаде нова држава-дивоградба Косово. А „мал“ фрагмент од него, како горчлива торта од неговите „крвави свадби“ (Лорка) беше вглобен и во новата македонска судбина во таа цивилизација со албанскиот тероризам во 2001. И тоа беше јасниот звук на западната труба на апокалипсата за упокоение на Македонците, испланирано до детали уште во Букурешт 1913. Сè што се случуваше од таканареченото наше осамостојување до денес е само сурова демонстрација на евроамериканскиот цивилизациски фашизам кон нас, а кој сега го гледаме во неговиот вистински ариевски карактер и во Палестина. Од 1990 сè до Нивици/Преспа 2018 (17 јуни) притисокот за исчезнување на Македонците од картата на народите беше неверојатно варварски, иако и „цивилизациски“ софистициран и стилизиран, брутален и неподнослив. Невиден, иако Македонците се изјаснија со референдум против негова директна намера за нивна идентитетска ликвидација. Но тоа ништо не им значи на модерните по Хитлер нови ариевци. И што е најстрашно и најперверзно во целиот овој случај, драг читателу, е тоа што и таквото нивно убиство од „демократската“ и „хумана“ цивилизација беше во брзи етапи спроведувано со необична страст на „цивилизациско“ задоволство, кое се дефинира со поимот садизам, еден вид перверзно еротско самозадоволство од смртта на избраната жртва. За тоа говори и специјалниот производ на западната цивилизација, француски во основа, Маркиз де Сад (сега воскреснат во Емануел Макрон) во своите есеистички списи: „Човекот во сите времиња наоѓал наслада во разурнувањето на природата и во насладата што си го приопштувал тоа себе“. Можеби слична наслада чувствувал по аналогија и Нерон, кој наредил да се убијат 12.000 луѓе само затоа што некој го навредил неговиот кочијаш. Парадоксално, пак, кај нас е, иако сличен, обратен случајот. Нашите кочијаши на Нерон (читај: цивилизацијата на Брисел и Вашингтон), Заев, Димитров, Ковачевски и преостанатите како нив, го убија сопствениот народ (иако морално не му припаѓаат) затоа што божем не се согласувал со „прогресивните“ норми на цивилизацискиот Нерон. Преврната од римската, ама уште пофункционална слика во контекст на нашата тема. И во што е задоволството на овие наши кочијаши кон Брисел и Вашингтон, а Нерони кон сопствениот народ, кој за несреќа на него ги родил, драг читателу? Веројатно во нивното мекотелство што немаат ’рбет, во безрбетноста и отсуството на трошка морална доблест, факт дека кај нив некаде затаила еволуцијата и сè уште се жители на Галапагос, со мали или со големи опашки што ги кријат под газот, но народот ги гледа. Суштества заради кои повторно се враќа на егзотичниот еволуционистички остров Дарвин, теолог без Бог, со својата научна тетратка и молив за да ја објасни закржлавеноста на еволуцијата, служејќи се со некои македонски архипримероци на тој план. Изгледа како да вртевме долго, драг читателу, ама сепак привидно, оти како што гледаш сме во самиот епицентар на темата. Само уште една дигресија во контекст на неа. Палестина ќе преживее, како што преживеаја всушност во логорите на Хитлер и оние што сега ја ништат неа ‒ Израелците. А ќе преживеат и Курдите, со чија, по аналогија, е толку многу слична нашата судбина. Ќе преживеат без некоја северна, јужна или каква друга смртоносна придавка што го разорува нивното генеричко животодавно име, и секогаш ќе бидат Палестинци и Курди со физички, но без смртни идентитетски рани како ние Македонците (а којзнае дали оваа ѕверска цивилизација нема да им го смисли и ним она што ни го смисли на нас Македонците). Тие сега за сега трпат само физички геноцид, а нам покрај него сега ни го натоварија и идентитетскиот, најстрашниот што можел да го замисли во својот мрачен ум само Сатаната, но не и Господ. И сега конечно доаѓаме до нацифашизмот на нашата влада, која сега експресно според нацифашистичкиот модел ги менува личните документи, чин што им носи идентитетска смрт само на Македонците во Републиката, но не и на другите граѓани во неа. Некои од нив, пак, како што гледаме, и ѝ се радуваат на таа смрт бидејќи ја посакуваат. И ќе слават. И таа смртоносна операција на ариевската постхитлеровска цивилизација на Брисел и Вашингтон, сјајно илустрирана со македонскиот, а сега и со палестинскиот пример, драг читателу, не случајно ја изведуваат во крајниот чин нивните поданици од народот избран за ликвидација. Рековме кои се кај нас тие. И ги менуваат личните идентитетски документи истоштените под мегапритисокот Македонци. Даден им е од министерот со наципрофил рок да го сторат тоа до крајот на февруари идната година, датумот кога според замислата и цивилизацијата и на нејзините балкански предатори (Атина, Софија и Тирана) тие треба мемориски целосно да исчезнат од непоткупливите тефтери на Господ, кои сепак ќе се отворат на Страшниот суд. И еве ги Македонците во поворката на смртта пред сега смртоносните шалтери за менување на документите. Еве ја сега, драг читателу, сликата на новиот холокауст по Хитлер над цел еден народ во Европа. Холокауст. Не физички, иако има дел и од тоа, туку идентитетски, пострашен од физичкиот. Апсолутен. Изгледа дека фирерот на Третиот рајх немал доволно интелигенција и имагинација за тоа како што ја имаат сега официозите на новиот Четврти рајх на цивилизацијата. И чекорат, на општо задоволство на Брисел, Вашингтон, Атина, Софија и Тирана, Македонците кон шалтерите на својата идентитетска смрт, без да знаат како Јозеф К. на Франц Кафка ни зошто се осудени, ни зошто ги убиваат по месечината (како во романот на Кафка) или напладне под полна светлина на сонцето како што се случи тоа во Преспа на 17 јуни 2018. Чекорат тие кротко како јагне потерано на клање, без да изустат, онака како што го тераа на Голгота Исус римските (бриселовашингтонски по аналогија) војници, за што нè известува 860 години пред тој настан старозаветниот пророк Исаија. Тоа. А Бодлеровиот клуч на универзалната аналогија, драг читателу, ме тера на една воленс-ноленс споредба на нашите домашни идентитетски ликвидатори со есесовците на Третиот рајх. Во едно тие се слични со нив. И тие како нив се убаво облечени, со вратоврски, измазнети и беспрекорно ја извршуваат наредбата, го пуштаат плинот во гасната комора, а потоа се враќаат во семејството како добри сопрузи, ручаат, ги милуваат децата и одат во градината да видат дали расцутеле трендафилите. Аналогијата, велиш драг читателу, е сурова. Да, но не е прецизна и вистината. Знам, мислиш кај е кај нас гасната комора. Ја има, и не имагинарно туку реално. Тоа е комората на идентитетската смрт во која сме затворени. А гасот што усмртува, велиш? Па, тоа сега во конкретниот случај по Преспа 2018 е менувањето на нашите лични идентитетски документи. Дали има сега грешка во аналогијата? Не. Тука треба една корекција во неа; тоа дека офицерите на Третиот рајх го пуштаа гасот на други, не на својот народ, кој го обожаваа како нивниот фирер до бесвест. А нашите го пуштаат плинот за идентитетска смрт на својот народ од кого се изродени. Се разбира, пак, на некој евентуален нирнбершки процес за ова злосторство тие би можеле да се бранат како Ајхман и Рудолф Хес дека само го извршувале тоа што им е наредено. Од каде? Во нашиот случај од Брисел на ЕУ и од Вашингтон како врховен фирер на нацијата. Но тоа нема да ги спаси. А што се однесува на цивилизацијата за која станува збор и за чија колонијалистичка и геноцидна суровост се напишани томови и томови, цела една александриска библиотека книги, и таа веќе се ниша во агонија. Сега мава во Украина, набедувајќи ги за својот злостор Русите, и во Палестина, користејќи го како изговор Хамас за да направат во Газа нова Хирошима. А ние Македонците, по погромот во Преспа 2018 и сега со конечната смртоносна идентитетска операција со менување на личните документи, каква Хирошима сме на оваа цивилизација. Хирошима на апсолутен идентитетски геноцид, драг читателу. Таква! Што значи, колку и да ти звучи тоа парадоксално, дека целата оваа цивилизација што го стори тоа според божја правда треба да седне на обвинителна клупа на новиот нирнбершки процес за злосторства против човештвото. Социолозите, антрополозите и филозофите често се занимавале со темата на смртта на цивилизациите. Со тоа генијално се занимавал и старозаветниот пророк Даниел за што сум пишувал. Во тој контекст и Пол Валери во своите „Погледи на денешниот свет“ меланхолично ќе крикне: „Цивилизации, ние сега знаеме дека сте смртни“. Всушност, францускиот ингениозен поет и мислител знаел дека цивилизациите, особено неговата, на која ѝ припаѓал, се полни покрај со култура и со сурово варварство, некогаш и многу повеќе отколку со култура, каков што е за жал примерот со Македонија и Македонците во неа. Но има еден дијалектички закон што таа суровост ја озаконува како цивилизациски пад во смрт. За тоа говори и сјајниот француски антрополог (кој нема никаква врска со Макрон) Луј Вансен Тома во својата двотомна книга „Антропологија на смртта“. Имено, дека со секоја смрт што цивилизацијата му ја нанесува на некој друг, сметајќи го за туѓо тело на нејзиниот организам, и таа на крајот е осудена да умре со истата смрт. Ако е тоа утеха, драг читателу, за нас Македонците за смртта во која нè ставија центрите на моќната западна цивилизација Вашингтон и Брисел. Се разбира, перверзно пилатовски, давајќи им ги гробарските лопати на нашите гробари… Ги има многу. Тие и институциите кај нас ги претворија во гасни комори за забрзување на нашата докрај идентитетска смрт, која сега се финализира со садистичко нацифаши менување на личните идентитетски документи. А народот психолошки исплашен, па и физички истормозен, оди, како што вели Исаија за Исус, без збор да изусти во кланицата на цивилизацијата во која го водат неговите домашни одродници. Но парадоксот тука е што поголема жртва од вистинските жртви на таа идентитетска кланица се, имено, домашните квислинзи што ја спроведуваат до совршенство и предвреме наредбата за наша идентитетска ликвидација од Брисел и Вашингтон. Но и од Атина, Софија и Тирана (невината). Имено, за нив и важи она што го вели еден од ликовите во драмата на Сартр „Затвореници од Алтона“: „Ги мразам жртвите што ги посакуваат своите џелати“. Тука сме при крај, драг читателу, со нашата денешна многу траурна колумна со црна ружа на реверот со кој се оди не на свадба, туку на закоп. Но таква е нашата ситуација, иако ние при очи одбиваме да ја гледаме и се тешиме со она на Фројд дека „единствен начин да се говори за смртта е таа да се игнорира“. Иако мора да се разбудиме од тој траурен смртен сон. Знаеме дека Третиот рајх на цивилизацијата за која зборуваме, драг читателу, профитабилна до краен садизам, од мртвите Евреи во логорите правеше и сапун за да си ја испере гнасотијата од својата совест. А каков сапун со нашата насилничка идентитетска смрт направи од нас оваа цивилизација? За што ќе служи тој?...

Д-р Ристо Цицонков Од 1 декември 2023 г. почна да важи новата мерка што ја донесе Владата на Република Македонија (РМ) во врска со корисниците на електрична енергија кај домаќинствата. Имено, повторно се воведува евтина тарифа и прекуден, која ќе трае од 13 до 15 часот. Овој систем со евтина и скапа тарифа постоеше и пред неколку години, но беше укинат, а сега повторно се воведува. Најголемиот број домаќинства имаат двотарифни електрични броила (народот ги нарекува струјомери) бидејќи користеа двотарифен систем и во минатото. Кога дневната евтина тарифа беше укината, постојните двотарифни електрични броила не беа заменети, домаќинствата ги имаат и денес. Некои од нив се од постар тип (електромеханички) поврзани со посебен преклопник, а некои од поновите се електронски, со можност за далечинско отчитување на потрошената електрична енергија. Но при укинувањето на дневниот двотарифен систем пред неколку години, интервенциите од екипите на ЕВН како да го направија тоа прекуноќ. За тоа не слушнавме ништо во јавноста. Евтина дневна тарифа ќе можат да користат веднаш само 170.000 домаќинства кај кои постои можност за далечинско сетирање. Кај преостанатите 600.000 домаќинства со постари броила сетирањето ќе се врши рачно и ќе трае неколку месеци. Мислам дека старите броила беа сетирани на двотарифен систем во минатото така што дневниот евтин термин беше од 14 до 16 часот. Но при менувањето на времето од зимско во летно мерење, тој термин се поместуваше за еден час напред, а потоа назад. Со овој напис сакам да предложам да не се прави унифицирано сетирање, односно дневната евтина тарифа кај сите домаќинства да биде од 13 до 15 часот. Во тие два часа сигурно ќе се јави врвно оптоварување на електроенергетскиот систем во РМ. Плус во тој термин истовремено се вклучени речиси сите потрошувачи на електрична енергија во сите фирми, институции итн. Денес, во време на енергетска транзиција во светот, една од темите за развој е како да се избегнат моменталните врвни товари во електричната мрежа, а најчесто се користи терминот „умна мрежа“ (smart grid). Предлагам кај одреден број домаќинства терминот да биде од 14 до 16, а можеби да се воведе уште некој дополнителен термин. Врвните товари на електрична енергија се неповолни од повеќе аспекти. Веројатно производството на електрична енергија во РМ во тој термин на денот нема да биде доволно за да ги задоволи потребите, па ќе мора да се увезува скапа електрична енергија. А во зимскиот период цената на електричната енергија на берзите најчесто е висока, а некогаш и превисока. Напомена: Јас не сум експерт упатен во електрични броила. Оваа забелешка ја напишав од гледна точка на обичен корисник. (Авторот е професор на Машинскиот факултет – Скопје)...

Облачно време со повремени врнежи од дожд...

(Видео) Лејкерси го добија Феникс, се пласираа во полуфиналето во НБА купот...

Облачно време со повремени врнежи од дожд...

Полицијата го пронајде и мобилниот телефон на Вања...

(Видео) Спасовски потврди: Љупчо Палевски-Палчо е фатен во Турција...

Палевски одел пеш по автопат во Баликесир кога турската полиција го уапсила...

(Видео) Вања починала од прострелна рана, а не од задушување, Спасовски откри дека се најдени два пиштоли...

„Дали Софија, или Вашингтон сега нѐ тера да внесеме бугарски ‘Тројански коњ’ во Уставот? Кој нè прекрсти и нè разнебити како народ: Атина или Вашингтон? Името и идентитетот не ни ги смени Атина, ниту ќе не докусури Софија. Сè е во директна режија на САД, сите овие 30 и кусур години. Нивната цел е затворање на вековното ‘Македонско прашање’, што е можно само со бришење на Македонците. Тоа и го прават, посветено. Одговорниот во САД за Балканот Габриел Ескобар, прецизно нѐ дефинира: „Северномакедонци сте, и европејци“. Веќе е јасно дека не сме – Македонци.“ – вели поранешниот амбасадор и сега политички аналитичар Ристо Никовски во својата колумна со наслов „Невиден американски диктат“, која ја објави весникот „Плус инфо“. Покрај другото, натаму Никовски пишува: За Американците сме недоветни, нè третираат повеќе како обична и неконтролирана територија, отколку како протекторат, а ние не реагираме. Ги сметаме како „стратегиски партнери“. Деновиве Џејмс О’Брајан, помошник државен секретар на САД, дојде со јасни пораки за нас: „Имате понуда на маса (промена на Уставот), треба да ја земете, ако не ја земете – ѝ вртите грб на историјата. Ги охрабрувам сите политички лидери да ја земат оваа можност“! Рече дека подобра понуда не може да се очекува, а ако велат – „Имам подобра понуда, но нема сега да ти кажам што е“, советуваше да не се залетуваме бидејќи „тоа е личност од која не би купиле автомобил. НЕ БИ ТРЕБАЛО ДА ГЛАСАТЕ ЗА НИВ…“. Да се осмелиш да порачаш да не се гласа за опозицијата е бесрамно и безобразно мешање во внатрешните работи. Ние не знаеме што е добро за нас, па, еве, ни дошол просветител! Од каде ли знае О’Брајан дека нема да има подобра понуда? Таа доаѓа од ЕУ, а не од САД. Тој спомна и дека „некои политички структури мислат поинаку, НЕКОИ МОЖЕБИ ДОБИВААТ ПАРИ ОД НЕКОИ МЕСТА, некои имаат легитимни стремежи на малцинското гледиште…“. Тоа е однесување надвор од сите меѓународни норми. Сè заедно, незамислива агресивност. О’Брајан имал средба и со лидерот на опозицијата, ама во просториите на нивната Амбасада. Тој чин е навредлив и за опозицијата, ама и за државата. Според дипломатските протоколи, ако веќе се сака средба, лидерот на опозицијата не може да се третира како американски приврзок и мора да се оди во нивните простории. Причината, воопшто не е случајна. До сега таму се среќаваа со претставниците на ДУИ. Кога средбата е кај нив, реченото останува тајна. Секако, такви се и пораките за Мицкоски. Нека му ја мисли Македонија. Неодамна, отворено ни се закани и сенаторот Крис Марфи: „Неспроведувањето на измените во Уставот ќе се одрази врз односите меѓу САД и Македонија“! Објава на војна ли ќе следува? Го подржа и амбасадорката Агелер: „Неговата порака е важна. Ако не се направат тешките одлуки за напредување во евроатлантските интеграции до крајот на годинава, сигурно ќе има луѓе во САД, во Белата куќа, во Капитол… што ќе се прашуваат…“. Не предупреди и Агелер: „Уставните измени да се направат што поскоро“! Од Гостивар нѐ потсети: „Тешко е, но уставните измени се неопходни“. Не објасни зошто е тешко? Дали затоа што повторно треба да капитулираме? На ист начин, „нè тешеа“ и околу договорот од Нивици. И тогаш за нас сè беше тешко, сè додека не нè натераа на капитулација. Испробан метод. Еве како беше порано. Сличноста е – случајна. На самитот на НАТО во Букурешт во 2008 ни беа поставени ултиматум и уцена: прво промена на името, потоа членство. Тоа важеше и за ЕУ. Ова „решение“ ни го наметнаа САД, и само САД. Никој друг во алијансата не може да донесе таква одлука. Ниту сите други заедно без САД. Овој потег потврдува дека Македонија не беше тогаш примена во НАТО не поради некакво вето на Грција, туку поради ставот на американската администрација. Таа се дистанцира од најавата на претседателот Џорџ Буш дека ќе нè примат, затоа што неговиот мандат набргу завршуваше, а приоритет за САД беше промена на името на Македонија. Постојано се повторуваше уцената: прво името, потоа членство, постојано се повторуваше. Рикер во 2011 кажа: „Решение за името, па покана за НАТО“. Тоа е најдобар доказ дека не нѐ прекрсти Грција, туку САД. Тоа го потврдуваат сите други жестоки притисоци на САД, коишто уследија, вклучувајќи ги и сегашни. Ова е финалето. Што мислите, зошто САД толку се мачеле за и околу нас – во НАТО, во 2008-та, да не одиме во 2001-та и порано; за реализацијата на Нивици, кога се уништуваше македонизмот во Собранието; околу сегашното дополнување на Уставот со „Тројански коњ“…? За да ни помогнат нам? Сè си има своја цел: се работи за нивните регионални интереси....

Виновни се оние пет гадови и нелуѓе. Можеби е виновна полицијата која не реагирала адекватно и навремено. Можеби се криви медиумите, кои во потрага по сензации објавуваа и што треба и што не треба. Сигурно е виновен распаднатиот систем, нефункционалните институции, неспособната власт, шурувањето со криминалците, немањето чест и образ. На крај свој удел има и лошата среќа, играта на судбината и оној мал милион случајности кои овозможиле целото злосторство да биде извршено без никој да се најде во состојба да го спречи. Но не сте виновни вие. Не сме криви ние. Ни мојот сосед Деки од втори спрат, ни твојот братучед, ни тетката во продавница, ни типот што вози такси или онаа девојка која чека автобус со смрзнато носе. Не може да биде виновна целата нација, да се обвинуваме меѓусебе и да врескаме како „се е тоа поради нас“, затоа што „сме зли, себични и расипани“. Не сме! За глупавиот избор на властодршци о да, виновни сме. За ноншалантноста со која прифаќаме да не крадат, газат и понижуваат секако. За недостатокот на храброст, дисциплина, енергија исто колективно треба да се осудиме. Но за ова не сме виновни. Овој добар, питом, благ, чувствителен медитернски народ не може да биде суден за злосторство во кое не учествувал ни директно ни индиректно и затоа нема ништо полошо од оваа заразна самоосуда, мазохистички порив да се самопоразиме и самоповредиме за неделата на некој друг. НЕ СМЕ ВИНОВНИ! И од таа точка треба да тргне отрезнувањето и преобразбата со кои во иднина ќе го натераме системот и ќе ја принудиме нашата држава да биде посилна, поумешна, посовесна и ќе превенира никогаш повеќе да не ни се случи судбината на Вања. Фејсбук статус на новинарот и водител на емисијата „Заспиј ако можеш“ Драган Милосављевиќ...

Забележавте ли што рече холандскиот амбасадор во интервјуто за „360 степени“? И кога, на упорното инсистирање на новинарот да ни даде решение за нашите невољи, публиката очекуваше да каже дека само избори и промена на власта се решение, тој кажа дека треба многу повеќе: да го промениме нашиот менталитет. Со години пишувам за тој наш ориентален менталитет и колку е погубен за едно демократско општество на слободни луѓе со кои владеат закони а не поединци. Во заднината на мојот ум, инспирација секогаш ми беа страниците од „Конзулска времена“ на, за малку ќе напишев, „нашиот“ нобеловец, Иво Андриќ, и личното искуство, се разбира.Ја земам книгата печатена 1945, го држам палецот и пуштам да паѓаат страниците. Повремено запирам по примери за менталитетот со кој и ние и страците си имаме проблеми, а кои не сум ги цитирал порано. „Да се разбудиш! Мислеше бргу Давил, да се разбудиш и да ја истресеш од себе оваа мора и да изрониш на сонце , да ги протриеш очите и да вдишеш малку чист воздух!“ Но, будење нема, зашто оваа ниска стравотија, тоа е дно на стварноста.Тоа се тие луѓе.Тоа е нивниот живот. Така прават најдобрите меѓу нив“.„Тоа беше едно од оние чудни изненадувања кои човек ги доживува на Исток. Помеѓу вистинскиот внатрешен живот на човекот и неговиот пишан збор немаше никаква врска“. „Зошто тоа лажење? Од каде оваа залудна, скоро детска свирепост? Што значи нивната смеа а што нивната плач? Што крие нивното молчење? …Кое е нивното право лице? Што е живот а што пресметана глума? Кога лажат а кога ја кажуваат вистината?“.„Никогаш нема да најде разумно мерило за овие луѓе и за нивните постапки“.„Виде што можат лагата и насилството здружени“. „Тишина. Три тела ослабени од неработа, постојано или запалени од алкохол или измачувани од потребата од него, дишат и привидно мируваат, спружени во трева и топла сенка“. „Секогаш кога стануваше збор за обични работи и за редовни односи во секојдневниот живот, неговиот суд беше видовит, немилосрдно точен и поуздан. Но штом ќе се најдеше пред посложени и пофини прашања, неговата духовна мрзеливост и морална рамнодушност го тераа да воопштува и да носи брзи и упростени судови“.„Толку чувствителни кога се работи за нив самите а толку лути и груби кога се работи за други“.„Тој тешко разликуваше лага од вистина и постојано се колебаше помеѓу неосновано сомневање и претерана доверба“. Можна ли е промена на менталитет? Практичните Американци, кои мислат дека ништо не е невозможно, одговараат потврдно. Да се промени менталитетот бара од вас да ги рефокусирате вашите вредности и да се погрижите вашите дејствија да бидат во согласност со нив. Ако имате проблем со новата состојба на умот потсетете се зошто посакавте да ја смените. Се додека не се предавате, ќе најдете начин да успеете. Опкружувајќе се себеси со други кои се попозитивни и пооптимистички, или бараат начини да научат од различни ситуации, можете да се научите на ново поведение кое што ќе ја подобри состојбата на вашиот ум. Но тука е „кваката“. Зад ова стои вољата за промена на поединецот и на политичарот. Под политичка воља се подразбира степенот на посветена поддршка меѓу главните донесители на одлуки за определено решение на даден проблем. Продолжување на преговорите за членство во ЕУ е таков проблем денес, на пример. Недостиг на политичка воља се смета за главната причина за нерешавање на определен проблем. Но, како да препознаеме чин на политичка воља кај македонските партии? Кога политички актер е спремен да посвети драгоцено време, енергија, фондови и политички капитал за да оствари промена, кога е подготвен да ризикува и да плати цена за остварување на целта,можеме безбедно да заклучиме дека манифестира „политичка волја“ за промена. И, во контекст, на цитатите погоре, манифестира желба за промена на нашиот балкански менталитет. Денко Малески...

На главниот хирург во Министерството за надворешни работи Османи му падна еден камен од дипломатското срце. Синтагмата „камен“ министерот Османи ја употреби и во контекст на надминување на проблемот околу измените во нашиот порозен Устав, односно апелираше да треба да продолжиме со активностите кон ЕУ, сè додека и последниот камен на тој пат не биде отстранет. Веројатно тој камен е неконструктивната опозиција, која спречува владиниот багер да го расчисти патот кон Брисел. Министерскиот совет на ОБСЕ во халата несоодветна за вакви настани, заврши успешно – историскиот состанок на долго време виртуелната организација, со која досега претседаваше нашата држава, а уште повлијателната држава Малта од следната година ќе продолжи со спасувањето, додека малтешките витези ќе се обидат оваа непрофитибилна организација. којашто од пропаст со дипломатски бајпас, од клиничка смрт, ја спаси министерот Османи. Со што, со дипломатската вештина, стана рамо до рамо со тукушто упокоениот Хенри Кисинџер. Успехот на нашиот хирург е дотолку позначаен, поради фактот што пациентот ОБСЕ беше долго време во кома. Сега реанимиран во нашиот главен град, ОБСЕ ќе продолжи со своите редовни активности, на радост на околу 4.000 чиновници. Најголем наш дипломатски успех е што нашиот итарпејовски протокол успеа на аеродромот Петровец, во ВИП салонот, американскиот државен секретар Блинкен да не се сретне со рускиот министер Лавров, кој со новопечениот министер Камерун, како и со дипломатскиот ветеран Борел, го напуштија Скопје пред состанокот да почне. Сите тројца западни угледни гости успеаја само за миг да се надишат чист воздух, со традиционалното македонско гостопримство. Нивните пораки им ги пренесоа на стресниот наш премиер, харвардовецот Ковачевски и на спасителот на ОБСЕ, министерот Османи, а симболично сугерираа и до своите европски партнери за бојкотирање на министерот Лавров, без чија држава ОБСЕ практично е нефункционално. Полска, проверен стратешки пријател на САД и воена брана за евентуална нова руска агресија, како и малите балтички држави, секоја од свои причини, едноставно, решија да не дојдат. Бугарската министерка дојде на неколку часови и си замина, несакајќи да седне на иста маса со рускиот министер Лавров. Нашиот министер Османи, како домаќин, не можеше да си дозволи и најкоректно на една маса поразговара со Лавров и со малтешкиот министер Борг. Овој момент беше најзабележителен и секако за пофалба. Меѓутоа, има многу причини и прашање е на денот кога просториите на ОБСЕ во виенскиот Хофбург ќе добијат нов кираџија, со што ќе се израдуваат министрите за финансии на државите членки на ОБСЕ. За Русија ОБСЕ од поодамна не е приоритет. Веројатно нашите врвни дипломати, посебно нашите амбасадори во Вашингтон и во Москва, имале информации за тоа што значеше информацијата дека држаниот секретар Блинкен ќе присуствува на состанокот на ОБСЕ, еден ден пред официјално да биде запоќнат и тоа неколку часови. Се разбира дека Блинкен брзаше да го напушти Скопје и да полета за Тел Авив, поради војната во Палестина, што е секако приоритет во однос на состанокот на ОБСЕ. Тука е и потврденото пристигнување на министерот Лавров, кој и покрај аматерските лакрдии на Бугарија околу прелетот на претседателското летало преку нејзината територијата. Причината за недозволување на прелетот наводно била присуството на хубавото момиче Захарова. Брзо помина времето на нашето претседателствување со ОБСЕ. Поради новата геополитичка архитектура и веќе двегодишната војна во Украина, ОБСЕ мораше да се трансформира, како што своевремено КЕБС ја смени формата во ОБСЕ после падот на комунизмот. Сега министерот Османи ќе има време повеќе да се посвети на зелената партија за интеграција, односно на парламентарните избори, после кои може да ги напушти просториите на белата палата на МНР и можеби да се сконцентрира на претседателските избори. Секако дека нема да се врати во операционата сала. Претседавањето со една од клучните меѓународни организации е сериозна работа и бара солидна дипломатија. Такви прилики се искористуваат за поентирање. Ние тоа не го направивме и не ни е прв пат. За време на претседавањето со Генералното собрание на ОН, под техничко раководство на наш поранешен министер за надворешни работи, единствено протоколарно бевме ангажирани во спорот со Грција, без значајни иницијативи. Тоа се случи и деновиве во Скопје. На претседавачот на ОБСЕ како и на именуваниот премиер не им текна да прозборат за уцените на Бугарија за измена на нашиот Устав. Со Грција работата одамна е запечатена. Русија си ја одработи работата. Дојде на Балканот и покрај тоа што нашата габаритна министерка за одбрана, исправена како зелен бор, соопшти дека министерот Лавров нема што да бара на историскиот состанок во Скопје. Ова дипломатска изјава секако е усогласена со Бујар и со Таче. Отпишаниот претседател Пендаровски не се огласи. Но, мудриот Сергеј дојде. Беседеше како чеховљевски старик, седна со актуелниот и со новиот претседавач на ОБСЕ за еден од параваните во ходниците на спортската сала, одржа најдолга конференција за печат и летна назад преку Атина и Истанбул. Целта ја постигна. Следи протерување на некои руски дипломати. Нашиот амбасадор во Москва секако ќе побара средба со министерот Лавров за резултатите на самитот, ама ќе мора да почека до крајот на својот мандат. Настанот во Скопје секако заслужуваше посебно внимание. Домаќин кој прави свадба се спрема најмалку една година. Толку време имаше министерот Османи, со помош на специјализирана и за него непозната спонзорска фирма, да се подготви. Покрај добрите монтери на кулиси, имаше и врвни дипломати кои јавно ги пофали, како дипломати од Министерството за здравство, односно самиот себе. Ах тој Фројд од вториот виенски бецирк. За да се избегне било каков кикс во организација на состанокот на ОБСЕ во Скопје, министерот Османи му го продолжи мандатот на сè уште актуелниот амбасадор на ОБСЕ, а истовремено на време ги отпиша дипломатите кои беа верзирани токму за оваа организација. Со оглед дека нашата држава останува во Тројката на ОБСЕ и идната година, министерот Османи во улога на спасител на ОБСЕ има најмалку уште половина година да ја подобри својата улога. Ќе има време и да размисли за некои непотребни чекори, како познатото негово лобирање во Мадрид, Шпанија да го признае Косово, како и неговите ламентирања околу решавање на спорот меѓу Белград и Приштина. Во тој контекст настапот на српскиот министер Дачиќ во Скопје делува отрезнувачки. Нашата држава не успеа политички да поентира. Тоа не се прави на денот на одржување на настаните од карактер како последниов во Скопје. Тоа се прави со соодветно инволвирање на нашата дипломатија (посебно на амбасадорите) во државите членки на ОБСЕ, со нагласокот на скенирање на позициите на Вашингтон и на Москва, клучните столбови на ОБСЕ. Новоиспратените наши амбасадори не влеваат доверба дека нешто позначајно ќе се менува. Влијателниот т.н. Совет на амбасадори уште не се огласи со изјава за триумфот на македонската дипломатија, а со тоа и својот робусен личен придонес, секако и за одржаниот состанок на Министерскиот совет на ОБСЕ. Неопходната кохабитација на линија претседател на државата – премиер и министер за надворешни работи изостана. Веќе е споменат случајот со министерката за одбрана околу учеството на министерот Лавров. Насловот е редакциски Целата колумна на Ѓорги Мисајловски на следниот линк: После шоуто на Лавров, следи ли протерување на руски дипломати од Македонија?...

Монструмите се ликвидираат кога се мали Штом не ги спасила жртвите од монструмите политиката ќе ги обвини како тие да ги извршиле злосторствата, а не злосторниците што ги откриле, а што ние ги произведуваме Ерол Ризаов 05/12/2023 12:45 Монструмите најлесно се ликвидираат кога се во ембрионална фаза, кога се мали. Можеш да ги згазиш како лебарка. Ако ги оставиш да пораснат тие ќе газат сѐ пред себе. Стануваат моќни злосторници добро затскриени во јавниот амбиент кој самите го создаваат како во овој редок случај, ако не и единствен, кој оневозможува јасно да се видат работите и сѐ она што ги чини злосторствата можни. Сето тоа предизвикува шокантни последици како во овие траорни денови кога избезумени илјадници пати се прашуваме зошто убивате дете, зошто убивате луѓе. Дали е тоа само за пари, или како што вели правото на свој јазик, за нас со несоодветен збор, за користољубие, или пак се работи за нешто многу пострашно. Болните умови ја вршат својата злосторничка работа во болниот амбиент кој станува нормален. Произведуваат дење-ноќе, во три смени вести во своите фабрики за лаги откривајќи предавници на националните и државни интереси. Разоткриваат големи грабежи и криминали. Проповедаат патриотизам божем подготвени да одат во војна за одбрана на татковината. Штанцаат заговори против Македонија, а во паузите ете и убиваат невини луѓе. Морбидна злоупотреба на трагедијата Безброј пати во изминатите децении на раст на монструмите што ги убија Вања Ѓоршевска и Панче Жежовски, направиле кривични дела кои, со евтини незабележителни оправдувања и корумпирани и моќни заштитници ја легализираат неправдата и остануваат негибнати наместо да завршат во затвор, или во лудници изолирани од нормалниот свет. Тоа не е единствена превентива, но секако барем донекаде ефикасна да не ни се случува ова на што овие денови се вчудоневидуваме и бараме смртна казна. Тоа е тоа време кога боли, многу боли, кога звучи оправдано да се бара заб за заб, око за око, смрт за смрт. Можеме да релативизираме дека такви и уште пострашни злосторства се случуваат во светот, ама тоа во вакви мигови се доживува повеќе ако не како оправдување, тогаш, како потврда на нормалноста за неправдата. Во битките за власт станува сосема неважно што полицијата ја заврши својата работа. Штом не ги спасила жртвите од монструмите политиката ќе ги обвини како тие да ги извршиле злосторствата, а не злосторниците што ги откриле, а што ние ги произведуваме. Ќе ја заврши и судот својата работа и тоа ќе биде помалку заначајно оти тоа не е лекот. Невините жртви и трагедијата ќе бидат морбидно злоупотребени во политичките пресметки за освојување на власта и ќе се откопуваат од избори на избори како што се случува и за некои други злосторства, иако различни од овие убиства. И најмалите престапи и кривични дела, кога се во првата фаза од развојот на недооформените монструми, кои најчесто остануваат неказнети, се главната причина за злоделата кои подоцна ќе уследат. Има уште многу причини. Една од нив е медиумската агресија која прави пустош во свеста на луѓето. Како ли изнајдоа неверојатна поддршка во голем дел од јавноста дека лагата е демократско достигнување, а лажниот патриотизам, штедро стимулиран од политиката и од центрите на моќ, е јунаштво. Им помогна во тоа пресудно општата индиферентност и помирливост на граѓаните да бидат излажани и изманипулирани. Тоа ќе остане и натаму наше секојдневие до следното злосторство кога повторно ќе бидеме шокирани и ќе се прашуваме: како е тоа можно? Е па можно е кога не сакаме да и погледнеме на вистината во очи, а ја знаеме. А, тоа е нашиот наметнат и прифатен колективен начин на размислување и на делување. Од колективно размислување боледува Македонија Вистинската преобразба на општеството мора да се одвива ако се свртиме силно против колективниот начин на мислење од што боледува Македонија почнувајќи од нејзното создавање како држава пред 79 години. Кулминацијата на колективизмот сега ги достигнува највисоките дострели. Пребразбата се случува во поединците, во безброј поединци, самостојно, или поттикнати од здравиот разум и од откривање на вистината што подоцна станува самосвест на еден народ. Таквите вистински храбри поединци веднаш се изложени на ужасна компромитација со измислици и навреди, закани и јавни пресуди за предавници и странски платеници. Колективизмот во Македонија и колективниот начин на размислување и делување е најпогодното тесто за месење кое не бара рационални одговори на клучните прашања за својата иднина и за иднина на државата. Затоа кај нас нема ниту еден протест за слободното и неказнето ширење на лаги и компромитација на јавни личности, за медиумската катастрофа што ја шират концерните за производство на лаги. Уште помалку за производство на разубавено минато како најсилна база за лажниот патриотизам. Напротив, има протести за нивна заштита како демократски достигнувања да може слободно да се труе јавноста. Ни треба историско освестување за прочистување од сеопштата вина што ја носиме со децении, прифаќајќи покорно да бидеме понижувани како аморфна маса лесно подложена на асимилации и жртви на белосветски завери. Ќе речете што има ова врска со убиствата на Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски. Се разбира дека има, иако станува збор за изолиран случај како што покажува досегашната истрага. Главните обвинети и нивните поддржувачи, што се вели до вчера, се дел од тој многу поширок медумски олигопол кој го создава болниот амбиент во државата што по извесно време прераснува во нормалност. Има тука и многу други околности кои допрва ќе се откриваат во истрагата, не само за извршителите на грозоморните убиства. Бркајќи го зајакот во бегство, да не излезе и некоја мечка. (Линк до текстот во Дојче веле овде) Поврзани содржини Новите корени на антисемитизмот 04/12/2023 15:12 Мицкоски е во право, не треба да се вели „никогаш“ 02/12/2023 12:12 Уставни измени!? Нив ги прекрија парите за пензионерите и учениците 30/11/2023 08:11 Ќе градиме фабрики за производство на минатото 28/11/2023 14:11 Зошто мејнстрим економистите погрешија со инфлацијата 27/11/2023 09:11 Холандија ја потцени крајната десница – и победата на Герт Вилдерс е резултатот 23/11/2023 15:11 Има само еден пат напред во Газа 22/11/2023 13:11 Левица прва ја почна кампањата, во троцкистички стил 21/11/2023 12:11 Најчитани Финците ја напуштаат земјата: „Оваа земја нуди безбедност“ 03/12/2023 09:47 Пронајдено безживотното тело на Вања Ѓорчевска 03/12/2023 21:07 Рецепт за највкусното пире: Го варите во вода, но тоа е грешка! Еве во што е тајната 29/11/2023 09:45 Не треба да се расправате со нив: Ова се трите најпаметни хороскопски знаци 01/12/2023 09:55 Казна 200 евра: Во оваа земја е забрането да се вози во зимска јакна 29/11/2023 10:13 Бубевски: Tаткото посредно учествувал во информирањето кога девојчето ќе излезе од дома 04/12/2023 11:19...

Додуша германсково утро не е сосем обично. Денеска (4.12) е првиот понеделник во Адвент, а вчера, во самракот, падна и првиот снег. Сиот свет беше за миг станал зимска сказна. Сказните се невозможни без радосниот блесок во детските очи. Сакав да ја споделам во оваа колумна токму детската радост во германското секојдневие во овој период на годината, кога децата го чекаат Свети Никола на 6-ти декември (по новиот календар) и почетокот на четирите недели пред Божик. Сакав да пишувам за германскиот предбожиќeн панаѓур, за „Weihnachtsmarkt“. Сакав да пишувам за радоста што по четири години ни дојдоа на посета мили роднини од Скопје. Сакав да ја опишам речиси детската радост со која за нив ја купив малечката вртелешка, музичката кутија со божиќна музика, толку слична на вртелешката која вчера попладнето ја видовме на божиќниот панаѓур во соседството. Дечињата се збираа околу неа и чекаа со нетрпение да запре, за да се качат врз шарените кончиња. Слики од детството во Скопје ми долетаа, кога во скопските квартови, за децата, како вистинско чудо, ќе се појавеше вртелешката. Сакав да ја споделам мојата радост за ова време во годината во германското секојдневие, во кое низ убави стари ритуали во фамилиите се дели радоста во очекувањето на празникот на Христовото раѓање. Денес е стравотен ден за Македонија Но, како да пишувам за тоа за читателите во земјата, во која е убиено невино дете, најверојатно поради алчност и омраза? Во најобично скопско утро, кога никој не може да поверува дека пред зградата врз децата демне злото. Во најграѓанскиот скопски кварт, во срцето на Скопје – Дебар Маало. Какви изроди роди транцизијата во таа малечка земја, во која небаре секој секого знае? Во која мојата генерација порасна во домови, чии врати никогаш не се заклучуваа. Сепак, има болни вистини кои одамна ги согледувам кога мислам на Македонија. Одовде, од моето германско секојдневие. Денес е стравотен ден за Македонија затоа што стравот се вселува во детското секојдневие. Тоа е најголемата катастрофа за македонското општество. Кој родител може да биде спокоен денес, додека го испраќа детето во училиште? Какви монструми може да бидат луѓето кои демнат врз дете пред влезот? Кица КолбеФотографија: Privat Притоа, Македонија е малечок свет. Сите жители на македонската држава не се повеќе од жителите на градот Келн. А зошто е толку тешко таа мала држава да функционира како што функционира оваа метропола? Како можеше во толку кусо време да се рашири толку многу злоба и алчност, толку суровост и бруталност, толку егоизам и криминал во тој толку мал свет? Можеби тоа беше можно затоа што македонското секојдневие одамна функционира по законите на хаосот и безредието. Секој Македонец со кого зборувам, го потврдува тоа. Сите знаеле дека државата пропаѓала. Дека првата грижа на политичарите не била грижата за редот и стабилноста, за општото добро, туку како тие самите побрзо да се збогателе. Никој веќе не се згрозува во таа малечка земја, во која и криминалците во политиката се викаат само на име, дека жртвите на омразата и на моралниот распад се токму децата. Возрасните дефетистички го прифаќаат сознанието дека за децата нема иднина во Македонија. Дека тие треба уште во основното да почнат да рамислуваат да си заминат во странство. Возрасните забораваат дека децата немаат заштитни механизми Не знам колку на возрасните им е јасно дека бруталното македонско секојдневие создава страв особено кај чувствителните деца. Тие знаат дека не сакаат засекогаш да останат во таква околина. А нивните родители, кои треба да ги заштитат, со својот очај само им потврдуваат дека во Македонија никогаш немало да се смени ништо на подобро. Меѓутоа, ако се зли сите околу вас, не значи дека морално совесните треба да капитулираат пред силата на злото. Тие тогаш треба уште посилно да му се спротивстават на злото со силата на доброто и на граѓанската одговорност. Многу е значајно возрасните тоа на децата да им го покажат со своето одесување, зашто само така тие ќе имаат надеж и верба во иднината. Затоа што првите искуства на децата со возрасните се тоа од што тие ја градат својата слика за светот. Сиот хаос, сиот страв во кој се одвива македонското секојдневие, сета омраза и алчност која владее во меѓучовечките односи, ја препознаваат и децата. Возрасните забораваат дека децата немаат заштитни механизми. Нивната заштита се токму возрасните. Кога тие се толку зли, што можат да убијат деца, тогаш е нарушен темелот на хуманоста. Но, каква заштита им сугерира на децата општеството, во кое политиката и медиумите безмислосно ги поттикнуваат расцепите со партиска или патриотска реторика? Кога речникот на родителите е преполн со омраза кон другиот, кон оној од другата партија или од другиот етнос? Доминантниот речник во комуникацијата во Македонија е одамна деструктивен. Првата жртва на транзицијата беше токму моралниот кодекс на заедничкото живеење. Во виорот на алчнста и омразата, возрасните ги беа заборавиле децата. Тие кои би требало да се грижат за нив. Политичарите, премиерите и министрите, учителите и професорите, новинарите и лекарите, судиите и правниците. Тие забораваа кои се плодовите на моралното распаѓање во многу сфери од животот. Многумина кои би требало да работат и делуваат според моралниот кодекс на кој ги обврзува нивната професија, во македонското општество во последните години самите помагаа да расте злобата и омрзата. Македонија стана опасно место за живеење, во кое нема милост дури ни за најкревките – за децата. Одамна никој не се чувствува должен да служи на општото добро, на највискоиот државен и граѓански интерес, на нормалниот животен ред. А без морална совест и граѓанска одговорност не може нормално да функционира ниту едно општество. Кулминација на морално распаѓање на македонското општество Земјата од која потекнувам одамна не е нормално општество, но најсилно тоа го чувствувам ова утро. Македонија тагува по незамисливата смрт на дете! Кога омразата станува редот на животот, тој тогаш ја одзема најневината жртва. Децата кои заедницата треба да ги заштитува на сите можни начини. За да можат без страв да излезат на улица. За да бидат безбедни на патот до училиштето. Таму, каде што владеат партиските, политичките, етничките и патриотските расцепи, таму децата се најранливите жртви. Меѓутоа, токму преку заштитата на децата се покажува хуманоста на една заедница. Во болното општество, во кое највисоката вредност се парите и моќта, првата жртва се секогаш најкревките – децата и жените, старите и болните. Кон сите овие категории, многумина од надлежните во македонското општество одамна се однесуваат неодговорно. Сепак, ова крволочно убиство е кулминацијата на сето морално распаѓање на македонското општество. Сите идеали на овој свет не се вредни колку солзата на дететото, предупредуваше Достоевски. Уште помалку сите пороци на овој свет, како алчноста и криминалот. Крајно време е за темелни промени и за вистинска морална преобразба во македонското општество. Тоа сите македонски граѓани, независно до етничката припадност, им го должат на своите деца и внуците. Kица Колбе извор: ДВ...

Колумни Замислете го Министерскиот состанок на ОБСЕ…...

Наспроти сеопштата медија фетишизација на Лавров, кој не се воздржа да ја нарече РСМ “Непријателска земја” и манипулирајќи со прашањeто на нашиот народ (народот не бил непријател, ама власта била, пази молим те?!); изгледа дека намерно го изостави фактот дека во Mакедонија: народот си ја избира власта, а не обратно. Консеквентно, на тоа што го кажа, Лавров, го навреди истиот тој народ (нашиот), кој најмирољубиво му посака добредојде овде, со цел да постигне каква-таква видливост, во тековната и оправдана изолација поради агресијата врз Украина. Во Македонија не се живее во авторитаризам, Господине гостин на ОБСЕ самитот, и нашиот народ е претставен во власта и во Парламентот – преку СЛОБОДНИ ИЗБОРИ… за разлика од екстеминаторските кремљски процеси, имено. И други неупатности кажа Лавров од говорницата, на кои допрва ќе треба да им се посвети внимание. Но, еве, со овој коментар сметам дека и јас ќе го задоволам општиот вкус под медиа треската врзана за него и сега ќе прејдам на главниот фраер за нашата држава што дојде на Самиот. Ентони Блинкен химселф, кој некако остана во медиумска сенка, на штета на пропагандните налети од претходниот. Причините, за вакво заобиколување, им се сигурно познати само на нашите медиуми. И чест на исклучоците! Значи да повториме, Блинкен е главниот фраер за нас, а не Лавров! Зошто? Затоа што во нашите билатерални политички односи со САД одамна требаше да ни стане јасно дека НИЕ сме тие што имаме огромна корист од тие односи, а особено во нашата интеграција во одбраната и поддршката во напредокот во секој поглед како на пример: 1. Добиваме исклучително силна и постојана – без исклучок – помош во однос на постигнувањето на нашите најважни, стратешки цели (ЕУ, на пример) 2. САД се гарант за мирот и стабилноста на земјава, во најбуквална смисла, и воопшто во регионот 3. Постои една неуморна и трпелива (не знам како им успева) посветеност и вложување во изградбата и капацитетите на нашата демократија, како со пари, така и со сите можни ресурси! Да се потсетиме, Македонија е прва земја од регионот што го почна стратешкиот дијалог со САД. Тоа значи, ќе ги продлабочува уште повеќе билатералните односи во конкретни области од заемен интерес (демократија, безбедност, трговија, итн. итн). Попластично: можноста за американска визна либерализација за нас ни е пред носот. Ова се само дел од причините поради кои на еден вистински политичар, па и на релевантен и професионален медиум, треба да се позанимава со улогата на САД на самитот, и посетата на нашата земја. Или, секој одговорен јавен глас треба да знае дека политиката и водењето на државата сè повеќе излегуваат од државните граници и дека внатрешната политика не може да се води без да се земаат во предвид надворешните фактори, што подразбира и сериозни проценки кои бараат визија за ЧЕКОР ПОНАПРЕД ВО ПРЕДВИДУВАЊЕТО на интересите на државата. Затоа, треба да е кристално јасно што значи доаѓањето и на Блинкен на Самитот на ОБСЕ, и колку е тоа битен знак во правец на поддршка за нашата УСПЕШНА надворешна политика, и за пацифистичките и медијативни напори што ги направи нашата надворешна политика под водство на Бујар Османи. Безрезервната поддршка што уште ја имаме (фала богу) од САД, видлива од нивното дебело трпение и верување дека, сепак, ќе покажеме дека сме зрели да се справиме со предизвиците на глобалните движења во светот се виде и од улогата на Блинкен. Накратко, Блинкен е фраерот, не е Лавров! А богами, и О’Брајан. О’Брајан, мили мој, не знам дали забележавте, нè потсети дека во 1996 македонските политичари сонувале ДА СЕДНАТ на големата маса, а денес ние сме домаќини и претседаваме со ОБСЕ! Зарем тоа не е коперникански скок, будалетинки што го негирате овој успех!? И што е најважно, и воедно, многу загрижувачко, дека веќе сите сериозни и за нас битни меѓународни партнери „час поскоро“ сè погласно ја бараат „Тајната формула“ на Жмицкота, која сè поочигледно има изгледи или дека воопшто не ни постои, или дека можеби е лажна…, поточно, сервирана од лоши и погрешни пресметки на некои надворешни фактори кои јасно ги минираат нашите интеграциски процеси. Да добиеш квалификација од висок дипломатски претставник на земја која е наш клучен партнер и поддржувач во секој поглед дека тој „Не би купил ни кола од тебе…“ е факт што во најмала рака укажува дека бааги си залутал и дека не ти е местото таму каде што си! Тоа е, мили мои… Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber (Авторката е универзитетска професорка) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...

Нашиот министер за надворешни работи, конечно, преспа неколку спокојни ноќи. Низ брановитите светски води, бродот на ОБСЕ под македонско знаме успеа да го вкотви во малтешката престолнина Ла Валета, со сите 57 патници и платен екипаж за следните девет месеци. Од нашето Скопје, за жал, за оние што и натаму велат дека убивањата и бомбардирањата не се „војна“, сите патници „консензуално“ го продолжија патувањето кон Ла Валета. Добиј ги најважните вести, бесплатно на Viber Честитки министре, за едногодишното кормиларење со ОБСЕ, честитки до комплетната екипа на Министерството за надворешни работи, на нашата Влада, на скопјани што ги прифатија сите препораки за време на одржувањето на Министерскиот совет на ОБСЕ. Завршниот аплауз во светски адаптираната „Борис Трајковски“ за потребите на самитот, значеше дека нашата Македонија беспрекорно го одработи едногодишниот претседателски мандат со ОБСЕ. Веројатно секогаш може и подобро. Во нашите услови, понудивме терен и можности на квалитетно ниво, драгите ни гости имаа шанси, ако сакаат, да се среќаваат, разговараат, дебатираат, другаруваат… Некои се видоа, други се разминаа, трети, пак, не сакаа да се слушаат… и натаму безбројни причини, зашто сите сакаат и натаму да плови бродот на ОБСЕ. Нашата држава одлично ја исполни својата едногодишна обврска на ОБСЕ. Така истакнаа гостите, ние пак ќе продолжиме со она, во стар стил – премногу народни пари поарчивме, а не роневме солзи за нашите домашни маки и проблеми. Пред, за и по деновите на Министерскиот совет, почувствував како да сум дел од едно општество за сите, еден етнички Албанец ме направи горд Македонец! Благодарам Бујар! (Авторот е новинар) ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“...