За време на прославата на Денот на независноста на полската дијаспора и Полјаците во странство, полскиот претседател Дуда го рече следново: „Нема да има повеќе граници меѓу нашите земји – Полска и Украина. Оваа граница повеќе нема да постои! За да можеме да живееме заедно на оваа земја, да градиме заедно и да ја обновиме нашата заедничка среќа и заедничка сила“. Ова е прва, јасна порака од полската држава, која ги открива планот и амбициите да се обедини барем дел од Украина со полската држава, за да стане заедничка територија“. Ова оди во прилог на тврдењата, и тоа на западните аналитичари, дека Полска сака да ја искористи војната во Украина за преземање на територии кои, според нив, историски им припаѓаат во западниот дел на Украина, и дека е подготвена и воено да се вклучи во Украина за остварување на тие намери. Само неколку недели подоцна, по наведената изјава, полскиот претседател Дуда го посети Киев, се сретна со украинскиот претседател Зеленски, по што украинската страна соопшти дека граѓаните на двете земји се договориле со Полска да имаат ист статус… без да прецизира што значи тоа, и врз кој правен основата би се реализирала намерата. Случајно или не, само еден ден по посетата на Дуда на Киев, се појави вест дека два баталјони Полјаци влегле во Украина, вооружени и испратени во Донбас да се борат на еден од клучните фронтови, во градот Авдевка, во непосредна близина на Доњецк. Портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Захарова, го опиша процесот, договорот помеѓу Дуда и Зеленски, како јавно предавање на сопствена територија од страна на Украина и Зеленски со која ќе располага полската држава. Тоа е капитулација без војна, заклучи Захарова. Полска активно влегува во украинската војна, секако со своите интереси, што засега може само да се претпоставуваат, но нема да потрае долго, а покрај патот ќе има знаци на кои јасно ќе се видат полските цели, и која е подготвеност на Украина и Зеленски да им ги стават на располагање плановите на Варшава. А што се случува, во меѓувреме, во Украина. Новоформираните проруски власти на украинскиот јужен регион Керсон (кој се граничи со полуостровот Крим) воведоа двојна валутна зона на 23 мај. Рубљата ќе се користи во регионот заедно со украинската валута гривна. Бизнисите и претприемачите можат да ги стават цените во двете валути. Курсот е 2 рубли за 1 гривни, изјави шефот на воено-цивилната администрација на регионот Владимир Салдо. Покрај тоа, првата филијала на руската банка ќе биде отворена во административниот центар на истоимениот регион, рече Салдо. Во меѓувреме, властите на друг украински град – Мелитопол – ги презедоа истите мерки како во Херсон, па жителите на градот ќе почнат да добиваат пензии иплати во јавниот сектор во руски рубљи. Инаку, тој е втор по големина град во соседната украинска област Запорожје, со околу 160.000 жители, а под контрола на руските сили се најде уште во февруари. Регионот Запорожје – инаку клучната украинска житница, моментално е околу 80 отсто под контрола на руските сили. Првата руска банка ќе отвори филијали во Мелитопол, а тоа е TsMRBank. Во исто време, на истокот на Украина, во клучниот индустриски регион на земјата Донбас – продолжуваат жестоките борби меѓу руските и проруските сили од една страна и единиците на украинската армија од друга. Во борбите се вклучени најсилните трупи од двете завојувани страни. Украинската војска, во Донбас, брои над 60.000 војници, а руската страна во тој регион располага со околу 40.000 војници но, и со супериорна техника. Движењата се дека украинската војска е пред опколување, и главните битки ќе се водат за три града: Авдеевка, Краматорск и Луганск. Доколку овие три града паднат под руска контрола, неизвесно е како и со кој успех, по вакви евентуални порази и загуби, украинската војска ќе се реформира и престрои за третата фаза на војната, нападите врз Запорожје, Миколаев, Дњепропетровск и Одеса. Оваа, трета фаза, се очекува да започне кон крајот на летото. Руската војска, секој месец, исфрла на фронтот нови оружја а Украина, за тоа време, од Западот добива ново и тешко вооружување. Експертите од двете завојувани страни велат дека оваа, трета фаза, ќе биде најкрвавиот дел од војната по која би можело да следи директен напад врз Киев и Харков, или, зависно од резултатите, ќе има алтернативно статус кво, замрзната ситуација на подлг период, можеби и со години, при што над третина од украинската територија би била под руска контрола. Затоа, интересно е да се погледне што се случува во западна Украина, во контекст на договорот помеѓу Полска и Украина “за заедничка среќа“. Полскиот претседател Анджеј Дуда со посетата на Киев беше првиот претседател на странска држава од почетокот на руската интервенција кој одржа говор во Врховната Рада (Парламентот). И Зеленски зборуваше во парламентот, објавувајќи го постигнатиот договор со полската влада за “поедноставување на граничните премини меѓу двете земји“. Со аплауз на пратениците и силна прегратка со претседателот на Украина Володимир Зеленски, Дуда веројатно ќе се чувствува како победник. Со децении, западниот дел на Украина беше перципиран од Варшава како територија на која Полска има суверено историско право, не само поради малото полско малцинство во земјата, туку многу повеќе поради испреплетените историски околности од и по Првата светска војна. На 14 март 1923 година, Советот на амбасадори на Антантата одлучи да ја остави западна Украина под полска контрола. Ниту еден од условите под кои Антантата ја донесе оваа одлука (Полска се обврза да им гарантира на Украинците еднакви права со Полјаците и да гарантира национален и културен развој, да обезбеди автономија, да отвори универзитет итн.) тогаш полската влада не го исполни. Според украинските историчари, Украинците всушност ги сметале за луѓе од втор ред, подложни на полонизација и католицизам. Меѓу другото, затоа растел и украинскиот национализам од антиполска ориентација, кој кулминираше со Втората светска војна во 1943 година, познатиот тридневен масакр на членовите на Организацијата на украинските националисти (под лидерство на Степан Бандера) против Полјаците во украинскиот регион Валин. Омразата на украинските националисти кон Полјаците никогаш не била сокриена ниту пред ниту по настанот, што Полјаците во нивната татковина сè уште добро го паметат. Во секој случај, само заедничката омраза кон Русија е посилна од омразата меѓу националистите на двете земји, Полска и Украина, и ќе има време за меѓусебно спогодување меѓу Киев и Варшава откако ќе се надмине заедничкиот непријател на омраза – Москва. На бранот восхит и нова љубов, претседателот на Украина Володимир Зеленски го објави предлог-законот за “посебниот правен статус на полските граѓани во Украина“. Се уште не се познати деталите од законот за новиот статус на Полјаците. Володимир Зеленски во Врховната рада изјави и дека „украинскиот и полскиот народ одамна психички се единство кое не го раздвојуваат границите“, па лидерите на двете земји „одлучија тоа во блиска иднина да го претворат во соодветен билатерален договор“. Тој исто така нагласи дека „актуелната ситуација во Украина и принуди двете страни да заборават на споровите од заедничкото минато“. Ден потоа, на средбата со рускиот претседател Владимир Путин во Сочи, белорускиот претседател Александар Лукашенко се осврна на ова прашање, велејќи дека Полјаците и НАТО сакаат да ја вратат Западна Украина во поранешната состојба од 1939 година. „Ова е нивната стратегија и за Западна Белорусија. Затоа ги држиме очите отворени“, рече лидерот на Белорусија, земја која исто така има одредени аспирации за украинска територија – и каде белоруските и полските интереси се судираат во некои делови од неа (веднаш околу регионот Волин). Што се однесува до самата Полска, некои локални медиуми веќе некое време пишуваат дека полското Министерство за одбрана подготвува предлог за мировна мисија на НАТО во Украина. Засега се споменуваат само мировници кои би биле испратени на некоја од териториите на Западна Украина. Сепак, јасно е дека за ова последниот збор ќе го има Вашингтон, кој ќе ги процени ризиците од ескалација на конфликтот со Русија. Русија не е многу заинтересирана за западниот дел на Украина. Освен што таму нема руско и русофонско население – антируската ориентација, често крајно радикална, традиционално е вкоренета во овие области. Затоа, Русите ќе делуваат во војната на југоистокот, во историјата од времето на руската кралица Катерина Велика познат како област Новорусија. Полска ќе бара начин за контрола на крајниот западен дел од Украина, било со воено учество што е прилично опасно бидејќи е членка на НАТО како формална помош на украинската власт, било со бришење на границите “за заедничка среќа“… А што, на крај, ќе остане од интересите на Украинците? Vecer.mk...

За време на прославата на Денот на независноста на полската дијаспора и Полјаците во странство, полскиот претседател Дуда го рече следново: „Нема да има повеќе граници меѓу нашите земји – Полска и Украина. Оваа граница повеќе нема да постои! За да можеме да живееме заедно на оваа земја, да градиме заедно и да ја обновиме нашата заедничка среќа и заедничка сила“. Ова е прва, јасна порака од полската држава, која ги открива планот и амбициите да се обедини барем дел од Украина со полската држава, за да стане заедничка територија“. Ова оди во прилог на тврдењата, и тоа на западните аналитичари, дека Полска сака да ја искористи војната во Украина за преземање на територии кои, според нив, историски им припаѓаат во западниот дел на Украина, и дека е подготвена и воено да се вклучи во Украина за остварување на тие намери. Само неколку недели подоцна, по наведената изјава, полскиот претседател Дуда го посети Киев, се сретна со украинскиот претседател Зеленски, по што украинската страна соопшти дека граѓаните на двете земји се договориле со Полска да имаат ист статус… без да прецизира што значи тоа, и врз кој правен основата би се реализирала намерата. Случајно или не, само еден ден по посетата на Дуда на Киев, се појави вест дека два баталјони Полјаци влегле во Украина, вооружени и испратени во Донбас да се борат на еден од клучните фронтови, во градот Авдевка, во непосредна близина на Доњецк. Портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Захарова, го опиша процесот, договорот помеѓу Дуда и Зеленски, како јавно предавање на сопствена територија од страна на Украина и Зеленски со која ќе располага полската држава. Тоа е капитулација без војна, заклучи Захарова. Полска активно влегува во украинската војна, секако со своите интереси, што засега може само да се претпоставуваат, но нема да потрае долго, а покрај патот ќе има знаци на кои јасно ќе се видат полските цели, и која е подготвеност на Украина и Зеленски да им ги стават на располагање плановите на Варшава. А што се случува, во меѓувреме, во Украина. Новоформираните проруски власти на украинскиот јужен регион Керсон (кој се граничи со полуостровот Крим) воведоа двојна валутна зона на 23 мај. Рубљата ќе се користи во регионот заедно со украинската валута гривна. Бизнисите и претприемачите можат да ги стават цените во двете валути. Курсот е 2 рубли за 1 гривни, изјави шефот на воено-цивилната администрација на регионот Владимир Салдо. Покрај тоа, првата филијала на руската банка ќе биде отворена во административниот центар на истоимениот регион, рече Салдо. Во меѓувреме, властите на друг украински град – Мелитопол – ги презедоа истите мерки како во Херсон, па жителите на градот ќе почнат да добиваат пензии иплати во јавниот сектор во руски рубљи. Инаку, тој е втор по големина град во соседната украинска област Запорожје, со околу 160.000 жители, а под контрола на руските сили се најде уште во февруари. Регионот Запорожје – инаку клучната украинска житница, моментално е околу 80 отсто под контрола на руските сили. Првата руска банка ќе отвори филијали во Мелитопол, а тоа е TsMRBank. Во исто време, на истокот на Украина, во клучниот индустриски регион на земјата Донбас – продолжуваат жестоките борби меѓу руските и проруските сили од една страна и единиците на украинската армија од друга. Во борбите се вклучени најсилните трупи од двете завојувани страни. Украинската војска, во Донбас, брои над 60.000 војници, а руската страна во тој регион располага со околу 40.000 војници но, и со супериорна техника. Движењата се дека украинската војска е пред опколување, и главните битки ќе се водат за три града: Авдеевка, Краматорск и Луганск. Доколку овие три града паднат под руска контрола, неизвесно е како и со кој успех, по вакви евентуални порази и загуби, украинската војска ќе се реформира и престрои за третата фаза на војната, нападите врз Запорожје, Миколаев, Дњепропетровск и Одеса. Оваа, трета фаза, се очекува да започне кон крајот на летото. Руската војска, секој месец, исфрла на фронтот нови оружја а Украина, за тоа време, од Западот добива ново и тешко вооружување. Експертите од двете завојувани страни велат дека оваа, трета фаза, ќе биде најкрвавиот дел од војната по која би можело да следи директен напад врз Киев и Харков, или, зависно од резултатите, ќе има алтернативно статус кво, замрзната ситуација на подлг период, можеби и со години, при што над третина од украинската територија би била под руска контрола. Затоа, интересно е да се погледне што се случува во западна Украина, во контекст на договорот помеѓу Полска и Украина “за заедничка среќа“. Полскиот претседател Анджеј Дуда со посетата на Киев беше првиот претседател на странска држава од почетокот на руската интервенција кој одржа говор во Врховната Рада (Парламентот). И Зеленски зборуваше во парламентот, објавувајќи го постигнатиот договор со полската влада за “поедноставување на граничните премини меѓу двете земји“. Со аплауз на пратениците и силна прегратка со претседателот на Украина Володимир Зеленски, Дуда веројатно ќе се чувствува како победник. Со децении, западниот дел на Украина беше перципиран од Варшава како територија на која Полска има суверено историско право, не само поради малото полско малцинство во земјата, туку многу повеќе поради испреплетените историски околности од и по Првата светска војна. На 14 март 1923 година, Советот на амбасадори на Антантата одлучи да ја остави западна Украина под полска контрола. Ниту еден од условите под кои Антантата ја донесе оваа одлука (Полска се обврза да им гарантира на Украинците еднакви права со Полјаците и да гарантира национален и културен развој, да обезбеди автономија, да отвори универзитет итн.) тогаш полската влада не го исполни. Според украинските историчари, Украинците всушност ги сметале за луѓе од втор ред, подложни на полонизација и католицизам. Меѓу другото, затоа растел и украинскиот национализам од антиполска ориентација, кој кулминираше со Втората светска војна во 1943 година, познатиот тридневен масакр на членовите на Организацијата на украинските националисти (под лидерство на Степан Бандера) против Полјаците во украинскиот регион Валин. Омразата на украинските националисти кон Полјаците никогаш не била сокриена ниту пред ниту по настанот, што Полјаците во нивната татковина сè уште добро го паметат. Во секој случај, само заедничката омраза кон Русија е посилна од омразата меѓу националистите на двете земји, Полска и Украина, и ќе има време за меѓусебно спогодување меѓу Киев и Варшава откако ќе се надмине заедничкиот непријател на омраза – Москва. На бранот восхит и нова љубов, претседателот на Украина Володимир Зеленски го објави предлог-законот за “посебниот правен статус на полските граѓани во Украина“. Се уште не се познати деталите од законот за новиот статус на Полјаците. Володимир Зеленски во Врховната рада изјави и дека „украинскиот и полскиот народ одамна психички се единство кое не го раздвојуваат границите“, па лидерите на двете земји „одлучија тоа во блиска иднина да го претворат во соодветен билатерален договор“. Тој исто така нагласи дека „актуелната ситуација во Украина и принуди двете страни да заборават на споровите од заедничкото минато“. Ден потоа, на средбата со рускиот претседател Владимир Путин во Сочи, белорускиот претседател Александар Лукашенко се осврна на ова прашање, велејќи дека Полјаците и НАТО сакаат да ја вратат Западна Украина во поранешната состојба од 1939 година. „Ова е нивната стратегија и за Западна Белорусија. Затоа ги држиме очите отворени“, рече лидерот на Белорусија, земја која исто така има одредени аспирации за украинска територија – и каде белоруските и полските интереси се судираат во некои делови од неа (веднаш околу регионот Волин). Што се однесува до самата Полска, некои локални медиуми веќе некое време пишуваат дека полското Министерство за одбрана подготвува предлог за мировна мисија на НАТО во Украина. Засега се споменуваат само мировници кои би биле испратени на некоја од териториите на Западна Украина. Сепак, јасно е дека за ова последниот збор ќе го има Вашингтон, кој ќе ги процени ризиците од ескалација на конфликтот со Русија. Русија не е многу заинтересирана за западниот дел на Украина. Освен што таму нема руско и русофонско население – антируската ориентација, често крајно радикална, традиционално е вкоренета во овие области. Затоа, Русите ќе делуваат во војната на југоистокот, во историјата од времето на руската кралица Катерина Велика познат како област Новорусија. Полска ќе бара начин за контрола на крајниот западен дел од Украина, било со воено учество како формална помош на украинската власт, било со бришење на границите “за заедничка среќа“… А што, на крај, ќе остане од интересите на Украинците? Vecer.mk...

Дали Бајден е подготвен за голема војна во Азија? А Вашингтон? Кога американскиот претседател Џо Бајден кажува нешто значајно, тоа е вест што брзо се шири – тој сè уште е претседател на САД – но знаејќи ја хронологијата на неговите „значајни изјави“, секогаш е добро да се почека половина час до еден час и да се види како ќе реагира американскиот Стејт департмент. Имено, тие веќе во неколку наврати имале вакви „интервенции“ каде Бајден би рекол нешто, а веднаш би го „гаснеле“ огнот со давање аргументи од типот „Она што всушност сакаше да каже претседателот е …“. Очигледно, тоа не му изгледа добро на самиот Бајден (79), ниту на ситуациите кога претставниците на Белата куќа брзо ги спречуваат новинарите директно да го прашаат нешто, нешто што би било надвор од однапред подготвени текстови. Но, сè додека ваквиот однос одговара на владејачкиот систем во Вашингтон, тој ќе остане таков, а доколку Бајден може да го стори тоа, не би било изненадувачки ако тој повторно биде номиниран за претседател во 2024 година. Сепак, „проблемот“ е што Бајден понекогаш кажува работи што мисли – или мисли дека треба да ги мисли. Денеска имаме нов случај. Бајден е во повеќедневна посета на Азија, каде планира средби и договори со голем број сојузнички земји, а главната цел на овој американски ангажман во Азија е зајакнување на сегашниот судир со Кина. Од кажаното може да се заклучи дека САД се подготвуваат за конфликт со Кина. Бајден денеска од Јапонија изјави дека Кина „флертува со опасност“ поради Тајван. Па, тоа е изјавата што се очекуваше, но Бајден продолжува и вели дека САД се подготвени воено да интервенираат и да го заштитат островот во случај на кинески напад. Тоа е веќе проблематично, не само во контекст дека може да биде навестување за вооружен конфликт меѓу двете нуклеарни сили, кои се и двете најголеми економски сили во светот, туку и од дипломатски и правен аспект. Википедија, Бајрон Шумакер, претседателот Никсон се ракува со Чоу Енлаи кој стои на подножјето на скалите на рампата на Air Force One, додека Пет Никсон и кинеските претставници стојат во близина, 21 февруари 1972 година, симболично ставајќи крај на 17-годишната кинеско-американска тензија Да потсетиме, по кинеската граѓанска војна меѓу комунистите и националистите, во која победија комунистите, целата копнена територија стана комунистичка Кина, но националистите никогаш не беа целосно поразени и се засолнија на островот Тајван. Војната заврши со навестување на Соединетите Држави дека директно ќе им се придружат на поразените кинески националисти доколку комунистичка Кина започне напад врз Тајван. Очигледно, Кина отстапи затоа што во тоа време, САД беа многу поголема воена сила, всушност најголема, бидејќи беа единствените што поседуваа нуклеарно оружје. Но, со текот на времето, САД мораа да се доближат до Кина за да ја одвојат од Советскиот Сојуз, односно да спречат формирање на огромен комунистички блок. Тие успешно ги искористија советско-кинеските судири (главен архитект на планот беше американскиот државен секретар Хенри Кисинџер, а планот беше спроведен во пракса од претседателот Ричард Никсон по негова наредба) и успеаја да ја добијат Кина на своја страна. Секако, Американците мораа да им дадат нешто на Кинезите, па во 1972 година го усвоија т.н. „Политика на една Кина“. Што вели таа? Според политиката на една Кина, Соединетите Држави признаваат дека Комунистичката партија на Кина (ККП) е единствената легална власт во цела Кина и ја прифаќаат (иако не ја поддржуваат) позицијата на ККП дека Тајван е составен дел на Кина. Но како? Значи Тајван очигледно не е „интегрален дел од Кина“ и тоа им е јасно на сите релевантни страни? Точно, но правно гледано, во 1972 година, САД се согласија на таков аранжман за да ги развеселат властите во Пекинг, а овие возвратија со прекин на соработката со СССР. И како воопшто функционираше таа политика, дипломатски гледано? Така, САД имаа своја дипломатска мисија само во Пекинг. А во Тајван? Тие ја продолжија соработката со Тајван, која е интензивна, само што се смета за неофицијална. Во секој случај, тоа е како што е, а „Политика на една Кина“ се смета за една од најважните политики денес. Ова е фундаментална ставка која (на некој начин) гарантира опстанок на специјалниот однос што постои меѓу САД и Кина. Овој однос може да биде критикуван, но несомнено е дека е од суштинско значење за функционирањето на денешниот свет. Насловна страница на Гардијан на 22 февруари 1972 година која го покрива патувањето на Никсон. Фотографија: Ричард Нелсон / Гардијан Алтернативата е најверојатно војна бидејќи моментот кога САД веќе не „признаваат“ (официјално) дека Тајван е дел од Кина е моментот кога Пекинг веројатно би почнал да се обидува воено да го преземе Тајван, (што е потенцијално потешко бидејќи САД не само што одржува „неформални“ интензивни односи со Тајван, веќе значително го вооружува). И јасно, сега гледаме каде е потенцијалниот проблем со изјавата на Бајден (дури и да беше искрен!). Тој вели дека е подготвен воено да го брани Тајван, но Тајван, што се однесува до правното толкување на американското право, не постои – односно постои – како една од кинеските провинции! Интересно е што говорот на Бајден во Токио дури започнува со тврдењето дека „американската политика кон Тајван не е променета“, но ова е втор пат во последните неколку месеци да му се случи ваков „гаф“. Или можеби тоа воопшто не е гаф? Можеби Бајден, кога вели дека „американската политика кон Тајван не е променета“, всушност е сосема искрен, а тоа е политиката на застанување на воената страна на Тајван – односно официјалната „Политика на една Кина“ не е ништо друго туку политика. (како што и се претпоставува) создадена не за да се придржува до неа, туку само за да се спречи создавање голем комунистички блок, да ја оддели Кина од тогашниот СССР. Меѓутоа, САД претходно барем се грижеа да не ја доведуваат во прашање споменатата политика во јавните коментари. Очекувано, кинеската реакција на говорот на Бајден пристигна многу брзо. Портпаролот на кинеското Министерство за надворешни работи Ванг Венбин рече: „Тајван е неотуѓив дел од кинеската територија… Нема простор за компромиси или отстапки. Понатаму, прашањето за Тајван и Украина е суштински различно. Споредувањето на овие две е апсурдно. Уште еднаш ги повикуваме Соединетите Држави да се придржуваат до принципот Една Кина.“ Тој се повика на изјавата на Бајден во која американскиот претседател ја спореди руската агресија врз Украина со кинеската (според неговата планирана) агресија врз Тајван. Во својот говор, Бајден ги поврза двете ситуации во една, заканувајќи им се и на Русија и на Кина од Јапонија. Тој рече дека Русија мора да биде максимално казнета (економски) за Кина случајно да не помисли да започне нешто слично против Тајван. Но, тогаш еден од новинарите го праша дали САД воено ќе го бранат Тајван доколку Кина го нападне, имајќи предвид дека САД во моментов не ја бранат воено Украина, на што Бајден одговори: „Да, тоа е нешто на што се обврзавме. Идејата дека Тајван може да биде окупиран со сила… едноставно не е соодветна. Тоа би ја нарушило ситуацијата во целиот регион, слична на онаа што ја имаме во Украина“. Овој пат на американскиот Стејт департмент му требаа само неколку минути да се огласи и да се обиде да ги поправи изјавите на Бајден. Но, можеби ова веќе не се гафови на Бајден, туку вистинска промена на политиката за која Бајден знае, но – тактички – сè уште не е објавена во јавноста. Да споменеме дека некои во Азија вршат притисок врз Вашингтон барајќи од нив јавно да се изјаснат што планираат да направат со Тајван во случај на кинески напад. Поранешниот јапонски премиер Шинзо Абе рече дека САД треба „јасно да ги кажат“ своите ставови. Но, други сепак (поразумно) мислат дека тоа би можело да биде многу опасно бидејќи може да предизвика кинески напад. Точно е дека САД го вооружуваат Тајван, но точно е и дека Кина секој ден станува се помоќна воена сила. Во последните фази на кинеската граѓанска војна, комунистите не можеа да ризикуваат да влезат во војна со Соединетите држави. Тие не сакаат ниту денес, но не им е целта да војуваат со САД – нивната вистинска цел е да се зајакнат толку многу што САД нема да се осмелат да го бранат Тајван. (Vecer.mk VIA) Фото: Doug Mills...

Пред некоја седмица заврши објавениот јавен оглас за избор на ректор на Универзитетот „Свети Климент Охридски“-Битола (УКЛО), согласно Законот за високо образование (ЗВО) за време од три (3) години, односно за период од 01.10.2022 до 30.09.2025 година. Универзитетот „Свети Климент Охридски“-Битола, е втор државен универзитет во Република Македонија. Формиран во 1979 година, и трае веќе 43 години. Од основањето на овој универзитет до денес, докторирале вкупно 404 доктори на науки. УКЛО-Битола за овие четириестина и нешто години, имал развој и по некој пад со истакнати ректори кои оставиле печат на овој втор универзитет по најстариот и најдобриот УКИМ-Скопје. За жал, моите анализи и констатации говорат дека во последниве (5-6) години УКЛО-Битола во делот на образованието, науката и развојот е на недозволиво ниско скалило. Како што говорат поголем број професори некои во пензија, а други пред пензија дека на УКЛО-Битола му е потребно силно, посветено раководство и раководител кои ќе го стават универзитетот на пиедесталот на повисоко образовно научно рамниште во Република Македонија и пошироко, каде што некогаш и бил. Каде е сега УКЛО-Битола!!! Па еве: Последно рангирање кое го извршил Шангајскиот Џио Тонг универзитет (Shanghai Jiac Tong university) од Народна Република Кина на високообразовните институции во Македонија, а по барање на МОН, е направено 2013-2014 година, а всушност треба да се спроведува задолжително на секои две години??? Од извршеното рангирање-рејтингот на високообразовните институции се земени и се мерат следните параметри (индикатори) и тоа во: наставниот процес, научните истражувања, наставната средина, престижност, реализација и врска со пазарот на трудот…! Рангирањето и рејтингот е следен: Универзитетот „Св.Климент Охридски“-Битола е на петто (5) место во Македонија. Пред него, на четврто (4) место е УИНТ-Охрид, трето место е ЈИЕ-Тетово, второ место е УГД-Штип и на прво место и најдобар е УКИМ-Скопје. Универзитетот Тетово е на деветто (9) место, најслаб од државните универзитети во Македонија. Во организација на „Вебометрикс“-„Webometriricg Ranking of Worid Universities“-Шпанија, за 2022 година беа објавени рангирањата на универзитети во светот, што оваа организација ги прави повеќе од 15 години, а според методологијата се мерат научните достигнувања на персоналот по универзитети и нивното влијание во светот. Каде се македонските универзитети? Веднаш да истакнам дека, нашите македонски универзитети, не се наоѓаат ниту во првите петстотини (500), ниту пак во првите илјада (1000) на ранг листата. Нашиот најстар и најдобар Универзитет „Свети Кирил и Методиј“ во Скопје, се наоѓа дури на 1594-то место. Според оваа листа од македонските универзитети, според рејтингот, втор е универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип на 3711-то место, трет е ЈИЕ-Тетово на 4547 позиција, четврти е УТ-Тетово на 4610-то место, кој инаку е милениче на политичката партија ДУИ, криминален – со сомнителни научни трудови, дипломи, корумпиран, непотистички универзитет со непочитување на законите, а најмалце се обрнува внимание на образованието, наставниот кадар и науката… Петти е универзитетот „Свети Климент Охридски“- Битола на 6304-то место. Кога сме кај овој универзитет, со право има реакции од страна на многу професори кои велат „ваков неспособен ректор како што е Сашо Коруновски не сме имале. На претходниот ректор (Жоглев) може да му носи вода“. Од причина што си ги „гледал личните интереси“, велат професорите, си ангажирал „личен адвокат“, да го застапува него и универзитетот, со постоечки генерален секретар на универзитетот, со катастрофални наставни програми (Економски факултет-Прилеп…), со немање соодветен наставен кадар на многу факултети, а да не се зборува за научна-истражувачка дејност, опременост… Што констатирате почитувани мои читатели или од академската фела на кое дереџе е УКЛО-Битола, а тоа е 6304-то место, додека УТ-Тетово е на 4610-то место. Самите анализирајте!? Македонскиот бродолом на високото образование и наука Или, на Шангајската ранг листа за 2021/2022 година, УКИМ е на 1944 место од вкупно 2000 универзитети во светот. Самиот овој податок е поразувачки. За другите универзитети во Македонија да не зборуваме, ги нема никаде-амбис!!! Ова е високообразовен македонски срам! До кое дереџе сме. Што работи УКЛО-Битола? Еве сега му завршува (вториот) мандат на ректорот Сашо Коруновски. Универзитетот со овој ректор и со овие проректори никогаш не бил на ова скалило. И сега (по договор со ректорот) по објавениот оглас за избор на ректор се јавуваат и се кандидираат неговите блиски проректори проф. д-р Љупчо Кочоски, кој е проректор за настава, и проректорот проф. д-р Игор Неделковски, кој е проректор за наука. Овие проректори заедно со досегашниот ректор го доведоа Битолскиот универзитетот на дното од скалилото. Каков е овој срам и трагедија, мои читатели, а и вие со наставно-научни и со соработнички звања! Наместо да сносат одговорности за образовното криминално работење и менаџирање со универзитетот, односно со факултетите во договор со ректорот Сашо Коруновски, се кандидираат за ректори, овие проректори – проф. д-р Љупчо Кочоски и проф. д-р Игор Неделковски. Да, господа проректори, имате право да се кандидирате, тоа е уставно право, но немате морално-етичко право. Зошто? Затоа што господин Љупчо Кочовски е главен за наставата на универзитетот и факултетите. Кажете што направивте за обновување за наставниот кадар, колку има нови соработници по факултетите. Каква е состојбата со млад наставен кадар на Техничкиот, Економскиот, Педагошкиот, Технички-технолошкиот во Велес, факултетот за Туризам во Охрид, Ветеринарниот… каква е состојбата со нагледност, опременост со внатрешна инфраструктура. Студенти се’ помалце. Состојбата е жална и катастрофална! Господине проф.д-р Игор Неделковски – проректор за наука на универзитетот и факултетите, кажете што сторивте за науката на овој универзитет и за факултетите. На кое скалило е универзитетот во науката. Резултатите што покажуваат, ве нема на светските ранг листи. Ве има, ама каде? Во амбис. Се јавувате за ректор. Да имате право. Но, каде ви е етичкиот стандард? Ви ги читам изборните програми со кои се кандидирате за ректор. Ги читам и се чудам, ова е демагогија и голема лага. Незнам кој ви верува, со овие изборни прогграми сакате да се презентирате пред наставно-научните совети или пред јавноста!!! Добро, но со кое лице? Каде го дотеравте универзитетот Вие проректори заедно со досегашниот ректор Сашо Коруноски? Голема лага! Вие немате капацитет. Немате визија! Но, одлуката е на Вас наставници! Ако имаа капацитети и визии овие двајца кандидати ќе направеа нешто за науката и наставата, како и за подновување со нов млад амбизиозен кадар. А, не младиот кадар го запоставувате и мораат да си одат надвор од Македонија. Вие го бркате амбициозниот млад кадар! И не само тоа, Вие заедно со досегашниот ректор ги злоупотребивте вашите надлежности кога го суспендиравте наставно-научниот совет на Технички-технолошкиот факултет Велес при избор на кандидат за избор во наставно – научно звање! (види:novamakedonija.com.mk/kako se unishtuva makedonskiot obrazoven kadar/) А, за финансиското работење на овој универзитет, ќе треба да се позанимаваат и надлежните институции, како и Јавното обвинителство. Затоа почитувани вработени на УКЛО-Битола, на овој универзитет му е потребен нов ректор, ама не со овие проректори кои се кандидати за ректори кои немаат капацитет, а тоа и го покажаа. Потребна е промена со нови луѓе кои имаат визија, кои се прогресивни и ќе го гледаат интересот на универзитетот. Такви луѓе има универзитетот. Вие сте на потег. Битолскиот универзитет тоа и го заслужува. P.S. Нека ни е за многу години сесловенскиот празник Свети Кирил и Методиј, нашите просветители, кои од Македонија го просветлија целиот славјански род!!! Автор: Ѓорѓи Илиевски, Виш просветен инспектор во пензија за НетПрес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Во март, минималната плата се зголеми од 15.194 денари на 18.000 денари. Минимална плата во државава примаат 80.000 вработени, но зголемување на платите им следеше и на сите оние други вработени кои имаа повисока плата од тие 15.194 денари, но пониска од 18.000 денари. Порталот „Пари“ направи анализа, дали со просечна плата од 500 евра ги стигнавме, или можеби престигнавме земјите од поранешна Југославија, со оглед на фактот што изминативе децении бевме на дното од рангирањата. Пребарувањето по официјалните податоци на државните статистики не доведе до сознанието дека платите во Македонија и понатаму се на дното на табелета.Просечни нето – плати во земјите од поранешна Југославија (во евра)Во табелата се земени податоци за фервруари, или за март, затоа што сите држави се уште ги немаат објавено мартовските податоци. За март имаат објавено Македонија, Црна Гора, Хрватска и Босна и Херцеговина. На страниците на државните агенции за статистика за Словенија и Србија последни податоци се за март, а на Косово има просечна плата за 2020 годинаИзвор: Државните институции за статистикз на одделни земји СТАРО ПОЗИЦИОНИРАЊЕ НА РАНГ ЛИСТАТАКако што може да се види од официјалните статистички податоци, Македонија има поголема плата само од Косово, но за оваа земја податоците се „бајати“.Во однос на сите други земји, просечната плата во државава е се уште пониска. Хрватска и Словенија, како членки на ЕУ се многу далеку од нас. Хрватска има точно два пати поголема просечна-нето плата од нашата, а Словенија дури и повеќе. Македонија остана со пониска плата и од Босна и Херцегоцвина, и покрај тоа што во оваа земја имаше сурова 4-годишна војна. Така, според податоците, значителниот пораст на просечната плата не го промени досегашното наше рангирање во однос на другите земји.Остатокот од текстот можете да го прочитате ТУКА....

Митко Б. Панов Наспроти сесловенскиот и општоевропскиот карактер на нивната дејност, Кирил и Методиј станале објект на присвојувања уште од средниот век. Уште повеќе, ваквите присвојни тенденции отворено се пројавуваат и во современието, прераснувајќи во политичко прашање на современиот идентитет и наследство. Затоа, добро е накратко да го согледаме историскиот контекст, за да се обидеме да разбереме зашто во 21 век, некои европски држави се обидуваат да обезбедат национален ексклузивитет на славните просветители, проектирајќи ги своите политички догматизирани историски ревизионизми во минатото Специфичноста на историската улога на Константин/Кирил и Методиј за Македонија, Балканот и Европа се манифестира преку повеќекратната димензија на нивната сесловенска просветителска и мисионерска дејност и инволвирањето на клучните политички и црковни фактори од тоа време. Од иницијалната политичко-религиска агенда заснована на имплементација на византиската идеолошка програма во Македонија и креатори на словенската азбука, тие станале промотори на словенската писменост и култура надвор од империјалните граници. Меѓутоа, наспроти сесловенскиот и општоевропскиот карактер на нивната дејност, Кирил и Методиј станале објект на присвојувања уште од средниот век. Уште повеќе, ваквите присвојни тенденции отворено се пројавуваат и во современието, прераснувајќи во политичко прашање на современиот идентитет и наследство. Затоа, добро е накратко да го согледаме историскиот контекст, за да се обидеме да разбереме зашто во 21 век, некои европски држави се обидуваат да обезбедат национален ексклузивитет на славните просветители, проектирајќи ги своите политички догматизирани историски ревизионизми во минатото. Изворната перспектива на авторите на Житието на Св. Кирил и Житието на Свети Методиј, сосема јасно ја рефлектира словенската димензија преку употребата на термините „словенски јазик“ и „словенски народ“ при дескрипцијата на делото на нивните учители. Тоа сосема јасно покажува дека учениците на Св. Кирил и Методиј, меѓу кои бил и Св. Климент, ја дефинирале нивната дејност во согласност со словенскиот концепт, посочувајќи дека тие биле Солуњани, a „сите Солуњани зборуваат чисто словенски“. Токму говорниот словенски јазик во Солун и Македонија станал основа за создавање на словенската азбука – глаголицата од Кирил, поддржан од Методиј. Византискиот двор на Методиј му ја доверил мисијата за реализирање на идеолошка програма во поранешната Склавинија во Македонија, во функција на зајакнување на пограничната одбрана наспроти Бугарија. Со испраќањето на Кирил и Методиј на мисија во Моравија и инволвирањето на Папството во легитимирањето на словенскиот јазик, нивното дело добило општоевропска димензија. Индикативно е дека Кирил и Методиј и нивните мисии целосно биле премолчени од страна на современите византиски автори и подложени на „заборавот“. Тоа ги прави словенските житија појдовна основа на изворната интерпретација на нивната дејност, со исклучив словенски карактер. Првите византиски наративи за светите браќа произлегле од идеолошкиот амбиент на Охридската архиепископија, на крајот на 11 и почетокот на 12 век. Архиепископот Теофилакт Охридски, преку Житието на Св. Климент Охридски, претендирал да креира непосредна поврзаност на Охридската архиепископија со кирилометодиевското наследство и да ги доведе христијанските светители и култови од Македонија во непосредна врска со традициите на Архиепископијата. Притоа, Теофилакт терминолошки ги адаптирал изворните словенски сведоштва, доведувајќи ги во контекст на современата административно-црковна терминологија воведена од византискиот император Василиј II во 1018 година, по ликвидирањето на Самуиловата држава. Оваа терминологија воопшто немала етничко значење, туку претставувала маркер за означување на територијалната припадност кон Византија, како што биле и другите административни територии. Ваквата проектирана адаптација на изворната терминологија била искористена од лидерите на Бугарско-влашката држава кон крајот на 12 и почетокот на 13 век за демонстрирање на сопствените претензии кон Македонија и на Охридската архиепископија. Преку копирањето и адаптирањето на византискиот конструиран наратив, што го вклучувало и манипулирањето со терминологијата и измислувањето на традициите, тие го иницирале вештачкиот процес на „бугаризација“ на Светите Кирил и Методиј. Тоа претставувало начин да се креира историско оправдување за претензиите кон византиската територија и Охридската архиепископија, иако Кирил и Методиј немале ништо заедничко со бугарската држава во 9 век. Напротив, изворните сведоштва јасно демонстрираат дека нивното дејствување, првенствено на Методиј, било насочено кон спречување на бугарските напредувања кон Македонија, како византиска територија. Друго е прашањето што Теофилакт го адаптирал историскиот контекст, со констатацијата дека „великиот Методиј непрекинато го дарувал со благодејанијата на сопствените зборови и кнезот на Бугарите, Борис, којшто живеел во времето на византискиот император Михаил, кого порано го направил свое духовно чедо и кого го приврзал кон себеси преку прекрасниот јазик“. Тоа бил историски конструкт со кој Теофилакт претендирал да ја демонстрира надмоќта на Методиј над бугарскиот владетел, а која во реалноста не постоела со оглед на отсуството на каков било контакт помеѓу нив. Впрочем, изворно е потврдено дека бугарскиот владетел бил паганин и покрстен дури во 864 година од страна на византискиот двор, во што не учествувал Методиј. Теофилакт всушност настојувал да ја демонстрира византиската идеолошка доминација, преку акцентирањето на супериорноста на Методиј во однос на словенските кнезови Ростислав и Коцељ, меѓу кои го вклучил и бугарскиот владетел Борис, иако му било многу добро познато дека ниту Методиј ниту Кирил кога било ја посетиле бугарската држава. Охридскиот архиепископ Димитрија Хоматијан, во почетокот на 13 век, креирал дополнителна претстава дека Св. Климент всушност го добил епископското достоинство над „цел Илирик“ директно од архиепископот Методиј, што му овозможило да го адаптира Теофилактовиот историски конструкт, правејќи идентитетска замена на Св. Методиј со Св. Климент како одговорен за христијанската конверзија на Борис. Сето тоа било измислено со цел да се демонстрира идеолошката доминација на Византија и на Охридската архиепископија, особено во услови на загрозеност од аспирациите на новите балкански политички и црковни елити. По завладувањата на Османлиите на поголемиот дел од Балканот, култот на Светите Кирил и Методиј и нивните ученици продолжил да се одржува во Македонија во рамките на Охридската архиепископија, за што сведочат најстарите визуелни претстави на овие светители. Кон крајот на 17 век, култот на Свети Кирил и Методиј бил реоткриен во Русија, под чиешто влијание бил поттикнат обновениот интерес за словенските просветители. Во политичкиот амбиент од втората половина на 19 век, Св. Кирил и Методиј и нивните ученици добиле доминантна позиција во рамките на пансловенската идеја. Како резултат на тоа, потеклото на Светите Кирил и Методиј и утврдувањето на местото на создавање на словенската азбука, станало еден од клучните аргументи за воспоставување на замислената врска со традициите и наследството на Светите Кирил и Методиј во словенскиот свет. Светите Кирил и Методиј биле експлоатирани во современите политички и црковни проекти, кои ги рефлектирале конфликтните претензии на православните и католичките Словени на нивното наследство. Како историски синоними за Македонија, Кирил и Методиј незаобиколно биле инволвирани во историографската и лингвистичка дебата на 19 век поврзана со македонското прашање, која продолжува и денес. Враќајќи се кон современието, најновите тенденции за политизација на наследството на Кирил и Методиј можат да се согледаат во нивното вештачко врамување во политичкиот концепт на „заедничката историја“ од страна на заедничката комисија за историски и образовни, произлезена од Договорот за пријателство, добрососедство и соработка од 2017 година. Меѓутоа, кога ги набљудуваме последните политички тенденции за присвојување на Кирил и Методиј, треба да имаме предвид дека истите тие се засновани на историски конструкти. Во отсуство на поткрепа за „бугарската“ врска на Светите Кирил и Методиј, Бугарската академија на науките и уметностите (БАН) во публикацијата Официјалниот јазик на Република Северна Македонија, од 2020 година, претендира „научно“ да докаже дека Словените во Солун и Македонија, а со тоа и Кирил и Методиј, биле етнички Бугари уште од 7 век. „Бугаризирањето“ на Словените во Македонија уште пред Кирил и Методиј се става во функција на извлекувањето на далекосежни заклучоци дека Константин/Кирил ја создал првата словенска азбука и книжевните преводи врз „основата на солунскиот говор, кој бил југоисточен бугарски дијалект“, дека „јазикот на солунските браќа според етничката припадност е старобугарски“ и дека „првиот словенски писмен јазик, кој се појавил врз основа на преводите на Кирил и Методиј, бил старобугарскиот“. Ваквите конструирани тези, меѓу другите, се поставуваат како „научно“ заснован политички критериум за интеграцијата на Република Македонија во ЕУ. Исто како и политичкото редефинирање на значењето на 24 Мај, од бугарскиот парламент, кој од 2021 година се слави како Ден на Светите браќа Кирил и Методиј, на бугарската азбука, образование и култура и на словенската книжевност, со што се акцентира исклучивата заслуга на Бугарија за создавањето на „бугарската“ азбука и нејзиното распространување низ словенскиот свет во Европа и Русија. Затоа Бугарската академија во официјалното соопштение од ноември 2020 година отворено ја поддржа позицијата на владата во условувањето на преговарачката рамка за почеток на пристапните преговори со Република Македонија со признавањето на „заедничката историја“. Академијата демонстрираше дека „цврсто ќе ја брани со научни средства историската вистина за минатото на историско-географскиот регион на Македонија, што ја вклучува бугарската етничка и културна припадност на мнозинството нејзини жители“. Оваа „историска вистина“ евидентно ја вклучува „бугаризацијата“ на Светите Кирил и Методиј и словенската азбука и писменост, што се проектира во современиот етнички и јазичен контекст на Република Македонија и на идентитетот на македонскиот народ. Бидејќи Кирил и Методиј немале релации со Бугарија, на Софија евидентно ѝ е потребна Македонија и нејзиното политичко врамување во концептот на „заедничката историја“, за да го демонстрира „бугарскиот“ етнички континуум на македонските простори од 7 век. Тоа ќе значи дека Република Македонија ќе може да се интегрира во ЕУ само доколку Македонците се лишат од идентитетот и станат „Бугари“, со тоа што меѓу другото ќе признаат дека Светите Кирил и Методиј и нивните ученици биле дел од „заедничката историја“ со Бугарија, бидејќи биле етнички „Бугари“, кои не зборувале словенски туку „бугарски“ јазик, како што зборуваат и тие сега во 21 век. Чешка и Словачка категорично се спротивставија на претворањето на ЕУ во „колективен судија на историските толкувања“, која ќе „одредува кој е во право или не за прашања поврзани со историјата, јазикот или идентитетот“, со што не дозволија наследството на Светите Кирил и Методиј, кое е дел од нивните наративи и државни чествувања, да се „бугаризира“. Ваквиот пример мора да го следи Република Македонија, која треба да стане коректор на политиките со кои се загрозуваат европските вредности и демократски начела, а историската наука се догматизира и се претвора во инструмент на политиката. Со тоа ќе ги одбрани и европската димензија и вистинските вредности на наследството на Светите Кирил и Методиј. Митко Б. Панов Авторот е историчар, универзитетски професор при Институтот за национална историја – Скопје...

Вчера јавноста можеше да го проследи новото издание на манифестацијата Златна Бубамара на популарноста, по 25ти пат. Оваа манифестација која се гради веќе трета деценија, уште од доцните деведесетти, по многу нешта е предвесник на она што се случува или ќе се случува во државата. Факт е дека никогаш не била многу пријатна за власта, која и да е, иако во периодот по последната промена на власта во 2017 година. Иако актуелниве од старт правеа тон глупости, очигледно послатко беше да се зборува за оние кои паднаа. Она што се случи на годинашното издание е одличен показател каде актуелната власт оди. Исмевање за сите криминални афери на највисоко ниво, пародија на судбината на Генерален секретар на Влада, апсолутно газење на „Пинокио“ и метафората за рачето на срцето и се останато, новиот Премиер кој никој не го знае ни по име, ни по лик, а и дека не излегол на избори за да не води. Сеирот покажува дека и народот, и целата севкупна општествена енергија е против оваа неспособна и од народот одродена власт. Во основа, истата и не владее, туку е поголемиот привезок на оние кои се дел од власта веќе 20 години и изминатите неколку години ги влечат сите стратешки потези во државава, за жал. Оваа Златна Бубамара, како и многуте пред неа, е одлична јавна критика на се што се случува. Ова е и порака и за самата опозиција, дека вака веќе не може. Дека идиократијата веќе не проаѓа, и дека со шупелки и полтрони, напред нема. Народот е уморен од лажење и крадење, и од трчање по лични интереси, наместо бранење на државните и националните. За крај, секоја чест за капитенот на фудбалската репрезентација Стефан Ристовски, кој ги испердаши сите за она што пред две три години ги нарекуваа дрва и играорци. Играчите во најголем број се тие, а постигнаа невидени успеси. Очигледно требало само верба и сплотеност, и резултатите ќе дојдат. Користењето на Македонија се рати на голема врата. Се удри сеир за Северна и „нашата држава“. Браво за сите федерации кои не се „посеверџанија“, и голем поздрав до „прецеднико“ и единствената федерација која стана Северна. Од кога се прекрстија, ништо не им оди, а очигледно и на играчите не им е мило, па не гинат за националните бои како другите селекции. „Прецедниче“, си го извалка образот и се што си сработил ко спортист пред народот, за позиција. Јас да сум на место на играчите, би те бојкотирал. Александар Ристевски П.С. Џабе Златна Бубамара се обидува да рехабилитира некои јавни личности. И тетовирање и изјави не ги перат. Нека учат за големина и конзистентност од големиот Симон Трпчевски. Македонец со големо М. П.П.С. Симнувам капа за наградата за Васка Јанковска. Заборавена од јавноста долги години, а безвременски глас. Секоја чест....

Додека Македонија е во очекување доктор Сали со изим на престолонаследникот Таче на голема врата да ги врати маските поради новиот светски баба-рога уплав наречен „мајмунски сипаници“, мајмунските работи во државата продолжуваат со несмалено темпо. Турбо… Њујорк е веќе под маски, Брисел исто така се залета да се маскира и карантиносува. А ние како вљубеници во ликот и делото на гореспоменатите, не смееме да бидеме покусо, нели? Имајќи предвид дека кај нас владее она старото „ко прле пред магаре“ следено од вечното подигање на жабјата нога која го видела коњот како се потковува, македонското маскирање е само чисто прашање на време. И онака нон-стоп прават мајмуни од нас, па чуму не сега и со мајмунски сипаници и ред други мајмунски работи (monkey business или мајмунски работи како светски синоним за нечесна работа и дејанија), супер ќе ни прилега… Целата оваа забегана нова светска маско-еуфорија, едноставно, ве тера да се запрашате: Па толку ли бре ви зафалија пустите маски??? Се навикнавте на нив, а? Имате залихи? Или, поверојатно, некому толку многу му се бендиса и му недостига стравот, контролата, послушноста, пресметливоста и „убавината“ на корона-карантините, па само ќе ги замениме со мајмунски карантини? Непребол за ујдурми со насила затворен народ… Во минатите две години и кусур минавме тешки идиотштини, помајмунски здравје, кој стигне ни мереше температура, изигрававме Зоровци по работа, продавници, каде ли не, ни одземаа право на слободно движење со ступидни карантини, полициски часови трпевме, не вакцинираа со што ќе им текне без абер што има во истото, па со маски и на отворено ко идиоти се шетавме, полиција казни се изналепи и? И требаше ли да се случи Украина за да короната „исчезне“? Путин ја победи или Зеленски (според цензорите де)? И сега, никому ништо? Арно ама, велат дека кога мазохизмот и стокхолмскиот синдром ќе ви влезат под кожа, тешко нормален човек се останувало. А кога ќе создадете армии на уплашени хипохондрици по урнекот на Јеремија од Алан Форд, многу е лесно да манипулирате со истата таа армија. Само свикајте: ВИРУС! И оп, послушно летаат маски, карантини, па забрани за движење, па полициски часови, па вакцини, кризни состојби. Малтретажа за некого, тарапаана за друг… Сценариото е познато, на памет и наизуст го знаете. Мајмунски работи колку сакаш, ама не мораа да ни потценуваат интелигенција токму со МАЈМУНСКИ сипаници, нели? Можеа да бидат поинвентивни и понебездушни со изживувањето. Можеа барем да бидат посуптилни – лавовски, змејовски, тигровски сипаници ли, барем подостоинствено ќе се чувствувавте, ама мајмунски? И сега? Ќе го преспиеме најавеното менување на историјата, Тачевиот пазар со Петков и сите ујдурми во најава за кои и врапчињата знаат, задолжување на нашите прапрапраправнуци, уништување на Македонија каква што ја знаеме и целиот антимакедонски пакет, удобно скриени и амнестирани зад антимајмунските маски??? Она, чувството кога многу добро знаете дека некој повторно планира да направи мајмуни од вас и целата нација, а вие си свиркате и си лупите бананче… И, што ќе им одговорите на презадолжените правнуци со сменета историја кои ќе останат без „М“ од Македонија и македонски, кога ќе ве прашаат зошто ништо не сте сториле? Мајмуните се криви! Или: Епа, внучко, јас не знам, јас бев маскиран?!?!?! „Браќата“, кои пред дваесет години исто не знаеја ништо, барем, беа во подрум…...

Во некои минати времиња, тогашниот македонски претседател Борис Трајковски – на што сегашниот претседател Стево Пендаровски мора да се сеќава, бидејќи му беше советник – испрати еден список од 10 точки во Вашингтон. Патем, колку за уште едно потсетување, тогашниот амбасадор на САД во земјава Лоренс Батлер остро се спротивстави на испраќањето на тој список. А самиот Стево Пендаровски во претседателскиот кабинет во однос на испраќањето на тој прилично дрзок список беше 50-50, така-така, но Трајковски ја „прескокна“ овдешната Американска амбасада и списокот заврши во Вашингтон. Тој список од десет точки, инаку, беше прилично сечен, лепен и монтиран пред да биде испратен – нема да објаснувам во кој дел од списокот јас монтирав – но, за волја на вистината, Љубомир Фрчкоски во списокот ја додаде десеттата точка: САД да ја признаат Република Македонија под уставното име! Затоа, најзаслужен од македонска страна за американското признавање на Република Македонија под уставното име е – Фрчкоски. Но, не е темата овде да издавам „државни тајни“. Поентата е дека другите 9 точки од списокот, заедно со десеттата на Фрчко, до последна запирка беа „испорачани“ од Вашингтон кон нас! Дури и независно од тоа што кај нас секогаш има лостови и по некој лев морон во политиката кој не ги разбира овие работи, а камоли половината да ги спроведе. Но, заклучокот е јасен: сите 10 точки беа испорачани од американска страна, до последната. А, велам, спроведувањето на половина од тој список нашите институции успеаја да го изминираат, направија диверзии и слично. На пример, еден од фамозните „диверзанти“ е тогашниот министер за финансии Никола Поповски. Тој може и да ме тужи за ова што го велам, но ако спојам некои од точките на овој список и стенограмите на неговата средба со тогашниот ирачки министер за финансии, човекот ќе требаше веднаш да си замине во раскошна дунстерска пензија. Но, тоа е помалку важно. Американците заслужуваат, ни прв ни последен пат, голема благодарност од наша страна. Тоа нѐ води до актуелноста на оваа тема. Имено, сега, Владата, онака хаотично, предложила, а администрацијата во Вашингтон повторно, по којзнае кој пат, од куртоазија прифатила да направиме уште еден, ете, македонско-американски Стратегиски договор! Демек, како своевремено Грујо и „лепи свет“ околу Џорџ Буш во 2008 година, ако добиеме од Бугарија повторно евроинтегративно НЕ, да имаме со нешто да си се пофалиме дома, како Грујо тогаш, така и сега, да не ни падне рејтингот. Читам што предложил нашиот министер за надворешни Бујар Османи и не можам да верувам дека овој Стратегиски договор се однесува и на некаква „Лепа од Канатларци“ да си земе стипендија и да студира во САД! Стратегиските договори се многу тешка материја. Еве, на пример, Финска и Шведска заглибени во сите „стратегиски договори“, од прва и без референдум, не водејќи сметка за „Лепа од Канатларци“, купиле 120 американски авиони Ф-35 А. Стратегиските договори се многу мачни за постигнување, нашата страна секогаш се карактеризира со општа неекипираност, неколку дунстери околу за сликање и Бујар со големата насмевка и рака за поздравување. А што, всушност, ако е навистина стратегиски и не е наменет само за да се направи некому рејтинг-ќеф во Скопје, треба да содржи рамката на еден таков договор? Прво, САД од сопствени ресурси и без пресметана камата, да одвојат финансиски средства за конверзија од јаглен во гас на РЕК Битола и ТЕЦ Неготино. За потребите на нивното работење, ние гасот ќе го набавуваме само од САД, а конверзијата ќе ја направат компании избрани на тендер во чија комисија главен збор ќе има САД. Второ, САД ќе воведат режим на визи со Македонија ист како оној што го имаат со Албанија. Трето, САД ќе бараат од своите сојузници – Велика Британија да ги укине визите со РСМ, а од Канада, Австралија и Нов Зеланд со РСМ да воведат ист режим како САД, односно ист како оној со Албанија. Четврто, САД ќе лобираат некои од американските инвестиции повлечени од Русија да завршат во нашата економија, а ние ќе ја реформираме нашата државна администрација според дизајнот на САД. Овие инвестиции да се насочат во регионот Гостивар-Тетово-Скопје и Куманово каде што многу граѓани се вратени од работа во Авганистан и сега не знаат што да прават со себе. Петто, целото оружје произведено на Исток, а кое сѐ уште се наоѓа во вооружувањето на Армијата на РСМ, да биде испорачано во Украина, а кај нас да биде адекватно заменето, може и „половно“, со оружје набавено од САД. Шесто, САД да ни дадат кредит без камата за купување 10 хеликоптери и уште неколку транспортни авиони за потребите на државата. Седмо, воениот полигон Криволак да биде перманентно издаден на НАТО под наем и услови дефинирани по друг договор. Осмо, американската централа на ФБИ во Будимпешта да отвори подрачна канцеларија за Република Северна Македонија (а и регионот). Деветто, реформите во правосудството експресно да се засилат, а за борбата против корупцијата муабет да не стане! Десетто, точка Разно… Ова е некаков Стратегиски договор со кој „Лепа од Канатларци“ би била многу позадоволна од тоа што денеска куртоазно го бараме од Вашингтон, по повод дилемата дали ќе има или ќе нема вето од Бугарија. За да не им го губиме драгоценото време на нашите стратегиски пријатели. Бидејќи светот станува многу компликувано место за стратегиски договори. Ако не се практични, никому не му користат. Освен на оние загрижени за политичкиот рејтинг дома....

Во бојкотот на руската култура нема никаква логика „Како е можно, како одговор на варварството, да се укине она што отсекогаш се спротивставувало на варварството? Нема ниту логика ниту смисла во тоа“ Серхиј Лозница 23/05/2022 10:55 Серхиј Лозница е филмски режисер од Украина. Ова е неговиот говор на свеченоста на доделување на наградите на France Culture на Канскиот филмски фестивал. Во своето обраќање Лозница рече дека повиците за бојкот на рускиот јазик и култура се контрадикторни со европските вредности и, едноставно, барањето е исто толку неморално, колку и лудо. Претходно, тој стана цел на напади на одредени украински јавни личности; на 19 март беше исфрлен од националната филмска академија затоа што повика да не се бојкотира рускиот филм и поради неговото учество на Рускиот филмски фестивал во Нант, Франција. Еве го неговиот говор. * * * * * Дами и господа! За мене е голема чест да ја добијам оваа награда. Им благодарам на мадам Сандрин Трение и на нејзините колеги од France Culture што ја ценат мојата работа во филмот, што ги поддржаа моите ставови и мојата позиција. За сите нас културата е животна работа, а денес сите сме на првата борбена линија. Од една страна, се оние кои бараат да се забрани руската кинематографија и воопшто целосно да се „отпише“ руската култура. Од другата страна се оние кои се против тотален бојкот на културата. Веднаш по почетокот на руската агресија во Украина, се изјаснив против целосната забрана на руската кинематографија и против бојкотот на руската култура. Некои од моите сонародници одговорија на ова со барање да ги бојкотираат и моите филмови, особено филмовите за сегашните и минатите војни „Донбас“, „Мајдан“, „Баби Јар“, „Контекст“. Впечатливо е што пред неколку години истите филмови „Донбас” и „Мајдан” беа веќе забранети. Ова се случи во тоталитарна Русија, по наредба на ФСБ. Денес, украинските „активисти“ бараат да се откажат проекции на овие филмови во демократската Европска унија. Мораме со жалење да констатираме дека во некои прашања нивниот став се совпаѓа со ставот на руската ФСБ. За жал, и Канскиот филмски фестивал денеска е на првата борбена линија. Колку што знам, само еднаш во 75-годишната историја на Канскиот филмски фестивал, неговото раководство добило писмо од шефот на Државниот филмски фонд со барање да се отстрани од програмата филм на граѓанин на оваа држава. Тоа се случи во 1969 година со „Андреј Рубљов“ на Андреј Тарковски. Годинава истата приказна се случи со мојот филм „Природна историја на уништувањето“ продуциран во Германија, Литванија и Холандија, чија премиера ќе биде задутре. Филмот зборува за проблем кој повторно стана страшно актуелен во војната што Русија ја води во Украина: дали е можно да се користи мирното цивилно население и просторот на човечкиот живот како извор на војна? Излегува дека шефовите на организациите кои ја поддржуваат украинската кинематографија не се загрижени за овој проблем. Ги загрижува само тоа што граѓанин на Украина се осмели да изрази мислење спротивно на мислењето на мнозинството. Тие водат војна на свој, посебен фронт – не на оној каде што се решава судбината на Европа, модерната цивилизација и, можеби, на целото човештво, туку на оној каде што градењето на државата се заменува со војна на култури, каде што знаењето на сопствената историја се заменува со создавање митови, каде слободата на изразувањето се заменува со страшна пропаганда. Настаните од овие три воени месеци и агресијата на која се подложени не само поединечни културни институции (музеи, театри, кина, галерии), туку и самите автори – режисери, актери, диригенти, уметници, музичари, бараат размислување и сериозна дискусија. Треба да разбереме што се случува и кому му треба тоа? Јазикот е една од најважните и најфундаменталните категории на културата. Во јазикот и со помош на јазикот се формира и изразува светогледот на човекот. Барањето за забрана на културата е еднакво на барање за забрана на јазикот. Барањето е исто толку неморално, колку и лудо. Како може да се забрани јазикот што го зборуваат 350 милиони луѓе ширум светот? Сега ви се обраќам на мојот мајчин јазик, кој од детството го зборувам во мојот роден град Киев. Овој јазик го зборуваат повеќето бегалци од источните региони на Украина. На истиот јазик, херојските бранители на Змискиот Остров им објаснија на руските агресори каде треба да одат. Модерна Украина е мултинационална и мултикултурна земја. Барање за бојкот на рускојазичната култура, што е исто така достигнување и богатство на Украина, е со архаичен и деструктивен карактер. Згора на тоа, тоа суштински е во спротивност со европските принципи на културен плурализам и слобода на изразување. Наместо да го стават рускиот јазик, мајчин јазик на 30 отсто од граѓаните на земјата, во служба на Украина, зборувајќи ја вистината за страшната војна во неа, „културните активисти“ се исцрпени од бесмислениот, сизифовски труд – да го уништат она што е неуништливо. Се добива впечаток дека под култура овие луѓе подразбираат едноставна збирка на поединечни дела – филмови, романи, драми, слики итн. Но, тоа не е. Културата е човечка активност во нејзините најразновидни манифестации, таа е во ритуалите и практиките на нашиот живот, таа е во облиците и методите на човечкото самоспознавање и самоизразување, тоа е во нашата меморија и практики на нејзино зачувување и репродукција. И на крајот, културата е одгледување, таа е развој. Мислам дека сите вие ​​- вработените во France Culture, покровители и пријатели на оваа прекрасна организација – добро го знаете ова. Како можеш да се бориш против сето ова? Како може да се идентификуваат злосторствата извршени од сегашниот руски режим (всушност, во текот на изминатите сто години во Русија немало други режими освен злосторнички) со делата на тие руски автори, често отфрлени и речиси секогаш тажни пророци во нивната несреќна татковина, која стана дел од светската култура, а со тоа и – сопственост на целото човештво? Како е можно, како одговор на варварството што режимот на Путин го врши од рацете на руските вандали во Украина, да се бара уништување или укинување на она што отсекогаш се спротивставувало на варварството? Нема логика и смисла во ова. Францускиот филозоф Рене Жирар пишува: „Само личноста која нè спречува да ја задоволиме желбата може да стане предмет на вистинска омраза“ – и покрај фактот што тој самиот ја инспирирал. Оној што мрази, пред сѐ, се мрази себеси, а зад својата омраза се крие скриено восхит. Обидувајќи се да го скрие од другите и од себе ова очајно восхитување, тој одбива да види во својот модел ништо друго освен пречка. Според тоа, споредната улога на моделот доаѓа до израз и целосно ја надминува првобитната, која се состоеше во религиозна имитација на истиот. Што ни се случува сега нам? Што се случува со културата? Верувам дека со помош на конструктивна и длабока дискусија, а не со ултиматумска постулација на разни забрани, може да се дојде до разбирање. А ако зборуваме за филмот, ми се чини дека Европската филмска академија може да стане платформа за паневропска конференција со учество на филозофи, антрополози, филмски историчари, културолози, филмски критичари, режисери и сценаристи за да разговараат токму за овој многу сериозен проблем. Штефан Цвајг се присетува на атмосферата од Првата светска војна во своите мемоари: „Франција и Англија беа ‘освоени’ во Виена и Берлин, на ‘Рингштрасе’ и ‘Фридрихштрасе’, што беше многу полесно. Англиските, француските натписи требаше да исчезнат по продавниците, дури и манастирот ‘На ангелските девојки’ мораше да си го смени името, затоа што луѓето беа огорчени, не сомневајќи се дека ‘ангелски’ значи ангели, а не англосаксонци. Наивните деловни луѓе удрија печати на пликоата со зборовите ‘Боже, казни ја Англија!’, световните дами се заколнаа дека додека се живи нема да изговорат ниту еден збор на француски. Шекспир беше повлечен од германскиот театар, Моцарт и Вагнер од француската и англиската музика, германските професори го прогласија Данте за Германец, француските професори го прогласија Бетовен за Белгиец, непромислено барајќи духовно наследство од непријателските земји како жито или руда“. Зарем ова не ве потсетува на ништо? Судбината ми даде неколкугодишно пријателство со големата Ирена Веисаите, литванска Еврејка која побегна од гетото во Каунас, професор по театарски студии и специјалист по германска литература, соработник на Џорџ Сорос и извонредна јавна личност во Литванија. Ирена еднаш се присети дека во гетото таа и нејзините пријатели тинејџери организирале подземен круг на германска поезија. Навечер се собирале тајно и си читале песни од Гете, Хајне, Шилер. „Но, како е тоа? На крајот на краиштата, околу вас секој ден се слушаше говорот на германските џелати? извикав. Ирена ме погледна зачудено: „Да, но каква врска имаше тоа со Гете?!“ Само на малкумина им е даден таков дар на духовна мудрост, само малкумина можат да стигнат до такво човештво, само вистинските херои се способни за благородништво. Но, секој од нас, луѓето од културата, е должен да се потруди да се спротивстави на варварството во која било негова манифестација. Луѓето често ме прашуваат: што треба да прави уметникот за време на војната? Мојот одговор е едноставен: чувајте го здравиот разум и заштитете ја културата. Серхиј Лозница е филмски режисер од Украина. Ова е неговиот говор на свеќеноста на доделување на наградите на France Culture на Канскиот филмски фестивал. Во своето обраќање Лозница рече дека повиците за бојкот на рускиот јазик и култура е се контрадикторни со европските вредности и едноставно барањето е исто толку неморално, колку и лудо. Претходно, тој стана цел на напади на одредени украински јавни личности; на 19 март беше исфрлен од националната филмска академија затоа што повика да не се бојкотира рускиот филм и поради неговото учество на Рускиот филмски фестивал во Нант, Франција. Еве го овој негов инспиративен говор. (Серхиј Лозница е украински филмски режисер) Поврзани содржини До каде стаса операцијата за спасување на Македонија 17/05/2022 21:05 Жаргонот на лицемерието 17/05/2022 15:05 Од Макрон, со не многу љубов 16/05/2022 16:05 Ех, тој Запад 16/05/2022 14:05 „Нишки договор 2“ или Цариградски суд? 13/05/2022 11:05 Кој ја уби новинарката на Ал Џезира? 12/05/2022 15:05 Килим 09/05/2022 10:05 Блокада за „конечната победа“ 05/05/2022 14:05 Најчитани Примил бегалка од Украина, па ги оставил жената и децата поради неа 22/05/2022 09:04 Султанката Хурем како пеперутка во Кан – ѝ се врати насмевката на лицето 19/05/2022 10:35 Македонка (22) загина во несреќа во Данска 17/05/2022 10:06 Истрагата за МПМ завршила, Керим се сомничи за три кривични дела, пишува „Правосудство“ 19/05/2022 16:11 На Марс снимена врата како издлабена на површината на планетата 17/05/2022 12:18 За домаќинствата ќе се воведуваат блок тарифи во зависност од потрошувачката на електрична енергија 16/05/2022 15:24...

Аљоша Симјановски „Историјата на Европа е поврзана со Македонија. Се плашам дека пребогатата историја на Македонија и Македонците во иднина ќе им донесе преголеми проблеми, кои ќе им ги наметнат Бугарија и Грција, затоа што се плашат од постоењето на Македонија и Македонците, кои имаат морално, политичко и секакво право над нивните територии, рекол Винстон Черчил во врска со расправите за Македонија…, одамна пред Викиликс. Постои некаков потсвесен страв кај некои од соседите, а и кај некои други држави во Европа. „Не треба да дозволуваме легитимација на македонизмот. Во ЕУ нема место за идеологии од поранешна Југославија и Коминтерната“, изјави бугарскиот претседател Румен Радев. Освен тоа, неколку европратеници од бугарската националистичката ВМРО-бугарско национално движење, во текот на расправата на Европскиот парламент и Извештајот за напредокот на Македонија, пред гласањето ја нарекоа Македонија „геноцидна кон Бугарите“. Од Македонците се плашеа и „имаа уплав“ ракометарите на Данска, ракометарите на европскиот првак од Хамбург, а и некои женски ракометни европски брендови. Добро ова што се однесува до ракометот, според многумина најдинамичниот, најмашки и најцврст спорт, е нешто видливо, конкретно, конечно. Фудбалот во споредба со ракометот е „балет“ – и сѐ помалку е атракција за забрзаната динамична и моќна перцепција на македонскиот современ компетентен гледач-консумент. Но и таму се случи чудо. Првпат во фудбалската историја на Македонија и регионот пошироко, македонската фудбалска репрезентација ги победи најпрвин Германците, а потоа и Италијанците. Се плашат и Грците, Бугарите, господ знае од што, коментираат умерените и чесни набљудувачи на историско-политичките збиднувања. Од најразлични причини и соображенија. Според некои инвентивни аналитичари, од Македонците се плашат и многу други -… се плашат и Евреите – тврди мој близок пријател, во мезе-муабет. „Кога Евреите дознале дека Александар, царот на Македон, доаѓа со силна војска организирана што дотогаш немале видено, свештениците на Ерусалим се уплашиле, мислејќи дека Македонската фаланга ќе го нападне градот и запали… Па затоа решиле четириесет свештеници да го пречекаат надвор од градот, пред големата порта, и на Александар да му понудат неколку сандаци со злато и со тоа да го спасат градот.“ (Да го заобиколи Ерусалим) Некаде пред повеќе од триесет години во „Бојана филм“ во Софија, на синхронизација на играно-документарниот проект „Мојата Љубов Чарли Паркер“, во паузата од еден постар филмски работник, Бугарин, слушнав интересна изјава. – А бе, вие Македонците имате среќа – ја отвори темата турајќи кафе во филџаните. – Е, што сме толку касметлии – се обидов да реплицирам – очекувајќи некоја вообичаена провокација или ситна злоба. – Вашиот касмет е таков…, решиле Американците да прават Велика Македонија, и това ште б’де, тука нема бегање. Мене онака ми иде убаво, но не можев да разберам во што е работата и од каде ваквата идеја. Дали е ова некаква длабока иронија или визија, која ние од нашиот двор не успеваме да ја видиме. Во секој случај, тој убав викенд во Софија ја направив синхронизацијата на првиот македонски долби-стереоспектрал рикординг 35 мм филм, „Мојата љубов Чарли Паркер“. Безмалку триесетина бурни години оттогаш, работите на Балканот како да добиваат по малку филмски тек, како оној што го претпоставуваше и ме уверуваше бугарскиот колега. Американците изградија амбасада на скопското Кале, во Бондстил е стационирана голема НАТО-формација. На полигонот Криволак воени тренинзи. Нашиот јужен сосед полека но сигурно се согласи и помири. Македонија успешно преживеа 30 години независност, многумина не можат да се изначудат како! Некако сѐ се движи во насока на тезите на бугарскиот филмски работник. Според овој вистинскиот Викиликс, Американците знаеле за ветото во Букурешт цела година пред тоа. Знаат и трпат и молчат. А како што по повод оваа дискусија тврди еден мој близок македонски филмски работник, Американците долго молчат, но не забораваат. Ниту 9/11, ниту балканската барутна сказна, сѐ некако се одвива филмски, но вистински. И еве, месецот септември во САД ќе биде прогласен за месец на македонскиот јазик, историја и култура и придонесот на Македонците за развојот на САД… Бугарскиот претседател Румен Радев ја обвини Америка дека ја поддржува Македонија со тоа што дозволува и го промовира македонскиот национален идентитет. Ние, Македонците, можеби според сценариото изгледа сме во вистинското оро за првпат во историјата. Знаеш, она дебармаалско, облечи костум, врзи вратоврска и фати се во правото оро, со големите, како што тоа низ историјата го прават нашите соседи, Бугарите и Албанците. Свесни дека се мали, секогаш се во оро со посилните. Доаѓаат Германци, Италијанци, во поново време Кинези, тие секогаш се уортачуваат со дојденците. За око не личи, но е многу практично. За разлика од нашиот северен и воинствен сосед, кој во двете војни, според статистики, има два милиони загубени животи, овие првите од сите балкански премрежиња излегуваат цели, безмалку недопрени. Нејсе, според наредниот Викиликс, вака од филмска визура и интуиција, сите овие големи трошоци околу спомениците, градбите, материјалните паметници, некој (не знаеме кој, но според сето наведено може да се претпостави) континуирано го дополнува нашиот платен биланс, нѐ ослободи навремено од визните ограничувања, во Овчарани веќе освен инструментални изведби на македонски песни, може да се пее наглас, солунското пристаниште се продава, не знам можеби звучи филмски, но некако сѐ ме враќа на муабетот со мојот филмски собрат во Софија. Кога ќе се спомне Македонија, веднаш се мисли на Македонија од минатото, кога била голема светска империја. Од тие причини, намерата е да исчезне тоа име плашејќи се дека еден ден можеби повторно ќе воскресне таква империја. Постои некаков потсвесен страв кај некои од соседите, а и кај некои други држави во Европа, па и пошироко дека овој народ, иако сега е малоброен, некогаш пак ќе стане силен, бидејќи има потенцијал за тоа во секој поглед. Но, не мислам дека таква е намерата на македонскиот народ… „Ние сме мирољубив народ, но ги влечеме последниците од некогашната слава“, вели висок правосвештен достоинственик. Автор: Аљоша Симјановски...

Григор Прличев е најобразованиот и најталентираниот писател на македонскиот деветнаесетти век, трагична фигура на гениј без своја татковина и свој кодификуван јазик, како и сите наши преродбеници. На 25 март 1860 година, на големиот поетски конкурс во Атина, патријархот на грчката романтичарска поезија и критичарот Рангавис, соопштува дека победник на конкурсот е поемата „Сердарот“ („О Арматолос“), напишана на беспрекорен грчки јазик. Во тој миг тој не знае дека добитникот е Македонец од Охрид, студент по медицина во Атина, Григор Прличев, за кого во преполната сала угледни поети што очекуваат резултати – нема столче за да седне. Според мислењето на Рангавис, Прличев е најголемиот епски поет во Грција во деветнаесеттиот век – „втор Хомер“ (девтерос Омирос); тој тврди дека „поемата е творба на чудотворно длето и дека секој стих таму е чист бисер.“ Тој збор – „длето“, Рангавис го употребува без да може да знае за она длето на Пејчиновиќ што длабело по камењата, само за да остави сигнали до потомството и да го зачува родот од заборавот, а за кое пишував минатиот пат. Рангавис не можел ниту да претпостави дека вториот Хомер, Македонец од Охрид, нема да им подлегне на славата и на понудата да ги продолжи студиите во Западна Европа на грчка сметка, дека ќе ја одбие понудата да стане светски човек (се разбира како Грк) и дека, наместо во Оксфорд, ќе се врати во својот темен Охрид, за конечно да се пресмета со елинофилството, затоа што длабоко во себе знае дека не е Грк. Поттик плус ќе биде веста за смртта на неговите учители, браќата Миладиновци, кои поради грчките (фанариотски) клевети дека се руски шпиони, завршуваат во цариградските зандани. Така, овој „нервик“, како што за себе вели, доброволно менува европска слава за македонска мачна просвета. Знаејќи дека не е Грк, тој утеха ќе најде во заедничката словенска борба (македоно-бугарска) против Патријаршијата, но конечно, кон крајот на својот живот ќе се разочара и од Егзархијата, сфаќајќи дека таа го задушува македонството. Склон кон меланхолија и рицина, овој Хомер без свој јазик, по низата мечтаења да создаде општ словенски јазик (еден вид словенски „есперанто“) на кој се обиде да ја препее својата поема, резигнирано ќе констатира дека на грчки пеел како лебед, а на својот јазик не може да пее ни како був! Трагедијата на некодификуваниот литературен јазик се гледа низ судбините на сите македонски просветители на деветнаесеттиот век, но најсилна е кај Прличев. Овој поет, растргнат меѓу една голема и славна култура (на која ѝ одржува лекција по поезија и стилистика) и домашната непросветеност, ќе работи деноноќно како учител и проповедник, но често ќе паѓа и во разочарување од сопствениот народ, оној за чие добро ја жртвувал личната слава, а попаѓал и во зандани. Во едно писмо ќе запише: „Ако народот беше развит, то би ми воздигнал (не се срама да го река) монумент“. Поемата на Прличев денес ја имаме на македонски јазик во два препева: на Георги Сталев и на Гане Тодоровски. Таа поема е дел од европските книжевни вредности и стои рамо до рамо со најголемите дела на јужнословенскиот романтизам: „Горскиот венец“ на Његош кај Црногорците или „Смртта на Смаил-ага Ченгиќ“ на Мажураниќ кај Хрватите. Но не е напишана на македонски. Тоа е трагедијата на Македонецот во деветнаесеттиот век: тој е лингвистички поеманципиран од сите соседни народи и нивните шовинистички пропаганди, зашто во секое време говори и пишува, дури и беспрекорно – на бугарски, српски, грчки. Но тоа не е неговиот јазик, неговата „звучна татковина“. До кодификацијата ќе мора да се чека уште осум децении, од оној момент кога Прличев го понесува лавровиот венец околу вратот. Човекот кој е автор на поемите „Сердарот“ (1860) и „Скендербег“ (1861), „Автобиографијата“ (1885), преведувачот (во обид) на Хомеровата „Илијада“ и „Одисеја“, на „Ослободениот Ерусалим“ на Торквато Тасо и „Бесниот Орландо“ на Лудовико Ариосто, со пламена народна акција и проповеди, со учителствување, со жива и пишана реч – ќе биде пресуден фактор за конечниот пораз на елинофилството во Македонија. Елинизмот е поразен токму од оној што на елински пееше како лебед, и тоа токму во – Охрид, неговиот роден град. Прличев постепено го осознава својот македонски идентитет. Постојат и пишани документи во кои тој, внимавајќи на опасноста што подоцна, по поразот на елинофилството демне и од бугарска страна, доста вешто, но и јасно говори за себе како Македонец, користејќи ја метафората „мајка Македонија“ (како во словото за Кирила и Методија што го држи во Солун): „Мајка Македонија многу е ослабната. Откако го породи великаго Александра, откако ги породи светите Кирила и Методија, оттога мајка Македонија лежи на своето легло ужасно изнеможена, совршено примрена Мајка што родила великаго сина, но дали ќе може да роди и другего? Затоа толку ретко се на светот великите мажи. Цели просветени држави во текот на педесет години одвај можат да произведат еден велик маж.“ Конечно, она прво „не“ на Грците, кога одбива сјајна кариера на студент во Оксфорд, Прличев им го повторува, во „културен“ стил, и на Бугарите. На поканата да соработува во софискиот политичко-општествен и книжевен весник „Балкан“, тој одговара: „Вашето канење да учествувам во издавањето на в-к ,Балкан’, колку и да беше скокотливо за мене, долго време, меѓутоа, се борев со својата волја: да примам или не? Моите слаби сили не одговараат на мојата горешта ревност. Лишен од секаков бугарски речник, оригинален во јазикот, стародревен во правописот… уште повеќе ослабнат од долгогодишното и бесплодно елинско учење, од судски расправања со несвештени свештоначалници, од ужасни темници, од тежината на годините и на веригите, огорчен од груби критики, изнурен од расипаниот воздух на лошо соградени и лошо поддржувани училишта, а притоа презадоволен од учителската плата, грижен за напредокот на 117 ученици, зафатен со по пет часа на ден со професијата своја, професија по моему многу посериозна од секоја друга (…) – имав право, или подобро да кажам, должен бев да се одречам.“ Суштината е во онаа стилска мајсторија, првата подметната реченица: Лишен од секаков бугарски речник, оригинален во јазикот, стародревен во правописот… Никаде не сум прочитал поубава дефиниција за македонскиот јазик: 1. лишен од бугаризми, 2. оригинален и 3. стародревен! Прличев, наведувајќи во наниз сто други лажни причини за одбивањето, додека се сетат Бугарите, им кажува уште во првата реченица дека не е Бугарин, туку Македонец. Е затоа не го бараат ни Грците ни Бугарите. Би сакале да го заборават. И кога веќе Бугарите тврдат дека учителите на Прличев биле Бугари (а за нив тој се откажа од светска слава), зошто да не им го дадеме и ученикот? Со она негово тврдење дека е „лишен од секаков бугарски речник“. Би било убаво нашата комисија за заедничка историја на следниот состанок да им го понуди Прличев на Бугарите, а и на Грците. Да видиме малку како изгледа историски нервен слом на дело....

Заслугата на светите браќа е всушност културолошка вредност на словенската цивилизација и силните далги што допреа сѐ до нашето време. Нивното дејание е, всушност, еден космополитски белег и национален идентитет што го препознаваме во постоењето на Македонија и македонскиот народ. Нека се вечни и незаборавени! Празникот 24 Мај се слави како празник на сесловенските просветители, светите браќа Кирил и Методиј. Тие успеале да станат вистински апостоли на Словените. Со сето битие посакувале да им служат на словенските народи и на единството на Универзалната црква. За нивните заслуги и успешната мисија на описменување, во своето апостолско послание EGREGIAE VIRTULIS, папата Јован Павле II на 31 декември 1980 година ги прогласи за сопокровители на Европа, чиј покровител е Светиот Бенедикт, прогласен од папата Павле IV на 26 октомври 1964 година. Постапката и чинот доволно зборуваат за заслугите на солунските браќа. Треба да се спомне дека браќата се родени во Солун, во богатото семејство на Лав и Марија. Методиј завршил највисоки школи во Константинопол и се определил за воена служба. Откако ја напуштил службата, заминал за Олимп и таму се закалуѓерил. Бидејќи талентот што го имал бил забележан од царските советници, на Кирил му било овозможено да се школува во прочуената Магнаурска школа во Цариград. Таму се формирал како извонреден мислител, богослов и апологет на христијанството. Набргу станал и професор на истата школа. Ростислав, кнезот на Велика Моравија, испратил молба до византискиот император Михаил III за тој да му испрати епископ и учител што ќе им објаснува на нивниот јазик вистинска христијанска вера. Секако, изборот недвосмислено паѓа на солунските браќа, кои биле подготвени за ваква голема мисија – книгите што ги носеле со себе биле преведени на македонски јазик. Заедно со нивните ученици, тргнале на далечен и опасен пат бидејќи за противници ги имале германските просветители, кои веднаш ги обвиниле за ерес, а своето правоверие биле принудени да го докажуваат во Рим, пред папата Адријан II. Откако внимателно ја ислушал нивната одбрана, поткрепена со вистина, папата ги одобрил македонско-словенските богослужбени книги и наредил да бидат поставени на олтарот на црквата „Санта Марија Маџоре“. Македонскиот јазик се богослужел во три цркви во Рим. Големината на нивната активност се гледа и во вложениот напор на Кирил за создавање азбука, бидејќи Словените немале букви. Тој е креатор и на првата словенска азбука – глаголицата. Заслугата на светите браќа е всушност културолошка вредност на словенската цивилизација и силните далги што допреа сѐ до нашето време. Нивното дејание е, всушност, еден космополитски белег и национален идентитет што го препознаваме во постоењето на Македонија и македонскиот народ. Нека се вечни и незаборавени! Во чест и слава на сесловенските и македонските просветители, браќата Кирил и Методиј, во нашата држава Македонија и во дијаспората деновиве се одржуваат научни трибини, културно-просветни програми, поетски читања, фестивали, црковни свечености, литургии, молибден за епохалното дело што ни го оставиле итн. Во Гостивар, во Амфитеатарот на кејот на реката Вардар беше одржана трибина посветена на светите браќа Кирил и Методиј, за македонскиот јазик, писменоста, македонскиот идентитет, и беше испратена порака да се чуваат и негуваат македонскиот јазик и писмо, политичарите да престанат со распродажбата на сѐ што е македонско....

Ако треба да се опише денешната ситуација со една реченица, тогаш таа му припаѓа на Кичевчанецот (од Твитер): „Името – грчко, народот – бугарски, црквата – српска, територијата – албанска, вредностите – европски“. Гледано одназад, европските вредности (или, поточно, влезот во ЕУ) се ветената награда за откажување од сето претходно. Затоа е важно да се види со очи ширум отворени за што тоа се трампаме. Но проблемот е што „европски вредности“ не постојат! Не поради нечиј нихилистички став, туку поради тоа што сето она што Европејците го присвојуваат (небаре тие ја создале цивилизацијата) е дел на универзалните/светски вредности. Европоцентричноста е нарцисоидна одлика на група европски колонизаторски и империјални сили, кон кои гравитираат и оние на периферијата што биле и останале паричка за поткусурување во нивните трансакции. Обземеноста со сопственото величие е „заразна“: со таа мантра привлекуваат, па дисциплинираат „примитивци“ како нас. Во период од над четврт век, постепено нѐ лишија од самосвеста, од самопочитта, од себепознавањето – и тоа низ мазохистичка операција на „доброволно“ откажување од Себе. Станавме tabula rasa – од Нешто (какво и да било), станавме Ништо, кое се надева дека ќе стане „европско“. Кулминацијата беше во 2018 година, кога јавни (ќе речеш божем умни) личности повикуваа да гласаме „ЗА европска Македонија“. Оттогаш сѐ оди како во самоисполнувачко пророштво: сакајќи да избегнеш пропаст, всушност трчаш кон амбисот. Деновиве бура во чаша вода предизвикаа заклучоците на Европскиот парламент (ЕП) за напредокот на земјата. МНР ги дочека со аплаузи, без забелешки, како рецензент што не ја прочитал книгата што ја фали. Дел од невладиниот сектор остана да го брани „образот“: неколку НВО од регионот со отворено писмо укажуваат на дискриминаторските заклучоци внесени по барање на бугарските пратеници. Но, и кај нив грижата и акцентот се на ЕУ, која (замислете) ќе ја изгубела трансформативната моќ и ќе се загрозеле европските вредности! Божем европските умови не гледаат што се случува, па треба да им отвориме очи. (Патем, теориски и институционално ЕП е единствената институција што се конституира на избори, па ги претставува европските граѓани, односно нивните идеолошки/политички позиции, а не национални интереси. Во практиката е нешто сосема друго – националното и националистичкото доминираат во одлучувањето во сите институции, помалку или повеќе прикриено.) Веќе е мачно да се повторуваат сите шовинистички барања на Бугарија. И тука нема ништо чудно. Многу почудни се оние што се вџашени од европските парламентарци, кои потпаднале под притисокот на нивната држава-членка. Да умреш од смеа! Прво, да не мислите дека тие парламентарци се од подобар „штоф“ (на некој Џамбаски или Џафери, да дадеме наша мерка за „демократите“)? Второ, тоа се истите (иако не и персонално гледано) ликови што мува не ги лазеше додека слична тортура ни вршеше Грција. Истите тие аминуваат милитаризација, ограничување на слобода на мисла и говор, корпоративни интереси на сметка на солидарноста и социјалната правда итн. Добрата „вест“ е дека ЕП не одлучува, односно нема пресудно влијание врз процесот на проширување. Лошата вест е дека тоа го прават Советот на ЕУ и Европскиот совет, каде што Бугарија (но и Франција, Холандија и сите други) имаат право на вето, а тие се и полоши од парламентарците. Заклучоците на ЕП можете веднаш да ги фрлите во канта за отпадоци, заедно со надежите на Бујар, Маричиќ или Ковачевски. Тоа е загубена работа. А ЕУ е химера, и некој конечно треба да го каже тоа. Иако за политичарите тоа е рамно на самоубиство. Дури и кога Макрон повторно јасно ни кажува дека ѝ припаѓаме на „втората лига“, а дека ЕУ веќе не е социјална, политичка или економска, туку „геополитичка“ заедница. Со други зборови, таа е израз на глобални односи на моќ во еден завојуван свет. Батали ја Нобеловата награда за мир! Минато е, а и за минат мит беше неправедно доделена. ЕУ никогаш не ни беше создадена врз и за „вредности“ – туку за (економски и геополитички) интереси. А таму каде што има интереси, има и политика на моќ. Мека или тврда, моќта крши ‘рбети. Војната во Украина ги разголи „вредностите“, особено оние за мирот и демократијата. ЕУ побрза да стане пропагандна и економска филијала на НАТО (а со тоа и на хегемонот, САД). Онаа ЕУ за која можеби сме сонувале (или отворале европски секретаријати, оддели и европски студии) одамна не постои – ако некогаш воопшто и постоела. Воинствената ЕУ не бара дипломатија, туку нови Термопили. Украина, според наративот, мора да победи по секоја цена, и тоа на војничко поле. Во ЕУ повеќе пари се трошат на воениот сектор отколку на социјалниот. Таа е толку збунета што веќе не знае дали нејзините шефови на држави и влади, како и нејзините министри и експерти, се оние што се договараат во НАТО или во ЕУ – или е сеедно; за беља, двете адреси се во Брисел. (Намерно не ги спомнувам Советот на Европа и ОБСЕ за да не ја ширам приказната.) Во воен амок, ЕУ не е веќе способна да размислува ниту за сопствените интереси. Пари за фондови и помош во државите аспирантите нема, а нема ни да има – бидејќи војувањето (дури и ако е само со санкции што се враќаат како бумеранг) е скапа работа, која секогаш ја плаќаат најсиромашните. Западните медиуми јавуваат дека ЕУ ѝ дава заем на Украина од 9,5 милијарди долари за ургентните сметки, заедно со долгорочен план за задолжување и пренасочување на запленетите средства. Но Киев бара 15 милијарди само за наредните ТРИ МЕСЕЦИ. Трошоците за конфликтот веќе преминуваат астрономски износ од 1 трилион долари. И вие мислите дека некоја Северна или каква и да е „европска Македонија“ ќе стигне до некоја трошка по воениот пир? Напротив, ќе мора да се соочиме со луксузот да се биде дел на „колективниот Запад“. Глобалната сцена личи на „Играта на троновите“. Зимата е дел на сценариото: и Зимата (со голема буква) – оној страшен ѕид, таа страшна граница кон непознатото, кон Мечката, заедно со ноќната стража; но и зимата (со мала буква) на која нѐ подготвува анонимниот премиер, во која ќе смрзнуваме по домовите затоа што нашиве шапшали не гледаат подалеку од носот и од сопствениот џеб. Војната ја смени глобалната парадигма, а со тоа и нашата. Земјите од Северна Европа, онаа што ја знаевме и изучувавме како пример на социјална држава, брзаат да се закитат со НАТО-униформи. А мислевме дека изградиле трајни основи за она што го нарекуваме позитивен мир! Каква наивност! Сето тоа било привид, до моментот кога стравот почнува да доминира над разумот. Да се вратам дома, т.е. на дијагнозата од почетокот… иако сето тоа ми бледнее кога мислам на големата слика… Еве, „лекот“ за сите наши болки го има онаа позната професорка што е пре(т)платена да ни ги решава проблемите со соседите. Во ФБ-пост пишува (цитирам): „Дали сфаќате дека тек од пред 30 години се раѓаме и се легитимираме во очите на другите, и дека никој ништо не ни „зема/одзема како на нација“ туку допрва освојуваме (нација е конструкција, не природна даденост), постепено се проширува полето на признавање, се освојува полето на борба (за да бидеш во борба, треба прво полето на борба да го освоиш, да стасаш на полето, да се отвори арена). Се залагав за постепени чекори на освојување на признавањето на идентитетот, за постепено, чекор по чекор, да бидеме признаени од соседите – како сакате кажете, ама без тоа реално не си признаен, не постоиш.“ Ако јас добро разбирам, тезата е дека ние сме дрво без корен, tabula rasa – нешто што од непостоење треба да почне да се создава одново и одново, низ дијалог со оние што те негирале (уште на почетокот) низ нешто што таа го нарекува „дискурзивно освојување“. Дискурзивно? Во време на воена пропаганда во која ти велат дека ноќта е ден, и обратно, ти треба со зборови да се докажуваш? Со соседите „дискурзивно“ и со убаво, ако треба и со вртење на другиот образ, а со непријателите – недискурзивно, ами со оружје и санкции. Па, сега, постоиме или не? Нели сме НАТО (за кое го продадовме кучата)? Додека таа се борела за постепено признавање на нашиот идентитет (преку негова негација?! Sic! Каква дијалектика!), ние исчезнуваме. Тонеме во ништовност. Онаа моја проклета книга „Македонија е сѐ што немаме“ секој ден добива на значење. Затоа не ѝ се радувам многу на промоцијата в четврток. Повелете, да се обидеме „дискурзивно“, во пепелот да го најдеме фениксот. А за ЕУ, не дека европската интеграција е мртва – мртва е ЕУ, од поодамна… Европа е жива, а ние сме нејзин дел, какви и да сме, сакала таа или не, не ја прашуваме за „влезница“....

М-р Дончо Герасимовски Познато и актуелно беше прашањето околу етничката припадност на населението во Република Северна Македонија, при подготовките и спроведувањето на пописот на населението, домаќинствата и становите, Пописот во согласност со Законот за попис се спроведе од 5.9.2021 година до 30.9.2022 година, со критичен момент на пописот на 4.9.2022 година во 00 часот. Од тој таканаречен критичен момент наваму, сѐ до спроведување на следниот попис, треба да се следат сите промени тековно и да се прават процени за македонската популација. Во текот на подготовките на пописот, како и во речиси сите изминати пописи што се спроведени во нашава земја, едно од најактуелните или основно прашање било прашањето околу етничката припадност. Главно, тоа се случувало како во самите подготовки така и за време на неговото спроведување, а посебно по објавување на податоците од спроведените пописи. Основната карактеристика секогаш била во незадоволство од страна на етничките заедници, со забелешките што секогаш секоја од нив сакала да биде во што поголем број. Секако, истото тоа се случи и со последниов извршен попис во 2021 година. Неговите расправии започнаа во текот на подготовките со прашањето дали во пописните обрасци, односно Законот за попис ќе се внесе прашањето за етничка припадност. За актуелното прашање по сите мислења, предлози и консултации се одлучи ова прашање да треба да биде поставено во пописот. Моето мислење беше и кажав, изјавив и напишав дека тоа прашање било во сите спроведени пописи кај нас и за истите тие располагаме со податоци. Во согласност со препораките за попис, ова прашање постоеше во групата на споредни белези и ние истото тоа го прифативме како и другите карактеристики. И, по овој спроведен попис, секако, како и претходно, се појавија коментари на незадоволство од добиените резултати, со мислење дека сме повеќе. Во таа насока не би ги коментирал мислењата, кажувањата и пресметките што ги кажуваа одделни етнички заедници или политички партии, туку повеќе за коментар е што тие не се целосни од аспект што имаше за дел од населението податоци преземени од административни извори. Таа бројка е 132.260, која во вкупното објавено население има учество од 7,2 проценти. Територијално или по региони, тој број е различен, а најголемо учество има во: Скопскиот Регион, па во Југоисточниот, Југозападниот, Полошкиот, Пелагонискиот, Источниот, Североисточниот и Вардарскиот. Податоците по етничка припадност можат да се анализираат и се анализирани како на ниво на држава, исто така и по региони и општини. Сметам дека во овој момент добро е, а и потребно, да ги согледаме состојбите и промените што настанале во периодот меѓу двата пописа, односно од 2002 до 2021 година. Познато е дека бројот на населението меѓу двата пописа е намалено за 185.834 жители. Истовремено, познато е дека намалувањето на населението е во седум од осумте региони што постојат во земјава и познато е дека во 66 општини е намалено населението, а само во 14 е зголемено. Овие податоци говорат дека треба да се очекува да се намали и бројот на населението по етничка припадност, како на ниво на држава така и по региони и општини. Во согласност со добиени податоци од пописот, во согласност со слободното изјаснување на попишаното население, како македонското население се изјасниле 1.073.299. Тоа покажува дека ова население е намалено за 224.410 во периодот од 2002 до 2021 година, а неговото учество во вкупното население во земјава изнесува 58,4 проценти. Најголемо намалување има во Источниот регион 41.493, потоа во Пелагонискиот 39.875, Југоисточниот 36.673 и Вардарскиот 25.076, а најмало во Полошкиот, Североисточниот итн. Најголем број македонско население има во Скопскиот Регион 340.402, Пелагонискиот 164.596, Источниот 126.553, Југоисточниот 118.284, Вардарскиот 112.444, а најмал има во Полошкиот 43.285. Општини, пак, со најголем број македонско население се: Битола со 69.182, Аеродром 66.246, Прилеп 58.349, Куманово 54.741, Кисела Вода 52.030, Карпош 51.609, Охрид 40.488 и други. Општини, пак, во кои има најмалку македонско население се: Арачиново со 7, Желино и Пласница имаат по 9, Липково 33 итн. Население што се изјаснило за албанската етничка заедница, исто како и македонското, е застапено во сите региони и нивниот број изнесува 446.245 и има учество од 24,3 во вкупното население во земјава. Намалувањето во изминатиот меѓупописен период изнесува 62.843. Намалување има во три региони, Полошкиот Регион од 49.335, потоа во Југозападниот за 29.052 и Североисточниот за 6.570 жители, а зголемување има во преостанатите пет региони. Од 80 општини, тие се застапени во 78, а во две нема население што се изјаснило за тоа дека му припаѓа на албанското население. За оваа етничка група е карактеристично што во 18 општини, претежно во источните и југоисточните делови од земјава, за првпат се појавува население што ѝ припаѓа на албанската етничка заедница, и тоа најмногу до 10 жители, со исклучок на Македонски Брод, каде што има 38. По региони, најмногу се застапени во: Скопскиот со 153.003, Полошкиот 173.344, Југозападниот 52.849, Североисточниот 47.081, Пелагонискиот 1.276 итн. Додека по општини најмногу има во Тетово 60.460, Чаир 42.180, Сарај 34.586, Гостивар 33.076, Струга 25.785, Куманово 25.493 итн. Попишано население што се изјаснило за турската етничка заедница е застапено во осум региони, со 70.961 жител и учество со 3,5 проценти во вкупното население во земјава. По региони најмногу е застапено во Југозападниот Регион со 17.832 жители, потоа во Полошкиот 15.182, Југоисточниот 13.194, Скопскиот 12.357, а најмалку има во Североисточниот со само 151 жител. Ова население е намалено за 6.792 жители во 36 општини и во шест региони, без Скопскиот и Југоисточниот. По општини, пак, најмногу ги има во: Гостивар 7.597, Чаир 4.182, Пласница 4.101, Радовиш 4.013, Струмица 3.927, Струга 3.472, Студеничани 3.231, Врапчиште 3.099, Дебар 2.733, потоа се: Валандово, Василево, Охрид, Тетово, Маврово и Ростуше итн. За оваа етничка заедница е карактеристично што во Полошкиот Регион од 9 општини, во 7 се застапени и во сите 7 е намалено населението. Според последниот попис, бројот на население што се изјаснило за ромската заедница изнесува 46.433 или со учество од 2,5 проценти во вкупното население во земјава. Застапени се во сите региони. Во два региона, Југозападниот и Југоисточниот, е зголемен нивниот број, а во шест е намален. Ромското население е намалено за 7.446 жители, најмногу во Скопскиот Регион и Североисточниот. Најмногу ги има во Скопскиот Регион 19.142, Пелагонискиот 7.205, Источниот 6.126 и најмалку во Југоисточниот 609. По општини, нивниот број на население е намален во 36 општини, во 29 е зголемен, а во 15 општини не се застапени. Како население што се изјаснило дека ѝ припаѓа на српската етничка заедница се изјасниле 23.847 жители и нивното учество во вкупното население е со 1,3 процент. Застапени се во сите региони, а нивниот број во однос со пописот од 2002 година е намален за 12.092 жители, и тоа во 68 општини, во шест се зголемило и во шест нема изјаснето население за оваа заедница. Најмногу се застапени во Скопскиот Регион со 12.474 жители, Североисточниот со 7.075, Југоисточниот 1.254, Вардарскиот со 1.209, а најмалку во Источниот и Југозападниот Регион. Според изјаснувањето на населението за бошњачката етничка заедница се изјасниле 16.041 жители или 0,9 проценти од попишаното население. Застапени се во сите региони во земјава и се намалени во два региона, и тоа во Вардарскиот и Пелагонискиот, и во 27 општини. Меѓутоа има зголемување на нивниот број во 34 општини и најмногу се застапени во: Скопскиот, Вардарскиот и Пелагонискиот Регион и во општините Чаир, Бутел, Сарај, Долнени, Велес итн. Треба да се обележи дека во 34 од 80 општини во земјава се нема изјаснето ниеден жител за оваа заедница. За население што ѝ припаѓа на влашката етничка заедница се изјасниле 8.715 жители во земјава. Нивниот број во однос на претходниот попис од 2002 година се намалил за 980 жители. Тие се застапени во сите седум региони каде што нивното учество е 0,7 проценти во вкупната популација. Намалување има во пет региони, во 22 општини не се изјаснил ниеден жител, а се застапени во 58 општини. Од регионите, најмногу се изјасниле во Скопскиот 2.827, Пелагонискиот 2.166, Источниот 1.892, Југозападниот 882 итн., а во општините во: Штип 1.584, Крушево 867, Аеродром 652, Кисела Вода 636, Центар 552, Струга 492, Карпош 483, Охрид 314, Велес 270, Гевгелија 266 итн. Во согласност со направените анализи и нивната бројна состојба за етничката припадност на населението, според нивното лично изјаснување, секако дека таа состојба ќе беше подобра и побројна кај сите заедници доколку бројот на населението не беше преземен од административни извори. За оваа категорија на население секако дека на јавноста ѝ е познато дека тие лица не се опфатени од познати причини, и тоа како прво дел се поради ковидот, кои не примаа попишувачи, дел се кои не сакаа да се попишат од пораките „не отворај врата“ -,,не се попишувај“ и разни други појави за неодзив. Меѓутоа, како што е веќе познато и се знае, бројот на вкупното население е намален, а тоа значи дека тоа намалување е присутно и кај сите етнички заедници треба да ги знаеме и нивните причини. Состојбата со бројот на населението се следи преку појавата на наталитетот или бројот на живородени деца, морталитетот или на умрените лица, од каде што се добива природниот прираст на населението, кој покажува дали бројот на населението се зголемува и намалува. Оваа појава е актуелна за нашава земја и таа треба да се следи тековно, како тримесечно така и годишно, а не да се чека десет години да се спроведе попис. Покрај тоа, добро е да се следат внатрешните миграциони движења на населението (преселување од едно во друго населено место во иста општина, како и во друга општина), бидејќи може да се согледа дали бројот на населението се зголемува или намалува и, на крајот, секако е многу важно иселувањето или заминувањето надвор од земјава. Основниот проблем на нашава земја е што ние не ги следиме заминувањата на нашето население во други земји од кои причини, во кои земји од кои општини и други карактеристики потребни за земјава. Овие појави се со силно влијание на наведените појави за намалувањето на вкупното население што е присутно во земјава веќе подолг временски период. Во изминатиот период редовно годишно ги следам и анализирам појавите што се настанати во однос на морталитетот или живородените деца на наши државјани што се заминати од земјава. Според моите анализи, може да се каже дека во поголем дел од општините што имаат и поголем број на намалено население не треба да нѐ зачудува, бидејќи анализите покажуваат од кои општини и во кои земји ги има овие појави. За сето наведено сигурно веќе десетина години, а и повеќе, имам пишувано за демографските движења, за образованието преку намалување на бројот на учениците и други појави. И затоа секогаш сум предлагал дека Владата, а особено надлежните институции треба да посветат поголемо и сериозно преземање мерки и активности преку одредени стратегии за подобрување на состојбите, кои за јавноста се добро познати. Зошто го велам ова, затоа што поголем број земји не само на Балканот туку и пошироко се соочен со овие појави, а поголем број од нив веќе на големо работи на стратегии, и покрај сите проблеми што ги има, како економски, миграциони, финансиски, енергетски итн. Авторот е поранешен директор на Државниот завод за статистика и демографски аналитичар...

Така е тоа со секоја војна: кога ќе започнат, тие се во центарот на интересот на сите. Во првите денови и недели, медиумите известуваат со имиња и презимиња на жртвите и хероите, ги дознаваме нивните трагични или херојски стории во детали, за нив говорат нивни блиски и пријатели. Медиумските екипи стојат пред разрушените цивилни објекти и известуваат дека тоа биле некогашни градинки, болници и театри. Меѓународните хуманитарни акции се поименични: да се помогне операцијата на таа-и-таа личност во некој меѓународен центар за лекување или да се пронајдат родителите на некое конкретно расплакано дете од чии неутешни очиња течат солзите на целиот свет… Потоа војната си продолжува и си тече со своите секојдневни ужасни последици. Судбините на поединечните жртви се заменуваат со безимени сумарни бројки и само понекогаш некоја исклучително трагична приказна нѐ потсетува дека зад секојдневните војувања секогаш стојат конкретни личности чии животи повеќе никогаш нема да бидат исти, доколку воопшто ги преживеале бомбардирањата и разорувањата на ужасната агресија. Повремено интересот го привлекуваат коментарите и експертите кои говорат за сумарните геополитички последици, за развојот на воените стратегии и за предвидувањата до кога и како би завршил конфликтот. Тука и таму по некоја изјава на политичарите ќе го привлече поширокото внимание, а колку што е попровокативна, толку подобро. Фронтовите се долги, борбите секојдневни. Воените пропаганди сѐ повеќе ја отежнуваат можноста да се сфати што, всушност, се случува на теренот на боиштата. Тамошната војна се сели на домашен терен, прво во непосредните окружувања на завојуваните страни, а потоа и низ земји со стотици и илјадници километри оддалечени од конфликтите. Цените растат, инфлацијата се зголемува, меѓународните санкции против агресорот даваат или не даваат резултат, во зависност од тоа на чија страна по социјалните мрежи ви се симпатиите. По месец-два, секојдневните информации од воените жаришта веќе стануваат морничаво здодевни, јавноста е веќе уморна од лошите вести, не може да направи крупна разлика помеѓу агресорите и жртвите, а својата вознемиреност и почетниот интерес ги заменува со „бегање“ од информациите за таа војна за која веќе не можат и не сакаат да толкуваат кој е кој и што е што… И трагедијата на милионите раселени лица ја заменуваат бизарни, најчитани локални стории: некој Британец си ги оставил сопствената жена и двете деца вљубувајќи се во некоја убавица од 22 години, пребегана од воените ужаси, која ја примиле во својот дом… Ах, тие проклети бегалци, само го нарушуваат мирот и редот во земјите што ги примаат! Во оваа фаза сега се наоѓа војната во Украина. По три месеци од агресијата на Русија и жестокиот украински отпор на кој, сосема неочекувано, наиде агресорот, уште не е јасно што сака(л) да постигне Путин и што треба да се случи на боиштата за војната да престане. Суштински преговори нема, освен за повремена размена на заробеници. На борбите и воените злосторства крајот не им се гледа, освен што е јасно дека последиците за завојуваните страни ќе се лекуваат со децении. Некои од штетите, особено на човечко рамниште, се ненадоместливи и непоправливи ни за генерациите што следуваат. Европската и светската јавност настаните на украинските фронтови сѐ помалку ја интересираат. Напротив, домашните последици од таа војна се во центарот на преокупациите, а тие се разновидни и тешки. И ќе траат повеќе од предвидувањата. Она што следува се внатрешно-политичките расправии и полемики дали властите добро се справиле со последиците од таа војна, дали можеле подобро да се подготват за нив и кој и како треба сега да ја плати цената за тоа што некому, таму, му текнало, баш сега, да го менува светскиот воен, економски и политички поредок. Како малку да имавме редовни домашни проблеми, уште тоа ни фалеше! Ма, што не се предадоа Украинците уште првиот ден од руската окупација, ќе беше подобро за сите! Што им требаше, па уште и херојски, да си ја бранат татковината и сопствените огништа, кога Путин убаво им кажа дека не постојат и дека сѐ може да заврши со една пристојна 9-мајска парада во Москва! И сите ќе си имавме жито, нафта и гас по стари цени. Не знаеја ли дека сила Бога не моли?! Ќе гинеле до последниот Украинец за и против интересите на Америка и Русија… Пих! Има многумина кои веруваат дека светот беше поубаво место за живеење кога си беше поделен на демократија и недемократија и кога се знаеја границите на тоа на кој светски центар „му припаѓаат“. Што има таму некакви 45 милиони Украинци да имаат различен став за сопствената судбина од три пати побројните 135 милиони Руси? Ќути и живеј! Па, не е јасно и што сме запнале ние со Бугариве, кога се три-четири пати поголеми од нас?! Пак ли ќе се грееме на дрва зимово? И што е слободата, ако треба стомаците да ни се празни?! Запнале сите да имаат свои држави. ‘Бати демократијата ‘бати…...

Така е тоа со секоја војна: кога ќе започнат, тие се во центарот на интересот на сите. Во првите денови и недели, медиумите известуваат со имиња и презимиња на жртвите и хероите, ги дознаваме нивните трагични или херојски стории во детали, за нив говорат нивни блиски и пријатели. Медиумските екипи стојат пред разрушените цивилни објекти и известуваат дека тоа биле некогашни градинки, болници и театри. Меѓународните хуманитарни акции се поименични: да се помогне операцијата на таа-и-таа личност во некој меѓународен центар за лекување или да се пронајдат родителите на некое конкретно расплакано дете од чии неутешни очиња течат солзите на целиот свет… Потоа војната си продолжува и си тече со своите секојдневни ужасни последици. Судбините на поединечните жртви се заменуваат со безимени сумарни бројки и само понекогаш некоја исклучително трагична приказна нѐ потсетува дека зад секојдневните војувања секогаш стојат конкретни личности чии животи повеќе никогаш нема да бидат исти, доколку воопшто ги преживеале бомбардирањата и разорувањата на ужасната агресија. Повремено интересот го привлекуваат коментарите и експертите кои говорат за сумарните геополитички последици, за развојот на воените стратегии и за предвидувањата до кога и како би завршил конфликтот. Тука и таму по некоја изјава на политичарите ќе го привлече поширокото внимание, а колку што е попровокативна, толку подобро. Фронтовите се долги, борбите секојдневни. Воените пропаганди сѐ повеќе ја отежнуваат можноста да се сфати што, всушност, се случува на теренот на воиштата. Тамошната војна се сели на домашен терен, прво во непосредните окружувања на завојуваните страни, а потоа и низ земји со стотици и илјадници километри оддалечени од конфликтите. Цените растат, инфлацијата се зголемува, меѓународните санкции против агресорот даваат или не даваат резултат, во зависност од тоа на чија страна по социјалните мрежи ви се симпатиите. По месец-два, секојдневните информации од воените жаришта веќе стануваат морничаво здодевни, јавноста е веќе уморна од лошите вести, не може да направи крупна разлика помеѓу агресорите и жртвите, а својата вознемиреност и почетниот интерес ги заменува со „бегање“ од информациите за таа војна за која веќе не можат и не сакаат да толкуваат кој е кој и што е што… И трагедијата на милионите раселени лица ја заменуваат бизарни, најчитани локални стории: некој Британец си ги оставил сопствената жена и двете деца вљубувајќи се во некоја убавица од 22 години, пребегана од воените ужаси, која ја примиле во својот дом… Ах, тие проклети бегалци, само го нарушуваат мирот и редот во земјите што ги примаат! Во оваа фаза сега се наоѓа војната во Украина. По три месеци од агресијата на Русија и жестокиот украински отпор на кој, сосема неочекувано, наиде агресорот, уште не е јасно што сака(л) да постигне Путин и што треба да се случи на воиштата за војната да престане. Суштински преговори нема, освен за повремена размена на заробеници. На борбите и воените злосторства крајот не им се гледа, освен што е јасно дека последиците за завојуваните страни ќе се лекуваат со децении. Некои од штетите, особено на човечко рамниште, се ненадоместливи и непоправливи ни за генерациите што следуваат. Европската и светската јавност настаните на украинските фронтови сѐ помалку ја интересираат. Напротив, домашните последици од таа војна се во центарот на преокупациите, а тие се разновидни и тешки. И ќе траат повеќе од предвидувањата. Она што следува се внатрешно-политичките расправии и полемики дали властите добро се справиле со последиците од таа војна, дали можеле подобро да се подготват за нив и кој и како треба сега да ја плати цената за тоа што некому, таму, му текнало, баш сега, да го менува светскиот воен, економски и политички поредок. Како малку да имавме редовни домашни проблеми, уште тоа ни фалеше! Ма, што не се предадоа Украинците уште првиот ден од руската окупација, ќе беше подобро за сите! Што им требаше, па уште и херојски, да си ја бранат татковината и сопствените огништа, кога Путин убаво им кажа дека не постојат и дека сѐ може да заврши со една пристојна 9-мајска парада во Москва! И сите ќе си имавме жито, нафта и гас по стари цени. Не знаеја ли дека сила Бога не моли?! Ќе гинеле до последниот Украинец за и против интересите на Америка и Русија… Пих! Има многумина кои веруваат дека светот беше поубаво место за живеење кога си беше поделен на демократија и недемократија и кога се знаеја границите на тоа на кој светски центар „му припаѓаат“. Што има таму некакви 45 милиони Украинци да имаат различен став за сопствената судбина од три пати побројните 135 милиони Руси? Ќути и живеј! Па, не е јасно и што сме запнале ние со Бугариве, кога се три-четири пати поголеми од нас?! Пак ли ќе се грееме на дрва зимово? И што е слободата, ако треба стомаците да ни се празни?! Запнале сите да имаат свои држави. ‘Бати демократијата ‘бати…...

Соединетите Држави работат на испорака на напредни противбродски ракети во Украина за да им помогнат на украинските сили да ја скршат руската поморска блокада, изјавија официјални лица, според Ројтерс, кој рече дека тоа е ексклузивна информација. Овој потег доаѓа во време на загриженост дека помоќното оружје што може да потоне руски воени бродови дополнително ќе го ескалира конфликтот. Украина не ја крие желбата за понапредно американско оружје со артилеријата што моментално ја има на располагање. Листата на желби на Киев, на пример, вклучува проектили кои би можеле да ја истуркаат руската морнарица од пристаништата на Украина во Црното Море, овозможувајќи и да продолжи да испорачува жито и други земјоделски производи низ светот. Сегашни и поранешни американски функционери и извори во Конгресот наведуваат пречки за испраќање помоќно оружје со долг дострел во Украина, вклучително и долгорочни потреби за обука, тешкотии за одржување на опремата, загриженост дека руските сили би можеле да го запленат американското оружје и стравувањата од ескалација на конфликтот. Но, тројца американски функционери и два извори во Конгресот велат дека можноста за два типа моќни противбродски ракети или директно се испорачуваат во Украина или дека пратката оди преку европските сојузници кои ги поседуваат тие ракети, пренесува Ројтерс. Станува збор за проектилите „харпун“ и „Naval Strike Missile“. Во април, украинскиот претседател Володимир Зеленски ја повика Португалија да и испорача ракети „харпун“, кои имаат дострел од речиси 300 километри, на украинската армија. Но, постојат неколку проблеми што ја спречуваат Украина да ги добие овие ракети. Пред сè, ограничена е достапноста на платформи за лансирање „харпуни“ од брегот – ова, според некои официјални лица, е технички барано решение, бидејќи најмногу се работи за системи стационирани на море. Двајца американски функционери рекоа дека САД работат на потенцијални решенија кои вклучуваат повлекување на лансери од американските бродови. Двете ракети чинат околу 1,5 милиони долари по парче, велат експертите и индустриските лидери. Околу 20 бродови на руската морнарица, вклучително и подморници, се во оперативната зона на Црното Море, соопшти британското Министерство за одбрана. Брајан Кларк, поморски експерт од Институтот Хадсон, вели дека 12 до 24 противбродски ракети како што се „харпуни“ со дострел од повеќе од 100 километри би биле доволни да им се заканат на руските бродови и би можеле да ја принудат Москва да ја прекине блокадата. „Доколку Путин истрае во блокадата, Украина би можела да ги исфрли од игра најголемите руски бродови, бидејќи тие немаат каде да се кријат во Црното Море“, рече Кларк. Русија веќе претрпе загуби на море, особено кога станува збор за потонувањето на командниот брод на Црноморската флота, крстосувачот Москва. Неколку земји би биле подготвени да испратат ракети „харпун“ во Украина, велат американски претставници и извори во Конгресот. Но, никој не сака да биде првата или единствената земја што ќе го стори тоа, бидејќи се плашат од руска одмазда доколку нивниот брод потоне со „харпун“ од залихите, изјави американски официјален претставник. Naval Strike Missile (NSM) може да биде лансиран од украинскиот брег и има дострел од 250 километри. Исто така, потребни се помалку од 14 дена обука за да се работи на тој систем. Изворите велат дека НСМ се сметаат за помалку логистички барани од „харпуните“ бидејќи сојузниците на НАТО би можеле да ги позајмат достапните мобилни копнени фрлачи и боеви глави од Норвешка. Двајца американски функционери и извори во Конгресот велат дека САД се обидуваат да најдат начин Украина да добие НСМ од европските сојузници. Извори од Конгресот велат дека друга опција би била Норвешка да и донира НСМ на Украина, идеја поддржана од норвешките пратеници. Норвешкото Министерство за одбрана, пак, одби да коментира за тоа кои дополнителни придонеси во вооружување и одбранбена опрема може да се сметаат за понуда за Украина. Сите барања за оружје произведено во САД, како што се „харпун“ и НСМ, ќе треба да бидат одобрени од американскиот Стејт департмент, кој доби насоки од Белата куќа. Друго оружје кое е високо на листата на желби на Киев е Системот за повеќекратно лансирање ракети (MLRS), како што е М270, кој може да погоди цел оддалечен 70 или повеќе километри, што е три пати повеќе од многу украински хаубици кои на украинците моментално им се достапни. Во последниве недели, администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден одлучи наместо тоа да испрати хаубици М777, кои може да се распоредат побрзо и да се испорачуваат во поголеми количини, изјавија двајца американски претставници. Двајца американски функционери изјавија дека M270 или сличен систем како M142 HIMARS ќе се разгледува за испорака во Украина откако Конгресот ќе го усвои предлог-законот за дополнително финансирање од 40 милијарди долари, што се случи во меѓувреме. Законот за дополнително финансирање, според официјални лица на Ројтерс, ќе даде дополнителни 11 милијарди долари претседателски овластувања за повлекување средства, што ќе му овозможи на претседателот да го одобри трансферот на вишокот оружје од американските резерви без одобрение од Конгресот како одговор на вонредна состојба....

Слободан Томиќ Свежи ми се сеќавањата од 1996, престојував во САД на претседателската кампања Бил Клинтон vs Боб Дол. Кампањата ги обелодени круцијалните скандали во оваа претседателска трка, меѓу која и таа на тогашниот американски кандидат за реизбор на местото претседател на САД, демократот Бил Клинтон околу таканаречената “индонезиска“ двојка, околу финансирањето на кампањата на тогаш актуелниот претседател и противкандидат на поранешниот градоначалник на Њујорк, Боб Дол, републикански кандидат. Претседателот на Демократскиот Совет на САД, господин Нордингер, пред нам 8-мина новинари од Македонија кои ја следевме претседателската кампања во Вашингтон-ДС, ни соопшти дека покојниот претседател Киро Глигоров им дал “корпа“ на САД за отстапување на воениот полигон Криволак на НАТО и безусловно полноправно членство на Македонија во Алијансата! Наводно, “рентата“ на најпознатиот и најпогодниот воен полигон во Европа па, речиси и во светот, Криволак ќе изнесуваше 1 милијарда американски долари! Од таа времена дистанца до денес на макдонското конто ќе имавме 27 милијарди евра,а не јавен долг 7 милијарди евра кој води кон банкрот држава. Ќе бевме полноправна членка на НАТО и ЕУ без да го изгубиме достоинството, промена на името на државата и идентитетот на народот. Немаше да се случи војната 2001, ќе го имавме и Audi A3 како национално патничко возило… Објаснувањето на нашиот домаќин беше, дека Македонија е погодна како држава со важна геостратешка позиција на коридорот Исток-Запад и дека Алијансата заедно со САД, се заинтересирани да го релаксираат “Јужното крило“ на НАТО 130 километри северно од Солун, или токму на котата Криволак. Од друга страна, свежи ми се сеќавањата на познатиот и светски генерал Кракоф, кој ја водеше заливската војна. Ја имав можноста, да се сретнам со него во YPI или во меѓународната новинска агенција, заедно со моите колеги новинари и повеќето политичари од целиот свет, а тоа се случуваше за време на американските претседателски избори 2000 година меѓу Џорџ Буш помладиот и демократот Ал Гор. На моето прашање, до кога Македонија ќе биде само “услужна“ станица или место од каде ќе се користат сите погодности, како што беше војната во Косово, коридорот за бегалци од Косово и се’ по ред, а да не добиеме конкретна помош или поддршка да станеме членка на НАТО и други меѓународни организации, мислев на ЕУ, и дали е доволно само тапкање по раме, Генералот Кракоф се насмеа и рече дека Македонија е важна за американската политика како и Балканот во целост, негвиот совет беше имајте трпение. Да, трпението си го докажа денешниот статус во кој се наоѓа Македонија, а тоа е се уште статус кво околу жртвите кои ги направиле Македонците и по род и државјанство во овие изминати две децении. Вината секако не е во рацете на американската политика, ниту во европската, таа е во рацете на политикантите македонски, кои сите изминати години таа голема жртва која ја дадоа сите во Македонија наместо за национален интерес заврши во џебовите на криминогените и корумпираните македонски таканаречени лидери, или политичари, секоја чест на пединици, кои за жал се многу малку. Во политиката има едно правило, нема љубов се е интерес, тоа се однесува во делот кога се посакува да се добие нешто без пари или без ништо. Македонија, и Македонскиот народ дадоа, или им е одземено многу: Најмногу што не се купува или нарачува со пари или каква и да е финансиска или материјална вредност, а тоа е името на државата и идентитетот, сега се посега и по јазикот, историјата и се’ што значи национална вредност. Сега, кога свесно гледаме што ни се случува и кој се’ не тргува и продава за почеток на преговори со ЕУ, прашувам и не можам да разберам, до каде е народната “загриженост“ за тоа што ни се случува како држава или народ?! Криминалот, корупцијата, партизацијата, ултиматум политиката, и политиканти, како и камиказа политиканти е одговорност кон државата и воопшто отсуство на слобода во медиуми, а кој се пред се главните одредници за наше зачленување во ЕУ, дрскоста е се поевидентна. Имено политиканти со своите пцости, а поставени како први луѓе во законодавниот дом кој е храм на законодавството и демократијата каде се посегнува по достоинството на вработени во македонскиот парламент и без мува да ги лази наместо да се извинат и покајат тие и натаму дрско одвраќаат дека не се за предвремени избори. Народната порака е: Власта мора да падне! Но, народот сепак не треба да биде само со пароли, туку и ветер в грб на опозицијата! Како држава и народ многу дадовме на нашите пријатели САД и ЕУ, а тоа и самите челници и лидери на овие моќни држави го признаваат и потенцираат, за разлика од нашите политиканти кои не сакаат да слушнат кога ќе им се спомнат предвремени избори. Поминаа десетина јуни и декември, датум за отпочнување на преговори со ЕУ нема! Тоа значи Доста Е! Народот, живее со девизата купи ден помини, повеќе од 50% живеат со 2 евра на ден, особено во оваа најголема наметната криза, за која оваа исфингирана или октроирана коалиција владее иако за руско-украинската војна знаела уште од септеври 2021, тоа го потврди и претседателот Стево Пендаровски. Дрскост е што новоизбраниот или донесен премиер Ковачевски не прифаќа лидерска средба со опозицијата. А, зошто страв од предверемени избори? Нели, тие се народни избори? Народот ја дава, народот ја зема власта! Политичарите треба да бидат сервис или слуги на народот, за него тие треба да работат! Еве ќе дојде и тој 30 јуни до кога завршува француското претсдеателство со ЕУ, топтан дипломатите и салама политикантите ќе се уверат дека ЕУ нема да ја крене рампата поради Бугарија, која не ги исполнува Копенхашките критериуми за полноправно членство во ЕУ, и в која владее криминалот и корупцијата. Свежа е изјавата на Љубчо Георгиевски од Софија, дека Заев испазарил шест главни историски фигури да ги прогласи за заеднички херои на Македонците и Бугарите – Свети Кирил, Свети Методиј, Свети Климент, Свети Наум, Цар Самуил и Гоце Делчев – но тоа на Софија не и’ било доволно и таа повторно ни ставила вето. Според Љубчо Георгиевски, тоа не го разбрала бугарската политика и историја, и наместо во тој момент работите да тргнат во позитивен процес, тие повторно го започнале спротивното. Сепак за крај ќе ја истакнам искреноста на САД, стратешки партнери на Македонија, нашите политичари ја злоупотребуваат подадената рака уште од самостојноста! Станува збор за стретешкиот дијалог со САД, за кој амбасадорката Кејт Мери Брнз рече, дека стратешкото партнерство меѓу САД и Македонија е нешто што почна пред многу години, а сега се унапредува, се разбира, тоа не е замена за членството на Македонија во Европската унија. Македонија ќе биде првата земја од Западен Балкан која ќе одржи стратешки дијалог со САД на 2 јуни годинава во Вашингтон. Секако овој дијалог треба да го водат чесни и некорумпирани политичари. А, за тоа потребен е нов изборен законик и една изборна единица, Закон за спречување на корупција и неказнивост, Закон за департизација во институциите, хармонизација на законските регулативи со европските закони, слобода на медиумите и стоп на султан партии. Македонија не заслужува хибридна власт. Македонија не заслужува власт со лесно коруптивни политичари. Македонија не заслужува власт каде има султан кој е повеќе од 20 год на власт и не се залага еден збор македонски да изговори. Македонија не заслужува власт која свесно го краде и злоставува народот. Македонија не заслужува власт која уценува и непочитува македонски националнаи вредности. Со еден збор народот порачува и бара, тоа треба да го сторат нови луѓе, затоа: Власта мора да падне! За крај, радосната вест: Евхаристиската заедница и канонското единство на Македонската Православна Црква – Охридска Архиепископија со православниот свет, не е дело на политичарите, туку дело на верниот и трпелив народ Македонски, и неговите архиереи, со Архиепископот Стефан и митрополитите Петар и Тимотеј, што ги водеа, разговорите меѓу СПЦ и МПЦ-ОА, и кои се заокружија со канонско и литургуско единство, што беше потврдено на заедничкото сослужение во Белград, во спомен храмот Св. Сава,од друга страна СПЦ ја прифати поканата и доаѓа на заедничка богослужба со МПЦ ОА во Скопје. Според, МПЦ-ОА, на 23 и 24 мај црковна делегација на СПЦ предводена од патријархот Порфирије ќе дојде во посета на МПЦ. Заедничката богослужба ќе ја одржат во Соборниот храм Св. Климент Охридски а ќе се служи литургија за празникот Св. Кирил и Методиј. – На 24 мај, со почеток од 9 часот, во Соборниот храм „Св. Климент Охридски“ во Скопје, Неговата Светост Српскиот Патријарх г. г. Порфириј и Неговото Блаженство Архиепископ Охридски и Македонски г. г. Стефан, заедно со архијереи од двете сестрински Цркви, ќе служат Божествена Литургија. а на Св. Кирил и Методиј ќе се отслужи заедничка божествена литургија во храмот Св. Климент во Скопје меѓу двете цркви со очекување да, се додели конечна и целосна автокефалност на МПЦ-ОА! Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Црнo сценарио на Народна Банка - Инфлација од 10 и раст над еден процент Достапни линкови Оди на содржината Оди на главната навигација Премини на пребарување линкот е копиран рубрики Македонија Свет Визуелно Вести Болестите на здравството Нова генерација Насловна #ВашТаг #ШтоСеГледа Моја порака Слободоумни Трендинг Следете не РСЕ веб страници Барај Во живо Во живо Барај Претходно Следно Breaking News Интервју Црнo сценарио на Народна Банка - Инфлација од 10 и раст над еден процент мај 22, 2022 Зорана Гаџовска Спасовска Embed Црнo сценарио на Народна Банка - Инфлација од 10 и раст над еден процент Embed The code has been copied to your clipboard. width px height px Сподели на Фејсбук Сподели на Твитер The URL has been copied to your clipboard No media source currently available 0:00 0:12:28 0:00 Директен линк 240p | 30,7MB 360p | 43,6MB 480p | 68,6MB 720p | 183,8MB 1080p | 214,0MB Пандемијата, енергетската криза и војната во Украина со жесток удар врз стандардот на македонските граѓани. Народна банка предвидува инфлација од 8, 8 проценти и забавен економски раст од 2, 9 проценти.„Црното сценарио“ на НБ пак предвудува инфалија од речиси 10 проценти во просек и раст од над 1% од БДП. Сподели Црнo сценарио на Народна Банка - Инфлација од 10 и раст над еден процент share Категории Македонија Османи- Бугарија сака дел од Преспанскиот договор да користи, а дел да одбие Северна Македонија во НАТО - очекувања Зошто Русија и Кина не соработуваат на Балканот? Повеќе Свет Преживеана од холокаустот: Опсадата на Мариупол e полоша од Ленинградската во Втората светска војна Отава блокирана две недели, полицијата предупредува Имотите на екс казахстанскиот претседател Назарбаев и неговото семејство Повеќе ТВ Тема на неделата Можна ли е успешна туристичка сезона и покрај војната во Украина Војната во Украина и кризата со снабдување со гас НАТО и одбраната на Балканот од можна агресија Повеќе ТВ Тема на денот Како чеченски борци принудувале Украинци на пропагандно видео Вардар низ скопско тече, фекалии влече Иако им загинале над 100 војници, повеќето руси од Бурјатија ја поддржуваат инвазијата врз Украина Повеќе Во 90 секунди Како жителите на источна Финска реагираат на кандидатурата за НАТО Евакуираните од Азовстал сведочат за ужасите во Мариупол „Не мразат“: Отстранување на статуата на руско-украинското пријателство во Киев Повеќе Радио програми Можеби ќе ви се допадне Македонија Ковачевски и Петков во Рим - дијалогот продолжува Светот на Интернет Буџет, плати и синдикати - вие коментирате Свет Дали војската на Украина може да продолжи да ги победува руските сили? Македонија Ќе стави ли новиот закон за работни односи, крај на злоупотребите со прекувремената работа? Македонија Гувернерката Бежоска - Ние сега реално гасиме пожари Врати се најгоре Следете не Инфо страница Пријави се За нас Контакт Вие информирате РСЕ Вработува Линкови Нова генерација Болестите на здравството Тема на денот Тема на неделата Во 90 секунди Интервју Моја порака Радио Слободна Европа / Радио Слобода. Сите права се резервирани XS SM MD LG...

Сте гледале ли некогаш војна во живо? Досега сигурно не, освен ако не сте биле до толку малерозни да се најдете на лице место, онаму каде што таа навистина се случува. На останатите ужасот на бруталното меѓусебно уништување на луѓето им беше пренесуван преку книги, играни и документарни филмови и се разбира преку снимките на „лудите“ новинари и камермани кои по цена на својот живот се приближуваа често до првата борбена линија. Актуелната војна во Украина меѓутоа, промени се. Не само што заедно со класичните воени дејствија до максимум се ангажирани сите учесници во хибридната војна, економската, пропагандната, социјалната и технолошката авангарда, не само тој фантастичен склоп кој деновиве го доживува својот макимум, туку за прв пат, овде, сега, во Европа, војната ја добива својата конечна димензија на кино претстава за целиот свет. И за самите директни учесници во неа. Она што порано беше само научно-фантастичен филм, денес е реалност. Дроновите се насекаде. Без посада, но затоа опремени со моќни ракети и неизоставно со камери, до несфатливост го променија бојното поле. Ако сакате да видите како се уништува тенк во движење, оклопна кола скриена во шума, ако ве интересира колку е моќна експлозијата на тазе погоден арсенал со оружје, нафтена рафинерија или зграда во центарот на некој град, или доколку ви е мерак да ѕирнете на што личи тоа кога се уништува ров полн со војници или подрум со преплашени цивили, нема никаков проблем. ДРОН-ФИЛМ ќе ви прикаже. На лице место. Офицерите наместо со мастилави тетратки или барем со компјтери, сега седат со онаква конзола во рацете и преку камерата гледаат како дронот му се приближува на непријателското упориште, а и ние заедно со нив ги гледаме очајот и стравот на војниците од противничкиот табор додека бесшумното летало се приближува над нивните глави и истрелува смрт. Дронот не признава граници, не му пречат планини и големи реки, не го блокираат лоши временски услови. Без проблем се насочува кон зададената локација, уништува пред себе и снима за да имаат армиите потврда за успешно завршената задача, а вие/ние бесплатна забава. Дронот брои мртви, дронот проценува ранети, дронот одредува и точна локација за земската артилерија случајно да не погреши за некој метар. Дронот зумира за да можете да видите од непосредна близина како изгледаат парчосани глави, растурени црева или откинати нозе. Дронот може да биде мал, среден или голем, да носи вакво или онакво оружје. И што е најважно, го има во неограничени количини. Колку ти сакаш уривај ги, џабе, доаѓаат нови и нови ескадрили, бидејќи ниту се скапи, ниту народски кажано, бараат леб и вода. А ако целата негова претстава ви е малку, имате и камери на шлемовите на војниците со ноќно снимање, па од удобноста на вашата дневна соба, тазе вратени од „искачање во град“ да „утврдите“ како се прави полноќна заседа за непријателската колона или како се фрлаат бомби во скривница која треба да се „подзачисти“. Од луѓе ,имено! Притоа, војната во живо можат да ја следат без ограничувања и деца, но и разни умоболни типови на кои им треба само малку потстрек за да ги остварат своите психопатски амбиции, можеби и во вашиот град. Мене ми е страв, искрено. Лудиот нов свет веќе не тропа на вратата. Тој сега ни влезе дома и се заседна како вистински домаќин. Со далечинскиот управувач во рацете. А филмот допрва почнува. Драган Милосављевиќ...

Сонцето изгрева на запад. Иако некои малоумници тоа го нарекуваат исток. На запад започна човештвото. Мајмунот стана човек. И на други места на планетата мајмунот стана човек, ама тие беа глупите. Им требаа децении да откријат оган. За тркало ич муабет да не правиме. На запад, мајмунот што стана човек веднаш измисли жижица и хулахоп. Затоа од запад тргна цивилизацијата. А не од Индија, Кина, Иранската Висорамнина, Египет или Балканот, како што тврдат некои ширачи на лажни вести. Тоа е исток, а таму, и тогаш и денес живеат нецивилизирани дивјаци. Така е, цивилизацијата започна на запад. Оттука тргнаа европските вредности. Гилгамеш е Швеѓанец. Буда, предокот на Дипак Чопра, роден е во Сохо. Грците ја измислија азбуката. Холанѓаните ги создадоа арапските броеви. Уметноста тргна од Париз. Убавината ќе го спаси светот, рече прапрапрабабата на Грета Тумберг. Да, убавината дојде од запад. И таа навистина ќе го спаси светот. Сеедно што грдотијата постојано става сопки. А грдотијата, тоа се сите оние што не се меѓународна заедница. Оние што не се Европа и Северна Америка. Односно четири петтини од планетата. Значи малцинството. Најгрди се Словените. А кај нив најгрди се Русите. Грдотијата ќе ја силува убавината што сака да го спаси светот. Ова го изјавил рускиот милитант, господар на грдотијата и антизападен идеолог Достоевски. Оттогаш тие ги следат неговите грди пророштва. Русите ја создадоа шпанската инквизиција. Ги истребија домородците од американскиот континент и воведоа робовладетелство. Создадоа муџахедини и талибани. Започнаа Втора светска војна. Спроведоа холокауст врз Евреите. И така ги присилија мирољубивите германски нацисти да тргнат во офанзива на Русија. Адолф Хитлер и неговите нацисти успешно ја завршија мисијата. По таа успешно завршена мисија, Хитлер, Гебелс, Химлер, Геринг и другите беа евакуирани на оној свет каде што не можат да ги дофатат Русите. Тоа е историја. А сите знаеме дека историјата се повторува како реприза на сапунска серија. И покрај сите порази, Русите уште прават гадости. Не се откажуваат од изопачените идеали на Достоевски. Русија ја нападна Украина. Цивилизираниот запад, освен наука, култура и уметност, ја создаде и Украина како западна вредност. Во неа кренаа биолаборатории за борба против кинеските и руските вируси. Дојдоа и НАТО-инструктори за да обучуваат војници по теркот на Хитлеровите херои. Ама Русите нападнаа. Украинците херојски се борат против руските кукавици. Им ги убија сите генерали. Русите си го потрошија оружјето. Главната битка беше околу фабриката „Азовстал“. Русите беа фатени во тесно околу фабриката. Украинските нацихерои од баталјонот Азов беа внатре во фабриката и ги држеа во тесно кукавиците надвор. И така цел месец додека Русите не ја изгубија битката. Украинските војници успешно ја извршија мисијата. Потоа беа евакуирани, па испратени на тајна мисија во руски затвори. Многумина скептици се прашуваа зошто битката толку трае. Сега веќе сите ја знаеме причината. Тоа беше скриена тактика на Западот. Украинците мораа да ги држат руските окупатори затворени надвор од фабриката. Затоа што тоа беа руски специјалци со посебна задача. Тие не требаше да бидат во „Азовстал“, туку во Торино. Наредба дадена директно од Путин. Напад на „Евровизија“. Путин сакал да ја спречи победата на Украина. Ама азовските херои ги поматија руските антицивилизациски планови. И денес сонцето изгреа на запад. А таму, среде моќниот запад се наоѓа север. Земјата од југот. Источно од крајот. Среде Западен Балкан. Во југоисточна Европа. Моќниот Нордистан. Држава со богата историја. Славни личности. Како Александар Нордистански. Тој е Грк. Или браќата Кирил и Методиј. Славните грчки Бугари. Тука е и Гоце Делчев, бугарскиот Грк, кој сиот свој живот се борел за независен НАТО Нордистан како дел од Бугарија. Нордистан е земја на благосостојба, радост и чуда. Времето се мери според европски календар. Нордистанците живеат од датум до датум за пристапни преговори. Тоа е комплексна временска операција како календарот на Маите. Но нордистанците се комплексен народ што ужива во својата благосостојба. На граѓаните на Нордистан сметките им ги плаќа името на државата. Затоа течат мед и млеко. Омилен пијалак е западна нафта, никако руски гас. Секој нордистанец пие нафта трипати на ден. Главна религија е евроатлантството. Нордистанците секоја година на Брисел и на Вашингтон, новиот модерен Олимп, им жртвуваат по неколку руски дипломати. Добро, има и ситни проблеми. Ги прават Македонците. Како што за цивилизираниот Запад проблем се Русите, така за Нордистан се Македонците. Измислен народ. Тито ги измисли, инаку познат изумител. Македонците им прават проблем на нордистанците. Сеедно што се бедно малцинство. Тоа се покажа на референдум по кој Нордистан стана членка на ЕУ и на НАТО. По пребројување на ливчињата се виде дека Македонците се нешто помалку од бедни седумдесет проценти од жителите на Нордистан, за разлика од огромните триесет и кусур проценти на страната на нордистанците. Ама малцинствово цело време нешто мрчи. Веројатно затоа што оној Тито ги измисли во Русија. Но, како и да е, Македонците се мал и безначаен проблем, кој ќе биде удавен во океанот убавина на граѓанството луѓенца и интелектуалната бижутерија, инаку водечките касти во нордистанската општествена хиерархија. Сонцето и утре ќе изгрее на запад. Цивилизираниот западен свет кому му припаѓа и Нордистан ќе продолжи да се буди и заспива во прегратките на слободата, демократијата и европските вредности што ни доаѓаат од Америка. Патем ќе се соочува, бори и ќе победува ситни проблеми. Но и најголемиот проблем. Мајката на сите проблеми. Не, не е тоа Русија. Русите се ситна боранија. Најголем проблем, смртен непријател на западната цивилизација, американската демократија и европските вредности е вистината. Нема ништо поодвратно од вистина, таа декадентна појава што не можеш едноставно да ја бомбардираш како Авганистан, Ирак, Сирија или Либија, ама мораш по секоја цена да ја уништиш, оти ако само еднаш ти влезе во срцето, ќе почнеш да ја бараш правдата. А нема правда, нема мир, вели прогресивната догма што значи дека нема правда и мир за оние што одбиваат да имаат право само на нивно мислење. Среќа, Американците тргнаа отворено во војна со вистината. За почеток отворија нешто како Орвеловото министерство за вистина. Тие ќе ја ловат и ќе ја стават таму кајшто ѝ е место. Во графата лажни вести. Затоа што вистината е фејкњуз. Александар Русјаков...

м-р Слободан Томиќ Свежи ми се сеќавањата од 1996, престојував во САД на претседателската кампања Бил Клинтон vs Боб Дол. Кампањата ги обелодени круцијалните скандали во оваа претседателска трка, меѓу која и таа на тогашниот американски кандидат за реизбор на местото претседател на САД, демократот Бил Клинтон околу таканаречената “индонезиска“ двојка, околу финансирањето на кампањата на тогаш актуелниот претседател и противкандидат на поранешниот градоначалник на Њу Јорк, Боб Дол, републикански кандидат. Претседателот на Демократскиот Совет на САД, господин Нордингер, пред нам 8-мина новинари од Македонија кои ја следевме претседателската кампања во Вашингтон-ДС, ни соопшти дека покојниот претседател Киро Глигоров им дал “корпа“ на САД за отстапување на воениот полигон Криволак на НАТО и безусловно полноправно членство на Македонија во Алијансата! Наводно, “рентата“ на најпознатиот и најпогодниот воен полигон во Европа па, речиси и во светот, Криволак ќе изнесуваше 1 милијарда американски долари! Од таа времена дистанца до денес на макдонското конто ќе имавме 27 милијарди евра,а не јавен долг 7 милијарди евра кој води кон банкрот држава. Ќе бевме полноправна членка на НАТО и ЕУ без да го изгубиме достоинството, промена на името на државата и идентитетот на народот. Немаше да се случи војната 2001, ќе го имавме и Audi A3 како национално патничко возило… Објаснувањето на нашиот домаќин беше, дека Македонија е погодна како држава со важна геостратешка позиција на коридорот Исток-Запад и дека Алијансата заедно со САД, се заинтересирани да го релаксираат “Јужното крило“ на НАТО 130 километри северно од Солун, или токму на котата Криволак. Од друга страна, свежи ми се сеќавањата на познатиот и светски генерал Кракоф, кој ја водеше заливската војна. Ја имав можноста, да се сретнам со него во YPI или во меѓународната новинска агенција, заедно со моите колеги новинари и повеќето политичари од целиот свет, а тоа се случуваше за време на американските претседателски избори 2000 година меѓу Џорџ Буш помладиот и демократот Ал Гор. На моето прашање, до кога Македонија ќе биде само “услужна“ станица или место од каде ќе се користат сите погодности, како што беше војната во Косово, коридорот за бегалци од Косово и се’ по ред, а да не добиеме конкретна помош или поддршка да станеме членка на НАТО и други меѓународни организации, мислев на ЕУ, и дали е доволно само тапкање по раме, Генералот Кракоф се насмеа и рече дека Македонија е важна за американската политика како и Балканот во целост, негвиот совет беше имајте трпение. Да, трпението си го докажа денешниот статус во кој се наоѓа Македонија, а тоа е сеуште статус кво околу жртвите кои ги направиле Македонците и по род и државјанство во овие изминати две децении. Вината секако не е во рацете на американската политика, ниту во европската, таа е во рацете на политикантите македонски, кои сите изминати години таа голема жртва која ја дадоа сите во Македонија наместо за национален интерес заврши во џебовите на криминогените и корумпираните македонски таканаречени лидери, или политичари, секоја чест на пединици, кои за жал се многу малку. Во политиката има едно правило, нема љубов се е интерес, тоа се однесува во делот кога се посакува да се добие нешто без пари или без ништо. Македонија, и Македонскиот народ дадоа, или им е одземено многу: Најмногу што не се купува или нарачува со пари или каква и да е финансиска или материјална вредност, а тоа е името на државата и идентитетот, сега се посега и по јазикот, историјата и се’ што значи национална вредност. Сега, кога свесно гледаме што ни се случува и кој се’ не тргува и продава за почеток на преговори со ЕУ, прашувам и не можам да разберам, до каде е народната “загриженост“ за тоа што ни се случува како држава или народ?! Криминалот, корупцијата, партизацијата, ултиматум политиката, и политиканти, како и камиказа политиканти е одговорност кон државата и воопшто отсуство на слобода во медиуми, а кој се пред се главните одредници за наше зачленување во ЕУ, дрскоста е се поевидентна. Имено политиканти со своите пцости, а поставени како први луѓе во законодавниот дом кој е храм на законодавството и демократијата каде се посегнува по достоинството на вработени во македонскиот парламент и без мува да ги лази наместо да се извинат и покајат тие и натаму дрско одвраќаат дека не се за предвремени избори. Народната порака е: Власта мора да падне! Но, народот сепак не треба да биде само со пароли, туку и ветер в грб на опозицијата! Како држава и народ многу дадовме на нашите пријатели САД и ЕУ, а тоа и самите челници и лидери на овие моќни држави го признаваат и потенцираат, за разлика од нашите политиканти кои не сакаат да слушнат кога ќе им се спомнат предвремени избори. Поминаа десетина јуни и декември, датум за отпочнување на преговори со ЕУ нема! Тоа значи Доста Е! Народот, живее со девизата купи ден помини, повеќе од 50% живеат со 2 евра на ден, особено во оваа најголема наметната криза, за која оваа исфингирана или октроирана коалиција владее иако за руско-украинската војна знаела уште од септеври 2021, тоа го потврди и претседателот Стево Пендаровски. Дрскост е што новоизбраниот или донесен премиер Ковачевски не прифаќа лидерска средба со опозицијата. А, зошто страв од предверемени избори? Нели, тие се народни избори? Народот ја дава, народот ја зема власта! Политичарите треба да бидат сервис или слуги на народот, за него тие треба да работат! Еве ќе дојде и тој 30 јуни до кога завршува француското претсдеателство со ЕУ, топтан дипломатите и салама политикантите ќе се уверат дека ЕУ нема да ја крене рампата поради Бугарија, која не ги исполнува Копенхашките критериуми за полноправно членство во ЕУ, и в која владее криминалот и корупцијата. Свежа е изјавата на Љубчо Георгиевски од Софија, дека Заев испазарил шест главни историски фигури да ги прогласи за заеднички херои на Македонците и Бугарите – Свети Кирил, Свети Методиј, Свети Климент, Свети Наум, Цар Самуил и Гоце Делчев – но тоа на Софија не и’ било доволно и таа повторно ни ставила вето. Според Љубчо Георгиевски, тоа не го разбрала бугарската политика и историја, и наместо во тој момент работите да тргнат во позитивен процес, тие повторно го започнале спротивното. Сепак за крај ќе ја истакнам искреноста на САД, стратешки партнери на Македонија, нашите политичари ја злоупотребуваат подадената рака уште од самостојноста! Станува збор за стретешкиот дијалог со САД, за кој амбасадорката Кејт Мери Брнз рече, дека стратешкото партнерство меѓу САД и Македонија е нешто што почна пред многу години, а сега се унапредува, се разбира, тоа не е замена за членството на Македонија во Европската унија. Македонија ќе биде првата земја од Западен Балкан која ќе одржи стратешки дијалог со САД на 2 јуни годинава во Вашингтон. Секако овој дијалог треба да го водат чесни и некорумпирани политичари. А, за тоа потребен е нов изборен законик и една изборна единица, Закон за спречување на корупција и неказнивост, Закон за департизација во институциите, хармонизација на законските регулативи со европските закони, слобода на медиумите и стоп на султан партии. Македонија не заслужува хибридна власт. Македонија не заслужува власт со лесно коруптивни политичари. Македонија не заслужува власт каде има султан кој е повеќе од 20 год на власт и не се залага еден збор македонски да изговори. Македонија не заслужува власт која свесно го краде и злоставува народот. Македонија не заслужува власт која уценува и непочитува македонски националнаи вредности. Со еден збор народот порачува и бара, тоа треба да го сторат нови луѓе, затоа: Власта мора да падне! И за крај, радосната вест: Евхаристиската заедница и канонското единство на Македонската Православна Црва – Охридска Архиепскопија со православниот свет, не е дело на политичарите, туку дело на верниот и трпелив народ Македонски, и неговите архиереи, со Архиепископот Стефан и митрополитите Петар и Тимитеј што ги водеа, разгиворите меѓу СПЦ и МОЦ-ОА, и кои се заокружија со канонско и литургуско единство, што беше потврдено на заедничкото сослужение во Белград, во спомен храмот СвСава, а на Св. Кирил и Методиј ќе се отслужи заедничка божествена литургија во храмот Св. Климент во Скопје мрѓу двете цркви со очекување да, се додели конечна и целосна автокефалност на МОЦ-ОА! И, се разбира, радоста ќе биде уште поголема: Власта да падне! Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Republika.mk - содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира....

Денес, Македонија има многу мудри глави што напишаа стотици научни и истражувачки трудови, закони, анализи, предлог-решенија за многу проекти итн. Но и малите деца знаат дека еден од главните проблеми со кои се соочува македонското општество е спроведувањето на нештата Старите римски државници не обмислувале нови нешта. Затоа великиот државник и филозоф Марко Тулиј Цицерон вели дека следбениците на старата академија, основана од Платон, напишале многу дела за законите, храброста, пријателството, за тоа како да се живее, за филозофијата, за тоа како да се управува со државата и сѐ така до бесконечност. Нивните дела, всушност, биле опомени и совети за државниците. Проучувајќи ги делата на мудрите луѓе, Старите Римјани ја создадоа првата држава, држава во вистинска смисла на зборот, држава со сите атрибути. Имајќи го ова предвид, не треба да се зачудуваме што Старите Римјани со својата оставина се едни од градителите на модерна Европа. Денес, сите западни и модерни држави се повикуваат на римското наследство, затоа еден сенатор со часови, денови и недели во американскиот Сенат држеше говори за Римската Република, обидувајќи се на овој начин да ги поучи младите американски политичари како се гради и заштитува државата. Но суштината не се состои само од изучувањето на опомените и советите на мудрите луѓе, туку во реализацијата на нивните насоки и внимателно согледување на нивните приговори и критики, а старите римски државници многу умешно го правеле тоа. Каде сме ние како општество во оваа приказна? Денес, Македонија има многу мудри глави што напишаа стотици научни и истражувачки трудови, закони, анализи, предлог-решенија за многу проекти итн. Но и малите деца знаат дека еден од главните проблеми со кои се соочува македонското општество е спроведувањето на нештата. Нашата општествана и интелектуална елита може да создаде уште илјадници трудови, меѓутоа останува прашањето дали ги реализираме нивните насоки и согледувања. Да се навратиме на Цицерон. Овој римски мислител вели дека ги напуштил судските и државнички работи исполнети со залагања и опасности, и започнал да се занимава со филозофијата за неговите сограѓани да станат поучени и да не се борат толку со оние што повеќе сакаат да читаат книги. Марко Тулиј Цицерон исто така вели дека две душевни движења му се својствени на размислувањето, а другите на желбата. Размислувањето најмногу има цел да ја следи вистината, додека, пак, желбата не поттикнува кон дејствување. Затоа, човекот треба да се погрижи размислувањето да го применува за што повозвишени цели, а желбата да му се покорува на разумот. Да се навратиме сосема на почеток. Не треба да обмислуваме нови нешта. Веќе стотици години мудрите луѓе пишуваат за тоа како треба да се управува со државата. Треба само да ги послушаме нивните совети и да ги примениме за повозвишени цели. Еден мој пријател вели дека пред неколку години заедно со странски експерти, врз основа на истражување и анализа, поднел предлог-решение за одреден општествен проблем. Насоките биле прифатени во целост, но целиот проект-предлог и понатаму останува само мртво слово на хартија. И тука е нашиот проблем, мораме да имаме конкретни активности за општествените тешкотии. Доколку сакаме да напредуваме и да се развиваме како општество, време е да почнеме да се однесуваме како римските државници, да ги слушаме советите на мудрите луѓе и да ги реализираме нивните укажувања....

Очигледно сите се навикнуваме на новото нормално, колку и да е тоа ненормално. И што е уште позагрижувачки, дури и таквите „дешавки“ ги забораваме со иста таква брзина како што ни се сервираат, бидејќи некоја друга уште почудна, поизместена вест пристигнала Чудо едно со каква леснотија се однесуваме кон она што ни се случува секојдневно, а особено изненадува игнорирањето, односно брзото заборавање на работите што во мигот кога ќе ги слушнеме нѐ „вадат од чевли“. Нема ден, а да не ни се случи или барем да слушнеме нешто за што сме мислеле дека во никој случај не се вклопува во некоја претстава за нормално. Но како што минува времето се наоѓаме во ситуација да помислуваме дека нешто не е во ред со нашите претстави, затоа што сѐ помалку гледаме како луѓето се возбудуваат кога нешто такво ќе се случи. Очигледно сите се навикнуваме на новото нормално, колку и да е тоа ненормално. И што е уште позагрижувачки, дури и таквите „дешавки“ ги забораваме со иста таква брзина како што ни се сервираат, бидејќи некоја друга уште почудна, поизместена вест пристигнала. Еве, за пример, да ја земеме само неделава зад нас. Најнапред ни се случи скандалот на „Евровизија“. Група луѓе што со години си ја имаат приватизирано македонската организација на учество во оваа манифестација, без притоа да имаат некаков резултат, повторно беа во елемент. Се случи нова „Евровизија“, тие направија нов скандал без да му одговараат некому, па аналогно на тоа, за в година треба да се подготвиме за некоја уште поголема глупост. А како поинаку да се протолкуваат смешните оправдувања на првите луѓе на делегацијата, па и на МРТВ, во кои целата вина ѝ ја префрлија не неискусната и неподготвена пејачка, за фрлањето на знаменцето. Па дури и се закануваа со некакви санкции, без притоа да нѐ информираат дали воопшто имаат изготвено некаков протокол, кодекс на однесување, до кој треба да се држат сите што таму, каде и да одат, ја претставуваат Македонија. И уште да кажат дали им даваат некакви упатства на учесниците што и како смеат да прават во ситуации во кои се можни и грешки и провокации, па и разни глупости, како последнава. Но ништо од тоа не чувме, што со голема веројатност значи дека и в година останува истата екипа и по хоризонтала и по вертикала во МРТВ, а ние уште од сега да се подготвиме за некоја следна епизода од нивниот серијал. А, да не заборавам, збор-два и за дежурните чувари на моралот, кои преокупирани со знаменцето фрлено на килимот во Торино, не го видоа гигантското знаме од 20 метри на туѓа држава како се вее среде Македонија. Но, не, тоа знаме не им пречеше, бидејќи ниеден од истите тие најгласни моралисти и чувари на знамето македонско, не ни гугнаа за двоглавиот орел. Тоа е, нели, европејски, така треба да биде. Уште непроспиена веста околу знаменцата и знамињата, кога нов шок на малиот екран. Надлежниот државен регулатор за енергетика нѐ информира дека според нивните анализи 17 семејства трошат 10 проценти од вкупната потрошувачка на струја во земјава. Крајно збунувачка и тешко сварлива информација. За жал, наместо некоја посериозна анализа, слушнавме дека не станува збор за „рудари“ по биткоини, туку дека тоа било така оти некои семејни фирми се воделе на поединци, ако добро сфатив. Сепак, како и да е, нели во земјава е јасно раздвоена личната од службената потрошувачка на струја. Според тоа, фирми се тоа или семејни објекти за живеење? И за крај, иако најмалку важно. Ако ја земеме вкупната потрошувачка на земјава, која не е мала, туку потрошивме огромни пари во најголемата криза, па посегнувавме по државни резерви, по интервентен увоз по набилдани цени и којзнае уште какви не ујдурми нѐ снајдоа во најголемата криза, за сето тоа да покаже дека во земјава се одлеваат огромни средства за струја. Е сега, ако една десеттина од таа огромна сума отпаѓа на само 17 семејства, па кажете барем кои се тие ултрабогаташи, чисто онака да ги знаеме, да се утешиме дека не сме сите отидени во неврат и беспарица, туку дека барем на 17 наши куќи им се посреќило и добро живеат. Затоа што во кусото образложение беше потенцирано дека сите тие редовно си ги плаќаат сметките. Но како и многу други, далеку посериозни работи и оваа остана без многу одговори, а и неа набргу ја потиснаа во заборавот, други, кои, пак, исто така не траеја долго, оти кај нас секој ден се случува по нешто интересно. Кога би избирал меѓу мноштвото интересни вести што бараат посебна опсервација, секако, тука е и веста за повикувањето на новинарката Соња Делевска на информативен разговор во полиција од страна на оружени полицајци, поради објавен новинарски текст, по поплака на раководителка на одделение во Министерството за правда. Во оваа една реченица има толку небулози што навистина на човек му е смачено да пишува и да зборува. Од каде да се почне? Дали од непотребното одење на оружени полицајци да ја повикаат новинарката, како да е сторен некој сериозен криминал, некое кривично дело што бара таков начин на повикување, а да не зборуваме за поводот – некоја незадоволна раководителка во некое министерство се нашла незадоволна од објавата на новинарката, па потегнала по демонстрација на сила. Аман те, бре, луѓе. Па што не ангажиравте и од оние специјалците, што ги пуштате на спортски терени и на трибини, па зарем не знаевте колку е силна Соња и какво оружје крие дома, можела да ги сотре овие два-тројца слабо оружени што сте ѝ ги пратиле да ѝ чукнат на врата. Шегата на страна. Попусти се сите укажувања за некаква реформа, за некаква подготовка за утре, дај боже, ако влеземе во ЕУ дека треба и полицијата да се реформира, попусти се разно-разните обуки. Изгледа дека уште владее старата џандарска филозофија за која мислевме дека е одамна надмината. Се разбира, сега и во Министерството за правда и во полицијата е поведена постапка за утврдување на околностите под кои била повикана новинарката и така треба да биде. Но уште подобро ќе биде ако се надмине старата пракса и да не се дозволи во иднина да се повторуваат вакви сцени. Доволно е за овoj претпразничен викенд. Да посакаме наредниов период до наредната колумна деновите да бидат здодевни, да бидат повторно нормални. Но од она старото, вообичаеното, а не од ова новово нормално, кое многу често нѐ остава без зборови....

Многумина скептици се прашуваа зошто битката толку трае. Сега веќе сите ја знаеме причината. Тоа беше скриена тактика на Западот. Украинците мораа да ги држат руските окупатори затворени надвор од фабриката. Затоа што тоа беа руски специјалци со посебна задача. Тие не требаше да бидат во „Азовстал“, туку во Торино. Наредба дадена директно од Путин. Напад на „Евровизија“ Сонцето изгрева на запад. Иако некои малоумници тоа го нарекуваат исток. На запад започна човештвото. Мајмунот стана човек. И на други места на планетата мајмунот стана човек, ама тие беа глупите. Им требаа децении да откријат оган. За тркало ич муабет да не правиме. На запад, мајмунот што стана човек веднаш измисли жижица и хулахоп. Затоа од запад тргна цивилизацијата. А не од Индија, Кина, Иранската Висорамнина, Египет или Балканот, како што тврдат некои ширачи на лажни вести. Тоа е исток, а таму, и тогаш и денес живеат нецивилизирани дивјаци. Така е, цивилизацијата започна на запад. Оттука тргнаа европските вредности. Гилгамеш е Швеѓанец. Буда, предокот на Дипак Чопра, роден е во Сохо. Грците ја измислија азбуката. Холанѓаните ги создадоа арапските броеви. Уметноста тргна од Париз. Убавината ќе го спаси светот, рече прапрапрабабата на Грета Тумберг. Да, убавината дојде од запад. И таа навистина ќе го спаси светот. Сеедно што грдотијата постојано става сопки. А грдотијата, тоа се сите оние што не се меѓународна заедница. Оние што не се Европа и Северна Америка. Односно четири петтини од планетата. Значи малцинството. Најгрди се Словените. А кај нив најгрди се Русите. Грдотијата ќе ја силува убавината што сака да го спаси светот. Ова го изјавил рускиот милитант, господар на грдотијата и антизападен идеолог Достоевски. Оттогаш тие ги следат неговите грди пророштва. Русите ја создадоа шпанската инквизиција. Ги истребија домородците од американскиот континент и воведоа робовладетелство. Создадоа муџахедини и талибани. Започнаа Втора светска војна. Спроведоа холокауст врз Евреите. И така ги присилија мирољубивите германски нацисти да тргнат во офанзива на Русија. Адолф Хитлер и неговите нацисти успешно ја завршија мисијата. По таа успешно завршена мисија, Хитлер, Гебелс, Химлер, Геринг и другите беа евакуирани на оној свет каде што не можат да ги дофатат Русите. Тоа е историја. А сите знаеме дека историјата се повторува како реприза на сапунска серија. И покрај сите порази, Русите уште прават гадости. Не се откажуваат од изопачените идеали на Достоевски. Русија ја нападна Украина. Цивилизираниот запад, освен наука, култура и уметност, ја создаде и Украина како западна вредност. Во неа кренаа биолаборатории за борба против кинеските и руските вируси. Дојдоа и НАТО-инструктори за да обучуваат војници по теркот на Хитлеровите херои. Ама Русите нападнаа. Украинците херојски се борат против руските кукавици. Им ги убија сите генерали. Русите си го потрошија оружјето. Главната битка беше околу фабриката „Азовстал“. Русите беа фатени во тесно околу фабриката. Украинските нацихерои од баталјонот Азов беа внатре во фабриката и ги држеа во тесно кукавиците надвор. И така цел месец додека Русите не ја изгубија битката. Украинските војници успешно ја извршија мисијата. Потоа беа евакуирани, па испратени на тајна мисија во руски затвори. Многумина скептици се прашуваа зошто битката толку трае. Сега веќе сите ја знаеме причината. Тоа беше скриена тактика на Западот. Украинците мораа да ги држат руските окупатори затворени надвор од фабриката. Затоа што тоа беа руски специјалци со посебна задача. Тие не требаше да бидат во „Азовстал“, туку во Торино. Наредба дадена директно од Путин. Напад на „Евровизија“. Путин сакал да ја спречи победата на Украина. Ама азовските херои ги поматија руските антицивилизациски планови. И денес сонцето изгреа на запад. А таму, среде моќниот запад се наоѓа север. Земјата од југот. Источно од крајот. Среде Западен Балкан. Во југоисточна Европа. Моќниот Нордистан. Држава со богата историја. Славни личности. Како Александар Нордистански. Тој е Грк. Или браќата Кирил и Методиј. Славните грчки Бугари. Тука е и Гоце Делчев, бугарскиот Грк, кој сиот свој живот се борел за независен НАТО Нордистан како дел од Бугарија. Нордистан е земја на благосостојба, радост и чуда. Времето се мери според европски календар. Нордистанците живеат од датум до датум за пристапни преговори. Тоа е комплексна временска операција како календарот на Маите. Но нордистанците се комплексен народ што ужива во својата благосостојба. На граѓаните на Нордистан сметките им ги плаќа името на државата. Затоа течат мед и млеко. Омилен пијалак е западна нафта, никако руски гас. Секој нордистанец пие нафта трипати на ден. Главна религија е евроатлантството. Нордистанците секоја година на Брисел и на Вашингтон, новиот модерен Олимп, им жртвуваат по неколку руски дипломати. Добро, има и ситни проблеми. Ги прават Македонците. Како што за цивилизираниот Запад проблем се Русите, така за Нордистан се Македонците. Измислен народ. Тито ги измисли, инаку познат изумител. Македонците им прават проблем на нордистанците. Сеедно што се бедно малцинство. Тоа се покажа на референдум по кој Нордистан стана членка на ЕУ и на НАТО. По пребројување на ливчињата се виде дека Македонците се нешто помалку од бедни седумдесет проценти од жителите на Нордистан, за разлика од огромните триесет и кусур проценти на страната на нордистанците. Ама малцинствово цело време нешто мрчи. Веројатно затоа што оној Тито ги измисли во Русија. Но, како и да е, Македонците се мал и безначаен проблем, кој ќе биде удавен во океанот убавина на граѓанството луѓенца и интелектуалната бижутерија, инаку водечките касти во нордистанската општествена хиерархија. Сонцето и утре ќе изгрее на запад. Цивилизираниот западен свет кому му припаѓа и Нордистан ќе продолжи да се буди и заспива во прегратките на слободата, демократијата и европските вредности што ни доаѓаат од Америка. Патем ќе се соочува, бори и ќе победува ситни проблеми. Но и најголемиот проблем. Мајката на сите проблеми. Не, не е тоа Русија. Русите се ситна боранија. Најголем проблем, смртен непријател на западната цивилизација, американската демократија и европските вредности е вистината. Нема ништо поодвратно од вистина, таа декадентна појава што не можеш едноставно да ја бомбардираш како Авганистан, Ирак, Сирија или Либија, ама мораш по секоја цена да ја уништиш, оти ако само еднаш ти влезе во срцето, ќе почнеш да ја бараш правдата. А нема правда, нема мир, вели прогресивната догма што значи дека нема правда и мир за оние што одбиваат да имаат право само на нивно мислење. Среќа, Американците тргнаа отворено во војна со вистината. За почеток отворија нешто како Орвеловото министерство за вистина. Тие ќе ја ловат и ќе ја стават таму кајшто ѝ е место. Во графата лажни вести. Затоа што вистината е фејкњуз....

Додека насмејаниот Петков се радикализираше и стануваше поголем Бугарин од Аспарух, софиските медиуми пренесуваа дека животната сопатничка на неговиот македонски колега Димитар Таче била Бугарка. Ок, ова може и би било некоја вест, доколку до сега о’баче Таче се покажеше како Македонец. Вака е 2:0 за Радев… Истиот тој престолонаследникот Таче среде Чаир изиграваше Шверцер и навиваше за Шкупи насмејан и гушнат со Форина, Артан и Алија. Мора да признаете, на ликот кој така шверцерски и стана премиер на држава, улогата одлично му прилегаше… Во исто време доктор Сали „прогнизираше“ Клинички центар кој би не’ чинел меѓу 150 милиони и милијарда евра (850 милиони евра „различе“ кое е зависно од тоа колку ќе им лепат рачињата), Грујо и Миле добиваа драконски казни за дивоградбата на Фиќо, а европските лидери Макрон, Шолц и Драги на Македонија и’ токмеа евроинтеграции според украински рецепт. Не, не со војна, туку со „џек-пот“ награда за маките наречена „ајт сиктер у периферија“, погранична испостава ли, нешто за 13-ти прасиња и непосакувани, непланирани дечиња. Современи Ускоци, француска измишљотина за „утешна награда“ на недоветните Балканци, Украинци, Македонци, Албанци и останата ситна, европска боранија. Можеби, кога ќе треба да менуваме историја, новата лага на билбордите на Заевци ќе биде: “За бесплатно здравство во погранична ЕУ. Во Тирана и Киев“. Во второто и со бесплатна шанса за брзо кратење на маките, трајно и засекогаш… Сега, по 17 години кандидатски статус, 13 години стара ЕК препорака за преговори, сменето име на држава, Устав, преамбула, двојазичност и тендерско трпење на аздисани Заевци и нивните престолонаследници, истиот тој Брисел ќе не’ лаже дека се’ е тамам, дека припаѓаме во ЕУ си сите нишани и убавини, ама не бил моментот. Поради Украина… Пак таа Украина. Пред седум години, едни шарени суртуци од една уште пошарена дееволуција ги практикуваа истите финти од киевски Мајдан, се сликаа со цвеќиња пред полицајците во кордоните, ги копираа слоганите, пееја и и исти песни, кршеа, фарбаа, ломотеа. Да, тогаш дури и Украина беше држава, а Македонија не беше протекторат. И што стана? 6 години потоа, учесниците во шарената дееволуција испаднаа мајмуни, државата веќе не е ни држава, ни Македонија, а стандардот, правдата, здравството и се’ друго отиде во амбис. УПМ, што би рекол спикерот, командант и дежурен пцујач Форина… „Најголемиот“ им протест, оној за која лажеа дека биле 50-100.000, а светските медиуми (не само домашни) ги сведоа на реални 10 илјади (10.000 по 20 = 200.000 евра зијан), идиотштината која, демек, ја изродила шарената глупоштија. Го славеше дури и Заев, пишуваа сите суртуци кои се офајдија. Се јави и Забрчанец, ова била БУЛКАТА. Некоја шарена булка ли?!?!? Првата претпоставка беше дека исто ко и Заев и тој застанал со небразбата на Зоки Поки и „Булки крај шините“. Но не било така, во меѓувреме читале и нешто друго. Кама сутра, Вруќи кај и Канвас прирачници за рушење демократски системи… И за изненадување, конечно, нешто погоди пустиот. Она, кога и ќоравата кокошка ќе клукне некое зрно, на тепка. Протестот беше БУЛКА. Точно. Само поената и симболиката ја утнаа, скроз… Булката, барем во светот, е синоним за гробиштата на илјадниците паднати борци во светските војни, како цвеќе кое расне на нивните, огромни по површина, гробишта. Да, можеби шалабајзерскиот протест кој ја изроди Шарената глупоштија и може да се нарече БУЛКА за Македонија, која оттогаш почнаа да ја уништуват и закопуваат, на секое поле. Само дечки, носете се сосе булките. Шарени или не, сте се зезнале. Пирејот многу брзо ќе ги изџвака и свари вашите булки. Ок, можеби БУЛКИТЕ наскоро ќе раснат врз вашата северна и идиотските договори, а во саксии ќе можете и да си ги чувате во затворените институции во кои на општеството ќе му враќате за лепливоста на рачињата. Булка/споменик за имагинарната и краткотрајна северна, може. За Македонија, јок. МАКЕДОНИЈА Е ВЕЧНА! А тие што не знаат, каде и да е, ќе дознаат…...

Ивица Боцевски Кој ја уби европската интеграција? Веднаш по неговиот повторен избор за претседател на француската република, Емануел Макрон ја лансира идејата за „европска политичка унија“, како некаков паралелен проект на самата Европска Унија, која би била отворена за членство за Украина, Велика Британија и за земјите од источното партнерство. Беше спомената некаква „унија на вредности“ и различен степен на интеграција и интеракција со самата Европска Унија. Нормално, ова најверојатно значи дека Украина нема да добие одговор на нивната апликација за добивање кандидатски статус или, пак, дека самата назнака „земја-кандидат“ ќе добие друга и поинаква конотација од актуелното толкување (земја што е на патот да стане полноправен член на Европската Унија). Упатената скопска чаршија веднаш тргна да коментира дали најавата на Макрон се однесува и на земјите од Западен Балкан, вклучувајќи ја и Македонија, па веднаш толкувачите се поделија во вообичаените политички табори. Приврзаниците на власта тврдеа дека најавената „европска политичка унија“ на Макрон никако не може да се однесува на Западен Балкан затоа што овој регион отсекогаш бил поинаку третиран од Брисел, како и затоа што започнатиот процес на стабилизација и асоцијација веќе заврши успешно во случајот на Хрватска. Скептиците, пак, на кои и јас им припаѓам велеа дека Емануел Макрон отсекогаш имал јасен став дека европската интеграција треба да се запре и фокусот да се стави на продлабочувањето на Унија. Тој, впрочем, ова и го докажа при усвојувањето на новата методологија за проширување, која тотално го обесмисли целиот процес на влез во ЕУ. Сега буквално секоја земја-членка при секоја фаза од процесот може да го поништи целиот постигнат напредок на земјата-кандидат и да го врати процесот на самиот почеток. Со тоа процесот на европска интеграција веќе станува целосно неизвесен, нејасен, па дури и бесмислен. Но, тоа не е сѐ… Претседателот Макрон најави и дека во иднина ќе биде задолжителна народната потврда за секоја земја-кандидат, па францускиот народ на референдум ќе одлучува за секое идно проширување на Унијата. Имајќи предвид дека европскиот проект западна во криза по неуспешниот француски референдум од 2005 година, како и дека сега нештата се дополнително влошени во однос на расположението за прием на нови земји-членки на Унијата, може само да се замисли на што би личен некој иден француски референдум за проширување на ЕУ со Македонија, на пример. Француските граѓани на таков референдум најмалку ќе гласаат за да дадат оцена дали Македонија е подготвена за влез во Европската Унија, туку наместо тоа ќе гласаат дали воопшто се согласуваат со целиот европски проект, дали се согласуваат со социјалните и економските политики на француските власти, дали ја оправдуваат културната промена што им се случува пред очите поради сѐ поголемата миграција, дали елитата воопшто го слуша гласот на народот, дали се согласуваат со поскапувањето на цената на бензинот и така натаму. Доколку францускиот народ одлучува на референдум за прием на нови земји-членки во Унијата, тогаш нема шанси која било нова земја-членка да влезе во ЕУ во скоро време. Така што, претседателот Макрон си останува доследен на својот збор дека проширувањето е запрено, без разлика што Зоран Заев го оцени тоа како „тешка геостратешка грешка“. Неговиот нов проект за „европска политичка унија“ е само продолжение на неговите досегашни политики. Шарл Мишел, претседателот на Европскиот совет, конечно ги расчисти дилемите на скопската политичка чаршија со неговата доработка на францускиот предлог во форма на „европска геополитичка заедница“. Неделава, поточно на 18 мај, тој конечно ја уби европската интеграција, како процес, кога предложи „реформа на проширувањето“. Според него, актуелниот процес на „сѐ или ништо“ (Боже, сите започнале да употребуваат коцкарски термини, како Заев), води кон разочарување. Не знам само зошто води кон разочарување кога најголемиот дел од поранешните комунистички земји веќе влегоа во Унијата? Па, затоа во неговата реформа тој предлага процесот да биде побрз, постепен, но и повратен, што ќе рече ЕУ да има моќ полноправно да ги вклучува земјите во определени сектори, но потоа и да ги исклучува доколку се заклучи дека се влошила состојбата со владеењето на правото или демократизацијата. Целиот овој процес каде што земјите час ќе бидат внатре, а час надвор затоа што некому така му текнало, треба да се одвива во нешто што ќе се нарекува „европска геополитичка заедница“ и каде што ќе влезат сите земји од Западен Балкан, земјите од Источното партнерство (Украина, Молдавија, Грузија, Ерменија и Азербејџан), а веројатно и Британија, Швајцарија, како и земјите од Европскиот економски простор. Значи, ја нема дури ни понудата за влез во заедничкиот европски пазар, која само пред некое време претседателот Пендаровски толку гордо и пркосно ја одби. Што да каже сега Македонија, која како прва земја од Западен Балкан ја потпиша Спогодбата за стабилизација и асоцијација, дури и пред Хрватска, која веќе е членка? Што да каже Црна Гора, која веќе ги има отворено сите преговарачки поглавја? Што да каже Србија, која сака дополнително да го забрза нејзиното инвестициско чудо и економски раст преку целосна хармонизација на правниот систем и на регулативата со стандардите на Европската Унија? „Европската политичка унија“ на Емануел Макрон и „европската геополитичка заедница“ на Шарл Мишел значат само едно – европската интеграција е мртва! Западен Балкан и другите набројани земји може само да се надеваат дека ќе бидат земји на периферијата на Европската Унија, без право на рамноправно учество во европскиот проект. Не постои факт што е повеќе поразителен од ова сознание. Наедно, и нам веќе треба да ни биде јасно… Зад бугарското вето стојат интереси на далеку покрупни геополитички играчи. Доколку постои интерес Европската Унија да се прошири со земјите од Западен Балкан, тогаш Бугарија нема моќ да ја сопре таа одлука и веднаш ќе биде дисциплинирана, исто онака како и Словенија кога се обиде да ја блокира европската интеграција на Хрватска. Очигледно е дека и зад Бугарија се кријат далеку поголеми сили, нивни интереси и игри. За жал, македонската влада е парализирана. Тие не се играчи, туку се само кукли во туѓ куклен театар, немаат никаква иницијативност и креативност, но и никаква желба да исчекорат. Сега е потребно балканско обединување и заеднички настап на Македонија, Србија, Албанија, Црна Гора, Босна и Косово пред Брисел, одлучна порака дека не доаѓа предвид ваков развој на настаните и јасно одбивање нашите земји да станат вечна европска периферија и квазиколонии. Или ќе влеземе во Европската Унија како рамноправни земји-членки или конечно да паднат маските, па да ни се каже дека таму не сме посакувани. Ваков потег е можен само од влада со полн демократски капацитет и со јасен народен легитимитет, исто онаков каков што го имаат српскиот претседател Вучиќ и албанскиот премиер Рама, а за тоа ни се неопходни итни нови избори. Европската интеграција е мртва! Само одлучен балкански одговор може да ја врати во живот, а за тоа се потребни храбри одлуки од демократски избрани лидери. Автор: Ивица Боцевски...

Веќе навикнавме дека штом слушнеме засилена активност на Европејците кон Западниот Балкан – Олаф Шолц ќе прави јунска турнеја низ регионот, Емануел Макрон ги свикува регионалните лидери во Париз кон половината на идниот месец, функционерите на Европската комисија се растрчани по Твитер и низ овдешнава географија за средби на поддршка (и јадење ќебапи) за балканската интеграција во Унијата, европските пратеници со големо мнозинство усвојуваат заклучоци за „итно проширување“ и сл. – веднаш почнуваат да нѐ фаќаат евроморници по грбот… Тоа одамна е сигурен знак дека нема да има ништо од европската интеграција на Балканот ни во овој турнус од европските празни ветувања за ширењето на ЕУ кон својот континентален југ. Напротив, со најавите за реформирање на самата Унија – идеите за „Европската политичка заедница“ на Емануел Макрон, „Европската геополитичка заедница“ на Шарл Мишел итн. – балканската кандидатска интеграција си останува на „слепиот колосек“ на европската агенда. Паралелно со тоа се зацврстуваат антимакедонските ставови на Софија кон Скопје, а и обратно, ако не на официјално, тогаш сигурно на граѓанско ниво. Сега веќе е извесно дека договор меѓу Македонија и Бугарија нема, па шансите за нашата евроинтеграција се минимални и главно се темелат врз воопштените очекувања дека некакви евроамерикански „дипломатски притисоци“ врз Софија за повлекување на ветото ќе вродат со плод. Најверојатно нема. Всушност, промената на „форматот“ и интензитетот на билатералните разговори со доаѓањето на Ковачевски и Петков на чело на владите ќе се покаже како пропаднат експеримент, без разлика на исправноста и искреноста во нивните намери. А, и двајцата немаат политички капацитет и моќ во сопствените средини лидерски да направат пробив во „позициите“ на македонската и на бугарската страна. Ќе остане тој спор да го решаваат некакви идни општествено-политички елити во двете земји, но за догледна иднина тоа што ваквото „иновативно“ искуство го направи може да има и барем краткорочни негативни ефекти во, всушност, зацврстувањето на конзервативните, националистички пристапи кон постигнувањето договор, особено на страна на Бугарија. Бидејќи од таму, сепак, се очекуваше критичното „поместување“ во позициите кон Македонија, барем во дипломатска „технолошка“ смисла, процесот да напредне со симнување на ветото, макар и со ширење на контекстот на „дијалогот“ за спорните прашања. Тоа не само што не се случува, туку ригидните позиции на претседателот Радев (сфатен како „метафора“ за шарениот блок бугарски националисти) во целиот спор станаа уште подоминантни на тамошната политичка сцена. Со тие внатрешнополитички феномени, во кои доминираат и нивните компликувани односи со Русија, ќе си се занимаваат Бугарите во годините што доаѓаат. Што да прават сега македонските политичари, особено овие од власта, откако вложија значителна енергија, ресурси и сопствен кредибилитет во пропаднатото „иновирање“ на процесот со Бугарија? Тоа за нив не е некакво апстрактно прашање лоцирано во недефинирани временски рамки како што ЕУ со децении го третира интегрирањето на Западен Балкан во Унијата, туку прашање за политички опстанок на следните избори, кога и да се случат тие. Она што следува, а што може да се детектира и од некои првични најави од самиот премиер Ковачевски, ќе биде постепеното „ладење“ на „прегреаната“ евроинтегративна агенда на државава. Таа агенда, на домашен план, веќе направи значителни политички штети, што се чита и од големото опаѓање на интересот и поддршката на јавноста за ЕУ. Политиката кон Бугарија и ЕУ беше и еден од главните фактори – има и други – за „пензионирањето“ на Заев од политиката, па продолжувањето во таа насока, после сѐ, ќе значи само дополнително губење гласови дома. Покрај вжештениот интензитет на случувањата во НАТО, „Отворен Балкан“, де факто, станува примарната надворешнополитичка агенда за нашата економска и дипломатска активност – да, како замена за повторно одложената интеграција во ЕУ – покрај обидот набрзина конципираниот проект на Бујар Османи за нов Стратегиски договор со САД да го „замагли“ неуспехот на полето на евроинтеграцијата. Потпретседателот на Владата Бојан Маричиќ ќе остане без суштинско портфолио за својата работа, ако не се смета незадолжителниот „туризам“ што ќе мора да продолжи со билатералните и мултилатералните контакти со ЕУ. Но, секторот на Маричиќ ќе мора внимателно и активно да ги следи тенденциите на внатрешното преобмислување на „заедничката (гео)политика“ на Унијата во наредните години, бидејќи треба да се остане агилен во антиципирањето на реформите во самата ЕУ. Тоа е секако за децениите, а не за годините што доаѓаат, со оглед на тоа што подолгорочно ќе се редефинира и начинот на односот на ЕУ кон Западниот Балкан, веројатно во пореални параметри од сегашниве: според нејасните најави, „силните“ во Унијата и сегашните свои балкански членки ќе ги „деградира“ во некаков „второкласен“ статус, а за Западниот Балкан ќе следува утешен „трет круг“ на интеграција во нејзината организација, таму каде што големиот дел од јавноста на западните европски членки и мислат дека ни е „рамноправното“ место меѓу нив. За тоа нема причини за лутење или за разочараност на наша страна, треба да се види каква конкретна корист би имале ние од таа идна „реорганизација“, за во тој контекст да се димензионираат нашите идни односи со ЕУ. Нам ќе ни остане понатамошното прагматично, економско-политичко развивање на односите со непосредните соседи (минус Бугарија) и засилување на билатералните односи со САД, Велика Британија и со неколкуте членки од ЕУ со кои имаме највисоко ниво на економска размена. На тоа ќе се сведе „меѓународната“ компонента од овдешната внатрешна политика, растоварена од огромното губење драгоцено време и политичка енергија на понатамошното одржување на предимензионираните, а суштински празни релации со ЕУ. Поентата е дека има во таквата „принудна“ домашна агенда многу работа и значајни неискористени меѓународни потенцијали. Таа агенда останува проевропска, само што е отрезнување од сонот што го ширеше самата Унија дека во Европа, на пример, Данците, Французите и Македонците можат да бидат „еднакви“ граѓани. Не можат, како и да ја дефинирате таа апстрактна рамка, барем не за сегашниве европски генерации....

И како да мотивираш млад човек да се нафати да биде асистент (на повеќето факултети на УКИМ) за плата од 400 еур (при почетна демонстраторска од 150 еур), да плати уште дополнителни 10-тина илјади евра за магистрирање и докторирање, да се одрекне од младешките уживања пишувајки трудови и семинарски, да се посвети на истражувања платени од свој џеп, да бара од родителите помош ако сака да оди на конференција, да го дрибла кој како сака додека да стане доцент, за конечно кога ќе биде доцент (професор) да зема 500 еур плата? Пропаѓало образованието (високото)? Сме паѓале на светските ранг листи? Бегале младите надвор при вакви „извонредни“ услови? Еве, речиси никој не го споменува високото, како да е вишок, за наука не правиме муабет, наука речиси и да нема, а се чини ниту ќе има во некоја скорешна иднина....

Жално е што мнозинството од македонскиот народ и двојно поголемо мнозинство од македонските политичари и црковни великодостојници и служители не сака или не може да исчита нешто што само политички слепци не можат да го прочитаат. Станува збор за писмото-соопштение испратено од секретаријатот на Светиот и Свештен Синод на Вселенската Патријаршија до „Црквата под Архиепископот г. Стефан“, во кое се вели дека под претседателство на Вселенскиот Патријарх г. г. Вартоломеј, а по „повторените повици од државата на Северна Македонија“ Светиот и Свештен Синод одлучил дека: 1. Ја прима во евхаристичко општење јерархијата, клирот и народот на оваа Црква од Архиепископот г. Стефан… 2. Се остава на најсветата Црква на Србија да ги уреди управните прашања што ги има помеѓу неа и Црквата во Северна Македонија… 3. Како име на оваа Црква го признава „Охридска“ (имајќи го на ум, како област на нејзината јурисдикција, владението во границите на државата Северна Македонија), како што нејзиниот Претстојател писмено и вети на Вселенската Патријаршија, која не го употребува терминот „Македонска“, или друга изведенка од зборот „Македонија“. Вселенската патријаршија продолжува да се интересира за растењето, напредокот и благосостојбата на оваа црковна целина на Охрид… Истиот ракопис повторно во бришење на се’ македонско Повеќе од видливо, она што не сакаат да го прочитаат политичарите и црковниот врв во државава, е дека со истиот ракопис е пишуван и Договорот од Преспа меѓу Атина и Скопје и писмото-соопштение од грчката црква со седиште во „Цариград“, претставена како Вселенска Патријаршија. Поточно речено, ракописот од Ленгли доставен до своите испостави во Атина и „Цариград“, со кој се говори за државата и Црквата на „Северна Македонија“. Ракопис, со кој беше укинато постоењето на македонската држава, македонската нација и сега конечно Македонската Православна Црква. Со договорот од Преспа, меѓу Атина и Скопје, започна конечното затворање на македонското прашање, она кое го сметаа за затворено со Букурешкиот договор од 1913 година, но кое се подотвори со АСНОМ, на 2 Август 1944, а целосно се отвори на 8 Септември 1991 година со воспоставувањето на независната македонска држава. Денес, со прифаќањето на одлуките од Вселенската Патријаршија, македонското прашање целосно се затвора со престанок на постоењето на македонска држава, македонска нација и македонска Црква. За да биде јасно за што станува збор, по којзнае кој пат ќе се навратам на Вестфалскиот мир од 1648 година и од него произлезените принципи во создавањето на државите и нациите. Принципи врз кои е изграден современиот меѓународен поредок и според кои се создавале и се создаваат државите и нациите во западното и источното христијанство. Во западното христијанство, според Вестфалските принципи, се создава двојството нација-држава, односно во омеѓената територија на една држава сите затекнати граѓани ја формираат нацијата според името на создадената држава. Според тоа двојство на Вестфалските принципи се создадени западнохристијанските држави и нации. Во источното христијанство (Православието), формирањето на државите и нациите, според Вестфалските принципи, започнува кон крајот на 19 век за да во 19 и 20 век по создавањето и граничното одредување на националните држави на Балканот, со Патријаршиски и Синодални Томоси, Вселенската Патријаршија како самопрогласена Мајка Црква, создаде автокефални Цркви (Грција, Србија, Романија, Бугарија, Албанија). Тие автокефални Цркви ја опфаќале областа на една конкретна национално-државна единица. Така, во источното христијанство се создава тројството држава-нација-Црква и врз тоа тројство изградено врз Вестфалските принципи се создадени балканските држави. И бидејќи со Договорот од Преспа веќе се создаде државата „Република Северна Македонија“ и нацијата „граѓани на Република Северна Македонија“, а со одлуките на Вселенската Патријаршија се создава автономна (во рамките на СПЦ) Црква на „Република Северна Македонија“, се заокружува процесот на создавање на уште една држава на Балканот, држава со своја нација и Црква. Тоа, за жал, е една сосема нова држава, која со потпис од државниот, а еве сега и црковниот врв, се обврзува дека нема да го користи зборот „Македонска“ или друга изведенка од зборот „Македонија“ и дека таквата држава, нација и Црква немаат ништо заедничко со досегашното постоење на македонскиот народ, неговата историја, име и идентитет. Така, повеќе од очигледно, со одлуките на грчкиот Патријарх од Вселенската Патријаршија, а за потребите на официјална Атина, се помага во создавањето на новата држава на Балканот – „Република Северна Македонија“, во која навистина ќе постои Црква во канонско единство со останатите Православни Цркви, но тоа ќе биде сосема нова Црква на државата „Северна Македонија“ создадена на 9 мај 2022 година. Тоа веќе не е Светиклиментовата Црква, тоа не е Македонската Православна Црква. Згора на се’, враќајќи ја МПЦ во статус на автономија, црковниот врв бесправно и незаконски ги поништува одлуките на третиот македонски црковно-народен собор од 1967 година на кој е прогласена нејзината автокефалност и ја враќа под надлежност на СПЦ, што заедно со бришењето на одлуките и придобивките на АСНОМ од страна на државниот врв претставува злосторство против сопствениот народ во полза на соседните официјални политики. Со ова, за жал, црвот на предавството го разјаде и последниот дирек на кој се потпираше веќе разнебитеното македонско постоење, па ќерамидите на Светиклиментовите храмови, паѓајќи со тресок, со прашината на поганењето, го затрупаа македонското прашање. Но, ние Македонците и верните чеда на МПЦ и со голи раце се’ одново и одново ќе ја откопуваме вистината – за македонската држава, за македонскиот народ, за македонското име, за македонскиот идентитет, за Македонската Православна Црква. Автор: Страшо Ангеловски, претседател на МААК за НетПрес Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Преминувајќи преку сите овие преседани, ЕУ со својата анемичност и слепило дозволува земјите од регионот трајно да се оддалечат од неа, а залажувањето со некакви политички заедници, всушност, само покажува дека на Брисел му е важно само да добие „резерват“ каде што ќе може да „лови“ работна сила, умови, енергетски ресурси и инфраструктура, кои ќе може неограничено да ги користи, без да има обврска нешто и да даде Европските претставници од сите групи на ЕУ ги повикаа Бугарија и Македонија да најдат решение за билатералните разлики, со што би се отворил патот за почеток на пристапните преговори на земјава со Унијата. Тоа неодамна со јасни рокови го соопшти и еврокомесарот за надворешна политика и безбедност Жозеп Борел, кој рече дека јуни е краен рок до кога треба да се надминат разликите меѓу двете земји. Ако малку подобро се анализираат пораките што доаѓаат од Брисел, тогаш јасно може да се заклучи дека Европската Унија едноставно не знае (или можеби воопшто и не е заинтересирана) како да го затвори овој ирационален проблем наметнат од нејзина земја-членка. Наместо да ја притиснат Бугарија и да го применат истиот принцип што сега се заговара за приемот на Шведска и на Финска во НАТО, принцип, според кој, билатералните прашања не треба да бидат пречка за интегративните процеси, туку да се решаваат подоцна, европските бирократи излегуваат со разни други иницијативи само за да ја избегнат личната одговорност за неуспехот да ги започнат пристапните преговори со Македонија. Во таа насока е идејата на францускиот претседател Макрон за европска политичка заедница, која сега дополнително ја афирмира и претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, кој предлага формирање, како што тој ја нарекува, „европска геополитичка заедница“. Ако на ова се придодадат и обидите во Европскиот парламент да се изгласаат амандмани што ќе овозможат бугарските уцени да се вклучат во преговарачката рамка на Македонија, тогаш е повеќе од јасно дека ЕУ уште еднаш ќе ја изигра земјава, што е уште еден преседан во низата преседани што Брисел ни ги приреди сите овие години. Сето ова говори дека ЕУ ништо не научи од војната во Украина, па си игра со оган и на Балканот без да биде свесна дека ако пламне балканското буре барут, ќе изгори и остатокот од Европа. Затоа е зачудувачки зошто Европа молчи на сето ова што го прави Бугарија и со тој молк буквално одобрува повици за геноцидни политики, како оној на бугарскиот претседател Радев за уништување на „македонизмот“. Со таквиот однос, ЕУ самата си ги поткопува темелите на кои и самата почива, но и своите позиции во Македонија, а тоа го потврдуваат и последните анкети, кои покажуваат драстичен пад на расположението на македонските граѓани за Европа и вредностите што таа ги прокламира. Преминувајќи преку сите овие преседани, ЕУ со својата анемичност и слепило дозволува земјите од регионот трајно да се оддалечат од неа, а залажувањето со некакви политички заедници, всушност, само покажува дека на Брисел му е важно само да добие „резерват“ каде што ќе може да „лови“ работна сила, умови, енергетски ресурси, инфраструктура, кои ќе може неограничено да ги користи, без да има обврска нешто и да даде. Изјавите од типот дека оваа нова „политичка заедница“ не се однесува на земјите-кандидати се само празни флоскули, кога на сите им е јасно дека бугарското вето ќе остане и овој јуни и следниот декември и така во недоглед, сè додека Македонците едно утро не се разбудат како освестени Бугари. Токму на такво „будење“ работи Софија, Брисел молкум го одобрува тоа, а Македонија изгледа како „изгубен Германец“ и се добива впечаток дека не знае што да прави. И додека Македонија буквално е исправена пред историски предизвици за какви само сме читале во учебниците по историја, очигледно настаните се повторуваат, а домашната политичка сцена наместо да бара решенија, западната е во целосна апатија и анемичност. Собранието повеќе не работи одошто работи, нервозниот спикер се пресметува со пцости со собраниските службеници, пратениците се натегаат со денови околу дневните редови, премиерот и лидерот на опозицијата не можат да најдат заеднички јазик за ништо, претседателот на државата тера некоја своја политика, а политичките партии се расправаат дали треба или не треба да има предвремени избори, дали блокадите се успешни или неуспешни и така во недоглед, прес-конференција, по прес-конференција, соопштение по соопштение. Сето ова говори дека политички чинители во земјава како да не се дораснати на улогата што треба да ја одиграат во овие историски моменти. Додека опстојувањето на државата и на македонскиот народ се на удар, тие се занимаваат со обични политички интриги, кои и онака можат подоцна да ги решаваат преку меѓусебна комуникација. Никој од нив како да не забележува дека ЕУ за многу кратко време ќе нè смести во некоја „политичка заедница“, која не е никакво предворје на Унијата, туку обична помошна просторија, да не кажеме визба. Уште полошо доколку Европскиот парламент изгласа некаква резолуција во која би ги вметнал и уцените од Бугарија и со тоа би ни пресудиле. На сето ова има само молк и штама. Нема никаква институционална реакција, ниту од власта ниту од опозицијата. Факт е дека државата е влезена во фаза на целосно обезличување и ако на нашите политичари тој факт не им е јасен и не им е доволна причина да преземат заедничка акција за да го спречат тоа, тогаш дефинитивно борбата за власт и привилегии им е посвета од државата и народот пред кои се заколнале дека ќе служат. Затоа сега се повеќе од потребни будност и одговорност на сите политички чинители, да се види каде сме и каде одиме, но и што треба да се направи за да се спречи евентуална штета по државните интереси. Треба и политичките партии да ја зголемат меѓусебната комуникација и координација за работи што се од државен интерес, да ја насочат сета енергија во лобирање кај сестринските партии и европратениците од нивните редови да спречуваат секакви штетни амандмани што во ЕП континуирано се обидуваат да ги протуркаат бугарските европратеници. Тука и Собранието може да одигра клучна улога, да испрати документ до сите европски парламенти, до Советот на Европа, до ОБСЕ и да ја објасни македонската резолуција усвоена од сите партии со консензус, јасно ставајќи до знаење дека никогаш нема да се прифатат никакви амандмани изгласани во ЕП со кои се негираат македонскиот идентитет, јазик и историја, а уште помалку да се прифати бугарските уцени да станат дел од преговарачката рамка на ЕУ. Таква преговарачка рамка не ни е потребна, бидејќи чуму ни е членството во Унијата, ако таму влеземе само како граѓани на држава со географска одредница, без свој идентитет и јазик, ако исчезнеме како Македонци. Едно треба да биде јасно, а таа порака треба да ѝ се испрати и на Европа. Македонија сака да има добри односи со сите свои соседи, вклучувајќи и со Бугарија. Во таа насока треба да се работи на сите можни полиња на соработка, но врз основа на заемно почитување. Во овие 30 години, политичките елити во земјава буквално ги преспаа сите клучни моменти, можеби од незнаење, можеби затоа што некој од страна им рекол дека мора да биде така ако сакаат да си ја задржат власта и привилегиите. Па затоа дојдовме и до оваа ситуација во која сме денес. И повторно историјата ни се повторува, а политичарите продолжуваат да спијат без да научат да ги пресретнуваат предизвиците со кои се соочува државата. Попусто подоцна ќе го гаснеме пожарот, кога куќата целосно ќе изгори. Така е и сега. Додека партиите се расправаат, дозволуваат пред нос да им се случуваат разни подметнувања од страна, кои се на штета на државата. Добро е што гласот го кренаа невладините организации, а гласот го крева и народот, но крајно време е сите политички чинители и државни институции да се освестат и да почнат да работат во интерес на државата, да спречуваат секакви обиди за подметнувања од страна, да изразуваат јасен став за позициите и курсот по кој чекори државата, а тој курс не може да го наруши ниту еден европски политичар, без оглед какви и да се неговите апетити. Македонија е една и единствена, затоа и борбата за неа треба да биде една и единствена, без оглед на сите внатрешни разлики што ги има. Македонија е нашата нишка што нè обединува, ако ја загубиме неа, ќе се загубиме и самите....

Ранко Петровиќ, алијас Ранко Бубамара, е еден од ретките фраери во Македонија кому му успеало поговорката „сѐ што е убаво кратко трае“ да ја преврти нa глава и таа да гласи „сѐ што е убаво долго трае“. Долго, еве веќе 25 години лета „Златна бубамара на популарноста“, најпознатото, најпосетено, најфалено шоу во оваа наша естрадна, но страдна за среќа земја. Од околу 6 илјади вида бубамари во светот, златната македонска е оригинално креирана, патентирана и брендирана. Најверојатно дека уште при помислата да му даде име на новото слободно, приватно радио, во согласност со воведениот капитализам во осамостоената држава, сопственикот Ранко Петровиќ се потрудил да го проучи името што го одбрал – Бубамара радио. Или некој го подучил за симболиката на тој инсект, благ по душа, а грабливец по карактер. Во многу култури во светот сметаат дека бубамарата носи среќа, бубалче што исполнува детски соништа и желби и крие радости во крилјата. Некаде дури милно ја именуваат бубамарата како „птица на нашата мајка“, мислејќи на Богородица, која на првите икони и фрески била прикажана во црвено-црна наметка. Седумте точки на грбот (вклучувајќи го и македонскиот вид) наводно ги симболизираат седумте радости и седумте таги човекови. Да не зборуваме за симболиката на бројот седум, еден од клучните броеви во нумерологијата, кој се појавува речиси во сите среќни комбинации на броеви. Бубамарата е чедо на летото и топлото сонце, синоним за плодност, се множи експресно и бројно. Во македонскиот фолклор си нашла топло место низ поговорките „лет бубамаро – донеси ми гости“ или „ако видиш бубамара, ќе ти дојдат гости“. Позната им е и на стари и на млади, повеќе на селски одошто на градски деца. Тоа е она бубалче што се зема во раката и на кое му се пее „лет, лет бубамаро, исполни ми желба“, благородна фантазија со желба да се случи нешто убаво. Во нашиот јазик, бубамарата има и друго име. Тоа име е литмара. Во дијалектниот говор таква погрда се лепи преносно за жена што е лесна во умот, „литмара е жена што кај не ја сееш, таму ќе никне, таму ќе ја најдеш“. Но тоа е друга тема, не се однесува за нашата златна бубамара. Таа не е литмара, летмара или патмара, други имиња што ги носи бубачката. Нашата е златна. Годинешната, 25-та по ред „Бубамара на популарноста“ навистина донесе нешто убаво, достојно на минатото, традицијата и реномето што го има стекнато. И овој пат, пред да врзе „пеперутка машна“ врз својата бела кошула за да се појави на бината, шефот Ранко и неговата екипа осмислија шоу што ќе се памети. Мото на годинешното сребрено издание беше „Да оживееме“, со сите негови модификации од „Да живнеме малку“ до „Живот по животот“ и „Живот за време на живот“. И навистина: по сивилото, стравот, депресијата, загриженоста, вакцинацијата, забраните за движење, по сите неволји што ги донесе пандемијата на ковид-19, последното издание беше ода на животот, на радоста, на убавината и љубовта, на мирот, на музиката, хуморот, сатирата, на смеењето донесено до фаза на слатка стомачна болка. И со фрлени маски по две години. Навистина на сите нас ни треба жив импулс, нова надеж, нов замаец што, наместо разочарувања, ќе почне да носи и какви-такви човечки задоволства. Некој природен, органски лексилиум што ќе го лекува уплавот од неизвесноста, професионална, материјална, социјална. Мнозинството од оние што беа таму во живо, речиси четири часа во преполнетата спортска сала, живееја во друг свет, не во реална Република Северна Македонија. Во друг свет, кој не е Дизниленд, но е поблиску до фантазијата, а далеку од она што е на улица, на работа, дома. Под ласерските рефлектори и психоделични бои на екранот публиката беше пренесувана низ патеки на светлина и шаренила, во една несекојдневна стварност. Четири часа надвор од македонската реалност, далеку од здодевните политички лица и нивните поздодевни говори, далеку од нивните лажни ветувања. А не е само Ранко број еден во таа претстава. Има и едно друго име, кое не е прво, а е на прво место. Како што Господ бог на почетокот на светот и векот му вдахна дух и од земја го создаде првиот човек, така глумецот Сашко Коцев пред многу години ухна во „Златна бубамара“ и ѝ внесе нов живот, ѝ ги разви белите дробови и го овоплоти духот. Неговите способности за интерпретација на специфичниот хумор, неуморната енергија и непосредност не оставаат рамнодушен никого од публиката. Без намера некому да му се намалат вредностите и популарноста на другите годинешни добитници на награди и учесници, треба да се каже дека рефлекторите во салата заокружија една светска, а македонска блескава ѕвезда. Пијанистот Симон Трпчески. Награден со титулата музички амбасадор на Македонија, повреден и попознат од сите македонски амбасадори по светот што не ги знаеме а ги плаќаме со наши пари. Колку скромен, повеќе харизматичен, едновремено презентираше виртуозност, висок патриотизам, викан македонизам. И со збор и со изведба. Не случајно неговиот величествен проект го носи името „Македонисимо“, од кој беа отсвирени неколку дела што добија заслужен, долготраен аплауз. Аплаузи и за музиката и за пијанистот, кој низ светот потенцира дека е Македонец и доаѓа од Македонија. Како нетипичен претставник на новата македонска изгубена генерација, Трпчески си го најде местото во светот. А не ја напушта сопствената земја, каква – таква. Ранко и екипата, речиси низ сите досегашни фестивалски бубамари, низ програмата, доследно држат капиталистичка бизнис-лекција со видливи позитивни остатоци од социјализмот, особено преку вметнувања во програмата на социјални примеси, желби и пораки за вистина и правда. Капиталистички шоу-проект, а сепак со народен пристап. Не случајно една од основните максими што била и останала е дека „Златна бубамара“ е на страна на народот, а против разни мативоди, дрматори, мрчатори, камшикари, криминатори и разни други такви типови и појави. Шемата е иста, но функционира. Дефилираат на сцената низа автори и изведувачи од естрадни и уметнички дејности, музичари, продуценти, деца, артисти и артистки, балерини, стјуардеси, манекенки, млади таленти и „стари кајли“, заслужни и отслужени ветерани. На менито е неколкукатна торта: ред музика, ред хумор, ред награди, редица изненадувања. Сѐ на куп, ама со мера. „Златна бубамара на популарноста“ е вкусно, мераклиски дозиран ладен шприцер, сличен на младата македонска демократија. Час благ, час кисел, понекогаш горчлив. Шоуто е едно општество за сите, нема партиски и други поделби, не седат социјалдемократите како левичари на лева, а вмровците како десничари на десна трибина. Не е ниту ДУИ во средина да ги дели, да им држи растојание да не дојдат и до физички допир. Духовитите досетки насочени кон политички збиднувања и личности, маестрално изведувани од Коцев, политичката отворена но шармантна критика се деликатесен специјалитет на оваа високорангирана забава. Шоу составено од нужна илузија, со адитиви за сечиј вкус, за секого по нешто, од 7 до 77 години. Нема правда – има „Златна бубамара“! Да живее! Смрт на фашизмот, слобода на „Златна бубамара“. На крајот, уште нешто за бубамарата, колку да се знае. Американската вселенска агенција НАСА во 1999 година пратила четири бубамари и мноштво лисни вошки во вселената за да го провери нивното движење во просторот без гравитација. На бубамарите им биле дадени имињата Џон (Ленон), Пол (Макарти), Ринго (Стар) и Џорџ (Харисон), членовите на „Битлси“. Бубамарите ги изеле лисните вошки дури и преживеале. „Златна бубамара на популарноста“ сега е на земјата. Можеби, можеби, еден ден, некој иден ден, ќе се најде на некој сателит во вселената како трајна вредност од Македонија, земја, држава што постои или некогаш постоела. [email protected]...

Проф. Звонимир Јанкулоски Се сеќавам како почна распадот на Југославија. Тоа е онаа држава за која уште жали и младо и старо во независна Македонија, триесет години по нејзиното крваво исчезнување. А сѐ почна со „разиграниот показалец“ на тогашната моќ на последниот конгрес на Сојузот на комунистите на Југославија. Трулежот на системот што се распаѓаше беше персонифициран во тој показалец, кој насочен кон поединец требаше да биде генералната закана за секој оној што ќе се дрзне да размислува и да зборува поинаку од востановената догма на партијата. Тоа беше „показалец“ што страдаше од дегенеративните тенденции на долгогодишното авторитарно владеење. Мавтањето со него ги покажа сета немоќ и страв на тогашната власт дека времето за промени отчукува и обидот низ закана да го воспостави нарушениот авторитет и да го одржи веќе неодржливото. Гледам денес историјата се повторува. Власта повторно мавта со прстот заканувајќи му се на народот и знам: стравот од губење на власта и функцијата станал хронична состојба што им ги затапила сетилата, здраворазумското резонирање и однесување на нејзините носители и експоненти. Тоа значи дека од понорот кон кој се движи власта ја дели само размавтаниот показалец како последен обид низ закана и страв да го одложи своето заминување од власта и збогување со моќта. Показалецот е последната лажна надеж на очајна власт. Во Македонија сѐ повеќе почнува нервозно да заигрува показалецот. Се навредува и пцуе по „рајата“. Не е за изненадување што тоа се случува токму сега од политичките аниматорски безлични кукли што нѐ извозија низ водвиљот на дегенерираниот политички спектакл и мислат дека сѐ уште можат да го прават тоа. Дозволивме корумпиран политички систем да произведува вакви политички марионети и безлични полтронизирани функционерчиња, кои одбиваат да слушаат некого надвор од нивниот тесен свет на моќни посредници, бизнис-донатори и скротени кротки интелектуалци. Денешната политика стана совршен медиум за култура на групно безумие без потреба од различни гласови и алтернативни погледи што ѝ се потребни на една нација за да преживее во неизвесен и проблематичен период каков што е денес во Македонија. И во таков пејзаж, една клучна провалија во нивната свест е муабетот за вината. Издлабена во нивните плитки умови од моќта, оваа клисура на свеста се претвора во суптилен лак, нежно канализирајќи ја одговорноста далеку од оние што се најодговорни кон оние со најмало влијание; далеку од колективното кон индивидуалното. Политиката на обвинување започнува во страв. Затоа осиромашените се прекоруваат затоа што се сиромашни, новинарите се криви што медиумскиот простор (и буквално физички) се распаѓа, интелектуалците за слободата на мислата, вработените за нефункционирањето и распадот на институциите, народот за промашувањата на власта. Само тие што ја погребуваат државата глумејќи власт, не. Нивната непорочност е во моќта да ја заматат заднината на нашата ментална слика за она што ни се случува. Можеби досега и некако успеваа. Но, веќе не. Затоа кога го вперуваш прстот кон некого и го обвинуваш без вина треба да бидеш подготвен да ги сносиш последиците од тоа. Ние нема да паднеме пред моќниците колку и да мавтаат со показалецот и колку и да се закануваат. Тие се неменливи само во нивните дегенерирани умови. Кога ќе паднат, а ќе паднат наскоро, ќе го видат и ќе го почувствуваат гневот на оние кон кои покажуваа и мавтаа со нивните показалци. Ќе го почувствуваат гневот од онаа „стока“ од народ како што милуваа да ја ословуваат. Затоа викајте, засипнете ако сакате од викање, барајте ја вината во народот, заканувајте се, мавтајте со показалецот, лигавете се од моќта што ви е дадена во нелегитимен политички процес, крајот е блиску. Ако ги мразиме нивните постапки, мора уште повеќе да ги мразиме лекциите на кои биле научени. Во политиката, вината водена од страв дава илузија на контрола без реално соочување и решавање на проблемите што се акумулираат. Секој ден го чувствувам гневот на луѓето што ми приоѓаат и се жалат дека секоја „шушка“ неписмена во државава се истура врз нив, обвинувајќи ги за нивните неуспеси да ги менаџираат институциите што им се доверени. Разиграниот показалец е главниот актер во нивните драмолетки на очај и страв. Тоа се оние недоквакани безимени функционерчиња на кои им довериле да раководат институции од национален интерес и кои не ги гледаме и не ги слушаме. Дури не знаеме ни како изгледаат. Анонимуси, силни и лажно моќни во затворениот свет на нивните институции. Нив нема да ги видите да преземат одговорност за фрленото македонско знаме, за списоците за нивните и нашите соговорници и експерти, за распаднатата и распродадена македонска колективна меморија собрана во сликовни и тонски записи, за одамна нездравиот работен амбиент што го креираа, за задушување на слободната мисла, за политичкото полтронство, за криминалот во кој се вовлечени. Одговорноста ќе ја побараат кај другите, но никако кај себе. Затоа утре ние ќе ја побараме од нив. Зашто правдата мора да биде испорачана. За понижувањето и злото што го трпиме. Доста ја ведневме главата пред оние што надолу газат, а нагоре лижат. Гневот е голем. Од ден на ден сѐ поголем. Само се чека моментот кога народот како цунами ќе ги збрише. Политичка збирштина од луѓе што не заслужуваат ништо подобро. Утре ќе нема за што и за кого да жалиме. Можеби само за изгубените години. Автор:Проф. Звонимир Јанкулоски...

Можеби ова беше последен пат да ја видиме круната на британското кралско семејство како патува сама до парламентот, на отворањето на сесијата, кога кралицата Елизабета Втора требаше да ни соопшти што ни спрема владата. Наместо кревката 96-годишна кралица со проблеми со движењето која го прославува платинестиот јубилеј, се појавија наследникот, принцот Чарлс и Вилијам, војводата од Кембриџ, кого многумина би сакале да го видат на престолот наместо татко му, ама такво е наследството, прво татко па син, доколку не се случи некоја дворска интрига, ама не верувам. И, се разбира, тука беше и придружничката Камила, знаете онаа „третата“ која правеше мешаници и турканици во креветот и го распадна бракот на Чарлс со принцезата Дајана, ама ете, дочека да седне лево од престолот. Што ти е живот, и кој вели дека е фер. Мора да ѝ се оддаде признание на Елизабета Втора, најдолго владејачкиот монарх на светот, која животот го посвети на Британското кралство и која преброди и војни и несреќи и трагедии и милости и немилости и венчавки и разводи и верности и неверства и измами и трајни пријателства и исчезнување генерации и раѓање нови, и човечки и технички. Таа по третпат седеше дома и гледаше како круната патува со највисока придружба, еднаш кога беше трудна со принцот Андрју во 1959 година и вторпат со Едвард во 1963 година. Сега остана без поткрепата на принцот Филип и, згора на сè, синот ја зарази со ковид, што и го разниша и онака кревкото здравје. Да не беше тоа, ќе имаше многу повеќе и поостри коментари од оние дека со голема помпа се врши директен пренос од колона скапи возила, каде што во првото шоферот ја вози круната на перниче од кадифе, па во второто шоферот го вози кралскиот меч и наметката (хермелин секако) со Чарлс, Камила и Вилијам потоа, до Домот на лордовите (неизбрани, наследени или именувани). Па потоа со труби и со сите традиционални церемонии уште од времето на ехехее… се носи до кралскиот престол, престолот каде што… Нормална демократска земја. Да не се бараат повисоки плати Времињата не се добри. Земјата е во економска криза, а во Европа има војна. Цените пораснаа, речиси на сè, а и оние најоптимистичките економски аналитичари најавуваат дека претстојат сериозни проблеми. Некои дури и не избираат зборови. Така, шефот на Бенк од Ингланд, што би рекле Народната банка на Англија, Андрју Бејли, предупреди на „апокалиптичен“ пораст на цените на храната, не само овде, туку и низ целиот свет. Рече дека никој не можел да ги предвиди ковидот ниту војната во Украина и на крајот им порача на работниците да размислат добро пред да бараат повисоки плати. Односно, да не бараат повисоки плати. Гувернерот, кој добива 575.000 фунти годишно, објасни дека дури и ако банката му понуди, тој лично оваа година ќе одбие покачување, но секој нека си реши како сака. Инаку, банката предупреди дека инфлацијата во Обединетото Кралство може да стигне до 10 проценти оваа есен, а некои стравуваат и од рецесија. На критиките дека банката и владата се успале и не повлекле соодветни потези на време, Бејли одговори дека најголем дел од проблемите, според него 80 проценти, се поради притисоци создадени надвор од нивна контрола, како на пример војната. Главно е во право. Ама… Ама не даде одговор како и зошто во ваква ситуација кога растат цените на се и сешто, се оправдува одлуката на канцеларот Риши Сунак да се покачат даноците. Граница исток-запад, север-југ Ковидот и војната во Украина немаа никаква врска со Северна Ирска, кога и таму проблеми на повидок, со тенденција да прераснат во големи. Четврт век по потпишувањето на договорот од Велипеток, дојде протоколот за брегзит, кој потпишан помеѓу Европската Унија и Обединетото Кралство беше да нема „цврста“ граница во покраината. Но, шест години по брегзит, протоколот за брегзит не штима, а постои опасност и да биде загрозен историскиот договор од Велипеток, со кој беа прекинати повеќедецениските непријателства помеѓу протестантите и католиците во Северна Ирска. Има две големи заедници тука, националистите што не сакаат северно-јужна копнена граница и лојалистите што не сакаат источно-западна граница, долж Ирското Море. Решението на поранешната премиерка Тереза Меј, кое сега навидум никој не го сака, а го копира, беше Северна Ирска да остане и во европската и во царинската унија. Протоколот, кој беше решение и на Џонсон, беше остатокот на земјата да излезе од двете унии, а Северна Ирска да остане, ама со проверки во Ирското Море. Звучи компликувано и тешко остварливо? Да, посебно сега кога на власт дојде Шин Фејн, партијата што отворено се залага за обединување на Северна со Република Ирска. И кога Џонсон вели дека можеби ќе бара тука брегзит или да не важи или пак да се преговара. А ЕУ засега вели, знаете, имаме поважни работи. Војна? А сега, нешто сосема различно Во една дискусија деновиве за англиската круна и кадифето на перничето на кое беше носена и наметката од хермелин зашиена пак на големо парче од кадифе, се разви, како што се случува тоа меѓу група луѓе што знаат многу, знаат сè и знаат дека ништо не знаат, и тема за ткаенините. Па, така, дојде на тапет (има тапети и од ткаенини и од кожа, ако не сте знаеле) извесен Макс, оригинал Швајцарец, кој ја имаше таа среќа да се ожени за мома Македонка и кој за прв пат во својот живот се сретна со фротирка во вид на прекривка. Со оглед на климатските промени, и оваа земја станува топла во летните месеци и минатата година таа, момата Македонка, донесе два уредно спакувани уште од чеизот, а потоа распакувани и – Макс беше одушевен. Ние другите можеби вчудовидени, но кога зрело ќе размислам, во мојата втора татковина, ЈуКеј, немам видено да се продаваат фротирски прекривки, па и Макс Швајцарецот таков – вчудовиден. Му објаснуваа дека има земја во која ова масовно се користи и не е ништо чудно, ги има во секој втор чеиз, мираз, продавница и летна гарнитура. Згора на сè, легендата вели дека имало и град во кој имало и фабрика во која се произведувале овие прекрасни прекривки, кои домородното население долго време ги земало „здраво за готово“, а тоа, открил Швајцарецот, да ти биле чудо – не потат, а покриваат. Макс веќе има идеја за старт-ап бизнис. Аирлија работа Макс, може и некој грант да добиеш. И потоа, прво Швајцарија фротиросана, а потоа, светот е лимит!...

Премиерот Димитар Ковачевски денеска соопшти дека ресорните министерства интензивно прават анализи кои антикризни мерки да продолжат и по 31 мај. Некои од предлозите на експертите, рече, се прифатливи, а други, не само што не се прифатливи, туку се и неодржливи. Ковачевски е убеден дека сите мерки донесени досега обезбедија најниски цени на енергенсите и на прехранбените производи во однос на регионот, како и дека обезбедија заштита на животниот стандард на најранливите категории граѓани, пензионерите и работниците со минимална плата. -Владата будно ги следи сите состојби на домашниот и особено на светските пазари, бидејќи она што го имаме во моментот е инфлација која што е увезена и која е предизвикана исклучиво од порастот на цените на енергенсите и на цените на основните прехранбени производи и цените на суровините на светските берзи. Затоа имаме зголемување и на цените во земјава, како и инфлација што кај нас е на ниво на инфлацијата во САД и најголемиот дел од европските држави. Во моментов правиме анализи и во Министерството за финанси и во Министерството за економија кои мерки ќе продолжат, кои мерки нема да продолжат, бидејќи кога се зборува за мерки прво тие секогаш имаат две страни. Едната страна е заштита на животниот стандард на граѓаните, меѓутоа втората е и задржување на ликвидноста на компаниите, рече Ковачевски. Во однос на предлозите од економистите, премиерот објасни зошто некои од нив се прифатливи, а некои не. -Гледате дека од различни економисти има различни предлози, а некои од нив за мене се прифатливи. Меѓутоа, некои од предлозите се не само неприфатливи, туку и неодржливи, како на пример, замрзнување на цените како што предлагаат некои економисти кои се од наше, македонско потекло меѓутоа кои во моментов работат во странство. Тој пристап може да се примени во одредени држави само таму каде што целиот ланец на набавки се наоѓа во државата. Но, кога се работи за држава како нашата која е мала, отворена економија и каде најголемиот дел од суровините од кои се произведуваат финални производи, се увезени и чија цена зависи од цената на светските берзи, тогаш доколку се воведе таква мерка може да доведе до сериозни ликвидносни проблеми на компаниите – број еден и број два – до недостатоци на пазарот, истакна Ковачевски. Тој најави дека и во иднина Владата многу посветено и низ емпириски анализи на она што се случува во државата и надвор, ќе носи, како што рече, правилни мерки кои позитивно ќе бидат оценети од релевантните меѓународни институции. Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење....

Месецот мај несопирливо ме потсеќа на детството поминато во катадневното премерување на буњаковечките и дебармаалските прашини. Новата и како изгланцана зелена што загосподарува со месецов ми вади уште повеќе сеќавања на барокната декаденција на Ислахане паркот или Градскиот парк – прв дел, како што го викавме, и на неверојатно контрастниот втор дел од паркот, кој беше сиот запуштен и здивен. Но и таа дивина како да беше култивирана небаре специјално за нас мрсулковците, кои во густите честари и дрвјата цели обвиткани со ползавици и лијани ги проектиравме нашите авантуристички фантазии. Најсилните сеќавања врзани со овој неодоливо расцветан месец се сепак раните првомајски паради, во кои учествуваше практично целото општество, буквално сите. Или како учесници или како семејства што ги поддржуваат своите членови што се дел од свеченото дефиле или како публика што ја дели еуфоријата на сите други. Ги паметам првомајските утра што почнуваа со онаа специјална возбуда, како сите да ќе настапуваме на театарска сцена, еден вид поттикнувачка трема што тие претпладневиња паметењето ги прави некако чудно светли и свечени, очигледно отпосле ретуширани во мозочната лабораторија. Маалото како да имаше проѕирни ѕидови, и како да можевме да ги гледаме и другите деца и нивните родители како трчаат наваму-натаму, облекувајќи се во свечени или барем свежо испрани руби, речиси сите како да ја игравме улогата на Наташа Ростова пред нејзиниот прв бал. Во мај сите ја славевме денес веќе незамисливата, а тогаш повеќе од стварна, југословенска утопија, а нејзиниот творец Јосип Броз Тито го славевме практично целиот месец. Уште од првомајските празници па сè до 25 мај, кога се славеше денот на младината, а таа го славеше роденденот на саканиот водач, веќе тогаш претворен во легенда. И се сеќавам, тоа се повторуваше секоја година, Тито галантно ги префрлаше заслугите за неговите неверојатни историско-политички достигања на борците од неговата револуционерна комунистичка партија и на целата заедница на југословенски народи што својата остварена утопија самите ја изборија, изградија и во целост ја заслужија. Честитањата, славопојките и вообичаената инфантилизирана и модерно искичирана кореографија и сценографија Тито ги завршуваше со говор во кој сите не уверуваше дека тој е среќен и мирен зашто иднината на Југославија е сигурна во рацете на таква прекрасна младина каква што мислеше дека бевме ние. Никој не се прославил со предвидување на иднината, но со доверението во нас – Титовата младина – тој не можеше повеќе да згреши: првото што го направивме по неговата смрт е варварски да ја разнебитиме неговата Југославија. Второто беше да ги донесеме на власт – практично во сите сè уште живи државни мртвороденчиња што се породија на смртната постела на Југославија – сите губитници од Втората светска војна, сите фашистички колаборационисти, квислинзи, четници, усташи, балисти, вмровски контрачети, и каков сè не историско-политички талог. И да им дадеме одврзани раце, еве веќе над триесет години, да ги силуваат, уназадуваат, ограбуваат и заглупавуваат несреќните жители на територијата на која некогаш, во Титово време, во цутот на нашата младост, вирееше најнапредната, најморалната, социјално најправедната и најслободната општествено-политичка и државна творба во историјата на човештвото. И третото што ние – златната Титова младина – го направивме е на најглупав можен начин да ја рационализираме не само југословенската катастрофа, туку и пропаста на марксистичката идеологија и гнасењето на доблестите на југословенскиот социјализам. И така, веќе триесет години серка против Тито и Југославија генерацијата што го уништи и пред и после недостижно напредниот систем на државно управување со општеството, сакајќи на тој начин врз нејзиниот творец да ја префрли сопствената ужасна историска вина за пропаста на општествено-политичката „силиконска долина“ на 20 век. Ах, тој расцветан мај, ми ги буди сеќавањата на утопијата која генерациите родени околу средината на векот ги привилегираше како да се полубожества, и воедно, ми ги расчепкува незараснатите рани од разорното чувство на вина, што на младите милениумци и нивните деца им оставивме пеплишта наместо Олимп и Парнас на чиишто падини се игравме ние. Да, во прашање се мајските дамари на нечистата совест, лични и интимни, почитувани читатели, но утешно споделени со вас. И најболното во тие бескрајни просерувања против најогледната државно-политичка творба во историјата на светот, е што сите тие „рационализации“ се правени врз основа на најглупавата антилогика (ако е можна оваа кованица) што само тешко болен, хаварисан ум може да ја смисли. Најголемиот број „анализи“ и други блуеници со кои се гнаси југословенскиот социјализам и Титовото историско дело, го користи – ќе се повторам – најглупавиот можен апостериорен аргумент на светот. А, тој отприлика гласи дека очигледниот и крунски доказ за погрешноста на марксизмот, комунизмот, социјализмот, Титовото животно дело и на југословенската федерација, е што тие катастрофално брзо, насилно и крваво се урушија, како масивно свлечиште и тонење на цел предел, што зад себе не остава ништо освен пустелија, несреќа, заборав и глупило. Може ли човек да смисли нешто поглупаво и дури погротескно од оваа искривоколчена антилогика, а сепак таа превладува и во „учените“ анализи и во политичкиот говор и во шумот на времето сиве овие години. Оваа глупоштија е практично смешна, зашто врз истата логика се базираат критиките на пијачката вода на големиот стручњак за алкохолни пијалаци, легендарниот лик на Момо Капор во неговиот „Дневник на една Ана“, Суле од Ада, кој ја сееше истата оваа убиствена но безмерно смешна логика. Вели тој: водата да беше нешто добро, немаше жаби да крекаат во неа. Или, да беше водата добра и корисна, немаше да ја вадат од колено. Хахахаха! Буквално е иста логиката со која поради злосторничката калварија во која е искасапен и опоганет југословенскиот социјализам, самиот тој се прогласува за историски погрешен и безвреден. А, единственото човечко разумно гледиште би требало да е токму обратното. Токму фактот што јужнословенските народи и другите со коишто ги делат балканите никогаш ни пред ни после не беа во состојба да обезбедат таков напредок, мир, безбедност, правда, еднаквост, слобода, братство, солидарност и масовна среќа, е доказ за неверојатната, неповторливата и недостижната вредност на Титовото дело. На територијата на некогашната Југославија никогаш не постоела ни приближно толку квалитетна општествена творба, а јасно гледаме дека никогаш и нема да постои нешто што ќе може да се споредува со неа. Титова Југославија е апсолутниот општествено-политички, културен и еволуциски врв на Балканот, единствената „златна доба“ на јужните Словени. Но, најстрашното од сè е што пропаста и поганењето на југословенскиот социјализам – иако огромна и непростлива – не е наша локална вина, зашто придонесот на овој општествено-политички експеримент е општочовечки, планетарен, па и вината за сквернавењето и заборавот – како и непосредната вина во рушењето на Југославија – ја има и меѓународната заедница. Зошто, ќе прашате. Па затоа што југословенскиот социјализам е практично најнапредната форма на државна творба и организирано општество во целата позната историја. Не, не претерувам. Ако ја споредите Титова Југославија со сите напредни и развиени земји во времето на „златните триесет“ (50-ти, 60-ти и 70-ти години) од дваесеттиот век, и тоа според сите можни параметри за квалитет на општествениот живот: еднаквост, слобода, социјална правда, општ стандард и квалитет на сите јавни сервиси, ќе видите дека ниту една земја во светот – особено не оние најбогатите – не можеа ниту да се приближат до вредностите и реалните остварувања на Југославија. Таа на своите жители им оствари најмногу од она што го беше ветила во нејзиниот устав. Затоа, да не оглупавеше олку светот, да не испаднеше дека во 21 век сепак победија фашистите од сите провениенции, Титовото дело – социјалистичка Југославија – требаше да се изучува, слави и да се зема за пример на целата планета, многу повеќе отколку атинската демократија. А, конечно, атинската демократија нешто да вредеше, немаше онака одвратно да исчезне – по едвај половина век непречено функционирање – и да не се појави повторно на планетата дури повеќе од две илјади години!?...

Даниел Џ. Арбес Со зголемувањето на цените во многу напредни економии, централните банки се остро критикувани дека заостануваат „зад кривата“ на инфлацијата. Меѓутоа, владините политики и геополитиката ги ограничија централните банки да ги нормализираат своите монетарни политики додека инфлацијата веќе тропна на нивната врата. Кинеските и руските прекини во синџирот на снабдување се судрија со вештачката побарувачка создадена од американското министерство за финансии, печатејќи слободни пари за американските потрошувачи. Сега има многу мал простор за монетарно затегнување без да се предизвика застој во економијата. Но шансите за затегнување на монетарната политика беа пропуштени поради одлуките донесени од политичките лидери. Токму тие ја имаат одговорноста за поправање на проблемот, имајќи предвид дека долгорочното економско опкружување сè уште се дефинира со зголемување на долгот, демографско стареење и штетни технологии што ги нарушуваат работната сила и побарувачката. Во овие услови, постојаната дезинфлација е поопасна од краткорочната инфлација. Во ретроспектива, јасно е дека Федералните резерви на САД и другите централни банки беа принудени од политичкото раководство да ја одложат нормализацијата на политиката (предуслов за ефективно да се одговори на следната криза) додека економијата беше силна во 2018 година. Кога пандемијата избувна, администрацијата и Конгресот на поранешниот претседател Доналд Трамп беa во паника, насочувајќи го Министерството за финансии да позајми илјадници милијарди долари како дел од пакетот економска помош за да ја стимулира побарувачката на потрошувачите. Потоа, во 2021 година, новата американска администрација на Џо Бајден во суштина го повтори процесот. Новоиздадените краткорочни средства беа купени од Федералните резерви, кои повеќе од двојно го зголемија својот биланс на состојба во текот на изминатите две години, од четири илјади милијарди долари на девет илјади милијарди долари. Последиците беа предвидливи. Вообичаено, американските федерални резерви можат да ги зголемат стапките, преку доволно долго намалување на вишокот побарувачка за да може понудата да ја достигне. Но, овој пат, геополитичките случувања и динамиката за закрепнување на пандемијата донесoa и зголемена побарувачка и одложена понуда. За среќа, со оглед на тоа што потрошувачите ги потрошија пакетите за финансиска помош, најновите податоци сугерираат дека инфлацијата го достигнува својот врв и треба дополнително да опаѓа, бидејќи приватните фирми ги поправаат синџирите за снабдување без да чекаат реакција на владата. Но сега, кога пазарот конечно е условен за зголемување на каматните стапки, понепосредна опасност е прекумерното заострување на финансиските услови. Инфлацијата наскоро би можела да заврши, бидејќи централните банки се стремат кон квантитативно затегнување, продавајќи ги резервите што ги собраа по 15 години купување обврзници. Од своја страна, Федералните резерви имаат цел намалување од една илјада милијарди долари (или 11 проценти) од своите средства во Министерството за финансии во текот на наредната година. Проблемот е во тоа што кога тие продаваат државни обврзници, тоа ефективно ја намалува ликвидноста на пазарите по цени што ги поставуваат приватните пазари. Во меѓувреме, многу може да тргне наопаку од фискална перспектива, имајќи на ум дека 24 илјади милијарди долари државен долг се јавно чувани со просечна достасаност од околу пет години. Тоа значи дека зголемувањето на каматните стапки од два процентни поени во следните пет години ќе додаде речиси 500 милијарди долари на тековниот товар на федералната влада за наплата на долгот од 352 милијарди долари. Така, сегашниот федерален буџетски дефицит од три илјади милијарди долари ќе се зголеми за речиси 20 отсто. Секако, зголемената цена на првите една илјада милијарди долари државни обврзници што ги продаваат Федералните резерви може да биде податлива. Но треба да се земат предвид каматните и буџетските последици што Федералните резерви ќе продадат уште три илјади милијарди долари за да се врати на нивото од 2020 година, а камоли уште седум илјади милијарди долари за враќање на нивото од 2009 година. Плаќањата на каматите за федералниот долг би можеле да станат најголемата ставка на националните расходи, иако трошоците за социјално осигурување, здравствена заштита и национална одбрана, исто така, значително ќе се зголемат во наредната година. Отсуството на политички неодржливи даночни зголемувања, американскиот фискален дефицит и вкупниот долг може да достигнат нови највисоки нивоа. Во меѓувреме, пазарот на ризични обврзници се зголеми на повеќе од три илјади милијарди долари. Бидејќи на овие прашања ќе треба да се даде одговор, може да се очекува значителен број компании што едвај преживуваат да бидат присилени да се преструктурираат, бидејќи не можат да рефинансираат кога има повисоки стапки. Се чини дека економијата се движи кон рецесија пред зголемувањето на стапките да достигне цел процентен поен и пред да започне квантитативно затегнување. Растот на БДП на САД се соочува со тешкотии, а состојбата со вработеноста е значително помалку розова отколку што изгледа. Слободни работни места има, но тие никој не ги сака. Освен тоа, како што вештачката интелигенција и другите софтверски технологии стануваат понапредни, тие сè повеќе ќе ги истиснуваат неквалификуваните физички работници и квалификуваните професионалци во услужната дејност. Со ваквиот развој на настаните на светско ниво, ќе биде потребно умешно маневрирање. Секако, би помогнало доколку политичарите престанат да го бараат најбрзиот и најлесен излез и, наместо тоа, решат да дејствуваат стратегиски во националните и светските економски и политички цели. Автор: Даниел Џ. Арбес е извршен директор на „Ксерион инвестментс“...

Хиполит Фофак На почетокот на мај, американските Федерални резерви ја зголемија референтната каматна стапка за половина процентен поен во агресивен обид да ја спречат зголемената годишна инфлација, која моментално е на највисоко ниво во последните четири децении и изнесува 8,3 отсто. Инфлацијата во еврозоната достигна рекордни 7,5 отсто на годишно ниво во април, според прелиминарните процени. Острите значителни зголемувања на цените, дополнително поттикнати од украинскиот конфликт, ја зголемуваат заканата на стагфлацијата и може значително да ја намалат куповната моќ на домаќинствата. Ранливите групи со пониски приходи веројатно ќе бидат најтешко погодени, бидејќи имаат ограничен пристап до финансиските пазари, што им отежнува да ја изедначат нивната потрошувачка. Понатаму, бидејќи цените се зголемуваат повеќе за основните добра што доминираат во потрошувачката кошница на домаќинствата со ниски приходи, инфлацискиот јаз меѓу богатите и сиромашните, феномен што економистите го нарекуваат „инфлациска нееднаквост“, може дополнително да се прошири. Пред само неколку месеци, целта за стабилност на цените беше исклучително занемарлива во компромисот меѓу растот и инфлацијата. Се сметаше дека централните банки треба да продолжат да се фокусираат на поддршката на економското закрепнување по пандемијата. Но сега клучното прашање е дали креаторите на монетарната политика прават доволно во борбата против инфлацијата. Во случајот на системски важните централни банки, тешко е да се тврди убедливо дека тие ги разгледуваат ризиците што се појавија. Неуспесите во предвидувањата на големите централни банки ѝ овозможија на инфлацијата да ги надмине нивните цели од два отсто. Инфлацијата беше во нагорна линија и ги надмина официјалните цели на двете страни на Атлантикот во првата половина на 2021 година, но претставниците на Федералните резерви и на Европската централна банка (ЕЦБ) тврдоглаво инсистираа дека побрзиот раст на цените е минлив. Ризикот од погрешно прифаќање на хипотезата за ниска инфлација и да се направи премалку за да се спречи ширење на заканата, во голема мера го надминува ризикот од погрешно отфрлање на нултата хипотеза за ниска инфлација. Ова е особено точно кога економијата се прегрева, бидејќи обратните инфлациски трендови стануваат уште построги штом не може да се постигне стабилизација на цените. Но светот сега се бори токму со тоа. Некои водечки централни банки, како дел од нивните добронамерни обиди да го поддржат кревкото закрепнување по пандемијата, одлучија да не ја спречуваат инфлацијата, па дури и да одговорат на тековните ценовни притисоци додека не се докаже дека се подолгорочни. Низа шокови во текот на изминатите неколку месеци го одржаа зголемувањето на потрошувачките цени. Тие вклучуваат нарушувања и тесни грла на синџирот на снабдување, разлики во понудата и побарувачката, недостиг од полупроводници и зголемување на цените на суровините. Нагорните притисоци на платите, исто така, одиграа улога, особено во САД. Додека некои од овие шокови се краткорочни последици од падот предизвикан од пандемијата, повеќето се поттикнати од структурни промени, вклучувајќи го и процесот на деглобализација. Прекините на синџирот на снабдување, за кои се проценува дека додадоа еден процентен поен на основната инфлација во 2021 година, исто така беа влошени од пандемијата, но всушност ѝ претходеа. Покрај тоа, претходниот продолжен период на ниска инфлација го поттикна погрешното верување дека пуштањето повеќе пари во оптек нема да резултира со инфлација. Постојаното проширување на понудата на пари достигна рекордни нивоа во билансите на состојба на ЕЦБ и на Федералните резерви во 2021 година. Џером Пауел, актуелен претседател на Федералните резерви, вели дека американската централна банка ги има потребните алатки за да ја скроти инфлацијата. За жал, институцијата мора да преземе мерки во време на зголемени стагфлациски ризици. Глобалниот раст брзо забавува, а инфлациските притисоци се засилуваат поради шокот на цените на суровините, влошен од украинската криза. Алатките што сега ги користат водечките централни банки сигурно ќе помогнат да се ограничи инфлацијата. Но тие ќе наметнат висока економска цена и би можеле да ги турнат најранливите економии во рецесија. Уште потешко е во средина со висока инфлација кога мора да се направат компромиси. Погрешен потег сега лесно може да го наруши почетното закрепнување по пандемијата. Доколку се случи тоа, трошоците веројатно несразмерно ќе ги погодат економиите во развој, а особено земјите со ниски приходи што се нето-увозници на нафта. Повеќето од овие земји беа преоптоварени кога излегоа од економскиот пад предизвикан од пандемијата и сега се соочуваат со повисоки трошоци за намирување на нивниот долг во долари. Вредноста на нивните валути драстично паѓа во време кога зголемените дефицити на тековната сметка и повисоката увезена инфлација веќе принудија некои земји да направат тешки компромиси во монетарната и фискалната политика. Постигнувањето на вистинската рамнотежа помеѓу економската експанзија и стабилноста на цените е повеќе уметност отколку наука, но системски важните централни банки мора да се стремат да го постигнат тоа за да го одржат светскиот раст. Во последно време, стремежот кон таа цел е значително отежнат поради зачестеноста на политички предизвикани економски кризи, од кинеско-американската трговска војна до глобализацијата на украинскиот конфликт. Глобализацијата го забрзува прелевањето на економските шокови предизвикани од зголемените геополитички тензии. Тоа е уште поголема причина за централните банки да избегнуваат неоптимални политички избори, кои ниту ја враќаат стабилноста на цените ниту поттикнуваат економски раст. Автор: Хиполит Фофак е главен економист и истражувачки директор во Африканската експорт-импорт банка...

Велат дека на Балканот никој не се раѓа и не умира во иста држава. Таква е судбината и на мојата генерација, која оваа година го слави својот полувековен јубилеј. Балканот е раскрсница на Европа. Тој бил поприште на регионални и светски војни, кои како последица ја имале честата промена на границите. Па така, оние родени во Австро-Унгарија, живееле и умирале во Југославија, оние родени под турско, пак живееле и умирале под бугарско или српско или конечно во својата Македонија. И нашата судбина не е поинаква. Родени сме во една земја на ридестиот Балкан во времето кога во неа се живееше најдобро. Кредитите беа земани, а времето за враќање сè уште не беше дојдено, па ние како деца ги уживавме привилегиите на средната класа на југословенското општество. Бесплатниот образовен и здравствен систем, редовните одмори на море, слободното патување без визи со црвениот пасош. Беа тоа безгрижни времиња, во кои Тито им ја продаваше вселенската програма на САД, а наместо тоа се испазари таму да се продава познатото „Југо“. Нам, на децата, тие времиња не ни навестуваа дека оваа безмалку идилична слика ќе се промени и дека нашата младост нема да биде толку розова. По смртта на Маршалот, гангрената од неговата нога се префрли и врз заедничката федерација на југословенските народи, која пополека почна да се распаѓа преку најкрвавиот конфликт на почвата на Европа по завршувањето на Втората светска војна. За жал, дел од топовското месо во крвавата југословенска драма беа и претставниците на мојата генерација. Оние што се запишаa на некоја од високообразовните установи, успеаја да го пролонгираат служењето на воената обврска, но некои не успеаја во тоа и заминаа на боиштата да војуваат за некои, за нив, необјасниви и туѓи интереси. Поголемиот дел извлекоа жива глава, но траумите од тие денови оставија забележителен траг во нивната психа и понатамошен нормален развој. Мирољубивата и мудра политика на првиот македонски претседател по осамостојувањето, Киро Глигоров успеа да ја прекине голготата на мојата генерација, барем во делот кој се однесуваше на војната. Македонија стана независна и суверена држава, без војска и пари, но барем со сочувана инфраструктура и сочувани животи на младата генерација. Воспитани, скромни, образовани и сè уште полетни, во најдобрите креативни години, почнавме оптимистички да ја градиме или барем да се обидуваме да ја градиме новата држава, надевајќи се дека од неа ќе направиме, како што велеше мојот професор Ѓорѓи Марјановиќ, пристојно место за живеење. Но, некои „нови клинци“, воспитувани во некои други времиња, врз основа на некои други вредности и наративи, не мислеа така. И додека ние се обидувавме да ја застанеме државата на здрави нозе, почнаа да се редат настани кои беа далеку од тоа што го посакувавме. Крвавиот конфликт од 2001 година, поделбите помеѓу комуњари и вмровци, повеќегодишната блокада на нашиот европски пат предизвикана од ирационалните барања на Грција, корумпираното владеење на Никола Груевски и неспособноста на Зоран Заев да се справи со тоа, беа само дел од работите кои индицираа дека не сме успеале во нашата замисла. И сега, на прагот на педесеттата година од животот, кога ја повлекуваме првата, прелиминарна, линија за да го сумираме она што сме успеале да го постигнеме во животот, за жал, мора да констатираме дека земјата (без оглед дали тоа значи државата во која живееме или Земјината топка чии жители сме) им ја оставаме на нашите деца во полоша состојба од онаа во која ни ја оставиле нашите родители. Живееме во држава каде корупцијата, клиентелизмот, партиската или националната припадност се побитни од нивото на образование, култура или способност. Нашата планета никогаш не била позагадена, никогаш воздухот не бил толку нечист, а почвата контаминирана со бројни хемикалии. Дали таа неспособност да го смениме светот на подобро е резултат на нашата пристојност и добро воспитание кое на крајот нè доведе до тоа да се повлечеме пред оние дрските и гласните, бескрупулозните помлади од нас генерации, воспитувани врз други општествени вредности, кои не избираат средства да ги остварат своите индивидуални цели, без оглед дали е тоа на штета на државата и идните генерации? По принципот „живеј го животот денес“ и не мисли на иднината, оние другите, успеаја најадекватниот подарок за нашите деца, кои овие години ја слават својата матура, да им биде куферот, бидејќи поголемиот дел од нив иднината не ја гледаат тука покрај своите родители, туку нас ќе нè тераат, на стари години (за десет, дваесет или триесет од сега) да станеме номади, кои за трошка љубов ќе го обиколуваат светот во потрага по нашите деца и внуци, кои, за жал, едвај ќе го разбираат јазикот на кој ќе им се обраќаме. Но, секоја генерација си го носи својот крст, па така и ние. Резултатот по првото полувреме е еден за животот, нула за мојата генерација. Дали има надеж тоа да се поправи за време на второто полувреме? Добар дел од вината за денешнината носи и мојата генерација со конформистичко повлекување во својот затворен свет пред неуките, агресивните, невоспитаните, партизираните – со неделување, опортунизам од овој или оној тип, секојдневна употреба на самооправдувачки флоскули („пушти ја таа будала“, „и онака не нè бидува“ итн.). Второто животно полувреме тоа нема да го толерира од нас. „Располагам со уште милион нежни и безобразни податоци за нашата младост, која пред нашите очи не лаже и краде и напушта“… И, што останува друго освен во стилот на Раде Шербеџија да порачам, во второто полувреме да не се предаваш, генерацијо моја, затоа што не треба да ја губиме енергијата, желбата и силата. Сакам да верувам дека нашето искуство и лични потенцијали не се попусто создавани, унапредувани и негувани; имаме уште време нашиот начин на размислување и делување да го насочиме кон креативно подобрување на нашата општествена околина, почнувајќи првенствено со својот личен ангажман. За почеток, однесувајте се во јавниот простор како луѓе; поздравувајте се со комшиите наутро, бидете љубезни на пазар, не фрлајте ѓубре кај ќе стигнете, не паркирајте насекаде, уважувајте го и слушајте го соговорникот (без прекини), почитувајте ги постарите, сакајте ја својата татковина, немаме резервна. Секоја општествена промена почнува на лично, индивидуално ниво. Не се давај, генерацијо моја, сè уште имаш што да кажеш....