Почитувани читатели, во денешната колумна посветена на Еуростандард банка, ќе пишувам за агонијата која што нѐ снајде сите, помалку или повеќе, во едно декадентно општество со изместени вредности. Соочувањето со чувство на безизлез, длабоко вкоренето во мене, е нешто на кое што се навикнуваме исто како на загадениот воздух – го дишеш и ништо не можеш. Корупцијата, како најголемо општествено зло во нашето секојдневие, е нашата заедничка агонија. Сите ја чувствуваме, освен бесчуствителните кои што ја креираат и поддржуваат. По стоти пат, во моите колумни, ги наведувам фактите направени од државни институции кои што укажуваат дека Еуростандард банка е однесена во стечај по нечија желба, а не поради фактот дека банката е неликвидна и без право на живот. Народна банка е егзекуторот, конкретно водена од гувернерката Бежоска, а поддржувачи се Техничката влада на Оливер Спасовски, Собранието на Република Македонија во времето на Талат Џафери, Обвинителството предводено од првите луѓе во него како Јовески и актуелниот Коцевски. Секако тука е и судството за кое што денес во јавноста се крева голема прашина поради неговата нефункционалност. Новата влада предводена од Премиерот Мицковски, најави остра борба против нефункционалноста на судството и Јавното обвинителство. Прашања кои се поставуваат пред мене се следниве: Дали актуелната власт со реформите во обвинителството и судството гради систем кој ќе биде во интерес на граѓаните, или пак разградува систем на бившата влада и гради систем за себе, согласно познатата народна поговорка за Курто и Мурто. Сѐ уште имаме недопирливи политичари кои за својот криминал веќе имаат добро разработена шема, а таа е ,,патување” во една насока. Бегањето од Македонија со или без знаење на институциите на прогонот, им е услов да живеат мирно и спокојно во нашето соседство сѐ додека не застарат предметите согласно законите во Република Македонија и да се вратат како лојални граѓани на Република Македонија, каде што криминалот ќе им биде простен. Прв ваков случај е поврзан со името на некогашниот прв цариник во Македонија, Даравелски. Живееше цели 20 години во соседна Србија и по застарувањето на предметите за неговото гонење, се врати во земјата како легален и чесен сограѓанин. Следејќи го примерот на Даравелски можам да заклучам дека и некогашниот Премиер Никола Груевски, кој денес живее во Унгарија како избеглица, по застарување на предметите ќе се врати во Македонија и ќе живее како наш чесен сограѓанин. Претпоставувам дека ќе биде ист примерот со политичарските ,,побегуљи” и високите функционери од минатата Влада како Артан Груби, поранешниот директор на Лотарија на РМ Прпарим Бајрами, поранешниот директор на АД ЕСМ Васко Ковачевски и многумина како нив кои што претходно работеле во Владата на РМ или во нејзините институции. За разлика од овие побегнати личности, кои се предмет на прогон, во нашата Македонија се појави еден нов начин на купување слобода, форма со која криминалците си ја купуваат слободата од украдените пари. Значи се краде толку за да купи најскапото! Со украдени финансиски средства од државата и нас граѓаните си ја купуваат слободата и продолжуваат да живеат како чесни граѓани. Во случајов се работи за бившиот директор на УБК , Сашо Мијалков кој со купена слобода денес живее слободно во нашата држава, дури успеа да си ги откупи запленетите станови и други недвижности кои што му беа конфискувани токму поради криминалот направен од негова страна. Додатно стана и донатор, помагајќи изградба на цркви и манастири низ Македонија. Која е болката која што ние граѓаните ја плаќаме поради ваквата агонија во нашата татковина? Изминативе 35 години не отворивме вистински фронт за борба против организираниот криминал и корупција. Не постојат недостапни лица, криминалци за сериозна држава која е одлучна да ги изнесе пред лицето на правдата. Примери за вакви прогони во светот има многу. Ќе го споменам само примерот на Израел кој во раните 60-ти години уште како млада ново-формирана држава ги носеше на јавни судења нацистите кои беа пребегани од нацистичка Германија и скриени насекаде низ светот, далеку од очите на јавноста. Примерот со нацистот Ајхман е вистински доказ за држава која што има сериозни намери да се справи со голготата на нацизмот и огромниот број на жртви од преку 6 милиони убиени Евреи. На многу висок професионален начин детектиран како жител на Аргентина со променето име и статус во државата, тој беше киднапиран од тајните служби на Израел и осуден во Тел Авив. Геноцидот врз одредени народи во светот и криминалот имаат заеднички именител, а тоа е општествено зло. Јас и многумина како мене, жртви на овој систем, сакаме да веруваме дека нештата ќе се изменат и дека правдата на крајот ќе победи. Неразбирливо е луѓе како Далаверски и Мијалков да имаат еднаков, дури и попривилегиран статус од мојот. Тие денес се ослободени од секаков прогон, а за мене Овинителството веќе петта година има отворен предмет за прогон, при што сиот имот ми е замрзнат и не смеам да го отуѓувам ниту стопанисувам. Апсурд и агонија за мене! Голема болка во мене и за сличните како мене. Единствен излез од агонијата, која владее во Република Македонија е институциите да работат во името на граѓаните и државата. Во име на правдата која што има долга рака. Сакам да верувам дека овој пат, Владата предводена од ВМРО-ДПМНЕ и ВЛЕМ, вистински ќе се борат судството и обвинителството да добијат право за независност од партиските притисоци, право за владеење на правото и правдата....

За најголемиот број од нас, магијата на детството е длабоко поврзана со времето што сме го поминале со нашите баби и дедовци. Значајната улога на бабите и дедовците во грижата за децата, во фамилиите остана непромената до ден-денес.Бабите и дедовците за децата и денес се симбол за посебната магија на детството.Иако денешните баби повеќе не се вдовиците во црнина, како моите егејски баби.Затоа што денешните баби и дедовци изгледаат најмалку десет години помлади од бабите пред повеќе од половина век. Сепак, и кога бабите носат патики и фармерки на седумдесет и нешто години, тие на внуците им го даруваат истото чувство на безусловна љубов и посветеност, како што чинеле нивните баби и дедовци кога тие самите биле внуци. Затоа светот на внуците со бабите и дедовците не изгуби ништо од фасцинацијата и за денешните внуци. Децата знаат дека за да бидат љубени од бабите и дедовците тие не мораат да се секогаш послушни, трудољубиви или одлични ученици. Тие ги сакаат такви како што тие се. Внуците чувствуваат дека тие за нив се најдрагоценото. Еден германски новинар раскажува што одговорила ќерка му, кога ја прашал зошто е толку убаво кај баба и‘ и дедо и‘. „Кај нив секогаш има повеќе чоколади, гледаме повеќе телевизија, а тие имаат и повеќе време”, одговорила таа. Повеќе време! Тоа е тајната на детството и на староста. Особеното чувството за времето. Бидејќи се чини дека децата и старите имаат безгранично многу време. Кај децата затоа што им се чини дека времето бавно изминува, а кај старите затоа што тие сакаат времето да изминува бавно. Затоа и за децата и за бабите и дедовците секој миг е вечност. Тие вистински живеат во мигот. И секој миг е среќа, радост и слобода. Кога внука ми после училиштето ќе дојде кај нас на ручек, за мене е празник. Масата е веќе подготвена, а додека ручаме, таа ни раскажува како го поминала денот во училишето. А јас чувствувам дека во тој миг и самата сум девојчето што и‘ раскажува на прабаба и‘ за денот во училиштето, а таа ме гледа со восхит зад очилата со дебело стакло. А јас се радував што прабаба ми се радува за мојот училишен ден. Така и денес, не ужива само внука ни што сме го зготвиле нејзиното омилено јадење, туку и ние во тоа што преку неа, пак го доживуваме одблиску светот на детството. Кога внуците раскажуваат со кого играле во училишниот двор или со кого се скарале, ние, бабите и дедовците, веднаш сме вратени во нашето детство и затоа, од нашето искуство, можеме да ги утешиме дека кавгите меѓу децата не траат долго. Често психолозите истакнуваат дека внуците од бабите и дедовците учат да ја обликуваат својата социјална емпатија. Од друга страна, и бабите и дедовците добиваат од внуците многу нови импулси. Ако не друго, од одблиску го доживуваат духот на времето на нивните внуци. А тоа им помага да останат отворени за новото. Едно најново германско истражување потврдува дека времето кое постарите го поминуваат со внуците ги „подмладува”. Децата се животна радост и слобода која и старите ги поттикнува да останат спонтани, слободни и љубопитни за новото и модерното. „Наративниот идентитет” Од друга страна, кога сме со внуците, ние неминовно мислиме на нашите родители, кога тие беа во истата улога кај нашите деца. Во истиот миг, за мене, се појавуваат ликовите на моите две баби. И одеднаш сум и јас самата повторно детето што седи крај двете баби. Магијата на детството за мене е времето поминато со бабите. Често помислувам дека и мојата писателска дарба и главната тема на мојата проза, животот на бегалците, рано ја обликуваа нивните постојани раскажувања за животот таму, зад границата.Тогаш не знаев која беше таа граница, но знаев дека нивната тага беше поврзана со една граница. Освен тоа, особено од моите егејски баби, но и од мајка ми, научив каков дар е желбата на бабите да ги „угостат” своите внуци, да направат се‘, за да се чувствуваат пријатно. Особено сестрата на баба ми по мајка, чиј маж беше во Австралија и никогаш не се врати, имаше несекојдневна дарба да им угоди не само на децата, туку и на возрасните. Денот го поминуваше трчајќи од куќата на едната ќерка во куќата на другата во населбата Ченто, за да суреди се‘ и да зготви ручек за двете фамилии. Кога ќе ја посетев како дете, после часовите во училиштето во Автокоманда, но и како возрасна, таа не престануваше да ме нуди со јадење. Со нејзиниот прочуен султијач, со торта и слатки. А јас во нејзиното присуство чувствував милина и радост, зашто во тој миг за неа бев најважниот гостин. Тоа чувство им го сугерираат на децата нивните баби и дедовци. Во модерните истражувања за значајноста на бабите и дедовците за децата, се укажува дека тие придонесуваат кај нив рано да се обликува „наративниот идентитет”. Тие се првите кои на внуците им раскажуваат за животот во нивната младост, за фамилијарните предци.Од тоа децата ја градат својата прва претстава за фамилијарната приказна, за тоа, чии наследници се тие самите. Секако, децата и фамилијарните приказни не ги доживуваат поинаку од приказните за принцезите, самовилите и волшебниците. Затоа што и едните и другите обично им ги раскажуваат бабите и дедовците. На едно литературно читање пред многу години во Келн, киргизискиот писател Чингис Ајтматов ( 1928-2008) раскажуваше дека да стане писател најзаслужни биле приказните на неговата „бабушка”. Таа била совршениот раскажувач.Напладне, додека пиела чај, пред да заспие на пладневна починка, таа му раскажувала нова приказна. „Така требаше постојано да и‘ варам нов чај, за да не заспие, туку да продолжи да раскажува”, рече писателот. „Старите стануваат како деца” Меѓутоа, дури и кога бабите и дедовците немаат дарба за раскажување, тие имаат важно место во развивањето на личноста на децата. Бабите и дедовците имаат можност на внуците да им ги пренесат своите животни искуства, но и да им ги дозволат и тие нешта кои, можеби, им ги забранувале на своите деца. Во еден напис на оваа тема, авторот ја цитира својата баба која велела дека времето поминато со внуците го доживува како да гледа филм, но по втор пат, со уживање, без грижите на секојдневието со малечки деца, без стресот од професионалните должности. Како и децата, бабите и дедовците ја поседуваат слободата да го прават тоа што сакаат. Дури и кога нешто нема да им дозволат, внуците тоа не го доживуваат како строга забрана. „Старите стануваат како деца”, слушав често од возрасните која бев дете. Не знаев што мислеле со тоа, ама чувствував во присуството на бабите дека тие имаат многу време, како и децата. Дека бабите и дедовците се наоѓаат во време во кое како да нема цел, а затоа и како да нема ниту грижи, ниту брзање, ниту стрес. Денес имам јасно сознание зошто старите се толку блиски со децата. Затоа што децата се во периодот од животот во кој уште не се обземени од фамилијарните и професионални должности, додека старите повеќе не се под диктатот на работата и кариерата, а и семејните обврски не се исти како кога биле млади. Така заедничкото време на внуците со бабите и дедовците е слобода од должности и обврски. Децата уште не знаат што е старост и стареење, а старите затоа што го знаат тоа, сакаат да го доживеат секој миг свесно и силно, особено кога се со своите внуци. Кога бев дете, многу родители велеа дека „бабите” ги разгалувале нивните деца. Јас, пак, и тогаш, кога бев дете, и сега, кога сум баба, знаев и знам дека бабите и дедовците сакаат да им дарат на своите внуци колку што може повеќе среќа во мигот, за да ги паметат и кога ќе се возрасни по магијата на детството со нив. Од тој извор на среќни спомени со бабите и дедовците внуците црпат сила и кога самите ќе станат родители. И веднаш се враќаат во детството кога, минувајќи крај некоја куќа, ќе го помирисаат мирисот на пржена риба, како во моето детството, понекогаш во петок, кога моите баби пржеа риба. Или кога во паркот, во летното пладне, ќе видат на клупата под сенката на дрвјата, баба и дедо, како блажено лижат сладолед. Тие мигови не враќаат во детството во кое за нас, кога бевме деца, се‘ беше возможно. Науката укажува дека децата што биле блиски со бабите и дедовците и како возрасни црпат сили од сеќавањата на животот на старите. Дури и на нивните навики подоцна се сеќаваме со љубов и несвесно ги применуваме. На пример, уверувањето на мајка ми дека важните нешта е добро да се почнат „понеделнички”, кое таа го имаше преземено од прабаба ми. Сега и јас често, во понеделничките утра, го слушам нивниот глас. И размислувам која важна работа треба да ја започнам. Знам, тоа го правам само од желбата да го повикам нивното присуство во моето секојдневие, барем со истиот ритуал.(dw) Кица Колбе...

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијатаОД АЈЗЕНХАУЕР ДО БАЈДЕН: Како воено-индустрискиот комплекс го проголта светот Зад модерниот сјај и историјата што не спие: Што светот не знае и сè уште не сака да го знае за Јужна Кореја...

Дури и навистина да е „речиси неспособен да управува со себе или со луѓето околу него“, дури и да е „импулсивен, нефункционален и недисциплиниран“, како што го оговара еден од водечките колумнисти на „Њујорк Тајмс“, Доналд Трамп е „новото момче во градот“. И како во онаа прекрасна балада на Иглси (Eagles), на ужас на нејзиниот досегашен љубовник, новото момче (Џони) ќе ја џапне девојката. „Johny come lately, the new kid in town, will she still love you, when you’re not around“. Ви текнува на овие стихови, нели? Нашиов Џони, имено Доналд, го почнува својот втор претседателски мандат со апсолутна предност и со големи очекувања, но не само затоа што неговиот љубоморен претходник не беше баш „тука“ и „со сите“ во последната година („Where you been lately?“, пеат Иглси), туку и поради фактот што Џозеф Бајден ќе остане запаметен во историјата како човекот што се посвети на растурање на глобалната рамнотежа на силите во светот. Кој не знае, треба да научи дека таа рамнотежа, која во теоријата понекогаш се нарекува и „рамнотежа на стравот“, е градена тешко и макотрпно, со децении. Воден од пропагандниот наратив за обединување на т.н. „прогресивни либерали“ од целиот свет околу него (како „најпрогресивен“ меѓу „прогресивните“), Бајден во голема мера успеа во својот воено-хушкачки проект, во чија заднина беше прилично јасната и само за слепците невидлива намера да оствари личен политички профит. И не само политички. И затоа „градот“ од песната на Иглси денес е толку девастиран и пропаднат, што прашање е дали новото момче воопшто ќе ја погледне момата и дали ќе трзне на онаа безнадежна романтика („hopeless romantic“, пеат Иглси) на која светот се „палеше“ овие пет Бајденови години. Војните треба да завршуваат со мир, а не со повеќе војни Сите аргументи укажуваат на тоа дека резултатите од тој потфат на Бајден – инаку, од аспект на крајниот исход, потфат однапред осуден на неуспех – се катастрофални. Одамна е јасно дека со сета помош од Америка, од НАТО и од земјите на Европската унија, Украина на Володимир Зеленски не може да ја добие војната со Русија. Многу умни глави (меѓу кои и еден Хенри Кисинџер, на пример), уште во почетокот на таа војна апелираа да се бара мировно решение за конфликтот. Можеби и Владимир Путин не може да ги оствари сите свои стратешки цели поради кои ја нападна Украина, но најважната цел веќе е постигната – шансите Украина да биде нова членка на НАТО и да го (зло)употреби системот на колективна одбрана на членките на Алијансата денес се сведени на нула. Форсирањето воено решение за конфликтите на Блискиот Исток, пак, доведе до хуманитарна катастрофа и до значително опаѓање на меѓународниот имиџ на Израел, земјата која се смета за најверен сојузник на САД. И тој неуспех е резултат на комплицираниот инженеринг на Бајденовата администрација. Трамп сигурно сериозно ќе се посвети на оваа невралгична точка, бидејќи актуелното примирје покажува дека постои и желба и потенцијал во тој регион да завладее одржлив мир. Европејците не треба да му се лутат на Бајден, самите си се виновни Европските економии, кои со децении го базираа својот подем на рускиот гас како клучен енергетски ресурс, се на колена. Ако пред почетокот на војната во Украина рускиот гас сочинуваше 40% од европскиот увоз, сега дотокот на евтиниот руски гас е сведе на само околу 13%. Бајден успеа САД да ја снабдуваат ЕУ со 50% од увозот на течен природен гас, но и тоа не му беше доволно. Неговиот потрчко Зеленски од Нова година го запре снабдувањето со руски гас преку својот гасовод. Словачка и Унгарија се само дел од земјите што ќе ја платат цената на таа профитерска одлука на Бајденовата администрација во заминување. Но, Европејците не треба да му се лутат на Бајден за сите зла што им ги нанесе оваа прокси-војна меѓу Бајденовиот Запад и Русија. Тие самите се доведоа во подредена ситуација. Самите се согласија „јастребот“ од Вашингтон да ги обедини околу намерата по секоја цена да се поддржат Украина и режимот на Зеленски (со многу пари и со уште повеќе оружје), бидејќи тој бил избран од Западот да ја води оваа прокси-војна против Русија. Европејците самите си се виновни за очигледниот неуспех во таа војна. Сега веројатно и самите знаат дека додека САД, односно Бајден и неговите поддржувачки од воено-индустрискиот комплекс, триеја раце овие години, европските земји се тие што ја платија највисока економска цена на тој неизвесен потфат. А наскоро, во почетокот на оваа година, ќе почнат да стасуваат за наплата и политичките фактури. Во европските медиуми многу се зборува за растечкиот налет на европската десница, но претежно се молчи за причините за тоа, или се вртат старите плочи на Бајденовата пропаганда. За жал, својот стил на глумење морална супериорност, своето арогантно поведение и повикувањето не некакво елитистичко право на прозивка и на осуда на политичките противници, често и со груба контрола на медиумите и уште погруба цензура на социјалните мрежи, Бајден успеа да им го наметне и на своите најверни поддржувачи ширум планетата, а најмногу во Западна Европа. Денес „путинизација на централна Европа“, а утре? И што сега? Веќе се насетува во која насока ќе се движат работите во Европа. Си замина австрискиот канцелар Карл Нехамер, на негово место доаѓа Херберт Кикл, лидер на австриската Слободна партија, за која „прогресивниве либерали“ тврдат дека била „екстремно десничарска и проруска партија“, која се залага за брз крај на украинската војна. Така, на „лошите“ Унгарија и на Словачка, земји кои со години се обвинуваат за „антибриселски“ ставови, сега им се придружува и Австрија. „Прогресивниве“ аналитичари веќе вреват за „путинизација на централна Европа“. Што ли ќе кажат „генијалциве“ кога во февруари ќе си замине и германскиот канцелар Олаф Шолц? Бидејќи веќе е јасно дека на изборите во Германија ќе победат конзервативните демохристијани, а најверојатен иден канцелар ќе биде нивниот лидер Фридрих Мерц. Да не заборавиме дека кон крајот на минатата година и на францускиот претседател Емануел Макрон му падна владата, па се проценува дека и нему во догледно време ќе му падне круната. Целата колумна на Бранко Героски за Плусинфо на следниот линк: Дали Трамп ќе ѝ го дотерува умот на Европа?...

Колумни Снегот и државата...

Една надеж и еден страв се надвиснати над Америка и над светот. Надежта е дека новоизбраниот претседател на Америка ќе и стави крај на војната во Украина. Стравот е од неговите диктаторски амбиции. Дека војната не може да се заврши за 24 часа е јасно секому. Дека тоа не е можно ни за шест месеци како што навести Трамп, допрва ќе се види. Она што е можно е да престане убивањето на еден фронт кој потсетува на рововската Прва светска војна и во кој смрт најдоа повеќе стотици илјади луѓе од двете страни на линијата на судирот. Имено, без американска финансиска и воена помош воената машинерија ќе запре. Потоа, долг е патот до мирот. Максимум што може да се очекува сега е „замрзнат конфликт“ ала оној кој ја подели Кореа на два дела во педесеттите. САД и и европските сојузници би биле задоволни со поделба на Украина на две сфери на влијание и членство на остатокот од Украина во НАТО и во ЕУ, но Русија не отстапува од барањето тој дел од државата да се разоружа и да стане неутрален. Лавров порачува дека Русија ја отфрла идејата за „замрзнат конфликт“ и бара целосно решение со меѓународно признавање на четрите освоени области како составен дел на руската федерација. Едно е сигурно: руската агресија врз Украина ја затру политичката атмосфера во Европа за децении нанапред. Сигурно е и дека нема брз и лесен излез од кризата која го доведе светот до работ на нуклеарна војна. Сега, сите надежи се дека Доналд Трамп ќе и стави крај на војната или поточно, ќе му стави крај на убивањето „замарзнувајќи“ го конфликтот. Украина е уништена земја. Од оваа војна треба да се извлече поука за тоа колку треба да внимава слабата држава да не биде приклештена во битката за моќ помеѓу големите сили. И не само сега кога тие се практично во војна, туку и утре кога ќе склучат мир. На една средба во ОН, претседателот на Танзанија Џулијус Њерере го сподели со нас искуството на темата „големи и мали“. Сите сте слушнале за африканската поговорка дека кога се борат слоновите страда тревата, рече. Сега сакам да ви кажам дека тревата страда и кога слоновит водат љубов. Ќе бидам диктатор само еден ден, изјави Трамп во текот на изборната кампња. Големиот страв во Америка е дека токму тој ден новиот претседател ќе ја извади војската на улица и ќе тргне во остварување на еден опасен потфат: собирање и депортација на милиони емигранти без валидни документи. Чинот најблизок до прогласување воена состојба во земјата Трамп би го сторил повикувајќи се на Insurrection Act од 1807, слабо елабориран сојузен закон кој го овластува претседателот на САД да ја употреби американската војска и трупите на Националната гарда во ситуации какви што се граѓански немири,бунтови или востанија. За тоа колку би траела оваа воена состојба и како би се одвивала, се знае малку. Но, ако при една непријатна средба со мала група демонстранти пред Белата куќа,во неговиот прв мандат, Трамп го прашал обезбедувањето дали би можеле да им пукаат во нозе на оние што протестираа, што ли може да се случи во една акција во која милиони луѓе ширум Америка би се ловеле и би се ставале во логори за да бидат депортирани во други земји. Во моите мемоари, Милошевиќ и на Туџман, кои можев одблиску да ги анализирам на масата на Конференцијата за Југославија на почетокот од деведесеттите, целите напнати и црвени во вратот и во лицето, ги споредив со вулкани кои само што не експодирале. Трамп како да е нивна копија: непријатен, непредвидлив и избувлив „вулкан“, црвен во вратот и лицето, токму како што ги паметам двајцата „југословенски“диктатори. Новоизбраниот американски претседател, кој со невидена храброст прими куршум од атентатор и пркосно повика:„Fight, fight, fight!“, кој до денешен ден не признава дека иборите со Бајден биле фер, кој вети дека ќе ги помилува напаѓачите врз Конгресот, дека има готови листи на непријатели со кои ќе се пресмета, дека го сака Гренланд, Панамскиот канал и Канада, некој кој за мнозина во Америка и во светот е „вон контрола“, денес станува најмоќниот човек на светот. Застрашувачка е комбинација на авторитаризам, национализам и непристојност во личноста на новиот американски претседател со можната масовна употреба на војската во внатрешните работи на една демократска држава. Дали и како ќе ја употреби таа сила е прашање пред кое треперат мнозина Американци но трепери и светот. Се плашам од „Рајхстаг моментот“, наводно изјавил генерал Мили, пред пет години. Во меѓувреме, пред портите на освоениот замок на власта, се собираат Трамповите приврзеници кои се дојдени по своето. Раководени од девизата „Оваа победа е наш мандат“, десничарски групи кои го поддржуваа Трамп во кампањата, со „Проектот 2025“ во рака, сега бараат исполнување на конзервативната агенда. Проектот е дело на десничарскиот „тинк-тенк“ Фондацијата Херетиџ, и опфаќа повеќе од 100 конзервативни организациии. Испишан е на 900 страници и во него стои дека Америка треба да се разбуди, дека со земјата владее безаконие и хаос, дека конзервативците мораат веднаш да ја превземат власта и да ја сочуваат коклку што можат подолго за да го исправат бродот што тоне. Спремни сме да поддржиме влада која ја става Америка на прво место, порачуваат од егзалтирана десница. Што се однесува до левицата, конзервативците повикуваат на перманентна битка со неа зашто таа никогаш не мирува и секогаш ги саботира нивните успеси. Во политичка смисла, една опасно запаллива смеша, налик на толпите пред Конгресот, се истура по улиците на Америка. Да веруваме во моќта на американската демократија и да се надеваме дека ова не е оној Трамп од првиот мандат. Некој рекол дека и возрасни луѓе може „да пораснат“. Денко Малески...

Се сплотивме на денот кога Христос оди при Св. Јован на јорданските води, а тоа можеше да го посведочи сета македонска јавност, кога не суштествуваше мислата за наши и нивни. Но ова сплотување не треба да има стварност само во некои денови од годината, туку, напротив, тоа треба да се манифестира постојано. Само на тој начин ќе ги заштитиме националните и државните интереси, но ќе имаме и подобро здравство и образование Христовата вера не познава етничка или политичка припадност, не случајно Исус од Назарет проповедал дека „секој што упорно се гневи на својот брат, ќе одговара пред суд. А оној што ќе го нарече својот брат со навредливо име, ќе одговара пред највисокиот суд. А оној што ќе му рече дека не заслужува да живее, и самиот би можел да се најде во огнот на геената (симбол на потполно уништување)“. Со други зборови, христијанството е религија на помирување, соживот, зближување и сѐ така до бесконечност, оттука христијанската вера може да ги зближи и најголемите непријатели. Македонија како држава, нација и општество е поделена на наши и нивни, а кавгите честопати се и за апсурдни нешта. Но колку и да звучи чудно, христијаните знаат да се сплотат и да ги заборават несогласувањата, несогласувања што потекнуваат поради одредена политичка провениенција. Совршен пример дека лошата мисла и лошиот збор може да исчезнат е токму христијанскиот празник Водици, денот кога Христос оди при Јована на јорданските води, ден за кој се верува дека сите води се крстени. Само замислете, низ сета македонска земја, во сите населени места, свештениците го фрлаат ритуалниот крст во некоја поголема вода, најчесто река или езеро, а луѓето (без разлика на нивната политичка припадност и убедување) заеднички скокаат во водата, обидувајќи се да го фатат крстот. Во овој момент не суштествува мислата наши и нивни, туку, напротив, сите се исти, сите се еднакви. Оттука, тезата дека македонските граѓани не можат да се обединат е празна флоскула. Вистина е дека во македонското општество постојат поделби, но македонските граѓани знаат да се обединат кога станува збор за националните интереси, како што беше референдумот од 1991 година, кога 1.079.308 граѓани, односно 96,46 отсто гласаа за суверена и самостојна Македонија. Денес како нација и држава се соочуваме со егзистенцијални проблеми, како што се негирањето на македонските национални особености, обидите за дестабилизација на македонското општество поради одредени лични и политички интереси, корупцијата, нефункционалното здравство итн., но тоа не значи дека нема решение за овие проблеми. Не мора многу да обмислуваме, бидејќи понекогаш решенијата се едноставни. На Македонија како држава, нација и општество ѝ е потребно сплотување, затоа што сплотувањето овозможува подобра координација, соработка и комуникација. Само сплотеноста околу националните интереси, односно заедничките активности кон проблемите, ќе ни овозможи решавање на споровите и конфликтите, како и позитивна динамика на македонското општество. Македонија како држава, нација и општество е поделена на наши и нивни, а кавгите честопати се и за апсурдни нешта. Но колку и да звучи чудно, христијаните знаат да се сплотат и да ги заборават несогласувањата, несогласувања кои потекнуваат поради одредена политичка провениенција. Совршен пример дека лошата мисла и лошиот збор може да исчезнат е токму христијанскиот празник Водици, денот кога Христос доаѓа при Јована на јорданските води, ден за кој се верува дека сите води се крстени Се сплотивме на денот кога Христос оди при Св. Јован на јорданските води, а тоа можеше да го посведочи сета македонска јавност, кога не суштествуваше мислата за наши и нивни. Но ова сплотување не треба да има стварност само во некои денови од годината, туку, напротив, тоа треба да се манифестира постојано. Само на тој начин ќе ги заштитиме националните и државните интереси, но ќе имаме и подобро здравство и образование, а Македонија ќе биде напредна држава. На крајот, ќе цитираме неколку пасуси од Библијата, пасуси во кои се вели: „Ве повикувам, браќа и сестри… сите да се согласувате еден со друг во она што го зборувате и да нема поделби меѓу вас, да бидете совршено обединети во умот и мислата… Конечно, браќа и сестри, радувајте се! Стремете се кон целосно обновување, охрабрувајте се еден со друг, бидете со една мисла, живејте во мир… Сите верници беа едно по срце и ум. Никој не тврдеше дека некој од нивните имоти е нивни, но тие споделуваа сѐ што имаат… Нема ниту Евреин ниту неевреин, ниту роб ниту слободен, ниту има машко и женско… Не правете ништо од себична амбиција или суетна вообразеност. Наместо тоа, во понизност вреднувајте ги другите над себе“....

Кога пред дваесетина години сè уште функционираше Европскиот мировен универзитет до австриското гратче Штадшлајнинг, имав блиски разговори со студенти од целиот свет. Најинтересни беа оние што доаѓаа од САД. Ми приоѓаа со прашање: Како можеме најдобро да работиме за мир во светот? Со горчлива насмевка им одговарав: „Ве молам, ве преколнувам, работете на демократијата дома! Внимавајте кого избирате за претседател, бидејќи таа личност одлучува за живот и смрт низ светот. Јас и сите други немаме гласачко право, а вашиот претседател има поголем моќ да влијае на нашите животи отколку од нас избраните политичари“. Да ме прашаше некој како замислувам американски претседател што нема да е милитантен и нема да се квалификува за воен злосторник, тоа никако немаше да одговара на профилот на Доналд Трамп. И тоа по вторпат во Белата куќа… Признавам дека своевремено и јас бев во искушение од шармот и елоквенцијата на Обама, но разумот преовладеа и додека сите беа во еуфорија (вклучувајќи и во Македонија), јас напишав колумна за лажната надеж наречена Обама. Феноменот Трамп 2.0 е предмет на многу анализи. Фактите зборуваат за човек што не само што е дел на олигархијата туку е и лице осудено дури за 34 кривични дела (за што изостана казна!?), непредвидлив, бигот, понекогаш дури и трагикомичен… Но, од друга страна, тој ќе остане запаметен како некој што го одржа ветувањето дадено уште пред официјалната инаугурација: деновиве беше постигнат и договор за примирје во Газа! Тоа досега беше прикажувано како невозможна мисија и, се разбира, најчесто Хамас беше обвинуван за неуспешните обиди. Сега, дури и оние што не го сакаат, признаваат дека е ова значајно постигнување и барем почетен чекор кон запирање на геноцидот. Но и доказ за соучесништвото на американската власт во геноцидот. Брилијантни новинари и аналитичари му даваат шанса. Така, во својата анализа Сејмор Хирш вели дека еден претседателски мандат не смее да се оценува според „корицата“, т.е. надворешната појавност на претседателот и очекувањата. Како примери ги посочува Кенеди и Трамп. Горчлива е тезата дека Трамп е „спасителот“, оној што треба да ја оправи (банкротираната) американска држава, но и светот доведен пред раб на цивилизациска пропаст. За неговиот втор мандат (по прекин од четири години, нешто што се нема случено во американската политичка историја), мнозина метафорично ја користат фразата на „второ доаѓање“. Се разбира, таа ја има онаа религиска конотација на второто доаѓање на Исус. Според верското разбирање, при второто доаѓање Исус ќе биде Кралот што освојува, а не страда; тој треба да дојде со цели армии од небото покрај себе. Со враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа често се наметнува имплицитно и Јејтсовата алегорија од поемата „Второто доаѓање“. Алузијата на оваа поема, која зборува за апокалипсата во мрачната и песимистична атмосфера во поствоената Европа, како да одекнува со републиканските наративи што го издигнаа Трамп до историски мандат, особено поради двојниот легитимитет добиен и во електорскиот колеџ и во народниот глас. Наративот дека е ова последната шанса на Америка да ја спаси државата од „woke“ идеологиите и социоекономската криза. И за време на кампањата, Трамп го поттикна ваквиот имиџ, велејќи: „Многумина ми рекоа дека Бог ми го поштедил животот со причина, а таа причина била да ја спасам нашата земја и да ја вратам Америка кон нејзината величина“. Интересно е што мнозина веруваат дека тој ќе ја спаси не само Америка туку и светот. Бертолд Брехт велеше тешко на онаа земја на која ѝ се потребни херои, а јас ќе додадам: тешко на оној свет што треба да биде спасуван. И тоа од ликови како Трамп… На чекор од почетокот на неговиот мандат добро е да се потсетиме дека (ќе) имаме работа со непредвидлив човек и со претседател што не понуди визија и програма за својот мандат (кој му е и последен, нели?). Мнозина не би сакале да прогнозираат што може да направи овој човек, затоа што е ератичен, неконзистентен, а своите „политики“ ги промовира на прес-конференции на кои користи необична реторика. Да се потсетиме дека уште за време на првиот мандат испраќаше пораки за уништување на Северна Кореја, и тоа од зградата на ООН. Уште тогаш знаевме дека тоа е кршење на членот 2 став 4 од Повелбата на ООН. Сега, додека на една страна работел на постигнување прекин на огнот во Газа, изрази отворени територијални претензии кон други држави, а најмалку две од нив се членки на НАТО т.е. сојузници. Нашироко се анализираат потезите што навестуваат интервенција во Венецуела, а и многу веројатно помагање да се распарчи Сирија (дел ќе му припадне на Голем Израел) и отворање воен фронт со Иран. Војната со Кина е нешто што е планирано во главите на сите во американскиот естаблишмент, па дури и почитуваниот Мершајмер долева масло на огнот кога (засега) економската војна со Кина ја оправдува како „логична“, во согласност со неговите теориски сфаќања од неореализмот. Простете што во Трамп не гледам спас ни за Американците ни за светот. Прво, се чини дека Трамп не е свесен колку е светот променет од времето кога тој седеше во Белата куќа. Дури и мировниот план на неговиот специјален пратеник Келог се заснова на погрешно уверување дека САД имаат надмоќ над Русија по украинското прашање. (Кога се споменува името Келог, првата асоцијација ми е на историски познатиот Бријан-Келогов (или Келогов) пакт или Париски пакт од 1928 година, чие службено име било Општ договор за одрекување од војната како инструмент на националната политика. Склучен надвор од Лигата на народите, носејќи ги имињата на тогашниот француски министер за надворешни работи Аристид Бријан и државниот секретар на САД, Франк Келог, пактот бил очајнички обид да се спречи Втората светска војна.) Да заклучам, држава и општество што се зависници од војување, кои живеат и профитираат од воено-индустриски комплекс, не можат да бидат промотори на глобален мир и соработка додека не се подложат на внатрешна рехабилитација. Дури и најголемите оптимисти веќе знаат дека примирјето во Газа е повеќе инаугурациски подарок за Трамп, кој ќе може да се појави со лавров венец и ореал на миротворец. На Палестинците временски ограничен геноцид им се нуди како работа за која треба да се среќни. Трамп ниту е од Бога пратен, ниту е мировник (а за жал, мнозина и знаат што е негативен, а што позитивен мир). Тој е морбиден симптом на една темна ера на хиперимперијализам, кој нема да избира средства за да ги оствари своите „национални интереси“ што се протегаат од Арктикот до Австралија. Оваа болна држава не умее да создаде општествен договор и поттикне барем елементи на социјална држава (држава на благосостојба), еве барем во здравството и образованието. Трамп не е обединител, иако има легитимитет – кој ќе се стопи како топка снег среде лето. Многу скоро… Власта е (процедурално) стекната на демократски начин, но кабинетот е полн со јастреби и олигарси. Улогата на Илон Маск посебно ќе се изучува како нов чекор кон конечниот колапс на Империјата, која се претвора во приватен ентерпрајз, во апарат во кој богаташите можат да си купат политички функции, па дури и да ја изнајмат приватната резиденција на американскиот претседател. Таквата политика нема ништо заедничко со демократијата. И не заборавајте: волкот го менува крзното, но не и наравот. Америка останува Америка – која сега веќе не може да владее сама, а не е способна да прифати да биде „обична нација“ како другите и да се откаже од својата „посебност“ (ексепшанализам, од Бога дадена). Од друга страна, слушајќи го новиот генерален секретар на НАТО (ако мислевме дека полош од Столтенберг не може да има, сега гледаме дека може!), европските партнери (со неколку исклучоци што се спротивставуваат) се подготвуваат за војна. Руте бара и воен „мајндсет“ (начин на размислување), а зголемувањето на воените издатоци и војувањето со Русија се високо на неговата агенда. Ние, Македонците, ја имаме таа горчлива привилегија ова да го слушнеме од македонската богаташка Радмила Шеќеринска, позната како Марија Антоанета. Живее според своето име, па од најсиромашната држава во Европа бара повеќе за оружје отколку за леб....

Не е поврзан само со највисоките успеси во спортот, бизнисот, науката или културата, туку е став што секој од нас го развива за да ги постигне своите помали или поголеми цели Од аголот на психолозите Во културите што негуваат колективистички дух, победничкиот менталитет може да се сфати како непожелен, а на луѓето со таков став може да им се припишат негативни карактеристики, најчесто ароганција. Поради таквите реакции, многу луѓе се плашат да се истакнат и на тој начин не го реализираат својот потенцијал. Сепак, во денешно време е тешко да се одржи колективистички дух, иако недостига солидарност, а има сѐ повеќе примери на успешни луѓе што се прикажуваат во позитивно светло. Победничкиот менталитет не е поврзан само со највисоките успеси во спортот, бизнисот, науката, културата или некоја друга важна област, туку е став што секој од нас го развива за да ги постигне своите цели, без разлика колку тие се мали за некои и големи за други. Роден или создаден да биде најдобар Ако погледнеме внимателно околу нас и ги набљудуваме луѓето со кои сме опкружени уште од детството, ќе видиме дека некои од нив сме ги гледале како успешни луѓе. Се чини дека некои се родени со тој став, додека за други се развил со текот на времето. Можеме да се запрашаме и како се оценивме, дали направивме сѐ што сакавме и дали остана нешто што мислиме дека треба да го завршиме. Заклучокот е дека ако се обидеме, можеме да го постигнеме она што го сакаме. Ориентацијата кон успех или победа претпоставува дека личноста има јасна цел што сака да ја постигне, доволно знаење и стекната самодоверба, самодисциплина да истрае во она што го прави и одредено чувство за предодреденост. Таа исто така треба да поседува внатрешна сила, која во голема мера е независна од надворешните, првенствено општествените околности. Врвните спортисти, кои ги ангажираат и телото и умот за да постигнат највисоки резултати, го потврдуваат ова објаснување дадено во многу студии. Исто така, ако ги прашаме луѓето што успеале да ги надминат лошите материјални услови, да се стекнат со образование, да основаат семејство и да најдат работа што им го овозможила тоа, ќе видиме дека нивните ставови и активностите што ги презеле се многу слични на оние на врвните спортисти. Со оглед на тоа што развојот на победнички менталитет е можна мисија за секого од нас, неопходно е да вложиме доволно напори во две основни области: да работиме на развивање позитивен став дека успехот е можен и да ги стекнеме потребните вештини и знаења во областа за која сме заинтересирани. Дополнително, неопходно е да бидеме подготвени за искрено самооценување и реален увид во нашите способности, но и во нашите грешки. Покрај тоа, треба да бидеме подготвени за промени, со желба да научиме повеќе од оние што се подобри од нас, да сакаме да се натпреваруваме и да бидеме подготвени да вложиме многу труд. Дополнително, не е пожелно да ризикуваме сè и да се исцрпуваме во област каде што има прекумерна конкуренција без да ја достигнеме целта. Корисно е да се има нешто популарно наречено план Б. Ова е реалистично гледиште, бидејќи многу околности можат да бидат демотивирачки, пазарот се менува, конкуренцијата е жестока, а со зрелоста се менува и погледот на светот околу нас. Многу е важно реалното гледање на ситуацијата, за да не „прегориме“ на нешто што можеби нема да можеме да го постигнеме. Тоа не е целосно напуштање на нашите првични намери, туку повеќе приспособување на околностите и наоѓање соодветна замена. Некои луѓе не се откажуваат и покрај сите индикации дека не можат да постигнат нешто што го планирале. За да се спречи тоа да предизвика психички проблеми, време е за коренити промени и поинаков пристап, како кон целите, така и кон животот, за да не се развие спротивен ментален став – што е губитнички менталитет. Фактори што пречат Важна карактеристика на победничкиот став е издржливоста – отпор и „ладна глава“ во ситуации кога човекот се наоѓа под притисок. Колку е поголема целта, толку повеќе фактори ќе го одвлекуваат вниманието. Пред сè, тоа се социјалната средина и околината, потоа барањата на другите луѓе, пречките во бизнисот, ограничувањата на пазарот, роковите и повторно конкуренцијата. Што и да решиме да правиме, ќе се појават нови проблеми. Некои им подлегнуваат, а други продолжуваат затоа што ставот им е позитивен – ако решиле еден проблем, ќе решат друг, трет… Така се зајакнуваат и полесно ги надминуваат пречките. Создавањето победнички менталитет, сепак, крие и некои опасности – од недостиг од емпатија кон другите до фанатичен однос кон целта. Ова секако не е добро и важно е, како и во сè друго, да се најде мера, која се постигнува преку самодисциплина, добронамерен однос кон светот околу вас и усвојување на етиката како нешто суштинско за човековото постоење. д-р Лазар Мариќевиќ (Политика.рс)...

Македонија е незавршена приказна од бруталните денови на комунистичката историја на нејзиниот народ за која малкумина се подготвени јавно да зборуваат денес. Изгледа како кај нас никому да не му е грижа за злото на комунистичкото минато, коe го брутализираше сопствениот народ, дозволувајќи нашето општество да го зарази со релативизам и амнезија. Македонија е нејеклатантен пример за негирање на злото на комунизмот – нешто инфантилно, деструктивно и смртоносно што ни се случувало во минатото кое дозволивме да го третираме во детски ракавици и како уште еден систем на верување, без да укажеме на монструозноста на идејата што стоеше позади него. Веќе сум уморен низ сиве години да нудам уверливи интелектуални аргументи за империјата на злото што се изгради во оваа држава по Втората светска војна и за нејзините жртви кои никој не ги забележува и, како што гледам, за кои веќе никој не се грижи. Не видов потресно национално признание на жртвите кои никогаш не би можеле вистински да бидат компензирани за нивните страдања. Гледам само игнорирање и носталгија. Затоа од витално значење за државата е во обликувањето на политички верувања и вредности, да биде свесна за темните петна на својата историја и да ги отфрли сите романтизирани поими за комунизмот. Смртта е неизбежна, но очајот беше и остана константна состојба на живот за овие луѓе – жртви, заборавени од историјата која упорно бега од вистината дека идеологијата на тој систем не продуцира ништо добро освен зло и страдања. Дали системот што го премолчува ова е исто така зло сам по себе? Тогаш, зошто да не го кажеме тоа? Во Македонија изгледа како никогаш да не е дојдено време за вистината. Она што луѓето во Македонија го негираат повеќе од смртноста очигледно е злото. Некој треба да напише книга за негирање на злото; тоа би било многу поважно, бидејќи иако не можеме да ја спречиме смртта, можеме да го спречиме злото. Глорифицирајќи ги луѓето што беа егзекутори на таквото зло и страдање што како вирус покоси многумина, успеавме да ги институционализираме непријателите на слободата за сметка на нивните жртви. Нема сомнение дека комунизмот во Македонија во годините по падот на режимот доби фејс лифт, но зад гламурозната црвена маска и ружа стои истиот срп и чекан – и злото што не се заборава. Изгледа наивно да барам да се затвори процесот на декомунизација во Македонија, кој, во својата основа, е политичко чистење, процес на демонтирање на наследството на комунистичките државни естаблишменти, култура и психологија во посткомунистички општествен амбиент. Се додека не успеваме да ја осудиме идеологијата на ужасот, или уште полошо, да видам подготвеност на политички елити да иницираат и преземаат судски и политички чекори кон историска и правна одговорност во однос на трауматичното, насилното и бруталното минато во Македонија, ние продолжуваме да ја храниме болката и страдањето на оние што биле жртви на таквиот систем. Во недостаток на историја успеавме да го обновиме романтизираниот поглед на комунизмот како „поправеден“ систем од оној кој го градиме денес. Оваа селективна толеранција го открива основниот проблем: дефиницијата на животот и хуманоста на угнетувачите која ги исклучува жртвите. Чудно како стравот и денес останува оружје на угнетувачот, додека омразата им е забранета на репресираните. Затоа имам право да бидам лут и нема потреба да се извинувам за тој гнев. Не само што немам потреба никому да се извинувам, јас сум од оние што ја носат и живеат со омразата кон оние кои си земаа право да газат врз човечки судбини и дозволија солзите да ме едуцираат, а немирот да биде лекуван од смртта. Ме учеа и молеа да простувам, а јас научив на омразата на џелатите да одговорам со поголема омраза. Историјата е доказ за фактот дека суровата сила на угнетувачите на крајот подлегнува на постојаната моќ на омразата и јавниот отпор на репресираните. Оваа омраза, во својата екстремна форма, ослободува отпор кој пак ги урива темелните, структурните и функционалните норми на статус кво и ги остава зад себе урнатините за ново градење на општеството. Затоа треба да се зборува да не се заборави злото што го толерираме сиве години на независна демократска држава. Не сакам да бидам одговорен за удобноста на џелатите од комунизмот и затоа не му должам извинување на никого за ништо, посебно не на оние што одбиваат да им се извинат на жртвите на комунизмот, одржувајќи ја во живот неправдата што им е нанесена. Затоа мојот јазик е јазик на омраза кога се зборува за комунистичката номенклатура од минатиот режим. Не можам да бидам политички коректен и поинаков кон оние што се уште се потсмеваат на болката и страдањата на нивните жртви. Тоа е заветот на солзите кој обврзува. Оние од вас што ги сакаат луѓето, мразете го злото. Ако не го мразите комунизмот не ви е грижа за луѓето, а уште помалку за љубовта. Мене ми е, тоа е долгот што ми е оставен во наследство. Мора да се стави крај на стравот и историјата на заборавот. Мора да се стави акцент на сеќавањето на оние кои страдаа под комунистичкото угнетување и кои беа заборавени со децении. Можеби на оваа влада е да го скрши монополот на меморијата во Македонија и да ја тргне маската од злото што се вгнезди во новото време. Ако не може оваа влада да го стори тоа, ќе може некоја следна. Зашто историјата не простува. А, богами ниту јас. Автор: професор Звонимир Јанкуловски за НетПрес...

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијатаЗад модерниот сјај и историјата што не спие: Што светот не знае и сè уште не сака да го знае за Јужна КорејаОД МРАЗ ДО ЗЛАТО: Почна трката за Арктикот - за бројните ресурси за кои големите сили ќе се борат за Гренланд...

Украински командант: Русите загубија најмногу војници во 2024 година од почетокот на војната...

„Од 297 улици во Тетово, само 81 имаат имиња, додека другите 216 или воопшто немаат називи, или се означени со број. Општина Тетово во јануари минатата година формираше комисија, која ги евидентираше улиците и сега е во фаза на отворање јавна дискусија за нивните имиња. Следната недела Општина Тетово ќе распише јавен оглас и граѓаните ќе можат да ги достават своите предлози за имињата на улиците, а предлозите потоа ќе треба да поминат во Советот и на владина седница.“ – објави ТВ 21. Инаку, информативниот портал „Сакам да кажам“ во врска со оваа тема на 29 август минатата година имаше објавено: Советот на Општина Тетово донесе предлог-одлука за формирање работна група за преименување на улици во Општина Тетово и за именување на улици на кои името сега им е определено со број. Ова предизвика голема вознемиреност кај граѓаните со македонска националност, бидејќи стравуваат дека со новото преименување улиците ќе добијат имиња и на Албанци, кои се поврзани со фашистите во периодот 1941-1945, како и на оние кои, учествувале во конфликтот во 2001. На ваквиот предлог на Општина Тетово реагираа и од Сојузот на борците од НОБ и граѓани поддржувачи. „Имајќи ги предвид минатото однесување на локалната власт и чувствителноста на материјата, навремено, гласно и јасно предупредуваме дека за Сојузот на борците на НОАВМ, како и за граѓаните на Тетово, воопшто не е прифатливо менување ниедно име на улица, која носи име на партизан, или деец на антифашистичката коалиција. Целосно е неприфатливо и спротивно на Уставот да се размислува за именување улици и јавни површини со имиња на фашисти и балисти, бидејќи светската историографија јасно ја утврдила нивната улога во минатото.“, се вели во соопштението испратено од Сојузот на борците кон крајот на август 2024 година. Но, наспроти ова предупредување од Сојузот на Борци, градоначалникот на Тетово Билал Касами на 26.8.2024 година во изјава за ТВ 21 потврди дека името на народниот херој Страшо Пинџур е веќе избришано од една улица и оти е ставено ново име! Не е објавено кое е новото име. Натаму, ТВ 21 во својата информација изнесува: Претседател на комисијата за преименување на улиците е советникот Арѓенд Велиу од Беса. Тој вели дека целта е улиците на Тетово да добијат име. „Општина Тетово формираше комисија или работна група чија основна задача е именување и преименување на улици во градот Тетово, плоштади, паркови и некои инфраструктурни објекти. Оваа постапка започна минатата година.“ – изјави Велиу. Улиците во Тетово ќе добијат нови имиња, а дел од предлозите се Скендербег, Исмаил Ќемали, Браќа Фрашери. Оваа иницијатива ја има поддршката и од советниците на ДУИ. „Најпрвин разговаравме за поделба на оваа постапка во неколку фази, за првично да се именуваат улиците, кои имаат само бројки и сите имавме консензус. Како советници на ДУИ инсистиравме да се сменат и улиците, кои имаат стари имиња. Врз основа на последниот состанок имаме договор дека и ова треба да биде вклучено. Даваме поддршка и активно учествуваме во овој процес и нема да имаме проблем да стигнеме таму каде што треба да се биде.“ – изјави Ветон Мурати од ДУИ. Советникот на Алтернатива Фатон Селами спомна неколку предложени имиња за улиците. „Предлозите за имињата ги поделивме во неколку групи и ќе наведам неколку. Дејци кои се предложени се Мурат Исаку, Фадил Сулејмани, , хоџа Мамут Аслани, Реџеп Вока. Имаме и други личности од албанската национална историја, како што се Скендербег, Исмаил Ќемали, браќата Фрашери.“ – изјави Фатон Селами. Во својата спомената информација од ланскиот август „Сакам да кажам“ уште нагласи: „За најновото преименување на улиците иницијатива дало Здружението на академици Албанци (која сега веќе фигурира како „Албанска академија на науки“, кое ја доставило до Општина Тетово во 2022 година. Но, дали ќе има ново преименување на улиците во Тетово зависи од советниците на ВМРО-ДПМНЕ и од СДСМ, бидејќи оваа одлука треба да се донесе со Бадентерово мнозинство.“ Но, како што имаше објавено ТВ 21 на 8 април 2023 година, сепак, градоначалникот на Тетово Билал Касами ја даде следната изјава: „Бадинтеров принцип во одлучувањето за преименувањата на улиците нема да биде потребен. Верувам дека ниту ВМРО ДПМНЕ, ниту која било друга македонска партија, не би сакала да биде надвор од овој процес, бидејќи тоа значи дека именувањето на улиците ќе се врши без нивно присуство и оние кои ќе бидат во комисијата ќе одлучуваат за имињата на улиците, што ќе одговара на нивните барања. Мислам дека ВМРО не би се согласила сите улици во Тетово да бидат именувани по албански личности и секако дека ќе сакаат одредени улици да бидат именувани по македонски личности, а за да се случи ова треба да биде ВМРО или друга македонска партија да биде дел од ова.“...

(Видео) Најследената Хрватка на „Тик ток“ плачеше поради забраната во Америка: „Губам пријатели“...

Не може под исто министерство да биде производството на струја и дистрибуцијата, вели министерката за енергетика, рударство и минерални суровини Сања Божиновска во интервју за РСЕ. Божиновска зборува и за тендерите за РЕК, но и дека таму има поголем криминал од оној што е опфатен со аферата адитив. Министерке, Северна Македонија е земја која непрекинато е увозно зависна од струја. Со оглед на тоа дека државата доби Министерство за енергетика со кое раководите вие – има ли и план како тоа да се надмине? Конечно Македонија доби Министерство за енергетика, рударство и минерални суровини и тоа е голем предизвик и енергетиката не е нешто што е краткорочно. Наследивме големи проблеми во сите енергетски сектори и моментално работиме на изработка на Законот за енергетика и секако тука сме во зимскиот период. Значи најмногу фокусот е на обезбедување на електрична енергија за граѓаните. Правиме стратегии, краткорочни и долгорочни. Краткорочните се фокусирани на рударскиот комбинат РЕК Битола и снабдување на јаглен и ангажирање на сите енергетски капацитети. Додека долгорочните е правање на нови капацитети. Крајот на минатата година потпишавме скоро 100 мегавати за изградба на зелена енергија и се надеваме дека ќе продолжи ова и понатаму. Во изменатите години има голема експанзија на изградба на фотоволтаични централи, до сега се поднесени според некои информации кои што беа објавени во јавност околу 8.000 мегавати, што е, речиси, три пати повеќе од оно што мрежата може да го поднесе. Кој е решението за овој проблем? Се согласувам со вас, меѓутоа не се 8.000 туку 9.500 мегавати. Затоа ова ќе се регулира со новиот Закон за енергетика. Тука ќе воведеме ред и секако со МЕПСО работиме на ова. Се работи на изработка на мастер грид на нашата мрежа, точно е дека ќе има над 1.000 мегавати до крајот на годината обновливи извори. Ние сме секако во согласност со нашите европски партнери за зелена транзиција. И мора да овозможиме нашата мрежа да може да ги прими додатно овие капацитети. Видете и ова: Инвестициите во соларна енергија доведоа до рекордно низок увоз на струја За сето ова е потребно време, меѓутоа и финансиски средства. Работиме со финансиските институции да се прошири нашата мрежа. Минатата година потпишовме со ЕБРД еден проект от 36,5 милиони евра, меѓутоа и понатаму ке работиме за да можеме да ги примеме сите овие мегавати и ке направиме ревизија на овие издадени 9.500 мегавати, кои се реални и што понатаку. Ревизија во однос на што? На издадените постапки. ЕСМ го раскина договорот за Марковски компани, компанија која е под истрага за сомнителни тендери во РЕК Битола. Па склучи договор во четири очи со охридската компанија „Топлина“ која е подизведувач на Марковски во тендерите. ВМРО-ДПМНЕ од позиција на опозиција силно го критикуваше овој начин на склучување договори, а од позиција на власт продолжува истата пракса. Зошто и дали таа ќе прекине? Најпрво не се согласувам дека тоа е пракса, само да напоменам, договорот беше раскинат со тој економскиот оператор. За да се направи нов тендер, потребен е долг временски период, Така како што сме во зимскиот период, каде што е многу критично снабдувањето со електрична енергија, беа повикани сите пет подизведувачи кои биле вклучени во предходниот процес, што значи не е договорено само со еден економски оператор. На крајот понудиле само две од економскиот оператор и е одобрано со тоа што има 15% поефтина цена имаме добиено. Видете и ова: Марковски компани: Тајните релации Битола-Белорусија виа Белград Јас се залагам за транспарентност и се залагам за наоѓање на некое системско решение каде што не би се довеле во ситуација да имаме преговори во четири очи. Веќе е распишан тендерот, што значи дека ова е само за да може да ја пребродиме зимата и овој временски период кога го раскинавме договорот со економски оператор, додека трае другиот тендер. Републичкиот обвинител неодамна на изјави дека има шест предистраги во однос на финансиското работење на РЕК Битола, веќе имаме една јавна позната истрага под името „Адитив“, во кој што се вклучени поранешни директори на РЕК Битола и Осломеј. Дали вие како министерка имате увид какво било работењето во изминатите години? Јас, со доаѓање на функцијата министер, минатата година разговарав со Државниот ревизор. Побарав оваа година да бидат вклучени сите енергетски објекти во ревизија. Зборувавме за што се случувало во МЕПСО, РЕК Битола, имам сознание дека, на пример, околу 400 милиони евра се потрошени за набавка на електрична енергија. Видете и ова: Истрагата „Адитив“ опфаќа 23 осомничени за криминал „тежок“ 6,5 милиони евра За адитивот исто знаев и го поздравувам, иако е 6,5 милиони евра. Меѓутоа, добро е што се почна од некаде. Се надавам дека ова нема да биде само еден случај, од медиумите разбрав за овие останати шест. Ја поздравувам нивната работа и се надевам дека ќе има судска разрешница за сите овие неправилности. Сметате дека има многу поголем криминал од овие шест милиони евра? Да, сметам. Неодамна бевте во посета на РЕК Битола, во каква состојба е комбинатот? Бев неколку пати е во посета на РЕК Битола и ќе се трудам еднаш месечно минимум да одам и да ја видам ситуацијата на теренот. Оно што го видов, можам да кажам дека е катастрофална ситуација, недомаќинско работење, не е водено грижа ниту за блоковите, не е направен никаков ремонт, неквалитетниот јаглен има доведено до многу оштетувања. Меѓутоа, сега сме во зимскиот период и ние направивме, значи со раководството на РЕК, со натчовечки напори беше изготвен во соработка со Рударскиот институт од Штип - рударски проект, значи за до крајот на зимата. А за оваа година ке се работи на зајакнување и нормализирање на блоковите и ке има сериозен ремонт од 1-ви април па натаму. Морам да ве прашам за одредена информација - дали МЕПСО во некој нареден период во тековната година треба да дојде под капата на Министерството за енергетика? Работиме на новиот Закон за енергетика и со новиот Закон за енергетика МЕПСО ќе дојде под капата на Министерството, што мислам дека е природно и нормално. Со тоа што мора да внимаваме дека АД ЕСМ ќе остане под Владата, МЕПСО ќе биде под Министерството за енергетика. Зошто ЕСМ би останало под Влада? Бидејќи не може да се под исто министерство и производство и дистрибуција. Значи тоа е согласно Европските регулативи. Во 2025 година, Северна Македонија ќе биде домакин на Глобалниот форум за енергетска иднина. Што тоа би значило за државата? Минатата година бев во Женева во Обединитите нации и таму имав разговори на исклучиво високо ниво со претставници и еднаш годишно, под покровителство на УНДП се организира енергетски форум. Минатата година, тоа беше во Банкок, разговарав со представниците и се понудив, бидејќи имаме ново основано Министерство за енергетика, се понудив ние да бидеме домакин со сериозно лобирање. На крајот на годината ни беше доделено Скопје да биде домакин на овој значаен енергетски форум за следната година. Тоа значи дека 500-тини учесници на високи ниво можат да има и министри и сериозни извршни улоги од целиот свет ќе дојдат во Скопје. Датумот уште не сме го одредиле, меѓутоа ке биде во втората половина на година. Тоа значи можеби и потенциални инвеститори во земјава? Да, секако, ќе бидат приватниот сектор, ќе бидат различни влади, исто така од Обедените нации, од финансиските институции, тоа ке биде еден сериозен настан, тоа е светски настан. Министерке, кој е ставот на актуелната влада во однос на отворањето на рудниците? Ние секогаш ќе ги почитуваме ставовите и волјата на граѓаните, што значи дека како ке се изјаснат граѓаните, така ние ке постапуваме, со тоа што ке ги видиме секако и економските бенефиции. Сега моментално изготвуваме Нов закон за рударство и за минерални суровини. Имав состанок со претставниците на околу 30 невладени организации, ги кажаа нивните барања и ние сме во комуникација, и секако дека со тој закон ќе биде регулирано се според европските регулативи. Видете и ова: Арбитражни спорови може да ја чинат државата една четвртина од Буџетот Од една страна ги имаме граѓаните, кои што и протестираа одреден временски период против отворање на рудници. Меѓутоа, од друга страна ги имаме компаниите кои што најавуваа милионски тужби против државата. Колку арбитражни постапки во моментот се водат против Северна Македонија во однос на отворањето на рудници? На ниво на влада, имаме тело за следење на арбитражни постапки, јас сум запознаена дека имаме една, таа е за Казандол и последните активности се од лани 2023 година месец декември. Од тогаш чекаме на некоја информациии и се уште немаме ништо. Значи, постои една за Казандол во енергетскиот сектор. Колку пари се бараат како обештетување? Мислам дека е околу 80 милиони евра, меѓутоа, можам да проверам точно со арбитражната тела на ниво на влада и да ја ви дадам точната бројка, се разбира, плус камати. До каде е постапката за проектот за изградбата на интерконекторот, кој што треба да ги поврзе Северна Македонија и Грција? Минатата година, во јули, дојдоа претставниците на Европската инвестициона банка и ЕБРД, ми соопштија дека процесот, кој траеше 9 месеци, беше поништен тендерот на наше големо разочарување, бидејќи мислевме дека ќе потпишеме договор за почнување на постапката. Ние секако се ангажиравме и во најбрз временски рок беше објавен нов тендер. Морам да кажам дека цената, оваа што беше постигната е околу 12 милиони евра поевтина од минатата најдобра понуда. Видете и ова: Интерконекторот за спојување со гасоводот во Грција заглави во тендерот НОМАГАС ја заврши својата постапка, се е испратено во Европската инвестиционна банка. Очекуваме до крајот на месец јануари да се заврши, да се потпиша договорот и да почне со изградба на интерконекторот. Како ја коментирате изјавата на поранешниот вицепремиер Фатмир Битики кој во интервју за Радио Слободна Европа каже дека Министерството за енергетика ќе биде партиски интерес во ВМРО-ДПМНЕ? Јас ја немам лично слушнато таа изјава, секој може да коментира како сака. Но во разговор со бизнис заедницата, со стопанските комори, со енергетската заедница од Виена со претставниците од ЕУ сите го поздравија овој чекор дека ќе има ново министерство, а впрочем и во сите соседни држави и во државите на ЕУ има Министерство за енергетика. Тоа е многу битно бидејќи економскиот развој на една држава зависи од енергетскиот развој и капацитети. Embed share Битиќи: Новото Министерство за енергетика и рударство е партиски интерес на ВМРО-ДПМНЕ Embed share The code has been copied to your clipboard. width px height px Сподели на Фејсбук Сподели на Твитер The URL has been copied to your clipboard No media source currently available 0:00 0:15:13 0:00 Директен линк 240p | 30,8MB 360p | 43,0MB 480p | 64,5MB 720p | 223,8MB 1080p | 218,8MB Така да, јас не би коментирала нешто од минатата власт, каде што за седум години не беше изграден ниту еден капацитет и беа потрошени 400 милиони евра за набавка на електрична енергија. Во февруари 2024 година, станавте дел од Извршниот комитет на ВМРО ДПМНЕ, негде кон крајот на изминатава година бевте сменети од таа позиција во највисокото партиско тело. Зошто бевте тргнати? Јас и уште неколку членови на Извршниот комитет добивме нови задачи, односно да раководиме со стручните комисии. Конкретно јас ке ја водам Комисијата за енергетика во ВМРО. Јас сум член на Централниот комитет, а тоа според статусот е највисокиот орган на ВМРО меѓу двата конгреси. Вие сте една од најбогатите министерки, барем според она што успеавме да го видиме во анкетниот лист доставен до Државната комисија за спречување на корупцијата. Цел живот имате работено во приватниот сектор, наеднаш доаѓате на позицијата министерка за енергетика. Зошто се одлучивте на тој чекор? Јас повеќе пати одговорив нова прашање, анкетниот лист најтранспарентно го пополнив, секој може да види. Мислам дека некој што работел 20 години во странство и што бил успешен, не е некој проблем да може да се заработи. Мислам дека тезата е успешните луѓе кои се реализирани, имаат одлични биографии, би требало да се вклучат и да помогнат на Македонија. Што значи дека јас препорачувам на сите тие што се успешни и во странство и кај нас во државата да се вклучат во политиката, бидејќи тука е место каде што се одлучува и каде што може да се направат чекори за подобра иднина на сите во Македонија. Видете и ова: Сања Божиновска - патот од професионална кариера до министерска премиера Сосема за крај, со оглед на тоа што сме медиум кој што ја отвори приказната. Дали вашата поранешна компанија која што ја имавте во Северна Македонија го подмири долгот кон МЕПСО? Јас бев дел од таа компанија. Јас како Сања Божиновска немам никакви долгови кон никого и сум работела секогаш согласно законите на секоја држава каде што сум работела. Artboard 4 Придружете се на Заедницата на Слободна Европа на Вибер Петар Клинчарски Петар Клинчарски новинарската кариера ја започнува како репортер во медиумот А1он, подоцна продолжувајќи ја во ТВ Телма. Од 2016-та до 2022-ра година беше дел од емисијата „360 степени“. Од јуни 2023-та година работи како новинар во Радио Слободна Европа. [email protected] Регистрирај се...

Божиновска: Немам никакви долгови кон никого Достапни линкови Оди на содржината Оди на главната навигација Премини на пребарување линкот е копиран рубрики Македонија Свет Визуелно Вести Што треба да знаете Пријави се за њузлетер Подкаст Зошто? Нова генерација Следете не РСЕ веб страници Барај Барај Претходно Следно Breaking News Интервју Божиновска: Немам никакви долгови кон никого јануари 19, 2025 Петар Клинчарски Embed Божиновска: Немам никакви долгови кон никого Embed The code has been copied to your clipboard. width px height px Сподели на Фејсбук Сподели на Твитер The URL has been copied to your clipboard No media source currently available 0:00 0:14:53 0:00 Директен линк 240p | 28,0MB 360p | 37,1MB 480p | 54,6MB 720p | 206,9MB 1080p | 169,2MB Ова е одговорот на министерката Сања Божиновска на прашањето на РСЕ по објавеното истражување за долгот од 700.000 евра кон МЕПСО на нејзината поранешна фирма за струја. Божиновска за РСЕ зборува и за преминот од приватен сектор во политиката и за нејзината смена од Извршниот одбор на ВМРО-ДПМНЕ. Сподели Божиновска: Немам никакви долгови кон никого share Категории Македонија Ќе дочекаме ли некогаш меѓународен патнички воз? Недовршени и запуштени нови болници во Кичево, Струмица и Штип Живеат во Струмица, копнеат за Киев и за мир Повеќе Свет Трамп: Сакам да бидам миротворец и обединител Со поглед кон Украина, Тајван се подготвува за новиот мандат на Трамп Што може да се очекува на глобален план во 2025 година? Повеќе ТВ Тема на неделата Од зима во лето - што ни направија климатските промени? Гранатиран живот: Една година од руската инвазија во Украина Пчелите исчезнуваат, ќе нема што да јадеме? Повеќе ТВ Тема на денот „Дел од историјата“: поддржувачите на Трамп на победничкиот митинг во Вашингтон Со поглед кон Украина, Тајван се подготвува за новиот мандат на Трамп Дали во 2025 година ќе се зголемат кинеските инвестиции во Авганистан? Повеќе Во 90 секунди Што ќе биде приоритет во надворешната политика на Трамп? Кога жена е убиена од роднини во Иран, има малку правда Стотици илјади загинати руски војници, но нема револт во Русија. Зошто? Повеќе Радио програми ​ Следете не Инфо страница Пријави се За нас Контакт Линкови Нова генерација Визуелно Што треба да знаете Истражуваме Интервју Моја порака Поткаст Зошто? Радио Слободна Европа / Радио Слобода. Сите права се резервирани XS SM MD LG...

„Нам, на македонските револуционери, не ни се потребни никакви гаранции од страна на Бугарите, но ниту ни се потребни такви од страна на Србите. Никаква нивна спогодба, ако се однесува на Македонија, не може да има вредност без наша согласност!“ – кажал еден од апостолите на македонската ослободителна и револуционерна борба Даме Груев во април 1903 година на средбата со Света Симиќ, српски дипломатски претставник во Софија, во врска со српско-бугарските договарања околу Македонија. Дури и наспроти тоа што Груев како заколнат македонски револуционер уште пред 120 години истакнал дека на македонските револуционери не им се потребни никакви гаранции од Бугарите, па ниту од Србите во врска со Македонија, се случува комична ситуација денес бугарските политичари и историчари, прикажувајќи се што е македонско како бугарско, и овој голем македонски револуционер да го означуваат како „бугарски револуционер“! Овие ставови на Даме Груев ги цитира македонскиот историчар проф.д-р Михајло Миновски во својата статија со наслов „Бугарите, Србите и Грците како неканети гости – македонизмот во илинденската епоха низ факти (1893- 1909)“, објавена во весникот „Нова Македонија“ на 24 октомври 2019 година. Но и тие несоборливи македонски факти и аргументи за Бугарите претставуваат „лаги“. Денес се навршуваат 154 години од раѓањето на Дамјан (Даме) Груев Јованов, еден од великаните на националното ослободително движење на македонскиот народ кон крајот на 20. век, револуционер, учител, идеолог и еден од организаторите и основачите на Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМРО). Оваа историска годишнина е нова пригода за навраќање кон личноста, животот и револуционерното дело на Даме Груев, кој останува трајно вдахновение за секое македонско поколение. Даме Груев е роден на 19 јануари во 1871 година во Смилево, Демирхисарско. Од летото 1894 година започнал да ги формира првите револуционерни комитети на Македонската револуционерна организација во повеќе градови и села во Македонија. Во статијата „ Даме Груев е меѓу најбележитите македонски водачи“, објавена на 23 декември 2022 година во весникот „Нова Македонија“, покрај другото, пишува: Денес кога се негира нашата историја и кога некој се обидува да ја отуѓи, одбележувањето одреден извонреден настан, или личност од македонското минато, има уште поголемо значење, затоа што се поврзуваме со нашето наследство од минатото, наследство што сѐ уште има важност за сегашноста и за сплотеноста на Македонците како нација, посочуваат универзитетските професори и историчарите. Во овој контекст треба се разбере и важноста на Даме Груев, кој во колективното паметење на македонскиот народ останува како апостол на револуционерна Македонија. Историчарите нагласуваат дека како држава и народ не смееме да го заборавиме Груев, затоа што тој е една од најзначајните личности од македонската историја, што го трасираше патот кон слободата на нашиот народ и македонската државност. За значењето на македонскиот великан Универзитетскиот професор и историчар Ванчо Ѓорѓиев вели дека Даме Груев има клучно место во историјата на македонското револуционерно ослободително движење од крајот на 19 и почетокот на 20 век. „Тој е целосно вграден во историјата на Македонската револуционерна организација (МРО), која се стремела за создавање македонска држава. Нејзин основоположник е и најекспониран организатор и раководител. Одбележувањето на неговата дејност истовремено е и одбележување на македонското револуционерно ослободително дело.“ – нагласува Ѓорѓиев. Даме Груев во солунската егзархиска гимназија „Св. Кирил и Методиј“ (1887/1888) учествувал во големиот бунт на учениците против бугарската пропаганда во Македонија, со барање за воведување на македонскиот народен говор во наставата. опаганда. По таквите случувања во Солунската егзархиска гимназија од неа биле исклучени 38 ученици- Македонци, меѓу кои и Даме Груев како еден од предводниците на школскиот бунт. Српскиот конзул Петар Карастојановиќ им ветил на исклучените ученици дека ќе можат да го продолжат образованието во Србија. Даме со деветмина на 21 септември 1888 година пристигнал во Белград. Тие побарале да им се даде финансиска поддршка, а за возврат ветиле: „Со својата сила ќе поработиме час поскоро да стекнеме знаења, за да ѝ бидеме од корист на нашата околина, а со тоа и за целото српство, па да не нè мачат Бугарите и останатите туѓинци.“ Ете колку „Бугаринот“ Даме Груев бил „Бугарин“, за него Бугарите биле и останале туѓинци! Заедно со Петар Поп Арсов и со Иван Хаџи Николов формирал македонска револуционерна група во која влегле: Андон Димитров, Христо Батанџиев и д-р Христо Татарчев. Оваа група ги поставила основите на Македонската револуционерна организација (МРО). Османлиските власти го протерале во Битола (1898), каде што бил уапсен (август 1900) во врска со Попставревата афера и бил осуден на 10 години затвор. Од затворот во Битола одржувал врски, давал инструкции и ја раководел месната организација. Бил префрлен од Битола (мај 1902) во затворот во Подрум-Кале во Мала Азија, каде што бил заедно со Христо Татарчев и Христо Матов. Алберт Сониксен, американски новинар и публицист, запишал дека Даме Груев додека бил на заточение во Мала Азија оттаму „ја администрираше Подземната република“. Во затворот останал 10 месеци (до март 1903). По амнестирањето се вратил во Македонија (во Смилево), а потоа заминал во Солун, каде што имал неколкудневна средба со Гоце Делчев околу прашањето за кревање востание. Груев ја прифатил одлуката за востанието како завршена работа и бил решен самиот да ја преземе фаталната одговорност. Оттука неговата изрека: „Доста е, подобро ужасен крај, отколку ужас без крај!“. На 2 август 1903 година било кренато Илинденското востание. Груев го доживеал мигот на историскиот чин, но и ужасите на страдањата на својот народ, решен по секоја цена да се бори и да се избори за слобода и за своја држава. По востанието Груев останал во Битолско со народот за да работи на консолидирање на револуционерната организација. Учествувал на подвижниот Прилепски конгрес (мај 1904 год.), каде што се залагал за централизирана организација како тајна држава во османлиската држава, како подземна република. Претседавал на Рилскиот конгрес во 1905 и бил избран за член на Централниот комитет. Груев одлучил да се врати на теренот во Македонија. Загинал во борбата на врвот Петлец кај Русиново на 23 декември 1906 година. Месното население го погребало во дворот на селската црква. Подоцна неговите телесни останки биле пренесени во Смилево. Димитар Влахов, истакнат македонски деец и револуционер, запишал дека „со смртта на Даме Груев му се нанесе огромен удар на македонското ослободително движење“....

„Оваа 2025-та ќе продолжи како и до сега: со македонизмот непожелен во Европската унија! Постојано се спроведува долгорочната стратегија на неолибералниот евроaтлантизам конечно да го затворат ’Македонското прашање’ заедно со нивните подизведувачи од нашето опкружување. Тоа е перфиден политички проект на ЕУ под кодно име ‘Голем ресет’ (‘The big reset’), во кој Македонците се третираат како проста маса, недоветни, без идентитет, историја и јазик. Тоа е операција стокмена по единствен рецепт од бугарска бајгањовска кујна: ‘Македонец’ и ’македонист’ се две различни нешта. Според тој рецепт, ‘Македонец’ означува етнички Бугарин, а ’македонист’ е карактерна особина за ‘родоотстапник и отпадник од најдолен вид’.“ – нагласува д-р Гроздан Цветковски во својата колумна со наслов „Украдени години“, која ја објави „Фокус“. Тој е безбедносен аналитичар, поранешен началник и главен инспектор во МВР, како и поранешен директор за аналитика во Агенцијата за разузнавање. „Македонското прашање“ Покрај другото, натаму Цветковски пишува: Незадоволството од неолиберализмот, кое доаѓа од долу, ќе предизвика да престане да постои првин ЕУ. Барем во ваков формат ЕУ веќе станува нефункционална и вазал на САД. Но, ,,Блудницата Вавилонска” инсистира да бидат внесени 3.504 Бугари како ,,Тројански коњ” во Преамбулата на Уставот. Моделирани ,,северномакедонци со Стокхолмски синдром”. Бугарската доктрина од 1998 година предвидува дека ќе нема Македонци до крајот на овој век! Декемврискиот самит на Советот на ЕУ за заеднички работи ,,ЕУ- Западен Балкан” донесе лицемерни заклучоци за проширување со Украина, Молдавија, Грузија и Турција и за Западен Балкан. Советот потсети дека „С.Македонија се’ уште не ги спровела уставните измени на кои се обврзала“, кои се клучни за отворање на првиот преговарачки кластер. За конечна операционализација на ,,македоноцидот” останува уште да се распише референдумско прашање: Дали сте за ЕУ и САД, со право да се откажете од македонизмот?...

Политиката, особено македонската, знае многу често да биде гротескна. Случаи имате колку што сакате. Еве го последниов – инаугурацијата на новиот американски претседател Доналд Трамп на 20 јануари. Поканата да се биде таму стана работа на најголем можен престиж. Ако си таму, тоа значи дека никој како тебе не ги достигнал тие врвови. Уште пред Нова година се знаеше дека премиерот Христијан Мицкоски ќе оди во Вашингтон. Министерот за надворешни работи, Тимчо Муцунски, беше испратен во тајна мисија (која беше обелоденета по враќањето) да ги договара можните средби со луѓето од новата администрација (со некои премиерот добро се знае), за да може да се направи впечаток кој со ништо не може да се избрише. Од Владата пред некој ден за Дојче веле изјавија дека „ова е прва ваква можност во историјата на самостојна Македонија, премиерот на Владата на вака високо ниво во американската политика да оствари контакти значајни за државата“. Таа глорификација е фалична по две основи. Во списите во Стејт департментот што се чуваат од 1874 година досега никогаш странски државници не присуствувале на ниту една инаугурација на американски претседател. Значи досега никој од странство не бил поканет на која била инаугурација. Втората фалична глорификација не само што е погруба, туку и многу полоша. Двајца македонски политичари беа во Овалната соба во Белата куќа. Едниот беше претседател, другиот премиер. Претседателот Борис Трајковски беше примен од американскиот претседател Џорџ Буш помладиот во 2001. Тие двајцата беа блиски пријатели. Не само што разговараа, туку Буш и Трајковски и заедно се молеле во некое катче во Белата куќа. Вториот беше поранешниот премиер Владо Бучковски, кој беше во Овалната соба во октомври 2005, исто примен од Џорџ Буш, кој една година претходно ја призна Македонија со тогашното уставно име. Таков успех ниту пред него ниту после него не достигна ниту еден македонски премиер. Додуша, уште двајца беа во Белата куќа, но кај потпретседателите на Америка. Прво Бранко Црвенковски во летото 1998 беше примен од потпретседателот Ал Гор, а Никола Груевски беше викнат во Вашингтон во февруари 2011 на разговор со тогашниот потпретседател, а сега претседател, Џо Бајден. Тоа беше една од најкастрофалните посети што во својот мандат ги имаше Груевски. На неа требаше да се реши прашањето на името. Политички стипл-чез Гротескноста на македонската политика е што владините партнери ги прегнаа коњите да учествуваат во овој стипл-чез. Пред три дена претседателот на Собранието, Африм Гаши, објави дека бил поканет да учествува на инаугурацијата и дека без колебање ја прифатил поканата. Но не бил само тој, туку и претседателот на Алтернатива, Зеќирија Ибраими, добил покана од Вашингтон. За да не останат покуси и од Алијансата за Албанците (владејачкото крило) објавија дека и министерот за здравство Арбен Таравари добил покана да оди во Вашингтон и, се разбира, тој ќе оди на инаугурацијата. Ќе видиме најпосле кој сѐ ќе биде во Вашингтон на инаугурацијата и на другите пропратни настани (не знаеме за баловите), но многу поважно е друштвото во кое ќе бидат македонските политичари. И основното прашање е дали тие идеолошки се идентификуваат со другите гости, или поважно е да добијат пристап до луѓето на Трамп. Не е тајна дека Доналд Трамп сака популистички лидери – честопати ги фали за кршење на нормите и излегување надвор од законите за да се завршат работите. Во какво друштво ќе се најде Христијан Мицкоски (а и Гаши и Таравари) на свеченоста пред зградата на Конгресот? Од прес-службата на тимот за транзиција и до денес не им даваат детали на американските медиуми кој бил поканет за инаугурацијата. Па ни името на Мицкоски не е споменато. Но за некои веќе се знае. Поканет е поранешниот претседател на Бразил, десничарскиот популист Жаир Болсонаро. Тој самиот ја објави на Икс таа вест, велејќи дека се надева дека ќе отиде во Вашингтон на заклетвата. Болсонаро рече дека неговиот адвокат „веќе испратил барање… да ми се врати пасошот за да можам да присуствувам на овој почесен и важен историски настан“. Поранешниот лидер, наречен „Трамп од тропските краишта“, е обвинет за заговор за државен удар во 2022 година за да остане на функцијата по неговиот пораз на гласањето за реизбор. Неговиот пасош беше одземен во февруари 2024 година, откако бразилските власти го обвинија него и десетици други како дел од наводниот заговор за „насилно разбивање на уставната држава“. Во четвртокот судот го одби барањето на Болсонаро да му биде вратен пасошот, па тој ќе остане во Бразил. Оваа недела Болсонаро изјави за „Њујорк тајмс“ дека бил толку возбуден поради можноста да го види Трамп во живо што „не земам веќе ни вијагра“. Потоа, тука е претседателот на Аргентина, Хавиер Милеи. Тој беше еден од првите странски лидери што се сретна лично со Трамп по неговата победа во 2024 година и најави дека планира да присуствува. Трамп еднаш го нарече екстремно десничарскиот либертаријански политичар и поранешен телевизиски коментатор, избран во ноември 2023 година, како негов „омилен претседател“. Како и Трамп, тој ужива да ги напаѓа своите политички ривали со зборови како „паразити“ и „политичари крадци“, а аргентинскиот Конгрес го нарече „гнездо на стаорци“. Не е тајна дека Доналд Трамп сака популистички лидери. Фотографија: Annabelle Gordon/IMAGO Орбан имал други обврски Премиерот на Унгарија, Виктор Орбан, еден од најдолгите и најсилните странски сојузници на Трамп, нема да биде на инаугурацијата. Трамп го пречека Орбан во Мар-а-Лаго по неговата изборна победа. Прес-секретарот на премиерот, Берталан Хаваши, на прашање на унгарскиот медиум „Телекс“ одговори дека Виктор Орбан на 20 јануари ќе биде во Будимпешта, каде ќе одржи презентација на конференција на која ќе се оценуваат резултатите од унгарското претседателство со ЕУ. Од неговиот одговор не се знае дали Орбан воопшто бил поканет. Трамп ја покани италијанската премиерка Џорџа Мелони на неговата инаугурација, а исто така ја пречека и во Мар-а-Лаго на изненадувачка вечера и филм пред два викенда, пофалувајќи ја како „фантастична жена”. На знамето на нејзината партија се наоѓа тробојниот пламен популаризиран од диктаторот Бенито Мусолини и таа сè уште користи слоган што го фаворизираа фашистите – „Бог, татковина и семејство“. Таа уште не прецизира дали ќе оди во Вашингтон. Во Вашингтон би требало да биде и претседателот на Салвадор, Најиб Букеле. Букеле, екстремно десничарски популистички лидер со врски со таборот на Трамп, е обвинет за масовно кршење на човековите права, вклучително и илјадници произволни притворања. Тој го презеде вториот мандат во јуни и покрај уставната забрана во Салвадор за последователен реизбор и го реформираше изборниот систем за да ја консолидира својата моќ. Букеле допрва треба да објави дали ќе присуствува, а Доналд Трамп Јуниор беше почесен гостин на инаугурацијата на Букеле минатата година. Не е познато дали Трамп лично го поканил францускиот претседател Емануел Макрон да присуствува на инаугурацијата, иако двајцата уживаа во пријателска средба на големото повторно отворање на катедралата Нотр Дам во декември 2024 година. Сепак, лидерот на десничарската француска политичка партија Reconquête, Ерик Земур, е поканет и ќе присуствува на настанот. Лидерката на најголемата француска десничарска партија, Национален собир, Марин Ле Пен, наводно била оттурната настрана од тимот на Трамп. Земур е уште подесно од крајната десничарка Ле Пен. Украинскиот претседател Володимир Зеленски рече дека сака да присуствува на инаугурацијата на Трамп, но сè уште не добил покана. За време на прес-конференцијата на 16 декември, Трамп рече дека не го поканил Зеленски, но дека „ако сака да дојде, би сакал да дојде”. Од рускиот претседател Владимир Путин, не беше побарано да присуствува на церемонијата на полагање заклетва на Трамп. Трамп го покани кинескиот лидер Ши Џинпинг да присуствува на инаугурацијата. Но тој нема да дојде. Место него се очекуваат или потпретседателот Хан Женг, задолжен за церемонијални должности, или врвниот дипломат Ванг Ји. Навидум пријателските односи меѓу Трамп и британскиот премиер Кир Стармер можеби неодамна добија ладен пресврт, а тој сè уште не е поканет на инаугурацијата. Пред изборите, Стармер и Трамп се сретнаа на двочасовна вечера и си разменија комплементи меѓу себе. Додека Стармер можеби ќе отсуствува, Најџел Фараж, кој ја предводи британската десничарска партија Реформа на ОК, треба да патува на инаугурацијата, и покрај тоа што има јавна расправија со Илон Маск. Сојузниците на Трамп ѝ испратија покана на кандидатката за канцелар, Алис Вајдел, од екстремно десничарската Алтернатива за Германија. Таа нема да дојде, но ќе ја замени копретседавачот Тино Хрупала. Поканет е и претседателот на ултранационалистичката шпанска партија Вокс, Сантијаго Абаскал. Покана има и лидерот на крајната десница во Португалија, Андре Вентура. Во Вашингтон ќе одат контроверзниот лидер на крајната десница во Холандија, Герт Вилдерс, и првиот човек на фламанските националисти од Белгија, Том ван Грикен. Тој е претседател на екстремно десничарската партија Вламс беланг. Тој можеби најдобро го опиша учеството на оваа инаугурација-конференција во посебно соопштение. „Чест е да се учествува на настан кој уште еднаш ја става пораката ‘нашиот народ на прво место’ на мапата, заедно со светските лидери кои ги споделуваат нашите вредности“, рече Ван Грикен. „Следниот понеделник е повеќе од церемонија“, продолжува Ван Грикен. „Тоа е сигнал дека патриотите ширум светот мора да работат заедно за да ги бранат нашите заеднички вредности: слободата, суверенитетот и интересите на нашиот народ. Инаугурацијата на Доналд Трамп нѐ потсетува дека политичката храброст се исплатува“. Има многу непоканети, како претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен. Некои можеби добиле покани, но не сакаат да кажат. Како, на пример, албанскиот премиер, Еди Рама. Тој во четвртокот направи многу поголема работа отколку да учествува на инаугурацијата. Албанската влада одлучи да ѝ додели статус на стратешки инвеститор на компанија поврзана со зетот на Доналд Трамп, Џаред Кушнер, за да изгради луксузно одморалиште на ненаселениот остров Сазан, кој некогаш беше воен пункт. За проектот е планирана инвестиција од 1,4 милијарди евра. Зетот на Трамп таму планира да изгради комплекс на луксузни вили. Албанија и Србија му нудат на зетот на Доналд Трамп, Џаред Кушнер можности за градежни проекти. Фотографија: Chris Kleponis/abaca/picture alliance Помош од Вашингтон Христијан Мицкоски планира да ги продлабочи врските со оние што веќе добро ги познава, номинираниот министер за трговија, Хаурад Лутник, кој беше копретседавач на тимот за транзиција. Како и Девин Нунес, кој треба да биде претседавач со Консултативниот совет за разузнавање на Трамп. И преку нив тој, а и Македонија, да добијат пристап до Трамп, а ако не – до идниот државен секретар Марко Рубио. Не е никаква тајна дека преку Вашингтон македонската влада сака да се обиде да го смени условот за продолжување на преговорите со ЕУ – промена на уставот. Или да добие некое прифатливо решение кое ќе може да се продаде на македонската јавност, а да не ѝ наштети на партијата и на владата. Настрана можностите за инвестиции. Србија го нуди разурнатиот генералштаб во центарот на Белград (од бомбите на НАТО), на човекот кој не може да биде поблизок до Трамп – неговиот зет Џаред Кушнер, за да гради таму луксузен хотел. Што би понудила Македонија засега не е јасно. Инвестициите во енергетиката можеби се интересни, но не се спектакуларни и рокот на нивна изграба е прилично долг. Се разбира дека тоа е добар обид на Мицкоски да ја извлече Македонија од европскиот ќорсокак со американска помош. Но дали можеш да се обложиш каква ќе биде поддршката на администрацијата на Трамп? Да не заборавиме, Преспанскиот договор беше склучен токму за време на неговиот прв мандат. А Трамп имаше многу добри односи со Алексис Ципрас. Не треба да се заборави дека Трамп има многу добри лични односи со Бојко Борисов. Кога тој беше премиер одеше во Белата куќа. Бугарија треба да купува авиони „Ф-16″. Бугарија има долг брег на сега критичното Црно Море и стана клучна енергетска крстосница за гасот што доаѓа од Турција или од новиот центар за течен гас во Александополис во Грција. Тој проект беше направен за време на првиот мандат на Трамп. Човек вреди да се обиде, но кога е во прашање Доналд Трамп никогаш не знаеш како ќе заврши тоа. Се сеќаваме на она понизно ученичко седење на Александар Вучиќ на мало столче пред Трамп пред крајот на неговиот прв мандат, кога се согласи без поговор за економско нормализирање со Косово. Последниот пример е уште поинтригантен. Долгочекуваното примирје меѓу Израел и Хамас дојде делумно и поради вклучувањето на луѓето на Трамп во преговорите, иако сѐ уште не се официјални лица. Трамп го испрати својот иден пратеник на Блискиот Исток, инвеститорот Стив Виткоф (самиот Евреин), да се приклучи на преговорите во Доха минатата недела. Виткоф потоа отиде на средба со Бенјамин Нетанјаху и толку силно го притиснал да направи компромис што израелскиот премиер морал да се согласи на договорот за да се ослободат заложниците. Двајца високи арапски дипломати изјавија за „Тајмс оф Израел“ во вторникот дека пратеникот на Трамп успеал да изврши поголем притисок врз Нетанјаху на една средба отколку што тоа го направи администрацијата на Бајден цела година. Нетанјаху не е поканет на инаугурацијата на Трамп, но тој добро знае каков може да биде гневот на човекот кој, сепак, е негов силен политички сојузник. Иако Бајден ниту еден ден не престана да го снабдува со американско оружје да ја бомбардира Газа и да да војува против Хезболах во Либан. Трамп сака да се претстави како миротворец и Нетанјаху ризикува да загуби многу повеќе отколку поддршката за владата од екстремно десничарските партии. Ваквите примери треба да бидат поука. Кој би можел да знае кого Трамп би го седнал на ученичкото столче за да се најде договор за излез од кризата меѓу Македонија и Бугарија: Христијан Мицкоски или Росен Жељазков? Коцкањето би била многу ризична работа. А на крајот, пак Европската унија ќе треба да одлучи дали воопшто ќе разговара за продолжување на преговорите со Македонија ако ги нема уставните измени. А оваа година треба да почнат преговори по кластери со Украина и Молдавија, Албанија да отвори неколку нови поглавја и Црна Гора да затвори неколку. Собирот на патриотите од целиот свет во Вашингтон на 20 јануари нема многу да помогне во ова заостанување на Македонија. Љупчо Поповски (DW)...

Македонскиот народ се обедини како никогаш. Старо, младо, машко и женско на нозе се крена против ракометната неправда на натпреварот на машката репрезентација против Холандија на Светското првенство. Нема љубител на ракометот во Македонија без осуда за скандалозното судење на Данците Мадс Хансен и Јеспер Мадсен, кои во безмалку сите 60 минути му беа ветер во грбот на фаворитот во Вараждин. Најдобрата судиска двојка од најсилната ракометна нација во светот во моментов буквално го навлече гневот на сите што макар и површно ги разбираат правилата на ракометната игра. Дванаесетте седмерци за „лалињата“, од кои дури девет во второто полувреме кога се кршеше резултатот, наспроти само петте за „црвено-жолтите“, двата директни црвени картона за Македонците наспроти едниот за Холанѓаните, и тоа поради три исклучувања по две минути, како и 14. минути со играч помалку за избраниците на Кирил Лазаров, се само квантитативниот приказ на невоедначениот судиски критериум. Тоа што не може да се опише со бројки е спречувањето на секој македонски налет, на секој обид за фаќање резултатски приклучок, на упорноста да се одговори на калкулантскиот пристап на арбитрите со ракометна вештина на теренот. Македонците совршено добро ја познаваат и ја разбираат оваа игра, за некој да си дозволува да им продава ракомет. Вардар два пати ја освои Лигата на шампионите и уште еднаш играше на завршниот турнир, заедно со Металург тие години давајќи му на Скопје примат на клупска ракометна престолнина на стариот континент, а Кометал Ѓорче Петров еднаш беше женски европски шампион и уште два пати вицепрвак. За машката репрезентација ова е деветти настап на СП, а има и уште осум на ЕП, додека женската има пет мундијали и шест еврошампионати. Македонија не е боса ракометна нација, за да ја прават недоветна и со перфидни игри однапред да ѝ го уништат потајно сонуваниот сон за четвртфинале со овој пораз од директниот ривал за едно од двете места во втората групна фаза што ќе водат меѓу осумте најдобри селекции на планетата. Со (очекуваната) победа утре над дебитантот Гвинеја, македонските репрезентативци таму ќе имаат ривали по мерка, Австрија и најверојатно Катар, покрај недопирливата Франција, за посакуваното второ место. Оттаму, гротескно изгледа „плачењето“ на Холанѓаните за бурата од негодување на македонските фанови во вараждинската арена, а уште посмешно нивното напуштање на теренот при прогласувањето на МВП на мечот заедно со судиите. Никој не оправдува фрлање предмети на теренот, но безбедноста на актерите ни оддалеку не беше загрозена за таква театрална реакција. Дотолку повеќе што беше испровоцирана и од некои холандски играчи што цинично ѝ ракоплескаа на публиката, а селекторот Стафан Олсон дури си допушти и гестикулации кон неа на излегување од игралиштето. „Ете зошто ракометот ќе си остане мал и непознат спорт“, ќе напише македонски корисник на Фејсбук на профилот на Меѓународната ракометна федерација (ИХФ). Најпрво со делегирањето судии од земја од соседството, а потоа и со нивниот ветер во грбот за неа, не само што не се помагаат развојот и афирмацијата на овој спорт надвор од Западна Европа, туку директно се обесхрабрува токму тоа. Ако не ги испрати Хансен и Мадсен дома уште сега, ИХФ само ќе потврди дека е на погрешен пат. Последно, но не и најмалку важно, жално е да мамите илјадници ракометни фанови од една од најсиромашните држави во Европа да патуваат илјада километри и да платат по 50 евра за да гледаат лакрдија. Доста им е од сите (не)можни неправди кон нивната земја за да мораат да го трпат тоа и на спортскиот терен....

Пишува Драган Милосављевиќ Премиерот Христијан Мицкоски замина во САД, да се види со фиљан луѓе и да присуствува на инаугурацијата на Доналд Трамп, кој во понеделник ќе го започне вториот претседателски мандат по пауза од четири години. Е, убаво. Но не баш, велат нервозни аналитичари, леви новинари, разни мислители. Прво: Што бара во тоа друштво, знае ли дека во Вашингтон ќе се нацртаат се некакви десничари, крајни популисти, ултра-нај-нај радикални ликови? Одговорот на ова секако би бил дека не е така, од оние што се најавени на настанот во Вашингтон најголемиот дел не се никакви радикали, освен ако десничарската идеологија сама по себе не ја сметате за радикална. За нормалните луѓе тоа е повеќе од јасно, но ако самите себеси се нарекувате прогресивни граѓани/граѓанки затоа што сте биле и сте поддржувач на Заев и Венко, тогаш веројатно природно за вас е да тврдите дека е ултра-хипер-десен фашист секој што не ги харесва политиките на овие двајца. Политики кои патем, Македонија од држава ја сведоа на колонија. И тука нема што посебно да се додаде освен дека прогресивните граѓани-граѓанки не знаат што зборуваат, кутрите и дека пред нив е долг, ама долг период на будење од грозниот сон во кој се заглавија и себе, а и сите нас притоа. Е сега. Можете да бидете сигурни дека кај Трамп на инаугурација, на бал, на прием, на пиво ако сакате, би се појавил секој, буквално секој европски и светски државник само доколку на некаков начин добие покана. И не е важно дали се согласуваат политички (најголем дел од европјаните не), едноставно човекот е претседател на најмоќната држава во светот и прагматично, политички логично, мудро е да имате добри односи со него. Така што, Мицкоски и тоа како треба да биде таму, да „се меша со рајата“, да го искористи моментумот и фактот дека има блиски меѓу луѓето од најтесниот круг околу амриканскиот претседател, без разлика на лелекањето и негодувањето на македонските опозициски настроени „мудреци“. Притоа вреди да се спомене уште една работа. Загрижените формалисти потсетуваат дека во веќе долгата традиција на инаугурации на американски претседатели никогаш и не биле повикувани како гости странски државници. И? Сега повикани се или што? За секој благоразумен поентата не е во формата туку во суштината. Значи, важно е дека се воспоставени одлични односи со премоќните луѓе во Белата куќа и тоа треба да се искористи, а не да си ја чукаме главата со досегашните традиции, причини за средби и видувања и слично. Во надворешната политика најважни се прагмата и интересот, впрочем тоа досега требаше да го разбереме особено што неретко и самите бевме жртви на овие прости, едноставни а сепак ненаучени лекции. Конечно, збор два за „аргументот“ на контрашите дека САД не можат ништо да направат за нашите евроинтеграции, бидејќи за нив се прашуваат Брисел и Софија, а не Вашингтон. Демек, џабе пари ќе се потрошат, џабе ќе се акате преку океанот, Бугарија нема да попушти. Прво, тоа не е сосема точно, бидејќи раката на САД е навистина долга и може, доколку е за нив целисходно и тоа како да се затегне околу вратот на оној што треба да попушти околу некое прашање. И второ, кој вели дека треба да се оди во Америка заради европските интеграции? Во САД се оди заради нив самите, за да се направат што подобри контакти и пријателства таму каде што се одлучува за судбината на светот. Нам Американците не ни требаат само за да ни помогнат во тргањето на бугарското вето, туку ни се потребни затоа што се најсилна светска економија со која вреди и мора да се соработува, затоа што се постојана членка на Советот за безбедност на ООН. затоа што се најважниот играч во НАТО, затоа што го гарантираат мирот на Балканот, затоа што Европа, за жал, без американска помош не е во состојба ама баш ништо да направи. Да, тоа на многумина не им се допаѓа, но фактите се факти а пред нив и Боговите молчат. Така што, не само што треба туку и мора да се биде пред Белата куќа додека во неа официјално влегува Доналд Трамп. Иако тоа е само првиот чекор. За понатаму, ако сме мудри ќе продолжиме да одиме правилно, без гегање и грешки па можеби конечно ќе се спојат коцките во наша корист. За промена, аман! Најчитани статии Суптилна порака на Сиљановска Давкова до ЕУ и НАТО Претседателката до странските амбасадори: Ако сме ,,Ахилова пета”, западот не смее да дозволи да бидеме погодени од било какво оружје...

Драгана Шубаревиќ Сите грешиме во животот и тоа е сосема нормално. Грешките се дел од човечкото искуство и често се клучни за нашиот личен раст и развој. Меѓутоа, има некои грешки што можат да имаат далекосежни последици и да го одредат текот на нашите животи. Доколку навреме ги препознаеме и се обидеме да ги избегнеме, ќе живееме поисполнети, мирни и помудри животи, истакнуваат психолозите. Иронично, една од најголемите грешки е стравот од правење грешка. Хенри Форд рекол: „Единствената вистинска грешка е онаа од која ништо не учиме“. Признавањето на грешките е, дополнително, првиот чекор кон нивно коригирање и учење од нив. Совршенството е илузија, а стремежот кон совршенство може да нѐ спречи да преземеме акција. Грешките се неизбежен дел од животот, но начинот на кој се справуваме со нив може значително да влијае на нашиот успех и среќа. Ова се најголемите грешки што можеме да ги направиме во животот: 1. Игнорирање на вашите страсти и таленти Многу луѓе избираат кариери и работни места што не ги исполнуваат, водени од притисоци од околината или страв од неизвесност. Игнорирањето на вашите вистински страсти и таленти може да доведе до чувство на празнина и незадоволство. Не дозволувајте да поминат години пред да се запрашате: Дали го живеам животот што навистина го сакам? 2. Пропуштање можности поради страв Стравот е една од најголемите пречки во животот. Тоа често нѐ спречува да се соочиме со предизвици, да запознаеме нови луѓе или да ги постигнеме саканите цели. Учете од неуспесите и искористете ги како лекции, бидејќи често она од што најмногу се плашиме ги крие највредните можности, пишува Лослесен. 3. Одолжување и губење време Времето е највредниот ресурс и, откако ќе се изгуби, никогаш не може да се врати. Навиката за одложување може да доведе до неостварени соништа и до жалење. Ако постојано ги одложувате своите цели „за утре“, можеби еден ден ќе сфатите дека ви истекува времето. 4. Недостиг од инвестиции во меѓучовечките односи Успехот и материјалните достигнувања го губат своето значење кога немаме со кого да ги споделиме. Понекогаш сме толку фокусирани на работните или личните амбиции што забораваме на луѓето околу нас. Пријателствата и семејните врски се столбот на нашите животи и вреди да се вложат време и енергија за нивно негување. 5. Занемарување на здравјето Кога сме помлади, често не размислуваме за последиците од нездравите навики. Сепак, животот без доволно сон, несоодветна исхрана и игнорирање на физичката активност може да има сериозни последици. Подоцна во животот можеби е предоцна да се направат некои промени, па сега е вистинското време да направите избор за поздрав начин на живот. 6. Поправање на минатото Живеењето во минатото е една од најчестите причини за чувство на несреќност во животот. Без разлика дали станува збор за грешки, пропуштени можности или болни искуства, треба да научите како да ги оставите зад себе. Научете лекции од минатото, но не дозволувајте тоа да ве кочи. 7. Обиди да им угодите на сите Желбата за прифаќање и одобрување може да нѐ наведе да ги исполниме очекувањата на другите луѓе, заборавајќи ги нашите сопствени желби и потреби. Невозможно е да се задоволат сите, а на крајот таквите напори оставаат чувство на исцрпеност. Фокусирајте се на она што го сакате, затоа што го живеете својот живот. 8. Занемарување на образованието Учењето не е резервирано само за училишните денови. Во свет што брзо се менува, важно е постојано да го шириме нашето знаење и да развиваме нови вештини. Секој ден дава можност за учење, а пропуштањето на овие можности може да нѐ остави во стагнација и да го ограничи нашиот развој. 9. Прекумерна грижа за пари Иако финансиската стабилност е важна, опсесијата со пари може да нè одвлече од поважните работи во животот. Прекумерната посветеност на кариерата заради богатство може да доведе до занемарување на личните односи и губење на чувството за среќа. Обидете се да најдете рамнотежа помеѓу материјалните и нематеријалните вредности. 10. Недостиг од благодарност Во денешниот свет со брзо темпо, лесно е да се заборави колку сме среќни и колку веќе имаме. Забораваме да бидеме благодарни за малите моменти и работи што ги правиме секој ден. Практикувањето на благодарноста води до внатрешен мир и задоволство, а колку повеќе го цениме она што го имаме, толку ќе бидеме посреќни. Драгана Шубаревиќ...

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијатаПрв извештај од Цвеќарата на Алан ФордТага и надеж во ГРАДОТ НА АНГЕЛИТЕ: Зошто се случи катастрофата во Лос Анџелес?...

Новата еврокомесарка за проширување Марта Кос предложи да се одигра фудбалски натпревар меѓу тим на земјите-кандидатки и земјите-членки на ЕУ. На комисиска расправа во Европскиот парламент таа рече дека „треба да вклучиме мека моќ во хардкор процесот на проширување кој се содржи од поглавја, одредници и кластери“. А бе, ако е до фудбал работатава, ќе играме и фудбал ако треба. Ние и оро пред амбасадите игравме за визи, па фудбал не ќе сме играле. Туку, на што ќе личи тој натпревар? И каде ќе се игра за да биде на неутрален терен? Илон Маск ќе биде судија, а Трамп, Путин и Шји Џинпинг ќе бидат делегати. И што правиме ако победиме? Ќе нѐ примат ли тогаш? Оти, приклучувањето кон ЕУ се темели врз основа на заслуги. Да, да… Така е. Како да не. Ќе преговараме за секој гол. И ќе чекаме 27 земји-членки да постигнат консензус дали голот важи. Замислете, Христијан Мицкоски да даде гол. Леле, ќе треба тоа да се издржи. Од телевизија нема да се симне, има да се збори, ќе се прави детална анализа од сите агли на дадениот гол. Ќе треба да се преживее тој историски успех на македонската робустна диломатија. Само што, се плашам дека дури и да даде гол, Бугарите нема да го признаат голот на Мицкоски. Ќе кажат „тази гол не е гол“ и ќе ни акнат уште едно вето. Од декември 2005 година сме земја- кандидатка за членство во ЕУ. Кај и да е, ќе славиме јубилејни 20 години како успешно нѐ дриблаат. 5 Бурекчилница во Битола им нудела на купувачите да им го намести парето во мазникот што традиционално се врти за верскиот празник Василица. Се верува дека кому ќе му падне парето, ќе има среќа, ама современите текови на животот ги смениле обичаите, па некаде на тој што ќе му се падне парето и другите му даваат пари. Битола е позната по пирамидални измами. Па така, по пропаднатите штедилници „ТАТ“ и „Лавци“ од крајот на минатиот и почетокот на овој век, сега има и пирамидален мазник. Народната песна вели дека „среќата со пари не се купува“, ама не е лошо да имаш ем среќа со паричка во лебот, ем парички во џебот. Не станува збор за некој тежок криминал. За морал овојпат не отвараме муабет. Ама во суштина, покажува дека нашите луѓе не гледат ништо лошо во мамење, па макар тоа било и за банална причина како што е вртење мазник за верски настан. Затоа, не е ни чудо дека триесет години и државата и народот не ги краде само тој што не пробал да краде. Ама, за тоа никој не ни е крив. Каков народ, таква држава. Целата колумна на Горан Михајловски на СДК.МК...

Пишува: Свето Тоевски На 20 јануари во Белата куќа на САД ќе влезе „срцето на слободниот свет, кое чука“ – Доналд Трамп, како што вели Џон Ајкенбери, водечкиот теоретичар на меѓународните односи од Универзитетот Принстон. Се уште и без да донел една единствена извршна наредба, новиот американски републикански претседател веќе започнува да го спроведува својот план „Да ја направиме Америка повторно голема“ и да го менува глобалниот светски поредок. По изборот како „Личност на годината“ тој ќе каже во интервјуто за „Тајм“: „Со кампањата погодивме во нервот на државата. Демократите не го разбраа чувството на државата.“ Ваквата државничка филозофија на моќниот републикански и американски лидер треба да биде вдахновение секогаш „да се погодува нервот и на македонската држава“, да се „разбира чувството и на македонската држава“, заради нејзиниот опстој и натамошен развој. По урнекот на трампистичката МАГА-идеологија потребна е и наша државно-национална програма „Да ја направиме Македонија повторно Македонија“, заради градење и одржување високо државно и национално достоинство на Македонија, на македонскиот народ и на сите други граѓани наспроти ЕУ и светот. За опстојот и развојот на македонската државност и на македонскиот идентитет, во овој момент е, пред се, неопходна поддршката од Трамп и неговата републиканска американска администрација. Македонското државно-политичко раководство има реални шанси да добие таква поддршка. Неопходна е специфична и оптимална комбинација на трампизмот и македонизмот, развивање курс на блиски односи и соработка со Трампова Америка, но, сепак, и колку што ќе биде реално можно курс на еднаква доближеност и еднаква оддалеченост и наспрема САД и наспрема Русија и наспрема Кина, на неутрална политичка и економска соработка со сите нив, за да не заврши Македонија како тревата, која ќе ја газат светските „геополитички слонови“ во меѓусебната борба! Една од целите на новата американска политика „стратегиско слабеење“, но и „распад на ЕУ“?! Една од покрупните цели на новата американска политика ќе биде стратегиското слабеење на ЕУ. Трамп се повеќе ја обиколува, но и ја напаѓа „централата“ на ЕУ во Брисел, а започнува да комуницира и да соработува директно со поодделните европски држави-членки на ЕУ, во прв ред со Унгарија. Во претседателската кампања Доналд Трамп дури 109 пати го спомена унгарскиот премиер Виктор Орбан како свој клучен сојузник во Европа, а Македонија токму Орбан го има како свој веројатно клучен поддржувач во редовите на државите-членки на Европската Унија! Новиот републикански претседател на САД Трамп ги разнишува досегашните евроатлантски врски меѓу САД и Европа и Европската Унија. Американската стратегија се насочува постапно кон билатерални политички врски и билатерални економско-трговски договори со поодделните европски држави. Според него, разбивањето на европското единство е корисно за американските интереси. Во видувањето на Трамп распадот на ЕУ би им овозможил на САД полесен пристап на европскиот пазар на енергенси. Д-р Паскале Жоанин: Европејците треба да ја задржат способноста да донесуваат одлуки, кои ќе им служат на нивните интереси! Трамп и неговите најблиски соработници, под негови насоки, веќе почнаа засилено да ја преобликуваат политичко-економската географија на светот и да ги редефинираат поодделно односите меѓу САД и Европа и Европската Унија. Во својот труд со наслов „Како европските избори ќе го преобликуваат политичкиот пејзаж?“, објавен лани, д-р Паскале Жоанин, француски експерт за европска политика и меѓународни односи, нагласува дека Европејците сега треба да се впуштат во потрага по свој вистински европски суверенитет со стратегиска автономија, но и да ја задржат способноста да донесуваат одлуки, кои ќе им служат на нивните интереси во светот со растечка опасност. Аналогно на овој став на Жоанин, ќе треба и Македонците и другите граѓани на Македонија да започнат да донесуваат суверени одлуки, кои ќе им служат на нивните интереси, како дел од европското население, без оглед што македонската држава не е членка и на Европската Унија. Европската Унија уште со донесувањето на својата злогласна „Лисабонска декларација“ од 1992 година и барањето Македонија да го отфрли ова свое име, по „ќефот“ на Грција, се до денес ги гази автентичните македонски државно-национални интереси, барајќи нова промена на уставот. Затоа е логично и потребно стратегиското приклонување на македонското државно-политичко раководство кон новата американска администрација под претседателствувањето на Трамп. Ако заземе Трамп конструктивни позиции на уважување и соработка со Македонија, врз основа и на заемниот „Договор за стратегиско партнерство“, а, од друга страна, ако направи оваа и ваква ЕУ да се распадне, тогаш ќе и направи услуга на Македонија! Дури тогаш ќе се распадне дрската лага за „евроинтегрирањето на Македонија“, со која ги мафтосуваат Македонците и другите граѓани на оваа земја цели 20 години. Дури тогаш Македонија ќе биде принудена да се посвети најпрво на внатрешни реформи по свој македонски урнек, да работи на подобриот живот и стандард на сите свои граѓани без оглед на етничката припадност, како и на зацарувањето на правната држава во сите димензии и во сите пори на животот и на системот. Со уште поголема македонска национална самосвест во позицијата наспроти ЕУ Во својата научна статија Паскале Жоанин пласира уште еден важен став: „Започнатата ‘брутализација’ на светот треба да доведе до зголемена свест. Европските земји се соочија за првпат со отфрлање на европскиот модел на интеграција уште во времето на претседателствувањето на Трамп со Америка од 2017-2021 година, тогаш од одредени американски елити, кои се потпрени на МАГА – идеологијата ‘Да ја направиме Америка повторно голема’. Сега европските земји се соочуваат со нови закани од Трамп.“ Треба ли да се потсетува особено од 2017 година до денес разноразните европски комесари, шефови и шефици на ЕУ, помошници, заменици на државни секретари на САД, овие, или оние амбасадори во Скопје, со каква и колкава бруталност истапуваа кон Македонија, кон македонскиот народ и другите граѓани, упатувајќи наредби, закани, уцени, диктати, ултиматуми, да се смени името, да се применува овој и оној „добрососедски договор? А веќе втора година и со жестоки притисоци да се промени и уставот? Аналогно на претходно споменатиот став на француската експертка Паскале Жоанин, на ваквата „брутализација“ на односот на ЕУ кон Македонија треба да ѝ се одговори со нова позиција, во која ќе доминираат зголемена македонска национална самосвест, поткрепена со отсега натаму со реална американска поддршка на опстојот и развојот на македонската држава, ако се успее да се добие таквата поддршка! Имајќи ги предвид сите претходно споменати моменти, затоа ќе бидат исклучително значајни средбите на македонскиот премиер Христијан Мицкоски и неговите соработници со членовите на најблискиот тим на Трамп Лутник, Нунес, Павловски и другите на инаугурацијата на Трамп на 20 јануари 2024 година. Од позиција на високо државно и национално достоинство на Македонија и македонскиот народ ќе треба да му се одговори соодветно и на најновиот став и барање на еврокомесарката Марта Кос и на ЕУ дека „* Македонија првин треба да го промени својот устав, за да можат да започнат преговорите со ЕУ“. Велат дека ова било „обврска“, но тоа е поточно се поголемо и поголемо газење на македонската државност. За какво „евроинтегрирање“ на Република Македонија станува збор, кога спротивно на Копенхагенските критериуми, единствено важечки за пристапувањето на која било држава-кандидатка кон ЕУ, само за Македонија се наметнуваат и специјални „добрососедски“ услови, кога се внесуваат во евроинтегративниот процес билатерални, во случајот измислени спорови и прашања меѓу Бугарија и Македонија? Претстои период на поголема упатеност на народите на Балканот сами да си ги уредуваат своите меѓународни и меѓудржавни односи Навистина, зошто на ЕУ ѝ е толку важно само и само внесувањето на измислениот „бугарскиот конститутивен народ“ во македонскиот устав, зошто ова раководство на ЕУ си дозволува вакви кршења на своите принципи и резолуции, а особено на резолуцијата на Организацијата на Обединетите Нации за недопустливоста на мешањето на ниедна држава, или групација на држави, во внатрешни работи на која било држава во светот, па и на Македонија? Дали еврокомесарката Марта Кос и другите политички личности од раководството на ЕУ сфаќаат дека тие, фактички, работат не за интересите на Бугарите, туку против интересите нивни и на Бугарија, но и против интересите на македонскиот народ и на Македонија? Бидејќи, иднината на Балканот се наоѓа само во заемното разбирање, признавање и почитување на овие два народа, како и меѓу сите други народи во Балканот, а не во меѓусебните спорови, негирања, па и судири. Угледни светски експерти и аналитичари, редица водечки светски медиуми веќе анализираат дека по 20 јануари 2025 година новата американска надворешна политика ќе го има Балканот како втор, или трет приоритет. Ова ќе значи, појасно кажано, дека македонскиот и бугарскиот народ ќе бидат упатени многу повеќе еден кон друг, заради меѓусебно регулирање на своите национални и државни интереси и потреби. Но за да функционираат заемно корисни меѓудржавни односи меѓу Македонија и Бугарија ќе биде потребно вградување на принципите на вистинското добрососедство во односите на Софија кон Скопје. Без претходно напуштање на „санстефанската политика“ од пред еден и пол век, според која „Македонија е втората бугарска држава“, без напуштање на политиката на негирања и омаловажувања на се што има етнички предзнак „македонски“ македонско-бугарските односи ќе бидат и натаму непотребно турбулентни. Сево ова ќе мора да го имаат предвид и новиот бугарски премиер Желјасков и неговата влада. Постои реална основа дека новата републиканска администрација САД по 20 јануари и Доналд Трамп можат да заземат ревидирана, поповолна позиција кон Македонија, уважувајќи ги во поголема мера национално-државните интереси на македонскиот народ и другите граѓани на македонската држава. Премиерот Мицкоски е единствениот државник и политички лидер од Балканот, кој е поканет на претседателската инаугурација на Доналд Трамп. Мицкоски и неговите соработници ќе присуствуваат на 20 јануари и на свеченоста насловена како „Гласови на слободата“ која ќе се одржи по претседателската инаугурација. Тие ќе ја имаат обврската на оваа свеченост среде Америка да одекне и „Македонскиот глас на слободата“! За Македонија е во овој момент клучна поддршката од новиот американски претседател и новата американска администрација, заради потврдување и развој на македонската државност и на идентитетот на македонскиот народ. (Авторот изнесува во оваа колумна ставови засновани врз сопствена објективна политиколошка анализа, без никаква поврзаност со ниедна политичка партија и без никаква поврзаност со уредувачка политика на кој било медиум во Република Македонија)...

„Историјата нѐ научила дека Европа секогаш напредувала преку кризи и само тогаш успевала да се промени. Потребно е таа да се разбуди од сонот и да се ослободи од својата ароганција кон помоќните и послабите земји од Балканот. Нејзината политика повеќе не функционира во однос на Македонија, а камоли пред светските и регионалните џинови. Европа мора да изгради начин како да го задржи Балканот во својата геополитичка сфера.“ – вели политичкиот аналитичар и новинар Ивор Мицковски во својата колумна со наслов „Само Трамп може да ја разбуди Европа“, која ја објави Македонската редакција на Дојче веле. Време е ЕУ и Европа. поделена уште пред да стапи Трамп на власт, да се освестат пред стварноста Покрај другото, Мицковски пишува: Следниот понеделник ќе се одржи инаугурацијата на новиот претседател на САД Доналд Трамп. Не е поканета да присуствува Европа, онаа официјалната, во функцијата и ликот на првата жена на ЕУ Урсула фон дер Лаен. Наместо неа шоуто од Европа ќе треба да го „води“ Џорџа Мелони, која неодамна го посети имотот на Трамп на Флорида, а тој ја нарече фантастична жена. Македонскиот премиер Христијан Мицкоски ќе присуствува на инаугурацијата. На настанот ќе се „наредат“ лидерите на десничарските популистички партии во Европа, како што е Алис Вајдел, предводничка на екстремната АФД во Германија или премиерот на Унгарија, Виктор Орбан, наречен лошо момче на европската политика. Од Франција е поканет челникот на „антиимиграцијата“ Ерик Земур. Поканети се и Белгиецот Том Ван Грикен и поранешниот полски премиер Матеуш Моравјецки, кои се судрија со Брисел во долг спор за владеење на правото. Моравјецки потврдил дека ќе дојде. Белата куќа ги поканила и лидерот на шпанската ултранционалистичка партија Воск и шефот на португалските десничари Чега. Европа е поделена уште пред да стапи Трамп на власт. Таа се прашува што ќе прави со доаѓањето на Трамп, дали на неговото второ враќање ќе гледа само дефетистички, или конечно Европа и ЕУ ќе се разбудат од сонот и ќе почнат да трчаат по стапките на Америка во технолошките иновации, воената одбрана, економскиот раст и конкурентноста. Време е Европа и ЕУ да се освестат пред стварноста и да почнат да размислуваат како гео(политичка) целина, ако не сакаат да бидат растргнати и распарчени од светските играчи во меѓусебен натпревар. Европа во овој момент изгледа како ранлива, уплашена и замолчена. Светот, кој забрзано се менува, се стреми кон една вистинска европска сила, која ќе биде способна да го следи чекорот на САД и на големите демократии, но едновремено ќе биде способна да развива и самостојна политика и влијание. Европа, која би била дел од големите трговски патишта и промени, која ќе биде способна да развие дијалог со Глобалниот Југ и да учествува во преобразбата на мултилатералниот систем, ако не сака да биде жртва и набљудувач во големиот судир меѓу САД и Кина. Европа заостанува Првиот и најголем проблем и предизвик за Европа е нејзиното заостанување во технолошките иновации, конкуретноста и економскиот раст, споредбено со САД, Кина, па дури и една Индија. Еден од најупадливите показатели за заостанувањето на Европа во однос на САД може да се види во разликата на бруто домашен производ по човек, кој во 2010 година беше 47 отсто помал од американскиот. Денес е помал за 82 отсто. Со падот на конкурентноста и продуктивноста тонат и платите и животниот стандард. Со намалени даночни приходи ќе се намалат и владините инвестиции во здравството, образованието и социјалната сигурност. Европските граѓани стануваат сѐ посиромашни споредено со Американците. Европските влади стануваат неспособни да одговорат на растечките потреби за јавна потрошувачка. Европскиот идентитет заснован врз социјалните политики, е во опасност да се распадне. Најалармантното заостанување на Европа е во технолошкиот сектор и претприемаштвото. Во последните 50 години САД многу ја надминаа Европа во изградбата на нови корпоративни гиганти. САД има создадено 68 компании, чија вредност надминува 10 милијарди долари, со вкупна пазарна капитализација од преку 30 милијарди долари. Европа се бори да одржи чекор со многу помалку фирми и со вкупна вредност, која е 70 пати помала од вредноста во САД. Европа се наоѓа во незавидна геополитичка позиција. Таа само ќе тоне и сѐ повеќе ќе биде заробена во судирот меѓу големите сили. Затоа Европа мора да се подготвува за најлошото и да почне заеднички да дејствува. Ароганцијата на Европа не функционира повеќе ниту во однос на Македонија Беспредметно е веќе да се напоменува колку е важно Европа фискално да се обедини во стилот на САД, политички да се обедини и да го доврши европското проширување со вклучување на Западниот Балкан. Сѐ додека не го направи тоа, ќе биде порозна за странски непријателски мешања и политички влијанија од трети страни. За Европа ќе биде особено тешко да изгради обединет фронт во однос на трампизмот. Многу веројатно е дека секоја засебна земја ќе бара начини како да воспостави специјални односи со САД. Тоа значи дека сите земји од Европа ќе станат далеку повеќе трансакциски расположени во односите едни со други. За промена на сите овие аспекти, потребно е Европа да се разбуди од сонот и да почне да го гледа светот онаков каков што е. Тоа значи да се ослободи од својата ароганција кон помоќните и послабите земји од Глобалниот Југ, или од Балканот. Европа мора да изгради и начин како да го задржи Балканот во својата геополитичка сфера. Европа мора и да го напушти својот бинарен поглед од Студената војна, тој црно-бел свет на „или си со нас, или си против нас“. Таквата политика на Европа повеќе не функционира во однос на Србија, или Македонија, а камоли пред светските и регионалните џинови. Европските земји треба да станат помалку трансакциски и националистички настроени меѓу самите себе, а повеќе трансакциски и патриотски настроени кон другите средни и големи сили во овој трампистички свет. Историјата нѐ научила дека Европа секогаш напредувала преку кризи и само тогаш успевала да се промени. Затоа и овојпат е огромна одговорноста на европските институции и особено на Комисијата. Од Брисел е неопходна храброст, визија и лидерство. А којзнае, можеби Урсула фон дер Лаен ќе се појави и непоканета на забавата на Трамп и друштвото...

Полска, која од 1 јануари го презеде претседавањето со Советот на ЕУ, уверува дека проширувањето кон земјите од Западен Балкан е дел од нејзините приоритети во наредните шест месеци. Мариуш Бримора, вршителот на работи амбасадор на Полска во Република Македонија, во интервјуто за „360 степени“ вели неговата земја ќе го продолжи и ќе го забрза пристапувањето на регионот кон Унијата. Во однос на блокираните евроинтеграции на Република Македонија Бримора најавува дека полското претседателство ќе се вклучи во напорите за надминување на ќорсокакот. Тој открива дека наскоро претставници на полското МНР ќе заминат за Софија каде што ќе се разговара и за ситуацијата со Република Македонија. Полскиот дипломат е сомничав во однос на владината иницијатива за уставни измени со одложено дејство. „Некои сојузници на владата инсистираат дека тоа е можно. Но нема навестување дека Брисел, или Бугарија, би ја промениле позицијата, дека се подготвени да ја сменат позицијата. Не сум сигурен дека овој предлог може да биде ефективен.“ – вели Бримора. „Експрес“ ги пренесува најважните нагласки од интервјуто на Мариуш Бримора, дадено за „360 степени“. 360°: Колку енергија полското претседателство ќе вложи во проширувањето, прашање од исклучителна важност за * Македонија, конкретно, проширувањето со Западниот Балкан? Мариуш Бримора: Апсолутно дека ќе вложиме енергија. Забележав низа медиумски извештаи, во кои пишуваше дека Полска се откажала од Балканот како дел од нејзините приоритети. Тоа не е точно и тоа неколкупати беше кажано од високи претставници на нашата влада. Минатиот декември премиерот Туск изјави дека проширувањето на ЕУ ќе биде во фокусот на нашето внимание за време на претседавањето. Ќе ја повикаме новата висока претставничка Каја Калас, за време на нашето претседавање, да организира министерски состанок ЕУ-Западен Балкан за да се задржи интересот за соработка со регионот, да се процени напредокот во проширувањето. Ги поддржуваме земјите од Западен Балкан низ низа други активности и проекти како твининг-проектите, еден од нив наредната недела ќе биде отворен овде во Скопје. Со него ќе раководат полски експерти за транспортни прашања. Преку годишната академија за проширување, на која присуствуваат претставници на сите земји од регионот, нудиме билатерален трансфер на знаење за проширувањето. Ако поднесе * Македонија барање за некакви консултации, наши експерти ќе бидат подготвени да го споделат тоа знаење. Додека го снимаме ова интервју вашиот министер за европски прашања Орхан Муртезани е на пат кон Варшава. Таму в петок ќе се сретне со нашиот министер за ЕУ Шлапка. Тој ќе има и низа средби со полски владини претставници, вклучувајќи и парламентарци, кои се дел од групата на полско-балканското пријателство. Вчера добив уште една покана за министерот Муртезани да присуствува на состанок на Советот во Варшава кон крајот на февруари. Работиме и на организирање посета на министерот за надворешни работи на Варшава. За летото планираме да организираме посета на претседателот на Собранието на Полска заедно со неколку парламентарци. Главна тема на сите овие состаноци ќе биде проширувањето. Тоа значи дека Варшава не е пасивна. 360°: Во приоритетите се наведува дека има потреба од консолидирање на реформите во земјите-кандидатки и зачувување на кредибилитетот на ЕУ. Дали ова се однесува и на * Македонија и нејзините блокирани евроинтеграции? Мариуш Бримора: Ќорсокакот за кој зборувате е сто проценти билатерално прашање и како такво треба да го решат вмешаните земји. Она што ние можеме да го направиме, мислам на останатите членки на ЕУ, е да поддржиме решение, кое е во насока на постигнување компромис на каков било меѓународен форум, или на рамниште на ЕУ. Ние дефинитивно ќе поддржиме такво решение. Но, зависи од вас, да почнете да разговарате и да договорите компромис. Дополнително, според мене, а зборувам врз основа на полското искуство, има уште еден фактор кој е многу важен, а тоа е помирувањето. Лично мислам дека треба да се почне со помирување со Бугарите зашто прашањето кое го блокира напредокот во ЕУ-проширувањето е дел од многу поширок и многу подолг историски спор. Полјаците, од сопственото искуство во помирувањето со Германците, многу добро знаат, а и се подготвени тоа искуство да го споделат… Еве, на пример, минатиот декември во Полска се одржа четвртиот специјален семинар за млади лидери и млади, организиран од нашето министерство во партнерство со Германија и фондацијата „Крижова“, за да се сподели полското искуство во процесот на помирување. Повратната информација која ја добивме од овие млади луѓе беше многу добра. Она што ветува е дека веќе има план за наредната година на овој семинар да поканиме и претставници од Бугарија од помладите генерации. Помирувањето е долготраен процес, треба време, но засега главна задача на вашата влада е да почне да разговара и да дојде до некаков заклучок, што е можно побрзо, прифатлив за двете земји. Но, тоа не значи дека ние нема да помогнеме. Колку што знам, нашиот заменик-министер за надворешни работи задолжен за европска политика, наредниот месец планира посета на Софија. Сигурен сум дека ќе ја искористи можноста да разговара и да ги охрабри бугарските партнери да размислат за билатерални разговори со кои ќе се постигне неопходниот компромис. 360°: Значи, како претседателство со Советот на ЕУ планирате да разговарате и со Софија? Мариуш Бримора: Заменик-министерот ќе патува за Софија. 360°: Кога зборувате за компромис, сегашната влада во Скопје турка иницијатива за уставни измени со одложено дејство. Дали оваа иницијатива, од перспектива на полското претседателство, е реално и можно решение за ќорсокакот? Мариуш Бримора: Премиерот Мицкоски и неговата влада се надеваат дека Бугарија ќе се согласи со ова одложено спроведување, кое во практика би значело измени на македонскиот Устав подоцна, откако ќе станете членка на ЕУ. Или откако ќе го отворите последното поглавје од преговорите. Некои сојузници на владата инсистираат дека тоа е возможно. Но, нема навестување дека Брисел или Бугарија би ја промениле позицијата, оти се подготвени да ја сменат позицијата. Не сум сигурен дека овој предлог може да биде ефективен. Новата еврокомесарка за проширување Марта Кос очекува Македонија да ги спроведе уставните измени. Сè е поврзано со стариот латински принцип во меѓународното право „договорите треба да се почитуваат“. Се сеќавам на еден мој добар пријател, извонреден Американец со полски корени, генерал Ед Рауни, кој беше советник за безбедност на пет американски претседатели. Откако се пензионира, тој напиша книга за преговорите за разоружување меѓу САД и СССР. Книгата беше насловена „За танго треба двајца“. Верувам дека ова е вистинито и за вашата ситуација. Има еден многу добар момент, за да напредувате во процесот. Знаеме дека годинава се одбележува 20-годишнината откако * Македонија стана земја- кандидатка и таа сè уште е земја-кандидатка. Сега постои единствена можност за подготвеност за проширување на ЕУ со земјите од Балканот и тоа со нашето претседателство, со нови раководни лица во ЕУ… Прашањето е: како да се искористи овој момент пред да го снема? Јас едноставно се плашам дека… Го почнавме разговорот за одредени предизвици со кои се соочува Европа, почнувајќи од војната која е на нашите граници до сите различни кризи со кои се бориме. Тоа може да резултира со ставање на вашите евроинтеграции на маргините. Ако на ова додадете одредени непредвидливости, како што е доаѓањето на новата американска администрација, која може да го тргне фокусот од ЕУ кон други прашања, како што се контролата врз Панамскиот Канал, или проектот за мир во Украина, тогаш може да се променат приоритетите на ЕУ и да замине моментот. Затоа, ако јас бев ваш советник, а не сум, и тоа е само мое лично мислење, тогаш би сакал вашата влада да ги одмери работите „за“ и „против“ и да види што треба да направи за да добие најголема можна корист за граѓаните на * Македонија. 360°: Назад на домашната сфера овде во земјава. Како ги гледате реформите во * Македонија? Има ли недостатоци и кои се? На што треба да се насочи владата? Мариуш Бримора: Денеска присуствував на состанокот на вашиот министер за надворешни работи со ЕУ-амбасадорите во земјава, на кој имаше размена на мислења. Министерот имаше кусо обраќање и беше утврдено дека има одредени предизвици и недостатоци во реформскиот процес, низ кој минува Македонија. Станува збор за независноста и ефикасноста на судството – извештаи на меѓународни организации укажуваат на политички влијанија врз судството, системската корупција останува голем проблем. Сè уште се соочува со длабоки економски проблеми, кои се последица на негативни системи, кои со години управувале со економијата на земјата. Имаше низа подобрувања, но сè уште има потреба од повеќе реформи и најверојатно еден од недостатоците е темпото на спроведување на реформите. Овој процес треба да се забрза, за да се исполни планираното на патот на европската интеграција....

Населението на Кина се намалило трета година со ред во 2024 година, при што бројот на смртни случаи го надминува бројот на раѓањата, тренд што експертите предвидуваат дека ќе се забрза во наредните години. Според Националното биро за статистика, населението на Кина се намалило за 1,39 милиони на 1,408 милијарди во 2024 година. Во 2023 година, населението на Кина беше 1,409 милијарди луѓе. Бројот на починати во 2024 година изнесува 10,93 милиони, а бројот на новороденчиња 9,54 милиони. Една година претходно, овој сооднос изнесуваше 11,1 милиони смртни случаи и 9,02 новороденчиња. Стапката на наталитет во Кина опаѓа со децении, а како причини се наведуваат кинеската политика за едно дете од 1980 до 2015 година и брзата урбанизација. Како и во соседните Јапонија и Јужна Кореја, голем број Кинези се преселија од руралните области во градовите каде што е многу поскапо да се одгледуваат деца. Високите трошоци за грижа за децата и образованието, несигурноста на работата и забавената економија се причините поради кои сè помалку млади Кинези стапуваат во брак и основаат семејства. Браковите се еден од водечките показатели за стапката на наталитет во Кина, каде што многу самохрани мајки имаат потешкотии да пристапат до детски додатоци и други бенефиции поврзани со одгледувањето деца. Бројот на бракови се зголеми за 12,4 отсто во 2023 година, но тоа се припишува на браковите кои постојано биле одложувани поради пандемијата на коронавирусот, а незначително се зголемил и бројот на новородените, но демографите очекуваат овие бројки повторно да паднат во 2025 година. Владата затоа се одлучи за демографски мерки кои вклучуваат предмети на колеџите и факултетите поврзани со бракот и „љубовното образование“ со цел да создадат позитивни ставови за бракот, љубовта, плодноста и семејството. Станува збор и за мерки со коишто би се ширело почитување на бракот и раѓањето деца „на соодветна возраст“. Имено, бројот на кинески жени во репродуктивна возраст, од 15 на 49 според ОН, се очекува да падне за повеќе од две третини до крајот на векот, на под 100 милиони, додека бројот на пензионери ќе се зголеми од сегашните 280 милиони до 400 милиони до 2035. милиони....

Играјќи игри на наративи, новата власт, преку министeрот за надворешни работи, изјавува дека државата сака да напредува во евроинтеграциите, и притоа ја подвлекува заедничката посветеност кон европската цел со претседателската и со премиерот. Истиот оптимизам за новата 2025, беше искажан и на неговата средба со амбасадорите од ЕУ земјите членки акредитирани во Скопје. Ваквиот оптимизам нема основа во ништо реално туку во самиот себе. На инаугурацијата на новиот американски претседател, нашата делегација, поголема и поразновидна одошто се најавуваше, ќе бара поддршка од новата администрација за реализирање на оваа наша цел. Ако пред изборите тогашната опозиција не сакаше да му го открјат планот за ревидирање на „францускиот предлог“ на високиот американски дипломат О’Брајан, на 20 февруари ќе мора. И сега се прашувам: кога нашата држава не успеа да најде заеднички јазик со Америка во времето на администрацијата на Бајден, која се гордееше со својот мултилатерализам и посветеноста на евроатлантскиот сојуз, како мисли тоа да го оствари со администрација која, со својата „трансакциска“ дипломатија, се заканува да ја растури Европа? Моментот за поддршка беше пропуштен тогаш, во времето на девизата „еден за сите сите за еден“. Сега, доаѓа време на девизата „секој за себе“.Ако е точно дека интересите а не симпатиите ги условуваат постапките на државите, а ние ја ставиме Америка во позиција да бира, во која насока мислите дека покажува американскиот интерес – кон Македонија или кон Бугарија? Значи, новата власт ќе мора да ги отвори картите и да го обелодени планот, за Америка да знае за што се бара поддршка, кога веќе нивниот („францускиот предлог“) не го прифаќаат македонските политичари. Што бараме и кој е планот разбираме од интервјуто на новиот министер за надворешни работи Муцунски за „Телма“. Од она што слушнав, планот бил оној стариот – со „одложено дејство“. Притоа, на ЕУ и порачуваме: Ако имаате друга идеја која ќе нуди предвидливост ние сме подготвени да дискутираме, да анализираме, па да се консултираме со експертската заедница, да направиме поширок круг, како општестево, да ја вклучиме опозицијата, да го вклучиме невладиниот сектор. Да не дозволиме таа грешка што се направи во минатото, без вклучување на сите соодветни чинители во државата. Да видиме како општество за нас дали е прифатливо вака да се движиме…Тука се и малцинствата во Бугарија… Ете, приближно така звучи нашиот план од устата на новиот министер за надворешни. Значи, покрај „широка дебата во општеството“, новата надворешна политика бара предвидливост од ЕУ: гаранции дека нема одново да бидеме блокирани во евроинтеграцискиот процес како што бевме од Грција 25 години и од Бугарија изминативе нешто повеќе од 5 години. Или вкупно 30 години стоење во место! Има ли воопшто некаква смисла и натаму да се влечкаме, се прашувам. Сите ни велат дека нема такви гаранции во меѓународните односи, ама ние и натаму бараме нешто што не постои. Да си блокиран како држава 30 години и да не ја научиш ни првата лекција: дека сојузите се формираат за да ги бранат интересите на своите членки а не да ги задоволуваат барањата на апликантните, е просто неверејатно. Се согласуваме само кога фактите одат во наш прилог, друго не прифаќаме. Но, има уште нешто. Да се манипулира со незнаењето на јавноста (вклучувајќи ги и новинарите) дека претходната извршна власт ги прекршила демократските правила кога го склучила договорот со Бугарија и го прифатила „францускиот предлог“ без поддршка на опозицијата е измама. Во сите демократски држави, извршната власт, како што веќе сум напишал, ги склучува меѓународните договори кои, подоцна, ги одобрува (ратификува) или не ги одобрува парламентот. СДСМ и ДУИ постапиле согласно нивните убедувања за тоа која е најдобрата надворешна политика за државата. Опозицијата, на гласање во парламентот, не прифатила, а потоа на избори, граѓаните ја поддржале новата политика и тука запира дебатата. Никакви предавства,никакви глупости. Всушност, никакваа грешка нема да биде ако ВМРО-ДПМНЕ го реши проблемот со ЕУ и решението, без да ја консултира, го стави пред опозицијата на одобрување во парламентот.Всушност, тоа и се очекува од влада – да предлага политики и да води. Денко Малески...

Втората инаугурација на Трамп Цветин Чилиманов Колумни 17.01.2025 Цветин Чилиманов Претседателска инаугурација е прилично мачна работа – стануваш во 5 сабајле да фатиш метро од предградијата (сместување во центарот на Вашингтон на тој ден е невозможна мисија за обичните смртници). Потоа, уште по темница, се пробиваш низ неколку кругови на обезбедување околу Капитолот до твоето одредено место каде што се смрзнуваш неколку саати додека траат разните церемонии и говоранции и се молиш дека батеријата на телефонот ќе ти издржи на јануарскиот студ. Секако, ова малтретирање вреди поради историскиот момент – да бидеш присутен на настан кога Соединетите Држави, а со нив и светот, тргнале во една нова насока (на подобро или на полошо – тоа ќе видиме).Мојата единствена инаугурација не навестуваше некој посебен историски пресврт – во јануари 2013 година Барак Обама беше претседател четири години и веќе го немаше тоа чувство на ентузијазам како при неговиот прв избор во 2008 година, а веќе дефинитивно пропадна и надежта дека ќе донесе мир во светот. Беше јасно дека наместо помирувачка фигура, Обама е лев политички идеолог и дека по неговата втора инаугурација ќе може да настапи ослободен од обврската „им прави лице“ на десните конзервативни Американци по прашања како што се ЛГБТ агендата, расните прашања и границата со Мексико. И навистина, релативно умерениот претседател Обама од првиот мандат се смени откако беше реизбран во ноември 2012 година, и на негово место дојде еден корозивен политичар кој почна да ги зголемува поделбите во американското општество, сметајќи дека така ќе го реализира политичкиот интерес на левицата. Во 2014 година почнаа расните немири во Фергусон, по што се засили поларизација по сите основи. Овој процес предизвика и контра-реакција од десното гласачко тело кое чувствуваше дека ја губи државата. Контра-реакцијата ја овозможи големата републиканска победа на конгресните избори во 2014 година, и, секако, изборот на Доналд Трамп две години подоцна. На надворешно-политички план, Обама и во вториот мандат ја продолжи катастрофалната политика на поттикнување на обоени револуции низ светот, една кампања која почна со крвавата Арапската Пролет, а заврши со уште по-крвавата украинска зима која се уште трае, при што шарената револуција во Македонија како една од фуснотите (мораме да се потсетиме на тоа како Обама и особено неговиот потпретседател Бајден ги движеа политичките процеси и потпалуваа обоени револуции на Балканот поради праксата на левицата во Македонија цинично да тврди дека всушност Доналд Трамп е претседателот кој ни го сменил името.. Технички е точно дека разврската на шарената револуција се случи во мандатот на Трамп, кој не стори ништо да го спречи тој процес, но јасно е кој ја измисли и водеше шарената американска надворешна политика на Балканите). Инаугурацијата на Трамп во 2016 година помина во знакот на левичарските безредија низ градот и тврдењата на Трамп дека молот (просторот пред Конгресот) бил преполн со негови поддржувачи (просторот беше празен, што не е ни чудно имајќи предвид дека над 80 проценти од граѓаните на Вашингтон – кои се пред се луѓе од јавната администрација – гласаат за левицата).За инаугурацијата на Бајден по спорните избори во 2020 година нема што да се зборува – се уште не беше исчистен ломот оставен од поддржувачите на Трамп (и уфрлените агенти) на американскиот 27 април. И така доаѓаме до инаугурацијата 2025. За Македонија, ова е уникатен момент, пред се по тоа што премиерот Мицкоски најави посета на Вашингтон во деновите на инаугурацијата. Да расчистиме веднаш – странски државници никогаш не се канат на инаугурацијата – поканите се однесуваат на амбасадорите и на по некој залутан новинар. Причината за ова е што ако САД упатат покани до целиот свет, градот ќе биде преплавен со 200 премиери и претседатели и сите тие ќе бараат средба со новоизбраниот американски претседател. Оваа година, по исклучок, Трамп упати покана до кинескиот претседател, однапред свесен дека Пекинг ќе се заблагодари на овој гест и ќе испрати сериозна делегација, но секако претседателот Си ќе остане дома. Други странски лидери, освен лидерот на Кина, не беа поканети. Но, парлалено со инаугурацијата, во Вашингтон се организираат десетици приеми, балови и забави, во организација на политичките партии, разни организации и компании, американските сојузни држави, религиски групи и така натаму. Македонија оваа година имаше уникатна покана од една таква организација, која што премиерот Мицкоски ја прифати. Мицкоски не е осамен во тоа, се очекува со слични покани во Вашингтон да присуствуваат премиерката на Италија Мелони (веројатно поканета лично од Илон Маск, премиерот на Унгарија Орбан, претседателите на Аргентина и Ел Салвадор кои се и идеолошки блиски до новата американска администрација и други светски лидер. Секако, Мицкоски не е поканет од здружението на акварелни сликари на Вашингтон или некоја слична небитна група. Во пресрет на американските избори, Македонија ја посети тим на бизнисмени кои сега веќе се и официјално номинирани да држат исклучително високи позиции во администрацијата на Трамп – зборуваме за иден висок член на кабинетот на Трамп, за иден советник на претседателот на разузнавање, и секако, Македонецот без кој ништо од ова немаше да се случи, Крис Павловски, чија формална позиција може да се нарече – член на дружината на Трамп – неформалната група на бизнисмени и јавни личности кои го придружуваат Трамп на секој чекор. Павловски нема формална позиција во администрацијата на Трамп, но неформалната улога што ја има е веројатно на ниво, ако не и посилна, на местото член на кабинетот. Така да, премиерот Мицкоски е поканет на едно прилично високо ниво, од контакти какви што Македонија досега баш и немала (особено не партијата ВМРО-ДПМНЕ). Имајќи ја предвид бруталната политизација на односот со САД од страна на другите партии во Македонија, особено ДУИ и СДСМ, за кои поддршката „од надвор“ се претвори во единствен аргумент зошто треба да бидат донесени на власт, за политичката стабилност на Македонија и за нормално функционирање на демократските процеси, неопходно е сите гласови и ставови од Македонија да бидат слушнати во светот, во Вашингтон, Брисел, Берлин – што досега не беше случај. Освен за воспоставување рамнотежа на домашната политичка сцена, изградбата на сериозни контакти со новата администрација во САД ќе биде многу важно и во регионалниот контекст. Соседните држави, навикнати на тоа да ни се мешаат во нашите внатрешни рабои, постојано ги користеле нивните контакти во Вашингтон (и особено правото на вето во Брисел) за да ни наметнуваат политички и идентитетски решенија. Македонија мора да ја искористи секоја можност што ќе и се укаже да се етаблира на меѓународната сцена, да одговори на туѓите притисоци, а зошто да не – да испорача и свои барања. Во моментов невозможно е да се предвиди како ќе се одвиваат работите во тектонските процеси кои се очекуваат (во кои Македонија не е ни третокласен приоритет) но почетокот е навистина ветувачки. Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. Доналд Трамп цветин чилиманов //=esc_url( home_url() ); ?>//=esc_attr( get_bloginfo( 'name', 'display' ) ); ?> //=get_permalink()?>//=the_title();?>...

Христо Ивановски Значи, ние сме на дрвото на кое ќе седи и Трамп и тоа е така уште од времето на Елцин-Клинтон, кога се исцртаа сферите на интерес и ние припаднавме таму каде што сме и сега. Можеби договорот од Ванкувер меѓу Елцин и Клинтон беше новата Јалта? А можеби токму сега ќе се донесе новата Јалта? За нас е важно да знаеме кои сме, со кого сме, зошто сме со нив, да знаеме кои се нашите вистински пријатели и да знаеме како дома во заедништво да ги браниме нашите државни и национални интереси. Големите работи нема да зависат од нас, но мора да бидеме видливи за големите. На начин што ќе биде изграден врз база на „да ја направиме Македонија голема повторно“ Инаугурацијата на новоизбраниот претседател на Соединетите Американски Држави на 20 јануари е настан што има глобален интерес. Возбудата е уште поголема затоа што заклетва по вторпат ќе даде Доналд Трамп, кој со левата рака ќе ја држи Библијата и ќе ја кажува заклетвата, а потоа ќе чекаме да ја слушнеме неговата визија за Америка и нејзиното место во светот. Што значи МАГА (скратеница од „Да ја направиме Америка повторно голема“)? Давањето свечена заклетва е празник на американската демократија и тој настан за нацијата има посебна важност. Тие се горди на нивниот модел на демократија. Прв положил заклетва, според членот 2, дел 1 од Уставот, Џорџ Вашингтон во 1789 година во Њујорк. Забележано е дека неговиот говор бил најкраток – содржел само 135 збора. За најмоќен говор се смета тој на Џон Ф. Кенеди и позната реченица „Не прашувајте што може државата да ви даде, туку прашајте што можете вие да ѝ дадете на државата“. Заклетвата се состои од 35 збора: „Свечено се колнам (или потврдувам) дека верно ќе ја извршувам функцијата претседател на Соединетите Држави и ќе го чувам, заштитувам и бранам Уставот на Соединетите Држави најдобро што можам“. Додавката „Господе помогни ми“, што некои претседатели ја кажуваат, не е дел од официјалниот текст. Ако првиот претседател Џорџ Вашингтон имал потреба да каже што било важно во само 135 збора, што ќе каже 47. претседател, Доналд Трамп? Светот го чека. Светот не е ист од времето на Вашингтон, ниту, пак, е идентичен на тој што Трамп го остави како 45. претседател. Времињата брзо се менуваат и тоа на Трамп и на неговата екипа во администрацијата добро им е познато. Светот е навлезен во мултиполарен период (матрикс) и тоа е точка од која ќе нема враќање. На инаугурацијата во Вашингтон се очекува да присуствуваат околу 200.00 луѓе, а главни музички ѕвезди ќе бидат Кери Андервуд и групата „Вилиџ пипл“, ќе има политичари, инфлуенсери, милијардери и огромно обезбедување, затоа што веќе има сигнали за можен посериозен инцидент. Но, ќе ги нема да речеме еден Си Џинпинг, па и еден Путин, иако првиот беше поканет, а за вториот не сме сигурни. Македонска делегација ќе биде неколку дена во Вашингтон и тоа е добро. Секогаш е добро да бидеме таму каде што има гужва, дипломати, бизнис-заедница. Така се станува видлив. Без разлика дали го сакаат или не Трамп, ова особено се однесува на повеќето членки од ЕУ, тие не му се благонаклони, но пак сите ќе сакаат да се качат, ете фигуративно, на големото дрво на кое ќе седи и Трамп. Тоа е секогаш така, но притоа треба да се внимава на тежината, затоа што гранките можат ненадејно да се скршат, а тоа значи пат во бездна. Да станеш патник без да ја контролираш насоката, брзината или твојата крајна дестинација. Имавме најмалку една влада што го изгуби својот национален компас и сега е потребно враќање на патеката на националните и државните интереси. Наш впечаток е дека владиниот курс е во таа насока и очекуваме, веруваме со право, нејзините напори, намери и цврсто партнерство да бидат препознаени и да се вклопат во интересите на трампизмот. Како? Најдобро ако ние развиваме свој трампизам, а македонската десница што е на власт е препознаена и по тоа што споделува слични вредности како тие на американските републиканци што застанаа зад Трамп, но такви политички сили има насекаде низ светот. Иако нема да биде едноставно, сепак, се гледаат првите јасни сигнали дека се урива кулата изградена на либералната идеологија. Тоа ќе значи и напуштање на концептот на „владеење на малцинството“ и враќање на државниот концепт „владеење на мнозинството“. Веќе на големо се отворија вратите за проветрување од контаминацијата што ја предизвика движењето „Вок“. Некои ќе речат дека е тоа враќање во минатото, но понекогаш мора, ако човештвото разбере дека „работите отидоа предалеку“. А, отидоа. Значи, ние сме на дрвото на кое ќе седи и Трамп и тоа е така уште од времето на Елцин-Клинтон, кога се исцртаа сферите на интерес и ние припаднавме таму каде што сме и сега. Можеби предолго се чекаше за првиот амбасадор на САД во Македонија, наместо „Американски културен центар“, да ја стави таблата „Американска амбасада“ на почетокот на 90-тите години од минатиот век. Виктор Комрас така влезе во историјата и во нашата колективна меморија. Можеби договорот од Ванкувер меѓу Елцин и Клинтон беше новата Јалта? А можеби токму сега ќе се донесе новата Јалта? За нас е важно да знаеме кои сме, со кого сме, зошто сме со нив, да знаме кои се нашите вистински пријатели и да знаеме како дома во заедништво да ги браниме нашите државни и национални интереси. Големите работи нема да зависат од нас, но мора да бидеме видливи за големите. На начин што ќе биде изграден врз база на „да ја направиме Македонија голема повторно“. Тоа во нашето опкружување веднаш ќе биде разбрано како суров национализам, но комшиите треба да гледаат позитивно на нашата намера да градиме суверена држава, што ќе значи придонес за стабилноста, за соработката, економијата, а не да бидеме килимче од кое секој ќе си ги брише чевлите. Не! Заврши времето на безрбетници што наведнати ќе ја водат нацијата кон беспаќе и ќе ја продаваат државата како на пазар. Затоа, очекуваме поддршка од новата американска администрација, по сѐ што жртвувавме, дадовме или продадовме, па и треба да добиеме нешто повеќе од Брисел, особено од ЕУ. Но, искрено, очекуваме многу повеќе од нашите избрани претставници, кои можат да бидат кројачи на нашата судбина и да имаме доверба во нив. Мили ми се комшиите и странците, но помили ми се моите. Тоа за нас ќе биде во скоро иднина најважно – да ја изградиме македонската куќа најдобро што можеме. Што се однесува до Америка, ним им е појасно и од нам, кои сме ситни риби, дека во светот владее нова поделба на моќта и оти светскиот поредок создаден по Втората светска војна е на стаклени нозе. Колку брзо ќе се случуваат промените ќе видиме, но ќе ги има. Се создаваат нови регионални сојузи, нови иницијативи, БРИКС е особено моќен блок, само ООН го преспа векот?! А токму таму малите држави ја гледаа својата можност да бидат видени, чуени да дадат некој свој предлог. Да, има еден интересен момент што сметаме дека треба да се издвои – верскиот елемент кај Трамп и неговиот став дека христијанството треба да се обедини под ист крст, без стотиците свои деноминации. Сите во иста црква. Ова ако фати некаков корен, несомнено бил било еден од најголемите цивилизациски чекори. Дојде и тоа, иако малкумина веруваа дека е невозможно – новата ера на Трамп. Дали ќе видиме и нова Америка, која некогаш беше шампион во демократија?...

Поминаа Нова година, Бадник и божиќните празници, се одбележа денот на Свети Василие (Василица, по народно), врват и другите денови во јануари, еден од месеците со најмногу популарни верски празници во годината. Се прославуваше, каде богато, каде скромно, се испија неброени чаши алкохол и безалкохолни пијалаци. Се креваа чаши за здравје, се наздравуваше за среќа, се изразуваа желби за помалку грижи, се посакуваше поспокоен живот. Ќе се редат и натаму празници, родендени, имендени, свадби, крштевки, бајрами и други празници, ќе има дружења, причини за веселби, за кревање чаши и наздравувања. Не сум знаел дека чинот на чукањето на чашите е древна традиција што датирала со векови. Се верува дека тој обичај почнал некаде во средниот век како гест на пријателство и доверба, покажувајќи дека едната личност не ја затрула чашата на другата, иако такви подметнувања биле чести низ историјата. Чашата што се крева е симбол на благодарност или на благослов, со тој чин човекот ја прима својата судбина од божјата рака. Може да се работи за чаша полна со благослови, чаша полна со љубов, но и со огнот на казната. Сигурно дека нема бројки што може да се напишат за да се избројат луѓето низ светот и кај нас, во сама Македонија, што држеле во рака чаши со кои наздравувале тие денови. И сигурно дека ретко кој барал некоја друга симболика на чашата како предмет и на самото наздравување. Зошто би се заморувал со такви неподобни мисли во моменти на ведро расположение. Ако не сте биле запознаени, ако не сте читале за тие симболи, ќе читате сега, доколку имате волја, се разбира. Симболизмот на полната чаша (пехарот) се појавува во два суштински аспекта – како сад на изобилството и како сад што ја содржи напивката на бесмртноста. Во првиот случај се споредува најчесто со мајчината дојка што дава млеко, а во вториот со симболот што се наоѓа во Светиот грал, сад во кој, според легендите, е собрана Христовата крв и го носи преданието за вечниот живот. Познато е дека загубената чаша од која Исус пиел на последната вечера (Тајната вечера) е еден од најсилните симболи на христијанството. Таа до денес е тема на многу легенди и настани поврзани со потрага да се најде и да се спаси човештвото. Силата на митот на чашата живее со милениуми. Библијата, Стариот завет сведочи за грабежот во кој царот Навукодоносор ги ограбил златните и сребрените чаши од разурнатиот храм во Ерусалим и ги однел во Вавилон. Садовите ги ставил во домот на својот бог, што покажува дека барем малку ја почитувал нивната света положба. Меѓутоа, Валтазар на најбогохулен начин ги претворил во садови за пиење. Додека пиеле од садовите, кнезовите на Валтазар ги славеле своите богови од злато и сребро, од бронза и железо, од дрво и камен. Оваа гозба служи како метафоричен приказ на Вавилон од последното негово време, односно како место на нечесност, на интриги, на блуд и разврат. Оттаму е и Блудницата (Курва) Вавилонска, како и означувањето на Вавилон како „мајка на проститутки и на ужасите на Земјата“. Чашата има своја симболика и во исламот. Во некои исламски преданија се раскажува дека кога пророкот Мухамед пристигнал во Ерусалим, по ноќното патување влегол во храмот. Кога излегол, неговите домаќини му понудиле една чаша вино и една чаша млеко. Ја одбрал втората. Откако го испил млекото му било кажано дека ако го одберел виното, неговата заедница ќе продолжела да живее во заблуда за светот. Според друга верзија, Мухамед во Ерусалим го пречекале сите пророци и му понудиле три чаши: една со млеко, друга со вино, трета со вода. Тој го одбрал млекото зашто изборот на водата предвидувал пропаст за него и неговиот народ (според легендата за потопот на дедо Ное), виното ќе го држело во заблуда, а пак млекото било тргнување по вистинскиот пат. Прашање е дали може да се верува дека чаша млеко била една од причините новородениот ислам да биде нова религија што ќе се разликува од хебрејството и од христијанството. Чашите за кои зборуваме и со материјалите и формите во кои биле изработувани, главно, биле за световни потреби, не за секојдневна употреба. Биле резервирани за духовни и окултни ритуали, верски обреди, за свечени пригоди, свечености и церемонии. Во високото општество, со текот на времето, чашата не била само предмет од кој се пие течност туку станувала статусен симбол. Златна или сребрена чаша можела да биде сопственост на крал, на кнез, на војвода, на човек со висока титула и висока општествена позиција. Во куќите на богаташите и на кралските дворови во Европа постоела практика најскапоцените чаши да се изложуваат во салоните како на изложба. Како добар пример се наведува гозбата што ја организирал грофот на Фландрија Филип Трети Добри во 1456 година во Хаг. Биле наредени три сервиси: сребрен за обични гости, позлатен за витезите и златните нашарани со скапоцени камења, кои биле само за гледање. Но сите чаши имале иста намена – биле за пиење вино. Ете, толку за чашата, тој мал речиси неопходен предмет во секојдневниот живот. Во виното е вистината, во симболиката на чашата е животот, на пријателството, на довербата и на светските тајни....

Луѓето се сожалуваат себеси кога ќе им се случи нешто негативно и кога не гледаат начин како да ја решат ситуацијата што ги мачи Врз основа на тоа како една личност емотивно реагира на чувствата на друга можно е да се заклучи дали нивниот однос е пријателски или непријателски. На пример, ако некое лице реагира на туѓи непријатни чувства со сочувство, така што и тоа се чувствува непријатно, тогаш можеме да заклучиме дека врската е пријателска. Ако некој е рамнодушен кон туѓите непријатни чувства или ако е среќен затоа што некој друг страда, тогаш ова е повеќе или помалку изразена непријателска врска. Истото тоа важи и за туѓите пријатни чувства: ако некој е среќен што друга личност е среќна, тоа е пријателски однос, а ако е рамнодушен или навреден што другиот е среќен, тогаш тоа е непријателска врска. Овој принцип на сочувство (сочувство), апатија (рамнодушност) и антипатија (контрачувство) важи и за односот кон самите себеси. Исто како што човек може да се однесува кон другите луѓе како кон пријатели или непријатели, човек може да се однесува кон себе како кон пријател или непријател. Тој начин на поврзување со себе има и емоционална компонента, па затоа во последните теории за психотерапија се нарекува „самосочувство“. Концептот на односот кон самите себеси е сложен за разбирање и најлесно е да се прикаже како врска помеѓу два дела на личноста, кои воспоставуваат меѓусебен однос во рамките на личноста. Познато е дека децата често се поврзуваат со себе така што го повторуваат односот што нивните родители го имале со нив. На пример, ако родителите покажале пријателски однос, детето исто така ќе има таков однос кон себе. Ако родителите здраво го критикувале детето, тоа ќе се критикува и самото себе, а ако го навредувале и понижиле, на ист начин ќе се однесува кон себе ако нешто тргне наопаку. Објаснувањето е дека детето го интернализира родителот, се сеќава на неговото однесување и неговите пораки во одредени ситуации, трансформирајќи го во психичка структура на „внатрешен родител“ што зборува во истите ситуации во кои би проговорил вистинскиот, надворешен родител ако бил присутен во одредена ситуација. Еден вид на чувство кон себе е чувството на самосожалување. Луѓето се сожалуваат кога ќе им се случи нешто негативно и кога не гледаат начин да ја решат ситуацијата што ги мачи. Иако сожалувањето и „сочувството“ по својата природа се облик на љубов кон другиот, односно пријателски однос кон другиот што страда поради некој негативен настан, многу луѓе туѓото сожалување го доживуваат како навреда. Тие мислат дека го губат своето достоинство ако се стават во ситуација другите да дознаат дека тие страдаат и ако ја покажат својата ранливост, односно ако се „ранети“. Тие веруваат дека човекот мора секогаш да биде силен и стоички да ги трпи „животните удари“ за да ја задржи својата репутација и почитта кон другите. За тоа придонесуваат и изјавите за презир маскирани во сожалување: дека некој е бедник или бедник достоен за сожалување и слично. Луѓето со таков став го имаат истиот негативен став кон тоа да бидат сожалувани од другите како и кон личноста што се сожалува себеси, бидејќи веруваат дека со тоа покажале дека се слаби и ранливи. Утеха за себе Самосожалувањето е автентично чувство на самосожалување што го чувствува личноста во неволја и носи некои внатрешни придобивки, особено ако личноста се теши и се поддржува себеси, како што родителот би утешил дете или пријател би се однесувал кон пријател. Кога нема таква удобност од околината, човекот си ја дава самиот себеси. Сè додека некој повремено се сожалува себеси, во ситуации што се навистина тешки, околината генерално не гледа негативно на личноста. Проблемот се јавува кај оние луѓе што многу често се сожалуваат, секогаш кога ќе доживеат некаква непријатност. Тие влегуваат во позиција на пасивна жртва, која не го прави она што може да го направи за да ја реши негативната ситуација. Наместо да реши решлив проблем или да стави крај на врската во која страда, оваа личност се сожалува себеси, потврдувајќи го своето доживотно верување дека е предодредена да биде жртва во својот несреќен живот. Овие луѓе бараат од пријателите и познаниците да ги сожалат, да ја споделат нивната болка. Тие всушност сакаат другите да ја потврдат нивната пасивна позиција како невина жртва. А кога ќе ги „избркаат“ другите со нивните бескрајни егоцентрични приказни за нивните маки, тие стануваат дополнителни жртви на нивното неразбирање и човечката „себичност“. Зоран Миливојевиќ...

Горан Ѓоргоноски Задоволен од играта и пристапот на нашите момци, од тактичката поставеност на селекторот Лазаров, која во одреден момент ја најавивме и тука, во „Нова Македонија“, и на „Читај ракомет“, како и на националниот сервис МРТВ, и среќен што Македонија освои бод „како планина“ против силен противник, под силни импресии од вчерашната спортска „војна“, ја стартувам оваа колумна Старт на СП во Хрватска: Македонија одигра нерешено со фаворитот Унгарија Никому нема да му биде лесно против Македонија! Така одеше мојата генерална порака за ова СП во Хрватска. Задоволен од играта и пристапот на нашите момци, од тактичката поставеност на селекторот Лазаров, која во одреден момент ја најавивме и тука, во „Нова Македонија“, и на „Читај ракомет“, како и на националниот сервис МРТВ, и среќен што Македонија освои бод „како планина“ против силен противник, под силни импресии од вчерашната спортска „војна“, ја стартувам оваа колумна. Македонија го скроти „ракометниот џин“ (или, подобро кажано, спортскиот џин) и само поради нашето неискуство не успеавме истиот тој да го оставиме „со кратки ракави“. Велиме џин пред сѐ во однос на вложувањата во спортот, условите во кои функционираат, поддршката што ја имаат од државата, позициите што ги имаат нивните машки и женски клубови во Европа. Сепак, се покажа дека „таквите“ многу често не се доволно „гладни“ како овие другиве, кои не секогаш во својот развој имале топки какви што посакуваат, најнови патики, топли сали, квалитетен оброк итн. Затоа она што се случи синоќа има уште поголема тежина и јас уште еднаш им честитам. Добре дојдовте на мојата колумна „Читај ракомет со Горан Ѓоргоноски“ по одличниот натпревар против Унгарија, а во пресрет на уште еден тежок дуел против подобро рангираната Холандија. Сега да видиме што „сними нашата камера“ синоќа, во друштво на Џомба Георгиевски и уредникот Стерјов, како гостин на националниот сервис. Ќе се обидам да бидам краток и јасен, колку што е можно тоа. ЗОНАТА СО ЛАЗАРЕВСКИ И ВЕЛКОВСКИ, ПЛУС МИТРЕВСКИ НА ГОЛОТ, КАКО ПРЕДУСЛОВ ЗА УСПЕШЕН НАСТАП Тактички одлично поставена формација 6-0 со Маркоски и Лазаревски како централни дефанзивци, формација што очекувано беше „подлабока“ на позицијата два, каде што Велковски играше поагресивно на стартерот Шита, а подоцна и високиот Бодо. Како што и најавивме, со намера да оневозможи течна игра и да спречи Фазекаш и Лекаи да создаваат позиции за непречени фронтални напади на левите бекови на Унгарија. На име на таа подлабока зона на едната страна, во која Велковски, Серафимов, па и Јагуриновски имаа задача да антиципираат од лев спрема среден бек и на тој начин да го ограничат просторот на дејствување, а имајќи предвид дека во противничката екипа на „црта“ е најдоминантниот пивот на денешницата, Банхиди, со одредена доза на хазардерство (или прифатлив ризик), Лазаров ја затвори линијата и постави за нијанса поплитка зона. Со тоа комплетно го ограничи Банхиди на линијата од шест метри, но и создаде ситуација што во текот на натпреварот ја користеа пред сѐ десниот бек Илиќ, но и Фазекаш и Лекаи, со различен „арсенал“ да го напаѓаат голот на „Св. Никола“ Митревски. Милан-Мечка Лазаревски, слично како со Фарски Острови во „Борис“, презеде или понесе голем товар од работата на средината на зоната, менувајќи се на двете фундаментални позиции, заедно со Маркоски и Стојковиќ. Исклучително интелигентно одигра и „комодоре64“ алијас Мартин Велковски, кој и повеќе од успешно се надигруваше со Шита и Бодо, а машки ги издржа сите дуели со Банхиди. Македонија, поддржана од супер Никола Митревски на голот, со физичка сила, но и со памет, одговори на нападите на Унгарија и „го натера“ противникот на доста „изнудени“ технички грешки. Како предуслов, за она што треба да се имплементира како транзиција, сегмент во Македонија или би требало да биде подобра, сегмент што треба(ше) и ни донесе дузина „лесни“ голови. Точка. ТРАНЗИЦИЈАТА НИ ДАДЕ ПОГОДОЦИ И ГО ИЗВАДИ ОД КОЛОСЕК ПРОТИВНИКОТ Транзиција. Тој „убиствен“ сегмент од играта, кој не само што ни дава лесно да постигнуваме погодоци туку и, дополнително, психички го „разорува“ противникот. Без да ја „нурнам“ главата во статистика, ќе кажам дека со Унгарија, одбраната и Митревски дадоа подлога, пред сѐ Кузмановски да ја демонстрира најмоќната индивидуална полуконтра во светскиот ракомет. Полека го создаваме мозаикот на успешниот настап на нашите момци синоќа во Вараждин. Спомнав во мојата најавна колумна, на лик ни изгледа дека многу фактори треба да се исполнат за да можеме да дојдеме до егал натпревар против Унгарците. И навистина е така. Факторот Митревски, адекватна зона и успешна транзиција, бараа и стрплив напад и психичка подготовка за присебност при реализацијата, како завршен удар за „соборување“ на оној спортски џин, спомнат погоре. Македонската „фаланга“ на трибините во Вараждин, 15.1.2025/ Фото: РФМ ФОКУСОТ НА МИТЕВ ГО „ИСПРАТИЈА“ ДЕСНИТЕ БЕКОВИ И ГО ВАЛОРИЗИРА КУЗМАНОВСКИ И го имаше тој стрплив напад, педантен и дисциплиниран, неретко и досаден, но максимално ефективен. Крилата иако имаа малку топки, реализираа тоа што требаше, пивотите имаа висок процент на реализација и дополнително многу одработија за бековите, десните бекови феноменални, и во создавање игра и ситуација и како реализатори. Да бидеме реални, првиот голман Миклер очекувано „задоцни“ на натпреварот и доста ни ја олесни задачата во клучниот период од натпреварот, кога Македонија со 8:1 се врати од негатива од три погодоци. Серафимов како никогаш досега дрзок и храбар, Велковски „докторски“. Полека доаѓам до оние двајцата што треба да бидат перјаници на нашиот напад. Големо внимание посветил Чема Родригес на нашиот Марко, ракометниот „Брус Ли“. Огромно. Тоа го користеа другите наши репрезентативци, пред сѐ оние што треба да испратат на десната бековска позиција. На крајот, човекот или дечкото, кој најавив дека со текот на времето ќе создаде статус и идентитет што ќе дозволи да се напише една „Ода за Фитиљ“, кој ќе влезе во химната на чкембарите. Филип Кузмановски одигра феноменално, заштитен и одморен во одбранбената зона, максимално корисен во транзиција и разновиден во нападот. „Ги отвори“ Унгарците од „надвор“, ги „хранеше“ пивотите и во свој стил продираше во зоната. Имавме впечаток, фрижидер да „фрлеше“ на голот, ќе влезеше. Едноставно сѐ му одеше од рака. Долги години заложник на некои други играчи играше во „погрешна“ постава и на погрешна позиција, сега кога друг е командант на нападот, Фитиљ процвета и ја воодушеви ракометната светска јавност. За крај, и не се само овие играчи што ги спомнавме. Лазаров, особено во првиот дел, внесе многу играчи во ротација, вклучи свежа крв и во вистински момент ги одмораше Кузмановски, Митев, Лазаревски и Велковски. Стојковиќ имаше асистенција и коректен настап во одбрана, Ѓоргиев внесе свежина и со својата промена правец „на слаба страна“ го надмудри Шипос, Џонов очекувано одигра интелигентно. Едноставно Македонија одигра тимски, одигра борбено, со срце и душа за Македонија, одигра за душа на Фалангата во Вараждин, но и за сите оние што останаа дома и се раштркани низ светот. Ракометот уште еднаш покажа дека може да ја обедини нацијата, да ја подигне самодовербата, да потсети дека не сме „тиња“ и дека Македонците не се ништо полоши од другите, само им требаат систем, концепт и генерали што ќе нѐ водат. Секако, и факторот време, за сето тоа да се постави на здрави нозе и да се имплементира. „КЛИНОТ СО КЛИН СЕ ИЗБИВА“ ПРОТИВ „ЛЕТАЧКИТЕ“ ХОЛАНЃАНИ Унгарија е минато, далечно минато, познавајќи го Лазаров. Има тој методи како да не дозволи играчите да му се „наполнат“ со хелиум и да одлетаат. Свесен дека само кога сме сто проценти на земја можеме да бидеме конкурентни. Холандија е следна на менито. Комплетно различна од нашиот прв противник. Нема корпулентни играчи, нема високи бекови, нема гранитна одбрана. Има технички одлично подготвени играчи, многу силна транзиција, подвижна и школски поставена одбрана. Го имаат Стејнс, Дени Бајенс и реконвалесцентот Каи Смит. Македонија ќе ја модифицира зоната 6-0, ќе „стапне“ на топка и ќе ја забави играта. Или можеби ќе оди по онаа народната „клинот со клин се избива“. Напред, Македонија! Читај ракомет со Горан Ѓоргоноски Авторот е поранешен ракометен репрезентативец и основач на проектот „Ракомет за секое дете“...

На меѓународен план новата година започна како што се очекуваше. Жестоко! Прес-конференцијата на новоизбраниот претседател на САД, како и неколкуте негови изјави, дадени во медиумите, ја возбудија меѓународната јавност, но и дипломатијата. Неговиот стил на зборување, но и недоизјаснување, не можат никого да остават рамнодушен. Креира вербален хаос, кој најтешко им паѓа на аналитичарите, но и на креаторите на надворешните политики. Создава привид за неконзистентност во американската надворешна политика. Привид, дека американската надворешна политика не се води од однапред утврдена стратегија за национална безбедност, која секој новоизбран претседател, се’ додека не се промени, е должен да ја следи и ја следи. Тактика која целосно соодветствува со неговиот карактер, но и му ги зајакнува идните преговарачки позиции. Оваа тактика најдобро се гледа со случајот со Гренланд. Неговата нецелосна и нејасна изјава дека може и воено да го завземе овој остров предизвика реакции, од страна на гувернерот на островот, но и премиерот на Данска. Дополнително министрите за надворешни работи на Франција и Германија јасно ставија до знаење дека се спротивставуваат на промени на суверенитетот на Европската Унија. Угледниот „Washington Post“ си зеде за право да објави дека под раководство на Трамп на површина излегува американскиот империјализам. Небулоза невидена! И ова траеше само 24 часа. Потоа уследија помирувачки изјави, како од гувернерот, така и од премиерот на Данска. Двајцата изјавија подготвеност да разговараат со администрацијата на САД по прашањата за црпење на природните ресурси, од страна на американски компании, односно земање во предвид на американските национални интереси во овој регион. А, тие се големи! Не случајно претседателот Трамп, уште во првиот свој мандат, го отвори прашањето за купување на Гренланд. Колку и да звучи налудничаво, колку и да делува несериозно, Украина и Русија влегоа во војна од истата причина, поради која Трамп сака Гренланд да го стави под своја контрола. Контролата врз морските патишта кои поминуваат низ Артикот, и експлоатацијата на приородните ресурси. Артикот е новото светско „Ел Дорадо“, САД не можат да останат надвор од оваа игра. Дотолку повеќе, доколку се има во предвид дека и Кина, преку Русија, е присутна на теренот. Идниот советник за национална безбедност на САД тоа најдобро го објаснува; „…Ова не е само за Гренланд. Ја имате Русија која се обидува да стане крал… Тоа е нафта и гас. Тоа е за нашата национална безбедност. Тоа е за критичките минерали…“. Глобалното затоплување го истенчи мразот на Артикот. Технички длабоки дупчења за вадење на нафта и гас е возможно. Проценка е дека на Артикот се наоѓаат 22% од светските енергетски резерви. 13% или околу 90 милијарди барели на нафта, 30% или 59 трилиони кубни метри на природен гас, и 44 милијарди кубни метри течен природен гас. 84% од овие резерви се наоѓаат на отворено море под Артичкиот океан. Плус огромни резерви на минерални суровини, но и ретки метали. Се разбира тука се и резервите на вода за пиење, риби, туризам, но и пространства за производство на зелена енергија. Овие резерви согласно конвенцијата за морето на Обединетите нации им стојат на располагање на Русија, САД, Канада, Норвешка и Данска, преку Гренланд. САД оваа конвенција ја немаат ратификувано. Со тоа тие не се во можност да побаруваат право на повеќе од 200 наутички миљи есклузивна економска зона. За разлика од нив, Русија и Канада веќе истакнуваат побарувања за северниот пол. Дополнително, тенчењето на мразот отвара можности за воспоставување на трговски патишта кои би ја поврзувале Европа со Азија. Во моментов два се поприлично ветувачки- северно-морската рута и севернозападниот премин. Првата проаѓа исцело низ територијалните води на Русија, а втората низ канадските. Само Канада и го признава ова право на Русија и обратно. Само Русија и го признава истото право на Канада. Како илустрација, за да станат работите појанси, северно-морската рута за 40% ја скратува должината на патувањето од досегашната рута преку Суецкиот канал. Уште повеќе, таа рута на Русија ќе и донесе огромни приходи од транзитни такси, но и ќе овозможи изградба на нови цивилни пристаништа. Во моментов Русија по должината на рутата има изградено околу 50 воени бази и станици. Таа е најголема воена сила во регионот и продолжува да ги зајакнува свите позиции. САД, но и другите држави се далеку зад неа. Русија во оваа операција не е сама. Зад неа стои кинескиот капитал и технологии. Кинески стратешки интерес е да има влијание врз северно-морската рута. Преку неа таа ќе стане „дел“ од европскиот континент. Исто како што Европа ќе стане „дел“ од азискиот. Последнава, се разбира тоа ќе го плати поскапо. Суецкиот канал, но и целиот Блиски Исток, заедно со Балканот, гео-политички ќе прераснат во периферија. Паралено со ова, Кина игра на картата на обезбедување на ефтина енергија. Имено, во рамките на артичкиот регион, на Западно сибирскиот базен и Бренцовиот базен, во моментов се врши експлоатација на приороден гас. Полуостровот Јукатан, прераснува во главен снабдувач на гас за Кина. Таа благодарејќи на гасоводот, моментно, обезбедува 38 милијарди кубни метри на гас годишно. Доколку се’ оди по планот, вториот гасовод „Mоќта на сибир 2“ ќе и’ обезбеди дополнителни 40 милијарди. Фактички поголемиот дел од Азија, вклучувајчи ја и Јапонија, ќе бидат зависни од руски гас. Новиот светски „Ел Дорадо“ прераснува од млако во жешко гео-политичко прашање. Понудата на американскиот претседател Трамп во првиот мандат, да го купи Гренланд, беше јасен знак дека Артикот влегува во центарот на светската гео-политичка борба. Поголемите држави веднаш назначија амбасадори за Артикот со цел одблизу да ја следат состојбата. Тоа ништо не смени. Русија заедно со Кина прдолжија да ја зајакнуваат својата позиција. Бајденовата администрација, заедно со Франција и Германија, за да го попречат или успорат рускиот продор, се одлучија на најнесигурната варијанта. Да ја потикнуваат Украина да не ги спроведува мировните договори, истовремено вооружувајќи се. Паралелно со тоа тие започнаа со подготовки за спроведување на најсериозни санкции, кои во историјата на меѓународните односи се применети кон одредена држава. Целосно испуштија од вид два факта. Прво – Русија веќе не е истата од пред 20 години. Второ – глобалниот југ веќе не сака да ги прифати геополитичките игри на Северот. Русија ја започна војната, Западот успеа да го убеди претседателот Зеленски да не прифати мировен договор и сега сме таму каде што сме. На почеток! Но, за жал ослабени. Наместо да се разговара само за Артикот, сега ќе треба да се разговара и за територијалниот интегритет на Украина, но и за целата безбедносна архитектура во Европа. Претседателот Трамп, се чини, ова најдобро го разбра. Зад сцена започна разговори како со Пекинг, така и со Москва. Донбас и Крим на Русија за зголемено присуство на Артикот. Ниту Украина, ниту Европската Унија нема да бидат присутни на главната преговарачка маса. Ако почнат да протестираат зголемување на 5% од БДП за одбрана не им бега. Следејќи го Бајден, земјите на Унијата „седнаа во скутот“ на Трамп. Војната во Украина нема така лесно да заврши. Русија тешко дека ќе прифати ново примирје. Нема зашто! Колку подолго траат воените дејствија, толку повеќе европската економија ќе назадува. Американската ќе расте. Разделувањето на американската и европската економија станува незапирлив процес. За неколку години, прашањето за иднината на НАТО ќе стане легитимно. На рускиот хоризонт нема да има безбедносни закани. Трамп нема да ја напушти тактиката на Бајден за градење на сојузи од интерес. Целата своја енергија ќе ја насочи кон Пацификот за да ја „задржи“ Кина. Европа ќе стане одлична дестинација за американските и кинеските туристи. Хартијата трпи се’, па и гео-политички сценарија. Некои се остваруваат, некои не. Многу поедноставно е работите да се стават на хартија, отколку да се реализираат во практика. Руско-Украинската војна е најдобра потврда за тоа. Сепак, и самиот Трамп е сосема свесен дека нема „голема Америка“ без мир на европскиот континент. Путин не може и ништо друго да бара. На Русија насушно и треба мир. Единствена загатка е Кина. Доколку Пекинг и Вашингтон постигнат консензус по прашањето на Артикот, а Русија го прифати, во тој случај, светот ќе го доживее официјализирањето на мултиполарниот свет. Свет кој ќе биде понестабилен, но попросперитетен. Свет во кој Македонија ќе треба да ја гради својата иднина и благосотојба. Присуството на премиерот Христијан Мицкоски на инагурацијата на америкaнскиот претседател Доналд Трамп, пожелно е да не го напушта контекстот. Евентуалната средба со новиот советник за национална безбедност на САД треба да се искористи пред се’ за воспоставување на лични котакти. Не е мала работа да се поседува бројот на неговиот телефон. Да не чуе злото! Едноставно прашањата за регионалната безбедност треба да се стават во центарот на разговорите. Република Македонија и до сега беше верен сојузник на САД во однос на регионалната безбедност и ќе опстои во таа насока. Сепак, неопходно е да се потенцира дека во неколку наврати таа беше принудена да ги жртвува своите среднорочни национални интереси, во полза на американските краткорочни. Од тие причини потребно е изместување на приодот кон вашингтонската администрација. Играта доминантно треба да се води на теренот на Советот за национална безбедност, а помалку на теренот на дипломатите во Стејт Департментот. Зајакнувањето на стратешкото партнерство и негово заживување од аспект на отварање на други прашања, посебно трговските, но и научно-истражувачките, треба да се внесат во самата негова суштина. Македонија е мала и „неинтересна“ држава. Сепак, во односи кои би продолжиле да се градат врз принципите на взаемно почитување, тактички може да биде од корист и за велесила како што е САД. Посебно во еден мултиполарен свет. Автор: Јован Донев за НетПрес...

Стивен Џерард ќе стане дедо...

Крај на колумната И на крај Бојан Христовски, како директор на АНБ, има освен законска и морална одговорност да соработува со Панче Тошковски – Министер за Внатрешни работи и Љупчо Коцевски – главен Јавен Обвинител на следниве теми кои се поврзани со сериозни зулуми од страна на политичари, новинари и медиумски регулатори: Боки 13 (Тредичи) доби наредба од СДСМ да изрекетира бизнисмени кои се согласија со постапката демек ќе добивале државно градежно земјиште за изградба на домови, лага пласирана за да се добијат тендерите за РЕК Битола и обештетување. А, со одобрение на Стефан Богоев, Наташа Петровска, Горан Сугарески… градоначалници, министри и директори на ЕСМ. Трансмет на браќата Кочан е избркан од РЕК демек биле „Балии“, но и за овозможување за енормно крадење од страна на тогашното СДС битолско крило. Боки 13 (Тредичи) со нивните пари отвара телевизија и му се приклучуваат наемниците на СДСМ, Борјан Јовановски, Александар Чомовски, Сашо Ордановски и Јадранка Костовска. Исклучиво за пари и привилегии. Телевизијата е отворена благодарение на Зоран Трајчевски директор на агенцијата за медиуми – АВМУ (поранешен организационен секретар на ВМРО-ДПМНЕ) за да си ја заштити својата функција и он е клучниот кој го знае кодошот – соработник на Ленче Ристоска во предметот „ПРОПАГАНДА“, каде се сакаше да се уапсат повеќе лица меѓу кои и братот на Владо Мисајловски. Јавно соопштувам дека за Зоран Заев и Радмила Шеќеринска нема ниту еден документ за нивно влијание и ургенција за нелегално финансирање на бизнисите како што имаат овие личности кои ги споменав, а они знаат што знам. Овие документи во следната колумна со датуми. ДА ЖИВЕЕ МАКЕДОНИЈА!!! Почеток на колумната Директорот на скопски водовод и канализација мисли дека сите скопјани си ја пеат „Испод цевоводи и шахта, плови моја браон јахта“. Ако менуваш цевка во Скопје и оставаш неколку десетици илјади, всушност стотици илјади без вода тактички е погрешно да кажеш дека тоа се решава брзо, а веднаш да ги добиеш следниве забелешки: Смени шпингла (се погласно се збори за ова, тоа е минимален зафат); Ја сопреа цевката со стеги, ама не направија катодна заштита и анодна проверка. Цевката пак ќе пукне за брзо време; Дали е точно дека на Надица Крстиќ која е претставувана како заменик на директорот како награда за санираниот дефект е испратена на трошок на претпријатието во Париз? Дали знаеш директоре дека еден од кандидатите за градоначалник на Скопје на изборите во 2025 година се вика Златко Перински и дека е поранешен директор на Водовод и дека ќе добие во брзо време преку „свиркачи“ документи? Бојан Христовски од АНБ не смее да помисли да се пресметува со политичари и медиуми, кои го критукуваа неговото назначување за директор на АНБ, посебно откако многу медиуми објавија дека добил сертификат за да ги гледа тајните на НАТО разузнувачките структури. А, оние кои му правеа хајка, кои се од разузнувањето, и злоупотребуваа медиуми да почнат да си ја гледаат онаа легендарна сцена од филмот Викенд на Мртовци, во кој Ачко му вели на Кирца: „Тој можеби и го свирна, ама ти му го ѕирна“. Новиот директор би можел да ни разјасни на нас кои се занимаваме со информации, да ни ги расчисти сите дилеми кој му даваше наредби и дали истите немаа НАТО сертификат на лицето В.С., кое пак е поврзано со следниве работи: Си напиша депеша дека соодветно лице од бизнисот наводно се среќавало со тајни служби на соседна држава во Берово и со истата беше притворан и му беа нарушувани сите човекови права кои ги знаеме; Дали го извадивте од пред истражен судија и обвинител да не иде во притвор поради работење со опијати?; Заедно со уште едно лице рекетирале градежна фирма од Битола; Е, многу јака служба сте воделе другарчиња и сега иде онаа легендарна на Шоиќ: „У прдекану има да се иде ко у кафану“. Зашто се плашите од Бојан Христовски подоле во колумната дополнително. На другарот Боки 13 (Тредичи) му посакувам многу среќа и здравје, многу салати од мајка му, многу пари за Сашо Дуковски и Владо Туфекџиќ, ко негови адвокати што им ги уплаќа на сметки како што е редот: Нели Боки? И следниот пат да не си игра со новинаришта како што се Деки Нетпрес, Жане Лупевска Телма, Иво Мирчевски Канал5, Љупчо Златев Лидер, звани Блицкриг итн. Исто така му посакувам многу здравје на неговиот доктор што утврдил дека е во животозагрижувачка ситуација, да објасни медицински како се пеат песни, снимаат спотови, отвараат медиуми, се иде по ресторани со камери, се прават гала вечери, едвај чекам да го докаже тоа научно како телото го доживува тој напор. И да, другарите од Блиц српски објавија медиумски и само докажаа кај сите други дека Боки 13 (Тредичи) е во добра форма и здравствена и финансиска. https://www.youtube.com/watch?v=WpeFZhgUVFw, односно EKSKLUZIVNO: Prvi intervju Bokija 13 nakon što je izašao iz pritvora i bolnice Значи стварно ми е жал за СДСМ како партија. Реално не би сакал, и не ми иде да зборам против Венко Филипче како доктор. Ама како политичар и опозициски лидер имам сосем друг став и мислењеб за него. Јас пак будала уште разговарам дека можеби Венко ќе најде сила да направи опозициски фронт на локалните избори што би било здраво за државата, ама заборавив дека си се опкружи самиот со „Фимеил Мафија“. Демек жениве сеа растур ќе сторат. Каков растур, бре? Кога ги видов новите другарки на Венко Филипче доживеав повеќе шокови и донесов заклучок: Овие се дефинитивно „Политички аналфабети“. Тие не разбираат што е критика ниту пак разбираат медиуми и финансиски развоја. Првите две настапија кај следниве новинари: Видиновски, Наумов, Михајлоски и Николовски. Овие две ја злоупотребија новинарската воспитаност и коректност. Новинарот: Добре дојдовте, Невоспитанава: Добро Ви дојдов. И да сакаш нема реална можност да и го мериш паметот. Вторите пак уште не се свесни дека ја донесоа Македонија во позиција да ако се заинатат сите инвеститори ќе мора да исплатиме како држава според ЈОРК (стандардите се однесуваат за рудни богатства) помеѓу 4 до 8 милијарди евра. Би сакал да ВИ објаснам во каква ситуација се доведуваат припадничките на СДСМ „Фимеил Мафија“. На времето една сериозна политичка партија одлучува да го смени најинтелегентниот директор за комунални претпријатија, кој создаде многу градоначалници со своите идеи, и излегува една сеуште актуелна личност политичар (ќерка на кодошот на Драган Богдановски), а жена и му вели: Пеееетре, Пееееетре, мене ништо не ми е јасно. Јас сум за тебе. А, она главниот џелат? И Петре и вели: „Марш мори АНТИПИЧКО една“. Сега од нив зависи во која форма ќе ја надградуваат својата политичка кариера, која на прв поглед е само злобничка и нема никаква врска со интелегенција и интелектуализам. Автор: Виктор Грозданов за НетПрес...

Будимир и Осасуна го шокираа Атлетик Билбао...

Либералите пред епохална промена Расположението во 1989 година беше интернационалистичко и оптимистичко; денес тоа е горчлив национализам, понекогаш дури и нихилизам Иван Крастев 16/01/2025 15:22 Додека го гледав очајот и збунетоста на либералите ширум светот во врска со победата на Доналд Трамп на претседателските избори во САД во ноември, имав впечаток дека тоа го доживеав и претходно. Моментот ме врати во 1989 година, годината кога падна Берлинскиот ѕид, означувајќи го почетокот на крајот на советскиот комунизам и отстранувањето на железната завеса што ја делеше Европа од крајот на Втората светска војна. Разликата беше во тоа што светот што се распадна во 1989 година беше нивен, светот на комунистите. Сега е наш, светот на либералите. Таа година кога светот се сврте наопаку, јас живеев во земја од Варшавскиот пакт како студент на завршна година по филозофија на Универзитетот во Софија во Бугарија. Целото искуство се чинеше како продолжен курс во францускиот егзистенцијализам. Гледањето на ненадејниот крај на нешто што ни беше кажано дека ќе трае вечно беше вознемирувачко – подеднакво ослободувачко и алармантно. Моите колеги и јас бевме обземени од ново чувство на слобода, но исто така бевме акутно свесни за кревкоста на сите политички работи. Се испостави дека овој радикален прекин беше пресуден во дефинирањето на мојата генерација. Но, тоа нарушување беше пошироко – на глобално ниво – отколку што многумина од нас можеа да сфатат во тоа време. Навистина, 1989 година беше annus mirabilis, чудесна година, но ништо слично на она како што западните либерали го толкуваа во последните три децении. Отпорноста што ја покажа Комунистичката партија на Кина во сузбивањето на продемократското движење во Тјенанмен беше позначајна од падот на Берлинскиот ѕид. За Русите, најважниот аспект на 1989 година не беше крајот на комунизмот, туку крајот на советската империја, со повлекувањето на нејзините трупи од Авганистан, што му овозможи на Осама бин Ладен да прогласи победа на џихадистите над безбожниот СССР. Тоа беше и година кога национализмот почна да го враќа својот политички примат во поранешна Југославија. Враќањето на Трамп на власт во Соединетите Држави може да биде уште еден таков случај во период на огромна политичка фрактура. Ако либералите сакаат ефикасно да одговорат на предизвикот на новата администрација на Трамп, ќе треба да размислуваат критички за она што се случи во 1989 година и да ја отфрлат приказната што секогаш си ја кажувале за тоа. Средствата за надминување на очајот се наоѓаат во подобро разбирање. Од либерална перспектива, споредувањето на антисоветските револуции од 1989 година со нелибералните револуции денес може да звучи скандалозно. Во познатата фраза на Френсис Фукујама, 1989 година беше „крајот на историјата“, додека победата на Трамп, според многу либерали, може да го најави крајот на демократијата. Годината што падна Берлинскиот ѕид се сметаше за триумф на Западот; Денеска во разговорот доминира падот на Западот. Колапсот на комунизмот беше обележан со визија за демократска, капиталистичка иднина; таа иднина сега е преполна со неизвесност. Расположението во 1989 година беше интернационалистичко и оптимистичко; денес тоа е горчлив национализам, понекогаш дури и нихилизам. Меѓутоа, да се инсистира на разликите помеѓу тогаш и сега значи да се превидат нивните сличности. Искуството од таквите моменти во историјата може да нè научи на многу работи, но најважно е огромната брзина на промените: луѓето преку ноќ ги менуваат своите ставови и политички идентитети; Она што вчера се сметаше за незамисливо, денес се зема здраво за готово. Промената е толку длабока што луѓето ги сметаат нивните стари претпоставки и избори наеднаш неразбирливи. Преведено во овој момент: Како можеше некој разумен човек да верува пред само шест месеци дека остарениот и непопуларен Џо Бајден може да биде реизбран? Трамп ја освои фантазијата на јавноста не затоа што имаше подобар план за тоа како да ја добие војната во Украина или да управува со глобализацијата, туку затоа што сфати дека вчерашниот свет повеќе не може да постои. Повоениот политички идентитет на САД исчезна во бездната на гласачките кутии. Новата администрација на Трамп може да успее или да пропадне по свои услови, но стариот свет нема да се врати. Дури и повеќето либерали не сакаат да се врати назад. Малкумина Американци денес се задоволни со поимот американски исклучителност. По победата на Трамп, некои политички коментатори мрачно се осврнаа на 1930-тите, кога фашизмот го демнеше светот. Проблемот е што 1930-те се без жива меморија, додека за многумина од нас 1990-те се сè уште живи. Таа деценија научив дека радикалното политичко нарушување им дава на победниците бланко чек. Разбирањето зошто луѓето гласаа за Трамп не е особено корисно за да се разбере што ќе прави тој на функцијата. Политички фрактури постигнуваат досега незамисливи коалиции, обединети повеќе по нивниот интензитет отколку со заедничка програма. Политичарите кои припаѓаат на таквите коалиции обично имаат способност како камелеон да се прилагодат на моментот – во наше време, никој не е поспособен за ова од Трамп. Американските либерали кои се згрозени што луѓето се способни да го сметаат милијардерот плејбој за водач на движење против естаблишментот, треба да запомнат дека Борис Елцин, херојот на руската антикомунистичка револуција од 1990-те, беше еден од водачите на Комунистичката партија само неколку години порано. Како и крајот на советската ера, победата на Трамп ќе има глобални димензии. Тоа го означува крајот на времето за Соединетите Држави како либерална империја. Да, Америка останува водечка светска сила и ќе остане некаква империја, но нема да биде либерална. Како што покажа невоедначен скор на Бајден во мобилизирање поддршка за одбрана на „либералниот меѓународен поредок“ наспроти руската инвазија на Украина, самата идеја за таков поредок за многу критичари отсекогаш била западна фикција. Редот постоеше сѐ додека САД имаа моќ и политичка волја да го наметнат. Тоа нема да го направи Трамп. Во надворешната политика, Трамп не е ниту реалист ниту изолационист, туку ревизионист. Тој е убеден дека Америка е најголемиот губитник во светот што самата го создаде. Во текот на изминатите три децении, според него, Америка стана заложник, а не хегемон на либералниот меѓународен поредок. Во повоениот свет, САД успешно ги интегрираа своите поразени противници Германија и Јапонија во демократскиот поредок, меѓународната трговија и економскиот просперитет. Тоа не се однесуваше на Кина: според мислењето на Трамп, Пекинг е вистинскиот победник на промените по 1989 година. Второто доаѓање на Трамп очигледно ќе се разликува од првото. Средбата на Трамп со американската моќ во 2016 година беше како состанок на слепо. Тој не знаеше што точно сака, а американската моќ не знаеше точно кој е тој. Не овој пат. Америка можеби ќе остане демократија, но ќе стане подива. Под новото раководство, нејзините институции веројатно ќе отстапат од сигурноста на консензуалната политика и ќе подиват. Во време на брзи промени, политичките лидери не бараат да управуваат со државата, туку да ја поразат. Државата и „длабоката држава“ ја гледаат како синоними. Нелибералните водачи ги избираат членовите на нивните кабинети на ист начин како што императорите избираа гувернери на бунтовните провинции: најважни се лојалноста и способноста на назначениот да се спротивстави на потчинување или да кооптира други. Првата администрација на Трамп беше хаотична; Неговата втора администрација ќе донесе одлука со користење на хаосот како оружје. Оваа Бела куќа ќе ги преплави своите противници со „поплава“ од извршни наредби и прокламации. Многумина од нив ќе можат само да нагаѓаат зошто ги носи одлуките какви што ги носи, а другите ќе ги дезориентира со брзината и количината. Бајден го победи Трамп во 2020 година ветувајќи нормалност. Нормалноста веќе нема да им помогне на демократите. Во последниот пример на антипопулистичка победа, Доналд Туск триумфираше на полските парламентарни избори во 2023 година и се врати на премиерската функција, не затоа што вети дека сѐ ќе продолжи по старо, туку затоа што неговата партија, Граѓанската платформа, успеа да создаде убедлив нов политички идентитет. Партијата на Туск усвои попрогресивни позиции за контроверзните прашања како што се правата на абортусот и работничките права, но исто така се завитка во знамето и го прифати патриотизмот. Туск им понуди на Полјаците нов голем наратив, а не само поинаква изборна стратегија. Успехот на Граѓанската платформа сè уште зависеше од формирањето коалиција со другите партии, потенцијално кревка основа за владеење, но таа барем нуди образец за тоа како либералниот центар може повторно да се осмисли и да го спречи напредокот на нелибералниот популизам. Ризикот за Соединетите Држави е голем: во следните неколку години, американската политика лесно може да западне во сурова, ситна одмаздољубивост или уште полошо. Но, не би било мудро либералите да реагираат сега со тоа што ќе дејствуваат како бранители на статус-квото што исчезнува. Тоа би значело само да се реагира на сѐ што ќе направи Трамп. Менталитетот на отпор можеби е најдобриот начин да се разбере тиранијата, но не е најдобриот начин во момент на радикален политички прекин, во која тиранијата е можна, но не и неизбежна. Политикологот Кен Џовит, автор на историската студија за комунистичките пресврти, „Новиот светски неред“, забележа во 1989 година дека фрактура од овој вид ги принудува политичките лидери да осмислат нов речник. Во такви моменти, понекогаш волшебните зборови повеќе не функционираат. Слоганот „демократијата е загрозена “ не им помогна на демократите во изборната кампања, бидејќи многу гласачи едноставно не го гледаа Трамп како таква закана. Како што забележа Џорџ Орвел: „За да видиме што е точно под нашиот нос, потребна е постојана борба“. Да го сфатиме новото, дури и кога фактот за доаѓањето на новото е непобитен, значи дека може да биде шок за либералниот сензибилитет колку малку солзи ќе пролеат поради истекот на стариот поредок. Спротивно на она што изгледаше како вистинска реакција во 2016 година, задачата на противниците на Трамп денес не е да се спротивстават на политичката промена што тој ја иницираше, туку да ја прифатат – и да го искористат овој момент за создавање нова коалиција за подобро општество. (Иван Крастев е претседател на Центарот за либерални стратегии од Софија и постојан соработник на Институтот за човечки науки во Виена. Текстот е објавен во американскиот магазин „Атлантик“.) Поврзани содржини Ќе му намигне ли Трамп на Мицкоски 14/01/2025 12:01 Фундаменталистички первертити 13/01/2025 16:01 Во чие срце е Полска? 11/01/2025 14:01 Во економијата нема алхемија и светот не е розов: Што нѐ чека во 2025 09/01/2025 14:01 Илон Маск и Германија. АфД беше нормализирана пред да се вклучи тој 09/01/2025 14:01 Виктор Орбан им дава дом на популистичките бегалци 08/01/2025 11:01 Осумдесет години од настаните на Скопското Кале 06/01/2025 15:01 Раѓањето на Исус веројатно ќе беше заборавено – да не се случеше чума 06/01/2025 14:01 Најчитани Како да ја заштитите терасата од гулаби? 10/01/2025 09:02 Три хороскопски знаци влегуваат во посреќна ера од денес 14 јануари 2025 година: Полната месечина во Лав им носи ѕвездена иднина 14/01/2025 11:44 Трета болница во Србија забрани посети: Се воведуваат екстремни мерки поради истата инфекција 15/01/2025 10:59 Домашен путер! Поевтино и подобро од купено во продавница – потребни ви се само две состојки 15/01/2025 12:48 Искусните домаќинки наместо презла го користат ова за похување 15/01/2025 11:39 Трик за пржење тесто: Како да спречите да впие масло? 16/01/2025 11:32...

Европската Унија во 2025 година Ристо Никовски Колумни 16.01.2025 Freepik Ристо Никовски ЕВРОПСКАТА УНИЈА ќе продолжи со својата досегашна политика кон регионот, што значи дека проширување – нема да има. Украина, најверојатно, никогаш нема да стане членка, ама ќе биде сѐ почеста тема. Со неа, и Грузија. Исто како и случајот со Турција. Ултиматумот за Македонија (Устав), ќе остане. Можеби ќе има обид, исклучок да се направи со прием на Црна Гора, за да се покаже дека процесот не е мртов. Иако е тоа речиси невозможна мисија, може да се очекува жесток американски притисок и Албанија побрзо да напредува кон членството, како нивен стратегиски партнер на Балканот. Процесот на проширувањето е, главно – завршен. Барем за следните 15-тина години. Клима за тоа – нема. Главен противник е Франција, со Макрон, ама ја следи и Германија. Пораката на канцеларот Шолц, дека сите шест кандидати од Балканот ќе бидат примени заедно, кажува сѐ. Косово не го признаваат пет членки, и неговиот прием е – невозможен. Пред некоја година, анкетите покажуваа дека 62 проценти од Французите, и 61 процент од Германците се против проширувањето. Промена е можна – само на полошо. И, што мислите, некој политичар таму ќе работи на прием на нови членки? Сѐ по бројна во Унијата е и крајната десница. Таа и ќе расте а, генерално, е против проширувањето. И, да не затвораме очи – Брисел веќе формира т. н. Втора лига! Нејзин симбол е Европската политичка заедница иако, токму за таа цел, измислена е и нова преговарачка рамка. На иницијатива на Макрон, Заедницата е создадена во 2022 година и веќе одржа пет самити. Членуваат сите од Унијата, кандидатите и сите други европски земји, вклучувајќи ја и Велика Британија, каде се одржа четвртиот самит со 46 држави, плус НАТО, ОБСЕ и Советот на Европа. Тоа е, всушност, Паневропски самит. Подиректен супститут за членството, навистина не може да се замисли! Кандидати, зошто сакате само во ЕУ? Еве ви ја цела Европа! Паралелно, Фон Дер Лајен прецизираше и четири столбa – „за постепена интеграција на кандидатите“ – а) постепена интеграција во единствениот пазар; б) регионална економска интеграција; в) фундаментални реформи и г) поголема финансиска поддршка. Веќе се одвоени шест милијарди евра за балканската шесторка, коишто ќе се делат според нивниот напредок во рамки на столбовите. Намерата е да се забрза нивниот економскиот развој, заради компатибилноста, ама е тоа цел достижна само со – децении. Логично е прашањето – ако веќе се измисли нова преговарачка рамка, којашто е речиси несовладлива, зошто е потребна некаква нова Европска политичка заедница и нови столбови, ако не е тоа за некаква долгорочна утеха? Одговорот е едноставен – заедницата го супституира политичкиот дел од Унијата додека со четирите столба се апсолвира и економскиот дел. Ете ја замената за членство. Унијата не крие дека додека внатрешно не се реформира, нови членки нема да има. Појасна порака не е можна. Кога и како ќе се договорат 27-те членки околу трансформацијата, може само да се претпоставува. Тоа е процес којшто може да трае со децении, и никогаш да не заврши. Разликите во интересите на членките се – огромни. Договор, пак, за прашања каков што е процесот на проширување – не е можен. Ветото е една од главните пречки за ефикасноста на ЕУ. Добар дел од членките, не се спремни да се откажат од него. Само така можат помалите да ја контролираат доминацијата на главните и најголеми членки. Тоа директно важи и за проширувањето. Сѐ додека една членка има право да блокира – тоа ќе оди тешко. Доказ, случајот со Македонија. Малку се познати условите кои се наметнуваат со новата преговарачка рамка а коишто, по многу што, се – неисполниви! Невозможни. Тие предвидуваат дека кандидатите треба да постигнат и ниво на економски развој, компатибилен со тој на членките. Разликите се огромни и, објективно, тоа не е можно да се постигне за помалку од 25 години, и тоа под услов кандидатите да се развиваат со годишни стапки повисоки од 5, 6, 7… проценти. Такви стапки нема и, најверојатно, никогаш нема да има никој од кандидатите! Тоа е крајот на приказната. Бруто домашниот производ per capita (по жител) во Унијата е околу 44 илјади евра, а кај балканските кандидати е доста под 10 илјади. И, сѐ е јасно. Компатибилно би било ако се достигнат барем преку 25 илјади. Кога е можно тоа? До сега, Унијата релативно лесно постигнуваше едногласност кога се работеше за суштинските оперативни прашања. Конфронтациите доаѓаа до израз обично кога беа потребни внатрешни реформи, каков што беше и несудениот устав, од Лисабон. Вето малку се користеше, со исклучок за Македонија. Војната во Украина веќе има силно влијание и врз кохезијата во Унијата. Последиците се видливи кај Унгарија и Словачка, а веројатно ќе следат и други членки. Резултат на војната се и политичките кризи во Франција, и особено во Германија, двата мотори на Унијата. А, кога тие се во дефект, и таа – трокира. Продолжувањето на војната во Украина ќе има сѐ позасилено влијание и врз функционирањето на Унијата. ЕУ е најголема колатерална штета од војната и последиците ќе бидат долготрајни. Растурени се традиционални канали на снабдување и трговија, коишто мошне тешко ќе се обновуваат. Извозот на ЕУ во Русија, во 2021 година, изнесуваше 99,00, за да падне за околу 60 проценти во 2023 – на 38,00 милијарди евра. Во истиот период, рускиот извоз падна за 68 проценти, од 158,50 на 85,00 милијарди евра. Но, додека Русија извезуваше главно суровини и полупроизводи како енергенти, дрво, железо и челик и ѓубрива, увезуваше машини и опрема, возила, медикаменти и пластика. Овие намалувања се сигурно уште поголеми во 2024. Заради нечии бесмислени политики, последиците од војната ги трпи целиот свет. Тие се глобални. Ова е само нова потврда за блескавата забелешка на Алберт Ајнштајн дека само вселената и глупоста (човекова!) се бескрајни. Сепак, тој додал дека за вселената и не е до крај сигурен! Сега, Брисел многу почесто зборува за проширувањето, отколку што беше случај последните години. Свесни се дека целосно потфрлија на овој план и ги изневерија своите ветувања. Меѓутоа, не се работи за никаква промена на нивните намери и политики. Напротив. Тие создадоа сосема нова, практично непремостлива, основа на проширувањето и топката ја фрлија кај кандидатите. Брисел ја отфрли својата вина и нѐ стави пред свршен чин – еве ви шанса да се докажете. Демек, тие се чисти и ние сме на потег. Со максимално затегнати критериуми, шансата е само теоретска бидејќи е недостижна. Од четирите столба, клучни се третиот за реформите, и вториот за регионалната соработка, а другите два се само за да нѐ утешат и залажат. А реформите се токму нашата главна слабост и пречка. Претходникот на Фон Дер Лајен, Луксембуржанецот Жан-Клод Јункер, беше по коректен кога, на почетокот на својот мандат, во 2014 година, порача дека во петте години – нема да има проширување. Тогаш барем знаевме на што сме. Денес – не! Брисел го чекаат и многу други проблеми и предизвици, во 2025. Војната во Украина останува клучна за многу што. Исклучително важно е прашањето на европската безбедност. Мора еднаш да се реши – дали ќе продолжи целосната зависност од САД, или ќе се бараат сопствени решенија? Договор е речиси невозможен. Поголемото производство на сопствено оружје е исто така предизвик, бидејќи САД се противат… Најавите за одвојување на пет проценти од БДП за одбрана, е неприфатливо за ЕУ. Можноста, пак, САД да започне меѓусебна трговска војна преку царини, е повеќе од загрижувачка. Трговијата е главното оружје на Унијата. Во 2023, ЕУ извезе стоки во САД во износ од 502,3, а увезе 346,5 милијарди евра. САД имаа трговски дефицит од 155,8 милијарди. САД пак извезоа повеќе услуги и тоа 396,4, а увезоа 292,4 милијарди евра, со дефицит на Унијата од 104,0 милијарди. САД редовно имаат поголеми директни инвестиции во ЕУ. Ако овие односи бидат на некој начин доведени во прашање, цел свет ќе ја плаќа цената! Најзагрижувачки е, сепак, фактот дека САД не сакаат силна туку Унија под директно нивно влијание, не само на безбедносен план. Брисел го толерира тоа веќе долго време. Тоа е лошо за Европа во целина, и нагласено за Македонија Ставовите искажани во рубриката Колумни се лични ставови на авторите и не се автоматски и ставови на редакцијата на Republika.mk. Редакцијата на Republika.mk се оградува од ставовите во објавените колумни, а одговорноста за изнесеното во нив е исклучиво на авторот. ристо никовски //=esc_url( home_url() ); ?>//=esc_attr( get_bloginfo( 'name', 'display' ) ); ?> //=get_permalink()?>//=the_title();?>...

Трамп на едночасовната прес-конференција во Мар-а-Лаго, зборувал за „Зората на златното доба на Америка“, во рамките на која „Америка на прво место“ и „повторно Америка да ја направиме голема“. Зборувал за територијално најголема Америка на цел свет. Како реакција на глупостите на Путин, Трамп се чини дека сака да ја прецрта картата на западната хемисфера и да ја направи Америка многу поголема без да испука ниеден куршум. Понекогаш среќата доаѓа низ вратата за која не знаеш дека некоја будала ти ја отворила. Доколку се оствари таквата желба на Трамп, неговата „Голема Америка“ би имала површина од 21.984.276 квадратни километри, со Канада и Гренланд. А тоа веќе не е само сон! Светот повеќе не е ист како пред Путин да ја нападне Украина. САД долго време инсистираа на купување на Гренланд од Данска: „Тие треба да се откажат од гренланд оти ни треба за националната безбедност. Тоа е за слободниот свет. Зборувам за заштита на слободниот свет“ – кажа Трамп. Зборувал за преземање и на Панамскиот канал од Панама оти: „Го дадовме Панамскиот канал на Панама. Не и го дадовме на Кина, а тие го злоупотребија“. Гренланд е огромна земја-oстров, територијално скоро 50 пати поголема од државата мајка Данска, која над 200 години управува со таков џин, што има само 56.000 жители (колку едeн мал град). За скоро време во Гренланд ќе има референдум за осамостојување од Данска. По изјавата на Трамп, гренландскиот премиер Муте Егеде, реагирал одбивачки, но по два дена се премисли и рече дека Гренланд е „отворена за поблиски врски со САД“. Бројни сондажи покажуваат дека мнозинстото жители на Гренланд би сакале да станат Американци. Така што, не е голем проблем островот по демократски пат да се приклучи кон САД, туку отворање проблеми со ептен својот блискит сојузник – Данска. Рака на срце, за време Втора светска војна Данска самоволно и го даде Гренланд на САД за воено управување, оти самата била окупирана од Германија. Од тогаш, во Гренланд постои силна америкaнска воена база. „Помислете на Гренланд како отворена врата од фрижидерот или термостат за глобално светско затоплување, а тоа е регион што се загрева четири пати побрзо од остатокот од светот“ – вели климатскиот научник Дејвид Холанд од Универзитетот во Њујорк. Таму има ретки минерали со огромна вредност за телекомуникациите, како и многу ураниум, тешки милијарди неискористени барели нафта и огромни количини природен гас. Се верува дека најголемиот остров на светот има 25 од 34 ретки минерали потребни за зелена транзиција кон чиста енергија. Башка што таму има толкав мраз, кој ако се стопи, нивото на морето би се подигнал плус 7,4 метри што како сценарио за холивудски филм за катастрофа, трајно би поплавиле над 60 отсто од приморските градови низ светот – вели Ерик Рињот од Универзитетот во Калифорнија. Изледа и Данците веќе стана свесни дека не можат понатаму да управуваат со таков опасен џин 50 пати поголем од патронот. Втората поента од тој прес на Трамп е спојување на Канада кон САД како нејзина 51 држава. И тука Трамп широкоградно би го кандидирал хокеј-великанот Вејн Грецки за гувернер на Канада и така „Канада би била субвенционирана во износ од околу 200 милијарди долари годишно, плус многу други работи. А тие во основа немаат војска. Тие имаат многу мала војска. Тие се потпираат на нашата војска“ – кажа Трамп. Но, таа работа воопшто не е лесна оти Канада како втора држава во светот по територија, самата има федерално уредување, а башка што формалноправно е уставна монархија (Кралот Чарлс III е формален нејзин монарк – шеф на државата). Потоа левата опција таму ја предови владата. Многу нации внатре, а на тоа најмногу би се спротиставила франкофонската провинција Квебек. Канаѓаните се навикнати на нивната „повеќебојна“ конструкција и така создале нивна нација и не прифаќаат да им се расипе раатот. Тука идејата на Трамп е или гол маркетинг или голо мајтапење! Но, сепак треба да се има предвид брзината на уривање на постојниот светски поредок. Сега е можно и тоа што било незамисливо до само пред три години. Сега границата помеѓу лудоста и генијалноста е тотално замаглена. Поинаку, Канада трговски е тесно поврзана со САД, оти околу 80 отсто од нејзината трговија се одвива со единствениот сосед – САД, согласно спогодбата НАФТА (North American Free Trade Agreement – Северно-американска спогодбата за слободна трговија), кај што членува и Мексико. Американците и Канаѓаните патуваат од една во друга држава без патана исправа. Дури околу 3/4 од населението на Канада живее во појасот од 150 км од границата со САД, што е императив за трајно поврзување. Што се однесува до Панамскиот канал, тој бил отворен од Американците 1903 година по повеќегодишна напорна работа, со многу пари и со многу жртви од болеста Маларија. Претходно почнале французите на нивната компанија за неколку години банкротирала. Бидејќи тогаш односите меѓу САД и Панама биле ептен пријателски (оти САД помогнале таа да се осамостои од Боливија), Панама го даде на САД каналот на трајно управување. Така остана додека претседателот на САД Џими Картер го отстапи на Панама, со обврска каналот да остане трајно неутрален за општа пловидба. Но, сега Панама склучила договор со Кина за концесионирање на одделни услуги, што и дава за право на САД да констатира дека е прекршен договорот и по можност да тргне кон преземање на менаџирањето со каналот. Но, ако не работите да го добиете тоа што го сакате, ќе ве натерат да го сакаат тоа што ќе го добиете. Поранешниот советник за национална безбедност на Трамп, Роберт О’Брајан вели: „Ги сакаме Панамците. Тие се добри луѓе. Тие се пријатели на Америка. Сепак, тие им ги дадоа пристаништата на двата краја на каналот на Кинезите! Го изградивме, плативме за него и го управувавме многу години. А потоа, во чин на дарежливост, што веројатно беше глупаво, Џими Картер им го врати каналот на Панамците. Тоа беше бесплатен подарок“ – кажа тој. Претседателот на Панама Хосе Мулино одлучно го одби барањето на Трамп за враќање на американското управување над Панамскиот канал. Тоа за суетниот Трамп тешко е подносливо. Времето, и тоа скорашното ќе покаже што ќе се случи со каналот. Државниот секретар за одбрана на САД вече изјави дека ќе се воспостави мир со помош на силата! Дека работата е ептен сериозна, Генералниот секретар на НАТО Марк Руте, за првпат сослушувајќи го комисиите за надворешни работи и одбрана на Европскиот парламент, изјави дека Европа не може да си дозволи да се одвои од САД во областа на одбраната. Руте им рече на европратениците дека, во моментов, САД плаќаат околу 60 отсто од сите трошоци на НАТО, а без Соединетите држави, Европејците ќе треба да ги зголемат трошоците за одбраната за четири пати. Тоа со Мексиканскиот залив не е ништо посебно освен името, иако заливот двојно повеќе е врзан за амрикансканскиот брег отколку за меаксиканскиот. Тоа во суштина ништо не менува оти тука важаат правилата од Конвенцијата за правото на морето (1982), која прецизно дефинира што е територијално море, што е епиконтинентален појас, што е отворено море итн. Оттука, не е никаков проблем секоја од двете држави заливот да го нарекува како што сака, но суштински тоа не менува ништо. Која е пораката за се ова? Едни аналитичари се на мнение дека сето тоа што се пласира токму сега пред да почнат преговорите за Украина (а кои Трамп нели би ги завршил за 24 часа), има за цел Трамп да ја задоволи својата јавност дека иако немаме можност да ја повратиме целата окупирана украинска територија, сепак токму поради рука глупост ние ќе добиеме над 1.000 пати повеќе територија без војна, отколу што доби Путин со тригодишна крвава војна. Впрочем, на секој добро познавач е сосема јасно дека Путин не ја започна војната за територии, оти русија и така не знае што со својата територија која над 50 отсто е сосема ненаселена, а за која кинезите сонуваат и секој ден потајно се молат на Господ за да ја присвојат. Тоа веројатно ќе биде наредниот светски цунами што ќе се случи кон средината на векот. Други се на мнение дека на Трамп му е многу драго што се најде друг „будала“ или виновник за уривање на постојниот светски поредок кој веќе е надминат, работа која потајно го посакувале и самите САД! „Изгледа дека човештвото го ослободи злото од модерната Пандорина кутија“ – изјави генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш. За нередниот светски поредок, ако воопшто се прави, нема повеќе толку примарни да бидат мирот, соработката, напредокот и човековите права, туку ресурсите по секоја цена, технологијата, еконосмката супремација, ретките минерали, контрола на меѓународните пловни кaналите, теснеците, пазарите, геополитиката итн. Неслучајно кинезите први почна со „Roud and Belt“! Како и да е, целиот свет сега наликува во несреќната 1939 година, после која светот платил многу скапа цена. Стотина милиони убиени тројно повеќе инвалидизирани, растурени семејства и домови, сиромаштија! Затоа да престанеме да се милкуваме на болните популисти какви што се Орбан кој веќе 15 години не се симнува од власт уништувејќи ги темелите на демократијата. Унгарците како да сфаќаат дека не можеш да победиш будала кој никогаш не се откажува. Од него се импресионирани бројни болни десничари автократи на кои идол им е левичарот Путин. Такви се Виктор Орбан, Роберт Фицо, Херберт Кикл, Александар Вучиќ итн. Сепак, „клучната точка“ на се помоќните автократски струи во Европа е Унгарија под водство на Виктор Орбан. Орбан долго време ја презеде улогата на главен агент на руското влијание во ЕУ. Тој често патувал во Москва како самопрогласен мировен пратеник кај Путин, а со вето ја блокирај помошта на ЕУ за Украина. Кај многу политичари, човечката меморија за сеќавање на злото од минатото е помалку развиена отколку кај животните. Европа веќе почна да делува без компас, на залет се разни популисти со мрачни идеи и цели. Совеста кај бројни луѓе стана како некоја сенка, која те прати додека има сонце, а штом се стемнува бега од тебе! Дојдовме и до приватни сателити. А тие што имаат праватни сателити посакуваат да имат и приватен народ и приватен свет! Oд такви и слични животот ни стана или казна или подарок на судбината! Мерсел Биљали...

Едно време, кратко, се гледавме со татко му Томе. Се лекуваше во Струга, на дијализа. Доаѓаше и во Супер Радио. Во една прилика ми се понуди, да ми даде некаква литература за да се стекнам “со поинаков поглед”! Ме изненади, бидејќи знаев дека во комунистичко, југословенско време, беше директор на Домот на културата во Делчево. Нејсе, сега неговиот син, бевме пратеници во исто време, ја клевети партијата која самиот ja основаше, односно му ја подарија ВМРОВЦИТЕ од ” Берлинската група”, за про српство и пројугословенство. За првото, може да зборува, но за второто треба засекогаш да ја затвори устата. Ако за него бугарската окупација е најромантичниот дел од нашата историја, тогаш која е разликата, во однос на српската?? Окупација е окупација! А, ако не беше Југославија на Ј.Б. Тито, ниту тој ќе беше синче на Титов функционер, ниту ќе имавме држава! Македонија се стекна со можност да постане самостојна држава, само затоа што, во заедничката југословенска заедница, беше самостојна држава – република, со свои граници. Исто како што и Босна и Херцеговина, се спаси од распад, само благодарение на устројството што Тито го воспостави во Југославија. Како да му се објасни тоа на овој дибек кој мисли дека знае историја!? Како да се објасни фактот дека овој човек ја води партијата која до вчера му беше коалициски партнер на СДСМ, за што, беше и казнет на последните избори. Односно: како да веруваме, ние некогашни членови на СДСМ, дека партијата сеуште не се оградила од Георгиевски и не му се извинила на членството за коалицирањето со партијата на Георгиевски!? Или, ние од Охрид: како да се помириме со фактот, што СДСМ му подари пратенички мандат, на близок човек на Георгиевски, поранешен негов министер за транспорт, кој, со манипулација , преку “Гранит”, се стекна со надезерски апартман, прва линија, во зградата на поранешното Музичко училиште во Охрид!? Како да зборуваме за правна држава, кога, еден премиер, излегува од кабинетот со капитал на ‘ просечен бизнисмен!” (негови зборови). СРАМНО, ЈАДНО, ПОТЦЕНУВАЧКИ!!! Веле Митановски со реакција на ВМРО-Народна: Српската окупација во очите на новата Влада ни се претставува како романтично минато и општа историја...

ВМРО-ДПМНЕ Лефков: Или ќе се извинат за Артан Груби или СДС ќе докажат дека уште го штитат...

Сите се радуваме кога ќе се заврши некој инфраструктурен проект. Така било отсекогаш. Поточно, се радуваат повеќето од нас, обичните граѓани. Не се радуваат партиските штабови и тамошните креатори на соопштенија, бидејќи тогаш за нив започнува битката на надмудрување. Започнува борбата на здодевните партиски соопштенија, брифинзи, прес-конференции. Се вклучува партиската машинерија за едните да ги минимизираат работата и успехот на другите, а пак овие да покажат колку се подобри од првите. И така во круг, во зависност кој е на власт во конкретниот момент. Денг Ксиао Пинг, „архитектот на модерна Кина“, рекол: „Не е важно дали мачката е црна или бела, сè додека фаќа глувци“. Речиси е неверојатно колку често на човека му се навраќаат овие зборови кога се наоѓа во некои секојдневни ситуации. Особено кога станува збор за некои позитивни работи, за ситуации кога е веројатно беспредметно, барем за многумина, да се покажува нечија надмоќ или подобра подготвеност, организација, структура… Повод за ваквото размислување е еден убав настан од пред два дена, кога свечено беше пуштен во употреба експресниот пат Градско-Дреново, кој е дел од патот Градско-Фариш, а се смета за составен дел од коридорот 10. Оваа делница се очекува да го поедностави патувањето кон Прилеп и Битола, а според зборовите искажани на свеченоста, интензивно се работи на тоа овој регион да се поврзе со квалитетни сообраќајници со главниот град. Така, веќе е договорено да продолжи проектирањето на делот до Прилеп, преку Плетвар, со проширување и надградба, а наедно во тек се работите на автопатот од Прилеп до Битола. Значи, зборуваме за решавање на едно прашање што веќе подолг период е болна точка за сите оние што секојдневно ги „газат“ километрите на оваа релација. Впрочем, за сериозноста на проблемот зборува и податокот дека проектирањето на овој пат е почнато уште во 2012 година, но поради повремени прекини во работата е завршен сега. Станува збор за делница со должина од 15,5 километри, со ширината на коловозот е 12,4 метри, а содржи и три клучки – кај Градско, Росоман и Дреново. Сите оние што го минале овој пат, стариот, добро знаат за што пишувам, бидејќи тоа беше навистина тесно грло, кое им задаваше многу главоболки на возачите. И дотука сѐ е во ред. Сите се радуваме кога ќе се заврши некој инфраструктурен проект. Така било отсекогаш. Поточно, се радуваат повеќето од нас, обичните граѓани. Не се радуваат партиските штабови и тамошните креатори на соопштенија, бидејќи тогаш за нив започнува битката на надмудрување. Започнува борбата на здодевните партиски соопштенија, брифинзи, прес-конференции. Се вклучува партиската машинерија за едните да ги минимизираат работата и успехот на другите, а пак овие да покажат колку се подобри од првите. И така во круг, во зависност кој е на власт во конкретниот момент. Слика е тоа добропозната со години, а која се отсликува пред нас и деновиве, актуализирајќи ја познатата изрека на моќниот Кинез, која пак преведена во наши услови може да се преиначи – не е важно кој го започна или кој го доврши патот/автопатот/фабриката, туку е важно народот да има готов проект и да види корист од тоа. Затоа што во крајна линија тој ќе има најголема корист, нема на патот да возат само возила на една или друга партија. Во крајна линија, ако веќе некој го започнал, може да се постави прашањето зошто не го завршил навреме проектот, но тоа повторно ќе отвори некои други приказни за ново, дополнително надмудрување. И така во еден бескраен круг ќе се надмудруваат партиските штабови, а за тоа време некои други држави работат многу побрзо и наоѓаат начин да нѐ заобиколат инфраструктурно, доведувајќи ја во прашање оправданоста на некои стратегиски определби, но тоа е веќе тема за некоја друга колумна, која ќе мора да дојде на ред многу брзо. Да се вратиме на актуелниот случај. Најпрвин честитки, ова е во крајна линија градителски успех за Македонија. Браво, бидејќи проектот се заврши. Да биде онака како во старата македонска поговорка „што се почнало, ќе се заврши“. Но стотици работи се почнаа, а не се завршија. Овој пат крајот го краси делото. Без разлика што се работи за скромни 15 километри во случајов, но ако се додадат и оние 25 километри на делницата од Страцин до Крива Паланка, ако се има предвид интензивирањето на работите на автопатиштата во Западна Македонија, тогаш сите имаме причина за радување. Да почнеме да зборуваме за нормални патишта и кај нас, а не само со завист да гледаме како сите соседи нѐ претркаа. А во трката на партиите доволно е за патиштата да се трошат силите. Искуството покажува дека, на пример, проектот за спас на Дојранско Езеро го подготви и го реализира една политичка опција, која речиси никогаш не успеа да ја добие наклоноста на локалното население на изборите, така што очигледно некои други фактори се поважни за граѓаните. И сосема за крај. Речиси без поголем одзив остана информацијата дека средствата за проектот на делницата Градско-Дреново, вреден 37,5 милиони евра, во најголем дел се обезбедени од ИПА-фондовите – 26,7 милиони евра. Ова е добрата вест, која би требало да биде поттик и за во иднина, особено за големите инфраструктурни зафати да вложуваме максимум напори да дојдеме до меѓународните фондови за таа намена, наместо само да се задолжуваме кај банките. Особено кога се работи за овие витални сообраќајни коридори што се дел од поголеми европски магистрали, па со тоа имаат и меѓународно значење. Кога барем дел од напорите што се вложуваат за меѓупартиската борба и надмудрување би насочиле кон лобирање пред меѓународните фактори за добивање грантови и други видови субвенции, тогаш и состојбите би биле поинакви. Веројатно и поголем дел од нервозата и потребата за меѓупартиско препукување би се намалиле....

Акад. Нада Поп-Јорданова Агресивното однесување сѐ почесто е топ тема во сите информации во гласилата, ТВ и другите социјални мрежи, независно во кој дел од светот се случува, кај која раса или религија. Во овој период на празнувања на Нова година, Божиќ и други настани, агресивното однесување како да се засилува, па секојдневно сме сведоци на свирепи убиства, тепачки, навредувања и слично. Од тепачките во училиштен двор до меѓународните конфликти, агресијата е загадочна сила што ги обликува човечкото однесување и социјалната динамика низ речиси целата човечка историја. Тоа е феномен што е стар колку и самото човештво, но неговата комплексност продолжува да нѐ збунува и фасцинира еднакво. Без разлика дали станува збор за тензијата што врие во жестоката расправија или експлозивното насилство при војувањето, агресијата проникнува во нашите животи на суптилни и отворени начини. Агресијата подразбира нанесување повреда на лице што не сака да биде повредено. Таквата повреда може да е физичка или психолошка/ментална. Каде се корените на ваквото однесување? Агресијата се толкува како инстинктивно однесување, слично како гладот/жедта. Ваквото мислење најмногу е застапено кај следбениците на Фројдовото учење. Други теориски пристапи (Бандура) ја толкуваат како социјален феномен (имитација на однесувањето). Трети, пак, ја толкуваат како одговор на длабока фрустрација. Најновиот модел на когнитивна неоасоцијација се фокусира на тоа како нашите мисли и сеќавања влијаат на агресивното однесување. Овој модел сугерира дека негативните искуства создаваат мрежа од агресивни мисли, чувства и тенденции во однесувањето во нашите умови. Сепак, разумно е агресијата да се објасни како резултат на сложена интеракција помеѓу биолошките предиспозиции, научените однесувања и ситуациските фактори. Со други зборови, може да се сугерира дека агресијата е произведена од интеракција на биолошки фактори (нашите гени, хормони и структура на мозокот), влијанија од околината, како и психолошки фактори (состојби на менталното здравје, особини на личноста и когнитивни процеси). Дополнително, фрустрацијата, провокацијата, болката, па дури и факторите на околината како топлината може да предизвикаат агресија (имено, високите температури провоцираат агресија). Добро е познато дека агресијата е нормален дел од развојот што го покажуваат повеќето деца. Типично се јавува со поголема фреквенција кај момчињата отколку кај девојчињата. Очигледното агресивно однесување е најчесто помеѓу три и четири години, но се намалува на околу пет-шест години, каде што развојот на вербалните и интерперсоналните вештини помага да се ублажат агресивните импулси и да се олеснат општествено поприфатливите активности (на пр. конкуренција и академски достигнувања). Во периодот на зголемен когнитивен развој кај децата се појавува повеќе социјално поврзана агресија (вербална агресија, релациска и индиректна форма на агресија, како што се исклучување од дружба на врсниците или озборувања, лажење и изневерување). Како и да е, произлегува дека најбитно е воспитно-образовниот процес во текот на растењето и развојот на децата да обезбеди формирање психолошки карактеристики што нема да вклучуваат агресивност! За едукативна цел, многу е важно да се истакне дека околината во која се развиваат децата и адолесцентите е критично важна за нивниот социјално-емоционален развој. Добро е познато дека стилот на воспитување може да влијае на социјално-емоционалните перформанси на детето преку неговите ефекти во обликувањето на мозокот. Во тој контекст, некои студии со фМРИ покажаа асоцијации помеѓу однесувањето на родителите и функционалното активирање на невронските мрежи на децата и адолесцентите вклучени во емоционалното возбудување, регулацијата на емоциите, обработката на наградите, когнитивната контрола и обработката на социјално-емоционалните информации. Накратко, наодите сугерираат дека квалитетот на родителството е поврзан со невронската активација во емоционалното возбудување, емоционалниот одговор, обработката на наградите, социјално-емоционалните и когнитивните контролни мрежи кај децата. Овие наоди ни помагаат подобро да ги разбереме корените на типичниот детски социјално-емоционален развој и можат да го збогатат нашето знаење за тоа како родителството влијае на развојот на психопатологијата и особено на агресијата. Со неодамнешната загриженост за масовните пукања и насилството со огнено оружје во светот и кај нас, едно од прашањата што интригираат е дали масовните медиуми намерно промовираат насилно или агресивно однесување. Ова е нешто што е особено важно за родителите, бидејќи насилните содржини се вообичаени на телевизија и во филмови, на интернет и во некои од најпопуларните детски видеоигри. Дали е дозволено да им се дозволат на децата ваквите искуства? Следствено, во некои земји веќе започнува процес на забрана на користење на ваквите алатки кај децата. Конечно, не треба да се потцени дека агресијата може да биде симптом на многу различни основни проблеми. Таа е многу полиморфна состојба, заедничка за кои било различни психијатриски состојби, медицински проблеми и животни околности. Нарушувања на расположението, психоза, нарушувања на однесувањето, АДХД, различни трауматски искуства, но и фрустрации, импулсивност или слаба саморегулација може да бидат поврзани со агресија. Сепак, мора да се каже дека агресијата не е само негативно однесување, важно е да се препознае дека агресивните тенденции понекогаш можат да служат за адаптивни цели. Во одредени ситуации агресивното однесување може да биде неопходно за самоодбрана или заштита на другите. Покрај тоа, некои форми на натпреварувачко однесување што ги цениме во спортот или бизнисот може да се гледаат како канализирана агресија. Невробиолошките фактори што се клучни во агресијата ги вклучуваат дејствата на префронталниот кортекс и неговите реципрочни врски со структурите на средниот мозок вклучени во системот за одговор на акутна закана, како што се амигдалата, хипоталамусот и периаквадукталната сива маса. За возврат, тие го регулираат системот за одговор на стресот на хипоталамо-хипофизата-надбубрежните жлезди (HPA). Невралните кола што се чини дека го контролираат агресивното реагирање не се специјализирани само за таа цел, туку поддржуваат поопшто когнитивно функционирање, како што се емоционалната реактивност, емоционалната регулација и когнитивната контрола. Преваленцијата на нарушување во однесувањето, вклучувајќи го агресивното однесување, варира од 2 до 10 отсто во светските студии. Кај машката популација агресивното однесување е многу поприсутно. Со цел да се спречи и управува, разбирањето на агресијата како проблем е само првиот чекор. Вистинскиот предизвик лежи во управувањето и спречувањето на агресивното однесување. Тоа е задача што се протега од индивидуално ниво до глобалната политика. На лично ниво, учењето да управувате со сопствените агресивни импулси е клучна животна вештина. Тоа може да вклучи развивање подобри техники за емоционална регулација, учење поздрави начини за изразување лутина или барање стручна помош доколку агресивните тенденции предизвикуваат проблеми во животот. За родителите и воспитувачите, разбирањето на психологијата на агресивно однесување кај детето може да биде од клучно значење. Раната интервенција и учењето на децата како да управуваат со своите емоции може да ја постави основата за поздрави модели на однесување подоцна во животот. Во пошироки размери, решавањето на општествените фактори што придонесуваат за агресија – како што се сиромаштијата, нееднаквоста и изложеноста на насилство – е клучно за создавање помалку агресивно општество. Тоа не вклучува само психологија туку и области како социологија, економија и јавна политика. Што се однесува до сложеноста на агресивното однесување, справувањето со него е многу тешко и повеќедимензионално. Тоа е особено важно во детството, бидејќи во возрасниот период практично е невозможно да се интервенира во формираната невронска мрежа, како и во структурираната личност. Затоа многу малку се успешни разните ресоцијализациски активности што се воведени во казнените институции. Во врска со превентивните мерки, ќе споменам неколку чекори: Најпрвин, мора да имаме позитивно засилување и системи за наградување во периодот на детството. Пофалбите и малите наградувања се многу важни за децата. Подучувањето на емоционалната регулација и вештините за справување е уште една клучна стратегија. Спроведувањето техники за конзистентна дисциплина е исто така важно. Успешното родителство не значи суперзаштита и ненаметнување дисциплински мерки. И конечно, создавањето поддржувачка и структурирана средина е последниот дел од оваа сложувалка. Нарушувањата на однесувањето често им претходат на асоцијалното растројство на личноста, злоупотребата на супстанции и деликвенцијата. Докажано е дека агресијата и тешките проблеми во однесувањето се поврзани со тешкотии во социјалните, семејните и академските перформанси и во личниот развој. Бихејвиоралните стратегии за агресија често се фокусираат на техниките за емоционална регулација како клучна компонента за управување со агресивното однесување. Во тој контекст, императив е зголемувањето на свеста за последиците од семејното насилство и промовирањето програми за родителство фокусирани на менталното здравје. Раниот третман на компонентата на агресија кај нарушувањата на однесувањето може да доведе до подобра прогноза. Индивидуалните фактори, како што е семејното насилство, и контекстуалните фактори во раното родителство може да ги стават децата на зголемен ризик за развој на агресија. Агресија во семејството создава агресивност кај децата! Когнитивно-бихејвиоралната терапија е еден од најшироко користените и најефикасните третмани за агресивно однесување кај децата. Станува збор за помагање на децата да ги идентификуваат негативните шеми на размислување и однесувања и да ги заменат со попозитивни. Терапијата за интеракција родител-дете е уште една моќна алатка во професионалниот арсенал. Овој пристап вклучува обука на родителите за тоа како да комуницираат со своето дете на начини што промовираат позитивно однесување. Во некои случаи лекот може да биде неопходен, особено ако агресивното однесување е поврзано со основна состојба како АДХД или анксиозност. Сепак, ова обично се разгледува само откако ќе се испробаат други интервенции и секогаш треба да се прават под надзор на здравствен работник. Клозапин и рисперидон се ефикасни за краткотраен третман на агресија кај деца и адолесценти со нарушување на однесувањето. Клозапин се покажал поефикасен од рисперидон за факторите на екстернализација на однесувањето, особини на деликвенција и глобалното функционирање кај децата и адолесцентите. Решавањето на агресивното однесување бара време, трпение и доследност. Но упорноста секако дека вреди. Долгорочните придобивки од справувањето со агресивното однесување кај децата се најбитни. Не зборуваме само за олеснување на животот на краток рок (иако тоа е секако убав бонус) туку е битно за формирање подобри социјални односи, подобрени академски перформанси и поздрави емоционални регулациски вештини, кои ќе им служат до зрелоста. Со честитката за успешна Нова 2025 година, ви посакувам успешно родителство и формирање таква младина што ќе биде достојна да нѐ води во прогрес и со знаење....

Вицепремиерот за добро владеење Арбен Фетаи објави дека Антикорупциската комисија отвори предмет од против Скендер Асани, директорот на Институтот за духовно и културно наследство на Албанците, поради сомнежи за направени големи финансиски злоупотреби, за судир на интереси, за непотизам, роднинство, како и некои други сомнежи. Фетаи рече дека никој не е над законот. Ова го објави ТВ 21. „Со загриженост ги проследив медиумските извештаи пред празниците: постојат сомнежи за сторени големи финансиски злоупотреби, за судир на интереси, за непотизам, роднинство, како и некои други сомнежи, поради што Антикорупциската комисија отвори предмет против Скендер Асани, директорот на Институтот за духовно и културно наследство на Албанците. Важи принципот на презумпција и во нашата земја, но ги повикувам институциите да ги земат предвид многу сериозно овие извештаи.“ Асани вработил четворица членови од блиското семејство во институтот за духовно и културно наследство на Албанците, со кој раководи десет години. Тој не го одрекува ова и се обидува да „објасни“ дека „немаат сите од нив имаат основано редовен работен однос“! Асани убедува и дека „сите вработувања биле направени во согласност со законите и со годишната програма за вработувања“, за да „можел Институтот да ја остварува успешнно својата дејност“! Асани го следат и тешки обвинувања, кои се уште не се предмет на соодветни истраги и проверки на состојбата, дека „со пари од буџетот на државата Македонија во Институтот за духовно и културно наследство се финансираат противдржавни проекти, со елементи и на противуставни дејствувања, со кои се фалисификува флагрантно македонската национална историја“. Во врска со ова на почетокот на минатогодишниот август изби скандал, за кој пишуваше весникот „Нова Македонија“ во својата статија со наслов „Скопје било еден од трите главни албански политичко-административни центри!?“, објавена на 7.8.2024 година. „Историчарите и други експерти реагираат во врска со фалсификатот во книгата ‘Скопје, самата историја на Косово (Извештаи на италијански дипломати)’ од авторите Скендер Асани, Мехмет Приштина и Алберт Рамај, во улога и на уредници, која е објавена од Институтот за духовно и културно наследство на Албанците во Скопје. Според нив, немаат никаква ниту вистинитост, ниту научноистражувачка основа искажувањата дека ‘Битола, Јанина и Скопје, седишта на Битолскиот, Јанискиот и Скопскиот вилает, биле најважни албански политичко-административни центри’. Таквата политикантска констатација е чист фалсификат и има елементи на антидржавни, па и противуставни однесувања. Во ситуација кога некој однадвор се обидува да ја менува македонската историја, како нација дозволуваме и одвнатре да ни се ревидира историјата. Соговорниците предупредуваат дека институциите треба да ги спречат сите вакви внатрешни фалсификувања и ревидирања на македонската историја од позиција на идеологијата на Велика Албанија, заради заштита на уставниот поредок, на државата и нацијата. Треба да се сопрат објавувањата на вакви историски фалсификати и нивно финансирање од институциите во Македонија.“ – се нагласува во споменатата статија на „Нова Македонија“. Институтот за духовно и културно наследство на Албанците, раководен од директорот Скендер Асани, на 17 ноември 2024 година се појавил во уште една контроверзна улога. Тој ден во Приштина, во Косово „свечена академија по повод 30-те години од формирањето на УЧК на Косово“ била организирана од страна на Здружението Движење, организациите во Косово произлезени од борбата на УЧК, како и од Институтот за духовно и културно наследство од Скопје и Здружението на политичките затвореници“. Овој детал дека споменатиот институт бил соорганизатор на таа „академија за УЧК“ во Приштина го објавија ТВ 21, „Тетова сот“ и други медиуми на албански јазик во Македонија и во регионот. Тогаш се наметнаа две прашања. Институтот за духовно и културно наследство на Албанците, кој се финансира со пари од државниот буџет на Република Македонија, зошто се појавува во улога на соорганизатор на манифестацијата за одбележување „тридецениски јубилеј на УЧК“ во Косово, ентитет надвор од Македонија?! Каква поврзаност имаат „духовното и културно наследство на Албанците од Македонија“ – основната дејност на овој институт, со „борбата на УЧК за слобода на албанскиот народ во Косово и другите територии под Југославија“?! Случајно, или не, на таа „академија за 30-годишнината на косовската УЧК“ настапил и лидерот на ДУИ Али Ахмети, покрај другото, истакнувајќи во својата реч: „УЧК е сублимат, возвишена суштина на борбата за слобода на албанскиот народ во Косово и на другите територии под Југославија, на неопходноста да се легитимира неговата борба за слобода и независност.“...

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијатаТага и надеж во ГРАДОТ НА АНГЕЛИТЕ: Зошто се случи катастрофата во Лос Анџелес? Трамп прави нова ИМПЕРИЈА или ужива гледајќи ги реакциите: Европската лицемерна елита има „краток спој“...

Човештвото се обидува да ја „покори“ природата илјадници години и често изгледа дека е на вистинскиот пат да го стори тоа, но повремено „мајката“ природа покажува дека сè уште е посилна и дека е сила на која малкумина можат да ја застанат на патот. Во опсежна анализа на пожарите што започнаа во Лос Анџелес пред повеќе од една недела, Гласот на Америка истакнува дека жителите на вториот по големина град во САД, за жал, ја почувствувале оваа сила од прва рака. Пожарите опустошија дел од градот, однесоа најмалку 25 животи и принудија повеќе од 150.000 луѓе да се евакуираат. Уништувањето предизвикано од овој огнен настан во област која инаку е навикната на природни катастрофи шокираше многумина, вклучувајќи ги и службите за итни случаи, кои реагираа, но според критичарите, не доволно брзо. Експертите кои разговараа со Гласот на Америка објаснуваат дека за катастрофа од ваква големина било тешко да се планира однапред, особено кога „случајно“ се совпаднале неколку околности, иако е евидентно дека имало одредени пропусти. „Огнот е како инфекција, како болест, чума. И затоа мора да ја скршите чумата со тоа што је се погрижите да нема други места каде што може да се шири. Треба да размислите за целиот пејзаж, не само за неколку куќи или едно соседство, туку за поголем простор и за тоа како можете да го прекинете континуитетот на горивото, запаливите материјали“, изјави Стивен Пајн, визитинг професор на Државниот универзитет во Аризона и автор на бројни книги за историјата на пожарите, во интервју за Гласот на Америка. Градоначалничката на Лос Анџелес, Карен Бас, истакна дека се „подготвуваат“ за нови ветрови со сила на ураган, кои би можеле да предизвикаат нови пожари во регионот. Д-р Џон Кили, научен соработник во Геолошкиот институт на САД и професор на UCLA, изјави дека ова е еден од најразорните пожари во поновата историја поради неговата деструктивност. „Малку е необично да имаме пожари во јануари, бидеќи обично врне во есен и зима. Годинава немаше дождови, што создаде многу сушни услови. Дополнително, ветровите Санта Ана — екстремни ветрови што дуваат од исток кон брегот — беа многу посилни од вообичаено, достигнувајќи брзини од 96 до 130 километри на час. Ова, во комбинација со долга суша и човечки фактор како извор на палење, создаде совршена бура за катастрофа“, изјави Кили за Гласот на Америка. Пожарите во Лос Анџелес започнаа на 7 јануари на повеќе локации, уништијќи над 15.000 згради, а десетици луѓе сè уште се водат за исчезнати. Дејвид Барет, кој раководи со MySafeLA, невладина организација за безбедност и превенција од пожари во Лос Анџелес, изјави за Гласот на Америка дека имало „совршено преклопување“ на факторите за пожарот. „Во последните две години имавме многу дождови во зимските месеци, што доведе до изобилен раст на вегетацијата. Оваа вегетација брзо се суши. Потребни се само неколку дена за да се премине од целосна влажност до подготвеност за горење. Кога почнува да гори и температурата расте, дури и зелените растенија со малку влага можат да изгорат. Кога постојат услови на екстремно низок индекс на влажност, висок индекс на изгореници и силни ветрови, создавате ситуација што е многу тешко да се контролира“, објасни Барет, чија организација соработува со пожарникарската служба во Лос Анџелес. Властите успеаја да задржат меѓу 11 и 13 отсто од пожарите, во зависност од делот на Лос Анџелес каде што се воделе напорите за гаснење. Вегетацијата, густината на населението и силните ветрови се само некои од факторите што влијаеле на реакцијата на пожарникарите. „Ова е навистина предизвикувачка операција за округот ЛА и за илјадниците пожарникари што работат на терен. Сложеноста на ситуацијата, повећекратните фронтови, потребата за евакуација на повеќе заедници и густината на населението создаваат притисок врз инфраструктурата за евакуација и снабдувањето со вода. Обидот да се повлече толку многу вода одеднаш беше исто така огромен предизвик“, изјави Крис Шиа, вонреден професор на одделот за управување со катастрофи на колеџот Пол Смитс....

Најголемиот остров на светот Гренланд, се најде во центарот на глобалното внимание поради идејата на новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп да ги прекрои границите на западната хемисфера. Земјата на инуитите, како што се нарекува домородното население на Гренланд, може да стане првиот јасен пример дека климатските промени не се само прашање на временска прогноза, туку ќе имаат претходно незамисливи последици за политиката, економијата и општеството. Гренланд губи милијарда тони мраз годишно, што го подигнува нивото на морето, но и отвора нови економски можности за рударство и риболов. Топењето на мразот обезбедува пристап до богатите наоѓалишта на нафта и минерали, вклучувајќи метали од ретки земји, злато, ураниум и железо. Поради промените во миграцијата на рибите и подолгите периоди без мраз, риболовот се шири, особено риболовот на треска и ракчиња. Риболовот веќе е најважниот сектор на економијата на Гренланд, со 90 отсто од извозот. Но, парадоксално, брзото топење на мразот е, исто така, закана. Рударските проекти предизвикуваат загриженост за деградација на животната средина и ризици за екосистемот, а зависноста од надворешни инвестиции значи закана за локалниот суверенитет и еколошките стандарди, како и зголемување на цените на храната и енергијата. Неразвиена економија богата со ресурси Економијата на Гренланд е тесно поврзана со Данска, која го субвенционира островот со стотици милиони долари годишно. Како што пишува The Economist во статија од октомври 2024 година, благодарение на данските субвенции, БДП-то по глава на жител на Гренланд е 57.000 долари, што е над просекот на ЕУ. Во исто време, доколку тамошната влада сака независност, мора да покаже дека може да функционира самостојно, за што ќе ѝ биде потребно рударство, заклучува магазинот. Проблемот ќе биде да се убеди локалното население да го поддржи. Со вкупно население од 56.000 жители на Гренланд, невработеноста е само 0,2 отсто, што го отежнува индустрискиот развој. Сепак, тоа не ги спречи капиталистите како Џеф Безос да инвестираат во истражување на ресурси на Гренланд. Најпопуларното место за ова е т.н интрузија на Илимаусак на јужниот дел на островот. Станува збор за геолошка формација стара 1,2 милијарди години, позната по својот уникатен минерален состав. Како што пишува The Economist, „Иломаусак содржи дури 30 од 50-те најпосакувани суровини во светот“. Според истиот медиум, ако се земат предвид наоѓалиштата во источниот дел на островот, Гренланд има резерви од дури 43 од 50 значајни минерали кои досега главно му се снабдувале на светот од Кина. Некои од овие ресурси се, на пример: молибден кој го зајакнува челикот за офшор ветерните електрани. Бакарот се користи во сè, од електрични жици до чипови со вештачка интелигенција, пишува The Economist. Нефелинот се користи во производството на стакло, керамика и алуминиум. САД во текот на историјата постојано покажуваа интерес за купување или припојување на Гренланд, а последните денови новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп го привлекува вниманието на светските медиуми со изјави за припојување на Панамскиот канал и Гренланд кон САД. Зошто Трамп го сака Гренланд? Неговиот главен аргумент е дека овие локации се од суштинско значење за националната и економската безбедност на САД. „Гренланд ни треба за национална безбедност… Имате кинески бродови насекаде таму. Имате руски бродови насекаде. Не можеме да го дозволиме тоа“, изјави неодамна Трамп. Поради климатските промени, Северозападниот премин, морска рута што ги поврзува Атлантикот и Пацификот долж брегот на Гренланд преку Арктикот, станува сѐ попрооден и може да стане комерцијален бродски пат. „Гренланд долго време се сметаше за клучен за американската безбедност. Американците имаат силен интерес да ги следат активностите на странските земји на Гренланд, и затоа секоја инвестиција или активност од американска перспектива може да се смета за безбедносна закана“, Френк Сејерсен, вонреден професор на Универзитетот во Копенхаген. На крајот на краиштата, ова е причината зошто Американците имаат воена база на островот уште од Втората светска војна. На половина пат меѓу Москва и Њујорк, базата Питуфик е најсеверната станица на американските вооружени сили и е опремена со систем за предупредување за ракетен напад. Сепак, она што може да биде уште попривлечно за Трамп се богатите наоѓалишта на природни ресурси на Гренланд, додава Клаус Додс, професор по геополитика на Универзитетот во Лондон. Ова ги вклучува нафтата и гасот и металите од ретки земји, кои се многу барани бидејќи се користат во електрични автомобили и турбини на ветер и за производство на модерна воена опрема, наведува CNN. Зависноста на американската индустрија од ресурси кои земјата ги нема е подлабок економски проблем. Во моментов, Кина доминира во глобалното производство на ретки метали и веќе се закани дека ќе го ограничи извозот на критичните минерали и поврзаните технологии пред вториот мандат на Трамп. „Воопшто нема сомнеж дека Трамп и неговите советници се многу загрижени за Кина. Мислам дека интересот на Трамп за Гренланд навистина има за цел да ја отстрани Кина од приказната“, изјави Додс за CNN. Трамп не е првиот американски претседател кој имал идеја да го купи Гренланд. Во 1867 година, кога претседателот Ендрју Џонсон ја купи Алјаска, тој исто така размислувал да го купи Гренланд. На крајот на Втората светска војна, администрацијата на претседателот Хари Труман ѝ понуди на Данска 100 милиони долари за островот. Но и двајцата во нивното време не успеаја да ја остварат зделката. Климатски јазол Во меѓувреме, борбата за доминација на Арктикот се интензивира во изминатата деценија, паралелно со интензивирањето на климатските промени. Топењето на мразот открива остров богат со ресурси кои до сега не можеле да се искористат. Но, се чини дека и областа на Гренланд е богата со нафта. Политичкиот естаблишмент во Гренланд го стави екстракцијата на природните ресурси во фокусот на плановите да стане економски самодоволна и на крајот политички независна од Кралството Данска. Ова нема да биде лесна задача и е отежната поради брзото стареење на населението на Гренланд. Покрај тоа, домородните Инуити сакаат да ја зачуваат својата околина. Гренланд се приклучи на Парискиот договор во 2023 година, но само откако студиите покажаа дека Гренланд може да го стори тоа без да се посвети на намалување на CO2 и без да ги сподели трошоците со Данска. „Претходната оценка беше дека приклучувањето кон договорот може да создаде пречки за развој на бизнисот и постигнување независност од Данска на долг рок“, пишува норвешкиот информативен портал High North News. Климатските стратегии на Гренланд усогласени со Рамковната конвенција на ОН за климатски промени ќе стапат на сила во 2030 година. Уште во 2021 година, пред потпишувањето на Парискиот договор, парламентот на Гренланд одлучи да ги запре сите истражувања на нафта од еколошки и климатски причини и наместо тоа да инвестира во големиот потенцијал на островот за производство на хидроенергија. Што се однесува до реакциите на челниците на Гренланд на изјавите на Трамп, се чини дека наместо да ѝ припаѓа на Данска или САД, Гренланд сака да биде независен, но ако за ова е потребно рударството, како островот ќе го балансира новото загадување кое се бара во рударството и еколошките интереси на Инуитите, кои сочинуваат 88 отсто од популацијата на Инуитите, засега ќе останат непознати....

Културата и светот на уметноста се наоѓаат на работ на трансформација, поттикната од технолошкиот напредок, социополитичките промени и променливата економска динамика. Глобалните кризи како климатските промени, политичките превирања и социјалните немири сѐ повеќе се рефлектираат и во уметноста и културата. Како на ваквите предизвици и промени одговараат македонските уметници и творци? Кај нас, се чини жените подобро се снаоѓаат во новите трендови. Неколку наши авторки, претставувајќи се на важни светски настани во изминатата година, го потврдуваат тоа Каква е иднината на уметноста? Новите трендови како вештачка интелигенција, одржливост и политичка ангажираност ќе ги обележат културата и светот на уметноста, кои се наоѓаат на работ на трансформација, поттикната од технолошкиот напредок, социополитичките промени и променливата економска динамика. Постојат неколку клучни трендови, предизвици и можности, кои ќе ја дефинираат иднината на уметноста, а светските експерти велат дека уметноста ќе биде особено обележана со зголемено чувство на политичка итност. Глобалните кризи како климатските промени, политичките превирања и социјалните немири сѐ повеќе се рефлектираат и во уметноста и културата. Дури и кога уметниците немаат намера да се занимаваат со овие прашања, нивните дела честопати стануваат проткаени со теми на отпор, активизам и желба да им се спротивстават на структурите на моќ. Овој тренд укажува на иднината каде што уметноста не само што ги коментира светските предизвици туку активно се стреми да влијае на промените. Една од најзначајните промени во светот на уметноста е и зголемениот фокус на одржливоста. Изложбите од големи размери што се занимаваат со животната средина и горливите еколошки прашања се во фокус. Нов фокус е ставен и на инклузивноста и застапеноста, кои остануваат критични прашања и во 2025 година. Расте динамиката за ставање во центарот на вниманието на недоволно застапените гласови. А како на ваквите предизвици и промени одговараат македонските уметници и творци? Кај нас, се чини жените подобро се снајдоа во новите трендови. Неколку примери на наши авторки, претставувајќи се на важни светски настани во изминатата година, го потврдуваат тоа. „Ако сакаш да ја разбереш културата, слушај ги приказните, ама ако сакаш да ја промениш културата, смени ги приказните“, вака модераторката на ексклузивниот настан „Лајтс камера импакт“ во рамките на престижниот Филмски фестивал во Венеција ја најави нашата филмска режисерка Тамара Котевска, која беше првиот автор од државава што беше поканет да одржи говор на овој настан за филмовите што имаат моќно социјално влијание и прават општествена промена. Таа притоа официјално ја најави премиерата на нејзиниот нов долгометражен документарен филм на темата бегалци со наслов „Патешествието“. Фестивалот секоја година кани три светски реномирани автори чие творештво има потенцијал да влијае на општеството и да ја менува свеста на луѓето за одредени важни социјални теми. Во Музејот на модерната уметност во Њујорк (МоМА) лани во рамките на престижна програма „Док фортнајт“, еден од само тринаесетте селектирани долгометражни филмови беше „Молкот на разумот“ на Кумјана Новакова. Низ ова издание на фестивалот, кураторите на филмот вклучуваат автори и авторки што низ своите дела се соочуваат со историите на насилство и империјализам, разоткривајќи го нивниот одек во сегашноста преку креативна реанимација на историски и заборавени архиви. Ова беше прв филм во македонска копродукција прикажан во официјалната селекција за нефикција на МоМА. „Молкот на разумот“ е форензички видеоесеј изграден како перформативно истражување на првиот случај на меѓународен кривичен трибунал во кој беа донесени пресуди за воено силување како форма на тортура и за воено сексуално ропство како злосторство против човештвото. Кон крајот на минатата година, за женското присуство во балканското мачо-општество во своето емотивно обраќање проговори и нашата Лабина Митевска, при врачувањето на наградата за меѓународни копродукции на „Еуроимаж“ во Луцерн, Швајцарија, пред преполната сала со некои од најзначајните имиња во светот на филмот. Нејзината возбуда очигледно ја почувствуваа и присутните во салата, меѓу кои беше и славниот Вим Вендерс, еден од најголемите режисери на денешницата, актерката Жилиет Бинош, извонредната Изабела Роселини, Ралф Фајнс и многу други ѕвезди од европската и светската филмска индустрија… Овие авторки со своите дела покажаа дека уметноста има влијание и на глобално ниво, дека има потенцијал да направи промена. Ваквите успеси од светски рамки се пример дека и Македонија има автори чии дела се занимаваат со актуелни, горливи теми, автори што успеваат на некој начин да влијаат на општеството, да го направат подобро место за живеење. Иднината на уметноста е сложена интеракција на оптимизам и анксиозност. Додека одржливоста, дигиталните иновации и инклузивноста предизвикуваат позитивни промени, економската несигурност и жестоката конкуренција претставуваат вистински предизвици. Нашата отпорност ќе зависи од способноста на нашите творци да се приспособат на овие променливи сили додека ја зачувуваат основната улога на уметноста како огледало и критичар на општеството....